1. Trang Chủ
  2. Triết học
  3. [Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Marx tập 4 phần 5

[Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Marx tập 4 phần 5

Tham khảo tài liệu '[triết học] triết học lenin - học thuyết marx tập 4 phần 5', khoa học xã hội, chính trị - triết học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả V. I. L ª - n i n Dù th¶o c−¬ng lÜnh cña ®¶ng ta 278 279 nh÷ng c¶i thiÖn tõng phÇn vµ lÎ tÎ vÒ mÆt sinh ho¹t vËt g iai cÊp v« s¶n: ph¶i chØ râ môc tiªu cña cuéc ®Êu tranh Êy chÊt, mµ tõ bá nh÷ng yªu s¸ch chÝnh trÞ cña m×nh vµ vÉn (biÕn hÕt th¶y mäi t − l iÖu s¶n xuÊt thµnh së h÷u x· héi vµ lµm nh÷ng n« lÖ ngoan ng

Thể loại Tài liệu miễn phí Triết học

Số trang 38

Ngày tạo 8/29/2018 8:26:48 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải [Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Mar... (.pdf)

Xem mẫu

  1. V. I. L ª - n i n Dù th¶o c−¬ng lÜnh cña ®¶ng ta 278 279 nh÷ng c¶i thiÖn tõng phÇn vµ lÎ tÎ vÒ mÆt sinh ho¹t vËt g iai cÊp v« s¶n: ph¶i chØ râ môc tiªu cña cuéc ®Êu tranh Êy chÊt, mµ tõ bá nh÷ng yªu s¸ch chÝnh trÞ cña m×nh vµ vÉn (biÕn hÕt th¶y mäi t − l iÖu s¶n xuÊt thµnh së h÷u x· héi vµ lµm nh÷ng n« lÖ ngoan ngo·n cho chÕ ®é chuyªn chÕ c¶nh thay thÕ nÒn s¶n xuÊt t − b ¶n chñ nghÜa b»ng nÒn s¶n xuÊt s¸t (ký tóc x¸, v.v. cho sinh viªn; cßn ®èi víi c«ng nh©n, th× x· héi chñ nghÜa), tÝnh chÊt quèc tÕ cña phong trµo c«ng chØ cÇn nh¾c l¹i nh÷ng lêi tuyªn bè cña VÝt-te, bé tr−ëng Bé nh©n, tÝnh chÊt c hÝnh trÞ c ña cuéc ®Êu tranh giai cÊp vµ tµi chÝnh, khi x¶y ra nh÷ng cuéc b·i c«ng ë Xanh Pª-tÐc-bua môc tiªu t r − íc m¾t c ña nã (giµnh tù do chÝnh trÞ). CÇn ®Æc n¨m 1896 vµ 1897 97 hay nh÷ng diÔn v¨n bªnh vùc c«ng biÖt thõa nhËn r»ng cuéc chiÕn ®Êu chèng chÕ ®é chuyªn nh©n, do c¸c nh©n viªn cña Bé néi vô ®äc trong ñy ban ban chÕ ®Ó giµnh c¸c quyÒn tù do chÝnh trÞ lµ nhiÖm vô chÝnh bè ®¹o luËt ngµy 2 th¸ng S¸u 1897). C¸i roi = sù ®µn ¸p trÞ ®Çu tiªn cña ®¶ng c«ng nh©n; nh − ng muèn gi¶i thÝch ngµy cµng t¨ng ®èi víi nh÷ng kÎ nµo, mÆc dÇu ®· ® −îc nhiÖm vô ®ã, th× theo ý chóng t«i, cÇn ph¶i v¹ch râ tÝnh nh÷ng bè thÝ nãi trªn, mµ vÉn tiÕp tôc ®Êu tranh ®ßi tù do chÊt giai cÊp cña chÕ ®é chuyªn chÕ ë Nga hiÖn nay vµ sù chÝnh trÞ (nh − viÖc b¾t sinh viªn ph¶i ®i lÝnh 98; th«ng tri tÊt yÕu ph¶i lËt ®æ chÕ ®é ®ã, v× lîi Ých kh«ng nh÷ng cña ngµy 12 th¸ng T¸m 1897 vÒ viÖc ®µy c«ng nh©n ®i Xi-bi-ri; giai cÊp c«ng nh©n, mµ c¶ cña toµn bé sù ph¸t triÓn x· héi t¨ng c −êng ®µn ¸p phong trµo d©n chñ - x· héi, v.v.). B¸nh n÷a. V¹ch ra nh − t hÕ lµ cÇn thiÕt c¶ vÒ mÆt lý luËn v×, xÐt ngät lµ ®Ó dïng nhö nh÷ng kÎ yÕu ®uèi, ®Ó mua chuéc vµ theo gi¸c ®é nh÷ng t − t − ëng c¬ b¶n cña chñ nghÜa M¸c, th× ®Ó lµm cho hä ®åi b¹i; roi th× dïng ®Ó uy hiÕp vµ "khö ®éc" lîi Ých cña sù ph¸t triÓn x· héi cao h¬n lîi Ých cña giai cÊp nh÷ng chiÕn sÜ trung thùc gi¸c ngé ®Êu tranh cho sù nghiÖp v« s¶n, lîi Ých cña toµn bé phong trµo c«ng nh©n cao h¬n cña giai cÊp c«ng nh©n vµ cña nh©n d©n. Chõng nµo chÕ ®é lîi Ých cña mét tÇng líp c«ng nh©n nµo ®ã hay cña giai chuyªn chÕ cßn tån t¹i (b©y giê chóng ta ph¶i lµm cho ®o¹n nµo ®ã cña phong trµo; v¹ch ra nh − thÕ, cßn lµ cÇn c− ¬ng lÜnh cña chóng ta thÝch hîp chÝnh lµ víi t×nh h×nh cã thiÕt c¶ vÒ mÆt