1. Trang Chủ
  2. Triết học
  3. [Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Marx tập 6 phần 9

[Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Marx tập 6 phần 9

Tham khảo tài liệu '[triết học] triết học lenin - học thuyết marx tập 6 phần 9', khoa học xã hội, chính trị - triết học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả Chó thÝch Chó thÝch 612 613 l¹i §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga b»ng c¸ch thµnh lËp nh÷ng tæ Plª-kha-nèp, ¸c-xen-rèt, Da-xu-lÝch, §©y-ts¬ vµ I-gna-tèp thµnh lËp tæ chøc d©n chñ - x· héi ë c¸c tØnh. M−u toan thùc tiÔn ®Ó thùc hiÖn kÕ chøc m¸c-xÝt Nga ®Çu tiªn - nhãm Gi¶i phãng lao ®éng ), cßn nh÷ng ho¹ch ®ã lµ

Thể loại Tài liệu miễn phí Triết học

Số trang 40

Ngày tạo 8/29/2018 8:26:49 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải [Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Mar... (.pdf)

Xem mẫu

  1. Chó thÝch Chó thÝch 612 613 l¹i §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga b»ng c¸ch thµnh lËp nh÷ng tæ Plª-kha-nèp, ¸c-xen-rèt, Da-xu-lÝch, §©y-ts¬ vµ I-gna-tèp thµnh lËp tæ chøc d©n chñ - x· héi ë c¸c tØnh. M−u toan thùc tiÔn ®Ó thùc hiÖn kÕ chøc m¸c-xÝt Nga ®Çu tiªn - nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng"), cßn nh÷ng ho¹ch ®ã lµ viÖc triÖu tËp ®¹i héi c¸c ban chÊp hµnh vµ c¸c tæ chøc cña ng−êi kh¸c th× gia nhËp ph¸i "D©n ý" sau ngµy 1 th¸ng Ba 1881. -172. §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ë miÒn Nam n−íc Nga vµo th¸ng 79 §©y lµ nãi vÒ c¸c bµi b¸o cña E.La-da-rÐp "Sù ph©n liÖt trong ®¶ng d©n Ch¹p 1901, t¹i ®¹i héi nµy "Héi liªn hiÖp c¸c Ban chÊp hµnh vµ c¸c tæ chñ - x· héi Nga" ("§ªm tr−íc", sè 15 vµ 16 , th¸ng T− vµ th¸ng N¨m chøc cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ë miÒn Nam" - mµ tê 1900) vµ "VÒ mét sù ph©n liÖt" ("§ªm tr−íc", sè 17 - 18, th¸ng S¸u 1900). - "C«ng nh©n miÒn Nam" lµ c¬ quan ng«n luËn - ®· ®−îc thµnh lËp. M−u 179. toan ®ã tá ra kh«ng cã søc sèng (còng nh− toµn bé kÕ ho¹ch tæ chøc cña tê 80 §©y lµ nãi ®Õn cuèn s¸ch nhá "B¸o c¸o vÒ phong trµo d©n chñ - x· héi "C«ng nh©n miÒn Nam") vµ sau hµng lo¹t cuéc v©y b¾t vµo mïa xu©n Nga göi §¹i héi x· héi chñ nghÜa quèc tÕ häp ë Pa-ri n¨m 1900", Gi¬-ne- 1902, "Héi liªn hiÖp" ®· tan r·. Th¸ng T¸m 1902, nh÷ng thµnh viªn cßn v¬, "Héi liªn hiÖp nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga" xuÊt b¶n, 1901. ®−îc tù do cña ban biªn tËp tê "C«ng nh©n miÒn Nam" ®· ®µm ph¸n víi Ban biªn tËp t¹p chÝ "Sù nghiÖp c«ng nh©n", ®−îc sù ñy nhiÖm cña "Héi ban biªn tËp b¸o "Tia löa" vÒ viÖc cïng nhau kh«i phôc l¹i sù thèng nhÊt liªn hiÖp", ®· viÕt b¶n b¸o c¸o nµy. -184. cña ®¶ng d©n chñ - x· héi Nga. B¶n tuyªn bè cña nhãm "C«ng nh©n miÒn Nam" vÒ sù ®oµn kÕt víi b¸o "Tia löa" (®¨ng trong tê "Tia löa", sè 27, ngµy 81 V. I. Lª-nin muèn nãi ®Õn lêi nhËn xÐt cã tÝnh chÊt luËn chiÕn trong bµi 1 th¸ng M−êi mét 1902 vµ trong tê "C«ng nh©n miÒn Nam", sè 10, th¸ng b¸o cña R.M. "Thùc t¹i cña n−íc ta", ®¨ng trong "Phô tr−¬ng ®Æc biÖt cña Ch¹p 1902) ®· cã mét ý nghÜa lín ®èi víi viÖc ®oµn kÕt c¸c lùc l−îng d©n tê "T− t−ëng c«ng nh©n"" (th¸ng ChÝn 1899); Lª-nin trÝch lêi nhËn xÐt ®ã chñ - x· héi ë Nga. Th¸ng M−êi mét 1902, cïng víi tæ chøc "Tia löa" ë trong môc "b" ch−¬ng III (xem tËp nµy, tr. 87). -190. Nga, Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga 82 "C«ng nh©n miÒn Nam" - tê b¸o d©n chñ - x· héi, do nhãm còng mang vµ "Héi liªn hiÖp miÒn B¾c cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga", tªn "C«ng nh©n miÒn Nam" xuÊt b¶n bÝ mËt tõ th¸ng Giªng 1900 ®Õn nhãm "C«ng nh©n miÒn Nam" ®· tham gia vµo viÖc thµnh lËp Ban tæ chøc th¸ng T− 1903; ra ®−îc 12 sè. Nh÷ng biªn tËp viªn vµ nh÷ng céng t¸c triÖu tËp §¹i héi II cña §¶ng vµ tham gia c¸c ho¹t ®éng cña Ban ®ã. viªn cña tê "C«ng nh©n miÒn Nam" trong nh÷ng thêi gian kh¸c nhau lµ Nhãm "C«ng nh©n miÒn Nam" ®· thùc hiÖn mét c«ng t¸c c¸ch m¹ng I.Kh. La-lai-an-tx¬, A.Vi-len-xki ("I-li-a"), O.A.C«-gan (Ð-man-xki), lín ë Nga; nh−ng ®ång thêi, nhãm nµy ®· béc lé nh÷ng khuynh h−íng c¬ B.X.Tx©y-tlin (Ba-tuèc-xki), E.I-a. vµ E.X.Lª-vin, V.N.R«-da-nèp, v.v.. héi chñ nghÜa trong viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò th¸i ®é ®èi víi giai cÊp t− s¶n tù XuÊt hiÖn víi t− c¸ch lµ "tê b¸o c«ng nh©n £-ca-tª-ri-n«-xl¸p" (phô do chñ nghÜa vµ ®èi víi phong trµo n«ng d©n, ®· ®−a ra mét kÕ ho¹ch chia ®Ò cña hai sè ®Çu), b¸o "C«ng nh©n miÒn Nam" ch¼ng bao l©u ®· trë rÏ lµ thµnh lËp mét tê b¸o toµn Nga song song víi tê "Tia löa". thµnh "c¬ quan" cã uy tÝn "cña phong trµo c«ng nh©n miÒn Nam n−íc T¹i §¹i héi II §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, c¸c ®¹i biÓu cña Nga". Nhµ in b¸o th−êng xuyªn thay ®æi ®Þa ®iÓm cña m×nh vµ ®ãng ë nhãm "C«ng nh©n miÒn Nam" ®· ®øng trªn lËp tr−êng cña "ph¸i gi÷a" nhiÒu n¬i t¹i £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, Xm«-len-xc¬, Ki-si-nÐp, Ni-c«-la-Ðp vµ (Lª-nin gäi c¸c ®¹i biÓu cña "ph¸i gi÷a" lµ nh÷ng "ng−êi c¬ héi chñ nghÜa c¸c thµnh phè kh¸c. trung b×nh"). §¹i héi II ®· quyÕt ®Þnh gi¶i t¸n nhãm "C«ng nh©n miÒn Nam", còng nh− tÊt c¶ c¸c nhãm d©n chñ - x· héi vµ tæ chøc c¸ biÖt (xem B¸o "C«ng nh©n miÒn Nam" ®Êu tranh chèng l¹i "chñ nghÜa "®¶ng céng s¶n Liªn-x« qua c¸c nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña c¸c §¹i kinh tÕ" vµ chñ nghÜa khñng bè, b¶o vÖ sù cÇn thiÕt ph¶i më réng héi, héi nghÞ ®¹i biÓu vµ héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng", phong trµo c¸ch m¹ng cã tÝnh chÊt quÇn chóng. Nh − ng ng − îc l¹i ph.I, 1954, tr. 57). -191. víi kÕ ho¹ch cña ph¸i "Tia löa" ®Þnh thµnh lËp t¹i Nga mét ®¶ng m¸c-xÝt tËp trung xung quanh mét tê b¸o chÝnh trÞ cho toµn n − íc 83 V . I. Lª-nin muèn nãi ®Õn tê truyÒn ®¬n "Nh÷ng c©u hái vÒ t×nh Nga, nhãm "C«ng nh©n miÒn Nam" ®· ® − a ra kÕ ho¹ch kh«i phôc c¶nh giai cÊp c«ng nh©n ë Nga" (1898) vµ tËp c©u hái "Nh÷ng c©u
  2. Chó thÝch Chó thÝch 614 615 Sù viÖc thø ba. M−u toan xuÊt b¶n l¹i "B¸o c«ng nh©n", theo s¸ng hái ®Ó thu thËp nh÷ng tin tøc vÒ t×nh c¶nh giai cÊp c«ng nh©n ë Nga", (1899), do b¸o "T− t−ëng c«ng nh©n" Ên hµnh. Trong tµi liÖu thø nhÊt cã kiÕn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng Bun ®· ®−îc thùc hiÖn vµo 1899. 17 c©u hái, trong tµi liÖu thø hai cã 158 c©u hái vÒ ®iÒu kiÖn lao ®éng vµ Nh÷ng bµi ®−îc nh¾c tíi lµ do Lª-nin viÕt cho "B¸o c«ng nh©n", sè 3. ®êi sèng cña c«ng nh©n. -194. Sù viÖc thø t−. Vµo ®Çu n¨m 1900, theo s¸ng kiÕn cña Ban chÊp hµnh 84 Phong trµo b·i c«ng n¨m 1885 ®· lan réng ra nhiÒu xÝ nghiÖp cña c«ng £-ca-tª-ri-n«-xl¸p §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ ®−îc Bun vµ nghiÖp dÖt tØnh Vla-®i-mia, M¸t-xc¬-va, Tve vµ c¸c tØnh kh¸c trong khu "Héi liªn hiÖp nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga ë n−íc ngoµi" ñng hé, c«ng nghiÖp ë Trung t©m. Næi tiÕng h¬n c¶ lµ cuéc b·i c«ng cña c¸c c«ng ng−êi ta ®· m−u toan triÖu tËp §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - nh©n nhµ m¸y Ni-c«n-xcai-a cña X¸p-va M«-r«-dèp vµo th¸ng Giªng x· héi Nga, kh«i phôc l¹i Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng vµ xuÊt b¶n 1885. §iÒu chñ yÕu trong c¸c yªu s¸ch cña c«ng nh©n lµ gi¶m bít tiÒn ph¹t, t¹i C¬ quan trung −¬ng - tê "B¸o c«ng nh©n". Vµo th¸ng Hai 1900, I. chÊn chØnh ®iÒu kiÖn thuª m−ín, v.v.; nh÷ng c«ng nh©n tiªn tiÕn P. A. Kh.La-lai-an-tx¬, ñy viªn Ban chÊp hµnh £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, n¨m 1893 ®· M«i-xª-en-c«, L. I-va-nèp vµ V. X. V«n-cèp ®· l·nh ®¹o cuéc b·i c«ng. tõng tham gia nhãm m¸c-xÝt Xa-ma-ra do Lª-nin l·nh ®¹o, ®· ®Õn M¸t- Cuéc b·i c«ng cña nhµ m¸y M«-r«-dèp, cã gÇn 8 ngh×n c«ng nh©n tham xc¬-va ®Ó th−¬ng l−îng víi V. I. Lª-nin; La-lai-an-tx¬ ®Ò nghÞ nhãm "Tia gia, ®· bÞ ®µn ¸p víi sù trî lùc cña qu©n ®éi; 33 c«ng nh©n tham gia b·i löa" - Lª-nin, M¸c-tèp vµ P«-t¬-rª-xèp - tham gia ®¹i héi vµ ®¶m nhiÖm c«ng ®· bÞ ®−a ra toµ; h¬n 600 c«ng nh©n bÞ ®uæi. Do ¶nh h−ëng cña biªn tËp "B¸o c«ng nh©n". Lª-nin vµ c¸c thµnh viªn nhãm "Gi¶i phãng phong trµo b·i c«ng 1885-1886, chÝnh phñ Nga hoµng buéc ph¶i ban hµnh lao ®éng" cho r»ng triÖu tËp ®¹i héi lµ qu¸ sím (xem Toµn tËp, tiÕng ®¹o luËt ngµy 3 (15) th¸ng S¸u 1886 (c¸i gäi lµ "luËt ph¹t tiÒn"). -195. ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t.4, tr. 410-412); nh−ng nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng" kh«ng thÓ tõ chèi tham gia ®¹i héi vµ ®· trao cho 85 Chuång ngùa ¸p-ghi - theo thÇn tho¹i Hy-l¹p th× nh÷ng chuång ngùa Lª-nin quyÒn ®¹i diÖn ë ®¹i héi, sau khi göi giÊy ñy nhiÖm tõ n−íc ngoµi réng lín cña vua ¸p-ghi ë £-li-®a ®Ó hµng chôc n¨m kh«ng dän, sau ®ã vÒ cho Lª-nin. V× hµng lo¹t vô b¾t bí do c¶nh s¸t tiÕn hµnh vµo th¸ng T− - ®−îc HÐc-quyn-l¬ (Hª-ra-cl¬) dän xong trong mét ngµy. Thµnh ng÷ th¸ng N¨m 1900, nªn ®¹i héi kh«ng häp ®−îc; chØ cã c¸c ®¹i biÓu cña "chuång ngùa ¸p-ghi" cã ý nãi sù tÝch tô nh÷ng r¸c r−ëi vµ bÈn thØu hay Bun, cña ban biªn tËp b¸o "C«ng nh©n miÒn Nam" vµ cña "Héi liªn hiÖp lµ sù cùc kú hçn lo¹n vµ mÊt trËt tù trong c«ng viÖc. -197. nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga" ë n−íc ngoµi lµ ®· ®Õn Xm«-len-xc¬, 86 n¬i ®¹i héi lÏ ra ph¶i khai m¹c vµo mïa xu©n 1900. V. I. Lª-nin muèn nãi ®Õn nh÷ng sù viÖc sau ®©y trong lÞch sö §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga: Nh− vËy, nh÷ng sù viÖc ®· ®−îc Lª-nin nh¾c ®Õn ®óng nh− tr×nh tù ®· x¶y ra trong thùc tÕ. -201. Sù viÖc thø nhÊt. Mïa hÌ 1897, "Héi liªn hiÖp ®Êu tranh ®Ó gi¶i 87 §©y lµ nãi ®Õn §ång minh d©n chñ - x· héi c¸ch m¹ng Nga ë n−íc phãng giai cÊp c«ng nh©n" ë Pª-tÐc-bua ®Ò nghÞ Lª-nin, lóc ®ã bÞ ®µy ë ngoµi, thµnh lËp theo s¸ng kiÕn cña V. I. Lª-nin vµo th¸ng M−êi 1901. Xi-bi-ri (ë lµng Su-sen-xc«i-ª) tham gia x©y dùng mét tñ s¸ch ®Æc biÖt Thµnh phÇn §ång minh gåm cã bé phËn ë n−íc ngoµi cña tæ chøc "Tia cho c«ng nh©n; Lª-nin viÕt cho tñ s¸ch ®ã nh÷ng cuèn s¸ch nhá ®· ®−îc löa" vµ tæ chøc c¸ch m¹ng "Ng−êi d©n chñ -x· héi" trong ®ã cã nhãm kÓ ®Õn ë ®©y (c¶ hai cuèn ®· ®−îc in ë Gi¬-ne-v¬: "NhiÖm vô cña nh÷ng "Gi¶i phãng lao ®éng". NhiÖm vô cña §ång minh lµ truyÒn b¸ t− t−ëng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga" vµo n¨m 1898, "LuËt c«ng x−ëng míi" vµo cña ®¶ng d©n chñ - x· héi c¸ch m¹ng vµ gãp phÇn thµnh lËp tæ chøc n¨m 1899). d©n chñ - x· héi chiÕn ®Êu. §ång minh (theo ®iÒu lÖ cña nã) lµ bé Sù viÖc thø hai. N¨m 1898, theo ®Ò nghÞ cña Ban chÊp hµnh trung phËn ë n−íc ngoµi cña tæ chøc "Tia löa". §ång minh ®· tuyÓn lùa −¬ng Bun, L.M¸c-tèp (I-u.¤.Txª-®Ðc-bau-m¬) bÞ ®µy ë Tu-ru-khan-xc¬, nh÷ng ng−êi ñng hé tê "Tia löa" trong sè nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· ®· viÕt cuèn s¸ch nhá "Sù nghiÖp c«ng nh©n ë Nga" (in t¹i Gi¬-ne-v¬ héi Nga ë n−íc ngoµi, gióp ®ì b¸o vÒ vËt chÊt, tæ chøc viÖc ph©n ph¸t n¨m 1899). b¸o vµo n− íc Nga vµ xuÊt b¶n nh÷ng s¸ch b¸o m¸c-xÝt phæ cËp. §¹i
