Xem mẫu
- Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2020. ISBN: 978-604-82-3869-8
ỨNG DỤNG LÝ THUYẾT DOW TRONG
XÁC ĐỊNH XU HƯỚNG GIÁ LÊN VÀ GIÁ XUỐNG
CỦA THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM
Trần Quốc Hưng
Trường Đại học Thủy lợi, email: hungtq@tlu.edu.vn
1. GIỚI THIỆU CHUNG để xác định hai xu hướng chính của giá cổ
phiếu. Từ đó các nhà đầu tư có thể đưa ra
Về cơ bản, con người luôn đưa ra những
được quyết định đầu tư chính xác nhất.
quyết định mua và bán dựa trên cảm xúc, sự
không hoàn hảo, hoặc thậm chí là phi lý trí. 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Cái tôi, nỗi sợ hãi, lòng tham, hy vọng, ngạo
mạn, bất tài, phản ứng thái quá và những sai 2.1. Phương pháp nghiên cứu
lầm khác của con người trong việc giải thích lý Tác giả đã nghiên cứu tài liệu thu thập được
do và đánh giá đã tạo nên sự thiếu nhất quán từ các công trình nghiên cứu của các tác giả
và chính nó tạo ra những cơ hội kiếm tiền trên trong và ngoài nước có liên quan đến lý thuyết
thị trường chứng khoán. Một công cụ vô giá Dow để rút ra bài học xây dựng khung phân
được sử dụng để nhận diện những cơ hội này tích cho phù hợp. Bên cạnh đó tác giả còn tổng
là đồ thị, công cụ chính thể hiện cuộc chiến hợp số liệu về chỉ số VNIndex giai đoạn 2016-
giữa cung và cầu. Đồ thị kĩ thuật cho phép các 2018 và tiến hành phân tích nhằm phục vụ cho
nhà đầu tư nhìn thấy hành động giá của từng việc xác định các xu hướng của thị trường
cổ phiếu sẽ diễn ra như thế nào khi người mua chứng khoán Việt Nam trong giai đoạn này.
và người bán chiến đấu với nhau trên thị
trường chứng khoán. Đồ thị thể hiện cuộc 2.2. Khung phân tích
chiến cảm xúc, lý trí và thậm chí là những PGS.TS. Phạm Văn Hùng (2008, tr.215) có
quyết định đầu tư thành những bức tranh rõ viết: “Theo lý thuyết Dow, số bình quân mức
ràng. “Không có gì mới dưới ánh mặt trời” là giá chứng khoán phản ánh tất cả các hành vi
chân lý của những nhà đầu tư sử dụng đồ thị. của thị trường; trên thị trường chứng khoán,
Các nhà đầu tư đã sử dụng đồ thị trong nhiều giá cả của các chứng khoán sẽ biến động theo
thế kỉ, điển hình như Jesse Livermore (1892- ba xu hướng bao gồm xu hướng chủ đạo, xu
1940). Việc quan sát đồ thị theo cách này sẽ hướng cấp hai và xu hướng cấp ba.”
giúp các nhà đầu tư nắm được cách thức đưa Xu hướng chủ đạo (primary trend): là xu
ra các quyết định mua và bán tại bất cứ khung hướng chung về sự đi lên hoặc đi xuống của
thời gian giao dịch nào. Nhiều nhà đầu tư trên giá chứng khoán kéo dài trong thời gian dài.
thế giới nói chung và tại Việt Nam nói riêng Kết quả của quá trình này là hình thành một
cố gắng sử dụng đồ thị một cách hiệu quả thị trường giá lên (bull market) hay thị trường
nhất, nhưng thực tế số lượng nhà đầu tư sử giá xuống (bear market). Thị trường giá lên là
dụng nó một cách chính xác còn hạn chế. một trạng thái của thị trường trong đó nếu
Tác giả dựa vào kết quả nghiên cứu của mỗi đợt tăng giá mới lại đạt mức cao hơn đợt
các tác giả trong và ngoài nước kết hợp với tăng giá của lần trước và mỗi đợt giảm giá
thực tế diễn ra trên thị trường chứng khoán (nếu có) trong giai đoạn này vẫn đạt được
Việt Nam trong giai đoạn từ 2016 đến 2018 mức giá cao hơn đợt giảm lần trước. Tức là
368
- Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2020. ISBN: 978-604-82-3869-8
xu hướng chủ đạo vẫn là tăng giá. Thị trường thời gian để quên đi sự chán nản và suy sụp
giá xuống là một trạng thái của thị trường mà trước đó) bây giờ cảm thấy hào hứng với thị
nếu mỗi đợt giảm giá mới lại đạt được mức trường chứng khoán – hoàn toàn tin tưởng
thấp hơn đợt giảm giá của lần trước và mỗi rằng thị trường sẽ bùng nổ, và tăng cường
đợt tăng giá nếu có sẽ không làm tăng mức mua vào. Trong giai đoạn này, một số nhà đầu
giá bằng mức tăng của đợt trước. Như vậy, tư mua nhiều trong giai đoạn thứ nhất bắt đầu
xu hướng chủ đạo của thị trường là giảm giá. bán ra vì dự báo thị trường sẽ sụt giảm.