thùc tiÔn n÷a, ®Ó ®Þnh râ ® − îc ®iÓm trung sù tån t¹i cña chÕ ®é chuyªn chÕ, v× sù sôp ®æ cña chÕ ®é t©m mµ toµn bé ho¹t ®éng nhiÒu mÆt cña nh÷ng ng− êi d©n chñ - x· héi ― tøc lµ c«ng t¸c tuyªn truyÒn, cæ ®éng vµ tæ chuyªn chÕ tÊt nhiªn sÏ lµm cho c¸c ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ thay ®æi nhiÒu, khiÕn cho ®¶ng c«ng nh©n sÏ buéc ph¶i thay ®æi chøc - ph¶i quy tô vµo ®ã vµ ph¶i xoay quanh ®ã. Chóng mét c¸ch râ rÖt viÖc nªu c¸c môc tiªu chÝnh trÞ tr −íc m¾t t«i cho r»ng, n goµi ra cßn ph¶i dµnh mét môc riªng trong cña m×nh), th× nhÊt ®Þnh chóng ta cßn thÊy chÝnh phñ c −¬ng lÜnh ®Ó chØ ra r»ng ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi kh«ng ngõng thay ®æi vµ t¨ng c −êng nh÷ng biÖn ph¸p mþ tù ®Æt cho m×nh n hiÖm vô p h¶i ñng hé mäi phong trµo d©n Êy. VËy chóng ta ph¶i tiÕn hµnh mét cuéc ®Êu tranh cã c¸ch m¹ng chèng l¹i chÕ ®é chuyªn chÕ, vµ ®Êu tranh hÖ thèng chèng l¹i nh÷ng biÖn ph¸p ®ã, bãc trÇn sù gi¶ dèi chèng mäi m − u ®å cña chÝnh phñ chuyªn chÕ nh»m lµm cña bän c¶nh s¸t gi¶ vê sèt s¾ng ®èi víi nh©n d©n; v¹ch râ ®åi b¹i vµ lµm mê ý thøc chÝnh trÞ cña nh©n d©n b»ng sù mèi liªn hÖ gi÷a nh÷ng c¶i c¸ch cña chÝnh phñ víi cuéc ®Êu b¶o trî cña bän quan l¹i vµ nh÷ng ©n huÖ bè thÝ gi¶ dèi, tranh cña c«ng nh©n; lµm cho giai cÊp v« s¶n biÕt lîi dông b»ng c¸i chÝnh s¸ch mþ d©n mµ c¸c ®ång chÝ §øc cña tõng c¶i c¸ch ®Ó cñng cè vÞ trÝ chiÕn ®Êu cña m×nh, ®Ó më chóng ta ®· gäi lµ "Peitsche und Zuckerbrot" (roi vµ b¸nh réng vµ t¨ng c− êng phong trµo c«ng nh©n. MÆt kh¸c, trong ngät). B¸nh ngät = nh÷ng ©n huÖ bè thÝ cho nh÷ng kÎ muèn cã
  2. V. I. L ª - n i n Dù th¶o c−¬ng lÜnh cña ®¶ng ta 280 281 c−¬ng lÜnh nhÊt thiÕt ph¶i nªu lªn nhiÖm vô ñng hé tÊt c¶ vµ c¸c ®¹i héi cña ®¶ng, lµ nh÷ng tæ chøc ®Þnh ra s ¸ch l −îc c ña ®¶ng. Nh − ng ch − a ch¾c cã thÓ ghi nh÷ng vÊn ®Ò nh÷ng ai chiÕn ®Êu chèng chÕ ®é chuyªn chÕ, v× ®¶ng d©n s ¸ch l − îc v µo c − ¬ng lÜnh (kh«ng thÓ nh÷ng vÊn ®Ò c¨n b¶n chñ - x· héi Nga g¾n bã chÆt chÏ víi nh÷ng phÇn tö tiªn tiÕn nhÊt, cã tÝnh chÊt n guyªn t¾c, t hÝ dô nh − v Ên ®Ò th¸i ®é cña giai cÊp c«ng nh©n Nga, ph¶i gi −¬ng cao ngän cê nh÷ng yªu s¸ch d©n chñ chung, ®Ó tËp hîp quanh m×nh hÕt th¶y ®èi víi nh÷ng chiÕn sÜ kh¸c ®Êu tranh chèng chÕ ®é mäi tÇng líp vµ tÊt c¶ c¸c phÇn tö cã kh¶ n¨ng ®Êu tranh cho chuyªn chÕ). Nh÷ng vÊn ®Ò s¸ch l − îc ®Æt ra ®Õn ®©u, th× tù do chÝnh trÞ, hay Ýt ra lµ ñng hé cuéc ®Êu tranh Êy b»ng tê b¸o cña ®¶ng sÏ th¶o luËn ®Õn ®Êy vµ sÏ ® − îc c¸c ®¹i c¸ch nµy hay c¸ch kh¸c. héi ®¶ng gi¶i quyÕt døt kho¸t. Theo ý chóng t«i, vÒ vÊn ®Ò khñng bè th× còng thÕ: nh÷ng ng − êi d©n chñ - x· héi nhÊt §ã lµ quan ®iÓm cña chóng t«i vÒ c¸ch ph¶i tr×nh bµy nh− ®Þnh ph¶i th¶o luËn vÊn ®Ò Êy - tÊt nhiªn kh«ng ph¶i vÒ thÕ nµo phÇn nguyªn t¾c cña c−¬ng lÜnh chóng ta; vµ vÒ ph − ¬ng diÖn nguyªn t¾c, mµ lµ vÒ ph − ¬ng diÖn s¸ch l − îc - nh÷ng nguyªn lý c¬ b¶n cÇn bµy tá mét c¸ch hÕt søc chÝnh v× sù ph¸t triÓn cña phong trµo tù nã, nã ®· lµm t¨ng lªn x¸c vµ hÕt søc næi bËt trong c−¬ng lÜnh. Theo ý chóng t«i, th× mét c¸ch tù ph¸t, nh÷ng vô giÕt mËt th¸m, vµ lu«n lu«n b¶n dù th¶o c−¬ng lÜnh cña nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng" lµm bïng thªm lßng c¨m phÉn d÷ déi cña c«ng nh©n vµ ph¶i lo¹i bá (ra khái