Xem mẫu
- Ch−¬ng III
Ch¨n nu«i gμ s¹ch
I. Tiªu chuÈn kü thuËt ë trang tr¹i
TËp qu¸n ch¨n nu«i gia cÇm nãi chung vμ gμ
nãi riªng ë ViÖt Nam tõ x−a ®Õn nay th−êng nhá
lÎ vμ th¶ ®ång. §©y lμ mét vÊn ®Ò nan gi¶i cho
viÖc phßng, chèng dÞch bÖnh, nhÊt lμ tõ n¨m 2003
dÞch cóm gia cÇm b¾t ®Çu xuÊt hiÖn ë n−íc ta.
Nh−ng kh«ng ph¶i mét sím mét chiÒu cã thÓ xo¸
bá ®−îc ph−¬ng thøc ch¨n nu«i nμy v× ®©y lμ mét
nguån sinh sèng cña n«ng d©n, nh− ë ®ång b»ng
s«ng Cöu Long, 40% thu nhËp cña n«ng d©n lμ
nu«i gia cÇm. Tæng ®μn vÞt th¶ ®ång ë n−íc ta cã
lóc lªn ®Õn 70 triÖu con. VÊn ®Ò quan träng hiÖn
nay lμ ph¶i thiÕt lËp ®−îc h×nh thøc ch¨n nu«i tËp
trung, h¹n chÕ dÇn ch¨n nu«i ph©n t¸n, nhá lÎ,
khã kiÓm so¸t th× míi cã ®iÒu kiÖn phßng, chèng
®−îc dÞch bÖnh. Tuy nhiªn, ®Ó cã thÓ thùc hiÖn
®−îc nu«i gμ trang tr¹i th× ph¶i cã c¸c ®iÒu kiÖn
nh− vèn, tËp huÊn kiÕn thøc ch¨n nu«i gμ s¹ch
cho ng−êi d©n vμ ®Æc biÖt ph¶i cã ®Êt ®Ó x©y dùng
trang tr¹i nu«i gμ.
73
- Khi x©y dùng trang tr¹i ®Ó nu«i gμ s¹ch, cÇn
quan t©m c¸c néi dung sau:
- Chän ®Þa ®iÓm: chän vÞ trÝ cao r¸o, kho¶nh
®Êt h¬i dèc ®Ó dÔ tho¸t n−íc, xung quanh kh«ng cã
vïng n−íc ®äng. §Þa ®iÓm c¸ch xa khu d©n c−, xa
®−êng giao th«ng lín vμ ®Æc biÖt lμ xa chî. Tr¹i
nu«i gμ kh«ng lμm chung víi chuång lîn, chuång
tr©u, nhμ nu«i chim c¶nh.
- Chän h−íng: chuång x©y theo h−íng nam
hoÆc ®«ng nam ®Ó ®ãn ¸nh n¾ng ban mai, tho¸ng
m¸t vÒ mïa hÌ vμ tr¸nh ®−îc giã rÐt mïa ®«ng.
Tr−êng hîp ph¶i x©y h−íng t©y, nªn chän vÞ trÝ
sau lïm c©y ®Ó che bít n¾ng chiÒu, c¶n bít luång
giã m¹nh hay m−a to.
- Nguån n−íc: ®©y lμ mét yÕu tè ®Æc biÖt quan
träng, nh−ng nhiÒu khi kh«ng ®−îc quan t©m
®óng møc. ë trang tr¹i ch¨n nu«i cÇn n−íc cho gμ
uèng vμ ®Ó tÈy uÕ chuång tr¹i. Do ®ã, l−îng n−íc
cung cÊp ph¶i dåi dμo vμ s¹ch quanh n¨m. N−íc
võa lμ chÊt dinh d−ìng, võa lμ m«i tr−êng ®−a
d−îc phÈm (thuèc thó y) vμo c¬ thÓ gμ. T¹i Héi
nghÞ Iowa n¨m 1995 vμ t¹i Héi nghÞ gia cÇm
Minesota lÇn 11 ®· nªu râ tÇm quan träng cña
n−íc ®èi víi gia cÇm. N−íc chiÕm 65% toμn bé qu¶
trøng, chiÕm 85% gia cÇm non 1 tuÇn tuæi, chiÕm
80% trong c¸c tÕ bμo vμ c¸c tæ chøc, m¸u, dÞch l©m
ba, chiÕm 98% trong n−íc bät vμ 75% trong gan vμ
c¬. N−íc lμ dung m«i hoμ tan vμ vËn chuyÓn phÇn
74
- lín c¸c chÊt dinh d−ìng cho c¬ thÓ hÊp thu còng
nh− th¶i cÆn b· ra ngoμi.
Th−êng xuyªn khö trïng n−íc b»ng pH acid vμ
pH base vμ tÈy trïng b»ng oxy giμ, iod hoÆc chlor.
- CÊu tróc tr¹i: cÊu tróc tr¹i ch¨n nu«i gμ hîp
lý, bao gåm c¸c khu v¨n phßng, khu ch¨n nu«i,
khu chÕ biÕn thøc ¨n, nhμ Êp trøng, phßng thó y,
phßng thay quÇn ¸o b¶o hé cho c¸n bé, c«ng nh©n
ch¨n nu«i, phßng kü thuËt. §Æc biÖt, khu xö lý
chÊt th¶i ph¶i lμm xa khu ch¨n nu«i vμ cuèi chiÒu
giã. Xung quanh chuång nu«i cã thÓ trång c©y ®Ó
lÊy bãng m¸t nh−ng kh«ng qu¸ rËm r¹p, lμm chç
tró cho chim trêi vμ chÝnh nh÷ng chim di tró nμy
lμ ký chñ trung gian mang mÇm bÖnh cho gμ.
