Xem mẫu
- T h c guitar (Nick Freeth)
L I GI I THI U
"T h c guitar" (THG) mang n cho b n m t giáo trình v nh ng kĩ thu t chơi guitar
ng th i lý gi i ôi nét v nh c lý xung quanh nó. THG s hư ng d n b n cách c u
thành h p âm và âm giai, g y solo và nh p i u và làm th nào k t h p t t c vào trong
m t bài nh c hay hòa t u, ký âm hay vi t tab. S không yêu c u nào v nh c lý hay k
thu t v guitar trư c khi n v i giáo trình này. THG ư c thi t k cho m i trình , s
thích và lo i nh c b n theo u i, c guitar i n và guitar thùng dây s t.
Nhìn chung, m i ngư i thư ng c sách báo v i m t t c trung bình không i nên ta
thư ng ư c lư ng ư c khi nào thì ta c xong m t t p chí hay t báo. Nhưng v i THG
thì l i khác. B n có th d dàng lư t qua nh ng bài u v cách ch n mua nh c c nhưng
l i có th m t nhi u th i gian trong các chương sau làm quen v i cách i u khi n bàn
tay vào các ng tác g y, qu t l l m.
V sau, giáo trình s hư ng d n b n cách tăng t c khi chơi, k t h p gi a g y và qu t. Có
th b n s g p nhi u khó khăn khi v a ph i c kí âm, kí hi u c a b n nh c, v a ph i t p
trung vào c n àn, móng g y. Cách duy nh t kh c ph c i u này là ph i luy n t p u
n. B n có th m t vài tu n ch t p 1-2 ph n c a giáo trình cho n khi bài h c tr
thành 1 ph n trong thói quen và k năng thu n th c. Nh ng c g ng này s không bao
gi là th a th i dù cho b n h c guitar b ng cách gì, b ng giáo trình hay giáo viên nào.
Khi b n c n trang cu i c a giáo trình này, b n ã s n sàng bư c vào th gi i âm
nh c th t s bên ngoài. Tuy nhiên, làm ch ư c THG ch là "s k t thúc c a m t kh i
u" trong vi c t p chơi m t nh c c m t cách nghiêm túc. Hãy xem giáo trình này như
như là ôi cánh c a b n: cơ b n, n n t ng v ng ch c b n khám phá nh ng chân tr i xa
hơn trong th gi i âm nh c.
B n có th i xa n âu? i u ó còn tùy thu c vào năng khi u, n l c và am mê c a
chính b n.
Nào, ta hãy cùng b t u.
CHƯƠNG 1: CH N ÀN GUITAR VÀ AMPLI
Guitar, cũng gi ng như xe máy hay nh ng ni m am mê khác, có th t o ra s lôi cu n
và say mê kì l ngay c v i nh ng ngư i mua y lý trí và kinh nghi m. Là m t ngư i
v a b t u chơi, không có nhi u khái ni m v các nhãn hi u và ch ng lo i trong c a
hàng, b n r t d dàng b lôi vào nh ng sai l m tai h i. Chương 1 s mang n cho b n
nh ng l i khuyên tương i tránh ph i "h n ng" khi mua cây àn u tiên c a mình.
Hãy c qua m t vài bài báo hay tài li u v cây àn guitar, i cùng b n bè có kinh
nghi m, ho c h i han v cách ch n àn trư c khi th c s i mua. ng bao gi i ch n
àn trong s v i vã hay vào nh ng ngày cu i tu n, ngh l , khi mà các c a hàng thư ng
ông úc, t p n p và n ào nh t.
Bài 1 - àn guitar thùng dây s t (Acoustic guitar)
- Cách chơi và cách lên dây Acoustic guitar(AG) và Electric guitar(EG) tương t nhau.
Nhưng EG phát ra âm thanh nh s h tr Pickup t (magnetic) g n li n trên thân và ph i
n i vào m t ampli ti ng àn ư c hoàn ch nh; trong khi AG có th t o âm vang và
rung mà không c n s h tr i n t nào. Có nhi u lo i AG, bao g m c àn c i n và
flamenco, lo i àn có c n mô ph ng àn vĩ c m (violin) hay lo i có c thi t b c ng
hư ng kim lo i (metal resonator). Tuy nhiên, lo i àn ph bi n nh t và cũng là lo i
chúng ta nói n trong THG là lo i "flat-top" (khuy t ho c không khuy t), ư c ưa
chu ng r ng rãi trong th lo i pop, rock, folk và blues.
