Xem mẫu
- B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 677
676
trong c¸c tæ chøc d©n chñ - x· héi ë miÒn Nam n − íc Nga. T¹i §¹i cuéc bót chiÕn víi bän men-sª-vÝch trong vÊn ®Ò triÖu tËp §¹i héi
héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga lµ ®¹i biÓu cña III cña ®¶ng. Mïa thu 1904, theo nhiÖm vô cña ®¶ng, Ma-li-nin
Liªn minh Cr−m, mét thµnh viªn cña ph¸i "Tia löa" thiÓu sè. Th¸ng ho¹t ®éng trong Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua. Lµ ®¹i biÓu
N¨m 1905 ®· tham gia héi nghÞ men-sª-vÝch ë Gi¬-ne-v¬, ® − îc cö tri trong cuéc bÇu cö §u-ma nhµ n − íc IV. Trong thêi gian
bÇu vµo Ban tæ chøc – t rung t©m l·nh ®¹o cña ph¸i men-sª-vÝch; chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt ®· xa rêi ®¶ng; ®Çu n¨m 1919 l¹i
®· ñng hé chñ tr − ¬ng thñ tiªu cña ¸ c-xen-rèt lµ triÖu tËp ®¹i héi ® − îc kÕt n¹p vµo hµng ngò ®¶ng. Mïa hÌ cïng n¨m ®ã ®· t×nh
c«ng nh©n réng r·i. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng nguyÖn gia nhËp Hång qu©n; phôc vô trong Ban chÝnh trÞ cña
trÞ, Ma-c¸t-di-óp lµ mét phÇn tö thñ tiªu, céng t¸c víi tê b¸o cña qu©n ®oµn 9. Sau khi phôc viªn, lµm c«ng t¸c tuyªn truyÒn vµ cæ
bän men-sª-vÝch theo chñ nghÜa thñ tiªu lµ tê "B×nh minh cña
®éng. – 46 - 47, 421, 438, 439.
chóng ta". Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M − êi ®· tõ bá
Ma-li-nèp-xki, A. A. – x em B «-g®a-nèp, A.
ho¹t ®éng chÝnh trÞ. Tõ n¨m 1921 lµm viÖc trong c¸c c¬ quan xuÊt
M a-xlèp, P. P. ( Ý ch-x¬, X) (1867 - 1946) lµ nhµ kinh tÕ häc, ®¶ng viªn
khÈu l©m s¶n cña Liªn-x« ë n − íc ngoµi; tõ n¨m 1931 lµ mét phÇn
d©n chñ - x· héi, t¸c gi¶ mét sè t¸c phÈm vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt,
tö l − u vong. – 200.
trong c¸c t¸c phÈm nµy Ma-xlèp ®· m − u toan xÐt l¹i chñ nghÜa
Ma-khn«-vª-tx¬, L. P. (Bru-ke) (sinh n¨m 1877) lµ mét phô n÷ ®· tham M¸c; ®· céng t¸c víi c¸c t¹p chÝ "§êi sèng", "B − íc ®Çu" vµ "B×nh
gia phong trµo d©n chñ - x· héi tõ cuèi nh÷ng n¨m 90, ®¹i biÓu cña luËn khoa häc". Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi
"chñ nghÜa kinh tÕ". §· ®ãng mét vai trß l·nh ®¹o trong Ban chÊp Nga ®· ng¶ theo ph¸i men-sª-vÝch, ®Ò ra c − ¬ng lÜnh men-sª-vÝch
hµnh ®¶ng bé V«-r«-ne-gi¬ cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi "thÞ h÷u hãa" ruéng ®Êt. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng
Nga trong thêi kú chuÈn bÞ cho §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n thèng trÞ Ma-xlèp lµ mét phÇn tö thñ tiªu, trong thêi kú chiÕn
d©n chñ - x· héi Nga. Ban chÊp hµnh nµy ®· chèng l¹i lËp tr − êng tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt lµ mét phÇn tö x· héi - s«-vanh. Sau
cña b¸o "Tia löa". T¹i ®¹i héi nµy Ma-khn«-vª-tx¬ lµ ®¹i biÓu cña C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M − êi Ma-xlèp ®· tõ bá ho¹t
"Tæ chøc c«ng nh©n" Pª-tÐc-bua, mét phÇn tö chèng l¹i ph¸i "Tia ®éng chÝnh trÞ, lµm c«ng t¸c gi¶ng d¹y vµ c«ng t¸c khoa häc.
löa". V. I. Lª-nin ®· ®¸nh gi¸ bµ ta vµ V. P. Ma-khn«-vª-tx¬ (A-ki-mèp), Tõ n¨m 1929 lµ viÖn sÜ chÝnh thøc cña ViÖn hµn l©m khoa häc
ng − êi anh trai cña bµ ta, lµ nh÷ng ®¹i biÓu "®· chèng l¹i toµn bé Liªn-x«. – 429, 514.
® − êng lèi cña c¸nh c¸ch m¹ng cña ®¶ng t¹i ®¹i héi vµ ®· hµng M¸c ( Marx), C ¸c ( 1818 - 1883) lµ nhµ s¸ng lËp ra chñ nghÜa céng s¶n
chôc lÇn bÞ quy lµ c¬ héi chñ nghÜa" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ khoa häc, nhµ t − t − ëng thiªn tµi, l·nh tô vµ ng − êi thÇy cña giai
xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 8, tr. 481). N¨m 1905 ®· ho¹t cÊp v« s¶n quèc tÕ (xem bµi viÕt cña V. I. Lª-nin "C¸c M¸c (S¬
®éng trong tæ chøc d©n chñ - x· héi V«-r«-ne-gi¬, vÒ sau ®· tõ bá l − îc tiÓu sö, kÌm theo sù tr×nh bµy chñ nghÜa M¸c)" – T oµn tËp,
ho¹t ®éng chÝnh trÞ. – 43, 69, 90, 91, 441. tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 26, tr. 43 - 93). – 57, 59, 63, 65, 77,
412, 452, 478, 486.
Ma-khn«-vª-tx¬, V. P. – x em A -ki-mèp, V. P.
M¸c-tèp, L. (Txª-®Ðc-bau-m¬, I-u. ¤.) (1873 - 1923) lµ mét trong nh÷ng
M a-khèp – x em C a-la-pha-ti, §. P.
thñ lÜnh cña ph¸i men-sª-vÝch. Tham gia phong trµo d©n chñ - x·
M a-li-nin, N. I. ( Sa-khèp, N.) (1877 - 1939) lµ mét ®¶ng viªn d©n chñ -
héi vµo nöa ®Çu nh÷ng n¨m 90. N¨m 1895 ®· tham gia tæ chøc "Héi
x· héi thuéc ph¸i b«n-sª-vÝch. Tham gia phong trµo c¸ch m¹ng tõ
liªn hiÖp ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n" ë Pª-tÐc-bua,
n¨m 1897 khi cßn lµ sinh viªn. Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n do vô vì lë cña tæ chøc nµy M¸c-tèp ®· bÞ b¾t vµo n¨m 1896 vµ bÞ
d©n chñ - x· héi Nga ®· gia nhËp ph¸i b«n-sª-vÝch. N¨m 1904 ®· ®µy 3 n¨m ë Tu-ru-khan-xc¬. Sau khi ®i ®µy vÒ vµo n¨m 1900 ®·
viÕt vµ xuÊt b¶n ë Gi¬-ne-v¬ cuèn s¸ch nhá "§Êu tranh cho ®¹i tham gia vµo viÖc chuÈn bÞ xuÊt b¶n tê b¸o "Tia löa", lµ uû viªn
héi", trong ®ã ®· tËp hîp c¸c tµi liÖu vÒ cuéc ®Êu tranh trong néi ban biªn tËp cña tê b¸o nµy. T¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n
bé ®¶ng sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga; d©n chñ - x· héi Nga, M¸c-tèp, lµ ®¹i biÓu cña tæ chøc "Tia löa",
cuèn s¸ch nhá nµy ®· ® − îc V. I. Lª-nin trÝch dÉn nhiÒu lÇn trong cÇm ®Çu ph¸i thiÓu sè c¬ héi chñ nghÜa trong ®¹i héi vµ tõ
- B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 679
678
®ã ®· trë thµnh mét trong sè nh÷ng nhµ l·nh ®¹o c¸c c¬ quan §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· gia nhËp
trung − ¬ng cña ph¸i men-sª-vÝch vµ lµ chñ biªn c¸c c¬ quan xuÊt ph¸i b«n-sª-vÝch. Ho¹t ®éng trong tæ chøc ®¶ng ¤-®Ðt-xa, lµ uû
b¶n cña ph¸i men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng viªn trong Héi ®ång liªn minh sinh viªn, ®· tham gia vµo viÖc
thèng trÞ, M¸c-tèp ®· theo chñ nghÜa thñ tiªu, lµm chñ biªn tê xuÊt b¶n tê b¸o "Sinh viªn". Th¸ng ChÝn 1903, c¸c sè 2 - 3 cña b¸o
"TiÕng nãi ng − êi d©n chñ - x· héi", ®· tham gia héi nghÞ th¸ng nµy ®· ®¨ng bµi cña V. I. Lª-nin "Nh÷ng nhiÖm vô cña thanh niªn
T¸m chèng ®¶ng (1912). Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi c¸ch m¹ng".
lÇn thø nhÊt ®· gi÷ lËp tr − êng ph¸i gi÷a; ®· tham gia Héi nghÞ
Sau cuéc c¸ch m¹ng 1905 - 1907 Mª-Ðc-x«n ®· bá c«ng t¸c cña
Xim-mÐc-van vµ Héi nghÞ Ki-en-tan; sau cuéc C¸ch m¹ng th¸ng
®¶ng vµ lµm nghÒ thÇy thuèc. Tõ n¨m 1923 lµ gi¸o s − c ña Häc
Hai 1917 ®· cÇm ®Çu nhãm men-sª-vÝch quèc tÕ chñ nghÜa. Sau
viÖn y khoa ¤-®Ðt-xa. – 209.
C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M − êi ®· chuyÓn sang phe kÎ
Mª-sÐc-ski, V. P. ( 1839 - 1914) lµ mét nhµ chÝnh luËn ph¶n ®éng. §·
thï c«ng khai chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt. N¨m 1920 ®· l − u vong
phôc vô trong bé m¸y c¶nh s¸t vµ trong Bé néi vô; tõ n¨m 1860 ®·
sang §øc, xuÊt b¶n ë BÐc-lanh tê b¸o men-sª-vÝch ph¶n c¸ch
céng t¸c víi tê "TruyÒn tin n − íc Nga" vµ "Tin tøc M¸t-xc¬-va";
m¹ng lµ tê "TruyÒn tin x· héi chñ nghÜa". – 12, 38, 71, 92, 107, 203,
trong thêi gian 1872 - 1914 ®· xuÊt b¶n tê b¸o - t¹p chÝ cña bän
234, 288, 304, 316, 331, 344, 357, 358, 437, 439.
Tr¨m ®en "Ng − êi c«ng d©n", n¨m 1903 ®· thµnh lËp c¸c t¹p chÝ
M¸c-t − -nèp, A. (Pi-ke, A. X.) ( 1865 - 1935) lµ mét trong nh÷ng thñ
ph¶n ®éng: "ThiÖn ý" vµ "Lêi h÷u nghÞ". Trong nh÷ng xuÊt b¶n
lÜnh cña "chñ nghÜa kinh tÕ", nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña chñ
phÈm cña m×nh – ® · ® − îc chÝnh phñ Nga hoµng cÊp rÊt nhiÒu
nghÜa men-sª-vÝch; vÒ sau nµy lµ ®¶ng viªn céng s¶n. Tõ ®Çu
kinh phÝ – M ª-sÐc-xki ®· chèng l¹i bÊt kú mét sù nh − îng bé nµo
nh÷ng n¨m 80 ®· tham gia c¸c nhãm "D©n ý", n¨m 1886 ®· bÞ b¾t
cña chÝnh phñ kh«ng nh÷ng ®èi víi c«ng nh©n mµ ngay c¶ ®èi víi
vµ bÞ ®µy ®Õn §«ng Xi-bi-ri, trong thêi gian bÞ ®µy ®· trë thµnh
giai cÊp t − s ¶n tù do chñ nghÜa n÷a. – 468.
®¶ng viªn d©n chñ - x· héi. N¨m 1900 ®· l − u vong ra n − íc ngoµi,
Mi-a-c«-tin, V. A. ( 1867 - 1937) lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ®¶ng
lµ uû viªn ban biªn tËp t¹p chÝ cña "ph¸i kinh tÕ" – t ê "Sù nghiÖp
tiÓu t − s ¶n "x· héi chñ nghÜa nh©n d©n"; nhµ sö häc vµ nhµ chÝnh
c«ng nh©n", chèng l¹i tê "Tia löa" cña Lª-nin. T¹i §¹i héi II cña
luËn. Trong thêi gian 1905 - 1906 lµ mét trong nh÷ng nh©n vËt
§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga lµ ®¹i biÓu cña "Héi liªn
l·nh ®¹o cña tæ chøc t− s ¶n - trÝ thøc "Liªn minh c¸c héi liªn
hiÖp nh÷ng ng − êi d©n chñ - x· héi Nga ë n − íc ngoµi", mét phÇn
hiÖp". Tæ chøc nµy m − u toan kÐo giai cÊp v« s¶n ra khái cuéc ®Êu
tö chèng ph¸i "Tia löa"; sau ®¹i héi ®· ®i theo ph¸i men-sª-vÝch.
tranh c¸ch m¹ng. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M − êi,
Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ M¸c-t − -nèp lµ mét
Mi-a-c«-tin lµ mét trong nh÷ng nh©n vËt thµnh lËp ra tæ chøc b¹ch
phÇn tö thñ tiªu. Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt
vÖ "Héi phôc h − ng n − íc Nga"; lµ mét tªn b¹ch vÖ l− u vong. – 295.
®· gi÷ lËp tr − êng ph¸i gi÷a, sau C¸ch m¹ng th¸ng Hai 1917 lµ
Mi-t¬-r«-pha-nèp – x em G u-xa-rèp, Ph. V.
mét phÇn tö men-sª-vÝch - quèc tÕ chñ nghÜa. Sau C¸ch m¹ng x·
M «-r«-dèp, T. X. ( 1823 - 1889) lµ mét chñ x − ëng, mét trong nh÷ng ®¹i
héi chñ nghÜa th¸ng M − êi ®· ly khai ph¸i men-sª-vÝch, trong
biÓu cña c¸c chñ x−ëng triÖu phó næi tiÕng cña dßng hä M«-r«-dèp,
nh÷ng n¨m 1918 - 1920 lµm gi¸o viªn ë U-cra-i-na. N¨m 1923, t¹i
ng − êi thµnh lËp vµ chñ nh©n cña c«ng ty dÖt lín: "C«ng ty dÖt
§¹i héi XII cña §¶ng céng s¶n (b) Nga ®· ® − îc kÕt n¹p vµo ®¶ng,
Ni-c«n-xc«i-ª cña h·ng X¸p-va M«-r«-dèp con vµ c«ng ty", ë
c«ng t¸c ë ViÖn C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen; tõ n¨m 1924 lµ uû viªn
thµnh phè ¤-rª-kh«-v« - Du-ª-v«. – 309, 489.
ban biªn tËp t¹p chÝ "Quèc tÕ céng s¶n". – 65, 69, 91, 110, 116, 174,
176, 313, 316, 321, 322, 325 - 326, 330 - 331, 337, 357, 383 - 385, N
476 - 477, 478 - 479, 504, 512.
N a-p«-lª-«ng III (B«-na-p¸c-t¬, Lu-i) ( 1808 - 1873) lµ hoµng ®Õ Ph¸p
Man-®en-stam, M. N. – x em L i-a-®èp, M. N.
tõ n¨m 1852 ®Õn 1870, ch¸u cña Na-p«-lª-«ng I. Sau khi cuéc c¸ch
M ª-Ðc-x«n, §. L. ( 1880 - 1958) lµ mét ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi, sinh
m¹ng 1848 bÞ ®¸nh b¹i, Na-p«-lª-«ng ®· ® − îc bÇu lµm tæng thèng
viªn Tr − êng ®¹i häc tæng hîp N«-v«-rèt-xi-xc¬ (ë ¤-®Ðt-xa). Sau
- B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 681
680
cña ban biªn tËp b¸o "Tia löa", héi nghÞ nµy ®· th¶o luËn dù th¶o
cña Céng hßa Ph¸p; ®ªm ngµy 1 r¹ng ngµy 2 th¸ng Ch¹p 1851 y
c − ¬ng lÜnh ®¶ng. Trong nh÷ng n¨m 1902 - 1903 ®· tæ chøc viÖc
®· thùc hiÖn mét cuéc chÝnh biÕn, mµ C. M¸c ®· tõng ®¸nh gi¸
vËn chuyÓn c¸c tµi liÖu d©n chñ - x· héi bÊt hîp ph¸p vÒ n − íc
trong cuèn "Ngµy 18 th¸ng S − ¬ng mï cña Lu-i B«-na-p¸c-t¬" (xem
Nga, ®· tham gia tæ chøc §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ -
C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. TuyÓn tËp gåm 2 tËp, tiÕng Nga, tËp I,
x· héi Nga. T¹i ®¹i héi nµy ®· tham dù víi t − c ¸ch ®¹i biÓu kh«ng
1955, tr. 208 - 302). – 411 - 412.
cã quyÒn biÓu quyÕt, lµ ng − êi thuéc "Tia löa" ®a sè, lµ chñ tÞch
Ne-mi-r«-vÝch - §an-tsen-c«, V. I. ( 1848 - 1936) lµ nhµ v¨n chuyªn vÒ
tiÓu ban so¹n th¶o §iÒu lÖ ®¶ng, ® − îc bÇu lµm uû viªn Ban chÊp
v¨n xu«i vµ lµ phãng viªn qu©n sù cã xu h − íng t − s ¶n tù do chñ
hµnh trung − ¬ng. Sau ®¹i héi ®· gi÷ lËp tr − êng ®iÒu hßa víi ph¸i
nghÜa. Trong thêi kú chiÕn tranh Nga - NhËt 1904 - 1905 lµ phãng
men-sª-vÝch; ®· chèng l¹i viÖc triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng. N¨m
viªn ë M·n-ch©u-lý, céng t¸c víi tê "Lêi nãi n − íc Nga", mét tê
1905 ®· bÞ b¾t. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ,
b¸o t − s ¶n cã xu h − íng tù do - «n hßa. Lµ t¸c gi¶ nhiÒu truyÖn
N«-xcèp ®· tõ bá ho¹t ®éng chÝnh trÞ. – 27 - 29, 30, 35 - 45,
ng¾n vµ bµi viÕt vÒ c¸c ®Ò tµi qu©n sù vµ chÝnh trÞ. Tõ n¨m 1921 lµ
145 - 150, 151 - 153, 249, 440.
mét phÇn tö b¹ch vÖ l − u vong. – 190.