DiÖn tÝch trang tr¹i lín hay nhá tuú sè l−îng gμ
®Þnh nu«i, cã c¸c khu nu«i gμ con, nu«i gμ giß,
nu«i gμ m¸i vμ nu«i gμ thÞt. §èi víi gμ thÞt, chó ý
thùc hiÖn ph−¬ng ch©m "cïng vμo cïng ra" (all in
all out - nhËp gμ vμo cïng tuæi, cïng mét lóc vμ
xuÊt b¸n toμn bé cïng mét lóc) ®Ó thuËn tiÖn cho
viÖc tÈy uÕ vμ ®Ó trèng chuång mét thêi gian tr−íc
khi b¾t ®Çu ®ît nu«i míi. C¸c khu chuång c¸ch
nhau tèi thiÓu 15 m.
Xung quanh trang tr¹i cÇn x©y t−êng bao.
Tr−íc cæng ra vμo ph¶i cã hè s¸t trïng. C¸c
ph−¬ng tiÖn vËn chuyÓn gia cÇm hay c¸c nguyªn
vËt liÖu phôc vô ch¨n nu«i tõ n¬i kh¸c ®Õn ph¶i
dõng l¹i ngoμi hμng rμo trang tr¹i ®Ó tÈy trïng
75
- cÈn thËn tr−íc vμ sau khi chÊt vμ dì hμng; tÈy
trïng kü vμ ®Ó cho thuèc tÈy trïng ®äng l¹i trªn
bÒ mÆt ph−¬ng tiÖn Ýt nhÊt 10 phót.
II. Kü thuËt ch¨n nu«i gμ s¹ch
1. Chuång tr¹i vμ c¸c thiÕt bÞ, dông cô
ch¨n nu«i gμ
1.1. Yªu cÇu chuång tr¹i ch¨n nu«i gμ
Trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam, chuång tr¹i nªn
th«ng tho¸ng tù nhiªn, x©y theo h−íng nam hoÆc
®«ng nam, vÞ trÝ cao, dÔ tho¸t n−íc, m¸t vÒ mïa
hÌ, tr¸nh rÐt mïa ®«ng.
Chuång cã thÓ x©y t−êng hoÆc thay b»ng
khung l−íi s¾t, phÝa ngoμi khung l−íi che b¹t
hoÆc nil«ng ®Ó ®ãng më dÔ dμng. NÕu x©y t−êng,
chuång ph¶i cã nhiÒu cöa sæ cho tho¸ng (tØ lÖ diÖn
tÝch cöa sæ/diÖn tÝch nÒn chuång ®èi víi gμ lín ë
miÒn Nam lμ 1/10, miÒn B¾c 1/12; gμ con 1/8).
Chuång tr¹i cÇn chia thμnh bèn khu riªng biÖt:
chuång nu«i gμ con, chuång nu«i gμ giß hËu bÞ,
chuång nu«i gμ bè mÑ vμ chuång nu«i gμ thÞt. C¸c
khu chuång c¸ch nhau tõ 15-20 m. NÒn chuång
ph¶i v÷ng ch¾c, chÞu ®−îc lùc nÐn cña toμn bé
phÇn trªn vμ chèng Èm −ít, mÆt chuång nh½n,
l¸ng xi m¨ng ®Ó tiÖn quÐt dän, tÈy uÕ. ChÊt ®én
chuång lμ phoi bμo, trÊu hoÆc r¬m c¾t ng¾n 4-5 cm,
tr¶i dμy 10-15 cm, ®· ®−îc ph¬i kh« vμ tÈy trïng
cÈn thËn.
76
- DiÖn tÝch chuång tuú quy m« ®μn gμ mμ quyÕt
®Þnh vÒ mËt ®é; víi gμ hËu bÞ: 1 m2 nu«i 8-10 con,
gμ m¸i ®Î: 1 m2 nu«i 4-5 con, gμ thÞt: 1 m2 nu«i
10-12 con. §Çu mçi chuång cã mét gian kho chøa
thøc ¨n, dông cô ch¨n nu«i, chç cho c«ng nh©n ghi
chÐp sè liÖu, thay ¸o quÇn b¶o hé lao ®éng. Mçi
chuång dμi cã thÓ ng¨n ra mét sè « nhá diÖn tÝch
trªn d−íi 40 m2 ®Ó dÔ ch¨m sãc qu¶n lý ®μn gμ,
tr−íc cöa mçi « chuång cã hè s¸t trïng, cã cöa ra
vμo s©n th¶ cho c«ng nh©n ®i l¹i, cöa sæ cã l−íi
m¾t c¸o cho tho¸ng vμ d−íi cöa sæ s¸t nÒn cã cöa
ra vμo cho gμ (30 x 30 cm). Mçi cöa cÇn cã c¸nh
cöa c¨ng l−íi ®Ó ban ®ªm h¹ xuèng võa tho¸ng
m¸t l¹i võa chèng ®−îc c¸o, chån, chuét... M¸i
chuång: cã thÓ lμm mét hoÆc hai m¸i, hoÆc m¸i
tr−íc ng¾n, m¸i sau dμi vμ thÊp, lîp b»ng ngãi
nung hoÆc fi-br« xim¨ng. ë nh÷ng vïng nói, cã
thÓ tËn dông nguyªn liÖu ®Þa ph−¬ng ®Ó lîp nh−
l¸ cä, cá tranh... Chuång nªn cã trÇn ®Ó gi÷ Êm vÒ
mïa ®«ng vμ m¸t vÒ mïa hÌ.
