Xem mẫu
- CHƯƠNG V
TƯ DUY VÀ TƯỞNG TƯỢNG
- I. Tư duy
1. Khái niệm tư duy
– Tư duy là một quá trình tâm lý
– Phản ánh những thuộc tính bên trong, thuộc tính
bản chất, những mối liên hệ và quan hệ mang
tính quy luật của sự vật, hiện tượng mà trước đó
ta chưa biết.
Chương V. Tư duy và tưởng tượng NGUYỄN THỊ HÀ- HỌC VIỆN HÀNH
- 2 Bản chất xã hội của tư
duy
Tư duy phải dựa vào kinh nghiệm của
thế hệ trước đã tích luỹ được
Tư duy phải sử dụng ngôn ngữ do
các thế hệ trước đã sáng tạo ra
Bản chất
xã hội của Bản chất của quá trình tư duy được
thúc đẩy do nhu cầu của xã hội
tư duy
Tư duy mang tính chất tập thể
Tư duy có tính chất chung của loài người
vì nó được sử dụng để giải quyết nhiệm vụ
Chương V. Tư duy và tưởng tượng NGUYỄN THỊ HÀ- HỌC VIỆN HÀNH
- 3 Đặc điểm của tư duy
Tính
có
vấn Tính
Quan hệ đề gián
mật tiếp
thiết với
nhận
thức ĐẶC ĐIỂM
cảm tính CỦA
Tính
TƯ DUY trừu
tượng
Liên hệ
và khái
chặt
quát
chẽ với
ngôn
ngữ
Chương V. Tư duy và tưởng tượng NGUYỄN THỊ HÀ- HỌC VIỆN HÀNH
- 3.1 Tính có vấn đề của tư duy
Muốn kích thích được tư duy cần có 2 điều kiện
Gặp hoàn cảnh, tình huống có vấn
đề
Cá nhân phải nhận thức được đầy đủ
hoàn cảnh có vấn đề đó
VD: Nếu đặt câu hỏi “Giai
cấp là gì?” với học sinh
lớp 1 thì sẽ không làm
học sinh phải suy nghĩ
Chương V. Tư duy và tưởng tượng NGUYỄN THỊ HÀ- HỌC VIỆN HÀNH
- 3.2 Tính gián tiếp của tư duy
• Nhờ sử dụng kết quả nhận thức của loài người và kinh
nghiệm của bản thân, tư duy phát hiện ra bản ch ất, quy
luật của sự vật.
•Nh÷ c«ng cô do con ngêi s¸ng t¹o ra còng gióp
ng
con ngêi t duy mét c¸ch gi¸n tiÕp
• Tư duy được biểu hiện trong ngôn ngữ.
VD: Các phát minh do con người tạo ra
như nhiệt kế, ti vi… giúp chúng ta hiểu biết
về những hiện tượng thiên nhiên, thực tế
nhưng không tri giác chúng ta trực tiếp
Chương V. Tư duy và tưởng tượng NGUYỄN THỊ HÀ- HỌC VIỆN HÀNH
- 3.3 Tính trừu tượng và khái quát của tư duy
• Tư duy trừu xuất khỏi sự vật, hiện tượng những thuộc
tính cá biệt.
• Tư duy khái quát các sự vật, hiện tượng riêng lẻ khác
nhau có chung thuộc tính bản chất thành 1 nhóm, 1
phạm trù
Chương V. Tư duy và tưởng tượng NGUYỄN THỊ HÀ- HỌC VIỆN HÀNH
- 3.4 Tư duy có quan hệ chặt chẽ với ngôn ngữ
Ph¬ tiÖn cña qu¸ tr× t duy
ng nh
(ng«n ng÷thÇm)
T Duy Ng«n
ng÷
Lµm cho ng«n ng÷cña con ngêi
phong phó vµ s© s¾c h¬
u n
Chương V. Tư duy và tưởng tượng NGUYỄN THỊ HÀ- HỌC VIỆN HÀNH
- 3.5 Tư duy có quan hệ mật thiết với nhận thức cảm tính
Tham gia, cung cÊp cung
cÊp nguyªn liÖu cho t duy
NhËn
T duy thø c c ¶m
tÝnh
Lµm cho nhËn thøc c¶m tÝnh
phong phó h¬ vµ mang mét chÊt
n
lîng míi.