phÇn nguyªn t¾c): 1) nh÷ng ®iÓm nãi vÒ cña nh÷ng ng − êi x· héi chñ nghÜa lµ nh÷ng ng − êi ®· tõng h×nh thøc së h÷u ruéng ®Êt cña n«ng d©n (vÒ vÊn ®Ò n«ng thÊy ®ång chÝ cña m×nh ngµy cµng cã nhiÒu ng− êi bÞ tra d©n chóng t«i sÏ nãi ë phÇn sau); 2) nh÷ng ®iÓm nãi vÒ tÊn ®Õn chÕt trong c¸c ngôc tèi vµ c¸c n¬i tï ®µy. §Ó cho nh÷ng nguyªn nh©n cña "tÝnh chÊt kh«ng v÷ng", v. v., cña mäi sù ® − îc râ rµng, chóng t«i xin nãi râ ngay r»ng theo ý giíi trÝ thøc; 3) ®iÓm nãi vÒ "sù b·i bá chÕ ®é ®¹i biÓu chÝnh c¸ nh©n chóng t«i, th× h iÖn nay k hñng bè lµ mét ph − ¬ng trÞ hiÖn nay vµ thay thÕ nã b»ng chÕ ®é lËp ph¸p nh©n d©n s¸ch ®Êu tranh k h«ng h îp lý, r»ng ®¶ng ( víi t − c ¸ch lµ trùc tiÕp"; 4) ®iÓm nãi vÒ "c¸c ph−¬ng s¸ch ®Êu tranh chÝnh ®¶ng ) ph¶i vøt bá nã ®i (cho ®Õn lóc mµ mét sù thay ®æi trÞ". §µnh r»ng, trong ®iÓm cuèi cïng nµy, chóng t«i kh«ng c¸c ®iÒu kiÖn sÏ ®ßi hái ph¶i thay ®æi lu«n c¶ s¸ch l − îc thÊy cã g× lµ cò hay sai lÇm c¶: tr¸i l¹i, chóng t«i cho r»ng c¸c n÷a) vµ ph¶i tËp trung hÕt th¶y mäi lùc l−îng cña m×nh ph−¬ng s¸ch ph¶i dïng chÝnh lµ nh÷ng ph−¬ng s¸ch mµ nh»m cñng cè tæ chøc vµ ®¶m b¶o cho c¸c xuÊt b¶n phÈm nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng" ®· nªu ra (cæ ®éng, - tæ chøc cña chóng ta ®−îc chuyÓn ®i ®Òu ®Æn. VÒ vÊn ®Ò nµy, th× ë c¸ch m¹ng, - chuyÓn sang tÊn c«ng quyÕt liÖt khi cã "thêi c¬ ®©y kh«ng cÇn ph¶i nãi nhiÒu n÷a. thuËn lîi", vµ, trªn nguyªn t¾c, lóc ®ã cã thÓ dïng c¶ ®Õn ph − ¬ng ph¸p khñng bè n÷a), nh − ng chóng t«i nghÜ r»ng VÒ chÕ ®é lËp ph¸p nh©n d©n trùc tiÕp, theo ý chóng t«i kh«ng cÇn ph¶i nªu, trong c − ¬ng lÜnh cña ® ¶ng c«ng th× hiÖn nay hoµn toµn kh«ng nªn ® − a nã vµo trong c − ¬ng nh©n , nh÷ng ph − ¬ng s¸ch hµnh ®éng mµ ng − êi ta cÇn lÜnh cña chóng ta. VÒ nguyªn t¾c, ng − êi ta kh«ng ® − îc g¾n liÒn th¾ng lîi cña chñ nghÜa x· héi víi s ù thay thÕ c hÕ ph¶i chØ ra khi th¶o c− ¬ng lÜnh n¨m 1885 cña nhãm nh÷ng ng−êi c¸ch m¹ng c− t ró ë n−íc ngoµi. C−¬ng lÜnh ®õng nãi ®é ®¹i nghÞ b»ng mét chÕ ®é lËp ph¸p nh©n d©n trùc tiÕp. ®Õn vÊn ®Ò ph − ¬ng s¸ch ®Êu tranh, v× viÖc lùa chän c¸c Theo ý chóng t«i th× ®ã lµ ®iÒu mµ nh÷ng cuéc tranh luËn ph−¬ng s¸ch Êy lµ thuéc thÈm quyÒn c¸c tæ chøc ®ang chiÕn ®Êu vÒ c − ¬ng lÜnh Ð c-phuya vµ quyÓn s¸ch cña Cau-xky viÕt
  3. V. I. L ª - n i n Dù th¶o c−¬ng lÜnh cña ®¶ng ta 282 283 vÒ chÕ ®é lËp ph¸p nh©n d©n, ®· chøng minh. Cau-xky thõa 5) tù do kh«ng h¹n chÕ vÒ tÝn ng−ìng, vÒ ng«n luËn, vÒ héi nhËn (trªn c¬ së mét sù ph©n tÝch vÒ mÆt lÞch sö vµ chÝnh trÞ) häp, v. v. (cã lÏ ë ®©y ®Æc biÖt nªn thªm: tù do b·i c«ng); 6) r»ng chÕ ®é lËp ph¸p nh©n d©n cã Ých tíi mét møc nhÊt ®Þnh, tù do ®i l¹i vµ tù do nghÒ nghiÖp [cã lÏ ë ®©y nªn thªm "tù trong nh÷ng ®iÒu kiÖn sau ®©y: 1) kh«ng cã sù ®èi lËp gi÷a do di c− " vµ "b·i bá hoµn toµn giÊy th«ng hµnh trong thµnh thÞ vµ n«ng th«n hoÆc thµnh thÞ chiÕm −u thÕ; 2) cã n− íc"]; 7) hÕt th¶y mäi ng − êi c«ng d©n ®Òu b×nh ®¼ng nh÷ng chÝnh ®¶ng ph¸t triÓn cao; 3) "kh«ng cã mét chÝnh hoµn toµn, v. v.; 8) thay thÕ qu©n ®éi th−êng trùc b»ng vò quyÒn nhµ n−íc tËp trung qu¸ møc vµ lÊy t− c¸ch lµ chÝnh trang toµn d©n; 9) "xÐt l¹i toµn bé ph¸p chÕ d©n sù vµ h×nh sù quyÒn mµ ®èi lËp víi chÕ ®é ®¹i biÓu nh©n d©n". ë Nga, cña n−íc ta, b·i bá nh÷ng sù ph©n biÖt ®¼ng cÊp vµ nh÷ng chóng ta thÊy nh÷ng ®iÒu kiÖn hoµn toµn tr¸i ng−îc l¹i vµ h×nh ph¹t tr¸i víi nh©n phÈm". Nªn thªm vµo ®©y: "phô n÷ nguy c¬ "chÕ ®é lËp ph¸p nh©n d©n" tho¸i hãa thµnh "chÕ ®é ®−îc b×nh quyÒn víi nam giíi vÒ mäi mÆt". Còng trong môc tr−ng cÇu d©n ý" kiÓu ®Õ quèc chñ nghÜa, sÏ lµ nguy c¬ ®Æc nµy, cÇn ph¶i thªm yªu s¸ch vÒ nh÷ng c¶i c¸ch tµi chÝnh, yªu biÖt lín ë n−íc ta. NÕu khi bµn vÒ §øc vµ ¸o, Cau-xky ®· s¸ch ®· ®−îc c−¬ng lÜnh cña nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng" nãi, vµo n¨m 1893, r»ng "®èi víi chóng ta, nh÷ng ng−êi ë nªu lªn trong sè nh÷ng yªu s¸ch mµ "®¶ng c«ng nh©n sÏ ®−a §«ng ¢u, chÕ ®é lËp ph¸p nh©n d©n trùc tiÕp lµ thuéc lÜnh ra, c¨n cø vµo nh÷ng quyÒn chÝnh trÞ c¬ b¶n nãi trªn": "b·i bá vùc "nhµ n−íc t−¬ng lai"", - th× ®iÒu ®ã l¹i cµng lµ ®iÒu dÜ chÕ ®é thuÕ khãa hiÖn nay vµ ®Æt ra mét thø thuÕ lòy tiÕn nhiªn khi nãi vÒ n−íc Nga. Cho nªn chóng t«i nghÜ r»ng ®¸nh vµo thu nhËp". Cuèi cïng, ë ®©y cßn ph¶i thªm: "viªn ngµy nay, d−íi sù thèng trÞ cña chÕ ®é chuyªn chÕ ë Nga, chøc lµ do nh©n d©n bÇu ra; mçi c«ng d©n ®Òu cã quyÒn truy chóng ta chØ nªn ®ßi mét "hiÕn ph¸p d©n chñ" vµ lÊy hai tè bÊt cø viªn chøc nµo tr−íc c¸c tßa ¸n, mµ kh«ng cÇn ph¶i ®iÓm ®Çu trong phÇn thùc tiÔn cña c−¬ng lÜnh do nhãm "Gi¶i göi ®¬n khiÕu n¹i theo hÖ thèng cÊp bËc". phãng lao ®éng" th¶o ra, h¬n lµ lÊy hai ®iÓm ®Çu trong phÇn VÒ môc thø hai cña nh÷ng yªu s¸ch thùc tiÔn, chóng t«i thÊy thùc tiÔn cña "c−¬ng lÜnh Ðc-phuya". trong c−¬ng lÜnh cña nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng" cã nªu yªu s¸ch chung ®ßi "gi¶i quyÕt b»ng con ®−êng luËt ph¸p nh÷ng B©y giê chóng ta bµn tíi phÇn thùc tiÔn cña c−¬ng lÜnh. Theo ý chóng t«i, phÇn ®ã, nÕu kh«ng xÐt vÒ h×nh thøc tr×nh mèi quan hÖ gi÷a c«ng nh©n (ë thµnh thÞ vµ ë n«ng th«n) vµ bµy cña nã, th× Ýt nhÊt xÐt vÒ néi dung, nã bao gåm ba môc: chñ xÝ nghiÖp, vµ ®ßi lËp ra mét tæ chøc thanh tra t−¬ng øng, 1) yªu s¸ch vÒ nh÷ng c¶i c¸ch d©n chñ nãi chung; 2) yªu s¸ch trong ®ã c«ng nh©n sÏ cã ®¹i biÓu cña hä". Theo ý chóng t«i th× ®¶ng c«ng nh©n ph¶i bµy tá nh÷ng yªu s¸ch vÒ ®iÓm nµy vÒ nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó b¶o vÖ c«ng nh©n vµ 3) nh÷ng biÖn ph¸p cã lîi cho n«ng d©n. VÒ môc thø nhÊt, cã lÏ kh«ng cÇn mét c¸ch râ rµng vµ chi tiÕt h¬n vµ ph¶i ®ßi: (1) chÕ ®é ngµy ph¶i cã nh÷ng söa ®æi quan träng ®èi víi "dù th¶o c−¬ng lµm viÖc 8 giê; (2) cÊm lµm viÖc ban ®ªm, cÊm dïng trÎ em lÜnh" cña nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng", dù th¶o nµy ®ßi: 1) d−íi 14 tuæi lµm viÖc; (3) mçi c«ng nh©n ph¶i ®− îc nghØ ®Çu phiÕu phæ th«ng; 2) phô cÊp cho c¸c nghÞ sÜ; 3) gi¸o dôc mét thêi gian liªn tôc Ýt nhÊt lµ 36 giê mçi tuÇn; (4) ¸p dông phæ th«ng, phi t«n gi¸o, miÔn häc phÝ vµ b¾t buéc, v.v.; 4) c¸c ®¹o luËt vÒ c«ng x −ëng vµ vÒ chÕ ®é thanh tra c«ng quyÒn bÊt kh¶ x©m ph¹m vÒ th©n thÓ vµ vÒ chç ë cña c«ng d©n; x − ëng trong tÊt c¶ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp,