1.2. ThiÕt bÞ dông cô ch¨n nu«i gμ
- M¸ng ¨n: gμ con míi në ®Õn 21 ngμy tuæi
dïng m¸ng vu«ng b»ng t«n, mçi c¹nh ®¸y 40-60 cm,
chiÒu cao 5 cm. M¸ng gμ giß cã thÓ ®ãng b»ng gç,
dμi 110 cm, réng 15 cm, cao 5-7 cm, cã thanh
ngang ë trªn miÖng m¸ng (®Ó dÔ x¸ch vμ ®Ó ng¨n
c¶n gμ nh¶y vμo trong lßng m¸ng). Mçi gμ cÇn
5-10 cm chiÒu dμi m¸ng.
77
- HiÖn nay, ng−êi ta th−êng dïng m¸ng trßn
b»ng nhùa, t«n hoÆc nh«m, mçi m¸ng dïng cho
15-20 gμ. Víi gμ m¸i, mçi m¸ng dμi 100-110 cm,
réng 22 cm, cao 15 cm, dïng cho 20 m¸i. NÕu
dïng m¸ng trßn th× treo cao 15-20 cm (ngang tÇm
l−ng gμ) cho 15 con. C¸c m¸ng ¨n bè trÝ kho¶ng
c¸ch tèi thiÓu gÊp ba lÇn chiÒu dμi th©n gμ ®Ó khi
chóng ¨n kh«ng chen lÊn nhau.
- M¸ng uèng: m¸ng b»ng nhùa hoÆc t«n, dung
tÝch 4 lÝt cho 80-100 gμ con. Víi gμ giß, mçi con
cÇn 0,2 lÝt cho mét ngμy ®ªm. H»ng ngμy röa s¹ch
m¸ng uèng. VÒ mïa nãng, gμ uèng nhiÒu n−íc, v×
vËy, cÇn bæ sung n−íc vμo m¸ng ngay khi thÊy
m¸ng c¹n n−íc.
- M¸ng ®ùng kho¸ng:
CÇn ®Ó cho gμ tù do ¨n thªm kho¸ng. M¸ng
dμi 40 cm, réng 15 cm, s©u 10 cm cho 150-200 gμ
giß hoÆc 100 m¸i ®Î. M¸ng nªn lμm b»ng gç,
kh«ng lμm b»ng kim lo¹i ®Ó tr¸nh bÞ ¨n mßn.
- CÇu gμ ®Ëu: cÇu ®Ó cho gμ ®Ëu th−êng ®−îc
lμm b»ng gç bμo tr¬n (hoÆc thanh tre vãt nh½n)
b¶n réng 3-4 cm, ghÐp c¸ch nhau 25-30 cm, kª cao
c¸ch mÆt nÒn 30-40 cm. Mçi gμ giß cÇn kho¶ng
c¸ch 10-15 cm trªn chiÒu dμi cÇu ®Ëu, mçi gμ m¸i
cÇn 20 cm.
- Hè t¾m c¸t: d−íi m¸i hiªn vμ s©n ch¬i, nªn
x©y thªm hè c¸t cho gμ t¾m ®Ó gμ rò s¹ch nh÷ng
tÕ bμo giμ ngoμi da vμ ®Ó trõ m¹t, rËn. Hè t¾m c¸t
78
- dμi 100 cm, réng 75 cm, s©u 18 cm, trong hè chøa c¸t
trén tro bÕp vμ mét Ýt l−u huúnh ®Ó gμ tù do t¾m.
- æ ®Î trøng: æ th−êng ®−îc ®ãng b»ng gç hoÆc
t«n, cã thÓ lμm hai tÇng, mçi tÇng chøa 3-4 ng¨n. Mçi
ng¨n réng 30-35 cm, s©u 30-40 cm, cao 35-40 cm,
dïng cho 4-5 gμ ®Î. æ ®Î cÇn ®−îc ®Æt chç Ýt
¸nh s¸ng v× tËp tÝnh cña gμ th−êng t×m chç kÝn
®¸o ®Ó ®Î.
Chuång ph¶i ph©n bè ®ñ m¸ng ¨n, m¸ng uèng
vμ æ ®Î ®Ó gμ khái tranh nhau hoÆc con khoÎ lÊn
¸t con yÕu. M¸ng ¨n vμ m¸ng uèng ®õng ®Æt c¸ch
nhau xa qu¸ (nªn c¸ch nhau kh«ng qu¸ 3 m v× gμ
cã tËp tÝnh võa ¨n võa uèng) tr¸nh t×nh tr¹ng gμ
ph¶i ®i xa ®Ó t×m n−íc uèng.
Ngoμi c¸c thiÕt bÞ trªn, cÇn quan t©m ®Õn
nh÷ng dông cô sau ®©y:
- Dông cô lμm vÖ sinh h»ng ngμy, nh− cuèc,
xÎng, dao, liÒm...
- C¸c lo¹i c©n: ®Ó c©n gμ, c©n thøc ¨n, c©n thuèc.
- èng ®ong cã chia ml dïng pha thuèc.
- Dông cô thó y: dao, kÐo, panh, b¬m vμ kim
tiªm, khay men...
