Xem mẫu
- Tượng Oscar
Trong thực tế, mánh khóe tiếp thị và quảng cáo của các hãng phim vào mùa
tranh Oscar thật ra chẳng phải mới. Bởi hiệu ứng tài chính đem lại cho hãng một
khi phim giật được giải là rất lớn nên từ lâu các hãng khổng lồ tại Hollywood đã
không ngần ngại làm đủ cách để “chạy” được tượng Oscar…
Hoài nghi giá trị Oscar!
Trong All About Oscar, tác giả Emanuel Levy cho biết thập niên 1960 là
giai đoạn bùng nổ chiến dịch tiếp thị phim nhằm làm ảnh hưởng ban giám khảo
Oscar (Viện Hàn lâm khoa học nghệ thuật điện ảnh Hoa Kỳ - AMPAS).
Cô đào Rosalind Russell từng chi hàng ngàn đô la để được đề cử nữ diễn
viên chính trong Mourning Becomes Electra (1947)
Sau thành công trong chiến dịch quảng cáo rùm beng cho The Sound Of
Music, hãng Fox quyết định bằng mọi giá phải chiến thắng Oscar, cho dù có khi
- không xứng đáng, chẳng hạn đối với những phim như The Sand Pebbles, Doctor
Dolittle và Hello Dolly! Fox tổ chức các buổi trình chiếu đặc biệt, tiệc tùng linh
đình và gửi thư riêng cho từng thành viên AMPAS. Kết quả, Fox giành được loạt
đề cử cho các phim trên và cũng từ đó, người ta bắt đầu hoài nghi giá trị Oscar.
Báo chí bắt đầu nói rằng chức năng AMPAS đã thay đổi, không còn mang
nhiệm vụ tôn vinh những tác phẩm xứng đáng mà chỉ hoạt động với sứ mạng cứu
vớt các phim kém chất lượng. Thậm chí có tờ đặt cho AMPAS tên mới là “sứ
mạng giải cứu Oscar”!
Dù vậy, chiến dịch “chạy” chỗ cho đêm Oscar của các hãng phim vẫn tiếp
tục phát triển. Điều kỳ diệu trên đã không xảy ra nếu không nhờ chuyên gia quan
hệ đối ngoại Warren Cowan.
Các chiến thuật truyền thống như đăng quảng cáo trên báo lớn và tổ chức
trình chiếu đặc biệt dành riêng cho AMPAS đã được Warren Cowan thực hiện bài
bản, theo đúng công thức kinh điển! Đầu tiên, buổi chiếu ra mắt rình rang được
tiến hành tại New York với sự xuất hiện của đạo diễn Paul Newman lẫn diễn viên
chính Joanne Woodward. Tiếp đó, hai ngôi sao này được “mua” nguyên trang bìa
tờ Life (đăng hình trên trang bìa)…
Quảng cáo càng quyết liệt thì cơ may giành Oscar càng cao và điều này
khiến hãng nhỏ không thể địch lại. Có khi, chiến dịch quảng cáo được thực hiện từ
tháng 9 (trước lễ trao giải cả 6 tháng, khi Oscar còn được tổ chức vào tháng 3 hàng
năm như ở những mùa trước Oscar 2004).
Tháng 9-1993, hãng Samuel Goldwyn đã mở màn cuộc chiến Oscar bằng
một chiến dịch đại quy mô. Đầu tiên, Samuel Goldwyn gửi 6.000 băng screener
phim Much Ado About Nothing (với thủ diễn của Kenneth Branagh và Emma
Thompson) và cả CD nhạc phim để nhắc khéo AMPAS chú ý đến phần soundtrack
tuyệt vời do Patrick Doyle soạn…
- Tương tự, Sony Pictures Classics - ngoài việc gửi bản screener - còn tặng
thành viên AMPAS quyển tiểu thuyết Orlando của tác giả Virginia Woolf. Và nếu
nói đến kỹ thuật vận động hậu trường nhằm giành tượng Oscar, Miramax đáng
được tôn lên hàng đại cao thủ.