  3. Chó thÝch Chó thÝch 616 617 héi II §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· x¸c nhËn §ång minh lµ næ ra vµo th¸ng Hai - th¸ng Ba 1901, vµ ®ßi tham gia vµo c¸i mµ tæ chøc duy nhÊt cña §¶ng ë n−íc ngoµi cã c¸c quyÒn h¹n cña mét Ban hä cho lµ cuéc xung phong ®· khëi ®Çu, tÊn c«ng vµo chÕ ®é chÊp hµnh theo quy ®Þnh trong ®iÒu lÖ, vµ buéc nã ph¶i lµm viÖc d−íi sù chuyªn chÕ (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, l·nh ®¹o vµ kiÓm tra cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n M¸t-xc¬-va, t. 5, tr. 5-9). Ban biªn tËp tê "Sù nghiÖp c«ng nh©n" ®· d©n chñ - x· héi Nga. ®¨ng bµi b¸o cña B.Cri-tsÐp-xki "Nh÷ng nguyªn t¾c, s¸ch l − îc vµ Sau ®¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, nh÷ng phÇn ®Êu tranh" ®Ó tr¶ lêi sù phª ph¸n cña V. I. Lª-nin ("Sù nghiÖp tö men-sª-vÝch ®· m¹nh lªn trong §ång minh ë n−íc ngoµi vµ ®· tiÕn c«ng nh©n", sè 10, th¸ng ChÝn 1901). - 221. hµnh ®Êu tranh chèng l¹i Lª-nin, chèng nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. T¹i 91 V. I. Lª-nin muèn nãi ®Õn ®o¹n sau ®©y trong t¸c phÈm cña C.M¸c: ®¹i héi lÇn thø hai cña §ång minh vµo th¸ng M−êi 1903, nh÷ng ng−êi "Ngµy 18 th¸ng S−¬ng mï cña Lu-i B«-na-p¸c-t¬": men-sª-vÝch ®· th«ng qua mét b¶n ®iÒu lÖ míi cña §ång minh, nh»m chèng l¹i b¶n ®iÒu lÖ cña §¶ng ®· ®−îc th«ng qua t¹i §¹i héi II cña "Hª-ghen ®· cã lóc nhËn xÐt r»ng tÊt c¶ nh÷ng sù biÕn vµ nh©n vËt vÜ §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Tõ ®ã, §ång minh trë thµnh dinh ®¹i trong lÞch sö toµn thÕ giíi ®Òu xuÊt hiÖn cã thÓ nãi lµ hai lÇn. ¤ng ta luü cña ph¸i men-sª-vÝch. §ång minh tån t¹i cho ®Õn 1905. -202. quªn nãi thªm r»ng: lÇn thø nhÊt d−íi d¹ng mét tÊn bÞ kÞch, lÇn thø hai d−íi d¹ng mét trß hÒ" (C.M¸c vµ Ph. ¨ng-ghen. Toµn tËp, tiÕng Nga, 88 Trong "B¸o c¸o cña tæ chøc "Tia löa" göi §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n xuÊt b¶n lÇn thø hai, t.8, tr. 119). - 221. d©n chñ - x· héi Nga", do N.C.Cróp-xcai-a viÕt, cã nãi: "Trong khi ®ã, ë kh¾p n¬i Ýt nhiÒu ng−êi ta còng ®· nhËn thøc ®−îc râ r»ng cÇn ph¶i më 92 Vµo th¸ng M−êi mét - th¸ng Ch¹p 1901, lµn sãng biÓu t×nh cña sinh réng khu«n khæ cña c«ng t¸c ®Þa ph−¬ng. "Hä nh− Õch ngåi ®¸y giÕng viªn, ®−îc c«ng nh©n ñng hé, ®· næ ra trªn kh¾p n−íc Nga. C¸c tin tøc vµ kh«ng hÒ biÕt ng−êi ta ®ang lµm g× ë c¸c ®Þa ph−¬ng kh¸c", -mét nãi vÒ nh÷ng cuéc biÓu t×nh ë Ni-gi¬-ni Nèp-g«-rèt (nh©n viÖc trôc xuÊt th«ng tÝn viªn ®· viÕt vÒ Ban chÊp hµnh Ki-Ðp nh− vËy. T«i kh«ng biÕt M¸c-xim Goãc-ki), ë M¸t-xc¬-va (ph¶n ®èi viÖc cÊm buæi tèi häp mÆt kû ®èi víi Ban chÊp hµnh Ki-Ðp ®iÒu ®ã ®óng ®Õn møc nµo, nh−ng nãi niÖm N.A.§«-br«-li-u-bèp), ë £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, vÒ nh÷ng cuéc mÝt-tinh chung hiÖn t−îng "nh− Õch ngåi ®¸y giÕng" håi ®ã còng rÊt nhiÒu" vµ nh÷ng cuéc ®Êu tranh cña sinh viªn ë Ki-Ðp, Kh¸c-cèp, M¸t-xc¬-va, ("Nh÷ng b¸o c¸o cña c¸c ban chÊp hµnh d©n chñ - x· héi göi §¹i héi II Pª-tÐc-bua, ®· ®−îc ®¨ng trªn b¸o "Tia löa", sè 13, ngµy 20 th¸ng Ch¹p cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga". M.L., 1930, tr. 31). -215. 1901 vµ sè 14, ngµy 1 th¸ng Giªng 1902 trong môc "§êi sèng x· héi 89 V. I. Lª-nin trÝch dÉn bµi b¸o cña §.I.Pi-xa-rÐp "Nh÷ng thÊt b¹i cña mét chóng ta"; c¸c bµi b¸o cña V. I. Lª-nin "B−íc ®Çu cña nh÷ng cuéc biÓu t− t−ëng non d¹i" (xem §.I.Pi-xa-rÐp. Toµn tËp, tËp 3, 1956, t×nh" ("Tia löa", sè 13 - xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, tr. 147, 148 vµ 149). -220. M¸t-xc¬-va, tËp 5, tr. 453-457) vµ cña G. V. Plª-kha-nèp "VÒ c¸c cuéc biÓu t×nh" ("Tia löa", sè 14) còng dµnh nãi vÒ c¸c cuéc biÓu t×nh. -224. 90 ""Sù nghiÖp c«ng nh©n" khæ nhá" - phô tr−¬ng ra kh«ng ®Òu kú cña t¹p chÝ "Sù nghiÖp c«ng nh©n", xuÊt b¶n ë Gi¬-ne-v¬ tõ th¸ng S¸u 1900 93 §éi I-a-n−-tsa - ®éi qu©n th−êng trùc cña hoµng ®Õ Thæ-nhÜ-kú, thµnh ®Õn th¸ng B¶y 1901. TÊt c¶ ra ®−îc 8 sè. Trong bµi "B¾t ®Çu tõ ®©u?", lËp vµo thÕ kû XIV. §©y lµ lùc l−îng c¶nh s¸t quan träng nhÊt cña chÕ ®é V. I. Lª-nin ®· gäi nh÷ng lêi kªu gäi cña ban biªn tËp tê "Sù nghiÖp qu©n chñ Thæ, cã ®Æc ®iÓm lµ rÊt hung ¸c. C¸c trung ®oµn I-a-n−-tsa ®· c«ng nh©n" trong bµi b¸o "B−íc ngoÆt lÞch sö" (""Sù nghiÖp c«ng nh©n" bÞ gi¶i t¸n vµo n¨m 1826. V. I. Lª-nin dïng tªn ®ã ®Ó gäi bän c¶nh s¸t khæ nhá", sè 6, th¸ng T− 1901) lµ chñ nghÜa chiÕt trung v« nguyªn t¾c, Nga hoµng. -226. nh÷ng lêi kªu gäi ®ã ®ßi "thay ®æi mét c¸ch c¨n b¶n" s¸ch l−îc cña 94 Phô lôc nµy ®· bÞ V. I. Lª-nin c¾t bá khi t¸i b¶n t¸c phÈm "Lµm g×?" trong ®¶ng d©n chñ - x· héi nh©n cã nh÷ng cuéc biÓu t×nh chÝnh trÞ cã tÝnh chÊt tËp "Trong 12 n¨m" vµo 1907. -234. quÇn chóng cña c«ng nh©n vµ sinh viªn ë nhiÒu thµnh phè n−íc Nga
  4. Chó thÝch Chó thÝch 618 619 95 Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa - c¬ quan chÊp hµnh - th«ng tin cã tÝnh chÊt b¶n phÈm cña nhãm d©n chñ - x· héi "§Êu tranh"". Trong nh÷ng xuÊt b¶n th−êng trùc cña Quèc tÕ II; nghÞ quyÕt vÒ viÖc thµnh lËp Côc quèc tÕ x· phÈm cña hä ("Nh÷ng tµi liÖu ®Ó th¶o c−¬ng lÜnh cña ®¶ng", tËp I-III, héi chñ nghÜa gåm §¹i biÓu c¸c ®¶ng x· héi chñ nghÜa ë tÊt c¶ c¸c n−íc "TruyÒn ®¬n cña nhãm "§Êu tranh"" v.v.), nhãm nµy ®· xuyªn t¹c lý luËn ®· ®−îc th«ng qua t¹i ®¹i héi Pa-ri cña Quèc tÕ II (th¸ng ChÝn 1900). G. c¸ch m¹ng cña chñ nghÜa M¸c, gi¶i thÝch lý luËn ®ã theo tinh thÇn gi¸o V. Plª-kha-nèp vµ B. N. Cri-tsÐp-xki ®· ®−îc cö lµm ®¹i biÓu cña nh÷ng ®iÒu - kinh viÖn, tá th¸i ®é thï ®Þch ®èi víi nh÷ng nguyªn t¾c tæ chøc cña ng−êi d©n chñ - x· héi Nga trong Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa. Tõ 1905, Lª-nin vÒ x©y dùng ®¶ng. Do tho¸t ly khái nh÷ng quan ®iÓm vµ s¸ch l−îc V. I. Lª-nin víi t− c¸ch lµ ®¹i biÓu cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi d©n chñ - x· héi, do nh÷ng hµnh ®éng ph¸ ho¹i vµ kh«ng quan hÖ víi c¸c Nga ®· tham gia Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa. C¬ quan nµy ®· ngõng tæ chøc d©n chñ - x· héi ë Nga, nªn nhãm nµy ®· kh«ng ®−îc phÐp tham ho¹t ®éng vµo n¨m 1914. -234. dù §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. §¹i héi II ®· ra quyÕt ®Þnh gi¶i t¸n nhãm "§Êu tranh" (xem "§¶ng céng s¶n Liªn-x« qua 96 "Tæ chøc c¸ch m¹ng "Ng−êi d©n chñ - x· héi"" do nh÷ng thµnh viªn cña c¸c nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña c¸c ®¹i héi, héi nghÞ ®¹i biÓu vµ héi nghÞ nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng" vµ nh÷ng ng−êi cïng t− t−ëng víi nhãm toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng", ph. I, 1954, tr. 56). -236. thµnh lËp vµo th¸ng N¨m 1900 sau khi "Héi liªn hiÖp nh÷ng ng−êi d©n Cuéc bót chiÕn gi÷a ban biªn tËp c¬ quan trung −¬ng "Vorwärts" ("TiÕn 98 chñ - x· héi Nga ë n−íc ngoµi" bÞ ph©n liÖt t¹i §¹i héi II cña Héi nµy. lªn") cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc, C. Cau-xky vµ t¹p chÝ "B×nh minh" Trong tê truyÒn ®¬n kªu gäi nh©n dÞp thµnh lËp tæ chøc "Ng−êi d©n chñ - ®· x¶y ra v× cã bµi b¸o cña M¸c-tèp (Ignotus): "§¹i héi Lu-bÕch cña §¶ng x· héi", cã nãi ®Õn nh÷ng môc tiªu cña tæ chøc nµy: "gióp ®ì phong trµo d©n chñ - x· héi §øc" ("B×nh minh", sè 2-3, th¸ng Ch¹p 1901), nhËn xÐt x· héi chñ nghÜa trong giai cÊp v« s¶n Nga" vµ ®Êu tranh chèng mäi tÝnh chÊt cã dông ý trong nh÷ng b¶n tin cña B. N. Cri-tsÐp-xki tõ Pa-ri m−u toan c¬ héi chñ nghÜa nh»m xuyªn t¹c chñ nghÜa M¸c. Tæ chøc ®ã göi vÒ ®¨ng trªn tê "Vorwärts". Trong nh÷ng b¶n tin ®ã, Cri-tsÐp-xki ®· ®· xuÊt b¶n "Tuyªn ng«n cña §¶ng céng s¶n", mét sè cuèn s¸ch nhá cña ®−a tin sai vÒ t×nh h×nh néi bé phong trµo x· héi chñ nghÜa Ph¸p, ®¶ kÝch G. V. Plª-kha-nèp, C. Cau-xky, v.v.. Th¸ng M−êi 1901, theo ®Ò nghÞ cña ph¸i Ghe-®¬ vµ tiÕn hµnh mét cuéc tuyªn truyÒn cã hÖ thèng lµm lîi cho V. I. Lª-nin, tæ chøc ®ã ®· cïng víi bé phËn n−íc ngoµi cña tæ chøc "Tia Min-l¬-r¨ng vµ ph¸i Gi«-re-x¬ ñng hé Min-l¬-r¨ng. Ban biªn tËp b¸o löa" hîp nhÊt l¹i thµnh §ång minh d©n chñ - x· héi c¸ch m¹ng Nga ë "Vorwärts" bªnh vùc Cri-tsÐp-xki, buéc téi M¸c-tèp lµ thiÕu trung thùc. n−íc ngoµi. -235. Trong cuéc bót chiÕn næ ra trªn c¸c trang b¸o "Vorwärts" nh©n viÖc ®ã, 97 V. I. Lª-nin muèn nãi ®Õn nhãm "§Êu tranh", mét nhãm d©n chñ - x· Cau-xky ®· tham gia vµ chØ cho ban biªn tËp b¸o thÊy lµ hä ®· xuyªn t¹c héi ë n−íc ngoµi gåm cã §. B. Ri-a-da-nèp, I-u. M. Xtª-clèp (Nª-vd«- néi dung bµi b¸o cña M¸c-tèp. M¸c-tèp vµ Cri-tsÐp-xki (ng−êi ®−îc ban rèp) vµ E. L. Gu-rª-vÝch (V. §a-nª-vÝch, E. XmiÕc-nèp). Nhãm nµy h×nh biªn tËp tê "Vorwärts" nh−êng cho lêi kÕt thóc) còng ®· ph¸t biÓu trªn thµnh vµo mïa hÌ 1900 ë Pa-ri, vµ th¸ng N¨m 1901 ®· lÊy tªn lµ tê "Vorwärts". Nh−ng cuéc bót chiÕn ®· v−ît khái ph¹m vi tê : "Nhãm "§Êu tranh"". Cè dung hoµ nh÷ng khuynh h−íng c¸ch m¹ng "Vorwärts": C. TxÐt-kin, víi b¶n thuyÕt tr×nh ®äc t¹i cuéc häp c«ng nh©n vµ c¬ héi chñ nghÜa trong ®¶ng d©n chñ - x· héi Nga, nhãm "§Êu BÐc-lanh, b¸o "Le Socialiste" ("Ng−êi x· héi chñ nghÜa"), c¬ quan cña tranh" ®· thñ x−íng viÖc triÖu tËp héi nghÞ Gi¬-ne-v¬ cña c¸c ®¹i biÓu §¶ng c«ng nh©n Ph¸p (sè 55, ngµy 20 - 27 th¸ng Giªng 1902), vµ P¸c-vu- nh÷ng tæ chøc d©n chñ - x· héi ë n−íc ngoµi - ban biªn tËp b¸o "Tia x¬, víi bµi "Min-l¬-r¨ng vµ tê "Vorwärts". §¸nh gi¸ t©m lý cña chñ nghÜa löa" vµ t¹p chÝ "B×nh minh", tæ chøc "Ng−êi d©n chñ - x· héi", Ban chÊp c¬ héi", ®−îc ®¨ng l¹i trong t¹p chÝ "B×nh minh", sè 4, th¸ng T¸m 1902, hµnh ë n−íc ngoµi cña Bun vµ "Héi liªn hiÖp nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· ®· bªnh vùc t¹p chÝ "B×nh minh". héi Nga" (th¸ng S¸u 1901) vµ ®· tham gia vµo c«ng viÖc cña §¹i héi Trªn tê "Tia löa", sè 18, ngµy 10 th¸ng Ba 1902, ë môc "Trong "thèng nhÊt" (th¸ng M−êi 1901). Th¸ng M−êi mét 1901, nhãm ®ã ®−a ®¶ng" cã ®¨ng bµi "Cuéc luËn chiÕn cña tê "B×nh minh" víi ban ra mét b¶n tuyªn bè cã tÝnh chÊt c− ¬ng lÜnh: "Th«ng b¸o vÒ c¸c xuÊt biªn tËp tê "Vorw ä rts"", trong ®ã ®· tr×nh bµy quan ®iÓm cña
  5. Chó thÝch Chó thÝch 620 621 ban biªn tËp tê "Tia löa" vµ t¹p chÝ "B×nh minh" ®èi víi cuéc bót chiÕn ®ång ý víi phÇn lín nh÷ng nhËn xÐt vµ ®Ò nghÞ kh¸c. Trong cuéc th¶o ®ã. - 241. luËn dù th¶o cña Plª-kha-nèp t¹i ban biªn tËp tê "Tia löa" ®· xuÊt hiÖn nh÷ng sù bÊt ®ång lín; mét trong nh÷ng sù bÊt ®ång nghiªm träng nhÊt 99 "§iÓm söa ®æi cho cuèn "Lµm g×?"" ®¨ng trªn tê "Tia löa", sè 19 ra ngµy 1 x¶y ra lµ do viÖc Lª-nin ®Ò nghÞ më ®Çu b¶n c−¬ng lÜnh b»ng c¸ch nªu râ th¸ng T− 1902 trong môc "Trong ®¶ng". -244. sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t− b¶n ë Nga; trong mét ®o¹n ghi ng¾n viÕt 100 C−¬ng lÜnh cña ®¶ng th«ng qua t¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n sau héi nghÞ, Lª-nin nhËn xÐt: "VÊn ®Ò liÖu cã nªn më ®Çu b»ng viÖc nªu chñ - x· héi Nga vµo n¨m 1903 lµ do ban biªn tËp b¸o "Tia löa" cña Lª-nin ra tr−êng hîp n−íc Nga hay kh«ng, ®· kh«ng ®−îc gi¶i quyÕt (3 phiÕu th¶o ra vµo cuèi 1901 - nöa ®Çu 1902. V. I. Lª-nin ®· gi÷ vai trß næi bËt t¸n thµnh vµ 3 phiÕu chèng)" (V¨n tËp Lª-nin II, tiÕng Nga, 1924, tr. 15). trong viÖc khëi th¶o dù th¶o c−¬ng lÜnh cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· §ång thêi víi dù th¶o phÇn lý luËn cña c−¬ng lÜnh, nh÷ng vÊn ®Ò cã héi Nga. liªn quan ®Õn viÖc th¶o dù th¶o phÇn thùc tiÔn cña c−¬ng lÜnh còng ®−îc Vµo nh÷ng n¨m 1895 - 1896, khi cßn ë tï, Lª-nin ®· viÕt dù th¶o vµ ®em ra th¶o luËn t¹i cuéc héi nghÞ Muyn-khen cña ban biªn tËp "Tia thuyÕt minh c−¬ng lÜnh cña ®¶ng d©n chñ - x· héi (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, löa". B¶n "S¬ th¶o mét sè ®iÓm trong phÇn thùc tiÔn cña dù th¶o c−¬ng Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 2, tr. 95 - 130); cuèi n¨m 1899, khi bÞ ®µy lÜnh" (xem tr. 507 - 508) do V. I. Lª-nin viÕt trªn mét trang giÊy nhá, ®· ë Xi-bi-ri, Lª-nin ®· chuÈn bÞ mét dù th¶o c−¬ng lÜnh míi (xem Toµn tËp, x¸c nhËn ®iÒu ®ã. Cuèi th¸ng Giªng - ®Çu th¸ng Hai 1902, ph−¬ng ¸n tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 4, tr. 267-302). Khi b¾t tay ban ®Çu cña phÇn thùc tiÔn trong dù th¶o c−¬ng lÜnh cña §¶ng c«ng vµo viÖc xuÊt b¶n tê "Tia löa", Lª-nin cho r»ng nhiÖm vô quan träng nhÊt cña nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· viÕt xong; t¸c gi¶ cña phÇn ruéng ®Êt vµ tê b¸o lµ ®Êu tranh nh»m thùc hiÖn vµ cñng cè sù thèng nhÊt vÒ t− t−ëng kÕt luËn cña dù th¶o c−¬ng lÜnh lµ Lª-nin (xem tr. 522 - 523). cña ®¶ng d©n chñ - x· héi Nga, thÓ hiÖn sù thèng nhÊt ®ã vµo trong c−¬ng lÜnh cña ®¶ng: "ViÖc th¶o luËn nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ chÝnh trÞ, - Lª-nin Khi nhËn thÊy r»ng dù th¶o phÇn lý luËn cña c−¬ng lÜnh, do Plª-kha- viÕt, - sÏ g¾n liÒn víi viÖc x©y dùng c−¬ng lÜnh cña ®¶ng..." (Toµn tËp, tiÕng nèp viÕt, lµ kh«ng thÓ chÊp nhËn ®−îc, V. I. Lª-nin ®· b¾t tay th¶o dù ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 4, tr. 413). th¶o cña m×nh. Lª-nin viÕt ph−¬ng ¸n ban ®Çu cña phÇn lý luËn trong dù th¶o c−¬ng lÜnh cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga (trong th− tõ VÊn ®Ò th¶o mét