- Trang bÞ b¶o hé lao ®éng: ¸o quÇn lao ®éng,
ñng, mò, khÈu trang, ¸o choμng.
- V¨n phßng phÈm: sæ s¸ch, bót... ®Ó ghi chÐp
sè liÖu h»ng ngμy.
79
- Mét sè c«ng tr×nh kh¸c rÊt quan träng cÇn l−u
t©m trong tr¹i nu«i gμ:
- Kho thøc ¨n: tuú sè gμ vμ møc thu nhËn thøc
¨n cña chóng, mçi tr¹i gμ cÇn cã l−îng thøc ¨n dù
tr÷ ®ñ cho mét tuÇn nu«i. NÒn kho ®ùng thøc ¨n
cÇn l¸ng xi m¨ng ®Ó dÔ quÐt dän vμ cã biÖn ph¸p
chèng chuét, c«n trïng h÷u hiÖu. Trong kho, thøc
¨n ph¶i ®−îc ®Æt trªn c¸c bôc gç hoÆc s¾t cao c¸ch
mÆt nÒn 20-30 cm vμ c¸ch t−êng Ýt nhÊt 20 cm ®Ó
tr¸nh Èm mèc. Víi c¸c lo¹i kh« dÇu, h¹t ngò cèc,
nÕu b¶o qu¶n kh«ng tèt, sÏ bÞ Èm, khi gÆp thêi tiÕt
nãng (nh− khÝ hËu mïa hÌ ë n−íc ta) sÏ bÞ mèc,
s¶n sinh ®éc tè Aflatoxin rÊt nguy hiÓm cho gμ khi
¨n ph¶i (nång ®é aflatoxin >20 ppm sÏ g©y ®éc).
Quanh t−êng vμ nãc kho thøc ¨n ph¶i cã khung
l−íi s¾t ®Ó chèng chuét.
- Kho trøng: víi trang tr¹i nu«i gμ ®Î trøng
cÇn cã kho chøa trøng, gåm nh÷ng phßng sau:
- Phßng l¹nh: ®−îc trang bÞ hÖ thèng lμm
l¹nh, xung quanh lãt vËt liÖu c¸ch nhiÖt, dïng b¶o
qu¶n trøng trong thêi gian ®îi ®Ó chuyÓn ®Õn
tr¹m Êp hoÆc ®Õn n¬i tiªu thô. NhiÖt ®é tèt nhÊt
®Ó b¶o qu¶n trøng tõ 10-120C; ®é Èm tèt nhÊt
trong phßng l¹nh lμ 70%.
- Phßng ph©n lo¹i trøng: phßng ph©n lo¹i
trøng nªn bè trÝ c¹nh phßng l¹nh. §Þnh kú khö
trïng kho trøng b»ng formol 2% hoÆc crezyl 3%.
80
- - Hè huû x¸c gμ: bè trÝ phÝa sau tr¹i, cuèi
h−íng giã, s¸t hμng rμo, tèt nhÊt c¸ch xa khu vùc
chuång nu«i 100 m. Hè ®−îc x©y b»ng g¹ch, l¸ng
xi m¨ng, s©u 1,2-2 m; miÖng hè h×nh vu«ng, mçi
chiÒu 1,3-2 m, trªn ®Ëy kÝn b»ng n¾p bª t«ng vμ
lÊp ®Êt lªn trªn. ChÝnh gi÷a hè cã ®Æt mét èng cã
n¾p ®Ëy ®Ó th¶ x¸c gμ cïng v«i bét. ë c¸c trang tr¹i
lín, cã thÓ x©y dùng lß thiªu, thÓ tÝch 0,2-0,5 m3.
Nhiªn liÖu ®èt cã thÓ dïng dÇu hoÆc cñi.
- HÖ thèng ®iÖn n−íc: ®Ó b¶o ®¶m nguån ®iÖn
liªn tôc cho c¸c kh©u s¶n xuÊt, ngoμi ®−êng ®iÖn
lÊy tõ m¹ng l−íi, mçi tr¹i gμ nªn trang bÞ m¸y
ph¸t ®iÖn riªng ®Ó phßng khi mÊt ®iÖn l−íi kh«ng
g©y thiÖt h¹i cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
Mçi tr¹i gμ còng cÇn cã hÖ thèng cÊp n−íc
s¹ch riªng. HÖ thèng cÊp n−íc cña mçi tr¹i gåm:
giÕng khoan, tr¹m b¬m, th¸p n−íc, hÖ thèng èng
dÉn vÒ c¸c bån chøa nhá ®Æt trªn nãc chuång nu«i.
§−êng èng dÉn n−íc trong chuång nu«i nªn lé
thiªn (kh«ng nªn ®Æt ch×m d−íi nÒn) ®Ó tiÖn cho
viÖc thay thÕ, söa ch÷a khi cÇn.
2. Thøc ¨n vμ kü thuËt nu«i gμ
2.1. Thøc ¨n cho gμ
Thøc ¨n cña gia cÇm nãi chung vμ gμ nãi riªng
®−îc chia lμm bèn nhãm:
- Nhãm thø nhÊt (thøc ¨n giμu n¨ng l−îng) lμ
lo¹i thøc ¨n cã gi¸ trÞ n¨ng l−îng cao (>2.500 kcal/kg),
81
- gåm cã ng«, thãc, tÊm, c¸m g¹o, s¾n, khoai lang
dïng ®Ó t¹o s¶n phÈm vμ cho c¸c ho¹t ®éng sèng
nh− vËn ®éng, thë, tiªu ho¸.
