Xem mẫu
- Môn: Các th lo i báo chí chính lu n - ngh thu t bài: Trong th lo i Ký có Ký báo chí và Ký văn h c. Hãy phân bi t hai lo i Ký này. Ký là m t trong các th lo i báo chí chính lu n ngh thu t, ư c nhi u ngư i s d ng trong sáng tác văn h c và làm báo. Tuy nhiên, phân bi t hai th lo i này là khá khó nhưng r t c n thi t cho vi c vi t báo. Trư c tiên, th lo i Ký có nhi u c i m l n sau: - Ký ph n ánh nh ng v n , s ki n, con ngư i có th t, i n hình, luôn c g ng m b o tính chân th c, chính xác c a n i dung. - Ký có hình th c co giãn th lo i linh ho t, gi ng i u phong phú. - Cái tôi tr n thu t trong th lo i Ký báo chí là nhân ch ng th m nh hi n th c. Nh ng c i m trên ã t o cho Ký m t di n m o riêng, ti ng nói riêng trong văn h c và báo chí. Cũng chính nh ng c i m này ã giúp cho Ký t o ra m t kênh giao ti p riêng i v i công chúng. Xung quanh s t n t i và phát tri n c a Ký nói chung ã t ng có nhi u ý ki n tranh lu n. Nhi u câu h i ư c t ra: Ký có ph i là văn h c không? Trong Ký có hư c u không? N u là văn h c, Ký ng v trí nào trong h th ng? c trưng c a các th Ký là gì? Li u có nên phân chia thành Ký văn h c và Ký báo chí không?..
- Trong quá trình gi i quy t nh ng câu h i trên có nhi u phương pháp khác nhau. Có ngư i căn c vào phương th c bi u hi n và ch t li u k t c u chia ký thành ba lo i: ký t s , ký tr tình và ký chính lu n. L i có ngư i căn c vào bút pháp và i tư ng ư c ph n ánh chia ký thành hàng ch c th lo i như: phóng s , ký s , tuỳ bút, h i ký, truy n ký, nh t ký, du ký, bút ký chính lu n, t n văn…V c trưng c a Ký, quan i m h u như v n chưa th ng nh t. Có ngư i cho r ng c trưng y là ch do Ký vi t v ngư i th t, vi c th t. ng trư c câu h i li u có nên phân chia thành Ký văn h c và Ký báo chí hay không, ã t ng có nh ng quan ni m trái ngư c nhau. Có ý ki n cho r ng s phân chia ó là c n thi t. Tuy nhiên, cơ s phân chia l i ch t lư ng ngh thu t. Theo quan i m này thì ký báo chí là nh ng bài ký có ch t lư ng ngh thu t th p ho c không có ngh thu t mà ch ơn gi n là cung c p thông tin i v i công chúng, còn Ký văn h c có ch t lư ng ngh thu t cao hơn. Ngư c l i v i quan ni m trên, l i có nh ng ngư i cho r ng không nên có s phân chia ó. Theo h , th c ra thì b n ch t c a Ký ch có m t. N u có s khác nhau thì l i là ch : nhà văn vi t ký không gi ng v i nhà báo vi t ký. S không nh t trí nói trên ã kéo dài trong lĩnh v c nghiên c u, phê bình văn h c trong nh ng năm trư c ây. Có m t th c t là trong các bài gi ng cho sinh viên báo chí, thông thư ng ngư i ta ch gi i thi u v ký m t cách chung chung trên cơ s t ng h p nh ng ý ki n c a các nhà nghiên c u lý lu n văn h c. Trong khi ó các th ký báo chí ích th c l i b tách riêng ra thành nh ng th lo i báo chí hoàn toàn không có liên quan gì n ký. Nguyên nhân còn do khoa h c báo chí v n chưa xác nh ư c h th ng th lo i d a trên cơ s phân lo i úng n. Chính s lúng túng