Nèp-g«-rèt-txÐp, P. I. ( 1866 - 1924) lµ mét nhµ triÕt häc duy t©m, ®¶ng
Ni-c«-lai II (R«-ma-nèp) ( 1868 - 1918) lµ hoµng ®Õ Nga cuèi cïng, trÞ
viªn d©n chñ - lËp hiÕn, lµ mét luËt s − . Tõ n¨m 1896 ®Õn n¨m 1913
v× tõ n¨m 1894 ®Õn n¨m 1917. Ngµy 17 th¸ng B¶y 1918 ®· bÞ xö
®· gi¶ng d¹y lÞch sö triÕt häc ph¸p quyÒn t¹i Tr − êng ®¹i häc tæng
b¾n ë £-ca-tª-rin-bua (XvÐc-®lèp-xc¬) theo quyÕt ®Þnh cña X«-viÕt
hîp M¸t-xc¬-va. Chñ biªn t¹p chÝ cã tÝnh chÊt c − ¬ng lÜnh cña ph¸i
®¹i biÓu c«ng nh©n vµ binh sÜ khu U-ran. –158, 277, 283, 297 - 298, 422.
duy t©m Nga "Nh÷ng vÊn ®Ò chñ nghÜa duy t©m" (1902). Lµ ®¹i
Ni-ki-tÝch – x em C ra-xin, L. B .
biÓu §u-ma nhµ n − íc I. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng
Ni-ki-tin, I. C. (Xtª-pa-nèp) (1877 - 1944) lµ ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi,
M − êi ®· l − u vong ra n − íc ngoµi, céng t¸c víi t¹p chÝ cña bän
®¶ng viªn b«n-sª-vÝch, vÒ nghÒ nghiÖp lµ thî tiÖn. §· tham gia
b¹ch vÖ l− u vong "T − t − ëng Nga" (1921 - 1924). – 234.
phong trµo c¸ch m¹ng tõ n¨m 1897, l·nh ®¹o nhãm c«ng nh©n
m¸c-xÝt ë Ki-Ðp, phæ biÕn nh÷ng lêi kªu gäi, tham gia c¸c cuéc b·i O
c«ng. N¨m 1901 ®· bÞ b¾t vµ bÞ ®µy ®Õn Ca-lu-ga d−íi sù qu¶n thóc
O ãc-lèp-xki – x em V «-rèp-xki, V. V .
cña c¶nh s¸t. T¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga,
Ni-ki-tin lµ ®¹i biÓu cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Ki-Ðp, lµ ng− êi
¤
thuéc ph¸i "Tia löa" ®a sè. Sau khi tham gia ®¹i héi trë vÒ l¹i bÞ
¤ -xi-pèp – x em D em-li-a-ts¬-ca, R. X.
b¾t; ®· tham gia cuéc c¸ch m¹ng 1905 - 1907 ë Ki-Ðp. VÒ sau ®· tõ bá
ho¹t ®éng chÝnh trÞ. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M − êi, ¤ -ren ®¬ Pa-la-®in ( Aurell de Paladines), L u-i Gi¨ng Ba-ti-xt¬ ( 1804 -
®· lµm viÖc t¹i nhµ m¸y söa ch÷a toa xe X«-c«n-ni-ki ë M¸t-xc¬-va, 1877) lµ mét viªn t − íng Ph¸p, mét phÇn tö b¶o hoµng. N¨m 1871
n¨m 1925 ® − îc kÕt n¹p vµo §¶ng céng s¶n (b) Nga. – 198. lµ ®¹i biÓu Quèc héi Ph¸p, cÇm ®Çu ®éi cËn vÖ quèc gia, tªn ®ao
Nic. – «n – x em § a-ni-en-x«n, N. Ph. phñ trong vô ®µn ¸p C«ng x· Pa-ri. – 412.
N «-xcèp, V. A. ( Glª-bèp) (1878 - 1913) lµ ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi. ¤n-ga – x em R a-vÝch, X. N.
Vµo nöa cuèi nh÷ng n¨m 90 ®· gia nhËp "Héi liªn hiÖp ®Êu tranh ¤n-min-xki, M. (A-lÕch-xan-®rèp, M. X., Ga-lÐc-ca) (1863 - 1933) lµ mét
®Ó gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n" ë Pª-tÐc-bua. N¨m 1898 ®· bÞ trong nh÷ng nhµ ho¹t ®éng l·o thµnh nhÊt cña phong trµo c¸ch m¹ng
b¾t vµ ®Õn n¨m 1899 th× bÞ ®µy ®Õn I-a-r«-xl¸p, vÒ sau ®Õn V«-r«- ë Nga, nhµ c¸ch m¹ng chuyªn nghiÖp, mét nhµ viÕt s¸ch b¸o. Tham
ne-gi¬. Lµ mét trong nh÷ng nh©n vËt tæ chøc ra Héi liªn hiÖp c«ng gia phong trµo c¸ch m¹ng tõ ®Çu nh÷ng n¨m 80; ng¶ theo ph¸i d©n
nh©n ë miÒn B¾c. Th¸ng T − 1 902 ®· tham gia Héi nghÞ Xuy-rÝch tuý. N¨m 1898 gia nhËp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, tõ
- B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 683
682
n¨m 1903 lµ ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch. Lµ uû viªn ban biªn tËp c¸c b¸o vµ bän t«i tí bÈn thØu ë §øc" (V. I. Lª-nin, Toµn tËp, tiÕng Nga,
b«n-sª-vÝch "TiÕn lªn" vµ "Ng−êi v« s¶n". Trong nh÷ng n¨m 1905 - xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 27, tr. 83). – 318 - 332, 334, 339.
1907 ®· céng t¸c víi c¸c b¸o vµ c¸c t¹p chÝ b«n-sª-vÝch: "§êi sèng Pª-scèp, A. M. – x em G oãc-ki, M.
míi", "Lµn sãng", "T− t−ëng chóng ta", "TruyÒn tin cuéc sèng" vµ
P ª-sª-kh«-nèp, A. V. ( 1867 - 1933) lµ nhµ ho¹t ®éng x· héi vµ nhµ
v.v., phô tr¸ch bé phËn biªn tËp cña nhµ xuÊt b¶n "TiÕn lªn" cña
chÝnh luËn t− s¶n. Trong nh÷ng n¨m 90 lµ mét phÇn tö d©n tuý tù
®¶ng. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng Xt«-l−-pin thèng trÞ ®·
do chñ nghÜa; lµ céng t¸c viªn råi ®Õn n¨m 1904 trë ®i lµ uû viªn
lµm c«ng t¸c ®¶ng ë Ba-cu. Trong nh÷ng n¨m 1911 - 1914 ®· tham gia
ban biªn tËp t¹p chÝ "Cña c¶i n − íc Nga"; ®· céng t¸c víi t¹p chÝ t −
c¸c b¸o b«n-sª-vÝch "Ng«i sao", "Sù thËt", t¹p chÝ "Häc vÊn". Trong
s ¶n tù do chñ nghÜa "Gi¶i phãng" vµ víi tê b¸o cña bän x· héi chñ
nh÷ng n¨m 1915 - 1917 lµm c«ng t¸c ®¶ng ë Xa-ra-tèp, M¸t-xc¬-va, vÒ
nghÜa - c¸ch m¹ng "N−íc Nga c¸ch m¹ng". Trong nh÷ng n¨m 1903 -
sau ë Pª-t¬-r«-gr¸t; ®· tÝch cùc tham gia C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa
1905 lµ thµnh viªn cña "Héi liªn hiÖp gi¶i phãng", tõ n¨m 1906 lµ
th¸ng M−êi. VÒ sau phô tr¸ch Ban nghiªn cøu lÞch sö ®¶ng cña Ban
mét trong sè c¸c nh©n vËt l·nh ®¹o ®¶ng tiÓu t − s ¶n "x· héi chñ
chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, lµ biªn tËp viªn t¹p chÝ
nghÜa nh©n d©n". Sau C¸ch m¹ng th¸ng Hai 1917 lµ bé tr − ëng Bé
"C¸ch m¹ng v« s¶n", uû viªn ban gi¸m ®èc ViÖn V. I. Lª-nin. –79, 112,
l − ¬ng thùc trong ChÝnh phñ l©m thêi t − s ¶n. Sau C¸ch m¹ng
130, 291.
x· héi chñ nghÜa th¸ng M − êi ®· ®Êu tranh chèng ChÝnh quyÒn
P x«-viÕt; tõ n¨m 1922 lµ mét phÇn tö b¹ch vÖ l− u vong. – 295.
P . – x em C ra-xi-cèp, P. A. Phan-lu ( Falloux), P hrª-®ª-rÝch An-phrÕt Pi-e ( 1811 - 1886) lµ mét
P a-nin – x em M a-c¸t-di-óp, M. X. chÝnh kh¸ch vµ nhµ v¨n Ph¸p, mét phÇn tö theo chñ nghÜa chÝnh
P a-pa-sa – x em L Ýt-vi-nèp, M. M. thèng vµ gi¸o quyÒn. N¨m 1848 lµ tªn chñ x − íng viÖc ®Ëp tan c¸c
P ¸c-vu-x¬ (Ghen-phan-®¬, A. L.) ( 1869 - 1924) lµ mét ®¶ng viªn x − ëng quèc gia vµ kÎ cæ vò viÖc ®µn ¸p cuéc khëi nghÜa th¸ng
men-sª-vÝch, nh÷ng n¨m cuèi thÕ kû XIX ®Çu thÕ kû XX ®· ho¹t ®éng S¸u ë Pa-ri. Trong thêi kú Céng hßa thø hai, Phan-lu lµ ®¹i biÓu
trong hµng ngò §¶ng d©n chñ - x· héi §øc, ®øng vÒ phÝa c¸nh t¶ Quèc héi lËp hiÕn vµ lËp ph¸p, bé tr − ëng gi¸o dôc vµ t«n gi¸o
cña ®¶ng nµy; lµ chñ biªn tê b¸o "S ä chsische Arbeiter-Zeitung" (1848 - 1849). – 412.
("B¸o c«ng nh©n D¾c-dªn"); ®· viÕt mét sè t¸c phÈm vÒ c¸c vÊn ®Ò
Phi-s¬ – x em G an-bÐc-st¸t, R. X.
kinh tÕ thÕ giíi. Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x·
P h«-min – x em C r«-khman, V. N.
héi Nga ®· ng¶ theo ph¸i men-sª-vÝch. Trong thêi kú c¸ch m¹ng
P hran-ken ( Frankel), L ª-« ( 1844 - 1896) lµ nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña
Nga lÇn thø nhÊt c − t ró ë Nga, ®· céng t¸c víi tê b¸o men-sª-vÝch
phong trµo c«ng nh©n Hung-ga-ri vµ quèc tÕ, vÒ nghÒ nghiÖp lµ
"B − íc ®Çu", ®· kªu gäi tham gia §u-ma Bu-l − -ghin, kiªn tr× chñ
thî kim hoµn. Trong nh÷ng n¨m 60 sang §øc t×m viÖc lµm, vÒ sau
tr − ¬ng s¸ch l − îc thùc hiÖn nh÷ng tháa thuËn nhá víi bän d©n chñ
sang Pa-ri vµ trë thµnh mét trong nh÷ng ng − êi l·nh ®¹o héi liªn
- lËp hiÕn vµ v.v.. P¸c-vu-x¬ ® − a ra mét lý thuyÕt ph¶n m¸c-xÝt lµ
hiÖp c«ng nh©n §øc ë Ph¸p. Theo s¸ng kiÕn cña Phran-ken tæ chøc
"thuyÕt c¸ch m¹ng th − êng trùc" mµ vÒ sau ®· ® − îc T¬-rèt-xki
nµy ®· gia nhËp Quèc tÕ I. Th¸ng Ba 1871 Phran-ken ®−îc bÇu lµm
biÕn thµnh c«ng cô ®Êu tranh chèng chñ nghÜa Lª-nin. Trong uû viªn C«ng x· Pa-ri, lµ uû viªn ban chÊp hµnh cña C«ng x·, vÒ
nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, P¸c-vu-x¬ ®· rêi bá §¶ng sau trë thµnh ®¹i biÓu (bé tr − ëng) phô tr¸ch c¸c vÊn ®Ò lao ®éng,
d©n chñ - x· héi; trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt c«ng th−¬ng nghiÖp. Sau khi C«ng x· bÞ thÊt b¹i, ®· l−u vong sang
P¸c-vu-x¬ theo chñ nghÜa x· héi - s«-vanh, tay sai cña chñ nghÜa ®Õ Lu©n-®«n, t¹i ®ã ®· ® − îc ® − a vµo Héi ®ång trung − ¬ng cña Quèc
quèc §øc, ®· thùc hiÖn nh÷ng vô ®Çu c¬ lín, lµm giµu b»ng nh÷ng tÕ I vµ ®· 5 n¨m lµm th − k ý th«ng tÊn phô tr¸ch khèi ¸ o - Hung
viÖc cung cÊp hµng qu©n sù. Tõ n¨m 1915 xuÊt b¶n t¹p chÝ "Die vµ TiÖp. Lµ ®¹i biÓu tham dù Héi nghÞ Lu©n-®«n (1871) vµ §¹i héi
Glocke" ("C¸i chu«ng") lµ c¬ quan ng«n luËn "cña bän ph¶n béi La Hay (1872) cña Quèc tÕ I. T¹i c¸c héi nghÞ nµy Phran-ken ®·
- B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 685
684
phÈm xuÊt s¾c, ®Æc biÖt lµ ®Ó chèng l¹i ph¸i c¬ héi chñ nghÜa, ph¸i
h¨ng h¸i ñng hé M¸c chèng l¹i ph¸i Ba-cu-nin. Cuèi n¨m 1875
Ma-kh¬, ph¸i d©n tuý" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5,
®· ®Õn Viªn, nh − ng ch¼ng bao l©u sau ®· bÞ b¾t vµ bÞ bá tï, chØ
t. 25, tr. 222). Nh÷ng t¸c phÈm triÕt häc cña Plª-kha-nèp ®· ® − îc
nhê sù ®Êu tranh cña d − l uËn x· héi mµ ®Õn th¸ng Ba 1876 «ng
V. I. Lª-nin coi lµ nh÷ng t¸c phÈm − u tó trong kho tµng t¸c phÈm
®· ® − îc th¶ ra. Nhê ho¹t ®éng c¸ch m¹ng kh«ng mÖt mái cña
m¸c-xÝt quèc tÕ.
Phran-ken vµ c¸c b¹n chiÕn ®Êu cña Phran-ken, th¸ng T− 1 880 ë
Tuy nhiªn, ngay tõ bÊy giê Plª-kha-nèp ®· m¾c ph¶i nh÷ng sai
Hung-ga-ri ®· thµnh lËp ®¶ng c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa ®Çu
lÇm nghiªm träng, mÇm mèng cña nh÷ng quan ®iÓm men-sª-vÝch
tiªn. Nh÷ng n¨m cuèi ®êi Phran-ken ®· tÝch cùc céng t¸c víi b¸o
chÝ x· héi chñ nghÜa Ph¸p vµ §øc, ®· tÝch cùc tham gia thµnh lËp vÒ sau nµy cña Plª-kha-nèp. Plª-kha-nèp ®· kh«ng ®¸nh gi¸ hÕt vai
Quèc tÕ II, lµ mét trong nh÷ng phã chñ tÞch §¹i héi thµnh lËp cña trß c¸ch m¹ng cña n«ng d©n, xem giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa lµ
Quèc tÕ II (1889). – 413. ng−êi b¹n ®ång minh cña giai cÊp c«ng nh©n, tuy trªn lêi nãi th×
Pi-ke, A. X. – x em M¸c-t − -nèp, A. thõa nhËn t− t−ëng b¸ quyÒn l·nh ®¹o cña giai cÊp v« s¶n, nh−ng
P lª-kha-nèp, G. V. ( 1856 - 1918) lµ nhµ ho¹t ®éng lçi l¹c cña phong trªn thùc tÕ, Plª-kha-nèp ®· chèng l¹i thùc chÊt cña t− t−ëng nµy.
trµo c«ng nh©n Nga vµ quèc tÕ, ng − êi ®Çu tiªn tuyªn truyÒn chñ Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga
nghÜa M¸c ë Nga. N¨m 1875, khi cßn lµ sinh viªn, ®· liªn hÖ víi Plª-kha-nèp ®· ®øng trªn lËp tr−êng chñ nghÜa ®iÒu hßa víi chñ nghÜa
ph¸i d©n tuý, víi c¸c c«ng nh©n Pª-tÐc-bua vµ tham gia ho¹t ®éng c¬ héi, vÒ sau ®· ng¶ theo bän men-sª-vÝch. Trong thêi kú c¸ch m¹ng
c¸ch m¹ng; n¨m 1877 gia nhËp tæ chøc d©n tuý "Ruéng ®Êt vµ tù Nga lÇn thø nhÊt 1905 - 1907, Plª-kha-nèp ®· cã nh÷ng sù bÊt
do", vµ ®Õn n¨m 1879, sau khi x¶y ra ph©n liÖt trong tæ chøc nµy, ®ång lín víi nh÷ng ng − êi b«n-sª-vÝch trong nh÷ng vÊn ®Ò c¨n
Plª-kha-nèp ®· cÇm ®Çu tæ chøc míi cña ph¸i d©n tuý lµ tæ chøc b¶n vÒ s¸ch l − îc. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ
"Chia ®Òu ruéng ®Êt". N¨m 1880 ®· l − u vong sang Thôy-sÜ, ®o¹n Plª-kha-nèp ®· chèng l¹i viÖc xÐt l¹i chñ nghÜa M¸c cña bän Ma-kh¬,
tuyÖt víi ph¸i d©n tuý vµ ®Õn n¨m 1883 ®· thµnh lËp ë Gi¬-ne-v¬ vµ chèng l¹i chñ nghÜa thñ tiªu, «ng ®· cÇm ®Çu nhãm "men-sª-vÝch
tæ chøc m¸c-xÝt Nga ®Çu tiªn: nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng". Håi ñng hé ®¶ng". Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt
nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XX, ®· cïng víi V. I. Lª-nin biªn tËp tê Plª-kha-nèp ®øng trªn lËp tr − êng chñ nghÜa x· héi - s«-vanh. Sau
b¸o "Tia löa" vµ t¹p chÝ "B×nh minh", tham gia so¹n dù th¶o c− ¬ng C¸ch m¹ng th¸ng Hai 1917 Plª-kha-nèp trë vÒ Nga, ñng hé ChÝnh
lÜnh ®¶ng, tham gia chuÈn bÞ §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n
phñ l©m thêi t − s ¶n; ®· cã th¸i ®é tiªu cùc víi C¸ch m¹ng x· héi
chñ - x· héi Nga. T¹i ®¹i héi nµy, Plª-kha-nèp lµ ®¹i biÓu cña
chñ nghÜa th¸ng M−êi. –10, 38, 39, 41 - 42, 61, 65, 71, 75, 90, 91, 92, 97,
nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng", mét ng − êi thuéc ph¸i "Tia löa" ®a
107, 125, 130, 181, 225, 226, 286, 288, 289, 345, 357, 384, 386, 387,
sè, lµ uû viªn §oµn chñ tÞch cña ®¹i héi.