- Nhãm thø hai (thøc ¨n giμu ®¹m) lμ lo¹i
thøc ¨n cã hμm l−îng ®¹m cao, cã nguån gèc tõ
thùc vËt (®Ëu, võng, l¹c, c¸c lo¹i kh« dÇu) vμ cã
nguån gèc tõ ®éng vËt (c¸, t«m, bét c¸, bét t«m,
bét thÞt, bét thÞt - x−¬ng, bét nhéng t»m, giun ®Êt,
mèi, dßi, cμo cμo, ch©u chÊu...). Nhãm giμu ®¹m ®Ó
t¹o thμnh ®¹m cho c¬ thÓ.
- Nhãm thø ba (thøc ¨n giμu kho¸ng) lμ thøc
¨n ®Ó t¹o x−¬ng nh− bét ®¸, bét vá don, vá cua, vá
èc, vá trøng, bét x−¬ng...
- Nhãm thø t− (thøc ¨n giμu vitamin) lμ thøc
¨n rÊt cÇn cho søc khoÎ gia cÇm, nh− c¸c lo¹i rau
t−¬i, cá, l¸ c©y, qu¶...
Thøc ¨n rÊt quan träng, chiÕm 70% gi¸ thμnh
s¶n phÈm. V× vËy, thøc ¨n ph¶i s¹ch, kh«ng cã
nÊm mèc. Mét sè lo¹i cñ nh− s¾n ph¶i ph¬i kh«
(hoÆc nÊu chÝn) ®Ó ph©n huû axit cyanhydric (chÊt
g©y ngé ®éc cho ng−êi vμ sóc vËt - HCN). Thøc ¨n
ph¶i ®Ó n¬i kh« r¸o, tr¸nh Èm mèc (Èm mèc dÉn
®Õn h×nh thμnh aflatoxin).
Thμnh phÇn mét sè thøc ¨n th«ng dông dïng
cho gia cÇm.
82
- B¶ng 6: N¨ng l−îng trao ®æi,
®¹m, canxi vμ phètpho cña mét sè lo¹i thøc ¨n
N¨ng l−îng
§¹m
Nguyªn liÖu trao ®æi Ca (%) P (%)
(%)
(kcal)
Ng« 3.300 9,0 0,22 0,30
TÊm 3.300 8,5 0,13 0,34
C¸m g¹o 2.500 13,0 0,17 1,65
Thãc 2.680 7,0 0,22 0,27
Bét s¾n 3.100 2,9 0,25 0,16
Kh« dÇu l¹c 2.700 42,0 0,48 0,53
Bét ®Ëu 3.300 39,0 0,23 0,63
t−¬ng rang
Bét c¸ lo¹i 2.600 55,0 5,00 2,50
Bét moi biÓn 2.450 60,0 3,00 1,50
Bét tÐp ®ång 2.480 62,0 4,30 1,80
Bét ghÑ 1.450 28,0 12,00 1,20
Dicanxi - - 24,80 17,40
phèt ph¸t
Bét ®¸ - - 30,00
Bét vá sß - - 33,20
NÕu mua thøc ¨n hçn hîp s½n ë c¸c xÝ nghiÖp
th× ph¶i chän nh÷ng c¬ së ®· ®−îc chøng nhËn cã
thøc ¨n “s¹ch”, nh− kh«ng cã c¸c chÊt kÝch thÝch
t¨ng tr−ëng nh− Clenbuterol, Cimatrol (cã nguy
c¬ g©y bÖnh tim m¹ch cho ng−êi), c¸c chÊt nhuém
mμu nh− Soudan (t¨ng mμu vμng cña lßng ®á
trøng) cã nguy c¬ g©y ung th− cho ng−êi.
83
- 2.2. Kü thuËt ch¨n nu«i gμ
* Kü thuËt ch¨n nu«i gμ con míi në ®Õn 60
ngμy tuæi.
- ChuÈn bÞ tÊm qu©y: röa s¹ch nÒn chuång,
khö trïng b»ng formol hoÆc crezyl. Dïng cãt cao
45 cm lμm tÊm qu©y víi ®−êng kÝnh vßng qu©y tõ
2-4 m. NÒn chuång ®én trÊu hoÆc phoi bμo dμy
10-15 cm. Trong tÊm qu©y cã m¸ng ¨n, m¸ng
uèng vμ ®Ìn s−ëi.
- MËt ®é nu«i: sau khi gμ në 18-24 giê (®ñ thêi
gian ®Ó gμ kh« l«ng), lùa chän vμ chØ ®Ó l¹i nh÷ng
con ®¹t tiªu chuÈn lo¹i 1 (kh«ng hë rèn, kh«ng
khoÌo ch©n, kh«ng vÑo má, ®Ýt kh«ng dÝnh ph©n
tr¾ng, l«ng b«ng). MËt ®é nu«i thÝch hîp qu©y
trong 1 m2: 1 ®Õn 10 ngμy tuæi: 40-50 con; 11 ®Õn
30 ngμy tuæi: 20-25 con; 31 ®Õn 45 ngμy tuæi:
15-20 con; 46 ®Õn 60 ngμy tuæi: 12-15 con.
- NhiÖt ®é s−ëi: tuú theo mïa vμ hiÖn tr¹ng
®μn gμ mμ ®iÒu chØnh nhiÖt s−ëi cho thÝch hîp.