- trong lý lu n ã có nh hư ng không t t n th c ti n. Trên các báo hi n nay thư ng xuyên có nh ng bài ghi không dúng tên th lo i, th m chí nhi u nhà báo hoàn toàn không phân bi t ư c bài vi t c a mình thu c th lo i nào ch chưa nói n nh ng s phân bi t khó hơn như phân bi t gi a ký báo chí và ký văn h c. N u xét m c ích, m c dù th y cùng xu t phát t ngư i th t, vi c th t nhưng ký văn h c luôn c g ng xây d ng nh ng hình tư ng ngh thu t. c trưng hình tư ng luôn luôn chi ph i trong các tác ph m. Nhà văn không bao gi ch d ng l i ch trình bày s th t. Hi n th c ch là xu t phát i m, là cái c thông qua ó trình bày quan ni m th m m c a mình. S th m nh có th là ý ki n tr c ti p, nh ng hình nh, hình tư ng ho c cũng có th là cách l a ch n trình bày chi ti t… V bút pháp, văn h c s d ng nh ng cách c a văn h c nói chung t o ra m t gi ng i u phong phú, sinh ng. Trong th ký văn h c, cái Tôi bao gi cũng là cái tôi th m m . B n ch t th m m c a th lo i ư c c bi t chú tr ng. Chính b i v y, bên c nh nh ng th pháp ngh thu t khác, th pháp hư c u v n thư ng ư c tác gi văn h c s d ng. Tuy nhiên, m c hư c u trong tác ph m ký báo chí không gi ng như các th lo i văn h c khác. T c là nhà văn có th s d ng nh ng hình th c không xác nh trình bày cái xác nh. Hư c u ngh thu t s d ng trong văn h c còn do ch : trong th c t , tác gi không th ng th i ch ng ki n t t c các khía c nh c a s vi c ang x y ra. Mu n có ư c m t b c tranh toàn c nh c a s vi c, nhà văn ph i h i nh ng ngư i khác mà thông qua ó, s d ng s h i tư ng hay trí tư ng tư ng tái t o hi n th c. Có th coi hư c u là y u t quan tr ng phân bi t gi a ký văn h c và ký báo chí. Ký báo chí ( và các th lo i báo chí nói chung) không ch p nh n hư c u dư i b t c hình th c nào. Các th ký báo chí dù có bút pháp linh ho t và sinh ng như th
- nào chăng n a, cũng không ư c phép vư t qua nguyên t c mang tính quy lu t lo i hình này. Thông tin báo chí ph i t t i s xác th c t i a. • Ký báo chí: Xu t hi n là do nhu c u truy n t thông tin, nhu c u ph n ánh th c ti n. V i tư cách là ngư i truy n t thông tin t i công chúng, nhà báo luôn tìm tòi nh ng hình th c m i vư t qua kh i cái khung c a l i văn thông t n mà v n mb o ư c tính xác th c, tính th i s c a n i dung ư c ph n ánh. Các th ký báo chí ã áp ng ư c nhu c u ó. V i hình th c k t c u tương i co giãn, v i bút pháp a d ng và c bi t là s xu t hi n c a cái Tôi tr n thu t s giúp nhà báo có th truy n t thông tin m t cách phong phú, h p d n hơn so v i các th lo i báo chí khác. V i ý nghĩa ó có th th y r ng s hình thành và phát tri n c a ký báo chí g n li n v i ho t ng sáng t o c a nhà báo. Vi c tìm tòi nh ng hình th c bi u hi n m i nh m t t i nh ng hi u qu cao hơn v n là thu c tính c a quá trình sáng t o và dĩ nhiên nhà báo không th n m ngoài quy lu t ó. • S khác bi t gi a ký báo chí và ký văn h c: i m khác bi t ư c coi là căn b n gi a ký báo chí và ký văn h c là ch : M c dù u xu t hi n cái Tôi tr n thu t, nhưng cái Tôi trong ký báo chí không ph i là cái Tôi th m m . Nhà báo không th m nh ư c hi n th c trên cơ s c a nh ng c m xúc th m m . Do ph i ch u s chi ph i c a yêu c u thông tin th i s , thông tin xác th c nên m c dù tác gi v n có cơ h i trình bày s th m nh c a mình, s th m nh y ph i là k t qu c a quá trình tư duy lôgic. Hi n th c ư c trình bày trong ký báo chí ph i luôn mb o c chính xác t i a và l p lu n ph i xu t phát t tư duy lôgic c a s th c. Cái tôi trong ký báo chí ph i là cái tôi nhân ch ng t nh táo và lý trí. ây không lo i tr c m xúc trư c s th t ph n ánh s th t.