àn flat-top ư c phát tri n t àn guitar thùng c i n nhưng ư c m nh m hơn ngư i
h hàng g c Tây Ban Nha c a chúng, ch y u vì ph i ch u l c kéo m nh hơn c a b dây
kim lo i, em n âm thanh trong và sáng hơn. Nh ng dây này ư c cài vào nh ng ch t
có thi t b lên dây (headstock và machine heads), i qua rãnh nh a, xu ng c n àn (lư t
qua các phím àn), thân àn, l c ng hư ng (soundhole) và ng a àn (brigde). Nh ng b
ph n này truy n năng lư ng này u c n n thân àn, lu n dây vào l và ư c c nh
b i nh ng nút g .
àn flat-top có lo i nh , có c n àn ti p n i v i thân phím 12, h n ch s ti p c n n
nh ng note cao hơn - hơi b t ti n i v i nhi u ngư i nhưng l i em n s ti n d ng,
âm thanh ng t ngào t thi t k guitar theo trư ng ph i c i n. Nhi u ngư i khác hay
dùng lo i àn to hơn, ti ng m hơn v i nh ng âm s c m nh m (lo i to nh t là là lo i
"jumbos" hay "dreadnoughts"). Nh ng lo i này c n n i v i thân phím 14.
Vài nét v l ch s àn guitar
Cây guitar u tiên ư c l p ráp Tây Ban Nha vào th k 16, và nhanh chóng ư c
truy n bá kh p châu Âu sau ó. Ban u, ó là m t nh c c nh căng t 4 n 5 c p dây;
và sau ó, hình dáng và c i m thay i áng k trong 200 năm ti p sau ó. C t m c
quan tr ng nh t trong s phát tri n c a cây àn guitar có l thu c v Antonio de Torres
(1817-1892), m t ngư i TBN sáng t o ra cây àn c i n v i thi t k hi n nay, gây nh
hư ng cho r t nhi u nhà làm àn c hay b i Tây Dương. Tuy nhiên, nh ng nhà làm
àn t i M (vd như M tin và Epiphone), xây d ng b i nh ng ngư i châu Âu di cư m i là
nh ng nhà tiên phong v i khái ni m àn "guitar thùng dây s t". Lo i àn này ư c nh ng
ngư i yêu chu ng nh ng gì thu c v thu n túy, c i n mi n cư ng ch p nh n (và ngày
nay v n còn hay b lánh xa b i nh ng ngư i chơi c i n và flamenco), nhưng l i ư c
ón nh n nhi t tình t qu n chúng ông o t cu i th k 19 tr i.
- Bài 2 - àn guitar i n (Electric Guitar)
Pickup (b ph n b t âm) i n t u tiên ư c gi i thi u vào u nh ng năm 30, v i ý
tư ng giúp cho ti ng àn guitar có th " l i" ư c v i ti ng tr ng, kèn saxo, kèn
trumpet và nh ng nh c c "c nh tranh" n ào khác. Nó ư c c u t o t m t thanh nam
châm và lõi dây s t, l p g n v i b dây s t. Khi dây rung t o ra rung ng làm nhi u t
trư ng nam châm, t o ra dòng i n i qua cu n dây. Nh ng tín hi u này (mã hóa n t
nh c ư c g y) ư c truy n qua dây cab n i n ampli và loa ngoài. Pickup hi n i
ngày nay tuy ã ã tr nên g n nh hơn nhi u so v i ti n nhân n ng n c a chúng, v n
ho t ng trên nguyên t c tương t .
Nhi u ngư i chơi àn mu n phóng i ti ng àn, ch c n ơn gi n l p pickup vào àn
guitar thùng có s n, nhưng k t qu s không so sánh ư c v i m t cây guitar i n th c
th . Có các lý do d n n i u này:
- Thùng guitar sâu c a nh ng cây "semi acoustic" t o nên âm thanh d u, r ng và bu n
cư i.
- Thi t k m ng và tương i r n làm gi m nh ng rung ng t nh ng khoang bên trong,
t o ra âm thanh v n là m áp c a acoustic nhưng m ng hơn và d i u khi n hơn.
- Thi t k r n lo i tr hoàn toàn thùng c ng hư ng truy n th ng, thay b ng m t t m g
g n v i c n àn, mang pickup và ng a.
"Tele"
Hình trên là m t cây guitar i n lo i c i n, li n thân mang tên Fender Telecaster - lo i
àn bán ch y nh t và ư c ti p t c tái s n xu t su t 50 năm qua. Có có 2 pickup: m t
phía trư c (c n), t o âm s c m m m i khi chơi h p âm và giai i u; m t phía sau (con
ng a) dùng cho khi ánh t a (solo). Có th ch n m t trong hai ho c c hai b ng c n g t
bên ph i c a ng a àn. Dư i n a là nút i u khi n âm thanh và ti ng àn. Dây àn i
xuyên qua con ng a và thân, g n vào nh ng l hi n ra sau lưng. L c m dây ampli
ư c thi t k n m trên thân.