388, 392, 394, 402, 403, 422, 437, 439, 440, 441, 444, 492 - 493, 504.
Plª-kha-nèp ®· viÕt nhiÒu t¸c phÈm vÒ triÕt häc, lÞch sö c¸c häc
Plª-vª, V. C. ( 1846 - 1904) lµ mét nhµ ho¹t ®éng nhµ n − íc cã t − t − ëng
thuyÕt chÝnh trÞ - x· héi, vÒ c¸c vÊn ®Ò lý luËn nghÖ thuËt vµ v¨n
ph¶n ®éng cña n−íc Nga Nga hoµng; trong nh÷ng n¨m 1881 - 1884
häc. Nh÷ng t¸c phÈm nµy ®· ®ãng vai trß to lín trong viÖc b¶o vÖ
lµ gi¸m ®èc Së c¶nh s¸t, sau khi Xi-pi-a-ghin bÞ giÕt, vµo th¸ng T−
thÕ giíi quan duy vËt vµ lµ mét ®ãng gãp quý b¸u vµo kho tµng
1 902 Plª-vª ® − îc cö lµm bé tr − ëng Bé néi vô. D − íi thêi Plª-vª,
cña chñ nghÜa x· héi khoa häc. Nh÷ng t¸c phÈm quan träng nhÊt
c¸c phong trµo n«ng d©n ë tØnh P«n-ta-va vµ Kh¸c-cèp ®· bÞ ®µn
cña Plª-kha-nèp lµ: "Chñ nghÜa x· héi vµ ®Êu tranh chÝnh trÞ"
¸p d· man, mét sè héi ®ång ®Þa ph − ¬ng ®· bÞ quÐt bá; Plª-vª
(1883), "Nh÷ng sù bÊt ®ång gi÷a chóng ta" (1885), "Bµn vÒ sù ph¸t
khuyÕn khÝch chÝnh s¸ch Nga hãa ph¶n ®éng ë c¸c vïng biªn khu
triÓn cña quan ®iÓm nhÊt nguyªn vÒ lÞch sö" (1895), "Kh¸i luËn vÒ
cña Nga. Nh»m môc ®Ých l«i kÐo quÇn chóng khái cuéc ®Êu tranh
lÞch sö cña chñ nghÜa duy vËt" (1896), "Sù luËn chøng chñ nghÜa
chèng chÕ ®é chuyªn chÕ, Plª-vª ®· xóc tiÕn viÖc lµm næ ra cuéc
d©n tuý trong c¸c t¸c phÈm cña «ng V«-r«n-txèp (V. V.)" (1896),
chiÕn tranh Nga - NhËt, còng nh»m môc ®Ých Êy, y ®· tæ chøc nh÷ng
"Bµn vÒ quan niÖm duy vËt vÒ lÞch sö" (1897), "Bµn vÒ vai trß cña
cuéc tµn s¸t ng − êi Do-th¸i, khuyÕn khÝch "chÝnh s¸ch Du-ba-tèp".
c¸ nh©n trong lÞch sö" (1898) vµ nh÷ng t¸c phÈm kh¸c. V. I. Lª-nin
Víi chÝnh s¸ch cña m×nh, Plª-vª ®· g©y nªn lßng c¨m thï
viÕt nh − s au: "Trong 20 n¨m, 1883 - 1903, «ng ®· viÕt nhiÒu t¸c
- B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 687
686
trong ®«ng ®¶o c¸c tÇng líp x· héi cña n − íc Nga. Ngµy 15 th¸ng nh÷ng ng − êi ®Çu tiªn tuyªn truyÒn chñ nghÜa BÐc-stanh ë Nga. Lµ
B¶y 1904 y ®· bÞ £. X. Xa-d«-nèp, mét ®¶ng viªn x· héi chñ nghÜa - thµnh viªn tÝch cùc cña tæ chøc qu©n chñ - tù do chñ nghÜa: "Héi
c¸ch m¹ng, giÕt chÕt. – 161, 344. liªn hiÖp gi¶i phãng". N¨m 1906 lµ uû viªn cña Ban chÊp hµnh
trung − ¬ng §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Lµ chñ biªn kiªm ng − êi xuÊt
P«-pèp – x em R «-da-nèp, V. N.
b¶n t¹p chÝ "V« ®Ò", t¹p chÝ nöa d©n chñ - lËp hiÕn, nöa men-sª-
P «-pèp, A. V. (Ca-da-cèp, A. V.) ( Kazakow) (chÕt n¨m 1914) lµ ®¶ng
vÝch. Mét ng − êi tÝch cùc céng t¸c víi tê b¸o "§ång chÝ", t¸c gi¶
viªn d©n chñ - x· héi, mét nhµ c¸ch m¹ng chuyªn nghiÖp. Sau §¹i
c¸c cuèn s¸ch bµn vÒ vÊn ®Ò c«ng nh©n, viÕt theo quan ®iÓm BÐc-
héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· ng¶ theo ph¸i
stanh vµ tù do chñ nghÜa. N¨m 1917 lµ bé tr − ëng Bé l − ¬ng thùc
b«n-sª-vÝch; lµ mét trong c¸c t¸c gi¶ lêi kªu gäi cña nhãm trî gióp
trong ChÝnh phñ l©m thêi t − s ¶n. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa
®¶ng ë BÐc-n¬ göi nh÷ng ng − êi ñng hé ph¸i ®a sè cña ®¶ng ë
th¸ng M − êi ®· bÞ trôc xuÊt khái Liªn-x« v× ®· ho¹t ®éng chèng
n − íc ngoµi (1905). Trong nh÷ng n¨m 1905 - 1907 ®· tÝch cùc tham
ChÝnh quyÒn x«-viÕt. – 295.
gia ho¹t ®éng trong tæ chøc qu©n sù ë Pª-tÐc-bua vµ Cr«n-st¸t. §·
bÞ b¾t nhiÒu lÇn. N¨m 1908 bÞ ®i ®µy khæ sai, nh− ng ch¼ng bao l©u
R
sau ®· bá trèn, vÒ sau sèng ë n − íc ngoµi; lµ thµnh viªn cña chi bé
Pa-ri §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ uû viªn Ban chÊp " Ra-b«-tsi" l µ t¸c gi¶ cuèn s¸ch nhá "C«ng nh©n vµ trÝ thøc trong c¸c
hµnh c¸c tæ chøc ë n − íc ngoµi cña ®¶ng. Tõ ®Çu cuéc chiÕn tranh "tæ chøc" cña chóng ta", xuÊt b¶n n¨m 1904 ë Gi¬-ne-v¬. Ph©n tÝch
thÕ giíi lÇn thø nhÊt ®· t×nh nguyÖn gia nhËp qu©n ®éi Ph¸p vµ tØ mØ cuèn s¸ch nµy, V. I. Lª-nin ®· v¹ch trÇn thùc chÊt mÞ d©n cña
®· hy sinh t¹i mÆt trËn vµo th¸ng M − êi mét 1914. – 209. luËn ®iÖu cæ ®éng theo quan ®iÓm men-sª-vÝch trong hµng ngò
P«-t¬-rª-xèp, A. N. ( Xta-r«-ve) (1869 - 1934) lµ mét trong sè c¸c thñ c«ng nh©n. – 197 - 206, 311, 357, 372.
lÜnh cña chñ nghÜa men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m 90 P«-t¬-rª-xèp Ra-khmª-tèp – x em B «-g®a-nèp, A.
®· ng¶ theo nh÷ng ng − êi m¸c-xÝt, v× tham gia "Héi liªn hiÖp ®Êu R a-vÝch, X. N. ( ¤n-ga) (1879 - 1957) lµ mét n÷ ®¶ng viªn d©n chñ - x·
tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n" ë Pª-tÐc-bua nªn ®· bÞ héi. N¨m 1903 ®· gia nhËp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga.
®µy ®Õn tØnh Vi-¸t-ca. N¨m 1900 ®· bá ra n − íc ngoµi, tham gia Lµm c«ng t¸c ®¶ng ë Kh¸c-cèp, Pª-tÐc-bua vµ ë n − íc ngoµi.
thµnh lËp b¸o "Tia löa" vµ t¹p chÝ "B×nh minh". T¹i §¹i héi II cña Sau C¸ch m¹ng th¸ng Hai 1917 lµ uû viªn Ban chÊp hµnh ®¶ng bé
§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· tham dù víi t − c ¸ch ®¹i Pª-t¬-r«-gr¸t cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi (b) Nga. Sau
biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt, ®¹i biÓu cho ban biªn tËp b¸o C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M − êi lµm c«ng t¸c ®¶ng vµ
"Tia löa", thµnh viªn cña ph¸i "Tia löa" thiÓu sè. Trong nh÷ng c«ng t¸c x«-viÕt. N¨m 1918 ®· gi÷ lËp tr − êng "céng s¶n t¶" vµ
n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, P«-t¬-rª-xèp lµ t − t − ëng gia cña ph¶n ®èi viÖc ký hßa − íc BrÐt. T¹i §¹i héi XIV cña §¶ng céng s¶n
ph¸i thñ tiªu, ®ãng vai trß l·nh ®¹o trong c¸c t¹p chÝ men-sª-vÝch (b) toµn Liªn-x« ®· ng¶ theo ph¸i "®èi lËp míi", vÒ sau gia nhËp
"Phôc h − ng", "B×nh minh cña chóng ta" vµ v.v.. Trong thêi gian khèi liªn minh T¬-rèt-xki - Di-n«-vi-Ðp. N¨m 1927 §¹i héi XV cña
chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, P«-t¬-rª-xèp lµ mét phÇn tö §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x« ®· khai trõ Ra-vÝch ra khái ®¶ng
x· héi -s«-vanh. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M − êi ®· v× ®· tÝch cùc ho¹t ®éng cho nhãm ®èi lËp cña T¬-rèt-xki, n¨m
l − u vong ra n − íc ngoµi, ë ®ã ®· céng t¸c víi tê tuÇn san cña 1928 l¹i ® − îc kh«i phôc ®¶ng tÞch, ®Õn n¨m 1935 l¹i bÞ khai trõ ra
Kª-ren-xki "Thêi gian", ® − a ra nh÷ng lêi ®¶ kÝch n − íc Nga khái ®¶ng v× ®· ho¹t ®éng chèng ®¶ng vµ chèng ChÝnh quyÒn
x«-viÕt. – 92, 106 - 107, 108, 112, 126, 225 - 229, 233 - 235, 288, 392, x«-viÕt vµ sau nµy cßn bÞ kÕt ¸n. – 366.
397, 398, 492, 493, 504. Ri-a-da-nèp (G«n-®en-®¸c), §. B. (1870 - 1938) tham gia phong trµo d©n
chñ - x· héi tõ nh÷ng n¨m 90, ho¹t ®éng ë ¤-®Ðt-xa vµ Ki-si-nÐp.
Pr«-c«-p«-vÝch, X. N. ( 1871 - 1955) lµ nhµ kinh tÕ häc vµ nhµ chÝnh
N¨m 1900 bá ra n − íc ngoµi, lµ mét trong nh÷ng ng − êi tæ chøc ra
luËn t − s ¶n, ®¹i biÓu næi tiÕng cña "chñ nghÜa kinh tÕ", mét trong
- B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 689
688
nhãm tr−íc t¸c "§Êu tranh". Nhãm nµy ®· chèng l¹i c−¬ng lÜnh ®¶ng håi th¸ng N¨m 1905 ®· ® − îc bÇu vµo Ban tæ chøc (mét trung t©m
do b¸o "Tia löa" th¶o ra vµ chèng l¹i nh÷ng nguyªn t¾c tæ chøc l·nh ®¹o cña ph¸i men-sª-vÝch), t¹i §¹i héi IV cña §¶ng c«ng
cña Lª-nin trong c«ng t¸c x©y dùng ®¶ng. §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· ® − îc bÇu vµo Ban chÊp hµnh trung
nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· ph¶n ®èi sù tham gia cña nhãm − ¬ng, ®¹i biÓu cho ph¸i men-sª-vÝch. N¨m 1908 ®· l − u vong ra
"§Êu tranh" vµo c«ng viÖc cña ®¹i héi vµ ®¹i héi ®· b¸c ®Ò nghÞ n − íc ngoµi. Sau C¸ch m¹ng th¸ng Hai 1917 lµ uû viªn cña ®¶ng
mêi Ri-a-da-nèp ®Õn tham dù ®¹i héi nµy víi t − c ¸ch ®¹i biÓu cña ®oµn men-sª-vÝch trong X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n Pª-t¬-r«-gr¸t,
nhãm nµy. N¨m 1907 Ri-a-da-nèp lµm viÖc trong Ban th − êng vô
theo chñ nghÜa vÖ quèc. Cã th¸i ®é thï ®Þch víi C¸ch m¹ng x· héi
trung − ¬ng c«ng ®oµn Pª-tÐc-bua, vÒ sau ra n − íc ngoµi, t¹i ®ã ®·
chñ nghÜa th¸ng M − êi, ®· r¸o riÕt tham gia ho¹t ®éng trong mét
céng t¸c víi tê "Die Neue Zeit" ("Thêi míi"), viÕt lÞch sö Quèc tÕ
sè tæ chøc ph¶n c¸ch m¹ng; trong vô xö "Trung t©m chiÕn thuËt"
I. N¨m 1909 lµ gi¶ng viªn t¹i tr − êng huÊn luyÖn do nhãm bÌ ph¸i
R«-da-nèp ®· bÞ kÕt ¸n. Sau khi ® − îc ©n x¸, ®· tõ bá ho¹t ®éng
"TiÕn lªn" lËp ra ë ®¶o Ca-pri; gi¶ng bµi vÒ phong trµo c«ng ®oµn
chÝnh trÞ, lµm viÖc trong c¸c c¬ quan y tÕ. – 247, 357 - 358, 422.
t¹i tr − êng ®¶ng ë L«ng-giuy-m«; theo sù ñy nhiÖm cña §¶ng d©n
R«-gi¬-®ª-xt¬-ven-xki (R«-gie-xt¬-ven-xki), D. P. ( 1848 - 1909) lµ
chñ - x· héi §øc, Ri-a-da-nèp chuÈn bÞ viÖc xuÊt b¶n bé Toµn tËp
cña C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi chuÈn ®« ®èc h¶i qu©n Nga hoµng. Tr − íc n¨m 1904 lµ tæng tham
lÇn thø nhÊt, Ri-a-da-nèp lµ mét phÇn tö ph¸i gi÷a, ®· céng t¸c m − u tr − ëng h¶i qu©n. Trong thêi kú chiÕn tranh Nga - NhËt 1904
víi c¸c tê b¸o men-sª-vÝch - t¬-rèt-kÝt "TiÕng nãi" vµ "Lêi nãi cña - 1905 ®· chØ huy ph©n ®éi 2 cña H¹m ®éi Th¸i b×nh d − ¬ng, ® − îc
chóng ta". T¹i §¹i héi VI cña ®¶ng (1917) Ri-a-da-nèp ®· cïng víi chÝnh phñ Nga hoµng ph¸i ®i gióp h¶i c¶ng L÷-thuËn lóc ®ã ®ang
ph¸i "Liªn quËn" ® − îc kÕt n¹p vµo §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x·
bÞ qu©n NhËt v©y h·m. Trong trËn h¶i chiÕn ë ®¶o §èi m· (14 - 15
héi (b) Nga. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M − êi ®· ho¹t
(27 - 28) th¸ng N¨m 1905) ®· tá ra hoµn toµn bÊt tµi trong qu©n sù,
®éng trong phong trµo c«ng ®oµn; lµ mét trong nh÷ng ng − êi tæ
®· bÞ ®¸nh b¹i vµ bÞ ®Þch b¾t lµm tï binh. – 188.
chøc ra ViÖn C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen vµ lµ viÖn tr − ëng cho ®Õn
R«-l¨ng ( Roland), M a-n«ng Gian-n¬ ( 1754 - 1793) lµ mét phô n÷ ho¹t
n¨m 1931. §Çu n¨m 1918 ®· t¹m thêi rót ra khái ®¶ng v× bÊt ®ång
®éng næi tiÕng cña cuéc C¸ch m¹ng Ph¸p 1789 - 1793, mét ng − êi
trong vÊn ®Ò hßa −íc BrÐt; trong thêi kú cã cuéc tranh luËn vÒ vÊn
®Ò c«ng ®oµn (1920 - 1921) ®· gi÷ lËp tr − êng chèng ®¶ng vµ ®· bÞ theo ph¸i Gi-r«ng-®anh; ®· bÞ xö chÐm theo quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n
g¹t ra khái c«ng t¸c c«ng ®oµn. Th¸ng Hai 1931 ®· bÞ khai trõ ra c¸ch m¹ng. T¸c gi¶ tËp håi ký ®· ® − îc dÞch sang tiÕng Nga d − íi
khái §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x« v× ®· gióp bän men-sª-vÝch ®Çu ®Ò "Nh÷ng håi ký riªng cña bµ R«-l¨ng" (Xanh Pª-tÐc-bua.
ho¹t ®éng ph¶n c¸ch m¹ng. – 198, 429, 442. 1893). – 381.
