Xem mẫu
- AGU International Journal of Sciences – 2019, Vol. 23 (2), 52 - 57 TƯ TƯỞNG “NHÂN NGHĨA” CỦA NGUYỄN TRÃI VÀ Ý NGHĨA TRONG ĐỊNH HƯỚNG LỐI SỐNG CHO THẾ HỆ TRẺ VIỆT NAM HIỆN NAY Lê Đức Thọ1 1 Trường Cao Đẳng Nghề Đà Nẵng Thông tin chung: ABSTRACT Ngày nhận bài: 12/07/2018 Ngày nhận kết quả bình duyệt: Nguyen Trai is always worshiping a great idea - humanist ideas. This 15/11//2018 thought is a red thread throughout the writing of Nguyen Trai poetry, making Ngày chấp nhận đăng: his works have a profound human value. It was the same humanist thought 08/2019 that Nguyen Trai had developed from the tradition of humanist thought in Title: Chinese culture that contributed to raising the traditional thinking of Nguyen Trai’s “humanity” Vietnamese towards humanism. This article is more aware of Nguyen Trai's thought and meaning in humanist ideology and shows its current meaning in orienting young people's orienting the way of life for the lifestyles. young generation of Vietnam today TÓM TẮT Keywords: Nguyen Trai; “humanity” Bài viết nghiên cứu về tư tưởng “nhân nghĩa” của Nguyễn Trãi, tư tưởng đó thought; education lifestyle; được hình thành từ truyền thống “nhân nghĩa” của dân tộc Việt Nam và có younger generation kế thừa, phát triển tư tưởng “nhân nghĩa” của Nho giáo. Tư tưởng “nhân Từ khóa: nghĩa” của Nguyễn Trãi gắn kết biện chứng với tư tưởng thuận dân, an dân; Nguyễn Trãi; tư tưởng “nhân biểu hiện ở lòng thương người, sự khoan dung độ lượng, thậm chí đối với kẻ nghĩa”; giáo dục lối sống; thù; “nhân nghĩa” vừa là phương tiện, vừa là mục tiêu; “nhân nghĩa” được thế hệ trẻ thể hiện trong ý tưởng xây dựng một đất nước thái bình. Qua đó, tác giả rút ra ý nghĩa giáo dục lối sống vì con người, lối sống có trách nhiệm và sống vì cộng đồng cho thế hệ trẻ Việt Nam hiện nay. 1. GIỚI THIỆU thời đại của ông mà nó còn có ý nghĩa đến hôm “Nhân nghĩa” là một phạm trù xuất hiện từ khá nay và có lẽ nó vẫn mang giá trị đến tận mai sau. sớm, trong lịch sử triết học Trung Hoa cổ đại Vì vậy, nghiên cứu tư tưởng “nhân nghĩa” của nhiều nhà Nho nổi tiếng như: Khổng Tử, Mạnh Nguyễn Trãi và chỉ ra ý nghĩa của nó trong định Tử, Tuân Tử, Đổng Trọng Thư,... đã bàn nhiều hướng giáo dục lối sống cho thế hệ trẻ hiện nay là đến “nhân nghĩa”. Chính vì thế nó không phải là việc làm cần thiết. vấn đề mới. Nhưng đến thế kỉ XV ở Việt Nam 2. MỤC TIÊU VÀ PHƯƠNG PHÁP chính tư tưởng “nhân nghĩa” của Nguyễn Trãi đã NGHIÊN CỨU đạt tới tầm cao của thời đại, điều mà từ trước cho 2.1 Mục tiêu nghiên cứu đến những người cùng thời với ông chưa ai đạt Bài viết làm rõ nội dung tư tưởng “nhân nghĩa” tới. Những tư tưởng của Nguyễn Trãi, đặc biệt là của Nguyễn Trãi và chỉ ra ý nghĩa trong định tư tưởng “nhân nghĩa”, không chỉ có ý nghĩa ở 52