dù th¶o c−¬ng lÜnh cña ®¶ng ®· ®−îc ®Æt ra mét giao dÞch cña c¸c ñy viªn ban biªn tËp tê "Tia löa" th× ®Ò lµ "dù th¶o cña c¸ch ®Æc biÖt gay g¾t vµo mïa hÌ 1901: "Tõ n−íc Nga, ng−êi ta viÕt cho chóng t«i r»ng nh÷ng tin ®ån vÒ ®¹i héi ngµy mét nhiÒu h¬n, - V.I.Lª-nin Phr©y") vµo 25 th¸ng Giªng (7 th¸ng Hai) 1902 (xem tr. 515 - 520); Ng−êi th«ng b¸o cho P. B. ¸c-xen-rèt vµo ngµy 9 th¸ng B¶y (lÞch míi) 1901. - ®· hoµn thµnh b¶n dù th¶o cña m×nh vµo ngµy 18 th¸ng Hai (3 th¸ng Ba) §iÒu ®ã buéc chóng t«i l¹i vµ l¹i ph¶i nghÜ ®Õn c−¬ng lÜnh. ViÖc c«ng bè 1902 (xem tr. 259 - 267 vµ 268). §ång thêi, Plª-kha-nèp còng ®· viÕt b¶n mét dù th¶o c−¬ng lÜnh lµ tuyÖt ®èi cÇn thiÕt vµ sÏ cã mét ý nghÜa rÊt dù th¶o thø hai cña «ng cho c−¬ng lÜnh cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· lín" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 46, tr. 123). Theo ®Ò nghÞ héi Nga. B¶n dù th¶o ®ã còng bÞ Lª-nin kÞch liÖt phª ph¸n (xem tr. 269 - cña Lª-nin, G. V. Plª-kha-nèp ®· viÕt dù th¶o ®Çu tiªn cña phÇn lý luËn 296 vµ 297 - 299). §Ó dung hßa c¸c b¶n dù th¶o c−¬ng lÜnh cña Lª-nin vµ trong c−¬ng lÜnh. cña Plª-kha-nèp vµ so¹n ra mét dù th¶o c−¬ng lÜnh chung cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ban biªn tËp tê "Tia löa" ®· thµnh lËp Dù th¶o cña Plª-kha-nèp ®· bÞ Lª-nin phª ph¸n kÞch liÖt t¹i mét tiÓu ban "hßa gi¶i". cuéc héi nghÞ cña ban biªn tËp tê "Tia löa" häp ë Muyn-khen vµo th¸ng Giªng 1902; Ng − êi ®· viÕt h¬n 30 nhËn xÐt, chØ ra hµng lo¹t Khi so¹n dù th¶o c − ¬ng lÜnh, tiÓu ban ®· lÊy dù th¶o cña nh÷ng luËn ®iÓm kh«ng ®óng vÒ mÆt nguyªn t¾c trong dù th¶o Plª-kha-nèp lµm c¬ së. Nh − ng nhê Lª-nin kiªn tr× ®ßi hái, nªn (xem tËp nµy, tr. 249-258). Do cã sù phª ph¸n cña Lª-nin vµ cña nhiÒu luËn ®iÓm quan träng ®· ® − îc ® − a vµo b¶n dù th¶o cña c¸c ñy viªn kh¸c trong ban biªn tËp, Plª-kha-nèp ®· söa l¹i hai tiÓu ban: luËn ®iÓm vÒ nÒn s¶n xuÊt lín lo¹i trõ nÒn s¶n xuÊt ®o¹n ®Çu trong dù th¶o cña «ng (xem tr. 513) ; n h − ng «ng kh«ng n há ®· thay thÕ cho c¸ch diÔn ®¹t m¬ hå vµ t¶n m¹n cña Plª-kha-
  6. Chó thÝch Chó thÝch 622 623 nèp; tÝnh chÊt thuÇn tuý v« s¶n cña ®¶ng ®−îc x¸c ®Þnh râ rµng h¬n dù cã nh÷ng nh−îng bé nghiªm träng ®èi víi chñ nghÜa c¬ héi. Ph.¡ng- th¶o cña Plª-kha-nèp; ®iÓm quan träng nhÊt cña c−¬ng lÜnh lµ luËn ghen ®· phª ph¸n tØ mØ dù th¶o C−¬ng lÜnh Ðc-phuya ("Gãp phÇn phª ph¸n dù th¶o c−¬ng lÜnh d©n chñ - x· héi n¨m 1891" ⎯ Xem C. M¸c vµ ®iÓm cho r»ng chuyªn chÝnh v« s¶n lµ ®iÒu kiÖn tÊt yÕu cña c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa. Lª-nin ®· nghiªn cøu dù th¶o c−¬ng lÜnh cña tiÓu ban Ph. ¡ng-ghen. Toµn tËp, tiÕng Nga, t. XVI, ph.II, 1936, tr.101-116); vÒ ngµy 12 th¸ng T− (lÞch míi) 1902, trong thêi gian ®i tõ Muyn-khen sang thùc chÊt, ®ã lµ sù phª ph¸n chñ nghÜa c¬ héi cña toµn bé Quèc tÕ II; Lu©n-®«n, vµ trªn ®−êng ®i, Lª-nin ®· viÕt nh÷ng ý kiÕn nhËn xÐt cña ®èi víi c¸c ®¶ng trong Quèc tÕ II, C−¬ng lÜnh Ðc-phuya lµ mét thø kiÓu Ng−êi vÒ b¶n dù th¶o ®ã (xem tr. 303- 317). mÉu. Nh−ng ban l·nh ®¹o §¶ng d©n chñ - x· héi §øc kh«ng cho quÇn chóng ®¶ng viªn biÕt sù phª ph¸n cña ¡ng-ghen, vµ nh÷ng ý kiÕn nhËn T¹i héi nghÞ cña ban biªn tËp tê "Tia löa" ë Xuy-rÝch ngµy 14 th¸ng xÐt hÕt søc quan träng cña ¡ng-ghen ®· kh«ng ®−îc chó ý ®Õn trong T− (lÞch míi) 1902, kh«ng cã Lª-nin tham dù, dù th¶o c−¬ng lÜnh cña khi th¶o v¨n b¶n cuèi cïng cña c−¬ng lÜnh. V. I. Lª-nin vµ G. V. Plª- toµn thÓ ban biªn tËp ®−îc th«ng qua: phÇn lý luËn (dù th¶o cña tiÓu kha-nèp cho r»ng khuyÕt ®iÓm chñ yÕu cña C−¬ng lÜnh Ðc-phuya, sù ban) vµ phÇn thùc tiÔn (®· ®−îc sù tho¶ thuËn cña tÊt c¶ c¸c uû viªn ban nh−îng bé hÌn nh¸t cña nã ®èi víi chñ nghÜa c¬ héi lµ ®· kh«ng nãi g× biªn tËp tê "Tia löa" ngay tõ ®Çu th¸ng Ba 1902). PhÇn lín c¸c ý kiÕn ®Õn chuyªn chÝnh v« s¶n. nhËn xÐt, c¸c ®iÓm söa ®æi vµ c¸c ®iÓm bæ sung do Lª-nin ®Ò nghÞ ®· ®−îc c¸c t¸c gi¶ c−¬ng lÜnh c©n nh¾c khi th¶o luËn dù th¶o ®ã t¹i héi Lª-nin ®· sö dông nguyªn b¶n tiÕng §øc cña C−¬ng lÜnh Ðc-phuya, tù m×nh dÞch nh÷ng luËn ®iÓm ®· trÝch dÉn. ⎯ 251. nghÞ Xuy-rÝch. Dù th¶o c−¬ng lÜnh cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, do 102 §©y muèn nãi ®Õn luËn ®iÓm trong "Tuyªn ng«n cña §¶ng céng s¶n" ban biªn tËp b¸o "Tia löa" vµ t¹p chÝ "B×nh minh" th¶o ra, ®· ®−îc ®¨ng nh− sau: "Cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n chèng giai cÊp t− s¶n, dï trªn tê "Tia löa" sè 21, ngµy 1 th¸ng S¸u 1902. §¹i héi II cña §¶ng c«ng vÒ thùc chÊt kh«ng ph¶i lµ mét cuéc ®Êu tranh d©n téc, nh−ng lóc ®Çu nh©n d©n chñ - x· héi Nga, häp tõ 17 th¸ng B¶y ®Õn 10 th¸ng T¸m (30 vÉn mang h×nh thøc ®Êu tranh d©n téc. §−¬ng nhiªn, giai cÊp v« s¶n th¸ng B¶y - 23 th¸ng T¸m) 1903, ®· th«ng qua dù th¶o c−¬ng lÜnh cña mçi n−íc tr−íc hÕt ph¶i thanh to¸n xong giai cÊp t− s¶n n−íc m×nh ®·" ®¶ng do ph¸i "Tia löa" th¶o ra mµ kh«ng cã söa ®æi g× lín. (C. M¸c vµ Ph.¡ng-ghen. TuyÓn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, C−¬ng lÜnh cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga tån t¹i cho ®Õn Hµ-néi, xuÊt b¶n lÇn thø hai, 1970, t. 1, tr. 40). ⎯ 270. 1919 khi §¹i héi VIII cña §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng qua c−¬ng lÜnh C. M¸c vµ Ph.¡ng-ghen. Toµn tËp, tiÕng Nga, t.XVI, ph.II, 1936, tr.104. — 103 míi. PhÇn lý luËn trong c−¬ng lÜnh cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· 273. héi Nga nªu lªn nh÷ng quy luËt chung vµ xu thÕ ph¸t triÓn cña chñ C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen. Toµn tËp, tiÕng Nga, t.XVI, ph.II, 1936, tr.103. — 104 nghÜa t− b¶n, theo ®Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin, ®· ®−îc ®−a vµo b¶n c−¬ng lÜnh míi cña §¶ng céng s¶n (b) Nga. ⎯ 247. 279. 105 §©y muèn nãi ®Õn c¸c b¶n "§iÒu lÖ t¹m thêi cña Héi liªn hiÖp lao ®éng 101 C−¬ng lÜnh Ðc-phuya cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc ®· ®−îc th«ng quèc tÕ" do C. M¸c th¶o ra vµ ®−îc th«ng qua t¹i phiªn häp Héi ®ång qua håi th¸ng M−êi 1891 t¹i ®¹i héi ®¶ng häp ë Ðc-phuya. C−¬ng lÜnh trung −¬ng cña Quèc tÕ I ngµy 1 th¸ng M−êi mét 1864 (xem C. M¸c vµ Ðc-phuya lµ mét b−íc tiÕn so víi c−¬ng lÜnh G«-ta (1875); c−¬ng lÜnh Ph.¡ng-ghen. Toµn tËp, tiÕng Nga, t.XIII, ph.I, 1936, t.13-16) vµ "§iÒu lÖ ®−îc x©y dùng trªn c¬ së häc thuyÕt cña chñ nghÜa M¸c kh¼ng ®Þnh chung cña Héi liªn hiÖp lao ®éng quèc tÕ", ®−îc héi nghÞ Lu©n-®«n cña r»ng ph−¬ng thøc s¶n xuÊt t− b¶n chñ nghÜa nhÊt ®Þnh sÏ bÞ diÖt vong Quèc tÕ I th«ng qua vµo th¸ng ChÝn 1871; b¶n ®iÒu lÖ nµy ®−îc th¶o ra vµ sÏ bÞ ph−¬ng thøc s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa thay thÕ; c−¬ng lÜnh ®· trªn c¬ së "§iÒu lÖ t¹m thêi" cña Quèc tÕ (xem C. M¸c vµ Ph.¡ng-ghen. nªu bËt sù cÇn thiÕt ®èi víi giai cÊp c«ng nh©n lµ ph¶i tiÕn hµnh ®Êu TuyÓn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, xuÊt b¶n lÇn thø tranh chÝnh trÞ, ®· chØ râ vai trß cña ®¶ng víi tÝnh c¸ch lµ ng−êi l·nh hai, 1970, t. I, tr.467-471). ⎯ 286. ®¹o cuéc ®Êu tranh ®ã, v.v.; nh−ng trong C−¬ng lÜnh Ðc-phuya còng cßn
  7. Chó thÝch Chó thÝch 624 625 106 héi Nga" cña m×nh lµ bµi thuyÕt minh cho phÇn ruéng ®Êt trong c−¬ng C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø hai, t.4, tr.434. ⎯ 288. lÜnh cña ®¶ng (xem tËp nµy, tr. 377 - 432). ⎯ 300. 114 107 Theo "§iÒu lÖ vÒ tiÒn chuéc cña n«ng d©n ®−îc gi¶i phãng khái chÕ ®é §©y muèn nãi ®Õn bµi "VÊn ®Ò n«ng d©n ë Ph¸p vµ §øc" cña Ph. ¡ng- n«ng n«...", ®−îc phª chuÈn ngµy 19 th¸ng Hai 1861, th× n«ng d©n ph¶i ghen; trong bµi nµy ¡ng-ghen phª ph¸n c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña §¶ng tr¶ cho ®Þa chñ tiÒn chuéc l¹i nh÷ng phÇn ruéng ®−îc chia mµ hä ®· c«ng nh©n Ph¸p, lµ c−¬ng lÜnh ®−îc th«ng qua t¹i ®¹i héi ®¶ng ë M¸c- ®−îc h−ëng. Khi ký kÕt khÕ −íc chuéc, chÝnh phñ Nga hoµng ®· tr¶ x©y n¨m 1892 vµ ®−îc bæ sung t¹i ®¹i héi N¨ng-t¬ n¨m 1894 (xem C. cho ®Þa chñ mét kho¶n tiÒn chuéc ®−îc coi nh− lµ mãn nî mµ n«ng M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. TuyÓn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ- néi, xuÊt b¶n lÇn thø hai, 1971, t.II, tr.513 - 538). ⎯ 288. d©n ph¶i tr¶ vµ kho¶n tiÒn chuéc nµy n«ng d©n ph¶i tr¶ trong suèt 49 n¨m. Mãn nî ®ã chia thµnh nh÷ng phÇn t−¬ng øng mµ n«ng d©n ph¶i 108 C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Toµn tËp, tiÕng Nga, t. XVI, ph. II, 1936, tr. nép hµng n¨m, nh÷ng phÇn ®ã ®−îc gäi lµ tiÒn chuéc. TiÒn chuéc rÊt 106. ⎯ 289. nÆng vµ v−ît qu¸ søc cña n«ng d©n, ®· lµm cho hä bÞ ph¸ s¶n vµ bÇn cïng ho¸ hµng lo¹t. ChØ riªng nh÷ng n«ng d©n tr−íc kia thuéc ®Þa chñ, 109 C.M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. TuyÓn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, ®· tr¶ cho chÝnh phñ Nga hoµng kho¶ng 2 tû róp, thÕ mµ theo gi¸ thÞ Hµ-néi, xuÊt b¶n lÇn thø hai, 1971, t. II, tr.28. ⎯ 293. tr−êng th× gi¸ trÞ sè ruéng ®Êt ®−îc chuyÓn cho n«ng d©n kh«ng v−ît 110 C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Toµn tËp, tiÕng Nga, t. XVI, ph. II, 1936, tr. qu¸ 544 triÖu róp. V× cã nh÷ng n«ng d©n m·i ®Õn n¨m 1883 míi b¾t 106. ⎯ 293. ®Çu tr¶ tiÒn chuéc, nªn viÖc tr¶ tiÒn chuéc ph¶i tíi n¨m 1932 míi kÕt thóc. Nh−ng phong trµo n«ng d©n trong thêi kú c¸ch m¹ng Nga lÇn thø 111 V. I. Lª-nin muèn nãi ®Õn ®o¹n sau ®©y trong bµi cña Ph. ¡ng-ghen nhÊt 1905 - 1907 ®· buéc chÝnh phñ Nga hoµng huû bá viÖc tr¶ tiÒn "Gãp phÇn phª ph¸n dù th¶o c−¬ng lÜnh d©n chñ - x· héi n¨m 1891": chuéc kÓ tõ th¸ng Giªng 1907. ⎯ 300. "Nãi chung, c−¬ng lÜnh ®ã m¾c ph¶i khuyÕt ®iÓm lµ t×m c¸ch hîp nhÊt "Chuéc l¹i còng tøc lµ mua" ⎯ lêi cña V«n-ghin, mét trong nh÷ng nh©n 115 c¸i kh«ng thÓ hîp nhÊt ®−îc: võa lµ c−¬ng lÜnh l¹i võa lµ b¶n thuyÕt vËt trong tiÓu thuyÕt "Më ®Çu" cña N. G. TsÐc-n−-sÐp-xki, lêi nãi ®ã thÓ minh vÒ c−¬ng lÜnh. Ng−êi ta sî r»ng nÕu viÕt ng¾n vµ cã tÝnh thuyÕt hiÖn th¸i ®é cña chÝnh N. G. TsÐc-n−-sÐp-xki ®èi víi viÖc "gi¶i phãng" phôc th× ®éc gi¶ sÏ kh«ng hiÓu ®−îc ®Çy ®ñ, nªn ng−êi ta xen vµo v¨n n«ng d©n n¨m 1861 (xem N. G. TsÐc-n−-sÐp-xki. Toµn tËp, tiÕng Nga, b¶n nh÷ng lêi gi¶i thÝch lµm cho sù tr×nh bµy thªm r−êm rµ vµ dµi t. XIII, 1949, tr.188). ⎯ 300. dßng" (C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Toµn tËp, tiÕng Nga, t. XVI, ph. II, 116 Nh÷ng nhËn xÐt cña V. I. Lª-nin vÒ b¶n dù th¶o phÇn lý luËn trong 1936, tr. 103). ⎯ 299. c−¬ng lÜnh cña tiÓu ban, ®−îc viÕt ë bªn lÒ vµ gi÷a nh÷ng hµng ch÷ cña 112 "Söa ®æi phÇn ruéng ®Êt trong dù th¶o c−¬ng lÜnh" do V. I. Lª-nin viÕt b¶n th¶o b¶n dù th¶o cña tiÓu ban, vµ c¶ ë mÆt tr¸i c¸c trang b¶n th¶o. trªn nh÷ng trang giÊy tr¾ng trong b¶n th¶o bµi "C−¬ng lÜnh ruéng ®Êt Nh÷ng luËn ®iÓm ®Æc biÖt trong dù th¶o c¸c tiÓu ban mµ Lª-nin nªu bËt cña ®¶ng d©n chñ - x· héi Nga", cã liªn quan ®Õn b¶n dù th¶o phÇn (b»ng g¹ch d−íi, dÊu ngoÆc, dÊu g¹ch, v.v.) ®Òu ®−îc g¹ch d−íi b»ng nh÷ng nÐt kÎ nhá. ⎯ 303. thùc tiÔn cña c−¬ng lÜnh, lµ dù th¶o do tiÓu ban, tøc lµ n¨m uû viªn ban biªn tËp tê "Tia löa", th¶o ra trong thêi kú ban biªn tËp cßn ho¹t ®éng ë ThuyÕt song b¶n vÞ ⎯ hÖ thèng tiÒn tÖ, trong ®ã ®¬n vÞ tiÒn tÖ cña mét 117 Muyn-khen. T¹i cuéc häp cña c¸c uû viªn ban biªn tËp tê "Tia löa" ë n−íc ®−îc quy ®Þnh c¶ b»ng vµng lÉn b»ng b¹c, ®ång thêi hai kim lo¹i Xuy-rÝch ngµy 1-4 (14-17) th¸ng T− 1902, kh«ng cã Lª-nin tham dù, ®ã lµ ph−¬ng tiÖn thanh to¸n hîp ph¸p ngang nhau; hÖ thèng tiÒn tÖ "Söa ®æi" Êy ®· bÞ b¸c bá. ⎯ 300. nµy phæ biÕn réng r·i ë T©y ¢u vµo thÕ kû XVI - XIX. T huyÕt tiÒn Ra-pha-en ⎯ t rµo l − u ph¶n ®éng - l·ng m¹n trong 1 13 V . I. Lª-nin gäi bµi "C − ¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña ® ¶ng d©n chñ - x· v¨n ho¸ Anh, xuÊt hiÖn vµo gi÷a thÕ kû XIX. Nh÷ng häa sÜ thuéc