Hãng phim của anh em Bob và Harvey Weinstein này đã làm nên trò khi
thực hiện chiến dịch tiếp thị thành công cho phim The Piano cách đây hơn 10 năm
(bây giờ, xem lại, quả là The Piano rất thường và nữ đạo diễn Jane Campion thật
ra cũng chẳng “ghê gớm” gì). Từ đó, Miramax luôn là đối thủ đáng sợ nhất trong
bất kỳ mùa Oscar nào.
Vài năm gần đây, chiến dịch Oscar được mở rộng khi các đối thủ bắt đầu
thực hiện kịch bản gièm pha và nói xấu nhau trên mặt báo. Trong All About Oscar,
tác giả Emanuel Levy viết rằng cuộc chiến Oscar giữa DreamWorks, Miramax,
Universal, Columbia… bây giờ đã bắt đầu “đầy máu, mồ hôi và nước mắt”!
Diễn viên cũng vào cuộc
Không chỉ hãng phim, cá nhân diễn viên đôi khi cũng bỏ tiền túi vận động
Oscar. Rosalind Russell đã chi hàng ngàn đô la (thông qua trung gian hãng RKO)
để được đề cử nữ diễn viên chính trong Mourning Becomes Electra (1947). Kết
quả, Rosalind Russell được đề cử (nhưng không giành được giải).
Năm 1961, Shirley Jones cũng được “tư vấn” đầu tư 5.000 USD dự tính
dùng sửa cái chái nhà để lo chiến dịch vận động hậu trường với vai diễn trong
Elmer Gantry. Cuối cùng, Shirley Jones giành được giải nữ diễn viên phụ và đó
cũng là thành công lớn nhất suốt sự nghiệp cô.
Trong hầu hết trường hợp, đầu tư chiến dịch Oscar hiếm khi lỗ trắng tay.
Peter Falk đã quyết định bỏ ra 5.000 USD cho chiến dịch đánh bóng mình với vai
- diễn trong bộ phim nói về giới giang hồ Murder, Inc (1960). Đó là phim thứ ba
nhưng là phim đầu tiên được sản xuất tại Hollywood của Peter Falk.
Sau này, Peter Falk tình thật kể rằng mình là kẻ lạ nước lạ cái ở Hollywood
và nếu không gây chú ý thì sự nghiệp khó có thể tiến xa. Quả đúng như vậy, việc
được đề cử nam diễn viên phụ trong trong Murder, Inc đã giúp Peter Falk nhanh
chóng trở thành diễn viên tên tuổi Hollywood và được mời thủ diễn trong nhiều
phim lớn sau đó.
Thập niên 1980, khi việc mời thành viên AMPAS dự tiệc chưa bị cấm,
người ta có nhiều cơ hội hơn để tiến hành chiến dịch một cách trực tiếp. Dale
Olson - nhà quảng cáo phim kỳ cựu trong bốn thập niên và hiện là tư vấn hãng
DreamWorks - chẳng giấu giếm khi cho biết mời dự tiệc là thủ thuật khá thành
công.
Trong làng công nghiệp Mỹ, ai mà không biết Dale Olson là chuyên gia đãi
tiệc, tại ngôi nhà riêng ở Hollywood Hills, và khách mời thường là thành viên
AMPAS. Người ta đến dự “chỉ bởi” thích Dale Olson “tự làm bếp đãi bạn”.
Tuy nhiên, Dale Olson thú nhận rằng, trong mùa 1987, một trong những
buổi tiệc như vậy là nhằm vận động cho Sally Kirkland, thủ diễn trong phim Anna,
với lượng phát hành yếu đến mức gần như không ai biết.
Thành viên AMPAS và phóng viên được mời và sau món thịt gà nấu kiểu
Pháp của Dale Olson, báo chí nhất loạt khen ngợi Sally Kirkland và AMPAS đưa
cô vào danh sách đề cử nữ diễn viên chính.
Chính những nhà quảng cáo-tiếp thị điện ảnh như Dale Olson - chuyên gia
đi cửa sau trong chiến dịch vận động - là những lái buôn chuyên nghiệp trong việc
giúp “mua” tượng Oscar. Theo Newsweek, nhà quảng cáo Russell Bidwell từng
được trả 125.000 USD (nhiều nhất trước nay) để cho “chạy” cho bộ phim The
- Alamo (2004) với kết quả The Alamo giành được 7 đề cử (tuy nhiên, phim này
thua ở tất cả hạng mục và chỉ giành mỗi giải âm thanh).