NÕu gμ tô tËp quanh nguån nhiÖt, kªu chiªm
chiÕp, kh«ng ¨n lμ bÞ thiÕu nhiÖt. NÕu gμ t¶n xa
nguån nhiÖt, h¸ miÖng thë lμ thõa nhiÖt. NÕu gμ
®i l¹i nhanh nhÑn, ¨n uèng b×nh th−êng lμ nhiÖt
®é thÝch hîp. NÕu gμ tô tËp l¹i mét gãc: cÇn kiÓm
tra ph¸t hiÖn cã giã lïa hay kh«ng. Tïy theo tuÇn
tuæi mμ bè trÝ nhiÖt ®é nh− sau: 1 ®Õn 3 tuÇn tuæi:
s−ëi 30-320C; 3 ®Õn 6 tuÇn tuæi: s−ëi 25-280C;
84
- 6 ®Õn 8 tuÇn tuæi: s−ëi 20-220C; sau 8 tuÇn tuæi:
s−ëi 18-200C.
- Yªu cÇu vÒ kh«ng khÝ: yªu cÇu vÒ d−ìng khÝ
cña gia cÇm cao gÊp hai lÇn so víi ®éng vËt cã vó.
Cø 1 kg khèi l−îng c¬ thÓ gμ con cÇn 2-3 m3 kh«ng
khÝ thay ®æi trong mét giê vÒ mïa ®«ng vμ 4-6 m3
vÒ mïa hÌ. Ngoμi yªu cÇu vÒ d−ìng khÝ ®Ó b¶o
®¶m ho¹t ®éng b×nh th−êng, gμ ph¶i th¶i ra ngoμi
nh÷ng khÝ ®éc, nh−: CO2, H2S, NH3... Tiªu chuÈn
quy ®Þnh trong 1 lÝt kh«ng khÝ: l−îng CO2 kh«ng
qu¸ 0,15%, H2S kh«ng qu¸ 0,001 mg, NH3 kh«ng
qu¸ 0,025 mg. V× vËy, chuång óm gμ con cÇn Êm
nh−ng ph¶i tho¸ng.
- Yªu cÇu vÒ ®é Èm: b¶o ®¶m ®é Èm trong
qu©y óm gμ con lμ mét vÊn ®Ò quan träng. Cø 1 kg
khèi l−îng c¬ thÓ gμ tiÕt ra mét l−îng h¬i n−íc
nhiÒu gÊp 10 lÇn so víi 1 kg khèi l−îng c¬ thÓ gia
sóc cã sõng. V× vËy, cÇn chó ý gi÷ chÊt ®én chuång
®−îc kh« r¸o vμ phßng óm tho¸ng khÝ.
- Yªu cÇu vÒ ¸nh s¸ng: thêi gian chiÕu s¸ng vμ
c−êng ®é chiÕu s¸ng rÊt quan träng ®èi víi gμ con.
¸nh s¸ng cã t¸c dông lμm t¨ng ®ßi hái vÒ thøc ¨n,
kÝch thÝch c¬ thÓ ph¸t triÓn mμ kh«ng lμm gi¶m
hiÖu qu¶ sö dông thøc ¨n. Th«ng th−êng dïng
bãng ®Ìn treo ë ®é cao c¸ch nÒn chuång 2,5 m víi
yªu cÇu chiÕu s¸ng trªn 1 m2 nÒn chuång nh− sau:
1-20 ngμy tuæi: 5 W; 21-40 ngμy tuæi: 3 W; 41-60
ngμy tuæi: 1,4 W.
85
- Thêi gian chiÕu s¸ng: 1-2 tuÇn ®Çu chiÕu s¸ng
24/24 giê. Sau ®ã, cø t¨ng mét tuÇn tuæi th× gi¶m
bít thêi gian chiÕu s¸ng 20-30 phót. Tõ tuÇn tuæi
thø 8 ®Õn khi gμ b¾t ®Çu ®Î th× dïng ¸nh s¸ng tù
nhiªn.
§èi víi gμ nu«i b¸n ch¨n th¶, nÕu trêi n¾ng,
sau 21 ngμy tuæi tËp cho gμ ra ngoμi s©n, mçi
ngμy kho¶ng 15 phót, sau ®ã t¨ng dÇn thêi gian
th¶ ra s©n. §Õn 5 tuÇn tuæi (35 ngμy tuæi), ®Ó cho
gμ ra vμo tù do sau khi ®· tiªm phßng Newcastle
hÖ 1.
- ChÕ ®é nu«i d−ìng: tiªu chuÈn dinh d−ìng
cho gμ con gièng néi: Gμ nu«i b¸n ch¨n th¶ cã thÓ
t×m thªm thøc ¨n trong thiªn nhiªn nªn chÕ ®é
dinh d−ìng ë c¸c giai ®o¹n thÊp h¬n gμ nu«i nhèt
hoμn toμn.
B¶ng 7: KhÈu phÇn thøc ¨n cña gμ con gièng néi
31-60 ngμy
Tªn thøc ¨n §¬n vÞ 1-30 ngμy tuæi
tuæi
TÊm g¹o % 40 40
TÊm ng« % 33 34
C¸m g¹o lo¹i 1 % - 5
Võng % 3 -
Kh« dÇu ®Ëu
% 21 18
t−¬ng
Bét x−¬ng, bét
% 2 2
sß
Premix % 1 1
Céng 100 100
86
- Mçi ngμy cho gμ ¨n 6 lÇn, mçi lÇn c¸ch
nhau 2 giê.