Xu hướng cấp hai (secondary reaction): Xu hướng thứ cấp là những đợt điều chỉnh
Đây là xu hướng làm ngắt quãng quá trình đi trung hạn nằm trong xu hướng chính. Những
lên hoặc đi xuống của xu hướng chủ đạo. Đôi đợt điều chỉnh này thông thường kéo dài tư
khi xu hướng này còn được gọi là các phản 1-3 tháng và mức điều chỉnh tương đương
ứng nghịch. Xu hướng cấp hai thường có giá 1/3 đến 2/3 mức biến động trước đó của xu
trị đảo chiều từ khoảng 30-60% giá trị đợt hướng chính.
tăng hoặc giảm lần trước trong tiến trình diễn Xu hướng nhỏ là những dịch chuyển ngắn
biến của xu hướng chủ đạo. hạn kéo dài từ 1 đến 3 tuần. Xu hướng thứ
Xu hướng cấp ba (fluctuation): Đây là các cấp được cấu thành từ những xu hướng nhỏ.
dao động nhỏ thường diễn ra hàng ngày hoặc Lý thuyết Dow cho rằng ở một mức độ nào
trong vài ngày. Theo lý thuyết Dow, xu đó, giá cổ phiếu trong ngắn hạn có thể bị thao
hướng này không quan trọng. Việc rút ra kết túng (xu hướng chính và xu hướng thứ cấp
luận từ các dao động nhỏ chưa đủ căn cứ để thì không bị ảnh hưởng), nên xu hướng nhỏ
quyết định đầu tư. không quan trọng và có thể cho tín hiệu sai.
Steven B.Achelis (2011, tr.124) đã đề cập Theo Hiệp hội kỹ thuật viên phân tích thị
đến giả định của Dow về xu hướng của thị trường (Chartered Market Technician
trường như sau: “Thị trường chứng khoán Association, 2017, tr.387) thì “ Đỉnh (peak) và
luôn tồn tại ba xu hướng: Xu hướng chính, xu đáy (trough) là các mô hình được phát triển từ
hướng thứ cấp và xu hướng nhỏ.” phương pháp giao dịch theo hành động giá
Xu hướng chính là xu hướng giá lên hoặc (price action) diễn ra trên tất cả các chứng
giá xuống. Xu hướng chính thường kéo dài khoán.” và họ (Chartered Market Technician
hơn một năm nhưng cũng có thể kéo dài nhiều Association, 2017, tr.387) cho rằng “Sự tăng
năm. Nếu thị trường liên tục tạo ra đỉnh và trưởng qua đỉnh và đáy có thể được nhìn thấy
đáy cao hơn thì xu hướng chính là xu hướng dễ dàng trên một biểu đồ bằng cách nhận biết
giá lên. Nếu thị trường liên tục tạo ra đỉnh và các điểm đạt chỉ số cao hơn, hoặc cao nhất, và
đáy thấp hơn, xu hướng chính là xu hướng giá điểm thấp nhất, hoặc đáy, dẫn đến tạo ra xu
xuống. Xu hướng chính có ba giai đoạn, giai hướng tăng. Một cách khác để nhận biết đỉnh
đoạn thứ nhất được hình thành khi nhà đầu tư và đáy là mỗi đỉnh mới được tạo ra bởi các
giá trị (informed investors) dự báo nền kinh tế hành động giá (price action) cao hơn so với
phục hồi và tăng trưởng dài hạn, đẩy mạnh mức cao trong vài ngày trước, hoặc tuần hoặc
mua vào. Tâm lý chung của nhà đầu tư trong thậm chí hàng tháng trước của giao dịch.
giai đoạn này là chán nản và suy sụp. Nhà đầu Đồng thời, mỗi đáy mới cũng cao hơn đáy cũ
tư giá trị cho rằng chắc chắn sẽ có sự đảo so với cùng khoảng thời gian.”.