Chương V. Tư duy và tưởng tượng NGUYỄN THỊ HÀ- HỌC VIỆN HÀNH
- Ý nghĩa những đặc điểm của ttưduy vớii công tác giáo dục
Ý nghĩa những đặc điểm của ư duy vớ công tác giáo dục
Phải coi trọng việc phát triển tư duy cho học sinh
Muốn thúc đẩy học sinh tư duy thì phải đưa học sinh vào
những tình huống có vấn đề
Phát triển tư duy phải tiến hành song song và thông qua
truyền thụ tri thức
Phát triển tư duy phải gắn với trau dồi ngôn ngữ cho học
sinh
Phát triển tư duy phải gắn với rèn luyện cảm giác, tri giác,
tính nhạy cảm, năng lực quan sát, trí nhớ của học sinh
Chương V. Tư duy và tưởng tượng NGUYỄN THỊ HÀ- HỌC VIỆN HÀNH
- 4. Vai trò của tư duy
Mở rrộnggiớiihạn
Mở ộng giớ hạn
của nhận thức
của nhận thức
Cảiittạothông tin của nhận thức VAI TRÒ
VAI TRÒ
Cả ạo thông tin của nhận thức
cảm tính, làm chúng có ý nghĩa hơn
cảm tính, làm chúng có ý nghĩa hơn CỦA
CỦA
trong cuộc sống của con ngườii
trong cuộc sống của con ngườ TƯ DUY
TƯ DUY
Tư duy giảiiquyếttđược cả những
Tư duy giả quyế được cả những
nhiệm vụ ở hiện ttạivà cả
nhiệm vụ ở hiện ại và cả
ương lai
ttươnglai
Chương V. Tư duy và tưởng tượng NGUYỄN THỊ HÀ- HỌC VIỆN HÀNH
- Bài toán Tháp Hà nội
• Cho n cái đĩa (Hoàng đế không nói chính xác là bao
nhiêu) và ba cái trục: A là trục nguồn, B là trục đích,
và C là trục trung chuyển. Những cái đĩa có kích cỡ
khác nhau và có lỗ ở giữa để có thể lồng vào trục,
theo quy định "nhỏ trên lớn dưới". Đầu tiên, những
cái đĩa này được xếp tại trục A. Vậy làm thế nào để
chuyển toàn bộ các đĩa sang trục B, với điều kiện
chuyển từng cái một và luôn phải đảm bảo quy định
"nhỏ trên lớn dưới", biết rằng trục C được phép sử
dụng làm trục trung chuyển?
Chương V. Tư duy và tưởng tượng NGUYỄN THỊ HÀ- HỌC VIỆN HÀNH
- Bộ trò chơi Tháp Hà nội
Chương V. Tư duy và tưởng tượng NGUYỄN THỊ HÀ- HỌC VIỆN HÀNH
- 5. Các giai đoạn của tư duy
Nhận thức vấn đề
Xuất hiện các liên tưởng
Sàng lọc liên tưởng và hình thành giả thuyết
Kiểm tra giả thuyết
Chính xác hoá Khẳng định Phủ định
Giải quyết vấn đề Hành động tư duy mới
Chương V. Tư duy và tưởng tượng NGUYỄN THỊ HÀ- HỌC VIỆN HÀNH
- •
Ng uyªn
nh©n nào
dÉn ®Õn
nh÷ng s ai
lÇm tro ng t
duy?
Chương V. Tư duy và tưởng tượng NGUYỄN THỊ HÀ- HỌC VIỆN HÀNH
- Nguyên
nhân
...
Chương V. Tư duy và tưởng tượng NGUYỄN THỊ HÀ- HỌC VIỆN HÀNH
- 6. Các thao tác tư duy
• Tư duy là một quá trình cá nhân thực hiện các thao tác trí
tuệ nhất định để giải quyết vấn đề hay nhiệm vụ được đặt ra.
• Những thao tác đó còn được gọi là quy luật nội tại của tư
duy
• Có các thao tác cơ bản sau:
•Phân tích - tổng hợp
•So sánh
•Trừu tượng hóa và khái quát hóa
Chương V. Tư duy và tưởng tượng NGUYỄN THỊ HÀ- HỌC VIỆN HÀNH
- Các loại tư duy 7
Xét theo -Tư duy trực quan hành động
phương diện
lịch sử -Tư duy trực quan hình tượng
-Tư duy trừu tượng
Xét theo -Tư duy thực hành
phương
thức GQVĐ -Tư suy hình ảnh
-Tư duy lý luận
Theo -Tư duy algorit
mức độ
của sự -Tư duy sáng tạo
sáng tạo
Chương V. Tư duy và tưởng tượng NGUYỄN THỊ HÀ- HỌC VIỆN HÀNH
- II. TƯỞNG TƯỢNG
1. Khái niệm tưởng tượng
• Là một quá trình nhận thức
• Phản ánh những cái chưa từng có trong kinh nghiệm
của cá nhân bằng cách xây dựng những hình ảnh mới
trên cơ sở những biểu tượng đã có
Chương V. Tư duy và tưởng tượng NGUYỄN THỊ HÀ- HỌC VIỆN HÀNH
- Bản chất của tưởng tượng 2
• Về nội dung phản ánh: phản ánh cái mới, chưa có trong kinh
nghiệm của cá nhân hoặc xã hội.
• Về phương thức phản ánh: tạo ra những hình ảnh mới (biểu
tượng mới) trên cơ sở những biểu tượng đã biết nhờ các
phương thức hành động (chắp ghép liên hợp, nhấn mạnh,
điển hình hoá, loại suy).
• Về phương diện kết quả phản ánh: sản phẩm là các biểu
tượng của tượng tượng hình ảnh mới do con người tạo ra
trên cơ sở những biểu tượng của trí nhớ.
• Nguồn gốc làm nảy sinh tưởng tượng là yêu cầu của hoạt
động lao động. DO yêu cầu của cuộc sống buộc con người
trước khi hoạt động phải hình dung đuỷocj trước kết quả của
hoạt động, phương thức hoạt động để đạt kết quả cao
Chương V. Tư duy và tưởng tượng NGUYỄN THỊ HÀ- HỌC VIỆN HÀNH
nguon tai.lieu . vn