  8. Chó thÝch Chó thÝch 626 627 b×nh qu©n vµ còng dù kiÕn c¶ sù ph¸t triÓn c¸c lo¹i hîp t¸c x· n÷a. ph¸i tiÒn Ra-pha-en tuyªn bè r»ng lý t−ëng cña hä lµ nÒn nghÖ thuËt ý Trong c¸i c−¬ng lÜnh mµ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng cè buæi ®Çu thêi kú Phôc h−ng (tr−íc Ra-pha-en, do ®ã cã tªn gäi "thuyÕt tr×nh bµy nh− lµ mét c−¬ng lÜnh "x· héi ho¸ ruéng ®Êt", ch¼ng cã g× lµ tiÒn Ra-pha-en"), nÒn nghÖ thuËt mµ hä lÜnh héi mét c¸ch sai lÖch lµ x· héi chñ nghÜa c¶, v× chØ xo¸ bá chÕ ®é t− h÷u vÒ ruéng ®Êt th«i th×, mét nÒn nghÖ thuËt t«n gi¸o thêi Trung cæ. Chñ nghÜa kh«ng t−ëng x· nh− Lª-nin ®· v¹ch râ, kh«ng thÓ xo¸ bá sù thèng trÞ cña t− b¶n vµ sù héi vµ tinh thÇn ph¶n kh¸ng l·ng m¹n tiÓu t− s¶n lµ nh÷ng ®Æc tr−ng nghÌo khæ cña quÇn chóng. Néi dung thùc tÕ, tiÕn bé vÒ mÆt lÞch sö cña cña nh÷ng quan ®iÓm cña hä. Nh÷ng nhµ v¨n thuéc ph¸i tiÒn Ra-pha- c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng lµ en ®· coi chñ nghÜa anh hïng l·ng m¹n trong nh÷ng truyÒn thuyÕt vµ ®Êu tranh ®Ó thñ tiªu chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ; yªu truyÖn cæ tÝch, th¬ tr÷ t×nh mang tÝnh chÊt t«n gi¸o thêi Trung cæ, s¸ch ®ã ®· biÓu thÞ mét c¸ch kh¸ch quan nh÷ng lîi Ých vµ nh÷ng nh÷ng t¸c phÈm cña §an-t¬ vµ cña G. Ts«-xe, ng−êi Anh theo chñ nguyÖn väng cña n«ng d©n trong thêi kú c¸ch m¹ng d©n chñ - t− s¶n. nghÜa hiÖn thùc thêi kú ®Çu, lµ nh÷ng ®iÓn h×nh v¨n häc cña m×nh. §¶ng b«n-sª-vÝch ®· v¹ch trÇn c¸c m−u toan cña nh÷ng ng−êi x· ThuyÕt tiÒn Ra-pha-en lµ mét hiÖn t−îng ®Æc biÖt trong sù khñng ho¶ng vµ trong b−íc ®Çu suy sôp cña nÒn v¨n ho¸ t− s¶n. ⎯ 316. héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng gi¶ danh nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa; ®· ®Êu tranh ngoan c−êng chèng nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - c¸ch 118 §©y nãi vÒ quyÓn ba cña bé "T− b¶n" cña C. M¸c. ë d−íi lµ nh¾c ®Õn m¹ng muèn g©y ¶nh h−ëng trong n«ng d©n; ®· v¹ch râ t¸c h¹i cña s¸ch quyÓn hai cña bé "T− b¶n". ⎯ 319. l−îc khñng bè c¸ nh©n cña hä ®èi víi phong trµo c«ng nh©n. §ång Nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng (XHCN-CM) ⎯ ®¶ng tiÓu 119 thêi, trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch còng t− s¶n ë Nga xuÊt hiÖn vµo cuèi 1901 - ®Çu 1902 do kÕt qu¶ cña sù hîp chÊp nhËn tho¶ hiÖp t¹m thêi víi nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - c¸ch nhÊt nh÷ng nhãm vµ tiÓu tæ d©n tuý. C¸c c¬ quan chÝnh thøc cña ®¶ng m¹ng ®Ó ®Êu tranh chèng chÕ ®é Nga hoµng. ®ã lµ b¸o "N−íc Nga c¸ch m¹ng" (1900 - 1905) vµ t¹p chÝ "TruyÒn tin TÝnh kh«ng thuÇn nhÊt vÒ mÆt giai cÊp cña n«ng d©n, rót côc l¹i, ®· C¸ch m¹ng Nga" (1901 - 1905). Nh÷ng quan ®iÓm cña ®¶ng x· héi chñ g©y nªn t×nh tr¹ng kh«ng æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ vµ t− t−ëng vµ sù lñng nghÜa - c¸ch m¹ng lµ mét sù hçn hîp chiÕt trung cña t− t−ëng chñ cñng vÒ tæ chøc trong ®¶ng x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng, sù dao ®éng nghÜa d©n tuý vµ t− t−ëng chñ nghÜa xÐt l¹i; nh÷ng ng−êi x· héi chñ th−êng xuyªn cña hä gi÷a giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa vµ giai cÊp nghÜa - c¸ch m¹ng, theo lêi cña Lª-nin, muèn v¸ vÝu "nh÷ng chç r¸ch v« s¶n. Ngay tõ nh÷ng n¨m c¸ch m¹ng Nga lÇn thø nhÊt, ph¸i h÷u cña cña chñ nghÜa d©n tuý" b»ng "nh÷ng m¶nh v¸ vÝu cña lèi "phª ph¸n" ®¶ng x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng ®· t¸ch khái ®¶ng ®ã ®Ó thµnh lËp thÞnh hµnh cã tÝnh chÊt c¬ héi chñ nghÜa ®èi víi chñ nghÜa M¸c" (Toµn "§¶ng lao ®éng d©n tuý- x· héi chñ nghÜa", mét ®¶ng hîp ph¸p cã c¸c tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt, quan ®iÓm gÇn gièng c¸c quan ®iÓm cña ®¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, cßn 1964, t. 9, tr.367). Nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng kh«ng ph¸i t¶ th× thµnh lËp mét tæ chøc cã tÝnh chÊt nöa v« chÝnh phñ, tøc lµ thÊy sù kh¸c nhau vÒ giai cÊp gi÷a giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n, hä lµm Héi liªn hiÖp nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng "ph¸i tèi ®a". lu mê sù ph©n hãa giai cÊp vµ nh÷ng m©u thuÉn trong néi bé n«ng Trong thêi kú ph¶n ®éng Xt«-l−-pin, ®¶ng x· héi chñ nghÜa- c¸ch m¹ng d©n, phñ nhËn vai trß l·nh ®¹o cña giai cÊp v« s¶n trong c¸ch m¹ng. bÞ ph¸ s¶n hoµn toµn vÒ t− t−ëng vµ tæ chøc. Trong nh÷ng n¨m chiÕn S¸ch l−îc khñng bè c¸ nh©n mµ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - c¸ch tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, ®a sè nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng tuyªn truyÒn nh− lµ biÖn ph¸p ®Êu tranh chñ yÕu ®Ó chèng chÕ m¹ng ®· ®øng trªn lËp tr−êng chñ nghÜa x· héi - s«-vanh. ®é chuyªn chÕ, ®· g©y thiÖt h¹i lín cho phong trµo c¸ch m¹ng, lµm khã Sau khi cuéc C¸ch m¹ng d©n chñ - t − s ¶n th¸ng Hai 1917 kh¨n cho viÖc tæ chøc quÇn chóng ®Êu tranh c¸ch m¹ng. t h¾ng lîi, ®¶ng x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng cïng víi ph¸i men- C − ¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña nh÷ng ng − êi x· héi chñ sª-vÝch vµ bän d©n chñ - lËp hiÕn trë thµnh chç dùa chñ yÕu cña nghÜa - c¸ch m¹ng dù kiÕn xo¸ bá chÕ ®é t − h ÷u vÒ ruéng ChÝnh phñ l©m thêi t − s ¶n - ®Þa chñ ph¶n c¸ch m¹ng, cßn c¸c l·nh ®Êt vµ giao ruéng ®Êt cho c¸c c«ng x· sö dông theo nguyªn t¾c tô cña ®¶ng (Kª-ren-xki, ¸ p-kxen-chi-Ðp, TsÐc-nèp) th× tham gia
  9. Chó thÝch Chó thÝch 628 629 d©n tuý". T¹p chÝ "Cña c¶i n−íc Nga" ®· vµi lÇn thay ®æi tªn gäi ("Ký sù chÝnh phñ ®ã. Do ¶nh h−ëng cña n«ng d©n ®· gi¸c ngé c¸ch m¹ng, thêi ®¹i", "Thêi ®¹i", "Ký sù n−íc Nga"; tõ th¸ng T− 1917 l¹i lÊy tªn lµ ph¸i t¶ ®¶ng x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng ®· thµnh lËp vµo cuèi th¸ng "Cña c¶i n−íc Nga"). ⎯ 321. M−êi mét 1917, mét ®¶ng ®éc lËp cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - 121 c¸ch m¹ng ph¸i t¶. V× muèn duy tr× ¶nh h−ëng cña m×nh trong quÇn §©y muèn nãi ®Õn cuéc can thiÖp cña c¸c c−êng quèc ®Õ quèc chñ chóng n«ng d©n, nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng ph¸i t¶ ®· nghÜa (§øc, NhËt, ý, Anh, Mü, Ph¸p, n−íc Nga Nga hoµng vµ ¸o- Hung) vµo Trung-quèc nh»m ®µn ¸p cuéc khëi nghÜa NghÜa hoµ ®oµn thõa nhËn ChÝnh quyÒn x«-viÕt trªn h×nh thøc vµ tho¶ hiÖp víi nh÷ng cña nh©n d©n chèng ®Õ quèc vµo nh÷ng n¨m 1899 - 1901. ⎯ 324. ng−êi b«n-sª-vÝch, nh−ng ch¼ng bao l©u hä l¹i ®Êu tranh chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt. Trong nh÷ng n¨m cã sù can thiÖp vò trang cña n−íc ngoµi 122 Trªn b¸o "Tia löa" sè 2, th¸ng Hai 1901, trong môc "§êi sèng x· héi vµ néi chiÕn, nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng ®· tiÕn hµnh chóng ta", cã ®¨ng bót ký "Trªn "®o¹n ®−êng Xi-bi-ri vÜ ®¹i" (Th− göi ho¹t ®éng ph¸ ho¹i, ph¶n c¸ch m¹ng, tÝch cùc ñng hé bän can thiÖp vµ tõ Xi-bi-ri)", m« t¶ t×nh h×nh tham nhòng, hèi lé trong viÖc x©y dùng ®−êng s¾t Xi-bi-ri. ⎯ 324. bän b¹ch vÖ, tham gia nh÷ng vô ©m m−u chèng c¸ch m¹ng, tæ chøc "Tin tøc M¸t-xc¬-va" ⎯ mét trong nh÷ng tê b¸o Nga l©u nhÊt, do nh÷ng hµnh ®éng khñng bè chèng nh÷ng nhµ ho¹t ®éng Nhµ n−íc x«- 123 viÕt vµ cña §¶ng céng s¶n. Sau khi néi chiÕn kÕt thóc, nh÷ng ng−êi x· Tr−êng ®¹i häc tæng hîp M¸t-xc¬-va xuÊt b¶n tõ 1756 (lóc ®Çu xuÊt héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng vÉn tiÕp tôc nh÷ng ho¹t ®éng thï ®Þch chèng b¶n theo khæ nhá). Trong nh÷ng n¨m 1863 - 1887, ng−êi biªn tËp vµ Nhµ n−íc x«-viÕt ë trong n−íc vµ tham gia phe b¹ch vÖ l−u vong. xuÊt b¶n tê "Tin tøc M¸t-xc¬-va" lµ M. N. C¸t-cèp, mét tªn cùc kú ph¶n ®éng vµ theo chñ nghÜa s«-vanh, chèng l¹i nh÷ng biÓu hiÖn nhá nhÊt "TruyÒn tin C¸ch m¹ng Nga. B×nh luËn chÝnh trÞ - x· héi" ⎯ t¹p chÝ cña t− t−ëng x· héi tiÕn bé; C¸t-cèp ®· biÕn tê b¸o thµnh mét c¬ quan bÊt hîp ph¸p, xuÊt b¶n ë n−íc ngoµi (Pa-ri-Gi¬-ne-v¬) vµo nh÷ng n¨m cña ph¸i b¶o hoµng - d©n téc chñ nghÜa, lµ ph¸i tuyªn truyÒn nh÷ng 1901 - 1905; ra ®−îc bèn sè. Tõ sè 2, lµ c¬ quan lý luËn cña ®¶ng x· héi quan ®iÓm cña c¸c tÇng líp ®Þa chñ vµ thµy tu ph¶n ®éng nhÊt; tõ 1905, chñ nghÜa - c¸ch m¹ng. C¸c céng t¸c viªn cña t¹p chÝ lµ M. R. G«-tx¬ (A. tê "Tin tøc M¸t-xc¬-va" lµ mét trong nh÷ng c¬ quan ng«n luËn chÝnh Lª-vi-tx¬-ki), I. A. Ru-ba-n«-vÝch, V. M. TsÐc-nèp (I-u. G¸c-®ª-nin), E. cña ph¸i Tr¨m ®en. B¸o bÞ ®×nh b¶n vµo cuèi n¨m 1917. ⎯ 330. C. Brª-sc«-Brª-scèp-xcai-a, v. v.. ⎯ 320. 124 ¤-bl«-mèp lµ mét ®Þa chñ, nh©n vËt chÝnh trong tiÓu thuyÕt cña I. A. "Cña c¶i n−íc Nga" ⎯ t¹p chÝ ra hµng th¸ng, xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ 120 G«n-tsa-rèp còng mang tªn ®ã, t−îng tr−ng cho sù b¶o thñ, tr× trÖ, kh«ng cã kh¶ n¨ng ho¹t ®éng. ⎯ 332. 1876 ®Õn 1918. Tõ ®Çu nh÷ng n¨m 90, t¹p chÝ chuyÓn vµo tay ph¸i d©n tuý tù do chñ nghÜa ®øng ®Çu lµ N. C. Mi-khai-lèp-xki; lµ c¬ quan chñ "Tñ s¸ch c«ng nh©n d©n chñ - x· héi" ⎯ lo¹i s¸ch nhá do nhãm nh÷ng 1 25 yÕu cña ph¸i d©n tuý, më chiÕn dÞch chèng nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· ng−êi d©n chñ - x· héi Pª-tÐc-bua vµ Vin-n« xuÊt b¶n vµo nh÷ng n¨m héi Nga vµo n¨m 1893. Khi bãp mÐo vµ xuyªn t¹c chñ nghÜa M¸c, t¹p 1900 - 1901. Thµnh lËp vµo mïa hÌ 1900, nhãm "Tñ s¸ch c«ng nh©n d©n chÝ "Cña c¶i n−íc Nga" ®· dùa vµo bän xÐt l¹i T©y ¢u. T¹p chÝ "Cña c¶i chñ - x· héi" ®Æt môc tiªu cña hä lµ chuyÓn träng t©m c«ng t¸c cæ ®éng n−íc Nga" tËp hîp xung quanh nã nh÷ng nhµ chÝnh luËn ⎯ vÒ sau trë d©n chñ- x· héi tõ ®Êu tranh kinh tÕ sang ®Êu tranh chÝnh trÞ b»ng c¸ch thµnh nh÷ng ®¶ng viªn næi tiÕng cña ®¶ng x· héi chñ nghÜa - c¸ch xuÊt b¶n nh÷ng cuèn s¸ch nhá thÝch hîp. Nh÷ng thµnh viªn cña nhãm ë Pª-tÐc-bua th× ®¶m nhiÖm phÇn v¨n häc - biªn tËp cña s¸ch, cßn nh÷ng m¹ng, cña "nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa d©n tuý" vµ cña nh÷ng nhãm thµnh viªn cña nhãm ë Vin-n« th× ®¶m nhiÖm phÇn kü thuËt. Nhãm cã lao ®éng trong c¸c §u-ma nhµ n−íc. Trong môc v¨n häc cña t¹p chÝ ®· liªn hÖ víi M¸t-xc¬-va, Kh¸c-cèp, ¤-®Ðt-xa vµ c¸c thµnh phè kh¸c. ®¨ng bµi cña c¸c nhµ v¨n tiÕn bé nh− V. V. Vª-rª-xa-Ðp, V. M. G¸c-sin, Th«ng qua nhãm "Ng−êi x· héi chñ nghÜa", c¸c xuÊt b¶n phÈm cña A. M. Goãc-ki, V. G. C«-r«-len-c«, A. I. Cu-prin, §. N. Ma-min - Xi-bi- hä ®−îc truyÒn b¸ ë Pª-tÐc-bua vµ ë vïng Pª-tÐc-bua.Do sù tè gi¸c ri-¸c, G. I. U-xpen-xki, v. v.. cña tªn khiªu khÝch M. Gu-r«-vÝch, nhãm "Tñ s¸ch c«ng nh©n d©n chñ Tõ 1906, t¹p chÝ "Cña c¶i n − íc Nga" trë thµnh c¬ quan cña - x· héi" ®· bÞ c¶nh s¸t ®Ëp tan vµo ®ªm 30 th¸ng Giªng (12 th¸ng Hai) ®¶ng nöa d©n chñ - lËp hiÕn cña "nh÷ng ng − êi x· héi chñ nghÜa 1901: tÊt c¶ nh÷ng ng−êi tham gia nhãm ®ã ®Òu bÞ b¾t. "Tñ s¸ch c«ng