Ri-a-®«-v«i – x em B «-g®a-nèp, A.
R«-ma-nèp Vla-®i-mia A-lÕch-xan-®r«-vÝch ( 1847 - 1909) lµ ®¹i c«ng
R «-da-nèp, V. N. ( P«-pèp) (1876 - 1939) lµ ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi,
t − íc, chó cña Nga hoµng Ni-c«-lai II. Trong thêi kú 1884 - 1905 lµ
mét phÇn tö men-sª-vÝch. B¾t ®Çu ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµo gi÷a
tæng chØ huy c¸c ®¬n vÞ cËn vÖ vµ qu©n khu Pª-tÐc-bua; theo sù uû
nh÷ng n¨m 90 ë M¸t-xc¬-va, ®Õn n¨m 1899 th× bÞ trôc xuÊt vÒ
nhiÖm cña Nga hoµng, R«-ma-nèp chØ huy chung cuéc b¾n giÕt
Xm«-len-xc¬. Tham gia nhãm "C«ng nh©n miÒn Nam", ®· ho¹t
c«ng nh©n Pª-tÐc-bua vµo ngµy 9 th¸ng Giªng 1905. –251, 260 - 261,
®éng ë miÒn Nam n−íc Nga trong nh÷ng n¨m 1901 - 1903, lµ uû viªn
263, 265, 267, 271.
Ban tæ chøc phô tr¸ch viÖc triÖu tËp §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n
R«-ma-nèp XÐc-g©y A-lÕch-xan-®r«-vÝch (1857 - 1905) lµ ®¹i c«ng t−íc
d©n chñ - x· héi Nga. T¹i ®¹i héi nµy R«-da-nèp lµ ®¹i biÓu cña
tõ n¨m 1891 lµ tæng trÊn qu©n sù M¸t-xc¬-va vµ tõ n¨m 1896 ®ång
nhãm "C«ng nh©n miÒn Nam", gi÷ lËp tr − êng ph¸i gi÷a; sau ®¹i
thêi lµ t− lÖnh c¸c ®¬n vÞ thuéc qu©n khu M¸t-xc¬-va. Theo sù nhËn
héi lµ mét phÇn tö men-sª-vÝch ho¹t ®éng tÝch cùc. Cuèi n¨m 1904
xÐt cña V. I. Lª-nin, R«-ma-nèp, víi nh÷ng ho¹t ®éng ph¶n c¸ch
®· ® − îc bæ tuyÓn vµo Ban chÊp hµnh trung − ¬ng cña bän ®iÒu
m¹ng cña y ë nh÷ng c − ¬ng vÞ Êy, "®· c¸ch m¹ng hãa M¸t-xc¬-va
hßa chñ nghÜa; th¸ng Hai 1905 ®· bÞ b¾t. T¹i héi nghÞ men-sª-vÝch
- B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 691
690
r»ng chØ cã cuéc c¸ch m¹ng n«ng d©n míi gi¶i phãng cho n«ng d©n,
cã lÏ cßn m¹nh mÏ h¬n lµ nhiÒu nhµ c¸ch m¹ng" (Toµn tËp, tiÕng
më ®Çu cho nh÷ng c¶i c¸ch x· héi chñ nghÜa, v−ît qua chñ nghÜa t−
Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 11, tr. 268 - 269). §· bÞ Ca-li-a-Ðp I. P.,
b¶n. Nh−ng ngay tõ nh÷ng n¨m 80, chÞu ¶nh h−ëng cña chñ nghÜa
mét ®¶ng viªn x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng, giÕt chÕt. –251, 260 - 261,
M¸c, Sen-gu-nèp ®· nhËn thøc ®−îc r»ng b−íc chuyÓn qua mét chÕ
263, 265, 267, 271.
®é x· héi míi l¹i g¾n liÒn víi cuéc ®Êu tranh c¸ch m¹ng cña giai
Rèc-ki-nhi ( Rocquigny), R «-be ( sinh n¨m 1845) lµ mét nhµ kinh tÕ häc
cÊp v« s¶n. V× cã nh÷ng ho¹t ®éng d©n chñ - c¸ch m¹ng, nªn ®·
t − s ¶n Ph¸p. T¸c gi¶ c¸c t¸c phÈm vÒ b¶o hiÓm n«ng nghiÖp vµ
nhiÒu lÇn bÞ b¾t giam vµ trôc xuÊt. RÊt cã ¶nh h−ëng trong c«ng
hîp t¸c x·. Trong cuèn s¸ch cña m×nh "Les Syndicats Agricoles et
nh©n vµ trong c¸c tÇng líp c¸ch m¹ng kh¸c trong nh©n d©n. LÔ an
leur œ uvre" ("C¸c xanh-®i-ca n«ng nghiÖp vµ ho¹t ®éng cña
t¸ng Sen-gu-nèp ngµy 15 (28) th¸ng T− 1891 ®· biÕn thµnh mét cuéc
chóng") (1900) Rèc-ki-nhi ®· tuyªn truyÒn cho viÖc thµnh lËp c¸c
biÓu t×nh chèng chÝnh phñ. –310.
hîp t¸c x· n«ng nghiÖp mµ Rèc-ki-nhi xem nh − m ét biÖn ph¸p ®Ó
SnÝt-ni-cèp, N. N. (sinh n¨m 1861) lµ uû viªn §u-ma thµnh phè Pª-tÐc-bua
hîp nhÊt c«ng nh©n vµ giai cÊp t − s ¶n. V. I. Lª-nin trÝch vµ tãm
vµ héi ®ång ®Þa ph−¬ng, mét ®¶ng viªn x· héi chñ nghÜa - nh©n
t¾t néi dung cuèn s¸ch nµy ®Ó sö dông vµo viÕt b¶n thuyÕt tr×nh
d©n. Trong nh÷ng n¨m 1905 - 1906 SnÝt-ni-cèp lµ mét trong nh÷ng
®äc ë Pa-ri vµo ®Çu th¸ng Ba 1903. – 485, 487. nhµ l·nh ®¹o tæ chøc trÝ thøc - t− s¶n "Liªn minh c¸c héi liªn hiÖp",
Ru-ben – x em C nu-ni-an-tx¬, B. M. lµ mét tæ chøc ®· t×m c¸ch kÐo giai cÊp v« s¶n ra khái cuéc ®Êu
tranh c¸ch m¹ng. –295.
R øt-dÐp-xki, C. N. ( sinh n¨m 1852) lµ viªn t − íng cña Nga hoµng, mét
Sèt-man, A. V. (Goãc-xki) (1880 - 1939) lµ nhµ c¸ch m¹ng chuyªn
trong nh÷ng tªn ®ao phñ trong cuéc ®µn ¸p c¸ch m¹ng Nga lÇn
nghiÖp, ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch. B¾t ®Çu ho¹t ®éng c¸ch m¹ng vµo
thø nhÊt. Trong nh÷ng n¨m 1904 - 1905 lµ thø tr − ëng Bé néi vô,
n¨m 1899 trong "Héi liªn hiÖp ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp
t − l Önh binh ®oµn c¶nh s¸t ®éc lËp; y ®· chØ huy c¸c ®éi chinh
c«ng nh©n" ë Pª-tÐc-bua, ho¹t ®éng t¹i nhµ m¸y ¤-bu-khèp, tham
ph¹t trong vô ®µn ¸p phong trµo c¸ch m¹ng ë c¸c tØnh Vi-tÐp-xc¬,
gia cuéc "phßng thñ ¤-bu-khèp" (1901), lµ c¸n bé tæ chøc ®¶ng ë
M«-ghi-lÐp vµ Min-xc¬. Tõ n¨m 1905 lµ uû viªn ph¸p viÖn tèi
quËn V−-boãc-g¬. T¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x·
cao. – 294, 296.
héi Nga, Sèt-man lµ ®¹i biÓu cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua,
thuéc ph¸i "Tia löa" ®a sè. Sau ®¹i héi ®· ho¹t ®éng ë C«-xt¬-r«-ma
S
vµ I-va-n«-v« - V«-d¬-nª-xen-xc¬, lµ uû viªn Ban chÊp hµnh ®¶ng
bé miÒn B¾c cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, tham gia
Sa-khèp, N. – xem Ma-li-nin, N. I.
cuéc c¸ch m¹ng 1905 - 1907 ë Pª-tÐc-bua vµ ¤-®Ðt-xa. Trong nh÷ng
Sen-gu-nèp, N. V. (1824 - 1891) lµ nhµ ho¹t ®éng x· héi cña Nga, nhµ
n¨m 1911 - 1912 lµ uû viªn cña Ban chÊp hµnh Hen-xinh-pho thuéc
chÝnh luËn vµ nhµ triÕt häc duy vËt, m«n ®å cña V. G. Bª-lin-xki,
§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi PhÇn-lan; n¨m 1912 ®· ®Õn gÆp
A. I. GhÐc-txen vµ N. G. TsÐc-n−-sÐp-xki. Tõ nh÷ng n¨m 60 lµ nhµ
V. I. Lª-nin ë Pa-ri víi b¶n b¸o c¸o vÒ tæ chøc qu©n sù trong H¹m
ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo c¸ch m¹ng Nga. N¨m 1861, víi
®éi Ban-tÝch. Trong cuéc héi nghÞ "th¸ng T¸m" cña Ban chÊp hµnh
bµi b¸o "Giai cÊp c«ng nh©n v« s¶n ë Anh vµ ë Ph¸p" ®¨ng trªn tê
trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, häp víi c¸c c¸n
"Ng−êi ®−¬ng thêi", Sen-gu-nèp lÇn ®Çu tiªn ®· cè g¾ng phæ cËp bé ®¶ng ë P«-r«-ni-n« (1913) ®· ®−îc ®−a vµo lµm uû viªn Ban chÊp
hãa ë Nga cuèn s¸ch cña Ph. ¡ng-ghen "T×nh c¶nh giai cÊp c«ng hµnh trung −¬ng vµ Bé phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung
nh©n ë Anh" (1845). Mïa ®«ng 1861, trong c¸c truyÒn ®¬n "Göi thÕ −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Th¸ng M−êi mét 1913
hÖ trÎ" (viÕt cïng víi M. P. Mi-khai-lèp) vµ "Göi anh em binh sÜ", ®· bÞ b¾t ë £-ca-tª-ri-n«-xl¸p vµ bÞ ®µy ®Õn miÒn Na-r−m. Trong
Sen-gu-nèp ®· phª ph¸n gay g¾t cuéc c¶i c¸ch n«ng d©n vµ kªu cuéc C¸ch m¹ng th¸ng Hai 1917 ®· tham gia ë T«m-xc¬, sau th¸ng
gäi lµm cuéc c¸ch m¹ng n«ng d©n. Trong nhiÒu bµi b¸o bµn vÒ c¸c S¸u 1917 lµ uû viªn Ban chÊp hµnh khu Pª-t¬-r«-gr¸t cña ®¶ng;
vÊn ®Ò lÞch sö, kinh tÕ, ®êi sèng x· héi vµ v.v., Sen-gu-nèp cho th¸ng T¸m n¨m Êy ®· tæ chøc cuéc di chuyÓn cña V. I. Lª-nin tõ
- B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 693
692
Ra-d¬-lÝp sang PhÇn-lan. §· tÝch cùc tham gia C¸ch m¹ng x· héi g©y nªn sù bÊt b×nh cña c¸c thµnh viªn cña héi nµy. N¨m 1871 Svai-
chñ nghÜa th¸ng M−êi, sau c¸ch m¹ng ®· gi÷ c−¬ng vÞ träng tr¸ch tx¬ buéc ph¶i tõ chøc chñ tÞch vµ th«i ho¹t ®éng chÝnh trÞ. –77.
trong c«ng t¸c kinh tÕ, chÝnh quyÒn vµ c«ng t¸c ®¶ng; trong nh÷ng
T
n¨m 1923 - 1924 lµ chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng c¸c X«-viÕt
cña n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa x«-viÕt tù trÞ Ca-rª-li-a, trong T ¬-ra-vin-xki – x em C r¬-gi-gia-nèp-xki, G. M.
nh÷ng n¨m 1926 - 1937 lµ vô tr−ëng Vô c¸n bé Héi ®ång kinh tÕ T ¬-rª-pèp, §. Ph. ( 1855 - 1906) lµ c¶nh s¸t tr − ëng tØnh M¸t-xc¬-va
quèc d©n tèi cao vµ ®¹i diÖn cña §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh
vµo nh÷ng n¨m 1896 - 1905. Theo sù nhËn ®Þnh cña V. I. Lª-nin,
trung −¬ng c¸c X«-viÕt toµn Nga phô tr¸ch c¸c vÊn ®Ò ®Æc biÖt. T¹i
T¬-rª-pèp lµ "mét trong nh÷ng tªn t«i tí bÞ toµn n − íc Nga o¸n
c¸c ®¹i héi XIII, XIV, XV vµ XVI cña ®¶ng, Sèt-man ®· ®−îc bÇu
ghÐt nhÊt cña chÕ ®é Nga hoµng næi tiÕng ë M¸t-xc¬-va v× tÝnh
lµm uû viªn Ban kiÓm tra trung −¬ng. –198.
hung b¹o, th« lç, vµ v× ®· tham gia trong nh÷ng m− u toan cña
Stai-n¬ (Steiner) lµ uû viªn Ban chÊp hµnh ®¶ng bé £-ca-tª-ri-n«-xl¸p
bän Du-ba-tèp nh»m lµm ®åi trôy c«ng nh©n" (tËp nµy, tr. 294).
cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Kh«ng x¸c ®Þnh ®−îc
Tõ ngµy 11 th¸ng Giªng 1905 lµ tæng trÊn qu©n sù tØnh Pª-tÐc-bua,
tiÓu sö. –209.
vÒ sau lµ thø tr − ëng Bé néi vô. Lµ t¸c gi¶ cña c¸i lÖnh "næi tiÕng"
Stum-phe (Stumpfe), E. (sinh n¨m 1866) lµ mét quan chøc cao cÊp trong
vµo th¸ng M − êi 1905 lµ "kh«ng b¾n nh÷ng lo¹t sóng trèng rçng
Bé tµi s¶n quèc gia ë §øc, t¸c gi¶ t¸c phÈm "Über die Konkurrenz-
vµ kh«ng tiÕc ®¹n". Y lµ kÎ cæ vò nh÷ng vô tµn s¸t do bän Tr¨m
fähigkeit des kleinen und mittleren Grundbesitzes gegenüber dem
®en tiÕn hµnh. – 294, 296, 412.
Großgrundbesitz" ("VÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c ®iÒn chñ lo¹i
T¬-r«-suy ( Trochu), L u-i Giuy-l¬ ( 1815 - 1896) lµ mét viªn t − íng cña
nhá vµ lo¹i trung víi tÇng líp ®¹i ®iÒn chñ"), ®¨ng trªn tê "Land-
wirtschaftliche Jahrbücher", Bd. 25, 1896 ("Niªn gi¸m n«ng nghiÖp", Ph¸p, mét phÇn tö theo chñ nghÜa B«-na-p¸c-t¬. Chñ tÞch "chÝnh
t. 25, 1896), vµ t¸c gi¶ mét sè t¸c phÈm kh¸c. Trong c¸c t¸c phÈm phñ vÖ quèc" (th¸ng ChÝn 1870 – t h¸ng Hai 1871) vµ tæng ®èc
cña m×nh Stum-phe ®Þnh chøng minh kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c Pa-ri n¨m 1871; y lµ mét trong nh÷ng tªn ®ao phñ giÕt h¹i c¸c
doanh nghiÖp nhá víi c¸c doanh nghiÖp lín. –486. chiÕn sÜ C«ng x· Pa-ri. N¨m 1872 ®· tõ chøc vµ th«i ho¹t ®éng
Svai-tx¬ (Schweitzer), Gi«-han B¸p-ti-xt¬ (1833 - 1875) lµ mét nhµ ho¹t chÝnh trÞ. – 411, 413.