  4. V. I. L ª - n i n Dù th¶o c−¬ng lÜnh cña ®¶ng ta 284 285 c ¸c c«ng x − ëng cña nhµ n − íc, c¸c c¬ së kinh doanh thñ Theo ý chóng t«i, cÇn ph¶i hoµn toµn g¹t bá yªu s¸ch "nhµ c«ng nghiÖp vµ cho nh÷ng thî thñ c«ng lµm viÖc theo chÕ n−íc gióp ®ì c¸c tËp ®oµn s¶n xuÊt", nªu lªn trong c−¬ng ®é gia c«ng; c«ng nh©n bÇu ra c¸c phã thanh tra cã quyÒn lÜnh cña nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng". Kinh nghiÖm cña c¸c h¹n nh − c ¸c ch¸nh thanh tra; (5) thµnh lËp c¸c tßa ¸n c«ng n−íc kh¸c, nh÷ng kh¶o s¸t lý luËn, vµ c¶ nh÷ng ®Æc ®iÓm nghiÖp vµ c¸c tßa ¸n n«ng nghiÖp trong tÊt c¶ c¸c ngµnh cña ®êi sèng ë Nga (xu h−íng cña ph¸i tù do t− s¶n vµ cña c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp, t¹i c¸c tßa ¸n ®ã, sè thÈm chÝnh phñ c¶nh s¸t muèn ve v·n b»ng c¸i chiªu bµi "c¸c ¸c- ph¸n do chñ vµ thî bÇu ra sÏ ngang nhau; (6) cÊm ngÆt ten" vµ "sù b¶o trî" "nÒn c«ng nghiÖp nh©n d©n", v.v.) ®Òu kh«ng ®©u ® − îc tr¶ c«ng b»ng hµng hãa; (7) quy ®Þnh chøng tá kh«ng nªn ®−a ra yªu s¸ch trªn ®©y. (TÊt nhiªn, b»ng ph¸p luËt tr¸ch nhiÖm cña chñ x − ëng trong tÊt c¶ c¸c c¸ch ®©y 15 n¨m, t×nh h×nh kh¸c h¼n vÒ nhiÒu mÆt, cho nªn tr − êng hîp c«ng nh©n bÞ tai n¹n vµ th − ¬ng tËt trong c«ng lÏ ®−¬ng nhiªn lµ lóc ®ã, nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga nghiÖp còng nh − t rong n«ng nghiÖp; (8) quy ®Þnh b»ng ®· ®Ò ra mét yªu s¸ch nh− thÕ trong c−¬ng lÜnh cña hä). ph¸p luËt viÖc tr¶ l − ¬ng Ýt nhÊt mçi tuÇn mét lÇn cho hÕt Cßn l¹i môc cuèi cïng - môc thø ba - trong phÇn thùc tiÔn th¶y mäi c«ng nh©n, v« luËn ®iÒu kiÖn thuª m − ín nh − t hÕ cña c−¬ng lÜnh: c¸c yªu s¸ch vÒ vÊn ®Ò n«ng d©n. Trong nµo; (9) b·i bá hÕt th¶y mäi ®¹o luËt vi ph¹m ®Õn sù b×nh c−¬ng lÜnh cña nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng", chóng t«i thÊy ®¼ng vÒ quyÒn lîi gi÷a chñ vµ ng − êi lµm c«ng (thÝ dô, c¸c cã mét yªu s¸ch thuéc lo¹i ®ã: "XÐt l¹i triÖt ®Ó c¸c quan hÖ ®¹o luËt vÒ tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña c«ng nh©n c«ng x − ëng vµ c«ng nh©n n«ng th«n khi hä bá viÖc; c¸c ®¹o luËt ruéng ®Êt ë n−íc ta, nghÜa lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn chuéc l¹i ban cho chñ nhiÒu quyÒn tù do h¬n ng − êi lµm c«ng trong ruéng ®Êt vµ giao ruéng ®Êt cho c¸c c«ng x· n«ng d©n. viÖc tuyªn bè hñy bá hîp ®ång thuª m − ín, v.v.). (Cè Nh÷ng ng−êi n«ng d©n cã quyÒn kh«ng nhËn phÇn ruéng nhiªn lµ chóng t«i chØ ph¸c ra nh÷ng yªu s¸ch cÇn nªu lªn, ®−îc chia vµ ra khái c«ng x·, nÕu nh− nh÷ng ng−êi ®ãt hÊy chø kh«ng tr×nh bµy c¸c yªu s¸ch Êy mét c¸ch døt kho¸t lµm nh− thÕ lµ thuËn tiÖn v. v.". ®óng theo yªu cÇu cña b¶n dù th¶o.) Môc nµy cña c − ¬ng Theo ý t«i th× t− t−ëng c¬ b¶n nªu lªn ë ®©y lµ hoµn toµn lÜnh ph¶i ®Ò ra (g¾n liÒn víi môc trªn) nh÷ng nguyªn lý c¬ ®óng, vµ ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi ph¶i thùc sù ghi vµo b¶n, cã tÝnh chÊt chØ ®¹o, cho c«ng t¸c cæ ®éng, nh − ng cè c−¬ng lÜnh cña m×nh mét yªu s¸ch t−¬ng øng (t«i nãi: t−¬ng nhiªn lµ tuyÖt nhiªn kh«ng v× thÕ mµ ng¨n cÊm c¸c cæ øng v× theo t«i th× nªn cã mét sè söa ®æi nµo ®ã). ®éng viªn ® − a ra nh÷ng yªu s¸ch ® − îc söa ®æi ®i ®«i §©y lµ quan niÖm cña t«i vÒ vÊn ®Ò ®ã. VÊn ®Ò n«ng chót, nh÷ng yªu s¸ch cô thÓ h¬n, cã tÝnh chÊt bé phËn d©n ë Nga, so víi vÊn ®Ò n«ng d©n ë ph − ¬ng T©y th× h¬n, trong ®Þa ph − ¬ng, ngµnh s¶n xuÊt, c«ng x − ëng nµo kh¸c nhiÒu; nh − ng c hØ kh¸c ë chç l µ ë c¸c n − íc ph − ¬ng ®ã, v.v.. Cho nªn trong khi th¶o ra môc nµy cña c − ¬ng lÜnh, chóng ta cÇn ph¶i tr¸nh hai ®iÒu th¸i qu¸: mét mÆt, T©y th× hÇu nh − c