  10. Chó thÝch Chó thÝch 630 631 nh©n d©n chñ - x· héi" ®· xuÊt b¶n nh÷ng cuèn s¸ch nhá: "Lêi ban biªn vµo chÕ ®é céng hoµ vµ c¸c quyÒn tù do d©n chñ. N¨m 1898, khi nh÷ng tËp "Tñ s¸ch c«ng nh©n"", "T¬-ran-xvan vµ Trung-quèc. Hai diÔn v¨n cña ng−êi x· héi chñ nghÜa vµ nh÷ng ®¹i biÓu tiªn tiÕn cña nÒn d©n chñ t− Kª-r¬-H¸c-®i vµ LiÕp nÕch", "Nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña ph¸p luËt Nga", s¶n (trong ®ã cã £. D«-li-a, Gi. Gi«-re-x¬, A. Phr¨ng-x¬, v.v.) ph¸t ®éng v.v.. Tê "Tia löa" (sè 2, th¸ng Hai 1901) ®· hoan nghªnh nh÷ng nhiÖm vô mét cuéc vËn ®éng nh»m xÐt l¹i vô ¸n §r©y - phuýt, th× vô ¸n ®ã cã cña "Tñ s¸ch c«ng nh©n d©n chñ - x· héi" ®−îc ®Ò ra trong cuèn s¸ch nhá ngay mét tÝnh chÊt chÝnh trÞ râ rÖt vµ ph©n chia ®Êt n−íc thµnh hai "Lêi ban biªn tËp", nh−ng ®ång thêi còng nhËn ®Þnh r»ng nh÷ng luËn ph¸i: mét bªn lµ nh÷ng ng−êi céng hoµ vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ vµ ®iÓm cña cuèn s¸ch ®ã nh− "giai cÊp t− s¶n Nga hiÖn nay kh«ng mong mét bªn lµ khèi bän b¶o hoµng, bän theo chñ nghÜa t¨ng l÷, bän theo muèn g×", "ë n−íc ta, giai cÊp t− s¶n ®−îc h−ëng mét sè quyÒn tù do chñ nghÜa bµi Do-th¸i vµ bän d©n téc chñ nghÜa. N¨m 1899, d−íi ¸p lùc chÝnh trÞ nµo ®ã, dï lµ th¶m h¹i mÊy ®i n÷a" lµ kh«ng ®óng, tøc lµ b¸o ®ã cña d− luËn x· héi, §r©y-phuýt ®−îc ©n x¸ vµ th¶ ra; nh−ng chØ ®Õn ®· nªu lªn còng c¸i khuyÕt ®iÓm mµ V. I. Lª-nin ®· v¹ch ra. Nh÷ng quan n¨m 1906, do quyÕt ®Þnh cña toµ th−îng thÈm, §r©y-phuýt míi ®−îc ®iÓm sai lÇm ®ã còng ®−îc ph¶n ¸nh trong cuèn s¸ch nhá "Nh÷ng ®Æc tr¾ng ¸n vµ ®−îc trë l¹i qu©n ®éi. ⎯ 335. ®iÓm c¬ b¶n cña ph¸p luËt Nga". ⎯ 333. Nh÷ng «ng quan P«m-pa-®ua ⎯ h×nh ¶nh trµo phóng cã tÝnh chÊt kh¸i 129 126 V. I. Lª-nin trÝch cuèn s¸ch nhá "§ªm tr−íc cña c¸ch m¹ng. B×nh luËn qu¸t do M. £. Xan-t−-cèp - Sª-®rin dùng lªn trong t¸c phÈm "Nh÷ng vÒ c¸c vÊn ®Ò lý thuyÕt vµ s¸ch l−îc, ra kh«ng ®Òu kú" do L. Na-®ª-gi¬- «ng quan P«m-pa-®ua vµ nh÷ng bµ quan P«m-pa-®ua", trong t¸c phÈm ®in (E. O. Dª-len-xki) biªn tËp vµ nhãm "Tù do" xuÊt b¶n n¨m 1901, ®ã nhµ v¨n trµo phóng lín cña Nga ®· nghiªm kh¾c lªn ¸n bän quan tr. 129. C©u hái cã tÝnh kh¼ng ®Þnh cña t¸c gi¶ "b×nh luËn" ®· xuÊt hiÖn l¹i cao cÊp cña Nga hoµng, c¸c bé tr−ëng vµ tØnh tr−ëng. C¸i tõ chÝnh do hai bµi b¸o ng¾n trªn tê "Tia löa" nh»m vµo cuéc ®Êu tranh cña x¸c mµ Xan-t−-cèp - Sª-®rin dïng ®Ó chØ bän quan l¹i chuyªn quyÒn vµ nh÷ng nhµ thèng kª trong héi ®ång ®Þa ph−¬ng chèng l¹i sù ®éc ®o¸n ®éc ®o¸n ®· ®i vµo ng«n ng÷ Nga mét c¸ch v÷ng ch¾c. ⎯ 335. cña hµnh chÝnh: "Sù biÕn ë Héi ®ång ®Þa ph−¬ng tØnh £-ca-tª-ri-n«- xl¸p" (sè 7, th¸ng T¸m 1901) vµ ""Nh÷ng kÎ ph¸ ho¹i b·i c«ng" ë Vi-¸t- 130 §©y muèn nãi ®Õn lêi tùa do P. B. Xt¬-ru-vª (d−íi bÝ danh lµ R. N. X.) ca" (sè 9, th¸ng M−êi 1901). ⎯ 333. viÕt cho "b¶n ®iÒu trÇn mËt" cña bé tr−ëng Bé tµi chÝnh X. I-u. VÝt-te "ChÕ ®é chuyªn chÕ vµ héi ®ång ®Þa ph−¬ng", ®¨ng trªn t¹p chÝ "B×nh 127 Xem C. M¸c vµ Ph.¡ng-ghen. Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 2, minh" n¨m 1901 ë Stót-ga. V. I. Lª-nin kÞch liÖt phª ph¸n lêi tùa ®ã t. 4, tr.433. trong t¸c phÈm cña Ng−êi "Nh÷ng kÎ ¸p bøc c¸c héi ®ång ®Þa ph−¬ng D−íi ®©y, V. I. Lª-nin muèn nãi ®Õn luËn ®iÓm nh− sau trong vµ nh÷ng An-ni-ban cña ph¸i tù do" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ ch−¬ng IV cña "Tuyªn ng«n cña §¶ng céng s¶n": "... ë tÊt c¶ c¸c xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 5, tr. 25-89). ⎯ 337. n−íc, nh÷ng ng−êi céng s¶n ®Òu ñng hé mäi phong trµo c¸ch m¹ng 131 §©y lµ nãi vÒ "§iÒu lÖ t¹m thêi vÒ tæ chøc c¸c ®oµn thÓ sinh viªn trong chèng trËt tù x· héi vµ chÝnh trÞ hiÖn cã" (xem C. M¸c vµ Ph.¡ng-ghen. c¸c tr−êng ®¹i häc thuéc Bé gi¸o dôc quèc d©n" ®−îc bé tr−ëng Bé TuyÓn tËp, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, xuÊt b¶n lÇn thø hai, 1970, t. I, tr. 65). ⎯ 334. gi¸o dôc quèc d©n Van-nèp-xki phª chuÈn ngµy 22 th¸ng Ch¹p 1901 (4 th¸ng Giªng 1902). C¸c sinh viªn bÊt m·n vÒ "§iÒu lÖ t¹m thêi", ®iÒu lÖ 1 28 V . I. Lª-nin muèn nãi ®Õn c¸i gäi lµ "vô ¸n §r©y-phuýt", sÜ quan ®Æt nh÷ng tæ chøc cña hä d−íi sù gi¸m s¸t chÆt chÏ cña chÝnh quyÒn, trong Bé tæng tham m − u Ph¸p, ng − êi Do-th¸i, n¨m 1894 bÞ toµ ¸n ®· ph¶n ®èi hµnh ®éng ®éc ®o¸n míi cña chÝnh phñ, ®· tõ chèi kh«ng qu©n sù kÕt ¸n tï chung th©n vÒ c¸i téi hoµn toµn bÞa ®Æt lµ ho¹t thõa nhËn nh÷ng "®iÒu lÖ" ®ã. ThËm chÝ tËp thÓ gi¸o s− cã khuynh ®éng gi¸n ®iÖp vµ ph¶n quèc. Vô ¸n qu©n sù ph¶n ®éng cã tÝnh h−íng tù do chñ nghÜa còng ph¶n ®èi "§iÒu lÖ t¹m thêi" buéc hä ph¶i chÊt khiªu khÝch kÕt téi §r©y-phuýt ®· ® − îc c¸c giíi ph¶n ®éng thùc hiÖn chøc n¨ng gi¸m s¸t cña c¶nh s¸t ®èi víi sinh viªn. ⎯ 343. Ph¸p lîi dông ®Ó kÝch ®éng chñ nghÜa bµi Do-th¸i vµ ®Ó tÊn c«ng
  11. Chó thÝch Chó thÝch 632 633 Ni-c«-lai (Ni-ca-Mi-lu-sa) èp-ma-nèp ⎯ nh©n vËt trong tiÓu phÈm cña 132 lçi cña nh÷ng ng−êi tæ chøc cuéc héi nghÞ ®¹i biÓu lµ nh÷ng ng−êi theo "ph¸i kinh tÕ", nªn ®¹i biÓu ban biªn tËp "Tia löa" ®· kh«ng ®Õn kÞp khi A. V. Am-phi-tª-a-t¬-rèp "Nh÷ng ngµi Lõa bÞp", ®¨ng trong b¸o "N−íc khai m¹c héi nghÞ, cßn ®¹i biÓu cña tæ chøc "Tia löa" ë Nga lµ Ph. V. Nga" ngµy 13 (26) th¸ng Giªng 1902. TiÓu phÈm ®· nªu lªn d−íi h×nh Len-gnÝch th× nãi chung kh«ng kÞp ®Õn dù héi nghÞ, mÆc dï ®· tíi Bª- thøc che ®Ëy, c¸i tÝnh c¸ch kh«i hµi cña dßng hä R«-ma-nèp cuèi cïng: l«-xtèc ®óng thêi h¹n; ®¹i biÓu cña Ban chÊp hµnh Ni-gi¬-ni Nèp-g«- Ni-c«-lai I, A-lÕch-xan-®r¬ II, A-lÕch-xan-®r¬ III vµ vî y Ma-ri-a Phª- rèt (theo xu h−íng b¸o "Tia löa") A. I. Pi-xcu-nèp, tíi Bª-l«-xtèc sím ®«-rèp-na, hoµng ®Õ trÞ v× Ni-c«-lai II. V× ®¨ng tiÓu phÈm ®ã, b¸o ph¶i h¬n §an, ®· lªn tiÕng ph¶n ®èi v× ®¹i biÓu cña c¸c tæ chøc theo xu bÞ ®×nh b¶n, cßn Am-phi-tª-a-t¬-rèp bÞ b¾t ®i ®µy ë Mi-nu-xin-xc¬. Bµi h−íng b¸o "Tia löa" kh«ng cã mÆt t¹i héi nghÞ vµ liÒn bá héi nghÞ ra vÒ. tiÓu phÈm "Nh÷ng ngµi Lõa bÞp" ®−îc l−u truyÒn réng r·i kh¾p n−íc "Ph¸i kinh tÕ" vµ ph¸i Bun ⎯ lµ ph¸i ñng hé ph¸i kinh tÕ ⎯ ®Þnh biÕn Nga b»ng c¸c b¶n in bÝ mËt vµ c¸c b¶n chÐp tay. ⎯ 343. héi nghÞ ®¹i biÓu thµnh §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, v× cho r»ng nh− thÕ sÏ cñng cè ®−îc ®Þa vÞ cña hä trong hµng ngò 133 V. I. Lª-nin trÝch dÉn bµi cña L. N. T«n-xt«i "VÒ n¹n ®ãi" (xem L. N. T«n-xt«i. Toµn tËp, tiÕng Nga, t. 29, 1954, tr. 104). ⎯ 348. ®¶ng d©n chñ - x· héi Nga vµ sÏ lµm tª liÖt ¶nh h−ëng ®ang ngµy cµng t¨ng lªn cña tê "Tia löa". Nh−ng m−u toan ®ã kh«ng thµnh c«ng v× 134 Khi nãi vÒ "sù ca tông cña b¸o "Thêi míi"", V. I. Lª-nin cã ý muèn nãi thµnh phÇn héi nghÞ t−¬ng ®èi hÑp (chØ cã ®¹i biÓu cña bèn trong sè c¸c ®Õn xu h−íng ph¶n ®éng cña b¸o chÝ ë n−íc Nga Nga hoµng mµ tiªu tæ chøc cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ho¹t ®éng t¹i n−íc biÓu lµ tê "Thêi míi" (xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ 1868 ®Õn th¸ng M−êi Nga) vµ còng v× nh÷ng sù bÊt ®ång s©u s¾c vÒ nguyªn t¾c ®· béc lé trong héi nghÞ; ®Æc biÖt lµ ®¹i biÓu tê "Tia löa" ®· kÞch liÖt ph¶n ®èi viÖc 1917). biÕn héi nghÞ ®¹i biÓu thµnh ®¹i héi ®¶ng, v× cho r»ng mét ®¹i héi nh− "TÝnh chÊt thêi míi" lµ tõ ng÷ chØ tÝnh chÊt ph¶n ®éng, v× tiÒn, nÞnh thÕ lµ kh«ng hîp lÖ vµ thiÕu chuÈn bÞ. hãt. ⎯ 351. Héi nghÞ ®¹i biÓu Bª-l«-xtèc ®· th«ng qua nghÞ quyÕt vÒ tæ 135 V. I. Lª-nin muèn nãi ®Õn b¶n "B¸o c¸o vÒ c¸c quü tiÕt kiÖm nhµ n−íc chøc vµ nghÞ quyÕt vÒ nguyªn t¾c do ®¹i biÓu cña Ban chÊp hµnh n¨m 1899" do Côc c¸c quü tiÕt kiÖm nhµ n−íc xuÊt b¶n (kh«ng ®Ò n¨m trung − ¬ng ph¸i Bun ®Ò nghÞ vµ cã sù söa ®æi cña ®¹i biÓu "Héi xuÊt b¶n). ⎯ 352. liªn hiÖp c¸c ban chÊp hµnh vµ c¸c tæ chøc ë miÒn Nam cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga" (®¹i biÓu tê "Tia löa" ® − a ra b¶n 136 Sù tÝnh to¸n ë ®©y kh«ng chÝnh x¸c: 157 ngh×n kh«ng ph¶i lµ mét phÇn dù th¶o nghÞ quyÕt vÒ nguyªn t¾c cña m×nh, ®· bá phiÕu chèng); s¸u mµ lµ vµo kho¶ng mét phÇn m−êi hai cña 2 triÖu c«ng nh©n c«ng héi nghÞ còng th«ng qua toµn v¨n tê truyÒn ®¬n ngµy 1 th¸ng x−ëng - nhµ m¸y. ⎯ 354. N¨m mµ c¬ së cña nã lµ b¶n dù th¶o do ban biªn tËp tê "Tia löa" th¶o ra (xem "§¶ng céng s¶n Liªn-x« qua c¸c nghÞ quyÕt vµ 137 B¶n b¸o c¸o cña ban biªn tËp tê "Tia löa" do Lª-nin viÕt ®Ó ®äc t¹i héi quyÕt ®Þnh cña c¸c ®¹i héi, héi nghÞ ®¹i biÓu vµ héi nghÞ toµn nghÞ ®¹i biÓu c¸c ban chÊp hµnh vµ c¸c tæ chøc cña §¶ng c«ng nh©n thÓ Ban chÊp hµnh trung − ¬ng", tiÕng Nga, ph. I, 1954, tr. 28 - d©n chñ - x· héi Nga häp vµo nh÷ng ngµy 23 - 28 th¸ng Ba (5 -10 th¸ng 31). Héi nghÞ ®¹i biÓu ®· bÇu ra mét Ban tæ chøc ®Ó chuÈn bÞ cho T−) 1902 ë Bª-l«-xtèc. Tham gia héi nghÞ cã c¸c ®¹i biÓu c¸c ban chÊp §¹i héi II cña ®¶ng gåm cã c¸c ®¹i biÓu cña tê "Tia löa" (Ph. I. hµnh Pª-tÐc-bua vµ £-ca-tª-ri-n«-xl¸p cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - §an), cña "Héi liªn hiÖp c¸c ban chÊp hµnh vµ c¸c tæ chøc ë x· héi Nga, "Héi liªn hiÖp c¸c ban chÊp hµnh vµ c¸c tæ chøc ë miÒn miÒn Nam cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga" (O. A. Ð c- Nam cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga", Ban chÊp hµnh man-xki) vµ cña Ban chÊp hµnh trung − ¬ng ph¸i Bun (C. Poãc- trung −¬ng cña ph¸i Bun vµ Ban chÊp hµnh ë n−íc ngoµi cña ph¸i tn«i). Sau héi nghÞ ch¼ng bao l©u, ®a sè ®¹i biÓu dù héi nghÞ, Bun, "Héi liªn hiÖp nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga ë n−íc ngoµi" vµ trong ®ã cã hai uû viªn Ban tæ chøc ®· bÞ c¶nh s¸t b¾t. Mét Ban ban biªn tËp tê "Tia löa" (®¹i biÓu cña ban biªn tËp Ph. I. §an cã th− uû tæ chøc míi ®Ó chuÈn bÞ cho §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n nhiÖm cña §ång minh d©n chñ - x· héi c¸ch m¹ng Nga ë n−íc ngoµi). Do chñ - x· héi Nga ®· ® − îc thµnh lËp vµo th¸ng M − êi mét 1902 ë
  12. Chó thÝch Chó thÝch 634 635 1902 trªn t¹p chÝ "B×nh minh", sè 4. Khi th¶o luËn bµi nµy, trong néi bé P¬-xcèp t¹i héi nghÞ c¸c ®¹i biÓu cña Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua cña ban biªn tËp b¸o "Tia löa" ®· n¶y ra nh÷ng sù bÊt ®ång ý kiÕn nghiªm §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, cña tæ chøc " Tia löa" ë Nga vµ cña nhãm "C«ng nh©n miÒn Nam". ⎯ 364. träng; G. V. Plª-kha-nèp, P. B. ¸c-xen-rèt vµ c¸c uû viªn kh¸c trong ban biªn tËp ®· ph¸t biÓu chèng l¹i mét sè luËn ®iÓm quan träng nhÊt trong 138 §©y lµ nãi ®Õn c¸c nhµ in cña b¸o "Tia löa" ë Ba-cu vµ ë Ki-si-nÐp. bµi ®ã (vÒ quèc h÷u ho¸ ruéng ®Êt vµ nh÷ng luËn ®iÓm kh¸c). Nhµ in ë Ki-si-nÐp ®−îc L. I. G«n-®man tæ chøc vµo th¸ng T− 1901 Ngµy 2 (15) th¸ng T− 1902, bµi ®ã ®−îc th¶o luËn t¹i héi nghÞ c¸c vµ tån t¹i ®Õn 12 (25) th¸ng Ba 1902. Nhµ in ®· in bµi cña G. V. Plª-kha- uû viªn ban biªn tËp b¸o "Tia löa" häp ë Xuy-rÝch, kh«ng cã Lª-nin nèp "Råi sao n÷a?" (b¶n in cña t¹p chÝ "B×nh minh", sè 2- 3), cuèn s¸ch tham dù. Nh÷ng ý kiÕn nhËn xÐt cña nh÷ng ng−êi tham gia cuéc th¶o nhá cña N.C.Cróp-xcai-a "Phô n÷ c«ng nh©n", cuèn "B¶n c¸o tr¹ng vÒ vô luËn ®· ®−îc M¸c-tèp ghi ë mÆt tr¸i c¸c trang b¶n th¶o cña bµi ®ã. Khi ®Êu tranh håi th¸ng N¨m ë nhµ m¸y ¤-bu-khèp" (b¶n in cña b¸o "Tia nhËn ®−îc bµi ®ã sau cuéc th¶o luËn t¹i héi nghÞ Xuy-rÝch, Lª-nin ®· löa", sè 9 cïng víi phô lôc bµi b¸o cña V. I. Lª-nin "TrËn kÞch chiÕn míi"), söa ch÷a mét sè ®iÓm. Ngµy 20 th¸ng T− (3 th¸ng N¨m) 1902, Lª-nin c¸c bµi cña V. I. Lª-nin "Cuéc ®Êu tranh víi nh÷ng kÎ ®ãi" (b¶n in cña t¹p göi bµi ®ã cho Plª-kha-nèp vµ ¸c-xen-rèt ®Ó xem l¹i lÇn thø hai. NhiÒu chÝ "B×nh minh", sè 2 - 3) vµ "B−íc ®Çu cña nh÷ng cuéc biÓu t×nh" (b¶n in ý kiÕn nhËn xÐt vµ ®iÓm söa ®æi míi ®−îc Plª-kha-nèp, víi sù ñng hé cña b¸o "Tia löa", sè 13), cïng c¶ mét lo¹t nh÷ng lêi kªu gäi vµ nh÷ng cña ¸c-xen-rèt, viÕt ra mét c¸ch hÕt søc gay g¾t, cã tÝnh chÊt l¨ng nhôc. truyÒn ®¬n. Tê "Tia löa", sè 10 ®· ®−îc in l¹i trong nhµ in nµy. §iÒu ®ã ®· dÉn ®Õn mét cuéc xung ®ét gay g¾t trong néi bé ban biªn tËp b¸o "Tia löa". Bµi tr¶ lêi cña Lª-nin vÒ nh÷ng nhËn xÐt cña Plª-kha- Nhµ in ë Ba-cu (trong th− tõ giao dÞch bÝ mËt th× gäi lµ "Ni-na") do nèp vµ ¸c-xen-rèt ®−îc in trong tËp nµy, tr. 530 - 551. Khi ®¨ng bµi nhãm "Tia löa" ë Ba-cu (V. D. KÕt-kh«-vª-li, L. B. Cra-xin, L. E. Gan-pª- "C−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña ®¶ng d©n chñ - x· héi Nga" trªn t¹p chÝ rin, N. P. C«-dª-ren-c«, V. Xtu-ru-a, v. v.) tæ chøc vµo th¸ng ChÝn 1901 "B×nh minh", mét sè ®o¹n, trong ®ã cã tÊt c¶ nh÷ng ®o¹n nãi vÒ quèc víi sù gióp ®ì cña Ban chÊp hµnh Ti-phlÝt cña §¶ng c«ng nh©n d©n h÷u ho¸ ruéng ®Êt, ®· bÞ bá ®i. chñ - x· héi Nga. Cho ®Õn khi nhµ in "Ni-na" t¹m thêi ngõng ho¹t ®éng Trong lÇn xuÊt b¶n Toµn tËp nµy cña V. I. Lª-nin, bµi ®ã ®· ®−îc in vµo th¸ng Ba 1902, nhµ in ®· in nh÷ng cuèn s¸ch nhá: "Nh÷ng con theo b¶n th¶o ®Çu tiªn. Nh÷ng ®iÓm söa ®æi quan träng nhÊt cña Lª-nin nhÖn vµ nh÷ng con ruåi" cña V. LiÕp-nÕch, "Ng−êi ta sèng b»ng c¸i g×?" cho bµi ®ã ®−îc chØ dÉn trong c¸c chó thÝch. cña X. §Ých-stanh, "DiÔn v¨n cña Pi-èt A-lÕch-xª-Ðp", "Kû niÖm m−êi Postscriptum kh«ng cã trong b¶n th¶o, th× ®−îc in theo nguyªn v¨n n¨m cuéc b·i c«ng M«-r«-dèp", nh÷ng b¶n tuyªn bè vµ nh÷ng tê bµi ®¨ng trong t¹p chÝ "B×nh minh". ⎯ 377. truyÒn ®¬n b»ng tiÕng Nga vµ tiÕng Gru-di-a. Nhµ in ë Ba-cu ®· in l¹i tê "Tia löa", sè 11 vµ in tê b¸o m¸c-xÝt bÊt hîp ph¸p "Br¬-d«-la" ("§Êu 140 §©y muèn nãi ®Õn cuèn s¸ch cña C. Cau-xky "Die Agrarfrage. Eine tranh") cña Gru-di-a. Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· Übersicht über die Tendenzen der modernen Landwirtschaft und die héi Nga, nhµ in ë Ba-cu trë thµnh nhµ in trung −¬ng cña ®¶ng, ho¹t Agrarpolitik der Sozialdemokratie" ("VÊn ®Ò ruéng ®Êt. Kh¸i luËn vÒ ®éng theo nhiÖm vô cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n xu h−íng cña nÒn n«ng nghiÖp hiÖn nay vµ chÝnh s¸ch ruéng ®Êt cña ®¶ng d©n chñ - x· héi") xuÊt b¶n n¨m 1899 ë Stót-ga. ⎯ 394. d©n chñ - x· héi Nga. Th¸ng Ch¹p 1905, nhµ in ®· bÞ gi¶i t¸n theo quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng. ⎯ 371. 1 41 L ª-nin muèn nãi ®Õn c¸c uû ban tØnh thµnh lËp vµo nh÷ng n¨m 1857-1858 ë tÊt c¶ c¸c tØnh n − íc Nga thuéc ch©u ¢u (trõ tØnh ¸ c- 139 Bµi "C−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña ®¶ng d©n chñ - x· héi Nga" mµ khan-ghen-xc¬) ®Ó th¶o nh÷ng dù th¶o gi¶i phãng n«ng d©n khái V. I. Lª-nin gäi lµ b¶n thuyÕt minh phÇn ruéng ®Êt trong dù th¶o c−¬ng chÕ ®é lÖ thuéc n«ng n«. C¸c uû ban gåm nh÷ng ng − êi ® − îc bÇu lÜnh cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®−îc ra trong giíi quý téc (do ®ã gäi lµ nh÷ng uû ban quý téc) vµ chñ viÕt vµo th¸ng Hai - nöa ®Çu th¸ng Ba 1902, vµ in vµo th¸ng T¸m yÕu nh»m t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p vµ nh÷ng con ® − êng thùc hiÖn