®éng x· héi vµ nhµ v¨n §øc, m«n ®å cña Ph. L¸t-xan, vÒ nghÒ T¬-rèt-xki (Br«n-stanh), L. §. ( 1879 - 1940) lµ kÎ thï hÕt søc ®éc ¸c
nghiÖp lµ tr¹ng s−. Khi b¾t ®Çu ho¹t ®éng chÝnh trÞ, Svai-tx¬ lµ mét cña chñ nghÜa Lª-nin. T¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ -
phÇn tö theo chñ nghÜa tù do, chÞu ¶nh h−ëng cña L¸t-xan, Svai-tx¬ x· héi Nga lµ ®¹i biÓu cña Héi liªn hiÖp Xi-bi-ri, mét phÇn tö thuéc
®· gia nhËp phong trµo c«ng nh©n. Tõ n¨m 1864 lµ biªn tËp viªn ph¸i "Tia löa" thiÓu sè; sau ®¹i héi, T¬-rèt-xki ®· ®Êu tranh chèng l¹i
c¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña Héi liªn hiÖp c«ng nh©n toµn ph¸i b«n-sª-vÝch vÒ tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn cña c¸ch
§øc lµ tê b¸o "Der Sozial-Demokrat" ("Ng−êi d©n chñ - x· héi"), m¹ng x· héi chñ nghÜa. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng
n¨m 1867 ®· ®−îc bÇu lµm chñ tÞch cña Héi liªn hiÖp nµy. Svai-tx¬ trÞ, T¬-rèt-xki theo chñ nghÜa thñ tiªu, n¨m 1912 ®· tæ chøc ra khèi
®· thùc hiÖn s¸ch l−îc c¬ héi chñ nghÜa cña L¸t-xan lµ tháa hiÖp th¸ng T¸m chèng ®¶ng; trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi lÇn
víi chÝnh phñ Phæ víi hy väng lµ thi hµnh ®−îc quyÒn phæ thø nhÊt ®· gi÷ lËp tr − êng ph¸i gi÷a, ®Êu tranh chèng V. I. Lª-nin
th«ng ®Çu phiÕu, nhËn ®−îc c¸c kho¶n cho vay cña nhµ n−íc dµnh vÒ c¸c vÊn ®Ò chiÕn tranh, hßa b×nh vµ c¸ch m¹ng. Sau C¸ch m¹ng
cho hîp t¸c x· s¶n xuÊt vµ v.v.; lµ kÎ chñ tr−¬ng thèng nhÊt n−íc th¸ng Hai 1917 T¬-rèt-xki ®· tõ n − íc ngoµi trë vÒ, gia nhËp nhãm
§øc "tõ trªn xuèng" b»ng con ®−êng gioong-ke cña Phæ. C. M¸c "Liªn quËn" vµ cïng víi nhãm nµy ®· ® − îc kÕt n¹p vµo ®¶ng
vµ Ph. ¡ng-ghen ®· phª ph¸n kÞch liÖt thø "chñ nghÜa x· héi b«n-sª-vÝch t¹i §¹i héi VI cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi (b)
th©n chÝnh phñ kiÓu hoµng ®Õ Phæ" cña Svai-tx¬. ë trong Héi liªn Nga. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M − êi lµm bé tr − ëng
hiÖp nµy, Svai-tx¬ thi hµnh chÝnh s¸ch chuyªn chÝnh c¸ nh©n, Bé d©n ñy ngo¹i giao, bé tr − ëng Bé d©n ñy vÒ c¸c vÊn ®Ò qu©n sù
- B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 695
694
Tsª-rª-va-nin, N. (LÝp-kin, Ph. A.) ( 1868 - 1938) lµ nhµ chÝnh luËn,
vµ hµng h¶i, chñ tÞch Héi ®ång qu©n sù - c¸ch m¹ng cña n − íc
Céng hßa; lµ uû viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung − ¬ng. N¨m mét trong nh÷ng kÎ "phª ph¸n M¸c", vÒ sau lµ thñ lÜnh cña bän
1918 ®· ph¶n ®èi hßa − íc BrÐt, trong thêi gian 1920 - 1921 ®· cÇm men-sª-vÝch, mét phÇn tö thñ tiªu cùc ®oan. §· tham gia c¸c §¹i
®Çu ph¸i ®èi lËp trong cuéc tranh luËn vÒ c«ng ®oµn, tõ n¨m 1923 héi IV (§¹i héi Xtèc-kh«n) vµ §¹i héi V (§¹i héi Lu©n-®«n) cña
®· tiÕn hµnh mét cuéc ®Êu tranh bÌ ph¸i ®iªn cuång chèng l¹i §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, céng t¸c víi nh÷ng tê b¸o
c − ¬ng lÜnh cña Lª-nin vÒ x©y dùng chñ nghÜa x· héi, chèng l¹i cña ph¸i thñ tiªu, lµ mét trong nh÷ng t¸c gi¶ cña "Th − n gá" cña 16
® − êng lèi chung cña ®¶ng, tuyªn truyÒn cho luËn ®iÖu chñ nghÜa phÇn tö men-sª-vÝch vÒ viÖc thñ tiªu ®¶ng (1910); sau héi nghÞ
x· héi kh«ng thÓ th¾ng lîi ® − îc ë Liªn-x«. §¶ng céng s¶n v¹ch th¸ng T¸m 1912 Tsª-rª-va-nin lµ uû viªn cña trung t©m l·nh ®¹o
trÇn chñ nghÜa T¬-rèt-xki nh − m ét khuynh h − íng tiÓu t − s ¶n ë ph¸i men-sª-vÝch (Ban tæ chøc). Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ
trong ®¶ng, ®· ®Ëp tan khuynh h − íng nµy vÒ mÆt t − t − ëng vµ tæ giíi lÇn thø nhÊt y lµ mét phÇn tö x· héi - s«-vanh, mét trong
chøc. N¨m 1927 T¬-rèt-xki ®· bÞ khai trõ ra khái ®¶ng, n¨m 1929 nh÷ng chñ biªn cña tê "B¸o c«ng nh©n" men-sª-vÝch xuÊt b¶n ë
®· bÞ trôc xuÊt ra khái Liªn-x« v× nh÷ng ho¹t ®éng chèng ChÝnh
Pª-t¬-r«-gr¸t vµo n¨m 1917, vÒ sau lµm biªn tËp viªn c¬ quan
quyÒn x«-viÕt vµ ®Õn n¨m 1932 th× bÞ t − íc quyÒn c«ng d©n
ng«n luËn trung − ¬ng cña bän men-sª-vÝch lµ t¹p chÝ "Quèc tÕ
x«-viÕt. – 43, 92, 96, 199, 203, 228, 234, 289, 384.
c«ng nh©n". Cã th¸i ®é thï ®Þch víi ChÝnh quyÒn x«-viÕt. – 200.
T¬-ru-bª-tx¬-c«i, £. N. ( 1863 - 1920) lµ c«ng t − íc, mét trong sè c¸c
Tu-gan - Ba-ra-nèp-xki, M. I. ( 1856 - 1919) lµ nhµ kinh tÕ t − s ¶n Nga,
nhµ t − t − ëng cña chñ nghÜa tù do t − s ¶n Nga, mét nhµ triÕt häc
trong nh÷ng n¨m 90 lµ ®¹i biÓu næi tiÕng cña "chñ nghÜa M¸c hîp
duy t©m. Lµ gi¸o s− t riÕt häc ph¸p quyÒn cña Tr − êng ®¹i häc tæng
ph¸p", céng t¸c viªn cña c¸c t¹p chÝ "Lêi nãi míi" (1897), "B − íc
hîp Ki-Ðp, vÒ sau cña Tr − êng ®¹i häc tæng hîp M¸t-xc¬-va. Lµ
nhµ chÝnh luËn, céng t¸c víi tËp san cã tÝnh chÊt c − ¬ng lÜnh cña ®Çu" (1899) vµ nh÷ng t¹p chÝ kh¸c, y ®· phª ph¸n M¸c. Trong thêi kú
ph¸i duy t©m Nga lµ tËp "Nh÷ng vÊn ®Ò chñ nghÜa duy t©m" c¸ch m¹ng d©n chñ - t− s¶n Nga lÇn thø nhÊt Tu-gan - Ba-ra-nèp-xki
(1902), víi tê "Tin tøc n − íc Nga" vµ v.v.. Tõ n¨m 1906 lµ mét lµ ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ
trong nh÷ng nh©n vËt tæ chøc ra ®¶ng cña bän d©n chñ - lËp hiÕn – nghÜa th¸ng M − êi, y lµ mét phÇn tö r¸o riÕt ho¹t ®éng ph¶n c¸ch
t h¸ng M − êi lµ §¶ng "canh t©n hßa b×nh". §· ®ãng mét vai trß m¹ng ë U-cra-i-na, bé tr − ëng Bé tµi chÝnh trong ra-®a trung − ¬ng
chÝnh trÞ quan träng trong vô chÝnh phñ Nga hoµng ®µn ¸p cuéc
t− s¶n U-cra-i-na. Nh÷ng t¸c phÈm chÝnh cña Tu-gan - Ba-ra-nèp-xki
c¸ch m¹ng 1905 - 1907, trong viÖc thiÕt lËp chÕ ®é Xt«-l − -pin
trong nh÷ng n¨m 90 lµ: "Nh÷ng cuéc khñng ho¶ng c«ng nghiÖp ë
ë trong n − íc. Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt
n − íc Anh hiÖn nay, nguyªn nh©n vµ ¶nh h − ëng cña c¸c cuéc
T¬-ru-bª-tx¬-c«i lµ mét trong c¸c t − t − ëng gia cña chñ nghÜa ®Õ
khñng ho¶ng ®ã ®Õn ®êi sèng nh©n d©n" (1894), "C«ng x − ëng
quèc Nga. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M − êi vÜ ®¹i
Nga tr − íc kia vµ hiÖn nay" (1898) vµ nh÷ng t¸c phÈm kh¸c. – 65.
T¬-ru-bª-tx¬-c«i lµ kÎ thï hÕt søc ®iªn cuång chèng ChÝnh quyÒn
Txª-®Ðc-bau-m¬, I-u. ¤. – x em M ¸c-tèp, L.
x«-viÕt, mét phÇn tö tÝch cùc ñng hé §ª-ni-kin. T¸c gi¶ mét sè t¸c
phÈm triÕt häc mang tÝnh chÊt t«n gi¸o - thÇn bÝ. – 101, 103, 120.
U
T¬-ru-bª-tx¬-c«i, P. N. ( 1858 - 1911) lµ c«ng t − íc, thñ lÜnh quý téc
tØnh M¸t-xc¬-va (1893 - 1906). N¨m 1904, lÊy danh nghÜa chñ tÞch U -li-a-nèp, V. I. – x em L ª-nin, V. I.
Héi ®ång ®Þa ph − ¬ng tØnh M¸t-xc¬-va, ®· göi th − c ho bé tr − ëng
V
Bé néi vô P. §. Xvi-a-t«-p«n - MiÕc-xki vµ mét th − h îp hiÕn lªn
Nga hoµng, trong 2 th − n µy nh÷ng nh©n vËt héi ®ång ®Þa ph − ¬ng
V . V. – x em V «-r«n-txèp, V. P.
M¸t-xc¬-va ®· tá ý muèn gióp chÝnh phñ Nga hoµng ®µn ¸p
V a-l¨ng-tanh ( Valentin), L u-i Ð c-ne-xt¬ l µ mét viªn t − íng cña Ph¸p,
phong trµo c¸ch m¹ng trong n−íc. Tõ n¨m 1906 lµ uû viªn Héi ®ång
nhµ n − íc; cÇm ®Çu nhãm trung t©m trong Héi ®ång nµy. – 196. mét phÇn tö theo chñ nghÜa B«-na-p¸c-t¬. Va-l¨ng-tanh lµ quyÒn
- B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 697
696
c¶nh s¸t tr − ëng Pa-ri trong nh÷ng ngµy tr − íc khi næ ra cuéc khëi s¶n tù do chñ nghÜa vµ tiÕn hµnh nh÷ng cuéc khñng bè d· man
nghÜa ngµy 18 th¸ng Ba 1871. – 412. ®èi víi nh©n d©n; VÝt-te lµ mét trong nh÷ng kÎ tæ chøc viÖc ®µn
¸p cuéc c¸ch m¹ng 1905 - 1907. Lµ bé tr − ëng Bé giao th«ng (th¸ng
Va-len-tin – x em G an-pª-rin, L. E.
Hai - th¸ng T¸m 1892), bé tr − ëng Bé tµi chÝnh (1892 - 1903), chñ
V a-xi-li-Ðp – x em L en-gnÝch, Ph. V. tÞch Héi ®ång bé tr − ëng (th¸ng M − êi 1905 - th¸ng T − 1 906), VÝt-te
V a-xin-tsi-cèp, X. I. ( sinh n¨m 1849) lµ mét viªn t − íng. Trong nh÷ng dïng nh÷ng biÖn ph¸p cña m×nh trong lÜnh vùc tµi chÝnh, chÝnh
n¨m 1902 - 1906 Va-xin-tsi-cèp chØ huy binh ®oµn cËn vÖ, lµ mét s¸ch thuÕ quan, x©y dùng ® − êng s¾t, luËt c«ng x − ëng, vµ b»ng
trong nh÷ng nh©n vËt tæ chøc vµ thùc hiÖn cuéc ®µn ¸p ®Ém m¸u c¸ch ra søc khuyÕn khÝch nh÷ng cuéc ®Çu t − c ña n − íc ngoµi ®Ó
cña chÝnh phñ Nga hoµng ®èi víi c«ng nh©n Pª-tÐc-bua ngµy 9 gióp cho chñ nghÜa t− b ¶n ë Nga ph¸t triÓn vµ lµm cho n − íc Nga
th¸ng Giªng. – 267, 412. cµng phô thuéc vµo c¸c c − êng quèc ®Õ quèc. V. I. Lª-nin gäi VÝt-te
V¸c-n¬ ( Wagner) , A-®«n-ph¬ Hen-rÝch Hèt-hin-ph¬ ( 1835 - 1917) lµ lµ "bé tr − ëng m«i giíi", "nh©n viªn së giao dÞch". – 294, 469.
mét nhµ kinh tÕ häc t − s ¶n vµ mét chÝnh trÞ gia ph¶n ®éng §øc. Vla-®i-mia – x em R «-ma-nèp Vla-®i-mia A-lÕch-xan-®r«-vÝch .
Lµ ®¹i biÓu cña "chñ nghÜa x· héi gi¶ng ® − êng", V¸c-n¬ ®· tuyªn V«i-nèp – x em L u-na-ts¸c-xki, A. V.
truyÒn cho chñ nghÜa c¶i l − ¬ng tù do - t − s ¶n, y cho r»ng cã thÓ V «-r«n-txèp, V. P. ( V. V.) (1847 - 1918) lµ mét nhµ kinh tÕ häc vµ nhµ
dïng con ®−êng lËp ph¸p cña nhµ n−íc ®Ó thñ tiªu ¸ch bãc lét cña chÝnh luËn, mét trong nh÷ng t − t − ëng gia cña chñ nghÜa d©n tuý
bän t − b ¶n ®èi víi c«ng nh©n. §· tÝch cùc céng t¸c víi Bi-xm¸c, lµ tù do chñ nghÜa trong nh÷ng n¨m 80 - 90, t¸c gi¶ cuèn s¸ch: "VËn
mét trong sè c¸c nh©n vËt cÇm ®Çu cña §¶ng x· héi chñ nghÜa mÖnh cña chñ nghÜa t − b ¶n ë Nga" (1882), "Nh÷ng ph − ¬ng h − íng
thiªn chóa gi¸o. Nh÷ng quan ®iÓm kinh tÕ ph¶n ®éng cña V¸c-n¬ cña chóng ta" (1893), "Kh¸i luËn vÒ kinh tÕ lý thuyÕt" (1895) vµ
nh÷ng t¸c phÈm kh¸c, trong ®ã V«-r«n-txèp ®· phñ nhËn sù ph¸t
®· ® − îc bän HÝt-le sö dông vµo thuyÕt "x· héi chñ nghÜa" mÞ d©n
triÓn cña chñ nghÜa t − b ¶n ë Nga, ca ngîi nÒn tiÓu s¶n xuÊt hµng
cña chóng vµ trong viÖc ca ngîi nhµ n− íc ph¸t-xÝt.
hãa, lý t−ëng hãa c«ng x· n«ng th«n. V«-r«n-txèp ®· tuyªn truyÒn
C¸c t¸c phÈm chÝnh cña V¸c-n¬ lµ: "Grundlegung der politischen
chñ tr − ¬ng ®iÒu hßa víi chÝnh phñ Nga hoµng vµ kiªn quyÕt
Oekonomie" ("Nh÷ng nguyªn lý cña kinh tÕ chÝnh trÞ"), "Allgemeine
chèng l¹i chñ nghÜa M¸c. C¸c quan ®iÓm cña V«-r«n-txèp ®· bÞ
oder theoretische Volkswirtschaftslehre" ("Häc thuyÕt chung hay nghiªm kh¾c phª ph¸n trong nhiÒu t¸c phÈm cña V. I. Lª-nin. – 224,
lý luËn vÒ kinh tÕ quèc d©n"). – 213. 239, 244.