- • Ký văn h c: V i ký văn h c thì ch t suy nghĩ và tình c m c a ch là ch t men. Hi n th c ã ư c lên men trong tác ph m em n cho công chúng nh ng cách nhìn, cách c m a d ng, nhi u chi u. Nói tóm l i, nhân v t tr n thu t và c m h ng tr tình cùng v i nh ng quy lu t c thù khác c a sáng t o ngh thu t luôn chi ph i trong các tác ph m Ký văn h c. Trên cơ s k t h p ư c nh ng cách khác nhau, Ký văn h c v a có gi ng i u phong phú, v a c áo. V i các th ký báo chí m c dù tác gi luôn có ý th c t o nên s h p d n trong tác ph m c a mình b ng vi c xây d ng nh ng k t c u co giãn và s d ng bút pháp g n gũi v i văn h c, nhưng do ch u s chi ph i c a c i m thông tin xác th c nên m c ích i tư ng c a nó v n là thông tin v ngư i th t, vi c th t, sao cho k p th i nh t, c th nh t, chính xác và h p d n nh t. Ký văn h c và ký báo chí gi ng nhau ch u tôn tr ng tính xác th c và tính th i s , nhưng ký báo chí tính xác th c ph i ư c mb o m c tuy t i và tính th i s cũng mang tính th t c p bách có khi hàng ngày, hàng gi . Ký văn h c không òi h i như v y. Ngư c l i, nó ra yêu c u cao hơn v ch t suy nghĩ và tình c m c m c a ch th . Trong th c t c a i s ng báo chí và i s ng văn h c, thư ng xuyên x y ra quá trình giao thoa, chuy n i, chuy n hoá l n nhau. ó là m t quy lu t c a s v n ng, phát tri n. i u ó không th h th p vai trò c a th lo i, mà ngư c l i càng làm cho chúng phong phú, sinh ng hơn. Văn h c và báo chí thư ng xuyên giao thoa v i nhau. Các th ký văn h c và ký báo chí không ch thư ng xuyên giao thoa v i nhau mà còn giao thoa v i nh ng
- th lo i khác trong h th ng th lo i c a chính nó. Quá trình giao thoa ó ư c th hi n b ng nh ng tác ph m mà trong th c t r t khó phân bi t r ch ròi nh ng tính ch t c a các th lo i. S xâm nh p này có th là khách quan, nhưng cũng có th là do tác gi hoàn toàn có ý th c nh m t o cho tác ph m c a mình nh ng ph m ch t khác l . S phân bi t gi a ký văn h c và ký báo chí là h t s c c n thi t. Vi c xoá nhoà danh gi i gi a chúng hay phân bi t chúng m t cách c c oan u là nh ng thái nên tránh. V i tư cách là hai th lo i thu c hai lĩnh v c khác nhau, không nên quan ni m m t cách ơn gi n r ng Ký báo chí là nh ng bài ký vi t v i áp ng yêu c u th i s , còn tác ph m ký văn h c ư c tác gi u tư nhi u công s c hơn vi t ra b ng văn phong bóng b y hơn. Trong th c t nhi u tác ph m ký báo chí a gây ư c nh ng n tư ng m nh m và sâu s c i v i công chúng - i u mà không ph i tác ph m ký văn h c nào cũng có ư c. C n ph i th y ư c s phân bi t gi a ký văn h c và ký báo chí trư c h t là s khác bi t trong tư th c a tác gi khi ti p c n, th m nh và tái hi n hi n th c. Trong khi tác ph m ký văn h c cái tôi bao gi i cũng là cái tôi th m m . Ngư i ngh s tái t o hi n th c trên cơ s nh ng c m xúc th m m , trình bày nh ng quan ni m th m m c a mình qua tác ph m. Không gi ng như v y, cái tôi trong tác ph m ký báo chí trư c h t ph i là cái tôi xu t phát t trách nhi m công dân. Trong ký báo chí không lo i tr nh ng c m xúc th m m nhưng ó không ph i là cơ s c a vi c tái hi n hi n th c. i u này cho th y trong ký văn h c u xu t hi n hai vai trò c a cái tôi – nhân v t tr n thu t, nhưng ó ch là s g n gũi v hình th c. Ngay c s xác th c trong hai lo i ký này cũng có s khác nhau, m c dù i tư ng ch y u c a chúng cùng là ngư i th t, vi c th t. ó là chưa k n s khác bi t v gi ng i u, c m h ng, v
- cách l a ch n và trình bày chi ti t … Ngoài ra, i m cu i cùng là ch có ký báo chí v i tư cách là m t lo i th thu c h th ng th lo i báo chí m i ch u nh ng quy nh g t gao v yêu c u th i s . áp ng yêu c u thông tin th i s là m t òi h i có tính khách quan i v i thông tin báo chí nói chung và các th ký báo chí không n m ngoài yêu c u ó. Chính c i m này ã góp ph n quy t nh trong vi c quy nh c trưng và c i m c a ký báo chí. Vi c phân bi t gi a ký văn h c và ký báo chí không ch là công vi c c a nh ng ngư i làm công tác lý lu n mà còn c bi t có ý nghĩa trong vi c n nh kênh giao ti p gi a tác gi và công chúng. Rõ ràng không th ti p nh n nh ng tác ph m ký văn h c như ti p nh n các tác ph m ký báo chí, ng th i cũng không th ph nh n quá trình giao thoa, xâm nh p l n nhau v nhi u phương di n c a hai lo i ký này. Trong th c t i s ng văn h c và i s ng báo chí, quá trình ó x y ra và còn ti p t c x y ra như m t ng l c c a s phát tri n. B i l ó khi ng trư c m t tác ph m ư c k t h p nhi u tính ch t, c i m c a nh ng th và lo i khác nhau, tiêu chí căn b n ánh giá tác ph m là giá tr thông tin và hi u qu mà nó em l i cho công chúng./.
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học