- AGU International Journal of Sciences – 2019, Vol. 23 (2), 52 - 57 hướng giáo dục lối sống cho thế hệ trẻ Việt Nam thắng lợi, Nguyễn Trãi được Lê Lợi ban cho hiện nay. quốc tính và được phong tước Quan Phục hầu và 2.2 Phương pháp nghiên cứu giữ các chức Lại bộ thượng thư kiêm Nhập nội hành khiển trông coi Viện khu mật, đến đời Lê Bài viết dựa trên cơ sở phương pháp luận của Thái Tông là Gián nghị đại phu kiêm Tri tam chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy quán sự, chức Hàn lâm viện thừa chỉ kiêm Quốc vật lịch sử, kết hợp phương pháp logic và lịch Tử giám. sử, phân tích, tổng hợp. Với những cương vị mà mình đảm trách, 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN Nguyễn Trãi đã tham gia đề xuất, bàn luận và 3.1 Kết quả nghiên cứu soạn thảo những vấn đề nhằm mục tiêu quốc 3.1.1 Giới thiệu về Nguyễn Trãi thái, dân an. Tuy nhiên, khi những hoài bão của ông còn đang dang dở thì ông và gia tộc phải Trong quá trình bảo vệ nền độc lập dân tộc đã sản chịu rơi đầu trong vụ oan án Lệ Chi viên. Năm sinh ra không ít những nhà quân sự, nhà tư tưởng 1464, Lê Thánh Tông đã minh oan, phục hồi kiệt xuất như: Lý Công Uẩn, Lý Thường Kiệt, chức tước và sai Trần Khắc Kiêm tìm lại toàn bộ Trần Quốc Tuấn, Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh trước tác của Nguyễn Trãi. Khiêm ... trong số đó nổi bật là Nguyễn Trãi, một nhà tư tưởng và là Danh nhân văn hóa thế giới. Nguyễn Trãi người anh hùng dân tộc, một nhà thơ, nhà tư tưởng lớn, danh nhân văn hóa thế Nguyễn Trãi (1380 – 1442) hiệu là Ức Trai, cha giới. Cả cuộc đời mình luôn vì dân vì nước, tư là Nguyễn Ứng Long và mẹ là Trần Thị Thái, tưởng của ông là sản phẩm của nền văn hóa Việt cháu ngoại của quan Tư đồ Trần Nguyên Đán. Nam thời đại nhà Hậu Lê khi mà xã hội Việt Tổ tiên của Nguyễn Trãi ở xã Chi Ngại, huyện Nam đang trên đà phát triển, đánh dấu một giai Phượng Nhãn, trấn Kinh Bắc (nay là xã Cộng đoạn phát triển quan trọng trong lịch sử tư tưởng Hòa, huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương), sau Việt Nam. Nét nổi bật trong tư tưởng Nguyễn chuyển về làng Ngọc Ổi, huyện Thượng Phúc, Trãi là sự hòa quyện, chắt lọc giữa tư tưởng Nho Hà Đông (nay thuộc xã Nhị Khê, huyện Thường giáo, Phật giáo và Đạo giáo (trong đó Nho giáo Tín, Hà Nội). Tròn 6 tuổi mẹ mất, ông phải về đóng vai trò chủ yếu), có sự kết hợp chặt chẽ với Côn Sơn ở với ông ngoại. Năm 1390 ông ngoại hoàn cảnh thực tiễn Việt Nam lúc đó. cũng mất, Nguyễn Trãi theo cha trở về sống ở làng Nhị Khê. Năm 1400 thi đỗ Thái học sinh và Chính cuộc đời, phẩm chất và sự nghiệp của cùng cha ra làm quan dưới triều Hồ. Năm 1407 Nguyễn Trãi đã để lại sự kính trọng của người dân giặc Minh sang xâm lược, nhà Hồ thất bại. Hồ ở thời đại của ông cũng như của những thế hệ mai Quý Ly và nhiều triều thần bị bắt sang Trung sau. Sự tài năng, đức độ của ông được mọi người Quốc, trong đó có thân phụ của Nguyễn Trãi. kính trọng là bậc anh hùng, là khí phách, là tinh hoa của dân tộc. Cố Thủ tướng Chính phủ Phạm Tạm gác thù nhà, Nguyễn Trãi nghe lời cha trở Văn Đồng đã viết: “Nguyễn Trãi người anh hùng về tìm đường cứu nước nhưng bị giặc giam lỏng dân tộc, văn võ song toàn, văn là chính trị, chính