V©y-l¬ ( Weill), G ioãc-gi¬ ( sinh n¨m 1865) lµ nhµ sö häc t − s ¶n Ph¸p, V«-rèp-xki, V. V. (Oãc-lèp-xki) (1871 - 1923) lµ mét nhµ c¸ch m¹ng
gi¸o s − t r − êng ®¹i häc tæng hîp ë Ca-n¬. T¸c gi¶ cuèn "Histoire chuyªn nghiÖp, nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña ®¶ng b«n-sª-vÝch, nhµ
ngo¹i giao x«-viÕt, nhµ chÝnh luËn vµ nhµ phª b×nh v¨n häc. B¾t
du mouvement social en France 1852 - 1902" ("LÞch sö phong trµo
®Çu ho¹t ®éng c¸ch m¹ng tõ n¨m 1890 trong c¸c nhãm sinh viªn.
x· héi ë Ph¸p (1852 - 1902)" (1904) vµ c¸c t¸c phÈm kh¸c, víi c¸c
Tõ n¨m 1894 lµ thµnh viªn tÝch cùc cña "Liªn ®oµn c«ng nh©n" ë
tµi liÖu thùc tÕ ® − îc lùa chän cÈn thËn vµ phong phó. – 412 - 413,
M¸t-xc¬-va cã quan hÖ chÆt chÏ víi "Héi liªn hiÖp ®Êu tranh ®Ó
414.
gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n" ë Pª-tÐc-bua. N¨m 1899, trong thêi
VÝt-te, X. I-u. ( 1849 - 1915) lµ mét nhµ ho¹t ®éng nhµ n − íc Nga, ®¹i
gian bÞ ®i ®µy, ®· ñng hé tµi liÖu do Lª-nin viÕt nhan ®Ò "Lêi ph¶n
biÓu cho c¸c quyÒn lîi cña "chñ nghÜa ®Õ quèc phong kiÕn - qu©n
kh¸ng cña nh÷ng ng − êi d©n chñ - x· héi Nga" chèng ph¸i "kinh
phiÖt" ë n − íc Nga Nga hoµng, mét phÇn tö triÖt ®Ó ñng hé chÕ tÕ". N¨m 1902 l−u vong ra n−íc ngoµi vµ céng t¸c víi tê b¸o "Tia löa"
®é chuyªn chÕ, ©m m − u duy tr× chÕ ®é qu©n chñ b»ng c¸ch thi cña Lª-nin. Vµo ®Çu n¨m 1904, theo nhiÖm vô cña V. I. Lª-nin giao
hµnh nh÷ng nh − îng bé nhá vµ nh÷ng lêi høa ®èi víi giai cÊp t − phã, V«-rèp-xki ®· thµnh lËp ë ¤-®Ðt-xa Côc miÒn Nam cña §¶ng
- B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 699
698
Xta-x«-va, E. §. ( ¸ p-x«-li-ót) (1873 - 1966) lµ nhµ ho¹t ®éng l·o thµnh
c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga; vµo cuèi th¸ng T¸m ra n − íc
cña phong trµo c¸ch m¹ng. §¶ng viªn §¶ng céng s¶n Liªn-x« tõ
ngoµi, t¹i ®ã V«-rèp-xki ®· t¸n thµnh b¶n tuyªn bè cña 22 ®¶ng
n¨m 1898. Tr − íc n¨m 1905 Xta-x«-va ®· ho¹t ®éng c¸ch m¹ng bÝ
viªn b«n-sª-vÝch. N¨m 1905 V«-rèp-xki cïng víi V. I. Lª-nin biªn
mËt ë Pª-tÐc-bua, Ki-Ðp, Min-xc¬, ¤-ri-«n, Xm«-len-xc¬, Vin-n¬ vµ
tËp c¸c tê b¸o "TiÕn lªn" vµ "Ng − êi v« s¶n", ®¹i biÓu §¹i héi III
M¸t-xc¬-va; ®· tõng lµm bÝ th− Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua, bÝ
cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Tõ cuèi n¨m 1905 ®·
th − C ôc miÒn B¾c cña Ban chÊp hµnh trung − ¬ng. Tõ th¸ng T¸m
ho¹t ®éng trong tæ chøc b«n-sª-vÝch Pª-tÐc-bua vµ trong ban biªn
1905 ®Õn th¸ng Giªng 1906 Xta-x«-va ®· ho¹t ®éng ë Gi¬-ne-v¬
tËp tê b¸o b«n-sª-vÝch "§êi sèng míi". N¨m 1906 lµ ®¹i biÓu dù
theo nhiÖm vô cña Ban chÊp hµnh trung − ¬ng giao cho. Trong
§¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x·
thêi gian 1907 - 1912 ®· lµm c«ng t¸c ®¶ng ë Ti-phlÝt. T¹i Héi nghÞ
héi Nga. N¨m 1907 ®· l·nh ®¹o tæ chøc b«n-sª-vÝch ë ¤-®Ðt-xa.
VI toµn Nga (Héi nghÞ Pra-ha) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x·
Do ho¹t ®éng c¸ch m¹ng tÝch cùc, V«-rèp-xki ®· tõng bÞ b¾t giam
héi Nga ®· ® − îc bÇu lµm uû viªn dù khuyÕt Ban chÊp hµnh trung
vµ bÞ ®i ®µy. N¨m 1915 ®· ®i Xtèc-kh«n; ®Õn n¨m 1917, theo ®Ò
− ¬ng cña ®¶ng b«n-sª-vÝch. V× ho¹t ®éng c¸ch m¹ng, Xta-x«-va ®·
nghÞ cña V. I. Lª-nin, ®· tham gia Bé phËn ë n − íc ngoµi cña
nhiÒu lÇn bÞ b¾t giam, bÞ bá tï vµ bÞ ®µy ë Xi-bi-ri. Tõ th¸ng Hai 1917
Ban chÊp hµnh trung − ¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga.
®Õn th¸ng Ba 1920 lµ bÝ th− Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng. Trong
Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M − êi, V«-rèp-xki lµ mét
nh÷ng n¨m 1920 - 1921 gi÷ chøc vô quan träng trong c«ng t¸c ®¶ng
nhµ ngo¹i giao x«-viÕt næi tiÕng vµ chiÕn sÜ ®Êu tranh cho hßa
ë Pª-t¬-r«-gr¸t, sau ®ã ë Ba-cu. Trong nh÷ng n¨m 1921 - 1938 ®·
b×nh; lµ ®¹i diÖn toµn quyÒn cña Céng hßa liªn bang x· héi chñ
ho¹t ®éng trong Quèc tÕ céng s¶n, Tæ chøc quèc tÕ trî gióp c¸c
nghÜa x«-viÕt Nga t¹i c¸c n − íc vïng Xcan-®i-na-v¬ (1917 - 1919),
chiÕn sÜ c¸ch m¹ng vµ trong Ban kiÓm tra trung − ¬ng; ®· tham
ë I-ta-li-a (1921 - 1923), tæng th − k ý ph¸i ®oµn x«-viÕt t¹i Héi nghÞ
gia (n¨m 1934) thµnh lËp Uû ban phô n÷ toµn thÕ giíi chèng
Giª-n¬, ®¹i biÓu cña n − íc Nga x«-viÕt t¹i Héi nghÞ L«-da-n¬.
chiÕn tranh vµ chèng ph¸t-xÝt. Tõ n¨m 1938 ®Õn n¨m 1946 lµ biªn
Ngµy 10 th¸ng N¨m 1923 ®· bÞ mét tªn b¹ch vÖ giÕt h¹i ë L«-da-n¬.
tËp viªn t¹p chÝ "V¨n häc quèc tÕ". Tõ n¨m 1946 lµm c«ng t¸c v¨n
Lµ t¸c gi¶ mét sè t¸c phÈm chÝnh luËn vµ phª b×nh v¨n häc. – 129,
häc - x· héi. – 210 - 215.
130, 182, 248, 291, 335.
XtÐp-ni-¸c, X. (Cr¸p-tsin-xki, X. M.) ( 1851 - 1895) lµ mét nhµ v¨n vµ
X nhµ chÝnh luËn ng − êi Nga, mét ®¹i biÓu næi tiÕng cña ph¸i d©n
tuý c¸ch m¹ng vµo nh÷ng n¨m 70. N¨m 1872 gia nhËp nhãm d©n
X Ðc-g©y – x em R «-ma-nèp, XÐc-g©y A-lÕch-xan-®r«-vÝch. tuý "Tsai-cèp-xki", tham gia phong trµo "®i vµo nh©n d©n", vÒ
X ª-mÐp-xki, V. I. ( 1848 - 1916) lµ nhµ sö häc Nga, ®¹i biÓu cña xu sau ®· bÞ b¾t; n¨m 1873 sèng l − u vong ë n − íc ngoµi. N¨m 1875
®· tham gia phong trµo gi¶i phãng - d©n téc chèng Thæ-nhÜ-kú ë
h − íng d©n tuý trong ngµnh viÕt sö ë Nga. Lµ t¸c gi¶ cña mét t¸c
B«-xni-a vµ GhÐc-txª-g«-vi-na. N¨m 1878 ®· vÒ Nga, tÝch cùc tham
phÈm vÒ c¸c vÊn ®Ò lÞch sö x· héi vµ lÞch sö t− t − ëng x· héi tiªn
gia ho¹t ®éng cña tæ chøc d©n tuý "Ruéng ®Êt vµ tù do", biªn tËp
tiÕn ë Nga vµo thÕ kû XVIII - nöa ®Çu thÕ kû XIX. Trong nh÷ng
sè ®Çu tiªn cña t¹p chÝ cïng tªn gäi. Ngµy 4 (16) th¸ng T¸m 1878
t¸c phÈm nµy Xª-mÐp-xki ®· ®øng trªn lËp tr − êng duy t©m ®Ó
®· thùc hiÖn vô m − u s¸t tªn c¶nh s¸t tr − ëng Mª-den-txèp vµ
gi¶i thÝch c¸c vÊn ®Ò ® − îc xem xÐt. Do kh«ng hiÓu nh÷ng quy luËt
ch¼ng bao l©u sau ®· bá trèn ra n − íc ngoµi. Tõ n¨m 1884 sèng ë
ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, cho nªn Xª-mÐp-xki ®· lý t− ëng hãa
Lu©n-®«n, lµ mét trong nh÷ng nh©n vËt tæ chøc ra héi "Nh÷ng
c«ng x· n«ng d©n, ®· gi¶i thÝch kh«ng ®óng nh÷ng nguyªn nh©n
ng − êi b¹n cña nÒn tù do Nga". §· viÕt cuèn nh÷ng truyÖn ng¾n
thñ tiªu chÕ ®é n«ng n« vµ v.v.. §· céng t¸c víi tê "Ký sù n − íc nhan ®Ò "Tæ chøc bÝ mËt ë Nga" (1882), mét sè truyÖn ng¾n vµ
nhµ", "Cña c¶i n − íc Nga" vµ víi c¸c t¹p chÝ d©n tuý vµ c¸c t¹p chÝ tiÓu thuyÕt "An-®r©y C«-giu-khèp" (1889). Trong c¸c t¸c phÈm cña
t − s ¶n - tù do kh¸c. – 295. m×nh XtÐp-ni-¸c ®· lý t − ëng hãa h×nh t − îng nh©n vËt d©n tuý -
khñng bè. – 226.
Xta-r«-ve – x em P «-t¬-rª-xèp, A. N.
- B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 701
700
Xt¬-ru-vª, P. B. ( 1870 - 1944) lµ nhµ kinh tÕ häc vµ nhµ chÝnh luËn t −
Xtª-pa-nèp – x em Ð t-xen, A. M.
s ¶n, mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ®¶ng qu©n chñ - tù do chñ
X tª-pa-nèp – x em N i-ki-tin, I. C. nghÜa lµ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Trong nh÷ng n¨m 90 lµ ®¹i biÓu
næi tiÕng nhÊt cña "chñ nghÜa M¸c hîp ph¸p", céng t¸c viªn vµ
X tª-pa-nèp, X. I. ( Brau-n¬) (1876 - 1935) lµ nhµ c¸ch m¹ng chuyªn
chñ biªn cña c¸c t¹p chÝ "Lêi nãi míi" (1897), "B − íc ®Çu" (1899) vµ
nghiÖp, ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch. B¾t ®Çu ho¹t ®éng c¸ch m¹ng vµo
"§êi sèng (1900). Ngay trong t¸c phÈm ®Çu tiªn cña m×nh "Nh÷ng
n¨m 1895 t¹i nhµ m¸y vò khÝ Tu-la, lµ n¬i Xtª-pa-nèp ®· tõng lµ ý kiÕn phª ph¸n vÒ sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña n − íc Nga" (1894)
thî tiÖn. T¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga Xt¬-ru-vª, trong khi phª ph¸n chñ nghÜa d©n tuý, y ®· "bæ sung"
Xtª-pa-nèp lµ ®¹i biÓu cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Tu-la, mét vµ "phª ph¸n" häc thuyÕt kinh tÕ vµ triÕt häc cña C. M¸c; y ®·
thµnh viªn ph¸i "Tia löa" ®a sè. Sau khi trë vÒ Nga ®· bÞ b¾t, n¨m ®ång t×nh víi c¸c ®¹i biÓu cña kinh tÕ chÝnh trÞ häc t − s ¶n tÇm
1905 ®· ® − îc th¶ ra; ho¹t ®éng ë Tu-la, Pª-tÐc-bua vµ M¸t-xc¬-va. th − êng vµ tuyªn truyÒn chñ nghÜa Man-tuýt. V. I. Lª-nin ®· gäi
Xt¬-ru-vª lµ mét "kÎ ph¶n béi bËc thÇy" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt
N¨m 1915 l¹i bÞ b¾t vµ bÞ ®µy ®Õn tØnh IÕc-cót-xc¬, sau C¸ch m¹ng
b¶n lÇn thø 5, t. 16, tr. 467). Xt¬-ru-vª lµ mét trong nh÷ng nhµ lý
th¸ng Hai 1917 ®· tõ ®ã trë vÒ. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa
luËn vµ tæ chøc ra "Héi liªn hiÖp gi¶i phãng", mét tæ chøc t − s ¶n
th¸ng M−êi ®· l·nh ®¹o c«ng t¸c quèc h÷u hãa c¸c nhµ m¸y ë Tu-la;
tù do (1904 - 1905) vµ lµ tæng biªn tËp c¬ quan ng«n luËn bÊt hîp
n¨m 1919 ®· ® − îc cö lµm gi¸m ®èc nhµ m¸y s¶n xuÊt ®¹n ë Tu-la.
ph¸p cña tæ chøc nµy lµ t¹p chÝ "Gi¶i phãng" (1902 - 1905). N¨m 1905,
Tõ n¨m 1925 lµ chñ tÞch Ban chÊp hµnh X«-viÕt tØnh Tu-la. Tõ n¨m
sau khi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ® − îc thµnh lËp, Xt¬-ru-vª trë
1930 lµ phã chñ tÞch Ban chÊp hµnh X«-viÕt tØnh M¸t-xc¬-va, bÝ
thµnh uû viªn Ban chÊp hµnh trung − ¬ng cña ®¶ng nµy. Sau thÊt
th − ® ¶ng ®oµn Ban kiÓm tra tØnh. Trong nh÷ng n¨m 1933 - 1935 lµ
b¹i cña cuéc c¸ch m¹ng 1905 - 1907 Xt¬-ru-vª ®· trë thµnh thñ
chñ tÞch Tßa ¸n tØnh M¸t-xc¬-va. T¹i §¹i héi XIII cña ®¶ng ®·
lÜnh c¸nh h÷u cña bän tù do chñ nghÜa; tõ ®Çu cuéc chiÕn tranh
® − îc bÇu lµm uû viªn Ban kiÓm tra trung − ¬ng, t¹i c¸c ®¹i héi XIV
thÕ giíi lÇn thø nhÊt, Xt¬-ru-vª lµ mét trong sè c¸c t − t − ëng gia
vµ XV ®· ® − îc bÇu lµm uû viªn Ban thanh tra cña Ban chÊp hµnh cña chñ nghÜa ®Õ quèc Nga. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa
trung − ¬ng. – 198. th¸ng M − êi ®· trë thµnh kÎ thï ®iªn cuång chèng ChÝnh quyÒn
x«-viÕt, thµnh viªn cña chÝnh phñ ph¶n c¸ch m¹ng cña Vran-ghen,
Xtª-ts¬-kin, X. I-a ( Xt¬-r«-Ðp, N.) (sinh n¨m 1864) lµ nhµ chÝnh luËn
sau ®ã lµ mét tªn b¹ch vÖ l− u vong. – 65, 88, 90, 92, 97, 109, 233,
cã xu h − íng men-sª-vÝch - x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng. Trong
384, 395, 397, 474, 507, 511, 512.
thêi gian 1904 - 1905 ®· céng t¸c víi tê "Tin tøc Xanh Pª-tÐc-bua",
Xu-s«ng ( Souchon), ¤ -guy-xt¬ ( 1786 - 1857) lµ mét luËt gia vµ nhµ
"B¸o n − íc Nga", "TruyÒn tin cuéc sèng" vµ víi nh÷ng b¸o chÝ
kinh tÕ häc ng − êi Ph¸p, gi¸o s − k hoa luËt ë Ly-«ng, ®· tõng lµm
®Þnh kú kh¸c ë Pª-tÐc-bua. N¨m 1906 ®· xuÊt b¶n tuÇn san "TiÕng
gi¶ng viªn khoa luËt ë Pa-ri. Lµ t¸c gi¶ mét sè t¸c phÈm vÒ kinh tÕ
chu«ng c«ng nh©n" ®Ó tuyªn truyÒn cho tæ chøc phi ®¶ng cña giai
n«ng nghiÖp. Nh÷ng ®o¹n trÝch vµ nh÷ng ý kiÕn ph¸c th¶o mµ
cÊp c«ng nh©n. – 274. Lª-nin ghi trong cuèn s¸ch cña Xu-s«ng "La propriÐtÐ paysanne.
Ð tude d'Ðconomie rurale" ("Së h÷u cña n«ng d©n. L − îc kh¶o vÒ
Xti-ven-x¬ ( hay X tª-phen-x¬ ) (Stephens), G i«-dÐp R©y-n¬ ( 1805 -
kinh tÕ n«ng nghiÖp") (1899) ®· ® − îc in vµo n¨m 1938 trong V¨n
1879) lµ linh môc ng − êi Anh, trong nh÷ng n¨m 1837 - 1839 ®· tÝch
tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t. XXXI, tr. 10 - 14. V. I. Lª-nin cã ý ®Þnh sö
cùc tham gia phong trµo hiÕn ch − ¬ng; gia nhËp c¸nh c¸ch m¹ng
dông nh÷ng tµi liÖu nµy trong c¸c bµi nãi chuyÖn cña m×nh ë
cña phong trµo nµy. N¨m 1839 ®· bÞ b¾t vµ bÞ kÕt ¸n tï giam.
Pa-ri, dù ®Þnh vµo cuèi th¸ng Hai 1903. – 486.
Trong thêi gian bÞ xö ¸n ®· tõ bá nh÷ng quan ®iÓm cò cña m×nh.
Xvi-a-t«-p«n - MiÕc-xki, P. §. ( 1857 - 1914) lµ nhµ ho¹t ®éng nhµ n − íc
VÒ sau ®· chèng l¹i ph¸i hiÕn ch − ¬ng. – 268.
cña n − íc Nga Nga hoµng, ®¹i ®Þa chñ, mét ®¶ng viªn th¸ng M − êi.
Xt¬-r«-Ðp, N. – x em X tª-ts¬-kin, X. I-a. Xvi-a-t«-p«n - MiÕc-xki lµ thÞ tr − ëng cña mét sè thµnh phè ë Nga.