  13. Chó thÝch Chó thÝch 636 637 Kh¸c-cèp vµo cuèi th¸ng Ba - ®Çu th¸ng T− 1902 ⎯ mét hµnh ®éng "c¶i c¸ch n«ng d©n" lµm thÕ nµo cho bän quý téc thu ®−îc nh÷ng mãn lîi lín nhÊt. ⎯ 402. c¸ch m¹ng to lín ®Çu tiªn cña n«ng d©n Nga vµo ®Çu thÕ kû XX; nguyªn nh©n lµm næ ra phong trµo ®ã lµ t×nh c¶nh v« cïng cùc khæ cña 142 Ba ®o¹n sau cïng (tõ: "TiÕp n÷a" ®Õn: "nÒn kinh tÕ n«ng n«") ®· bÞ söa n«ng d©n ë c¸c tØnh ®ã, vµ vµo mïa xu©n 1902 t×nh c¶nh ®ã l¹i cµng tåi ®æi trong qu¸ tr×nh th¶o luËn bµi b¸o. Sau cuéc héi nghÞ ë Xuy-rÝch cña tÖ h¬n v× bÞ mÊt mïa n¨m 1901 vµ v× n¹n ®ãi do mÊt mïa g©y ra. N«ng ban biªn tËp b¸o "Tia löa", V. I. Lª-nin ®· söa nh÷ng dßng ®Çu cña d©n ®ßi ph©n chia l¹i ruéng ®Êt, nh−ng trong phong trµo 1902, hä chñ ®o¹n thø hai (®· g¹ch nh÷ng ch÷ "§iÒu kiÖn thø hai nµy... vÉn lµ mét yÕu chØ chiÕm nh÷ng kho dù tr÷ l−¬ng thùc vµ thøc ¨n cho gia sóc c«ng cô n« dÞch", thay thÕ b»ng nh÷ng ch÷ "Do ®ã, ë ®©y muèn nãi ®Õn trong c¸c c¬ së kinh tÕ ®Þa chñ, ⎯ tÊt c¶ cã 56 c¬ së kinh tÕ ë tØnh P«n- nh÷ng ruéng ®Êt c¾t ®−îc ¸p dông mét c¸ch réng r·i nhÊt") vµ ®· bá ®i ta-va vµ 24 c¬ së kinh tÕ ë tØnh Kh¸c-cèp ®· bÞ n«ng d©n tÊn c«ng. toµn bé ®o¹n tiÕp theo. Qu©n ®éi ®· ®−îc göi ®Õn ®Ó ®µn ¸p n«ng d©n; kÕt qu¶ sù trõng ph¹t cña chÝnh phñ Nga hoµng lµ nhiÒu n«ng d©n bÞ giÕt, toµn bé d©n c− ë Khi bµi b¸o ®−îc ®¨ng trªn t¹p chÝ "B×nh minh", th× ®· bá ®i toµn c¸c lµng bÞ ®¸nh ®Ëp, hµng tr¨m n«ng d©n bÞ kÕt ¸n tï víi nh÷ng thêi bé ®o¹n thø hai vµ c¶ nh÷ng ch÷ sau ®©y trong ®o¹n thø nhÊt: "quyÒn h¹n kh¸c nhau, n«ng d©n ph¶i båi th−êng mét sè tiÒn lµ 800 ngh×n róp ®ã chØ ®−îc thi hµnh ®èi víi nh÷ng tµn tÝch trùc tiÕp cña nh÷ng quan hÖ n«ng n«. ChÝnh". ⎯ 404. cho "nh÷ng thiÖt h¹i" do cuéc næi dËy cña n«ng d©n g©y ra cho bän ®Þa chñ. V. I. Lª-nin ®· ph©n tÝch môc ®Ých, tÝnh chÊt vµ nguyªn nh©n thÊt Uû ban Va-lu-Ðp ⎯ "Uû ban ®iÒu tra t×nh h×nh n«ng nghiÖp n−íc Nga" 143 b¹i cña phong trµo n«ng d©n ë tØnh Kh¸c-cèp vµ ë tØnh P«n-ta-va trong do bé tr−ëng P. A. Va-lu-Ðp cña Nga hoµng cÇm ®Çu. Trong nh÷ng cuèn s¸ch nhá cña Ng−êi "Göi n«ng d©n nghÌo" (xem Toµn tËp, tiÕng n¨m 1872 - 1873, Uû ban ®· thu thËp ®−îc nhiÒu tµi liÖu vÒ t×nh h×nh ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt, 1963, t. 6, tr.383 - 459). ⎯ 432. n«ng nghiÖp cña n−íc Nga sau c¶i c¸ch: nh÷ng b¸o c¸o cña c¸c tØnh tr−ëng, nh÷ng lêi tuyªn bè vµ nh÷ng lêi dÉn chøng cña c¸c ®Þa chñ, 146 "Héi liªn hiÖp miÒn B¾c cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga" hay lµ cña nh÷ng ng−êi cÇm ®Çu giíi quý téc, cña c¸c c¬ quan héi ®ång ®Þa "Héi liªn hiÖp c«ng nh©n miÒn B¾c", ⎯ mét tæ chøc cã tÝnh chÊt khu vùc ph−¬ng kh¸c nhau, cña c¸c héi ®ång tæng, cña c¸c ng−êi b¸n lóa m×, cña c¸c tæ chøc d©n chñ - x· héi tØnh Vla-®i-mia, I-a-r«-xl¸p vµ C«-xt¬-r«- cña c¸c cha cè ë n«ng th«n, c¸c cu-l¾c, cña c¸c héi thèng kª vµ n«ng ma. Héi liªn hiÖp xuÊt hiÖn vµo nh÷ng n¨m 1900 - 1901 theo s¸ng kiÕn nghiÖp vµ c¸c c¬ quan kh¸c cã liªn quan ®Õn n«ng nghiÖp. Nh÷ng tµi cña O. A. Va-ren-tx«-va vµ V. A. N«-xcèp lµ nh÷ng ng−êi bÞ ®µy tõ I-a- liÖu ®ã ®Òu ®−îc c«ng bè trong cuèn "B¸o c¸o cña Uû ban ®iÒu tra tèi r«-xl¸p vµ I-va-n«-v« - V«-d¬-nª-xen-xc¬ ®Õn ë V«-r«-ne-gi¬, n¬i hä ®· cao vÒ t×nh h×nh hiÖn nay cña n«ng nghiÖp vµ n¨ng suÊt trong n«ng cïng víi mét sè ng−êi d©n chñ - x· héi bÞ ®i ®µy kh¸c (A. I. Li-u-bi-mèp, nghiÖp ë Nga", Pª-tÐc-bua, 1873. ⎯ 406. L. I-a. C¸c-pèp, A. A. vµ N. N. C¸c-®a-sÐp, §. V. C«-xtÐc-kin) thµnh lËp mét nhãm theo xu h−íng b¸o "Tia löa"; tham gia tæ chøc "Héi liªn hiÖp 144 Nöa thø hai cña ®o¹n nµy V. I. Lª-nin söa l¹i sau héi nghÞ ë Xuy-rÝch miÒn B¾c" cßn cã M. A. Ba-ga-Ðp, c«ng nh©n ë I-va-n«-v« - V«-d¬-nª-xen- cña ban biªn tËp b¸o "Tia löa": c©u sau cïng ®· ®−îc bá ®i, vµ ®o¹n xc¬, N. N. Pa-nin, c«ng nh©n nhµ m¸y Pu-ti-lèp bÞ ®µy ®i Xi-bi-ri v× tham cuèi c©u tr−íc (b¾t ®Çu tõ ch÷ "®èi víi") ®· ®−îc thay b»ng c©u: gia "Héi liªn hiÖp ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n" ë Pª-tÐc- "nh÷ng tr−êng hîp kh«ng ®iÓn h×nh, th× kh«ng thÓ cã mét ®¹o luËt bua, A. P. §«-li-v« - §«-br«-v«n-xki, v.v.. "Héi liªn hiÖp" ®· l·nh ®¹o chung duy nhÊt nµo quy ®Þnh tr−íc ®−îc, vµ nh÷ng tr−êng hîp ®ã th× phong trµo c«ng nh©n ë vïng c«ng nghiÖp ®ã trong nh÷ng n¨m 1901 - ph¶i ®Ó cho c¸c uû ban ®Þa ph−¬ng gi¶i quyÕt (c¸c uû ban nµy cã thÓ ¸p 1905. Ho¹t ®éng cña "Héi liªn hiÖp" ®· trë nªn s«i næi râ rÖt sau héi nghÞ dông c¶ viÖc chuéc l¹i lÉn viÖc ®æi ruéng ®Êt, v.v.)". Víi cÊu tróc nh− ë Ki-nª-sma vµo th¸ng T¸m 1901 cña c¸c ®¹i biÓu c¸c ban chÊp hµnh ®¶ng vËy, ®o¹n ®ã ®· ®−îc ®¨ng trªn t¹p chÝ "B×nh minh". ⎯ 411. bé d©n chñ - x· héi I-va-n«-v« - V«-d¬-nª-xen-xc¬, Vla-®i-mia, I-a-r«- 145 § ©y muèn nãi ®Õn phong trµo n«ng d©n ë c¸c tØnh P«n-ta-va vµ xl¸p vµ C«-xt¬-r«-ma. T¹i ®¹i héi cña "Héi liªn hiÖp" häp ë V«-r«-ne-gi¬
  14. Chó thÝch Chó thÝch 638 639 148 ngµy 1- 5 (14 - 18) th¸ng Giªng 1902, "Héi liªn hiÖp" ®· h×nh thµnh h¼n: Xem C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 2, t. 4, tr.459. ⎯ 452. bÇu ra Ban chÊp hµnh trung −¬ng (Ba-ga-Ðp, Va-ren-tx«-va, Pa-nin, v.v.) vµ th«ng qua c−¬ng lÜnh, c−¬ng lÜnh nµy ®· bÞ V. I. Lª-nin phª ph¸n 149 Tuyªn bè cña Ban chÊp hµnh vïng s«ng §«n cña §¶ng c«ng nh©n d©n trong mét bøc th− göi "Héi liªn hiÖp miÒn B¾c". chñ - x· héi Nga "Göi nh÷ng c«ng d©n Nga" in ngµy 9 (22) th¸ng N¨m Tõ nh÷ng ngµy ®Çu khi míi thµnh lËp, "Héi liªn hiÖp miÒn B¾c" ®· 1902 vµ ®−îc ph©n ph¸t trong c«ng nh©n víi sè l−îng 2 000 b¶n. M¸u ®Æt quan hÖ víi b¸o "Tia löa" vµ t¸n thµnh ®−êng lèi chÝnh trÞ vµ kÕ cña Ban-ma-sÐp, ng−êi bÞ xö tö theo b¶n ¸n cña toµ ¸n qu©n sù v× ®· ho¹ch tæ chøc cña b¸o ®ã (trong b¶n b¸o c¸o cña tæ chøc "Tia löa" göi giÕt tªn bé tr−ëng Xi-pi-a-ghin, nh− ®· nãi trong b¶n tuyªn bè, "sÏ lµm §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga cã nhËn xÐt cho cho nh÷ng ng−êi tiÓu thÞ d©n mï qu¸ng s¸ng m¾t ra, vµ hä h·y cø r»ng "trong tÊt c¶ c¸c ban chÊp hµnh cña ®¶ng chØ cã mçi mét "Héi liªn nh×n xem sù khñng khiÕp kh«ng sao kÓ xiÕt cña chÕ ®é chuyªn chÕ hiÖp miÒn B¾c" lµ ®· cã ngay quan hÖ th©n thiÖn víi b¸o "Tia löa"). Nga. Hä cø nh×n xem cuéc ®Êu tranh cña chóng ta chèng chÕ ®é ®ã Trong bøc th− ngá ®¨ng ngµy 15 th¸ng Hai 1903 trªn b¸o "Tia löa", sè ®ang më réng vµ ph¸t triÓn. §«ng ®¶o n«ng d©n ®ang chi viÖn cho 34, khi tuyªn bè hoµn toµn nhÊt trÝ víi c−¬ng lÜnh cña b¸o "Tia löa" vµ c«ng nh©n vµ cho mét nhóm nhá giíi trÝ thøc ch©n thËt. §· cã nh÷ng t¹p chÝ "B×nh minh" vµ víi cuèn "Lµm g×?" cña Lª-nin, "Héi liªn hiÖp" dÊu hiÖu kh¶ quan ®Çu tiªn: ë Tu-la, binh lÝnh ®· tõ chèi kh«ng b¾n ®· thõa nhËn b¸o "Tia löa" vµ t¹p chÝ "B×nh minh" lµ nh÷ng c¬ quan vµo nh÷ng ng−êi b·i c«ng, khëi nghÜa n«ng d©n ®· næ ra ë c¸c tØnh l·nh ®¹o cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Mïa xu©n 1902, P«n-ta-va vµ Kh¸c-cèp. ë ®©y, ng−êi mu-gÝch ®· lµm viÖc hµng thÕ kû "Héi liªn hiÖp" bÞ c¶nh s¸t cña Nga hoµng ph¸ tan, nh−ng ®−îc x©y rßng r· cho tªn chóa ®Êt cña hä, ®· chÞu ®ùng hµng thÕ kû rßng r· sù dùng l¹i ngay vµ nh÷ng ®¹i diÖn cña "Héi liªn hiÖp" (V. A. N«-xcèp, ¸p bøc vµ bÇn cïng, vµ cuèi cïng, hä kh«ng thÓ chÞu ®−îc n÷a". Nh− Ph. I. Sª-c«n-®in, A. M. Xt«-pa-ni, A. I. Li-u-bi-mèp) ®· tham gia tÝch th−êng lÖ, chÝnh phñ Nga hoµng ®· véi v· gióp ®ì tªn ®Þa chñ vµ b¾t cùc vµo viÖc chuÈn bÞ §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi ®Çu cuéc ®µn ¸p tµn nhÉn. B¶n tuyªn bè kªu gäi: "§· ®ñ råi c¸c sù chÞu Nga. C¸c ®¹i biÓu cña "Héi liªn hiÖp" t¹i §¹i héi II (L. M. Knhi-p«-vÝch ®ùng n« lÖ nhôc nh·, ®· ®ñ råi sù chÕt chãc. §¸ng khinh cho nh÷ng kÎ vµ A. M. Xt«-pa-ni) ®· tham gia ph¸i ®a sè cña Lª-nin. ®· hÌn nh¸t dõng l¹i ë nöa ®−êng, nh÷ng kÎ ®· quªn nghÜa vô c«ng Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, "Héi liªn d©n cña m×nh hoÆc ®em nã ®æi lÊy mét cuéc sèng phÌ phìn nh¬ nhíp. hiÖp c«ng nh©n miÒn B¾c" c¶i tæ thµnh Ban chÊp hµnh miÒn B¾c cña ChØ cã ®Êu tranh kh«ng khoan nh−îng míi cã thÓ lËt ®æ bän b¹o §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, cßn c¸c ban chÊp hµnh ®Þa chóa... Hìi c¸c c«ng d©n ! H·y lµm cho dßng m¸u kinh khñng v« tËn ph−¬ng th× c¶i tæ thµnh c¸c nhãm thuéc Ban chÊp hµnh miÒn B¾c. ®ã ngõng ch¶y, h·y lËt ®æ chÕ ®é chuyªn chÕ !". ⎯ 459. Th¸ng B¶y 1905, t¹i héi nghÞ c¸c tæ chøc miÒn B¾c cña §¶ng c«ng nh©n "N−íc Nga c¸ch m¹ng" ⎯ b¸o bÊt hîp ph¸p cña nh÷ng ng−êi x· héi 150 d©n chñ - x· héi Nga häp ë C«-xt¬-r«-ma, Ban chÊp hµnh miÒn B¾c ®· bÞ gi¶i t¸n vµ c¸c ban chÊp hµnh ®éc lËp ®−îc thµnh lËp ⎯ I-va-n«-v« - chñ nghÜa - c¸ch m¹ng, do "Héi liªn hiÖp nh÷ng ng−êi x· héi chñ V«-d¬-nª-xen-xc¬, I-a-r«-xl¸p vµ C«-xt¬-r«-ma. ⎯ 446. nghÜa- c¸ch m¹ng" xuÊt b¶n tõ cuèi n¨m 1900 ë Nga (sè 1, ®Ò n¨m 1900, trªn thùc tÕ ra vµo th¸ng Giªng 1901). Tõ th¸ng Giªng 1902 ®Õn th¸ng 147 §©y lµ nãi ®Õn viÖc tæ chøc c¸c cuéc biÓu t×nh vµo ngµy kû niÖm cuéc Ch¹p 1905, b¸o xuÊt b¶n ë n−íc ngoµi (Gi¬-ne-v¬) víi tÝnh c¸ch lµ c¬ "c¶i c¸ch n«ng d©n" n¨m 1861. Nh− ®· nãi trong tiÕt thø 2 c−¬ng lÜnh quan chÝnh thøc cña ®¶ng x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng. ⎯ 463. cña "Héi liªn hiÖp miÒn B¾c", nh÷ng tê truyÒn ®¬n ph¸t hµnh trong dÞp 1 51 ý ® Þnh cña V. I. Lª-nin " ph¶i dïng ®Õn bµi ®¨ng trong t¹p chÝ hoÆc nµy ph¶i "chØ cho c«ng nh©n thÊy r»ng hä kh«ng cã g× tr«ng ®îi ë chÝnh mét cuèn s¸ch nhá" ® Ó tr×nh bµy tØ mØ h¬n nh÷ng luËn cø chèng phñ chuyªn chÕ" vµ ph¶i "cè g¾ng ®Ëp tan c¸i ¶o t−ëng cho r»ng tuång nh− sù gi¶i phãng lµ viÖc riªng cña Nga hoµng, lµ hµnh ®éng cã thiÖn l¹i nh÷ng quan ®iÓm cã tÝnh chÊt c − ¬ng lÜnh vµ s¸ch l − îc cña chÝ cña Nga hoµng". ⎯ 446. nh÷ng ng − êi x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng, ®· kh«ng thùc hiÖn