ở thành Đông Quan suốt mười năm. Năm 1416 trị cứu nước cứu dân, nội trị, ngoại giao, mở nền ông tìm đến khởi nghĩa Lam Sơn, dâng cho Lê thái bình muôn thuở, rửa nỗi hẹn ngàn thu; võ là Lợi bản Bình Ngô sách. Từ đó ông gắn bó với quân sự chiến lược và chiến thuật, yếu đánh phong trào khởi nghĩa Lam Sơn, tham gia xây mạnh, ít địch nhiều, thắng hung tàn bằng đại dựng đường lối quân sự, chính trị phù hợp và nghĩa; văn và võ đều là võ khí, mạnh như vũ bão, đảm đương những nhiệm vụ quan trọng như sắc như gươm đao... thật là một con người vĩ đại soạn thảo thư từ địch vận, tham mưu, vạch ra về nhiều mặt trong lịch sử nước ta...” (Phạm Văn chiến thuật cho nghĩa quân. Khởi nghĩa Lam Sơn 53
- AGU International Journal of Sciences – 2019, Vol. 23 (2), 52 - 57 Đồng, 1962). Công lao quý giá nhất và sự nghiệp trọng. Trong toàn bộ các tác phẩm của Nguyễn vĩ đại nhất của Nguyễn Trãi là tấm lòng yêu nước Trãi mà chúng ta còn lưu giữ được thì chữ “nhân” yêu dân tha thiết và sự nghiệp đánh giặc cứu nước đã được nhắc đến 59 lần và chữ “nghĩa” được vô cùng vẻ vang của ông. nhắc đến 81 lần. Tổng cộng hai chữ “nhân”, 3.1.2 Nội dung cơ bản của tư tưởng “nhân “nghĩa” được ông sử dụng đến 140 lần. Tư tưởng nghĩa” Nguyễn Trãi “nhân nghĩa” ấy của Nguyễn Trãi đã được thể hiện trong một số tác phẩm tiêu biểu của ông như: Tư tưởng “nhân nghĩa” của Nguyễn Trãi được Quân trung từ mệnh tập, Bình Ngô đại cáo, Ức hình thành từ một hệ thống các quan điểm của Trai thi tập, Quốc âm thi tập, Dư địa chí. Nội triết lý nhân sinh, triết lý xã hội, triết lý chính trị, dung tư tưởng “nhân nghĩa” của Nguyễn Trãi triết lý quân sự, triết lý ngoại giao. . . và là tất cả được thể hiện như sau: những triết lý trong một thể thống nhất ấy lại được bao trùm bởi cả một vũ trụ quan ông. Như Trước hết, tư tưởng “nhân nghĩa” vẫn luôn thể vậy, tư tưởng của Nguyễn Trãi là sự thống nhất hiện tư tưởng “nhân nghĩa” truyền thống, bởi giữa đạo trời và đạo người thể hiện chung ở chủ nhân nghĩa vẫn là cái gốc của đạo trời, nên "Bại nghĩa nhân đạo. Hệ thống các quan điểm trong tư nghĩa thương nhân, trời đất cơ hồ muốn dứt" tưởng của Nguyễn Trãi là kết quả của sự kế thừa (Bình Ngô đại cáo). quan điểm triết học truyền thống phương Đông Nhân nghĩa cũng vẫn là cái gốc của đạo người nói chung, của dân tộc nói riêng. Tư tưởng “nhân lãnh đạo, người cai trị dân, vì: "Đạo làm tướng lấy nghĩa” của Nguyễn Trãi đã trở thành một tư tưởng nhân nghĩa làm gốc"; cho nên đó cũng chính là cái “nhân nghĩa” tiêu biểu nhất của truyền thống tư gốc của sự ứng xử của người lãnh đạo, của bậc tưởng dân tộc, bởi nó chính là sự hội tụ những tư quân vương đối với người dân: "Phàm mưu việc tưởng “nhân nghĩa” của dân tộc truyền lại, rồi tiếp lớn phải lấy nhân nghĩa làm gốc, viện công to tục lưu chảy trong truyền thống tư tưởng “nhân phải lấy nhân nghĩa làm đầu" (Lại thư trả lời nghĩa” của người Việt Nam sau này. Phương Chính). Mục đích "an dân" được thực ở Tư tưởng “nhân nghĩa” của Nguyễn Trãi kế