Bài 3 - Ch n àn Acoustic
L a ch n cây AG u tiên cho mình không ph i là chuy n ơn gi n và b n r t c n s
hư ng d n t m t c a hàng tin c y. Hãy n m t c a hàng thân thi n, phong phú và h i
xem vài cây guitar thùng g dây s t thích h p cho ngư i m i t p chơi v i nh ng lo i và
kích c khác nhau. Lo i r nh t là lo i hoàn toàn làm t lo i g c u t o t nhi u l p
m ng ép l i. Lo i ti p theo là lo i phía trư c là g nguyên t m, hai bên và sau lưng là g
ép. M t trư c làm b ng g vân sam (spruce) hay tuy t tùng (cedar) bao gi cũng mang
n âm thanh hay hơn lo i g ép, t t nhiên là i cùng v i giá c cao hơn. Lo i àn t t
nh t là lo i hoàn toàn ư c l p ghép t g nguyên t m v i nh ng âm thanh có th vang
mãi cùng th i gian.
B n s ch n lo i nào? Câu tr l i tùy thu c vào s thích và túi ti n. Hãy h i ngư i bán
hàng hay b n bè khi l a ch n, ng th i l ng nghe, so sánh và ki m tra t ng lo i m t, c n
th n ki m tra nh ng chi ti t s ư c nói thêm bên dư i.
- Th àn
C m giác v âm thanh, s d ch u khi th àn s giúp b n ch n ra 2-3 cây àn ưa thích
nh t. Ng i lên gh , t m t trong nh ng cây àn "s p mua" lên ùi ph i, tay như hình bên
dư i (làm ngư c l i n u b n thu n tay trái).
n m t hay hai dây xu ng phím àn b ng ngón tr trái, d c theo c n àn. N u như có v
dây àn cách xa c n và b n ph i t n nhi u s c n xu ng, hãy th sang cây có căng
th p hơn (h i ngư i bán). ng th i cũng ki m tra kích thư c và cân n ng c a cây àn,
sao cho b n c m th y cân b ng và d ch u nh t.
Danh sách nh ng i m c n lưu ý
a. Cây àn có ư c làm t t không?
Ki m tra:
- Vi t n t
- L i l p verni hay g
- V t kh c trên thân và c n
- C nh c n àn có s c ko (lư t tay d c theo c n ki m tra)
- Keo dán nh ng m i n i
- Keo dán bên trong (dùng èn pin r i vào l c ng hư ng)
- B ph n gi dây, lên dây, con ng a...
b. C n àn có th ng ko?
- C n cong hay xo n s r t khó chơi và t o âm không chu n. Ki m tra b ng cách nhìn d c
theo c n àn. N u c m th y không ch c ch n thì hãy tìm sang cây guitar khác.
c. àn có b rè hay có âm l không?
- N u có, hãy h i ngư i bán vì sao.
d. B n có thích thi t k và màu s c không?
- B n s dành nhi u th i gian bên cây àn c a mình, vì th bên c nh ch t lư ng âm
thanh, ư ng nét và hình dáng c a àn cũng c n ph i làm b n thích thú v a ý.
e. C m àn lên và t áp vào ngư i
- C m giác có cân b ng và d dhi5u không? Không quá to hay quá n ng ch ?
Cây àn nào khá nh t qua các vòng l a ch n là cây àn b n nên mua (n u có kh năng,
ương nhiên). Khi còn trong c a hàng, hãy tìm mua c m t b dây sơ cua, vài móng g y
có nhi u kích c , hình d ng và dày, và c m t h p àn n a.
Bài 4 - Ch n àn Guitar i n
a s nh ng i m c n lưu ý trong bài trư c cũng ư c áp d ng khi ta ch n àn guitar
i n tuy r ng v n còn c n thêm vài chi ti t khác. N u b n say mê thi t k c i n ki u
M như Gibson's Les Paul, hay Fender's Telecaster và Stratocaster, b n cũng nên bi t qua
- nh ng thi t k n i ti ng khác v i ch t lư ng và giá c a d ng. Gibson cung c p lo i àn
"thư ng h ng" làm t i M , Les Pauls v i cùng nhãn hi u và lo i "kinh t " hơn như
Epiphones. Trong khi ó, Fender mang n lo i "Squier" Tele và Strats "giá m m", và
lo i Fender c i n (giá m m hơn) ư c s n xu t t Mexico, Nh t và California. Không
nhi u nh ng khác bi t d th y gi a lo i "ch t lư ng cao" và lo i "giá r ", ngo i tr
nguyên v t li u, b ph n và tay ngh t t hơn nh ng cây t ti n.