- B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 703
702
N
Tõ th¸ng T¸m 1904 lµ bé tr − ëng Bé néi vô; ©m m − u lµm yÕu cuéc
N . – x em D em-li-a-ts¬-ca, R. X.
khñng ho¶ng c¸ch m¹ng ®ang ph¸t triÓn ë trong n − íc. Xvi-a-t«-
p«n - MiÕc-xki ®· thi hµnh chÝnh s¸ch lùa chiÒu, tuyªn bè "thêi
S
®¹i tÝn nhiÖm" cña chÝnh phñ ®èi víi x· héi, ® − îc thÓ hiÖn qua
viÖc níi nhÑ chÕ ®é kiÓm duyÖt, ©n x¸ mét phÇn vµ cho phÐp c¸c
S teiner – x em S tai-n¬.
nhµ ho¹t ®éng héi ®ång ®Þa ph − ¬ng tiÕn hµnh c¸c ®¹i héi vµ v.v..
S tumpfe – x em S tum-phe, E.
Vµo th¸ng Giªng 1905, sau khi chÝnh s¸ch nµy thÊt b¹i Xvi-a-t«-
p«n - MiÕc-xki ®· buéc ph¶i tõ chøc. – 118, 158, 294.
W
W eill – x em V ai-l¬, Gioãc-gi¬.
A
A uhagen – x em A u-ha-ghªn, Hu-be. X
B Y – x em G an-pª-rin, L. E.
B audrillart – x em B «-®ri-la, H¨ng-ri Gi«-dÐp Lª-«ng.
H
H aggard – x em H ¬-g¸c-®¬ Hen-ri Rai-®¬.
H echt – x em H ª-kht¬, M«-rÝt-x¬.
H ubach – x em H u-b¸ch, C.
H uschke – x em H u-skª Lª-«.
I
Ý ch-x¬ – x em M a-xlèp P. P.
K
K azakow – x em P «-pèp, A. V.
K lawki – x em C l¸p-ki, C¸c-l¬.
L
L ecouteux – x em L ¬-cu-t¬, £-®u-a.
- 705
Th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña
V. I. Lª-nin
(Th¸ng B¶y 1904 - th¸ng Ba 1905)
1904
Th¸ng B¶y 1904 - Lª-nin sèng ë Gi¬-ne-v¬, chØ ®¹o ho¹t ®éng
th¸ng Ba 1905. cña nhµ xuÊt b¶n b«n-sª-vÝch chuyªn xuÊt
b¶n c¸c s¸ch b¸o d©n chñ - x· héi cña ®¶ng
vµ ho¹t ®éng cña ban biªn tËp b¸o "TiÕn
lªn", tiÕn hµnh ®Êu tranh kiªn quyÕt chèng
bän men-sª-vÝch nh»m triÖu tËp §¹i héi III
cña ®¶ng, coi ®ã lµ lèi tho¸t duy nhÊt ®Ó
tho¸t khái cuéc khñng ho¶ng trong ®¶ng.
Cuèi th¸ng B¶y. Lª-nin viÕt dù th¶o lÇn thø nhÊt lêi kªu gäi
"Göi toµn ®¶ng" d−íi ®Çu ®Ò "Chóng ta
muèn ®¹t ®−îc c¸i g×?".
Cuèi th¸ng B¶y D−íi sù chØ ®¹o cña Lª-nin, héi nghÞ cña 22
(tr−íc 14 th¸ng T¸m). ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch ®· häp ë mét n¬i gÇn
Gi¬-ne-v¬, héi nghÞ ®· chÊp nhËn tµi liÖu do
Lª-nin viÕt: lêi kªu gäi "Göi toµn ®¶ng", mµ
vÒ sau ®· trë thµnh c−¬ng lÜnh cña nh÷ng
ng−êi b«n-sª-vÝch ®Êu tranh nh»m triÖu tËp
§¹i héi III cña ®¶ng.
Cuèi th¸ng B¶y - Lª-nin vµ Cróp-xcai-a nghØ ng¬i t¹i mét
th¸ng T¸m. lµng nhá hÎo l¸nh gÇn ga Sª-br¬ bªn hå
La-c¬-®¬ - Bre (gÇn L«-da-n¬). Lª-nin vµ
Cróp-xcai-a cïng víi ¤n-min-xki, B«-g®a-
nèp, PÐc-vu-khin ®· dù ®Þnh cho xuÊt b¶n
c¬ quan ng«n luËn cña m×nh ë n−íc ngoµi,
- Th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña V.I. Lª-nin Th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña V.I. Lª-nin 707
706
triÓn khai ë Nga c«ng t¸c cæ ®éng cho §¹i Trong th− göi c¸c ban chÊp hµnh cña ph¸i
héi III cña ®¶ng. Lª-nin ®· tæ chøc c¸c lùc ®a sè, Lª-nin khuyªn nªn b¾t tay vµo viÖc
l−îng viÕt s¸ch b¸o cña ®¶ng b«n-sª-vÝch thu thËp tin tøc bµi vë cho nhµ xuÊt b¶n cña
(V. V. V«-rèp-xki, A. V. Lu-na-ts¸c-xki, ph¸i b«n-sª-vÝch ë n−íc ngoµi.
A. A. B«-g®a-nèp, M. X. ¤n-min-xki).
19 th¸ng T¸m D−íi sù l·nh ®¹o cña Lª-nin, ë Gi¬-ne-v¬
1 (14) th¸ng T¸m. Lª-nin ®−îc Ban chÊp hµnh ®¶ng bé ¤-®Ðt- Nhµ xuÊt b¶n cña V. B«n-ts¬ - Bru-ª-vÝch
(1 th¸ng ChÝn).
xa cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi vµ N. Lª-nin chuyªn xuÊt b¶n c¸c s¸ch b¸o
Nga uû nhiÖm lµm ®¹i biÓu cho ®¶ng bé d©n chñ - x· héi cña ®¶ng ®· b¾t ®Çu ho¹t
¤-®Ðt-xa t¹i §¹i héi x· héi chñ nghÜa quèc ®éng.
tÕ ë Am-xtÐc-®am. Tr−íc 20 th¸ng T¸m Lª-nin hiÖu ®Ýnh bµi cña M. X. ¤n-min-xki
(Ga-lÐc-ca) "C¬ quan kh«ng cÇn ®¶ng vµ
2 (15) th¸ng T¸m. Trong th− göi cho M. C. Vla-®i-mi-rèp, (2 th¸ng ChÝn).
®¶ng kh«ng cã c¬ quan" ë trong tËp bµi viÕt
Lª-nin th«ng b¸o vÒ t×nh tr¹ng khã kh¨n
cña Ga-lÐc-ca vµ Ri-a-®«-v«i d−íi ®Çu ®Ò
ë trong ®¶ng vµ kªu gäi ®Êu tranh nh»m
triÖu tËp §¹i héi III, xem ®©y lµ lèi tho¸t chung "Nh÷ng sù hiÓu nhÇm cña chóng ta".
duy nhÊt ®Ó tho¸t khái cuéc khñng ho¶ng 20 th¸ng T¸m L ª-nin viÕt th − c ho V. A. N«-xcèp vµ
trong ®¶ng. L. M¸c-tèp ®ßi kiÓm tra l¹i tÝnh chÊt hîp
(2 th¸ng ChÝn).
ph¸p cña thµnh phÇn Ban chÊp hµnh trung
5 (18) th¸ng T¸m. Trong th− göi 5 uû viªn Ban chÊp hµnh
−¬ng vµ cña "Tuyªn bè th¸ng B¶y", còng
trung −¬ng, Lª-nin ph¶n ®èi "Tuyªn bè
nh− tõ chèi kh«ng nhËn tr¸ch nhiÖm lµm
th¸ng B¶y" do c¸c uû viªn Ban chÊp hµnh
®¹i diÖn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng
trung −¬ng ®iÒu hßa chñ nghÜa th«ng qua.
trong Héi ®ång ®¶ng.
11 (24) th¸ng T¸m. Lª-nin göi lêi ph¶n kh¸ng ®Õn ban biªn tËp
Sau 25 th¸ng T¸m Lª-nin th¶o ®Ò c−¬ng bµi ph¸t biÓu trong
b¸o "Tia löa" ph¶n ®èi ý ®Þnh cña ban biªn
cuéc häp cña nhãm b«n-sª-vÝch ë Gi¬-ne-v¬
(7 th¸ng ChÝn).
tËp nµy c«ng bè "Tuyªn bè th¸ng B¶y" khi
vµ viÕt dù th¶o nghÞ quyÕt vÒ th¸i ®é ®èi
cuéc xung ®ét ë trong néi bé Ban chÊp hµnh
víi "Tuyªn bè th¸ng B¶y" vµ ®èi víi Ban
trung −¬ng ch−a ®−îc gi¶i quyÕt.
chÊp hµnh trung −¬ng míi.
15 (28) th¸ng T¸m. Lª-nin nhËn ®−îc cuèn s¸ch cña Gi. A.
29 th¸ng T¸m Lª-nin b¸c bá ý kiÕn cña V. A. N«-xcèp
Hèp-x¬n bµn vÒ chñ nghÜa ®Õ quèc vµ b¾t
(Glª-bèp), mét uû viªn trung −¬ng theo
(11 th¸ng ChÝn).
tay vµo dÞch cuèn s¸ch nµy.
chñ nghÜa ®iÒu hßa, ®Ò nghÞ Lª-nin tham
17 (30) th¸ng T¸m. Lª-nin kh−íc tõ ý kiÕn cña V. A. N«-xcèp gia ban biªn tËp b¸o "Tia löa" míi, ph¶n
®Ò nghÞ biÓu quyÕt t¸n thµnh bæ tuyÓn 3 uû ®èi viÖc bæ tuyÓn 3 uû viªn míi theo chñ
viªn míi vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng, nghÜa ®iÒu hßa vµo Ban chÊp hµnh trung
tr−íc khi nhËn ®−îc th− tr¶ lêi vÒ lêi ph¶n −¬ng vµ c¾t ®øt quan hÖ c¸ nh©n víi
kh¸ng ngµy 5 (18) th¸ng T¸m cña Lª-nin. N«-xcèp.
31 th¸ng T¸m Trong th− göi V. §. B«n-ts¬ - Bru-ª-vÝch
Tr−íc 19 th¸ng T¸m Lª-nin chØ ®¹o c«ng t¸c tæ chøc nhµ xuÊt
Lª-nin ®Ò nghÞ d¸n vµo cuèn s¸ch nhá cña
(13 th¸ng ChÝn).
b¶n b«n-sª-vÝch chuyªn xuÊt b¶n c¸c s¸ch
(1 th¸ng ChÝn).
Ga-lÐc-ca vµ Ri-a-®«-v«i "Nh÷ng sù hiÓu
b¸o d©n chñ - x· héi cña ®¶ng.
- Th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña V.I. Lª-nin Th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña V.I. Lª-nin 709
708
nhÇm cña chóng ta" mét tê th«ng b¸o vÒ b¸o cho Lª-nin biÕt t×nh h×nh ®¶ng bé
nhµ xuÊt b¶n míi, còng nh− cho biÕt lµ Xa-ra-tèp.
Lª-nin ®· tõ n¬i nghØ trë vÒ. Trong th− göi Côc miÒn Nam cña Ban chÊp
2 (15) th¸ng ChÝn. Lª-nin trë vÒ Gi¬-ne-v¬ sau kú nghØ hÌ. hµnh trung −¬ng, Lª-nin ®Ò nghÞ gäi Ban tæ
Sau 2 (15) chøc phô tr¸ch viÖc triÖu tËp §¹i héi III lµ
Lª-nin göi bµi b¸o cña m×nh "Mét b−íc
th¸ng ChÝn. Th−êng vô c¸c ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a
tiÕn, hai b−íc lïi. N. Lª-nin tr¶ lêi R«-da
sè, vµ Lª-nin ®Ò cö thµnh phÇn cña Th−êng
Lóc-x¨m-bua" cho C. Cau-xky ®Ó ®¨ng trªn
vô nµy.
t¹p chÝ "Die Neue Zeit". C. Cau-xky ®· tõ
Sím nhÊt lµ Lª-nin chuÈn bÞ bµi b¸o hay lµ b¶n b¸o c¸o
chèi kh«ng ®¨ng bµi nµy.
th¸ng ChÝn. "N«ng d©n vµ §¶ng d©n chñ - x· héi"; ®Ó
Tr−íc 7 (20) Lª-nin viÕt lêi tùa cho cuèn s¸ch nhá cña
lµm viÖc nµy Lª-nin ghi nh÷ng ®o¹n trÝch
th¸ng ChÝn. N. Sa-khèp (Ma-li-nin) "§Êu tranh cho ®¹i
dÉn vµ nh÷ng ý kiÕn ph¸c th¶o.
héi", söa ch÷a hiÖu ®Ýnh b¶n th¶o.
Cuèi th¸ng ChÝn - Lª-nin l·nh ®¹o cuéc héi nghÞ cña nh÷ng
7 (20) th¸ng ChÝn. Lª-nin viÕt th− cho L©y-b«-vÝch (Ðp-x©y
®Çu th¸ng M−êi. ng−êi b«n-sª-vÝch ë n−íc ngoµi ®· tham gia
Ma-li-ót-kin) cho biÕt vÒ cuéc tÊn c«ng cña
héi nghÞ cña 22 ng−êi. T¹i cuéc héi nghÞ nµy
Ban chÊp hµnh trung −¬ng chèng l¹i ph¸i
ng−êi ta ®· Ên ®Þnh thµnh phÇn ban biªn
®a sè, vÒ viÖc tæ chøc nhµ xuÊt b¶n riªng
tËp cña c¬ quan ng«n luËn míi cña nh÷ng
cña ph¸i b«n-sª-vÝch vµ cho biÕt r»ng trong
ng−êi b«n-sª-vÝch lµ tê b¸o "TiÕn lªn" vµ Ên
20 ban chÊp hµnh ë trong n−íc th× cã 12 ban
®Þnh thµnh phÇn trung t©m chØ ®¹o c«ng t¸c
chÊp hµnh t¸n thµnh më ®¹i héi.
thùc tiÔn ë Nga (Th−êng vô c¸c ban chÊp
8 (21) th¸ng ChÝn. Trong th− göi Ma-ca-r¬ (V. P. N«-ghin)
hµnh cña ph¸i ®a sè).
Lª-nin yªu cÇu göi c¸c b¶n nghÞ quyÕt cña
Tr−íc 20 th¸ng M−êi Lª-nin viÕt dù th¶o "Th«ng b¸o vÒ viÖc
Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Ni-gi¬-ni Nèp-g«-
(2 th¸ng M−êi mét). thµnh lËp Th−êng vô c¸c ban chÊp hµnh cña
rèt cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi
ph¸i ®a sè".
Nga ®· t¸n thµnh triÖu tËp §¹i héi III
Gi÷a 24 th¸ng M−êi Lª-nin hiÖu ®Ýnh cuèn s¸ch nhá cña Oãc-
cña ®¶ng.
vµ 22 th¸ng M−êi mét (6 lèp-xki (V. V. V«-rèp-xki) "Héi ®ång chèng
Tr−íc 20 th¸ng ChÝn Lª-nin biªn tËp b¶n th¶o cuèn s¸ch nhá cña
th¸ng M−êi mét vµ ®¶ng".
(3 th¸ng M−êi). Ga-lÐc-ca (M. X. ¤n-min-xki) "B−íc vµo con
5 th¸ng Ch¹p).
®−êng míi".
Gi÷a 30 th¸ng M−êi
Sau 22 th¸ng ChÝn Lª-nin viÕt cuèn s¸ch nhá "Cuéc vËn ®éng
Lª-nin göi th− ®Õn tÊt c¶ c¸c ban chÊp hµnh
(5 th¸ng M−êi). vµ 8 th¸ng M−êi mét cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ kÕ ho¹ch
cña ph¸i ®a sè víi lêi ®Ò nghÞ h·y chÝnh
(12 vµ 21 th¸ng cña b¸o "Tia löa"".
thøc ®ßi Ban chÊp hµnh trung −¬ng ph¶i
M−êi mét).
chuyÓn ®Õn tÊt c¶ c¸c xuÊt b¶n phÈm
Sím nhÊt lµ Lª-nin viÕt th− cho ®¶ng bé Pª-tÐc-bua cho
cña Nhµ xuÊt b¶n V. B«n-ts¬ - Bru-ª-vÝch vµ
th¸ng M−êi. biÕt lµ ë Pª-tÐc-bua cã chi nh¸nh cña héi
N. Lª-nin ë n−íc ngoµi, còng nh− c¸c nghÞ
Du-ba-tèp M¸t-xc¬-va, Ng−êi khuyªn h·y
quyÕt cña Héi ®ång ®¶ng.
c¶nh gi¸c thËn träng trong quan hÖ tiÕp xóc
Lª-nin göi th− ®Õn Xa-ra-tèp cho M. P.
víi tæ chøc Êy.
G«-lu-bª-va yªu cÇu h·y th−êng xuyªn th«ng
- Th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña V.I. Lª-nin Th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña V.I. Lª-nin 711
710
chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè vµ thµnh lËp
2 (15) th¸ng Lª-nin viÕt th− cho ¤-xÝp (Ban chÊp hµnh
Th−êng vô c¸c ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a
®¶ng bé ¤-®Ðt-xa cña §¶ng c«ng nh©n d©n
M−êi mét.
sè, cÊp tèc ra ngay th«ng b¸o cña Th−êng
chñ - x· héi Nga) hái vÒ t×nh h×nh ë ¤-®Ðt-
vô nµy vÒ viÖc thµnh lËp Ban tæ chøc phô
xa, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p vµ Ni-c«-lai-Ðp.
tr¸ch viÖc triÖu tËp §¹i héi III cña ®¶ng.