thừa người quân tử theo đạo trời để bảo vệ sự sống (an quan điểm “nhân nghĩa” Nho giáo, nhưng đã được dân), rằng: "đại đức hiếu sinh, thần vũ bất sát, mở rộng, phát triển hơn, tạo nên dấu ấn đặc sắc đem quân nhân nghĩa đi đánh dẹp cốt để an dân" trong lịch sử tư tưởng Việt Nam. Nguyễn Trãi đã (Thư dụ hàng (các tướng sĩ) thành Bình Than). tiếp thu tư tưởng “Nhân nghĩa” của Mạnh Tử một Phải chăng đây vẫn là sự thể hiện tư tưởng mà cách không máy móc, giáo điều mà có sự sáng tạo trong Kinh Dịch, Hệ Từ Hạ truyện đã viết (thiên và phát triển, thể hiển lòng yêu nước thương dân địa chi đại đức viết sinh). Có thể thấy rằng đường sâu sắc, thiết tha của một anh hùng dân tộc. Ông lối cứu nước bằng nhân nghĩa mà Nguyễn Trãi đề đã tạo ra một sức mạnh khá đặc biệt trong lịch sử ra ngay từ khi dâng Bình Ngô sách cho Lê Lợi là của các cuộc chiến tranh, đó là sử dụng tư tưởng đường lối hoàn toàn khác so với nhân nghĩa của “Nhân nghĩa” để đánh địch. Tư tưởng “Dân vi Nho giáo truyền thống. quý” của Mạnh Tử đi vào Nguyễn Trãi, đối với Thứ hai, tư tưởng “nhân nghĩa” của Nguyễn Trãi Nguyễn Trãi, nhân dân là nỗi lòng thương xót, gắn kết biện chứng với tư tưởng thuận dân và an niềm tin yêu, là sức mạnh cuồn cuộn như nước dân, biết trọng dân, ơn dân, thấy được vai trò, sức triều dâng, nhân dân là định hướng cho toàn bộ tư mạnh của nhân dân. tưởng của Nguyễn Trãi, đó phải là “An Nguyễn Trãi là một nhà nho, chịu ảnh hưởng sâu dân”,”Điếu dân”. sắc tư tưởng của Nho giáo, bản thân ông cũng tâm Đối với Nguyễn Trãi, nhân nghĩa là một tư tưởng, niệm rằng “lòng hãy cho bền đạo Khổng môn”. hơn nữa, là một phương pháp luận hết sức quan Cho nên “tôi cũng lấy đạo nhân nghĩa, hết lòng 54
- AGU International Journal of Sciences – 2019, Vol. 23 (2), 52 - 57 kính thờ triều đình” (Viện Sử học, 1976). Nhưng tóm cái tinh hoa trong các sách về binh pháp xưa bản thân Nguyễn Trãi lại là một người dân Việt, và vận dụng sáng tạo trong thực tiễn đấu tranh thấm nhuần tư tưởng đạo đức Việt, nên nhân giải phóng dân tộc ở Việt Nam đương thời. Tất nghĩa của ông cũng mang đậm tinh thần nhân nhiên, chiến lược “tâm công” ấy luôn được nghĩa nghĩa của văn hóa Việt. Vì vậy, điểm khác biệt quân Lam Sơn kết hợp chiến đấu bằng vũ khí, trong tư tưởng “nhân nghĩa” của Nguyễn Trãi so quân sự, ngoại giao; và thực tiễn lịch sử đã chứng với Nho giáo Khổng - Mạnh là ở chỗ: nhân nghĩa tỏ rằng, chiến lược đó là hoàn toàn đúng đắn. trước hết là để “yên dân”. Trong các văn thư gửi Một điểm nổi bật trong tư tưởng của Nguyễn Trãi cho tướng giặc và dụ hàng các thành, Nguyễn Trãi về lòng thương người còn được thể hiện qua cách đề cập rất nhiều tới vấn đề này. đối xử khoan dung với kẻ thù khi chúng đã bại Nhân nghĩa là thực sự coi dân là gốc nước, phải trận, đầu hàng. Điều này thể hiện đức “hiếu sinh”, thực sự gắn với nhân dân, phải thương yêu dân đức “khoan dung” của dân tộc Việt Nam nói thực sự, phải vì nhân dân và cho nhân dân. Nhân chung, cũng như tư tưởng “nhân nghĩa” của nghĩa