Tuy nhiên, ng ch ng m nghĩa nh ng cây àn "ki u M ". Nh ng nhà làm àn i n n
t châu Âu cũng ang góp m t ông o trên th trư ng và nh ng nhà s n xu t châu Á
n i ti ng v i nh ng cây àn ch t lư ng mà v n h p túi ti n, k c nh ng thi t k c i n
n i b t. M t vài cây mang nh ng hình d ng c bi t và h th ng vê g n li n c bi t
(nhún). Hãy ch c r ng nh ng thi t k này không làm m t cân b ng và s d ch u khi ng i
xu ng.
Th àn
T t nhiên là b n ph i th àn thông qua ampli. Khi ngư i bán l p t i u này, hãy ki m
tra r ng ampli ang ch cư ng trung bình, không tăng âm hay tăng bass, không
có nh ng effect c bi t khác (như reverse hay i p khúc). Hãy ngh ư c th t ng
pickup m t trên m i cây àn. Pickup g n phím àn s ít bas hơn và không r i r c
nhưng pickup cu i àn. Khi àn, cũng c n lưu ý nh ng âm, ti ng nhi u hay âm thanh
l.
ng th i mua c b dây sơ cua, móng g y, thùng àn, b n c n thêm 2 th n a: ampli và
dây n i (ít nh t 3m).
Guitar cho ngư i thu n tay trái
a s ngư i thu n tay trái b m phím b ng tay ph i và ph i chơi b ng lo i àn ngư c l i,
pickup cũng c u t o khac i. Vài nhà s n xu t tăng giá lo i àn này lên 10%.
Khi b m h p âm và ch y ngón, ngư i thu n tay trái t th tay trên c n àn như "hi u
ng gương" cho nh ng ngư i thu n tay ph i tuy r ng ngón tay phân b cho các dây là
không thay i.
- Không như ph n l n nh ng ngư i thu n tay trái khác, Jimi Hendrix chơi lo i àn bình
thư ng (cho ngư i thu n tay ph i) nhưng c m ngư c l i, làm cho ph n khuy t và pickup
l i n m lên trên.
Bài 5 - Ch n Ampli
Ampli và loa ngoài là ph n không th thi u c a m t cây guitar i n, không nh ng tăng
âm mà còn hình thành và i u ch nh ti ng àn truy n ra t pickup. Không như nh ng
d ng c ch t lư ng cao như t ng studio, lo i làm tăng âm thanh trung th c, gi m thi u
nhi u và hi u ng, ampli c a guitar i n ư c thi t k c bi t dùng nh n m nh nh ng
chu i âm thanh làm phong phú cho ti ng àn, ngay c n u c n, s làm ti ng àn n ng hơn
và i xa kh i nh ng hi u ng ban u c a nh c c . Chúng cũng ph i kh e ch u
ư ng va p cũng như cư ng làm vi c "n ng nh c" v i âm thanh dung lư ng l n.
H u h t guitarist guitarist thư ng thích lo i ampli cùng van (vavle-driven), lo i có th d
dàng "ch bi n" nh ng âm thanh m áp, mư t m n thành nh ng âm thanh kéo dài, dày,
khàn. Tuy nhiên lo i này thư ng c ng k nh và t . Lo i r hơn, dùng bán d n, cho ra
âm thanh gi ng như v a ư c ng dài, có th ti n d ng và th c t hơn cho nhi u ngư i,
nh t là ngư i m i b t u. H u như t t c nh ng ampli thân li n u là lo i tích h p 1
hay 2 loa ngoài. Ampli lo i van cũng có d ng tích h p hay riêng bi t x p thành ch ng.
Loa và Ampli
Khi mua ampli, bao gi cũng ki m tra output watt RMS (root mean square). Hãy b qua
nh ng ơn v o lư ng khác nhau b i nh ng nhà s n xu t khác. Nh r ng ampli càng
m nh m thì càng t t và lo i nào nh hơn 300 watts RMS có th g p tr c tr c khi s d ng
nhi u. (Nh ng Ampli ki u van nh thư ng khá hơn, vd như ch c n 10watts l có
âm thanh ra trò). Hãy ch c là loa ngoài g n li n v i ampli ư ng kính ph i t i thi u
20.3cm. Lo i nh hơn s không th chơi t t nh ng n t tr m.
CHƯƠNG 2: K THU T CHƠI ÀN CĂN B N
Quy t nh tr thành 1 guitarist c a b n ch y u xu t phát t ư c mơ có th l y i hơi th
c a hàng tri u khán gi b ng nh ng o n solo c áo, nhưng ch v i th i gian luy n t p
khiêm t n (ư c mơ mà ). Và bây gi thì b n ang nhìn ng m cây àn m i t u c a mình
và ao ư c có trong tay nh ng bí quy t phép màu có th múa may ngay v i nó trong
gi y mơ c a mình.