- L−îng thøc ¨n: l−îng thøc ¨n cho 1 con trong
1 ngμy ®ªm nh− sau: 1 ®Õn 10 ngμy tuæi:
6-10 g; 11 ®Õn 30 ngμy tuæi: 15-20 g; 31 ®Õn 60
ngμy tuæi: 30-40 g.
- N−íc uèng: sau khi th¶ vμo cãt qu©y, cho gμ
nghØ 15-20 phót råi míi cho gμ uèng n−íc. Sau khi
cho gμ uèng n−íc 2-3 giê míi cho gμ ¨n. Trong 3-5
ngμy ®Çu nªn pha thªm 5% ®−êng vμ 1 g vitamin C
cho 2-3 lÝt n−íc cho gμ uèng ®Ó t¨ng søc ®Ò kh¸ng.
X©y dùng khÈu phÇn: tÊm g¹o: 35%; tÊm ng«:
35%; kh« dÇu ®Ëu t−¬ng: 22%; bét c¸ (cã >50%
protein): 5%; Premix kho¸ng: 2%; Premix vitamin:
1% sÏ b¶o ®¶m khÈu phÇn cã trªn 2.800 kcal n¨ng
l−îng trao ®æi/kg thøc ¨n vμ trªn 18% protein ®¸p
øng nhu cÇu dinh d−ìng cña gμ con thuéc hai
gièng nμy.
L−îng thøc ¨n h»ng ngμy cho mét gμ con lμ:
TuÇn 1 (khèi l−îng c¬ thÓ 120 g): 13 g/ngμy/con;
TuÇn 2 (khèi l−îng c¬ thÓ 250 g): 25 g/ngμy/con;
TuÇn 3 (khèi l−îng c¬ thÓ 400 g): 34 g/ngμy/con;
Cã thÓ cho gμ ¨n thªm rau xanh röa s¹ch,
th¸i nhá.
87
- * Kü thuËt ch¨n nu«i gμ giß
Sau khi gμ con ®−îc 2 th¸ng tuæi, cã thÓ ph©n
biÖt ®−îc trèng m¸i, cÇn chän läc nh÷ng gμ m¸i vμ
gμ trèng khoÎ m¹nh, ph¸t triÓn tèt gi÷ l¹i víi tØ lÖ
8-10 m¸i/1 trèng ®Ó x©y dùng ®μn gμ hËu bÞ. Nu«i
riªng trèng, m¸i ®Ó cã chÕ ®é ¨n hîp lý.
Gμ giß dÔ nhiÔm bÖnh ký sinh trïng, lóc nμy
l¹i ®−îc ra vμo s©n ch¬i nªn dÔ m¾c bÖnh. CÇn
®Þnh kú phßng bÖnh b»ng c¸c lo¹i thuèc tÈy giun
s¸n. N¬i cho gμ ¨n uèng vμ ngñ ®ªm cÇn tho¸ng
m¸t, chÊt ®én chuång kh« r¸o, r¶i dμy 15-20 cm.
Thêi gian nu«i gμ thÞt lμ 3 th¸ng (61 ®Õn 140
hoÆc 150 ngμy tuæi). §èi víi gμ c«ng nghiÖp, giai
®o¹n nμy cÇn cho ¨n h¹n chÕ ®Ó gμ kh«ng qu¸
bÐo, ¶nh h−ëng ®Õn kh¶ n¨ng ®Î trøng ë giai
®o¹n sau.
Víi gμ b¸n ch¨n th¶ tù kiÕm thªm thøc ¨n
trong thiªn nhiªn, thùc chÊt lμ ®· cho ¨n h¹n chÕ.
Tuy nhiªn, trong khÈu phÇn thøc ¨n cÇn cho ¨n
thªm thãc 49-51% (hoÆc ng« 34-36%), kh« dÇu ®Ëu
t−¬ng 14-16% b¶o ®¶m ®−îc 2.800-2.900 kcal/kg
vμ 13-14% protein th«. T¨ng c−êng cho gμ ¨n
thªm rau xanh röa s¹ch, th¸i nhá ®Ó cung cÊp
thªm vitamin. G©y giun, mèi ngoμi s©n cho gμ ¨n
thªm ®Ó t¨ng c−êng chÊt ®¹m.
88
- B¶ng 8: KhÈu phÇn dù kiÕn
6-14 tuÇn tuæi 15-20 tuÇn tuæi
TØ lÖ N¨ng Protein TØ N¨ng Protein
Thøc ¨n l−îng (%) lÖ l−îng (%)
(%)
trao ®æi (%) trao ®æi
(kcal/kg) (kcal/kg)
Thãc 40 1.089,20 2,960 40 1.089,20 2,960
Ng« 24 810,24 2,232 25 844,00 2,325
C¸m 13 336,44 1,703 14 362,32 1,834
Kh« dÇu 15 447,30 6,375 15 447,30 6,375
®Ëu t−¬ng
Bét c¸ 6 169,62 3,210 4 113,08 2,140
50% ®¹m
Kho¸ng 1 - - 1 - -
Premix 1 - - 1 - -
vitamin
Gμ nu«i th¶ tù kiÕm thøc ¨n thªm. L−îng
thøc ¨n kiÕm ®−îc thªm nhiÒu hay Ýt tuú thuéc
møc ®é phong phó vÒ c«n trïng vμ rau cá trªn
s©n, do ®ã l−îng thøc ¨n h»ng ngμy cã thÓ gi¶m
20-30% hoÆc nhiÒu h¬n.