chiều và đẩy mạnh mua vào khi các nhà đầu
3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
tư tuyệt vọng bán tháo. Giai đoạn thứ hai hình
thành khi lợi nhuận doanh nghiệp tăng mạnh Chứng khoán Việt Nam bắt đầu một giai
và nền kinh tế khởi sắc. Khi đó, nhà đầu tư sẽ đoạn tích lũy dài từ năm 2014 đến hết năm
bắt đầu mua tích lũy. Giai đoạn thứ ba hình 2015, sang đầu năm 2016 thị trường chứng
thành khi lợi nhuận doanh nghiệp đạt kỷ lục khoán Việt Nam chuyển biến tích cực, xu
và nền kinh tế thăng hoa. Đám đông (đã có đủ hướng tăng giá dài hạn được hình thành, chỉ số
369
- Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2020. ISBN: 978-604-82-3869-8
VNIndex phục hồi từ 550 điểm lên đến 700 thấp hơn và đáy thấp hơn, cụ thể chỉ số
điểm. Tiếp nối xu hướng tăng mạnh trong năm VNIndex tạo 5 đỉnh mới lần lượt là 1200
2016, chứng khoán Việt Nam trong năm 2017 điểm, 1070 điểm, 1050 điểm, 1020 điểm, 960
và quý 1 năm 2018 tiếp tục tăng mạnh, chỉ số điểm và 5 đáy mới lần lượt là 1000 điểm, 950
VnIndex (hình 1) lần lượt vượt qua các mốc điểm 893 điểm, 889 điểm và 878 điểm cho
1.000 điểm vào đầu năm 2018 và đạt đỉnh ở thấy xu hướng giảm dài hạn đã hình thành.
mốc 1.200 điểm với mức tăng ấn tượng trong
Bảng 1. Các đỉnh và đáy VNI năm 2018
quý 1 năm 2018 gần 20% so với đầu năm.
Đỉnh VNI Đáy VNI
Thời gian
(điểm) (điểm)
04-05/2018 1200 1000
05-06/2018 1070 950
06-08/2018 1050 893
10-12/2018 1020 889
12/2018-01/2019 960 878
Hình 1. VNI giai đoạn 2016-2018 Nguồn: Tác giả tự tổng hợp
Nguồn: Phần mềm Amibroker
4. KẾT LUẬN
Tuy nhiên, khi phân tích kĩ đồ thị chỉ số
VNIndex của năm 2018 có thể thấy giai đoạn Việc nghiên cứu lý thuyết Dow để xác
chạy nước rút đã bắt đầu hình thành trong định xu hướng giá lên và xu hướng giá xuống
tháng 2, chỉ số VnIndex đã có nhịp điều là thật sự cần thiết. Mặc dù lý thuyết Dow
chỉnh từ vùng 1.100 điểm về 975 điểm với ban đầu chủ yếu sử dụng xu hướng của thị
mức giảm lên tới 11% trong tháng 2/2018. trường chứng khoán như là một phong vũ
biểu của nền kinh tế chứ không nhằm để dự
báo giá cổ phiếu. Tuy nhiên, những nghiên
cứu sau Dow hầu như đều chú trọng vào khía
cạnh này và coi lý thuyết của ông như là nền
tảng thiết yếu cho việc phát triển các phương
pháp phân tích kĩ thuật mới. Một cổ phiếu có
thể trải qua nhiều xu hướng giá. Với sự
nghiên cứu và hiểu biết về xu hướng giá sẽ
giúp các nhà đầu tư vạch ra được các chiến
Hình 2. VNI năm 2018 lược đầu tư hợp lý và đưa ra các quyết định
Nguồn: Phần mềm Amibroker chính xác hơn trên thị trường chứng khoán.
Tuy nhiên mức giảm này vẫn chưa đủ để
làm các nhà đầu tư phải cảnh giác do tâm lý TÀI LIỆU THAM KHẢO
các nhà đầu tư lúc này vẫn là thị trường sẽ tiếp [1] Chartered Market Technician (CMT) Level
tục xu hướng tăng dài hạn, điều này đã giúp II (2017), “Theory and Analysis”, John
cho thị trường chứng khoán Việt Nam phục Wiley and Son Inc.
hồi lại mức 1100 điểm vào tháng 3/2018 và [2] PGS.TS Phạm Văn Hùng (2008), “Giáo
đạt đỉnh 1200 điểm vào tháng 4/2018. Có thể trình thị trường vốn”, Nhà xuất bản Đại
thấy sau Quý 1/2018 có phần tương đối ổn Học Kinh tế Quốc dân.
định, diễn biến thị trường chứng khoán Việt [3] Steven B. Achelis (2011), “Technical
analysis from A to Z”, The McGraw-Hill
Nam trong 3 quý còn lại diễn ra không mấy
Companies, Inc.
tích cực, chỉ số VnIndex đã liên tục tạo đỉnh
370
nguon tai.lieu . vn