Th c t thì t t nhiên là h c chơi guitar không suôn s và th ng t p n th . B n s th y là
b n c n ph i ti p thu nh ng kĩ thu t cơ b n ư c nói n trong nh ng trang t i sao cho
nh ng k thu t ó như tr thành thói quen c a mình. Quá trình này c n th i gian và lòng
kiên nh n. Nhưng khi b n choãi tay t ư c nh ng th bâm khó khăn và n m tr i s
khó ch u u ngón tay cũng như nh ng cơ b p căng lên m t m i, b n s d n d n c m
th y t tin hơn là nh ng c g ng bây gi c a b n ang d n b n n v i nh ng ích n
mà b n h ng mơ ư c.
Bài 1 - Lên dây
- Mang àn v n nhà v m ra, gi ây ch c b n ang r t nóng lòng mu n chơi nó.
Nhưng gư m nào, có vài vi c c n làm trư c ã: lên dây àn. D(ây là quá trình i u ch nh
ti ng dây b ng nh ng d ng c áng tin c y, có th là piano, gan, còi ch nh dây hay là
m t d ng c lên dây i n t .
B t c lo i nào b n ch n, hãy chu n b nó s n sàng khi b n b t u lên dây (Tư th ng i
s ư c nh c n trong bài sau). N u là 1 cây EG, c m dây vào ampli trư c khi m công
t c i n tránh t o ra nh ng âm thanh m nh c th làm h ng loa. Ch nh âm lư ng
chung c a loa v kho ng "trung bình th p", ch nh âm lư ng àn lên kho ng 75% và ch n
bridge pickup ti ng àn sáng hơn, d dàng lên dây.
Cây àn guitar có 6 dây: dây m ng nh t phát ra ti ng cao nh t, là dây s 1. Ti p theo là
dây s 2 và c th . M i dây phát ra âm thanh là m t n t nh c ư c ký hi u b ng 1 ch
cái trong b ng ch cái. Sau ây là 1 danh sách nh ng dây cơ b n
Có th lên dây b ng còi ch nh dây:
Ho c ch nh dây i n t
Bài 2 - Các bư c chu n b
Nào, bây gi thì dây ã lên, ta dành ít phút s p x p và tìm tư th tho i mái nh t
chơi nhé. Tìm m t vĩ trí r ng rãi, thoáng, chú ý nh ng v t, góc nh c có th b n ng
làm "h ng nư c sơn" cây guitar m i mua yêu quý c a b n. Khung c nh lý tư ng là m t
nơi ch có c m i 1 cái gh có t a êm và ch c, không tay v n, m t giá àn.
Khi ng i xu ng chơi àn, cây àn nên ư c t cân b ng và ch c ch n trên ùi, c n àn
- hơi hư ng lên trên. Tay trái ph i có th tho i mái di chuy n lên xu ng d c c n àn mà
không g p tr ng i. ng x y ra trư ng h p ph i "gi ch t" àn m i ch u n m yên.
Nh ng ngón tay ph i nên t song song v i dây àn: c g ng ng tì tay xu ng con ng a
vì s làm t t ti ng và h n ch góc g y c a móng g y hay ngón tay, làm h ng giai i u. C
g ng ki m ch ý thích ng lên g y àn, ít nh t là th i gian này. Có th trông "sành
i u" y, nhưng nó s phát sinh thêm nhi u i u r c r i h n ch s ti n b c a b n.
Hình trên là ki u ng i chơi guitar c i n. Cái m chân nh m m c ích gi cho nh c c
ư c tho i mái nhưng v ng ch n và cân b ng nh t. Tuy nhiên, v i các th lo i guitar
khác, ngư i chơi thư ng ưa chu ng nh ng th ng i tho i mái hơn như các hình bên dư i.
Móng tay và u ngón tay
- Cu i cùng, ki m tra tình tr ng móng tay c a tay trái xem nào. Chúng ph i càng ng n
càng t t. Móng tay dài s làm b n r t khó b m n t và làm...tr y c n àn. Ngay c Dolly
Parton quy n rũ và duyên dáng là th (guitarist n ) v n ph i c t móng tay khi bi u di n
nghiêm túc: ti c th t y, nhưng l i c n thi t, s hy sinh mà ngư i chơi àn nào cũng
ph i ch p nh n .
Cũng nên t t nh t là khuy n cáo b n trư c v s au n, b ng rát mà u ngón tay trái
c a b n s g p ph i khi b m n t và h p âm. Tuy nhi n, cũng nên c m ơn các cây guitar
hi n i v tính ch t "th p dây" hơn c a nó, không còn nghiêm tr ng như trư c ây n a.
M t may m n n a là sau vài tu n, nh ng ph n ti p túc nhi u v i dây àn trên tay b n s
b chai i, giúp b n b m t t hơn mà không còn ph i quá au n n a.
