Xem mẫu
- TƯ TƯỞNG CỦA LÊNIN VỚI THỜI KỲ QUÁ ĐỘ LÊN CNXH
Thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN có nghĩa là phương thức phát
triển kinh tế của đất nước là nền kinh tế thị trường, nhưng được nhà nước
định hướng vào việc bảo đảm chính sách xã hội và công bằng xã hội đối với đa
số nhân dân.
Kiểm nghiệm khắc nghiệt của thực tiễn sàng lọc và loại trừ không ít những lý
thuyết một thời được xem là chân lý và cũng làm sống lại, sinh động lạ thường nhiều
tư tưởng giá trị nhưng có lúc lại bị lãng quên. Tư tưởng của V.I. Lênin về thời kỳ quá
độ đi lên chủ nghĩa xã hội (CNXH) thuộc hoàn cảnh thứ hai này.
Bước nhảy vọt có ý nghĩa
Sau “mười ngày rung chuyển thế giới”, Cách mạng Tháng Mười Nga thành công.
Mặc dù phải lao vào cuộc nội chiến ác liệt chống lại thế lực phản cách mạng trong
nước có sự tiếp tay can thiệp của đế quốc nước ngoài, nhà nước công nông non trẻ
vẫn phải đặt ra và giải quyết vấn đề căn bản: Con đường nào đưa nước Nga lạc hậu
trở thành nước XHCN? Đã từng có suy nghĩ đơn giản có thể dễ dàng hiện thực hóa
ngay mô hình xã hội cộng sản mà chủ nghĩa Mác từng phác họa. Đã từng có những
chiến dịch - choáng váng vì thành công của khởi nghĩa vũ trang và nội chiến cách
mạng - ào ạt xông lên, đánh nhanh thắng nhanh nhằm thủ tiêu giai cấp bóc lột, xóa
bỏ tư hữu, không cho thị trường tồn tại... Và kết quả là “Cuộc sống đã chỉ ra sai lầm
của chúng ta” - như Lênin thừa nhận, và kinh nghiệm thực tiễn đó làm cho “quan
niệm của chúng ta về CNXH thay đổi căn bản”. Đâu là những thay đổi căn bản đó?
Trước hết, theo Lênin, không được “tự hạn chế ở chỗ đem chủ nghĩa tư bản (CNTB)
đối lập một cách trừu tượng với CNXH”(V.I. Lênin: Toàn tập, T.43, trang 370). Cách
mạng XHCN Tháng Mười Nga thành công tạo ra bước nhảy vọt có ý nghĩa toàn thế
giới: lần đầu tiên trong lịch sử loài người chính quyền về tay giai cấp công nhân.
Nhưng chớ nên khuếch đại bước nhảy vọt này sang các lĩnh vực khác, ở đó sự phát
triển là quá trình tiến hóa tuần tự, chỉ có thể đẩy nhanh hơn hoặc rút ngắn, chứ
không thể bỏ qua. Không thể tự vẽ ra bức tranh tương lai của riêng mình, mà chỉ có
thể thấy tương lai đó trong thực tế ở các nước phát triển hơn. Cần phải tiếp thu,
chiếm lĩnh, kế thừa toàn bộ những thành tựu mà văn minh nhân loại đã đạt được,
phải “trên cơ sở của chủ nghĩa tư bản hiện đại” mà xây dựng CNXH (T.34, trang
258). Lênin đặt câu hỏi: “Liệu có thể kết hợp, liên hợp, phối hợp Nhà nước Xô viết,
Tư tưởng của LêNin về thời kỳ quá độ lên CNXH 1
- nền chuyên chính vô sản, với chủ nghĩa tư bản nhà nước được không?”, và Người
trả lời: “Tất nhiên là được” (T.43, trang 268).
Kinh tế thị trường định hướng XHCN
CNXH và CNTB là hai chế độ chính trị xã hội cùng trên nền tảng vật chất kỹ thuật là
nền văn minh công nghiệp, có cùng cơ sở là nền kinh tế thị trường. Thời kỳ quá độ là
thời kỳ phát triển đặc biệt, là trạng thái tồn tại xen kẽ cả hai cơ cấu trong một thực
thể. Cái đòi hỏi sáng tạo ở đây là lựa chọn con đường và giải pháp, “tất cả sự khéo
léo của chính sách là ở chỗ biết tính đến những nhiệm vụ đặc thù của từng bước quá
độ đó”(T.40, trang 129), là nghệ thuật mềm dẻo, phải qua một loạt giai đoạn sơ bộ,
những mắt khâu trung gian - những cái bảo đảm cho quá trình chuyển hóa tuần tự,
nhịp nhàng tiến lên CNXH.
Để tiến hành công nghiệp hóa, Lênin đề nghị nên bắt đầu từ nâng cao nền kinh tế
nông nghiệp, khôi phục và phát triển các xí nghiệp vừa và nhỏ. Lênin cũng chủ
trương duy trì những hình thức sở hữu khác nhau. Kinh tế nông nghiệp cá thể vẫn
chưa tận dụng hết những khả năng phát triển tiềm tàng của nó, Người nhấn mạnh:
“Chúng ta phải để cho nông dân, với tư cách là người sản xuất nhỏ, có được một
phạm vi tự do khá lớn”(T.43, trang 373). “Chủ nghĩa cá nhân của nông dân có đáng sợ
với CNXH không?”, Lênin đã hỏi như vậy và Người trả lời: “Không”(T.43, trang
459).
Cùng với nền đại công nghiệp, Lênin còn nhìn thấy cơ sở kinh tế của CNXH trong
nền kinh tế thị trường. Người chỉ rõ: “Việc trao đổi hàng hóa, tức đòn xeo chủ yếu
của chính sách kinh tế mới, được đặt lên hàng đầu” (T.43, trang 400). Thể chế kinh
tế thị trường định hướng XHCN có nghĩa là phương thức phát triển kinh tế của đất
nước là nền kinh tế thị trường, nhưng được nhà nước định hướng vào việc bảo đảm
chính sách xã hội và công bằng xã hội đối với đa số nhân dân.
PGS-TS NGUYỄN QUANG ĐIỂN
In cho Khương 1 bản nhé. Thanks!
Tư tưởng của LêNin về thời kỳ quá độ lên CNXH 2
nguon tai.lieu . vn