  15. Chó thÝch Chó thÝch 640 641 M«-r«-dèp n¨m 1885. VÒ c¬ b¶n ®¹o luËt ngµy 3 th¸ng S¸u 1886 ®· cã ®−îc. Nh÷ng tµi liÖu chuÈn bÞ cho cuèn s¸ch dù ®Þnh lµ: "§o¹n trÝch mét sù h¹n chÕ nµo ®ã ®èi víi sù ®éc ®o¸n cña bän chñ x−ëng vµ chñ trong bµi b¸o chèng bän x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng" (th¸ng Ch¹p nhµ m¸y trong viÖc ph¹t tiÒn c«ng nh©n (do ®ã ng−êi ta gäi luËt ®ã lµ 1902) (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, xuÊt b¶n "luËt ph¹t tiÒn"). V. I. Lª-nin ®· ph©n tÝch tØ mØ vµ phª ph¸n ®¹o luËt lÇn thø nhÊt, 1963, t. 6, tr.299 -300), "Tãm t¾t cuèn s¸ch nhá chèng bän nµy trong cuèn s¸ch nhá "Gi¶i thÝch luËt ph¹t tiÒn c«ng nh©n c¸c c«ng x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng" (mïa xu©n 1903) (xem "C¸ch m¹ng v« x−ëng vµ nhµ m¸y" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, s¶n", 1939, sè 1, tr. 22-28) vµ "Dµn bµi bµi b¸o chèng bän x· héi chñ M¸t-xc¬-va, 1974, t. 2, tr. 15 -70). nghÜa - c¸ch m¹ng" (nöa ®Çu th¸ng B¶y 1903) (xem Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 7, tr. 389-390). ⎯ 466. §¹o luËt ngµy 2 (14) th¸ng S¸u 1897 ("VÒ ®é dµi cña thêi gian lao ®éng vµ vÒ sù ph©n bè thêi gian ®ã trong c¸c xÝ nghiÖp thuéc c«ng 152 V. I. Lª-nin muèn nãi ®Õn b¶n tuyªn bè "Göi tÊt c¶ c¸c thÇn d©n cña Nga nghiÖp c«ng x−ëng - nhµ m¸y"), lÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö n−íc Nga, ®· hoµng" in ngµy 3 th¸ng T− 1902 t¹i nhµ in cña ®¶ng x· héi chñ nghÜa - giíi h¹n vÒ mÆt ph¸p luËt ngµy lao ®éng cho mét bé phËn c¸c c«ng c¸ch m¹ng, vµ nãi ®Õn lêi nhËn xÐt vÒ b¶n tuyªn bè ®ã trªn b¸o "N−íc nh©n trong ngµnh c«ng nghiÖp lín; còng nh− ®¹o luËt ngµy 3 th¸ng Nga c¸ch m¹ng", sè 7, th¸ng S¸u 1902 (ë môc "Trong ho¹t ®éng cña S¸u 1886, ®¹o luËt ®ã ®· ®−îc th«ng qua do cã t¸c ®éng cña phong trµo ®¶ng"). ⎯ 469. c«ng nh©n trong nh÷ng n¨m 90 cña thÕ kû XIX, chñ yÕu lµ do nh÷ng cuéc b·i c«ng cña ®«ng ®¶o c«ng nh©n Pª-tÐc-bua vµo nh÷ng n¨m 1895 - 153 V. I. Lª-nin dÉn nh÷ng ®o¹n trÝch trong lêi kªu gäi cña Héi liªn hiÖp 1896. V. I. Lª-nin ®· ph©n tÝch vµ phª ph¸n ®¹o luËt ngµy 2 th¸ng S¸u n«ng d©n cña ®¶ng x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng "Göi toµn thÓ c¸c c¸n 1897 trong cuèn s¸ch nhá "LuËt c«ng x−ëng míi" (xem Toµn tËp, tiÕng bé cña chñ nghÜa x· héi c¸ch m¹ng ë n−íc Nga" ("N−íc Nga c¸ch ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, 1974, t.2, tr. 321 - 368). ⎯ 493. m¹ng", sè 8, ngµy 25 th¸ng S¸u 1902, tr. 6). ⎯ 475. 158 "Héi c«ng nh©n c¬ khÝ" (chÝnh thøc lµ "Héi t−¬ng trî cña c«ng nh©n c¬ 154 V. I. Lª-nin trÝch dÉn danh môc c¸c tµi liÖu dµnh cho ba sè ®Çu cña b¸o khÝ") thµnh lËp ë M¸t-xc¬-va vµo th¸ng N¨m 1901 víi sù gióp ®ì cña "Tia löa" ("TruyÒn tin C¸ch m¹ng Nga", sè 1, th¸ng B¶y 1901, tr. 85). ⎯ c¬ quan c¶nh s¸t; ®iÒu lÖ cña héi ®−îc viªn thèng ®èc M¸t-xc¬-va duyÖt 479. y ngµy 14 (27) th¸ng Hai 1902. ViÖc thµnh lËp "Héi" lµ mét trong nh÷ng m−u toan gieo r¾c "chñ nghÜa x· héi c¶nh s¸t" (cña bän Du-ba-tèp), lµm 155 §©y muèn nãi ®Õn mét bµi trong tËp "Th¬ b»ng v¨n xu«i" cña I. X. c«ng nh©n l·ng quªn cuéc ®Êu tranh c¸ch m¹ng. Sù ve v·n mÞ d©n cña Tuèc-ghª-nÐp ⎯ "PhÐp xö thÕ" (xem I. X. Tuèc-ghª-nÐp. Toµn tËp, tiÕng c¶nh s¸t ®èi víi c«ng nh©n vµ ®Æc biÖt lµ nh÷ng m−u toan cña bän Nga, t.8, 1956, tr. 464). ⎯ 482. nh©n viªn cña Du-ba-tèp⎯ nh÷ng tªn cÇm ®Çu "Héi c«ng nh©n c¬ khÝ" 156 V. I. Lª-nin muèn nãi ®Õn cuèn s¸ch nhá "ChÕ ®é chuyªn chÕ vµ nh÷ng muèn chiÕm lÊy quyÒn lµm trung gian trong c¸c vô xung ®ét gi÷a cuéc b·i c«ng. §iÒu trÇn cña Bé tµi chÝnh vÒ viÖc gi¶i quyÕt c¸c cuéc b·i nh÷ng nhµ kinh doanh vµ c«ng nh©n, ®· g©y nªn sù bÊt b×nh cña c¸c c«ng" do §ång minh d©n chñ - x· héi c¸ch m¹ng Nga ë n−íc ngoµi chñ x−ëng vµ c¸c chñ nhµ m¸y ë M¸t-xc¬-va vµ nh÷ng sù ph¶n ®èi cña xuÊt b¶n n¨m 1902 ë Gi¬-ne-v¬. ⎯ 493. Bé tµi chÝnh ph¶n ¸nh c¸c lîi Ých cña c¸c giíi ®ã. Tõ 1903, do ¶nh h−ëng phong trµo c«ng nh©n lªn cao, vai trß cña "Héi" còng nh− cña c¸c tæ chøc kh¸c cña Du-ba-tèp, kh«ng cßn n÷a. ⎯ 494. 1 57 § ¹o luËt ngµy 3 ( 15) th¸ng S¸u 1886 ( "Quy chÕ vÒ viÖc gi¸m s¸t c¸c xÝ nghiÖp thuéc c«ng nghiÖp c«ng x − ëng vµ vÒ nh÷ng quan Ph¸i Man-se-xt¬, còng gäi lµ ph¸i mËu dÞch tù do ⎯ nh÷ng ®¹i biÓu 1 59 hÖ gi÷a chñ x − ëng víi c«ng nh©n") ®· ® − îc th«ng qua v× cã t¸c cho xu h−íng cña chÝnh s¸ch kinh tÕ cña giai cÊp t− s¶n ®ßi tù do ®éng cña phong trµo c«ng nh©n c¸c tØnh M¸t-xc¬-va, Vla-®i-mia bu«n b¸n vµ ®ßi nhµ n−íc kh«ng ®−îc can thiÖp vµo ho¹t ®éng vµ I-a-r«-xl¸p vµ ®Æc biÖt do cã cuéc b·i c«ng næi tiÕng t¹i x − ëng kinh tÕ t − n h©n; xu h − íng nµy xuÊt hiÖn vµo cuèi thÕ kû XVIII.
  16. Chó thÝch Chó thÝch 642 643 trong lÞch sö dù th¶o c−¬ng lÜnh cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi ë Anh, quª h−¬ng cña ph¸i mËu dÞch tù do, giai cÊp t− s¶n c«ng nghiÖp ë thµnh phè Man-se-xt¬ lµ chç dùa v÷ng ch¾c cña ph¸i mËu Nga do ban biªn tËp b¸o "Tia löa" tiÕn hµnh: V. I. Lª-nin nghiªn cøu dÞch tù do vµo nh÷ng n¨m 30-40 cña thÕ kû XIX, cho nªn ph¸i mËu dÞch b¶n dù th¶o c−¬ng lÜnh ®Çu tiªn cña G. V. Plª-kha-nèp, th¶o riªng dù tù do còng gäi lµ "ph¸i Man-se-xt¬", "tr−êng ph¸i Man-se-xt¬". §øng th¶o phÇn lý luËn trong c−¬ng lÜnh vµ tham gia th¶o tËp thÓ dù th¶o ®Çu "tr−êng ph¸i Man-se-xt¬" lµ Cèp-®en vµ Brai-t¬. Xu h−íng ®ã phÇn thùc tiÔn trong c−¬ng lÜnh cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi ®−îc luËn chøng trong c¸c t¸c phÈm cña A. XmÝt vµ §. Ri-c¸c-®«. Nga. TÊt c¶ c¸c tµi liÖu ®Òu ®−îc in theo ®óng c¸c b¶n th¶o; nh÷ng sù Trong thêi kú chñ nghÜa t− b¶n tr−íc ®éc quyÒn, còng nh− ë n−íc Anh, kh¸c biÖt cña mét ®o¹n v¨n nµy hay ®o¹n v¨n nä (hoÆc cña mét phÇn ®o¹n v¨n) ®Òu ®−îc in song song ®Ó cho thÊy ®−îc thËt râ. ⎯ 507. ph¸i mËu dÞch tù do ®i t×m c¬ së c¶ ë §øc, Ph¸p, Nga vµ ë c¸c n−íc t− b¶n chñ nghÜa kh¸c. ⎯ 497. 164 Nh÷ng nhËn xÐt cña G. V. Plª-kha-nèp vµ P. B. ¸c-xen-rèt vÒ bµi b¸o cña 160 V. I. Lª-nin "C−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña ®¶ng d©n chñ - x· héi Nga" ®· §©y lµ nãi ®Õn c¸i gäi lµ dù luËt "khæ sai" (Zuchthausvorlage) ®· ®−îc ®−îc viÕt trªn mÆt tr¸i c¸c trang b¶n th¶o cña bµi ®ã vµo kho¶ng gi÷a 20 tr×nh t¹i Quèc héi §øc vµo n¨m 1899, theo yªu cÇu cÊp thiÕt cña c¸c th¸ng T− - 1 th¸ng N¨m (3 - 14 th¸ng N¨m) 1902. Nh÷ng ý kiÕn cña Lª- giíi kinh doanh vµ cña hoµng ®Õ Vin-hem II; dù luËt ®ã däa sÏ ph¹t tï nin tr¶ lêi nh÷ng nhËn xÐt ®ã ®· ®−îc viÕt (còng trªn mÆt tr¸i cña c¸c tõ 1 ®Õn 5 n¨m hoÆc ph¹t tiÒn ®Õn 1 000 m¸c nh÷ng ng−êi "dïng b¹o trang b¶n th¶o) ngµy 1 (14) th¸ng N¨m 1902 ®ång thêi víi bøc th− göi lùc, ®e däa, l¨ng nhôc hoÆc tho¸ m¹" ®Ó thóc Ðp c«ng nh©n tham gia c¸c Plª-kha-nèp (xem Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 46, tr. 186), héi vµ c¸c cuéc ®ång lo·, xói giôc hä b·i c«ng vµ t×m c¸ch chèng l¹i phÇn kÕt luËn cña nh÷ng ý kiÕn tr¶ lêi cña Lª-nin (tËp nµy, tr. 550 - 551) hµnh ®éng ph¸ ho¹i b·i c«ng. D−íi ¸p lùc cña phong trµo c«ng nh©n, ®−îc viÕt trªn nh÷ng trang bæ sung, kÌm theo b¶n th¶o cña bµi ®ã. dù luËt "khæ sai" ®· bÞ c¸c ®¶ng ph¸i t¶ vµ ®¶ng ph¸i gi÷a bá phiÕu b¸c bá ngµy 20 th¸ng M−êi mét (lÞch míi) 1899 t¹i quèc héi. ⎯ 500. "Tr¶ lêi nh÷ng nhËn xÐt cña Plª-kha-nèp vµ ¸c-xen-rèt vÒ bµi "C−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña ®¶ng d©n chñ - x· héi Nga"" ®· ®−îc in theo "Gi¶i phãng" ⎯ t¹p chÝ hai tuÇn ra mét kú, xuÊt b¶n ë n−íc ngoµi tõ 18 161 ®óng b¶n th¶o; tr−íc mçi mét ý kiÕn "tr¶ lêi" lµ mét ®o¹n cña bµi b¸o, th¸ng S¸u (1 th¸ng B¶y) 1902 ®Õn 5 (18) th¸ng M−êi 1905 d−íi sù l·nh ®o¹n nµy l¹i cã nh÷ng nhËn xÐt thÝch øng. Nh÷ng chç Lª-nin g¹ch d−íi ®¹o cña P. B. Xt¬-ru-vª. Sinh ra tõ phong trµo héi ®ång ®Þa ph−¬ng ®èi trong bµi cña Plª-kha-nèp th× ®Òu ®−îc g¹ch d−íi b»ng nh÷ng g¹ch lËp, t¹p chÝ "Gi¶i phãng" thùc tÕ lµ c¬ quan bÊt hîp ph¸p cña giai cÊp t− nhá. ⎯ 530. s¶n tù do chñ nghÜa Nga vµ liªn tôc thùc hiÖn t− t−ëng cña chñ nghÜa 165 V. I . Lª-nin muèn nãi ®Õn t¸c phÈm cña C.M¸c "Phª ph¸n c−¬ng lÜnh G«- tù do b¶o hoµng - «n hoµ. N¨m 1903, xung quanh t¹p chÝ "Gi¶i phãng" ta" (xem C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. TuyÓn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù ®· h×nh thµnh (vµ th¸ng Giªng 1904 th× thµnh lËp) "Héi liªn hiÖp gi¶i thËt, Hµ-néi, 1962, t. II, tr. 5-65) vµ cña Ph. ¡ng-ghen "Gãp phÇn phª phãng", héi nµy tån t¹i ®Õn th¸ng M−êi 1905. "Ph¸i gi¶i phãng" ®· ph¸n dù th¶o c−¬ng lÜnh d©n chñ - x· héi n¨m 1891" (xem C. M¸c vµ cïng víi ph¸i lËp hiÕn - héi ®ång ®Þa ph−¬ng hîp thµnh mét h¹t nh©n Ph. ¡ng-ghen. Toµn tËp, tiÕng Nga, t. XVI, ph. II, 1936, tr.109). ⎯ 534. cña ®¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµo th¸ng M−êi 1905, mét ®¶ng t− s¶n chñ 166 T h¸ng T − 1 902 ë BØ ®· næ ra cuéc tæng b·i c«ng nh»m ñng hé yÕu ë Nga. ⎯ 502. yªu s¸ch vÒ quyÒn phæ th«ng ®Çu phiÕu do c¸c ®¹i biÓu cña 162 M«n-tsa-lin lµ nh©n vËt trong hµi kÞch cña A. X. Gri-b«-ª-®èp "Khæ v× c¸c ®¶ng c«ng nh©n, tù do chñ nghÜa vµ d©n chñ ® − a ra tr − íc kh«n", mét tªn ham danh vµ xu nÞnh. ⎯ 503. nghÞ viÖn. Tham gia b·i c«ng cã h¬n 30 v¹n c«ng nh©n; c¸c 1 63 Tµi liÖu chuÈn bÞ ®Ó th¶o c − ¬ng lÜnh cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - cuéc biÓu t×nh cña c«ng nh©n ®· diÔn ra trªn kh¾p ®Êt n − íc. x· héi Nga t huéc vµo thêi kú th¸ng Giªng - th¸ng Hai 1902; Nh−ng sau khi nghÞ viÖn b¸c bá dù luËt vÒ c¶i c¸ch bÇu cö vµ nh÷ng tµi liÖu ®ã ®· ph¶n ¸nh nh÷ng giai ®o¹n quan träng nhÊt qu©n ®éi b¾n vµo nh÷ng ng−êi biÓu t×nh th× ban l·nh ®¹o c¬ héi chñ
  17. Chó thÝch Chó thÝch 644 645 nghÜa cña ®¶ng c«ng nh©n (Van-®Ðc-ven-®¬, v.v.) ®· ®Çu hµng vµ d−íi cè g¾ng ®ßi tr¶ l¹i cho nh©n d©n, dï chØ lµ mét phÇn, c¸i cèng vËt mµ ¸p lùc cña "c¸c ®ång minh" cña hä trong phe giai cÊp t− s¶n tù do chñ bän chñ n« ®−îc sù gióp ®ì cña nhµ n−íc c¶nh s¸t tr−íc ®©y, ®· bßn nghÜa, hä ®· b·i bá cuéc tæng b·i c«ng. Sù thÊt b¹i cña giai cÊp c«ng rót vµ vÉn tiÕp tôc bßn rót cña n«ng d©n?" (tËp nµy, tr. 425). Plª-kha- nh©n BØ håi th¸ng T− 1902 lµ bµi häc cho phong trµo c«ng nh©n toµn thÕ nèp viÕt: "ChÝnh chØ cã ®iÒu ®ã míi lµ ®iÒu cÇn nªu lªn, chø kh«ng ph¶i giíi. B¸o "Tia löa", sè 21, ngµy 1 th¸ng S¸u 1902 viÕt: "Giai cÊp v« s¶n lµ mét viÖc tõ thiÖn. Vµ nh÷ng ng−êi ph¶i tr¶ l¹i sè tiÒn th× chØ cã thÓ lµ nh÷ng kÎ ®· nhËn sè tiÒn ®ã: bän quý téc".⎯ 547. x· héi chñ nghÜa sÏ thÊy râ s¸ch l−îc c¬ héi chñ nghÜa ®· vøt bá nh÷ng nguyªn t¾c c¸ch m¹ng ®Ó tr«ng mong vµo mét th¾ng lîi nhanh chãng, 171 ®· dÉn tíi nh÷ng kÕt qu¶ thùc tiÔn nh− thÕ nµo. Giai cÊp v« s¶n l¹i mét G. V. Plª-kha-nèp muèn nãi ®Õn nhËn xÐt sau ®©y cña I-u. ¤. M¸c-tèp: "LuËn ®iÓm ®ã kh«ng ®óng. QuyÒn tù do vÒ yªu s¸ch chia ®Êt chÝnh lµ lÇn n÷a thÊy râ r»ng kh«ng mét ph−¬ng ph¸p nµo mµ hä dïng ®Ó g©y ¸p lùc chÝnh trÞ ®èi víi kÎ thï l¹i cã thÓ ®¹t ®−îc môc ®Ých, nÕu nh− hä xuÊt ph¸t tõ quyÒn tù do sö dông ruéng ®Êt. LÏ ra chØ cÇn nªu r»ng kh«ng s½n sµng ®−a ph−¬ng ph¸p ®ã ®Õn mét kÕt qu¶ l«-gÝch". ⎯ 540. nh÷ng yªu cÇu cña chóng ta kh«ng thñ tiªu viÖc biÕn quyÒn lùc cña c«ng x· ®èi víi c¸ nh©n thµnh quyÒn lùc cña héi tËp thÓ ®èi víi nh÷ng 167 G. V. Plª-kha-nèp muèn nãi ®Õn nhËn xÐt d−íi ®©y cña I-u. ¤.M¸c-tèp thµnh viªn tù nguyÖn tham gia héi ®ã, chØ cÇn nªu nh− vËy còng ®ñ". t¹i héi nghÞ Xuy-rÝch cña ban biªn tËp b¸o "Tia löa" ngµy 2 (15) th¸ng Sau héi nghÞ Xuy-rÝch, V. I. Lª-nin ®· g¹ch bá c¶ hai c©u trong b¶n T− 1902: "CÇn nhËn thÊy râ nhiÒu h¬n n÷a tÝnh chÊt ph¶n ®éng cña yªu th¶o, thay thÕ hai c©u ®ã b»ng nh÷ng ch÷: "ý kiÕn ph¶n ®èi nh− thÕ s¸ch quèc h÷u ho¸ ruéng ®Êt trong lóc nµy ë Nga". kh«ng cã c¬ së..." vµ tiÕp ®ã kÕt thóc b»ng nh÷ng ch÷: "do ng−êi cïng th«n xãm cña hä b¸n ra" (xem d−íi n÷a tr. 548 - 549). ⎯ 548. Sau cuéc héi nghÞ Xuy-rÝch, V. I. Lª-nin ®· söa ®æi mét sè ®iÓm trong ch−¬ng VII, lµ ch−¬ng nãi vÒ yªu s¸ch quèc h÷u ho¸ ruéng ®Êt (xem tËp nµy, tr. 420-421). ⎯ 542. 168 G. V. Plª-kha-nèp muèn nãi ®Õn ý kiÕn nhËn xÐt sau ®©y cña I-u. ¤. M¸c-tèp: "§¸ng lÏ ph¶i nãi r»ng chóng ta chØ thõa nhËn quèc h÷u ho¸ ruéng ®Êt nh− lµ b−íc më ®Çu trùc tiÕp tiÕn tíi x· héi ho¸ tÊt c¶ c¸c t− liÖu s¶n xuÊt". ⎯ 544. 169 §©y lµ nãi vÒ sè tiÒn mµ chÝnh phñ cña nhµ vua Ph¸p S¸c-l¬ X th−ëng cho nh÷ng ng−êi tr−íc kia sèng l−u vong vµ ruéng ®Êt cña hä ®· bÞ tÞch thu vµ ph¸t m¹i víi tÝnh c¸ch lµ tµi s¶n quèc gia trong thêi kú c¸ch m¹ng t− s¶n Ph¸p cuèi thÕ kû XVIII; sè tiÒn th−ëng, ®−îc c¸i gäi lµ "luËt båi th−êng" th«ng qua ngµy 27 th¸ng Ba 1825, −íc ®Þnh lµ 1 091 360 ngµn phr¨ng ("mét tØ cña ng−êi l−u vong"). Nh÷ng mãn tiÒn hÕt søc lín ®· r¬i vµo tói nh÷ng kÎ th©n cËn cña nhµ vua. §Ó cã sè tiÒn lín ®ã, chÝnh phñ ®· t¨ng thuÕ vµ gi¶m l·i c«ng tr¸i tõ 5% xuèng 3%. ⎯ 546. 1 70 P . B. ¸ c-xen-rèt muèn nãi ®Õn nhËn xÐt cña G. V. Plª-kha-nèp vÒ ®o¹n d − íi ®©y cña bµi b¸o: "Nh − ng t¹i sao l¹i chØ nãi ®Õn nguån tiÒn ®ã th«i? T¹i sao, ngoµi c¸i ®ã ra, chóng ta l¹i kh«ng