Bài 3 - K thu t g y cơ b n
Khi lên dây àn, ta ã không chú tr ng quá vào làm th nào g y úng k thu t. Nhưng
bây gi ta s b t u khám phá nhi u hơn. Vi c h c m t vài k thu t tay ph i ơn gi n là
r t quan tr ng, có th giúp b n t o ra ti ng àn r t s ch và r t dày.
u tiên, ta s h c chơi àn b ng móng g y (pick, flat-pick hay plectrum u là nó c )
hơn là t a t ng ngón m t. M ng g y ư c ưa chu ng b i h u h t guitarist vì s chính xác
và âm thanh anh g n mà nó t o nên. Pick ư c làm v i nhi u hình dáng và dày,
nhưng u có i m chung là có 1 u hơi nh n ti p xúc dây. Gi pick b ng ngón cái
và ngón tr tay ph i. Pick nên ư c gi th ng, ch a 1 centimet gi ngón tay và u pick.
Sau ó, t c tay ph i và bàn tay bao trùm lên dây àn, t pick vào kho ng ph a trên
dây 4. Kéo tay xu ng b ng c tay (c g ng gi c ng tay c nh và th l ng). G y dây 4
(buông) b ng u nh n c a pick và ngưng trư c khi pick ch m vào dây 3.
Hãy t p k thu t g y xu ng như th trên 1 dây thôi, cho n khi b n có th g y mà không
v p hay ch m luôn vào dây k bên. Có g ng g y m nh hơn, r i nh hơn và l ng nghe s
khác bi t v âm lư ng và âm thanh phát ra. Tuy nhiên, tránh dùng quá nhi u l c, s làm
phát ra ti ng rè và nhi u khi dây b ch m vào phím àn.
Khi chơi, ôi khi b n s nh n ra là mình ã d n d n vô tình gi c n àn b ng tay trái.
Hãy tránh làm i u này. Thay vào ó, thõng tay trái, ch dùng c ng tay ph i và ùi
gi àn úng v trí.
- M t khi b n ã hài lòng v i âm thanh mình g y nên, hãy bư c sang h p âm u tiên: h p
âm G (Sol trư ng) cơ b n, b ng cách g y 3 dây buông 4(D), 3(G) và 2(B). Ch b ng 1
ng tác g y xu ng, lư t qua c 2 dây và rung c sau khi k t thúc ng tác (coi ch ng
tay ph i làm t t n t y, tranh xa dây ra nhé). B t u b ng ng tác g y ch m, sau ó
nhanh d n cho n khi c 3 n t nghe như ư c g y ng th i v i nhau. K thu t g y
nhanh nh ng dây g n nhau ư c g i là qu t, m t trong nh ng k thu t quan tr ng nh t
c a guitar. Ta s còn khám phá nhi u v nó sau này.
Bài 4 - Dây buông và n t b m
Như b n ã bi t, ng tác qu t là dùng 1 thao tác g y móng g y ánh các dây li n
nhau. Càng nhi u n t b n có th ánh cùng lúc, h p âm càng dày và p m t. Và th t là
d mà t o ra các h p âm g m 4, 5, 6 n t d a trên vi c k t h p các dây buông và n t
b m.
B t u b ng vi c phát tri n các n t khác t 3 dây buông D, G, B b n ã h c bài trư c
nhé. Ta s k t h p thêm dây 1, là dây E, nhưng s thành G khi ta b m xu ng ngăn th 3
trên c n àn. C g ng b m b ng ngón th 3 c a tay trái (ngón tay, ko tính ngón tr ). Có
th là b t ti n y nhưng r i b n s th y ngay vì sao ta l i dùng ngón tay ó. t u
ngón tay lên ngăn àn, gi a 2 thanh kim lo i th 2 và th 3, ngón cái tì lên m t sau c a
c n àn c ng c l c. Tránh căng th ng quá hay bàn tay ôm c n àn quá ch t. Ngón tay
b m dây xu ng m t c n àn t o thành 1 góc vuông và ng ch m vào dây k c n nhé.
R i, bây gi c m pick lên và g y n t G nào. Âm thanh b n g y lên nghe có s ch ko? Hay
là nghe rè, t t? Hay b n ph i c l m mà v n không gi ư c ngón tay c nh trên dây
àn? N u g p v n thì hãy soát l i xem: móng tay có dài quá nên không b m vuông góc
ư c hay không. B n cũng nh n th y ngay là khi b m dây, u ngón tay khá au . N u
au quá thì ngh 1 chút r i hãy b t u l i nào.