Những trò bẩn
Tại Hollywood, các hãng phim, đạo diễn, diễn viên… đều đánh giá sự
nghiệp mình bằng số lần được đề cử và giành Oscar. Tác động nhiều mặt cũng như
hiệu ứng tài chính khi được đề cử hoặc giành Oscar là một tài sản vô hình. Sự
hãnh diện và tự hào của nhiều người về “sự nghiệp Oscar” là điều có thể hiểu
được. Nhà sản xuất David O. Selznick không che giấu kiêu hãnh khi kể về 36 đề
cử (trong đó có hai phim đoạt giải phim hay nhất - Gone With The Wind và
Rebecca) mà ông từng đoạt được.
Thế lực của những ông chủ
Joan Crawford với giải Oscar nhờ chiến dịch vận động hậu trường thành
công
- Hãng phim càng lớn, chiến thuật vận động càng “ác liệt”. Đây là trường
hợp điển hình của hãng MGM, với Louis B. Mayer - ông vua không ngai của
MGM trong hai thập niên. Vào thời hoàng kim của Mayer, MGM là hãng phim
đoạt Oscar nhiều nhất. Trong thập niên đầu của lịch sử Oscar, MGM giành tổng
cộng 153 đề cử và 33 giải - hơn bất kỳ hãng nào khác. Tung ra phim hay nhiều
nhất và đoạt nhiều Oscar nhất là điều hợp lý.
Tuy nhiên, MGM cũng sử dụng nhiều đòn độc để giành chiến thắng trong
cuộc chiến Oscar. Người ta nghi rằng Norma Shearer hẳn đã không giành được 5
đề cử và thắng một Oscar nếu cô không là vợ Irving G. Thalberg, giám đốc bộ
phận sản xuất MGM. Norma Shearer không là trường hợp duy nhất. Người ta đồn
rằng Mary Pickford hẳn đã không giành được giải nữ diễn viên chính trong
Coquette nếu chồng cô không là ngài chủ tịch AMPAS Douglas Fairbanks Sr
(chưa kể chi tiết Mary Pickford từng mời thành viên Ban giám khảo trung tâm
thuộc AMPAS đến nhà riêng “dùng trà”).
Bởi chỉ chọn một trong 5 đề cử nên khi người này được ưu tiên thì tất nhiên
một trong bốn người còn lại - có thể xứng đáng hơn - sẽ trở thành nạn nhân
“ngược đãi”. Đó là trường hợp Greta Garbo. Trong đề cử đầu tiên (Anna Christie),
Greta Garbo đã bị Norma Shearer (The Divorcee) giành mất giải dù cả hai đều thủ
diễn trong hai phim do lò MGM sản xuất (nhưng Norma Shearer được giới chủ
MGM sủng ái hơn). Trong đề cử thứ nhì (Camille), Greta Garbo cũng ra về tay
không và giải được trao cho Luise Rainer (The Good Earth) - một “cục cưng” của
ông chủ Louis B. Mayer.
Trong vài trường hợp khác, tính chính trị của các hãng phim (studio politics
- theo cách nói Emanuel Levy - nhằm nhấn mạnh tính chất thủ đoạn và tính toán
như trong chính trường của giới chủ hãng phim) đã trở thành yếu tố gây ảnh
hưởng sự công nhận tài năng một cách công tâm. Bette Davis đã bị mất đề cử (và
có thể giải thưởng) trong Of Human Bondage chỉ bởi sự tính toán quá thể của giới
- chủ hãng phim. Khi thủ diễn trong Of Human Bondage (do hãng RKO sản xuất),
Bette Davis lúc đó còn nằm trong hợp đồng ký với Warner Brothers (Warner thỏa
thuận cho RKO thuê Bette Davis để đóng phim trên).
Đứng cửa giữa (nằm trong hợp đồng với Warner nhưng trong bảng lương
phim Of Human Bondage với RKO), Bette Davis trở thành nạn nhân một cách
lãng xẹt. Khi phim được tung ra, báo chí nhất loạt dự báo Bette Davis được đề cử
nhưng RKO và Warner Brothers đều vận động hậu trường để Bette Davis không
được đề cử! Lý do: RKO lẫn Warner Brothers đều sợ rằng hãng kia sẽ giành Bette
Davis về phần mình khi ghi tên hãng trong bộ phim mà Bette Davis thủ diễn!