  18. B¶n chØ dÉn c¸c s¸ch b¸o vµ tµi liÖu gèc 646 647 Женева , т ип . « Союза р усских с оциал - демократов » 1898, с тр . 1 ― 5 . ⎯ 5 5 - 56 . ⎯ Th«ng b¸o vÒ viÖc nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng" tiÕp tôc xuÊt b¶n s¸ch b¸o. ⎯ Объявление о возобновлении изданий группы «Освобождение B¶n chØ dÉn труда». Женева, «Союза русских социал-демократов», 1900. 8 стр. ⎯ 29. c¸c s¸ch b¸o vµ tµi liÖu gèc Ai sÏ lµm cuéc c¸ch m¹ng chÝnh trÞ. ⎯ Кто совершит политическую mµ V. I. Lª-nin ®· trÝch dÉn vµ nãi ®Õn революцию. ― В кн.: Пролетарская борьба, № 1. Б. м., 1899, стр. 1―38. ― 133. Ai sÏ lµm cuéc c¸ch m¹ng chÝnh trÞ. ⎯ Кто совершит политическую A.P.G. Ai sai lÇm trong vÊn ®Ò «ng Xta-kh«-vÝch? ⎯ А. П. Г. Кто революцию. [Киев], изд. Киевского комитета, 1899, 28 стр. (РСДРП. виноват в г. Стаховиче? ⎯ «Московские ведомости», 1901, Отдельный оттиск из «Пролетарской борьбы»). ⎯ 133, 142, 458. № 348, 18 (31) декабря, стр. 2. ⎯ 330-332, 337. [Am-phi-tª-a-t¬-rèp, A.V.] Nh÷ng ngµi Lõa bÞp. ⎯ [ΑмΦumeampoв, A. B.] [A-lÕch-xª-Ðp, P.A. DiÔn v¨n ®äc t¹i c¬ quan ®Æc biÖt cña Th−îng nghÞ Господа Обмановы. (Провинциальные впечатления). – «Россия», Спб., viÖn chÝnh phñ, ngµy 10 (22) th¸ng Ba 1877]. ⎯ [Алексеев, П. А. Речь, 1902, № 975, 13 (26) января, стр. 2. Подпись: Old Gentle- произнесенная 10 (22) марта 1877 года в особом присут- ствии правительствующего Сената. Баку, 1901] . ⎯ 371. man. ⎯ 343, 349, 442. B. C. ⎯ xem Cri-tsÐp-xki, B. N ⎯ Б. К. ⎯ см. Кричевский, Б. Н. ¸c-xen-rèt, P. Bµn vÒ nh÷ng nhiÖm vô hiÖn nay vµ s¸ch l−îc cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga. ⎯ К вопросу о современных задачах и B ⎯ v ⎯ xem Xa-vin-cèp, B. N. ⎯ Б ⎯ в ⎯ см. Савинков, Б. Н. тактике русских социал-демократов. Изд. «Союза русских социал- демократов». Женева, тип. «Союза русских социал-демократов», 1898. 34 Bµn vÒ cæ ®éng ⎯ xem Crª-me, A. I. Bµn vÒ cæ ®éng. ⎯ Об агитации ⎯ стр. ⎯ 31, 55-56, 83, 97, 117, 135, 381. см. Кремер, А. И. Об агитации. ⎯ Th¸ng M−êi mét 1897. ⎯ Первое Bøc th− ®Çu tiªn. B¶n c¸o tr¹ng vÒ vô ®Êu tranh håi th¸ng N¨m ë nhµ m¸y ¤-bu-khèp. ⎯ письмо. Ноябрь 1897 г. – В кн.: Аксельрод, П. К Обвинительный акт по делу о майских беспорядках на Обухов вопросу о современных задачах и тактике русских социал- cком заводе. С послесловием от редакции «Искры». Издание и демократов. Изд. «Союза русских социал-демократов». Женева, типография «Искры» [Кишинев], ноябрь 1901. 15 стр. (РСДРП. Оттиск из тип. «Союза русских социал-демократов», 1898. стр. 16- ном. 9 «Искры»). ⎯ 371. 17. ⎯ 117. ⎯ Bøc th− thø hai. Th¸ng Ch¹p 1897. ⎯ Второе письмо. Декабрь B¶n ®iÒu lÖ t¹m thêi vÒ chÕ ®é qu©n dÞch ¸p dông ®èi víi häc sinh 1897 г. ⎯ В кн.: Аксельрод, П. К вопросу о современных задачах и c¸c tr−êng cao ®¼ng bÞ ®uæi v× ®· g©y ra nh÷ng vô mÊt trËt tù tËp тактике русских социал-демократов. Изд. «Союза русских социал- thÓ. Ngµy 29 th¸ng B¶y 1899. ⎯ Временные правила об отбывании демократов», 1898, стр. 18-29. ⎯ 31, 97. воинской повинности воспитанниками высших учебных заведений, ⎯ L êi tùa [cho cuèn s¸ch cña V. I. Lª-nin. NhiÖm vô cña nh÷ng удаляемых их сих заведений за учинение скопом беспорядков. 29 ng − êi d©n chñ - x· héi Nga]. ⎯ П редисловие [ к к ниге В . И . июля 1899 г. ⎯ «Правительственный Вестник», Спб., 1899, Л енина . З адачи р усских с оциал - демократов ]. В к н . : [ Ленин , В . № 165, 31 июля (12 августа), стр. 1. ⎯ 442-443. И .] З адачи р усских с оциал - демократов . С . п редисл . П . А ксель p ода . B¸o c¸o vÒ c¸c quü tiÕt kiÖm nhµ n−íc n¨m 1899. ⎯ Отчет государственных И зд . Р оссийской с оциал - демократической р абочей п а р т и и .
  19. B¶n chØ dÉn c¸c s¸ch b¸o vµ tµi liÖu gèc B¶n chØ dÉn c¸c s¸ch b¸o vµ tµi liÖu gèc 648 649 сберегательных касс за 1899 год. Спб., тип. «Народная польза», б. г. ChÕ ®é chuyªn chÕ vµ nh÷ng cuéc b·i c«ng. §iÒu trÇn cña Bé tµi chÝnh vÒ XXXI, 129 стр. ⎯ 351-363. viÖc gi¶i quyÕt c¸c cuéc b·i c«ng. Cã phô tr−¬ng bµi: "Th¾ng lîi míi cña c«ng nh©n Nga" cña L. M¸c-tèp. ⎯ Самодержавие и стачки. B¸o c¸o vÒ phong trµo d©n chñ - x· héi Nga göi §¹i héi x· héi chñ Записка министерства финансов о разрешении стачек. nghÜa quèc tÕ häp ë Pa-ri n¨m 1900. LÞch sö phong trµo c«ng С прилож. Статьи: «Новая победа русских рабочих». Л. Марто- nh©n Do-th¸i ë Nga vµ Ba-lan. ⎯ Доклад о русском социал-демократич. ва. Изд. Лиги русской революционной социал-демократии. движении международному социалистич. конгрессу в Париже 1900 г. Женева, тип. Лиги, 1902. 68 [2] , XXVI стр. (РСДРП). ⎯ 493-503. История еврейского рабочего движения в России и Польше. Изд. Союза русских социал-демократов. Женева, тип. Союза, 1901. 134 стр. (РСДРП). ChØ dô cho thµnh viªn Héi ®ång nhµ n−íc... Van-nèp-xki. 25 th¸ng Ba ⎯ 184. 1901. ⎯ Рескрипт, данный на имя члена Государственного сове- та … Ванновского. 25 марта 1901 г. – «Правительственный Вест "B¸o c«ng nh©n" ⎯ «Рабочая Газета», Киев. ⎯ 40-41, 172, 183-184. ник», Спб., 1901, № 68, 25 марта (7 апреля), стр. 1. ⎯ 342-343. "B¸o c«ng nh©n" (Kh«ng xuÊt b¶n ®−îc n¨m 1899). ⎯ «Рабочая Газета» (неосуществленное издание 1899 г.). ⎯ 4, 202-203, 204, 209, 372. [Chó thÝch cña ban biªn tËp t¹p chÝ "Sù nghiÖp c«ng nh©n" cho bµi cña B.N. Xa-vin-cèp "Phong trµo ë Pª-tÐc-bua vµ nh÷ng nhiÖm vô thùc tiÔn cña "B¸o c«ng nh©n Xanh Pª-tÐc-bua khæ nhá" ⎯ «С. – Петербургский Рабочий phong trµo d©n chñ - x· héi"]. ⎯ [Примечание редакции журнала Листок», [Спб. – Женева]. ⎯ 22. «Рабочее Дело» к статье Б. Н. Савинкова «Петербург- BÐc-stanh, E. Chñ nghÜa duy vËt lÞch sö. ⎯ Бернштейн, Э. Истори-ческий ское движение и практические задачи социал-демократии»] . ⎯ материализм. Пер. Л. Канцель. Спб., «Знание», тип. Клобукова, 1901. «Рабочее Дело», Женева, 1900, № 6, апрель, стр. 28. ⎯ 133-134, 332 стр. ⎯ 22. 166-167. ⎯ Nh÷ng vÊn ®Ò cña chñ nghÜa x· héi vµ nh÷ng nhiÖm vô cña ®¶ng d©n chñ - x· héi. ⎯ Проблемы социализма и задачи социал-демокра- Ch−¬ng tr×nh ®äc. ⎯ Программа для чтения. Составлена И – ым. Б. м. и г. 22 стр. ⎯ 366-367. тии. Пер. с нем. К. Бутковского. М., кн. Скл. Д. Ефимова, [1901]. 360 стр. ⎯ 22. [Ch−¬ng tr×nh häc tËp]. ⎯ [Программа для занятий]. Б. м. и. г. ⎯ Nh÷ng vÊn ®Ò x· héi. ⎯ Социальные проблемы. Пер. с нем. 10 стр. ⎯ 366 - 367. П. Когана. М., Т-во тип. А. Мамонтова, 1901. V, 312 стр. ⎯ 22. Ch−¬ng tr×nh häc tËp nhãm. ⎯ Программа для кружковых занятий. Ben-tèp, N. ⎯ xem Plª-kha-nèp, G. V. ⎯ Бельтов, Н. – см. Плеханов, Г. В. Б. м. и г. 29 стр. ⎯ 366-367. "B×nh minh" ⎯ «Заря», Штутгарт. ⎯ 17, 29, 36, 66, 72, 237, 241, 316, 381, 458. ⎯ 1901, № 1, апрель. 283 стр. ⎯ 17, 59, 64, 81, 148, 235-236, 445. [Ch−¬ng tr×nh nghÞ sù (Tagesordnung) cña ®¹i héi]. 13 (26) th¸ng Hai 1902. B¶n th¶o1). ⎯ [Список вопросов (Tagesordnung) Съезда] . 13 ⎯ 1901, № 2-3, декабрь, стр. 156 - 179, 349 - 354, 361 - 403, (26) февраля 1902 г. Рукопись. ⎯ 364-368. 404-424. ⎯ 81, 175, 240-241, 445. [C«-pen-d«n, T. M. Th− göi B.]. ⎯ Т. М. Письмо Б.] . ⎯ [Копельзон, ⎯ 1902, № 4, август. VI, 39, 87, 251 стр. – 240, 241, 300, 316, 458, В кн.: Плеханов, Г. В. Vademecum для редакции «Рабочего 490 - 492, 530 - 551. Дела» Сб. материалов, изданный группой «Освобождение тру- Bun-ga-cèp, X. N. Chñ nghÜa t− b¶n vµ n«ng nghiÖp. ⎯ Булгaков, С. Н. да». С предисл. Г. Плеханова. Женева, тип. Группы старых Капитализм и земледелие. Т. II. Спб., тип. Тиханова, 1900. народовольцев, 1900, стр. 35-36. ⎯ 24-25. 458, V, стр. ⎯ 27, 320, 399, 487. "B−íc ngoÆt lÞch sö". ⎯ Исторический поворот. ⎯ «Листок «Рабочего 1) In lÇn ®Çu tiªn trong V¨n tËp Lª-nin VIII, 1928, tr.227. Дела»», Женева, 1901, № 6, апрель, стр. 1-6. ⎯ 65, 221, 236, 237.
  20. B¶n chØ dÉn c¸c s¸ch b¸o vµ tµi liÖu gèc B¶n chØ dÉn c¸c s¸ch b¸o vµ tµi liÖu gèc 650 651 C«-pen-d«n, T. M. Th− göi «ng G. ⎯ Письмо г. Г. – В кн.: Плеха- в отд.: Рабочее движение за границей. Подпись: Б. К. ⎯ 240-241. нов, Г. В. Vademecum для редакции «Рабочего Дела» Сб. материалов, Cr−-lèp, I. A. Con mÌo vµ ng−êi nÊu bÕp. ⎯ Крылов, И. А. Кот и изданный группой «Освобождение труда». С предисл. Г. Плеханова. Повар. ⎯ 292. Женева, тип. Группы старых народовольцев, 1900, стр. 27-35. ⎯ 24-25. ⎯ Hai c¸i thïng. ⎯ Две Бочки. ⎯ II. C«ng nh©n c¸c x−ëng dÖt Pª-tÐc-bua yªu s¸ch g×? ⎯ Чего требуют рабо- чие петербургских бумагопрядилен. [Листовка.] Изд. Союза [Cu-xc«-va, E. §.] [Phª b×nh s¸ch:] Ph. §an. Rót tõ lÞch sö phong trµo c«ng борьбы за освобождение рабочего класса. [Спб], 30 мая 1896. nh©n vµ ®¶ng d©n chñ - x· héi ë Nga. 1900 - 1904. ⎯ [Кус- 1 стр. ⎯ 195. кова Е. Д.]. [Рецензия на кн.:] Ф. Дан. Из истории рабочего движения и социал-демократии в России. 1900-1904 гг. Изд. "C«ng nh©n miÒn Nam". ⎯ «Южный Рабочий», Екатеринослав и др. ⎯ Донской Речи. ⎯ «Былое», Пб., 1906, № 10, октябрь, стр. 320- 191-192. 330. Подпись: Е. Кускова. ⎯ 23. ⎯ 1900, [Смоленск], № 3, ноябрь, стр. 4-14. ⎯ 191-192. ⎯ Th− cña mét trong nh÷ng t¸c gi¶ cuèn s¸ch nhá chèng nhãm "¤. T." göi C«ng tr×nh nghiªn cøu cña ñy ban xÐt l¹i c¸c ®iÒu lÖ c«ng nghiÖp c«ng ¸c-xen-rèt ⎯ Trong s¸ch: Plª-kha-nèp, G. V. Vademecum dµnh cho x−ëng vµ c«ng nghiÖp thñ c«ng. ⎯ Труды комиссии, учрежденной для ban biªn tËp tê "Sù nghiÖp c«ng nh©n". ⎯ Письмо к Аксельроду одного пересмотра уставов фабричного и ремесленного. Ч. 1, 3. из авторов брошюры против группы «О. Т.» – В кн.: Спб., 1863-1864. 2 т. ⎯ 495. Плеханов, Г. В. Vademecum для редакции «Рабочего Дела». Сб. Credo. ⎯ В кн.: [Ленин, В. И.] Протест российских социал-демо- материалов, изданный группой «Освобождение труда». С. предисл. Г. кратов. С послесл. от ред. «Рабочего Дела». Изд. Союза рус- Пле - ханова. Женева, тип. Группы старых народовольцев, 1900, ских социал-демократов. Женева, тип. «Союза», 1889, стр. 1 - 6. (РСДРП. стр. 17-27. ⎯ 24. Оттиcк из № 4-5 «Рабочего Дела»). ⎯ 23-24, 47-48, 50, 96-97, 121, 123- "Cña c¶i n−íc Nga". ⎯ «Русское Богатство», Пб. ⎯ 320, 336. 124, 166, 232. Cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n. Sè 1. ⎯ Пролетарская борьба. № 1. Б. [Crª-me, A.I.] Bµn vÒ cæ ®éng. Lêi b¹t cña ¸c-xen-rèt. ⎯ [Кремер, А. И.] Об м., 1899. 119 стр. ⎯ 133, 332-333. агитации. С послесл. П. Аксельрода. Изд. «Союза русских социал-демократов». Женева, тип. «Союза русских со-циал- демократов», Cuéc luËn chiÕn cña tê "B×nh minh" víi ban biªn tËp tê "Vorwärts". ⎯ 1896. 43 стр. ⎯ 39. Полемика «Зари» с редакцией “Vorwärts” «Искра», [Мюнхен], 1902, № 18, 10 марта, стр. 5-6, в отд.: Из партии. ⎯ 240-241. Cri-tsÐp-xki, B. N. §Êu tranh kinh tÕ vµ chÝnh trÞ trong phong trµo c«ng nh©n Nga. ⎯ Кричевский, Б. Н. Экономическая и политическая борьба в C−¬ng lÜnh cña Héi liªn hiÖp ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n русском рабочем движении. – «Рабочее Дело», Женева, 1900, № 7, Xanh Pª-tÐc-bua. ⎯ Программа С.-Петербургского союза борьбы за август, стр. 1-22. ⎯ 58-59, 75. освобождение рабочего класса. [Листовка. Спб.], ⎯ Nh÷ng nguyªn t¾c, s¸ch l−îc vµ ®Êu tranh. ⎯ Принципы, тактика и октябрь 1900. 2 стр. ⎯ 145, 149-152, 182. борьба. – «Рабочее Дело». Женева, 1901 № 10, сентября, ⎯ 1) C−¬ng lÜnh cña ["Héi liªn hiÖp miÒn B¾c §CNDCXHN"]. B¶n th¶o стр. 1 - 36. ⎯ 12 - 18, 27 - 30, 36, 40, 4, 52, 58 - 64, 65 - 67, 78, 82, Программа [«Северного союза РСДРП»]. Рукопись. – 446-458. 107 - 108, 118 - 119, 125 - 126, 134 - 138, 144 - 146, 173 - 174, 182, 196 - 200, 204, 209- 210, 220 - 221, 228 - 229, 237, 239 - 240, 242 - 243. C−¬ng lÜnh cña tê "Sù nghiÖp c«ng nh©n", c¬ quan ®Þnh kú cña Héi liªn hiÖp nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga. ⎯ Программа периодического ⎯ Thêi kú ®¸ng lo ng¹i ë Ph¸p. ⎯ Тревожное время во Франции. ⎯ «Рабочее Дело». Женева, 1899, № 2 - 3, август, стр. 76 - 85, 1) In lÇn ®Çu trong t¹p chÝ "C¸ch m¹ng v« s¶n", 1922, sè 9, tr.231 - 234.
nguon tai.lieu . vn
Chính trị học Báo chí - Truyền thông Xã hội học Giáo dục học Tâm lý học Lịch sử - Văn hoá Triết học Ngôn ngữ học Thư viện thông tin Văn học nước ngoài Ngư nghiệp Hành chính - Pháp luật Địa lý - Địa danh Văn học Việt nam Lịch sử Đảng CNXH - KH Tư Tưởng HCM Ngụ ngôn - Cổ tích Ca dao - Tục ngữ Hoá học Sinh học Y khoa - Dược Kinh tế học