Khi b n ã th o n t G thì th qu t 1 l n 4 dây b ng pick xem. K t qu th t hài hòa và thú
v ph i không? Nhưng n t tr m nh t c a h p âm b n v a g y, là n t D v n mang l i m t
c m giác chưa th a mãn và tròn tr a cho h p âm G trư ng. Ta có th kh c ph c i u này
b ng cách thêm vào h p âm n t bass G t dây 6 (b m ngăn 3). Ngoài ra còn làm cho h p
âm màu mè phong phú hơn b ng cách thêm vào n t B, ngăn 2 dây th 5. Dùng ngón th
2 cho dây 6 và th 1 (ngón tr ) cho dây 5. B m theo chi u th ng ng không ch m
vào các dây k c n
Khi g y c 6 n t, b n có th c m th y r ng nó khó hơn nhi u. N u v y thì t m b ra n t
G dây 1 c ng c l i các not còn l i, sao cho không còn ti ng rè, t t n a.
- Bài 5 - H p âm trư ng và th
Sau khi qu t h p âm b n h c bài trư c, bây gi hãy c ánh các not m t cách ch m rãi
nào, b t u b ng dây 6 và k t thúc dây 1. Sau ó g y xu ng riêng r nhưng liên t c 3
dây 6, 3, 1 (v n b m h p âm G). 3 n t này u là n t Sol (G), hòa vào nhau r t ng t,
mang l i m t gi i thích khoa h c ơn gi n v s hài hòa gi ng nhau này: M i n t ó rung
ng v i m t t n s ( o b ng s chu kì trong 1 giây hay còn g i là Hertz) chính xác g p
ôi n t trư c nó. N t G tr m trên dây 6 có t n s 98Hz, trong khi n t G trung trên dây 3
có t n s 196Hz và n t G cao dây 1 là 392Hz. N u b n có d ng c lên dây àn i n t
thì s ki m ch ng ư c nguyên t c này.
Nh ng ngư i chơi nh c g i nguyên t c này là octaves ( c-ta), m t t có ngu n g c Latin
có nghĩa là 8. Và 3 n t G mà b n v a chơi cách nhau 8 "phím tr ng" (t G n G) trên
àn piano. Tìm th trong h p âm G còn octave nào n a nhé: Dây 5 và dây 2 u là n t B.
- Octave A
Như chúng ta ã h c, vi c thêm n t G dây 6 và B dây 5 làm cho h p âm y và
dày hơn. Tuy nhiên th t ra vi c thêm th t này cũng không làm thay i nhưng nguyên t
chính c a h p âm G trư ng: n t G, B và D (sol si re).
Nhìn hình ta th y là có 4 phím tr ng l n en t o thành 4 "bư c" n m gi a n t G(n t g c)
và B, và 3 cho n t B và D. Ngư i ta g i nh ng "bư c này" là các n a cung, và kho ng
cách g m 4 "bư c" là 1 "quãng 3 trư ng". Trong trư ng h p này, n t G g c và B làm
thành 1 quãng ba trư ng. Và vì h p âm ư c g i tên theo n t g c nên h p âm này ta g i
là h p âm G M o (Sol trư ng), ho c ơn gi n là G.
Ngư c l i, h p âm th có kho ng cách gi 2 n t u tiên là m t "Quãng ba th " g m 3
"n a cung". Quãng 3 th t o ra âm thanh du dương nh nhàng hơn. H p âm th ơn gi n
nh t v i guitar là h p âm Mi th (E minor - Em) v i nhi u dây buông
N t bass hay n t g c (E) là dây buông 6. Và 3 n t chính (G, B và E) ư c t o thành t
3 dây buông 3, 2, 1. Chúng ta thêm th t vào v i n t B b m ngăn 2 dây 5 và n t E ngăn
2 dây 4, b m b ng ngón 2 và 3. Nh b m theo 1 góc vuông so v i c n àn và ng
ch m và các dây li n k . Khi b n ã b m t t, th ánh xem nào và thư ng th c thành qu
mình t o nên.
Cung và n a cung
N a ung là ơn v cách âm nh nh t trong âm nh c phương Tây. 2 phím piano k nhau
(b t k en tr ng) t o nên 1 "n a cung". Trên c n àn guitar, 2 ngăn k nhau cách nhau
n a cung. Và cao n t tăng d n theo vi c di chuy n n t b m d n v phía thùng àn.
M t octave g m 12 l n "n a cung", ư c xác nh là m t vòng l p c a các n t ư c t
tên theo 7 ch cái u c a b n ch cái (A, B, C, D, E, F, G) k t h p v i thăng (#) và
giáng (b). Thăng là tăng lên n a cung và giáng là gi m xu ng n a cung. Bb cũng có th
là A#, C# cũng có th là Db.....
- Bài 6 - Hòa thanh cơ b n cho G Major và C Major
Hòa thanh g m 6 dây c a G trư ng và E th b n h c bài trư c là 2 trong s nh ng hơp
âm ư c dùng n nhi u nh t trong guitar, và chúng cũng hay k t h p cùng m t ôi n i
ti ng khác là C trư ng và D trư ng. Sơ cho cách h p âm chính trong Gam G trư ng
như sau:
G 320003
D xx0232
C x32010
Em 022000
(Lưu ý là ký hi u x nghĩa là không g y vào dây ó)
u tiên, b t u v i tay trái b m vào v trí các h p âm này, ch m ch p và... au n .