là phải cứu nước, cứu dân. Muốn cứu nước, Nguyễn Trãi nói riêng. cứu dân trước phải lo trừ bạo; muốn trừ bạo trước Thứ tư, việc vận dụng quan điểm nhân nghĩa như hết phải dùng bạo lực của chính nghĩa "lấy ít địch một nghệ thuật trong tư tưởng của Nguyễn Trãi nhiều, lấy chí nhân thay cường bạo". Lòng nhân thể hiện ở chỗ nhân nghĩa vừa là phương tiện vừa nghĩa đó trong tư tưởng của Nguyễn Trãi chính là là mục tiêu. sức mạnh bảo vệ quốc gia dân tộc, được thể hiện Nhưng cũng chính vì là nghệ thuật dùng nhân bởi vai trò của bậc trung quân ái quốc. Đây cũng nghĩa trong điều kiện thực tiễn lịch sử phải là sức là tư tưởng đã được thể hiện trước đó ở thời kỳ mạnh được tập trung vào công cuộc giải phóng chống sự xâm lược của nhà Nguyên. Hịch tướng dân tộc, đó là, dùng quân nhân nghĩa cứu dân khổ, sĩ (Dụ chư tì tướng hịch văn) cũng nhấn mạnh: đánh kẻ có tội. Đặc biệt, trong hoàn cảnh đó phải "Tự cổ các bậc nghĩa sĩ trung thần đã từng diệt thực hiện cả "quyền mưu làm gốc để trừ kẻ gian thân để cứu nước" (Tự cổ trung thần nghĩa sĩ, dĩ tà"; và "nhân nghĩa làm gốc để giữ vững bờ cõi" thân tử quốc hà đại vô chi). Đây là cái nhìn hết (Quyền mưu bản thị dụng trừ gian; nhân nghĩa sức mới mẻ và nhân văn của Nguyễn Trãi. Trong duy trì quốc thế an). Cũng chính vì nhân nghĩa để Nho giáo truyền thống, cũng như trong lịch sử dân thắng hung tàn, mà quyền mưu thì dùng trừ gian, tộc có thể ai cũng biết nhân dân là người làm ra do đó "quyền mưu" chính là nhân nghĩa trong thời mọi của cải để nuôi sống xã hội, song có mấy kỳ chống xâm lược. người thấy được mình phải biết ơn và “đền ơn” những con người bình dị, thậm chí là thấp hèn ấy. Thứ năm, tư tưởng “nhân nghĩa” của Nguyễn Trãi còn được thể hiện ở ý tưởng xây dựng một Thứ ba, tư tưởng “nhân nghĩa” của Nguyễn Trãi đất nước thái bình, trên vua thánh dưới tôi hiền; còn biểu hiện ở lòng thương người, ở sự khoan để khắp thôn cùng, ngõ hẻm không còn tiếng giận dung độ lượng, thậm chí đối với cả kẻ thù. oán sầu. Tư tưởng “nhân nghĩa” thể hiện theo tinh thần Xã hội lý tưởng theo Nguyễn Trãi là “Thánh tâm trên còn bao hàm cả sự khoan dung, có thể nói, dục dữ dân hưu túc, văn trị chung tu chí thái bình” đây là nét độc đáo riêng có trong tư tưởng “nhân (lòng vua chỉ muốn dân yên nghỉ, xếp võ theo nghĩa” của Nguyễn Trãi. Chiến lược “tâm công” văn, nước trị bình) (Viện Sử học, 1976); Một đất Nguyễn Trãi đã thực hiện trong kháng chiến nước thái bình sẽ là đất nước có cuộc sống phồn chống Minh chính là sự thể hiện nét độc đáo riêng vinh, tươi đẹp; đồng thời, có sự hòa thuận, yên vui có ấy. “Tâm công” đánh vào lòng người, sách với các nước khác. Có thể nói, lý tưởng chính trị – lược đã được Nguyễn Trãi dày công suy xét, thu xã hội của Nguyễn Trãi phù hợp với nguyện vọng, 55