hØ cã vÊn ®Ò ng − êi n«ng d©n trong x· kh«ng ®−îc bá sãt mét yªu s¸ch chñ yÕu, c¬ b¶n nµo, cã mét héi t − b ¶n chñ nghÜa, t − s ¶n, cßn ë Nga th× chñ yÕu l¹i lµ ý nghÜa träng yÕu ®èi víi toµn bé giai cÊp c«ng nh©n; mÆt vÊn ®Ò ng − êi n«ng d©n ph¶i chÞu khæ kh«ng kÐm kh¸c, cÇn tr¸nh ®i vµo nh÷ng chi tiÕt qu¸ vôn vÆt vµ nÕu (nÕu kh«ng ph¶i h¬n thÕ) v× nh÷ng thiÕt chÕ vµ nh÷ng nhÐt ®Çy nh÷ng chi tiÕt Êy vµo c−¬ng lÜnh th× sÏ kh«ng hîp lý. quan hÖ tiÒn t− b¶n chñ nghÜa, ph¶i chÞu khæ v× nh÷ng tµn d −
  5. V. I. L ª - n i n Dù th¶o c−¬ng lÜnh cña ®¶ng ta 286 287 ®ã cã kh¶ n¨ng tiÕn hµnh mét cuéc ®Êu tranh c¸ch m¹ng cña chÕ ®é n«ng n«. Lµ giai cÊp ®· tõng cung cÊp nh÷ng chèng nh÷ng tµn d− cña chÕ ®é n«ng n« nãi chung vµ chèng chiÕn sÜ chèng chÕ ®é chuyªn chÕ vµ chèng nh÷ng tµn d− chÕ ®é chuyªn chÕ nãi riªng. CÇn biÕt r»ng tÊt c¶ chóng ta, cña chÕ ®é n«ng n«, giai cÊp n«ng d©n ®· ®ãng xong vai trß nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, ®Òu tuyªn bè s½n sµng ñng hé cña m×nh ë ph− ¬ng T©y råi; nh − ng ë Nga, th× l¹i ch−a. Giai ngay c¶ giai cÊp ®¹i t− s¶n n÷a, nÕu hä cã kh¶ n¨ng tiÕn hµnh cÊp v« s¶n c«ng nghiÖp ph −¬ng T©y tõ l©u ®· t¸ch khái mét cuéc ®Êu tranh c¸ch m¹ng chèng c¸c hiÖn t−îng ®· nãi n«ng th«n mét c¸ch rÊt râ rÖt; vµ sù t¸ch khái Êy ®· ® − îc trªn kia, - vËy th× t¹i sao chóng ta l¹i cã thÓ tõ chèi kh«ng ñng ghi nhËn qua nh÷ng thiÕt chÕ ph¸p lý t− ¬ng øng. ë Nga, hé nh− thÕ ®èi víi giai cÊp rÊt ®«ng ®¶o lµ giai cÊp tiÓu t− s¶n, "giai cÊp v« s¶n c«ng nghiÖp, xÐt vÒ thµnh phÇn vµ xÐt vÒ giai cÊp ®ang hßa dÇn dÇn víi giai cÊp v« s¶n? NÕu viÖc ñng nh÷ng ®iÒu kiÖn sinh ho¹t cña nã, th× cßn g¾n bã rÊt chÆt hé nh÷ng yªu s¸ch cã tÝnh chÊt tù do chñ nghÜa cña giai cÊp chÏ víi n«ng th«n" (P. B. ¸ c-xen-rèt, s¸ch ®· dÉn, tr. II). ®¹i t− s¶n, kh«ng cã nghÜa lµ ñng hé giai cÊp ®¹i t− s¶n, vËy §µnh r»ng qu¸ tr×nh ph©n hãa n«ng d©n thµnh giai cÊp t− th× ñng hé nh÷ng yªu s¸ch d©n chñ cña giai cÊp tiÓu t− s¶n s ¶n nhá vµ thµnh c«ng nh©n lµm thuª ®ang diÔn ra ë n−íc còng hoµn toµn kh«ng cã nghÜa lµ ñng hé giai cÊp tiÓu t− s¶n: ta mét c¸ch m¹nh mÏ, víi mét tèc ®é nhanh chãng l¹ tr¸i l¹i, chÝnh sù ph¸t triÓn mµ quyÒn tù do chÝnh trÞ sÏ ®em l¹i th−êng, nh − ng qu¸ tr×nh ®ã vÉn cßn l©u míi hoµn thµnh vµ cho n−íc Nga, nhÊt ®Þnh sÏ dÉn - víi mét søc m¹nh ®Æc biÖt - ®iÒu chñ yÕu lµ qu¸ tr×nh ®ã hiÖn ®ang cßn tiÕp tôc diÔn ra nÒn kinh tÕ nhá tíi chç bÞ tiªu diÖt d−íi sù tÊn c«ng cña t− trong khu«n khæ nh÷ng thiÕt chÕ cò do chÕ ®é n«ng n« ®Ó b¶n. Theo t«i th× ®iÒu ®ã ch¾c kh«ng thÓ g©y ra tranh luËn l¹i, tøc lµ nh÷ng thiÕt chÕ trãi buéc hÕt th¶y mäi ng− êi trong hµng ngò nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ®−îc. VËy, tÊt n«ng d©n b»ng c¸i d©y xÝch nÆng nÒ lµ chÕ ®é liªn ®íi b¶o c¶ vÊn ®Ò lµ ë chç xÐt xem: 1) nªn ®Ò ra nh÷ng yªu s¸ch nh− lÜnh vµ chÕ ®é céng ®ång thuÕ khãa. Nh− vËy, ng− êi d©n thÕ nµo cho ng−êi ta kh«ng thÓ ®em dïng ®Ó ñng hé c¸c tiÓu chñ - x· héi Nga, ngay c¶ khi anh ta ®øng trong sè nh÷ng chñ trong x· héi t− b¶n chñ nghÜa, vµ 2) n«ng d©n ë n−íc ta cã kÎ c− ¬ng quyÕt chèng l¹i (nh− t¸c gi¶ nh÷ng dßng nµy) viÖc kh¶ n¨ng, dï lµ chØ phÇn nµo th«i, tiÕn hµnh mét cuéc ®Êu b¶o vÖ hay ñng hé chÕ ®é së h÷u nhá hay nÒn kinh tÕ nhá tranh c¸ch m¹ng chèng