B n có th th y là chuy n t h p âm này sang h p âm khác th t lâu và khó khăn. Cách
duy nh t vư t qua và t o nên s nhu n nhuy n là kiên trì luy n t p u n, cho n
khi nào tr thành b n năng c a b n. Tuy nhiên, b n có th "tăng t c" quá trình này b ng
cách quan s t s di chuy n c a ngón tay mình khi...không c m vào c n àn guitar. Tư ng
tư ng mình chơi m t cây air-guitar ý mà - dù cho có ph i i n khi không có ai xung
quanh b t u vi c này, thì ó cũng là i u nên làm.
Khi b n ã qu t G, Em, C, D thành công, b n có th nh n ra r ng chu i hòa thanh mang
như h p âm này làm nên vô s giai i u c a các bài nh c pop. Hãy th chúng b ng
nh ng th t khác xem sao (Vg G-D-Em-C-G) và chu i này cũng s làm b n nh n
nhi u bài hát khác n a. B n cũng s b t u ý n nh ng h p âm trong chu i liên h
v i nhau th nào. T G sang D hơi gi ng câu m u và nó treo lưng lơ trong không
trung, qua C và Em càng hư ng chu i du dương hơn chu n b tr v G, là h p âm g c
(nhà) c a chu i. Ta s h c v i u này sau, còn ây, b n ch c n hi u r ng nh ng h p
âm b n v a chơi là nh ng h p âm ch c a gam G trư ng. Và các gam khác cũng mang
như h p âm ư c c u thành trên cùng m t nguyên t c.
ti p t c, ta hãy khám phá Gam C trư ng. B n ã bi t 2 h p âm c a gam này r i y :
C(h p âm g c) và G; và chúng s cùng k t h p v i Am và F (h p âm F hơi ánh mt
tí, òi h i b n ph i b m 2 n t cùng 1 lúc b ng ngón tr ).
Vòng h p âm cho gam C trư ng:
C x32010
G 320003
F xx3211
Am x02210
Sau khi chơi ư c chu i này, b n cũng th thay i v trí các h p âm xem sao và l ng
nghe s k t h p gi a chúng nhé.
Bài 7 - Thêm hai gam trư ng
M i vòng gam trư ng u có 3 h p âm trư ng làm n n - Vg Gam G có G, D, C; Gam C
- có C, G, F - t o nên s hòa thanh khi b n g y lên. i u này g i là "quy lu t 3 h p âm".
Như ta ã th y, chúng t o nên nh ng giai i u cơ b n nhưng quan thu c hàng nghìn bài
nh c. Và b n cũng nh n th y nhưng h p âm th ư c xem vào gi a các vòng gam (C
trư ng có Am, G trư ng có Em), b n có th g i tên là "Quy lu t 3 h p âm +1" r i ó. Sau
khi h c xong bài này, b n s s d ng các h p âm nhu n nhuy n hơn và có th b t u
dùng chúng trong các bài hát quen thu c. Tuy là có th b n c m th y chưa s n sàng làm
theo l i "d ng t" t p tành m t ban nh c nhưng th c t là dòng nh c punk-rock gi a th p
niên 70 dùng 50% các h p âm c a h b ng nh ng anh chàng cơ b n và ơn gi n th này
thôi.
Bt u b ng vi c h c gam D trư ng nào.
H p âm chính c a vòng gam D trư ng
D xx0323
A x02220
G 320003
Bm x2443x
Cũng như C trư ng, D trư ng dùng 2 h p âm quen thu c là D và G. 2 h p âm m i là anh
chàng h p âm ơn gi n A (3 ngón tay th ng hàng) và anh chàng khó khăn hơn là Bm.
V i Bm, l n này thì b n ph i dùng n ngón út r i. Tuy r ng b n chưa t ng dùng n
ngón út, nhưng c kiên trì luy n t p s làm ngón út m nh m và chính xác hơn. Còn bây
gi , m i b t u, b n cũng ng căng th ng quá hì hì, ngh ngơi cho ngón tay tho i mái
gi a lúc t p, ngưng l i khi c m th y au hay b ng rát nhé.
"Quy lu t 3 h p âm" cho gam A trư ng mang n h p âm A, D, và E, và +1 cho F#m.
H p âm chính cho vòng gam D trư ng
A x02220
E 022100
D xx0323
F#m xx4222
h p âm F#m, khi b n ph i ch n 3 dây 1, 2, 3 ch v i ngón tr , k thu t g i là m t
"barre" nh . (Barre l n b n s g p sau)
Ngu n aeguitar.org
nguon tai.lieu . vn