Mçi tuÇn nªn c©n kiÓm tra khèi l−îng c¬ thÓ
gμ, nÕu khèi l−îng cao h¬n khèi l−îng chuÈn th×
gi¶m bít l−îng thøc ¨n thªm. Ng−îc l¹i, nÕu khèi
l−îng cña gμ thÊp h¬n khèi l−îng quy ®Þnh th×
89
- ph¶i t¨ng l−îng thøc ¨n cho ¨n thªm. §èi víi gμ
Tam Hoμng vμ Sasso, khi chuyÓn sang giai ®o¹n
chuÈn bÞ ®Î trøng th× khèi l−îng tiªu chuÈn ®èi
víi gμ trèng ph¶i ®¹t 2.000 g vμ gμ m¸i 1.640 g.
L−îng thøc ¨n ®−îc quy ®Þnh nh− sau:
B¶ng 9: L−îng ¨n h»ng ngμy (g/con/1 ngμy ®ªm)
L−îng L−îng
¨n 1 ¨n 1
TuÇn Khèi l−îng TuÇn Khèi l−îng
ngμy ngμy
tuæi gμ (g) tuæi gμ (g)
®ªm ®ªm
(g) (g)
♂ ♀ ♂ ♀ ♂ ♀ ♂ ♀
7 580 530 46 42 14 1.360 1.210 70 63
8 680 630 49 46 15 1.450 1.280 73 65
9 820 740 53 53 16 1.560 1.360 77 69
10 910 850 56 53 17 1.650 1.430 81 72
11 1.050 950 59 56 18 1.760 1.500 86 75
12 1.160 1.030 62 59 19 1.800 1.570 89 78
13 1.260 1.130 66 61 20 2.000 1.640 94 81
Giai ®o¹n nμy cÇn cho gμ ¨n thªm rau xanh
röa s¹ch th¸i nhá.
* Kü thuËt ch¨n nu«i gμ ®Î
Sau 5 th¸ng tuæi, tæ chøc tiªm phßng vμ chän
läc nh÷ng gμ m¸i khoÎ m¹nh, nhanh nhÑn, ®ång
90
- nhÊt mμu l«ng, xoang bông réng, mμo t−¬i. Gμ
trèng ch©n khoÎ, hïng dòng. TØ lÖ trèng m¸i ®èi
víi gμ Ri, gμ Ai CËp lμ 1/10. Víi c¸c gièng gμ kiªm
dông thÞt trøng nh− MÝa, Hå, Tam Hoμng, Sasso,
Kabir, tØ lÖ nμy lμ 1/6-8. MËt ®é nhèt 4-5 con/1 m2
nÒn chuång. Bè trÝ 1 æ ®Î cho 4-5 gμ m¸i. H»ng
tuÇn thay ®Öm lãt æ, mçi ngμy nhÆt trøng 4 lÇn.
B¶ng 10: KhÈu phÇn ¨n cña gμ néi (Ri, MÝa, Hå...)
KhÈu phÇn c¬ së
Tªn
§¬n vÞ Bét khoai
thøc ¨n Ng« Thãc
kh«
Ng« % 40,5 - -
Thãc % - 29,5 -
Bét cñ % - - 27,5
TÊm % 10 25 25
C¸m lo¹i 1 % 20 15 15
Kh« dÇu l¹c % 7 16 15
Kh« ®Ëu t−¬ng % 7 - -
Bét c¸ (50% % 4 3 6
protein)
Bét sß % 5 5 5
Premix vitamin % 1 1 1
Muèi % 0,5 0,5 0,5
Rau xanh, bÌo % 5 5 5
91
- §èi víi gμ b¸n ch¨n th¶, n¨ng l−îng trao ®æi
trong khÈu phÇn ph¶i b¶o ®¶m 2.700-2.800
kcal/kg thøc ¨n vμ tØ lÖ protein 15-16% lμ ®¸p øng
®−îc nhu cÇu dinh d−ìng. §èi víi gμ m¸i ®Î vμ gμ
trèng dïng nh¶y m¸i, nªn cho ¨n thªm thãc mäc
mÇm v× thãc mÇm cã nhiÒu vitamin A, D, E cã t¸c
dông tèt cho sinh s¶n.
Gμ nhËp néi, nhu cÇu dinh d−ìng cao h¬n.
B¶ng 11: L−îng ¨n h»ng ngμy cho mét gμ m¸i
(gμ Tam Hoμng - dßng Giang Th«n)
TØ lÖ ®Î % 40-50 50-55 60-65 65-80
Møc ¨n g/con/ngµy 110-120 125-130 140 145
* Kü thuËt nu«i gμ thÞt
Ngoμi l−îng thøc ¨n tù kiÕm ®−îc ë v−ên ch¨n
th¶, gμ cÇn ®−îc cho ¨n bæ sung, ¨n no th× míi
mau lín.
Gμ nu«i thÞt t¨ng träng nhanh, trao ®æi chÊt
cao, cÇn nhiÒu oxy kÌm theo th¶i nhiÒu th¸n khÝ
CO2, ngoμi ra cßn cã c¸c lo¹i khÝ NH3, H2S, CH4,
CO2 bèc ra tõ ph©n vμ chÊt ®én chuång nªn
chuång cÇn cã hÖ thèng qu¹t.
- Yªu cÇu vÒ chÕ ®é th«ng khÝ trong chuång:
92
nguon tai.lieu . vn