Không chỉ diễn viên nữ, diễn viên nam cũng chịu ảnh hưởng từ giới chủ
hãng. Clark Gable tin rằng mình bị đối xử không công bằng trong đánh giá vai
diễn có thể được xem là sáng chói nhất sự nghiệp (vai Rhett Butler trong Gone
With The Wind), chỉ bởi quan hệ cá nhân căng thẳng với nhà sản xuất David O.
Selznick và bởi MGM không chịu hậu thuẫn (Gone With The Wind được Selznick
sản xuất nhưng MGM phát hành).
Năm 1953, Columbia Pictures chẳng giấu giếm gì khi tung chiến dịch ủng
hộ Burt Lancaster chứ không phải Montgomery Clift trong From Here To Eternity.
Montgomery Clift không được hậu thuẫn bởi bị đánh giá là “người ngoài” (vốn
xuất thân từ làng kịch nghệ New York). Trong cùng năm, Van Heflin và Jean
Arthur đều không được đề cử cho Shane bởi cả hai không nằm trong hợp đồng với
Paramount. Thay vào đó, Paramount “lobby” cho William Holden và Audrey
Hepburn (đều trúng giải).
Cuối cùng, Joan Crawford chiến thắng!
Liệu chiến dịch vận động Oscar có hiệu quả? Thử xem một trường hợp.
Năm 1945, đại diện báo chí cho diễn viên Joan Crawford - Henry Rogers - đã thực
hiện một trong những chiến dịch vận động hậu trường Oscar lớn nhất lịch sử
- Hollywood, được tiến hành ngay từ khi bộ phim mà Crawford thủ diễn (Mildred
Pierce) chưa bấm máy xong.
Trong All About Oscar, tác giả Emanuel Levy kể lại cuộc nói chuyện giữa
nhà sản xuất Jerry Wald (người bỏ vốn làm Mildred Pierce) với Henry Rogers như
sau. Wald: “Tại sao ông còn chưa thực hiện chiến dịch cho Joan (Crawford) giành
Oscar?”. Rogers: “Nhưng Jerry, bộ phim chỉ mới bắt đầu quay mà”. Wald: “Rồi
sao?”. Rogers: “Làm thế nào mà tôi có thể tiến hành được?”. Wald: “Quá đơn giản.
Hãy gọi cho Hedda Hopper. Nói cho cô ấy biết rằng “Joan Crawford đang diễn
xuất cực kỳ tuyệt vời trong Mildred Pierce và rằng nhóm làm phim tin chắc thế
nào cô ấy cũng giành Oscar”. Rogers: “Jerry, anh thật kinh tởm” (nguyên văn:
“you’re full of shit”!). Wald: “Có thể. Nhưng miễn được việc. Mà anh có mất gì
đâu nào!”. Và thế là trong báo cáo hàng ngày gửi cho cây bút điện ảnh nổi tiếng
Hedda Hopper, Henry Rogers đã “tiết lộ” vài thông tin “nội bộ”.
Vài ngày sau, Hedda Hopper viết: “Theo nguồn tin riêng, Joan Crawford
đang thủ diễn cực tuyệt trong Mildred Pierce và nàng đang thắng đai phóng nước
đại tới Viện Hàn lâm”. Tiếp đó, hàng loạt tờ báo cũng vào cuộc, với “dự báo”
tương tự. Một đêm, Wald gọi Rogers, hớn hở thông báo: “Tôi nghĩ chúng ta đã
thành công”. Trước đó, Wald vừa nghe nhà sản xuất Hal Wallis (thành viên
AMPAS) nói rằng “dường như Joan Crawford có cơ hội giành Oscar” và cho biết
việc báo chí làm rùm beng đã “động” đến tai cả Viện Hàn lâm.
Trong mùa 1945, Crawford đụng ba đối thủ lớn: Ingrid Bergman trong The
Bells of St. Mary’s; Greer Garson trong The Valley of Decision và Jennifer Jones
trong Love Letters (đối thủ thứ tư Gene Tierney không được đánh giá cao). Cuối
cùng, Joan Crawford chiến thắng!
nguon tai.lieu . vn