- AGU International Journal of Sciences – 2019, Vol. 23 (2), 52 - 57 ước mơ của dân tộc, nhân dân; đạt tới tầm cao có nguy cơ làm phai nhạt về lý tưởng và suy thoái nhất và rộng nhất trong điều kiện lịch sử lúc bấy về đạo đức, xa rời truyền thống và làm mất bản giờ cho phép. Quan niệm của Nguyễn Trãi, vì thế, sắc văn hóa dân tộc, chệch hướng xã hội chủ là một quan niệm tích cực và đầy tinh thần nhân nghĩa thì việc định hướng lối sống có trách nhiệm bản. càng có ý nghĩa quan trọng hơn. Để xây dựng lối 3.1.3 Ý nghĩa hiện thời tư tưởng “nhân nghĩa” sống có trách nhiệm trước hết cần có sự thương của Nguyễn Trãi trong định hướng giáo người, quan tâm giúp đỡ, đồng cảm, chia sẻ với dục lối sống cho thế hệ trẻ Việt Nam hiện mọi người xung quanh, đặc biệt là vị tha, bao nay dung với những lỗi lầm của người khác, cần thấy được trách nhiệm của bản thân trong việc xây Ngay trong thời đại của mình vào thế kỷ XV, tư dựng và bảo vệ Tổ quốc, đồng thời cần rèn luyện tưởng “nhân nghĩa” của Nguyễn Trãi đã được cho bản thân tính tự giác, kỉ luật, cần có trách thực tiễn trả lời những giá trị của nó, không dừng nhiệm với bản thân, gia đình, xã hội, quê hương lại ở đó, cho đến nay những tư tưởng đó vẫn còn đất nước. Qua đó góp phần củng cố niềm tin, lập nguyên giá trị. Ngày nay, đất nước đang bước trường, dần hoàn thiện nhân cách của bản thân, cá từng bước vững chắc trên con đường quá độ lên nhân có ý thức hơn trong việc xây dựng và bảo vệ xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế một cách sâu Tổ quốc. Góp phần vào việc bảo tồn các giá trị rộng, thì việc kế thừa những hệ giá trị truyền truyền thống tốt đẹp của dân tộc đồng thời xây thống của dân tộc vừa là động lực, vừa là nét độc dựng quê hương, đất nước ngày càng giàu đẹp đáo riêng biệt cho sự phát triển của đất nước. Cho hơn. nên, để những giá trị trong tư tưởng “nhân nghĩa” Nguyễn Trãi tiếp tục lan tỏa trong đời sống chính Đinh hướng cho thế hệ trẻ lối sống vì cộng đồng. trị - tinh thần của dân tộc. Chúng ta cần phải tiếp Cá nhân con người không thể tách khỏi đời sống tục kế thừa những tư tưởng tiến bộ đó phù hợp với cộng đồng. Để cộng đồng ngày một phát triển thì truyền thống của dân tộc, với thời đại. cá nhân cùng tham gia với cộng đồng để xây dựng khối cộng đồng, nguồn sức mạnh làm nên nhiệm Từ viên nghiên cứu về tư tưởng “nhân nghĩa” của vụ trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Nguyễn Trãi, chúng ta thấy rằng cần thiết phải Vì thế, ngoài việc có trách nhiệm với bản thân, định hướng tư tưởng, lối sống nhân nghĩa cho thế con người cần có lối sống vì cộng đồng. Có như hệ trẻ trong giai đoạn hiện nay. thế việc cố kết cộng đồng, phát huy vai trò, sức Định hướng cho thế hệ trẻ lối sống vì con người. mạnh của cộng đồng ngày một được nâng lên, Việc định hướng lối sống vì con người thế hệ trẻ đồng thời việc định hướng lối sống vì cộng đồng là điều quan trọng, con người luôn chạy theo cho thế hệ trẻ mang một ý nghĩa hết sức to lớn những lợi ích vật chất mà quên đi những giá trị tốt trong việc phát triển cộng đồng, tăng trưởng kinh đẹp của cha ông, những chuẩn mực đạo đức đó là tế của cộng đồng, cùng với tiến bộ của cộng đồng thương người, đồng cảm,… chính lối sống vì