Tr−íc 3 (16) th¸ng Lª-nin yªu cÇu ¤. A. Pi-¸t-ni-tx¬-ki göi
26 - 27 th¸ng M−êi mét Sau khi ®i thuyÕt tr×nh vÒ t×nh h×nh néi bé
cho Lª-nin c¸c th− tõ cña uû viªn ë n−íc
M−êi mét.
®¶ng (ë Pa-ri, Xuy-rÝch, BÐc-n¬), Lª-nin trë
(9 - 10 th¸ng Ch¹p).
ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng V. A.
vÒ Gi¬-ne-v¬.
N«-xcèp. Nh÷ng th− tõ trao ®æi nµy v¹ch râ
27 th¸ng M−êi mét Trong c¸c th− göi R. X. Dem-li-a-ts¬-ca,
viÖc lõa dèi c¸c ban chÊp hµnh trong n−íc.
Nh»m môc ®Ých v¹ch trÇn sù lõa bÞp nµy, Lª-nin yªu cÇu ph¶i hÕt søc nhanh chãng
(10 th¸ng Ch¹p).
Lª-nin ®· c«ng bè sè th− tõ trao ®æi nµy c«ng bè ë Nga mét b¶n th«ng b¸o in vÒ viÖc
trong cuèn s¸ch nhá nhan ®Ò "B¶n tuyªn bè thµnh lËp Ban tæ chøc (Th−êng vô c¸c ban
vµ nh÷ng v¨n kiÖn vÒ viÖc c¸c c¬ quan trung chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè) vµ ®−îc Th−êng
−¬ng ®o¹n tuyÖt víi ®¶ng". vô c¸c ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè uû
quyÒn trong viÖc thµnh lËp c¬ quan ng«n
8 (21) th¸ng Trong th− göi A. A. B«-g®a-nèp, Lª-nin ®·
luËn ë n−íc ngoµi, lÊy danh nghÜa Th−êng
®ßi ph¶i chuÈn bÞ m¹nh mÏ h¬n n÷a cho
M−êi mét.
viÖc xuÊt b¶n c¬ quan ng«n luËn cña ph¸i vô c¸c ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè.
b«n-sª-vÝch. Sím nhÊt lµ 27 Lª-nin lËp b¶n danh môc c¸c s¸ch tiÕng Anh
Tr−íc 19 th¸ng M−êi bµn vÒ chiÕn tranh vµ c¸c s¸ch tiÕng Ph¸p
Lª-nin ®äc b¶n thuyÕt tr×nh tr−íc c¸c ®¶ng th¸ng M−êi mét
còng nh− c¸c bµi viÕt b»ng tiÕng Ph¸p bµn
viªn ë Gi¬-ne-v¬, vÒ ®Ò tµi "Cuéc vËn ®éng (10 th¸ng Ch¹p).
mét (2 th¸ng Ch¹p).
cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ kÕ ho¹ch vÒ c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ.
cña b¸o "Tia löa"". 29 th¸ng M−êi mét Lª-nin viÕt th− cho G. §. L©y-t©y-den cho
biÕt lµ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ë n−íc
19 - 25 th¸ng M−êi Lª-nin lÇn l−ît ®Õn Pa-ri (ngµy 5 th¸ng (12 th¸ng Ch¹p).
ngoµi ®· quyÕt ®Þnh døt kho¸t cho xuÊt b¶n
Ch¹p), ®Õn Xuy-rÝch (6 - 7 th¸ng Ch¹p),
mét (2 - 8 th¸ng Ch¹p).
tê "TiÕn lªn", vµ ®Ò nghÞ L©y-t©y-den céng
BÐc-n¬ (8 th¸ng Ch¹p) ®Ó thuyÕt tr×nh vÒ
t×nh h×nh néi bé ®¶ng. t¸c víi b¸o nµy.
Lª-nin chØ ®¹o cuéc häp cña nh÷ng ng−êi
20 th¸ng M−êi mét Trong th− göi A. A. B«-g®a-nèp, R. X. Dem-
b«n-sª-vÝch, phiªn häp nµy ®· quyÕt ®Þnh
li-a-ts¬-ca vµ M. M. LÝt-vi-nèp, Lª-nin nªu
(3 th¸ng Ch¹p).
xuÊt b¶n c¬ quan ng«n luËn cña ph¸i ®a sè
lªn sù cÇn thiÕt ph¶i lËp tøc thµnh lËp c¬
cña ®¶ng lµ tê "TiÕn lªn".
quan ng«n luËn cña ph¸i b«n-sª-vÝch ë
n−íc ngoµi vµ yªu cÇu tæ chøc gióp ®ì tiÒn Lª-nin viÕt "Th− göi c¸c ®ång chÝ (VÒ
tõ trong n−íc cho c¬ quan ng«n luËn nµy. viÖc xuÊt b¶n tê b¸o cña ph¸i ®a sè trong
®¶ng)".
Tr−íc 25 th¸ng M−êi Lª-nin th¶o ®Ò c−¬ng bµi b¸o "Kû niÖm 1
n¨m ngµy thµnh lËp tê "Tia löa" míi". Gi÷a 29 th¸ng M−êi Trong th− göi A. I. £-ra-ma-xèp, Lª-nin yªu
mét (8 th¸ng Ch¹p).
cÇu tæ chøc viÖc ñng hé tiÒn ®Ó xuÊt b¶n b¸o
mét vµ 10 th¸ng Ch¹p
25 th¸ng M−êi mét Lª-nin viÕt th− cho M. M. LÝt-vi-nèp nãi
"TiÕn lªn".
(12 vµ 23 th¸ng Ch¹p).
vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i thèng nhÊt c¸c ban
(8 th¸ng Ch¹p).
- Th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña V.I. Lª-nin Th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña V.I. Lª-nin 713
712
Gi÷a 29 th¸ng M−êi vµ 4 th¸ng Giªng
Lª-nin nhËn ®−îc b¶n nghÞ quyÕt cña men-sª-vÝch vµ vÒ cuéc ®Êu tranh cña
mét vµ 11 th¸ng Ch¹p 1905).
héi nghÞ c¸c ban chÊp hµnh ®¶ng bé ë chóng chèng l¹i viÖc triÖu tËp §¹i héi III, vÒ
(12 vµ 24 th¸ng C¸p-ca-d¬ nãi vÒ viÖc triÖu tËp §¹i héi III viÖc thèng nhÊt c¸c ban chÊp hµnh cña ph¸i
Ch¹p). cña ®¶ng vµ viÕt th− cho Ban chÊp hµnh ®a sè, th«ng b¸o vÒ viÖc xuÊt b¶n tê "TiÕn
Liªn minh C¸p-ca-d¬ nãi vÒ sù cÇn thiÕt lªn", yªu cÇu gióp ®ì vÒ vËt chÊt.
ph¶i thµnh lËp Th−êng vô c¸c ban chÊp 11 (24) th¸ng Ch¹p. Lª-nin tham dù buæi thuyÕt tr×nh cña
hµnh cña ph¸i ®a sè. A. V. Lu-na-ts¸c-xki vµ ghi bµi ph¸t biÓu
Sau 29 th¸ng M−êi Lª-nin tham gia buæi liªn hoan trªn t×nh Êy.
mét (12 th¸ng Ch¹p). ®ång chÝ cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ë Trong th− göi cho M. M. Ðt-xen, Lª-nin
n−íc ngoµi tæ chøc nh©n dÞp thµnh lËp b¸o nãi ®Õn tinh thÇn hÕt søc phÊn khëi cña
"TiÕn lªn". nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch nh©n viÖc chuÈn
30 th¸ng M−êi mét Lª-nin viÕt th− cho R. X. Dem-li-a-ts¬-ca yªu bÞ tÝch cùc cho c«ng t¸c xuÊt b¶n c¬ quan
(13 th¸ng Ch¹p). cÇu tiÕn hµnh ®Õn cïng c¸c cuéc th−¬ng ng«n luËn cña m×nh vµ viÖc thµnh lËp
l−îng víi A. M. Goãc-ki vÒ vÊn ®Ò gióp ®ì trung t©m l·nh ®¹o tæ chøc b«n-sª-vÝch lµ
tiÒn cho b¸o "TiÕn lªn". Th−êng vô c¸c ban chÊp hµnh cña ph¸i
Th¸ng M−êi mét - Lª-nin vµ Cróp-xcai-a trao ®æi rÊt nhiÒu th− ®a sè.
th¸ng Ch¹p. tõ víi c¸c ®¶ng viªn vµ c¸c ban chÊp hµnh Sau 11 (24) Lª-nin viÕt dù th¶o "Th«ng b¸o vÒ viÖc
®¶ng bé ë trong n−íc theo ph¸i ®a sè:
th¸ng Ch¹p. thµnh lËp Ban tæ chøc vµ vÒ viÖc triÖu tËp
¤-®Ðt-xa, Ba-cu, Tve, M¸t-xc¬-va, C¸p-ca-d¬,
§¹i héi III th−êng kú cña §¶ng c«ng nh©n
Xa-ra-tèp, Xi-bi-ri vµ v.v. vÒ vÊn ®Ò triÖu tËp
d©n chñ - x· héi Nga" vµ göi b¶n dù th¶o
§¹i héi III cña ®¶ng còng nh− vÒ c¸c vÊn ®Ò
nµy cho c¸c uû viªn cña Th−êng vô c¸c ban
kh¸c cña ®¶ng.
chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè ë Nga.
Sau ngµy 5 (18) Lª-nin ghi nh÷ng chç trÝch dÉn trong b¸o
Lª-nin tÝnh to¸n s¬ bé con sè nh÷ng ban
th¸ng Ch¹p. "The Times" sè ra ngµy 16, 17 vµ 18 th¸ng
chÊp hµnh cã quyÒn tham gia ®¹i héi, sè
Ch¹p 1904 nãi vÒ t×nh h×nh ë Nga, vÒ cuéc
phiÕu bÇu cña c¸c ban chÊp hµnh Êy, dù
næi dËy cña c¸c thñy thñ ë Xª-va-xt«-p«n,
kiÕn nh÷ng ®¹i biÓu cña mét sè tæ chøc cã
vÒ nh÷ng nguyªn nh©n thÊt b¹i trong cuéc
triÓn väng tróng cö nhÊt, s¬ th¶o ch−¬ng
chiÕn tranh víi NhËt.
tr×nh nghÞ sù cña ®¹i héi.
7 (20) th¸ng Ch¹p. Lª-nin ®ång ý lêi ®Ò nghÞ cña Ban chÊp
13 (26) th¸ng Ch¹p. Lª-nin viÕt th− cho uû viªn Th−êng vô c¸c
hµnh Liªn minh C¸p-ca-d¬ vÒ viÖc Lª-nin
ban chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè R. X. Dem-li-
tham gia c¬ quan ng«n luËn cña Liªn
a-ts¬-ca tá ý rÊt hµi lßng vÒ kÕt qu¶ héi nghÞ
minh C¸p-ca-d¬ cña §¶ng c«ng nh©n d©n
cña c¸c ban chÊp hµnh miÒn B¾c, yªu cÇu
chñ - x· héi Nga lµ tê "§Êu tranh cña
ph¶i hÕt søc nhanh chãng cho ra b¶n th«ng
giai cÊp v« s¶n", xuÊt b¶n d−íi sù l·nh
b¸o cña Th−êng vô c¸c ban chÊp hµnh cña
®¹o cña V. I. Xta-lin, A. G. Txu-lu-kÝt-dª vµ
ph¸i ®a sè vÒ viÖc triÖu tËp ®¹i héi vµ t¨ng
X. G. Sau-mi-an.
c−êng tuyªn truyÒn cho mäi sù ñng hé ®èi
Gi÷a 10 vµ 22 th¸ng Trong th− göi A. I. £-ra-ma-xèp, Lª-nin
víi b¸o "TiÕn lªn".
Ch¹p (23 th¸ng Ch¹p th«ng b¸o vÒ ho¹t ®éng ph¸ ho¹i cña bän
- Th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña V.I. Lª-nin Th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña V.I. Lª-nin 715
714
sö cuéc ®Êu tranh c¸ch m¹ng cña giai cÊp
Tr−íc 22 th¸ng Ch¹p Lª-nin tÝch cùc chuÈn bÞ cho sè ®Çu tiªn
v« s¶n ch©u ¢u". C¸c bµi nµy ®· ®−îc ®¨ng
(4 th¸ng Giªng 1905). cña b¸o "TiÕn lªn", s¬ th¶o néi dung cña tê
trong sè 2 b¸o "TiÕn lªn", sè ra ngµy 14 (1)
b¸o, viÕt c¸c bµi vµ tiÓu luËn, hiÖu ®Ýnh c¸c
th¸ng Giªng.
tµi liÖu.
Cuèi th¸ng Ch¹p - Lª-nin ghi c¸c ý kiÕn nhËn xÐt vÒ nh÷ng
22 th¸ng Ch¹p ë Gi¬-ne-v¬, ng−êi ta ®· xuÊt b¶n sè ®Çu
®Çu th¸ng Giªng 1905. tin tøc cña b¸o chÝ n−íc ngoµi vÒ vô h¶i
(4 th¸ng Giªng 1905). tiªn cña b¸o "TiÕn lªn" do Lª-nin hiÖu ®Ýnh.
c¶ng L÷-thuËn thÊt thñ, còng nh− ghi
Sè b¸o nµy ®· ®¨ng c¸c bµi cña Ng−êi: "ChÕ
nh÷ng ®o¹n trÝch trong c¸c b¸o "The Times",
®é chuyªn chÕ vµ giai cÊp v« s¶n" (x· luËn),
"Vossische Zeitung", "L'IndÐpendance Belge".
"VÒ nh÷ng cuéc biÓu t×nh ®−îc tæ chøc tèt
Ng−êi th¶o ®Ò c−¬ng bµi "H¶i c¶ng L÷-thuËn
cña nh÷ng ng−êi v« s¶n vµ vÒ nh÷ng lý lÏ
thÊt thñ".
tåi cña mét sè nhµ trÝ thøc", "§· ®Õn lóc kÕt
Nh©n danh nhãm nh÷ng ng−êi chñ x−íng
thóc" vµ v.v..
viÖc thµnh lËp th− viÖn cña §¶ng c«ng nh©n
Lª-nin viÕt cuèn s¸ch nhá "B¶n tuyªn bè vµ
d©n chñ - x· héi Nga ë Gi¬-ne-v¬, Lª-nin
nh÷ng v¨n kiÖn vÒ viÖc c¸c c¬ quan trung
−¬ng ®o¹n tuyÖt víi ®¶ng". viÕt lêi tuyªn bè chuyÓn giao th− viÖn nµy
24 th¸ng Ch¹p Trong "Th− göi ng−êi ®ång chÝ ë Nga", cho Th−êng vô c¸c ban chÊp hµnh cña ph¸i
(6 th¸ng Giªng 1905). Lª-nin ®· phª ph¸n gay g¾t lËp tr−êng cña ®a sè qu¶n lý cho ®Õn khi §¹i héi III cña
tê b¸o "Tia löa" men-sª-vÝch ®èi víi ph¸i ®¶ng quyÕt ®Þnh.
d©n chñ t− s¶n. Lª-nin hiÖu ®Ýnh bµi viÕt cña ¤n-min-xki
Lª-nin thuyÕt tr×nh vÒ vÊn ®Ò ph¸i d©n chñ "Nh÷ng nhiÖm vô tr−íc m¾t".
c«ng nh©n vµ ph¸i d©n chñ t− s¶n cho
1905
nh÷ng nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Nga l−u
vong ë Gi¬-ne-v¬ nghe.
1 (14) th¸ng Giªng. Sè 2 cña b¸o "TiÕn lªn" ®· ®¨ng c¸c bµi viÕt
28 th¸ng Ch¹p Trong th− göi uû viªn Th−êng vô c¸c ban
cña Lª-nin "H¶i c¶ng L÷-thuËn thÊt thñ" (x·
(10 th¸ng Giªng 1905). chÊp hµnh cña ph¸i ®a sè A. A. B«-g®a-nèp,
luËn) vµ "Chim häa mi kh«ng sèng b»ng
Lª-nin ®· nhÊn m¹nh viÖc ®o¹n tuyÖt kiªn
ngô ng«n".
quyÕt vµ hoµn toµn víi bän men-sª-vÝch.
Tr−íc 4 (17) th¸ng Giªng. Th«ng qua M. N. Li-a-®èp, Lª-nin yªu cÇu
Gi÷a 28 th¸ng Ch¹p Lª-nin ph¸c th¶o c¸c ®Ò c−¬ng cña bµi "Hä
A. M. Goãc-ki gióp ®ì ®¶ng vÒ mÆt vËt
vµ 11 th¸ng Giªng tù bµo ch÷a nh− thÕ nµo?" ®Ó tr¶ lêi bµi phª
chÊt vµ tham gia c«ng t¸c xuÊt b¶n cña
(10 vµ 24 th¸ng Giªng) ph¸n gay g¾t cña ban biªn tËp b¸o "Tia löa"
®¶ng.
1905. men-sª-vÝch vµ cña G. V. Plª-kha-nèp ®èi
5 (18) th¸ng Giªng. Trong th− göi nhãm b«n-sª-vÝch Xuy-rÝch,
víi cuèn s¸ch nhá cña Lª-nin "Cuéc vËn
Lª-nin kªu gäi h·y kiªn quyÕt ®o¹n tuyÖt
®éng cña ph¸i héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ kÕ
víi bän men-sª-vÝch vµ triÖu tËp ngay §¹i
ho¹ch cña b¸o "Tia löa"".
Cuèi th¸ng Ch¹p héi III cña ®¶ng.
Lª-nin hiÖu ®Ýnh bµi viÕt cña ¤n-min-xki
(tr−íc 14 th¸ng 6 (19) th¸ng Giªng.
"Nh÷ng ®iÒu buån tñi cña ph¸i tù do" vµ Trong th− göi E. §. Xta-x«-va vµ c¸c ®ång
Giªng 1905). bµi viÕt cña Lu-na-ts¸c-xki "Tãm l−îc lÞch chÝ trong nhµ tï M¸t-xc¬-va, Lª-nin cho
nguon tai.lieu . vn