con theo hướng hoàn thiện các giá trị chân, thiện, mĩ. người từ đó xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn, Chính lối sống vì cộng đồng của cá nhân giúp cho không có sự bốc lột, con người sẽ trở nên hạnh cộng đồng ngày một phát triển, ngày càng hòa phúc hơn. Chúng ta sống cùng mọi người nên nhập, từ đó đóng góp vào tiến trình phát triển phải dựa trên sự bình đẳng, sự chia sẻ, sự đồng chung của quốc gia. cảm, đôi bên cùng có lợi, tôn trọng lẫn nhau có 3.2 Thảo luận vậy xã hội ngày càng phát triển và văn minh hơn. Bài viết đã góp phần làm rõ nội dung tư tưởng Định hướng cho thể hệ trẻ lối sống có trách “nhân nghĩa” của Nguyễn Trãi, chỉ ra ý nghĩa hiện nhiệm. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế hiện nay, thời của nó trong định hướng giáo dục lối sống khi mà lối sống và văn hóa ngoại lai, thực dụng, 56
- AGU International Journal of Sciences – 2019, Vol. 23 (2), 52 - 57 cho thế hệ trẻ Việt Nam hiện nay. Kết quả nghiên Nguyễn Trãi vẫn có giá trị và ý nghĩa thiết thực cứu có thể làm tài liệu tham khảo cho sinh viên đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước các ngành khoa học xã hội để hiểu hơn về con hiện nay. Đó là những bài học về tinh thần yêu người và tư tưởng của Nguyễn Trãi. Đồng thời, nước, độc lập dân tộc, bài học về nhân nghĩa và thấy được thêm một cơ sở lý luận trong công tác tầm quan trọng của giáo dục, sức mạnh đại đoàn định hướng giáo dục lối sống cho thế hệ trẻ Việt kết nhân dân. Nam hiện nay. TÀI LIỆU THAM KHẢO 4. KẾT LUẬN Đảng Cộng sản Việt Nam. (2011). Văn kiện Đại “Nhân nghĩa” là một tư tưởng lớn trong hệ thống hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI. Hà Nội. tư tưởng của Nguyễn Trãi, tư tưởng đó được thể Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia. hiện qua các tác phẩm của Nguyễn Trãi mà Phạm Văn Đồng (1962). Nguyễn Trãi – Người chúng ta còn lưu giữ được đến ngày nay. Thông anh hùng dân tộc. Báo Nhân dân, ngày 19 qua việc kế thừa và phát triển tư tưởng “nhân tháng 9 năm 1962. nghĩa” trong văn hoá Trung Hoa, Nguyễn Trãi Nguyễn Hùng Hậu. (2002). Đại cương lịch sử tư đã góp vào việc nâng tầm tư duy truyền thống tưởng triết học Việt Nam, tập 1. Hà Nội. Nhà của người Việt Nam hướng đến chủ nghĩa nhân xuất bản Đại học Quốc gia. đạo. Tư tưởng “nhân nghĩa” của Nguyễn Trãi không phải là sự xuất hiện ngẫu nhiên hay xuất Hồ Chí Minh. (2011). Toàn tập, tập 8. Hà Nội. phát từ ý muốn chủ quan của các nhà tư tưởng Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia. mà nó là kết tinh những giá trị truyền thống dân Nguyễn Tài Thư. (1993). Lịch sử tư tưởng Việt tộc và tinh hoa văn hóa nhân loại, là tiếng nói Nam, tập 1. Hà Nội. Nhà xuất bản Khoa học phản ánh sâu sắc đặc điểm nhu cầu của lịch sử xã hội. xã hội đương thời. Dù trải qua bao thăng trầm Viện Sử học. (1976). Nguyễn Trãi toàn tập. Hà của lịch sử nhưng tư tưởng “nhân nghĩa” của Nội. Nhà xuất bản Khoa học xã hội. 57
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học