nh÷ng tµn d− cña chÕ ®é n«ng n« vµ trong x· héi t − b ¶n chñ nghÜa, nghÜa lµ ngay c¶ khi, trong chèng chÕ ®é chuyªn chÕ, hay kh«ng? vÊn ®Ò ruéng ®Êt, ng−êi d©n chñ - x· héi Nga (nh− t¸c gi¶ nh÷ng dßng nµy) ®øng vÒ phÝa nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt, mµ bän t− s¶n vµ Chóng ta b¾t ®Çu bµn vÒ vÊn ®Ò thø hai tr−íc ®·. Ch¾c r»ng bän c¬ héi chñ nghÜa ®ñ mäi lo¹i ngµy nay ®ang thÝch gäi lµ kh«ng mét ai l¹i phñ nhËn lµ trong hµng ngò n«ng d©n Nga cã "nh÷ng kÎ gi¸o ®iÒu" vµ "nh÷ng ng−êi chÝnh thèng", th× ng−êi nh÷ng phÇn tö c¸ch m¹ng. Ng−êi ta thÊy r»ng nh÷ng cuéc næi dËy d©n chñ - x· héi Nga còng vÉn cã thÓ vµ ph¶i - nh− thÕ kh«ng hÒ cña n«ng d©n chèng bän ®Þa chñ, bän qu¶n lý cña ®Þa chñ vµ bän ph¶n l¹i niÒm tin cña anh ta, mµ tr¸i l¹i chÝnh lµ do niÒm tin ®ã, - viªn quan bªnh vùc bän ®Þa chñ, vÉn tiÕp tôc x¶y ra sau c¶i c¸ch; ®ßi hái ®¶ng c«ng nh©n ghi trªn l¸ cê cña m×nh khÈu hiÖu ñng hé ng−êi ta thÊy nh÷ng vô giÕt ng−êi, nh÷ng vô b¹o ®éng, x¶y giai cÊp n«ng d©n (hoµn toµn kh«ng ph¶i víi tÝnh c¸ch lµ giai cÊp ra do nh÷ng tranh chÊp vÒ ruéng ®Êt, v.v .. Ng−êi ta ®· thÊy nh÷ng ng−êi së h÷u nhá hay tiÓu chñ), lµ v× giai cÊp n«ng d©n 20*
  6. V. I. L ª - n i n Dù th¶o c−¬ng lÜnh cña ®¶ng ta 288 289 s ù phÉn né ngµy cµng t¨ng trong hµng ngò n«ng d©n (ngay nÕu kh«ng ñng hé nh÷ng phÇn tö Êy. Cßn nh− nh÷ng phÇn nh÷ng mÈu kiÕn thøc nghÌo nµn s¬ ®¼ng cña hä còng ®· tö c¸ch m¹ng Êy trong n«ng d©n Nga liÖu cã tá râ m×nh Ýt b¾t ®Çu lµm cho hä cã ý thøc vÒ nh©n phÈm råi) tr −íc sù nhÊt còng nh− nh÷ng n«ng d©n T©y ¢u trong khi lËt ®æ chÕ hoµnh hµnh ®iªn cuång cña lò l −u manh kho¸c ¸o cao quý, ®é chuyªn chÕ, hay kh«ng, - th× ®ã lµ l¹i lµ mét c©u hái mµ lò l −u manh mµ ng− êi ta tung ra d −íi c¸i danh hiÖu lµ lÞch sö ch−a tr¶ lêi. NÕu c¸c phÇn tö c¸ch m¹ng Êy kh«ng nh÷ng ch¸nh héi ®ång ®Þa ph− ¬ng ®Ó chèng l¹i n«ng d©n. lµm ®−îc nh− thÕ, th× ®¶ng d©n chñ - x· héi còng ch¼ng do Ng− êi ta ®· thÊy n¹n ®ãi ngµy cµng th − êng xuyªn x¶y ®Õn ®ã mµ thiÖt h¹i g× cho thanh danh cña ®¶ng hay cho phong cho hµng triÖu ng −êi khiÕn nh÷ng ng −êi nµy kh«ng thÓ trµo cña ®¶ng, v× kh«ng ph¶i lµ lçi t¹i ®¶ng, nÕu n«ng d©n bµng quan tr −íc "nh÷ng khã kh¨n vÒ l −¬ng thùc" nh − thÕ kh«ng h−ëng øng (cã thÓ lµ kh«ng ®ñ søc h−ëng øng) lêi ® − îc. Ng− êi ta thÊy sù ph¸t triÓn cña c¸c gi¸o ph¸i vµ cña kªu gäi c¸ch m¹ng cña ®¶ng. Phong trµo c«ng nh©n cø tiÕn tinh thÇn duy lý trong n«ng d©n; vµ sù ph¶n kh¸ng chÝnh tíi vµ sÏ tiÕp tôc tiÕn tíi trªn con ®−êng cña m×nh, dï giai trÞ d− íi mµu s¾c t«n gi¸o lµ mét hiÖn t −îng chung cho tÊt cÊp ®¹i t− s¶n vµ giai cÊp tiÓu t− s¶n ph¶n béi nh− thÕ nµo c¶ c¸c d©n téc, trong mét giai ®o¹n ph¸t triÓn nµo ®ã, chø còng mÆc. NÕu c¸c phÇn tö c¸ch m¹ng Êy lµm ®−îc nh− thÕ, kh«ng riªng g× cho n − íc Nga. Nh− vËy, ch¼ng cßn chót mµ nh©n dÞp ®ã, ®¶ng d©n chñ - x· héi l¹i kh«ng ñng hé nghi ngê g× n÷a lµ trong hµng ngò n«ng d©n, cã nh÷ng n«ng d©n th× ®¶ng sÏ vÜnh viÔn mÊt thanh danh cña m×nh vµ phÇn tö c¸ch m¹ng. Chóng t«i tuyÖt nhiªn kh«ng muèn sÏ kh«ng cßn cã quyÒn tù coi m×nh lµ chiÕn sÜ tiÒn phong ®Êu c −êng ®iÖu søc m¹nh cña c¸c phÇn tö Êy, chóng t«i kh«ng tranh cho nÒn d©n chñ n÷a. quªn sù l¹c hËu vÒ chÝnh trÞ vµ sù t¨m tèi cña n«ng d©n, Trë l¹i vÊn ®Ò thø nhÊt ®Æt ra ë trªn kia, chóng t«i ph¶i chóng t«i kh«ng muèn xãa bá chót nµo sù kh¸c nhau gi÷a nãi r»ng theo chóng t«i th× c¸i yªu s¸ch ®ßi "xÐt l¹i triÖt ®Ó "cuéc b¹o ®éng ë Nga, v« nghÜa vµ tµn khèc" víi cuéc ®Êu c¸c quan hÖ ruéng ®Êt" lµ yªu s¸ch kh«ng ®−îc râ rµng l¾m: tranh c¸ch m¹ng; chóng t«i ch¼ng chót nµo quªn r»ng chÝnh c¸ch ®©y 15 n¨m th× yªu s¸ch nh− thÕ cã thÓ lµ ®ñ råi, nh−ng phñ cã s½n trong tay nhiÒu thñ ®o¹n ®Ó lõa g¹t n«ng d©n vµ ngµy nay vÞ tÊt cã thÓ lÊy lµm b»ng lßng ®−îc víi mét yªu hñ hãa hä vÒ mÆt chÝnh trÞ. Nh− ng tõ tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã, s¸ch nh− thÕ, trong khi chóng ta võa ph¶i ®−a ra nh÷ng th× chØ cã thÓ rót ra c¸i kÕt luËn lµ: nÕu coi giai cÊp n«ng ph−¬ng ch©m cho viÖc cæ ®éng, l¹i võa ph¶i ph©n ranh giíi d©n lµ ng− êi thÓ hiÖn phong trµo c¸ch m¹ng th× thËt lµ v« gi÷a m×nh víi nh÷ng kÎ bªnh vùc nÒn kinh tÕ nhá, bän nµy lý; ®¶ng nµo mµ muèn ®Æt tÝnh chÊt c¸ch m¹ng cña phong rÊt ®«ng trong x· héi Nga hiÖn nay vµ cã nh÷ng ®å ®¶ng "cã trµo m×nh phô thuéc vµo tinh thÇn c¸ch m¹ng cña n«ng thÕ lùc" nh− c¸c ngµi P«-bª-®«-nèt-txÐp, VÝt-te vµ rÊt nhiÒu d©n, th× nh− t hÕ lµ mÊt lý trÝ. Chóng t«i hoµn toµn kh«ng ®Ò quan chøc trong Bé néi vô. Chóng t«i xin m¹n phÐp tr×nh nghÞ mét c¸i g× t− ¬ng tù nh− t hÕ víi nh÷ng ng− êi d©n chñ - bµy, ®Ó c¸c ®ång chÝ th¶o luËn, môc thø ba ë phÇn thùc tiÔn x· héi Nga. Chóng t«i chØ nãi r»ng ®¶ng c«ng nh©n sÏ vi trong c−¬ng lÜnh cña chóng ta, ®¹i kh¸i nh− sau: ph¹m nh÷ng di huÊn c¬ b¶n cña chñ nghÜa M¸c vµ ph¹m mét sai lÇm chÝnh trÞ nghiªm träng, nÕu ®¶ng ®ã bá qua "V× chñ tr−¬ng ñng hé mäi phong trµo c¸ch m¹ng chèng nh÷ng phÇn tö c¸ch m¹ng còng cã c¶ trong n«ng d©n vµ chÕ ®é chÝnh trÞ vµ x· héi hiÖn nay, ®¶ng c«ng nh©n d©n
  7. V. I. L ª - n i n Dù th¶o c−¬ng lÜnh cña ®¶ng ta 290 291 chñ - x· héi Nga tuyªn bè sÏ ñng hé giai cÊp n«ng d©n trong c−¬ng lÜnh, mµ v× ®ã lµ phÇn cßn ph¶i tranh c·i nhiÒu nhÊt vµ chõng mùc lµ giai cÊp ®ã, - víi t− c¸ch lµ giai cÊp chÞu ®au khæ lµ phÇn Ýt ¨n khíp nhÊt víi nh÷ng ch©n lý ®· ®−îc x¸c lËp vµ nhÊt do nh©n d©n Nga kh«ng cã quyÒn, vµ do nh÷ng tµn d− ®−îc tÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi thõa nhËn. Theo ý cña chÕ ®é n«ng n« trong x· héi Nga, - cã kh¶ n¨ng tiÕn hµnh chóng t«i, cã lÏ ®o¹n mµo ®Çu nãi vÒ vÊn ®Ò "ñng hé" (cã ®iÒu cuéc ®Êu tranh c¸ch m¹ng chèng chÕ ®é chuyªn chÕ. kiÖn) n«ng d©n lµ ®o¹n cÇn thiÕt, v× nãi chung, giai cÊp v« s¶n kh«ng thÓ vµ kh«ng ®−îc tù coi m×nh cã tr¸ch nhiÖm bªnh XuÊt ph¸t tõ nguyªn t¾c ®ã, ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· vùc lîi Ých cña giai cÊp nh÷ng ng−êi tiÓu chñ; nã chØ cã thÓ héi Nga ®ßi: ñng hé giai cÊp ®ã trong chõng mùc giai cÊp Êy lµ giai cÊp 1) B·i bá tiÒn chuéc l¹i ruéng ®Êt vµ t« ®¹i dÞch, vµ mäi ®¶m c¸ch m¹ng. Vµ v× r»ng chÝnh chÕ ®é chuyªn chÕ hiÖn nay lµ phô hiÖn ®ang ®Ì nÆng lªn n«ng d©n, lµ mét ®¼ng cÊp ph¶i chÞu hiÖn th©n cña mäi sù l¹c hËu cña n−íc Nga, cña mäi tµn d− thuÕ. cña chÕ ®é n«ng n«, cña mäi tµn d− cña t×nh tr¹ng kh«ng cã 2) Tr¶ l¹i cho nh©n d©n sè tiÒn mµ chÝnh phñ vµ bän ®Þa chñ quyÒn vµ ¸p bøc "kiÓu gia tr−ëng", cho nªn cÇn ph¶i chØ ra bãp nÆn cña n«ng d©n d−íi h×nh thøc tiÒn chuéc. r»ng ®¶ng c«ng nh©n chØ ñng hé n«ng d©n trong chõng mùc 3) Xãa bá chÕ ®é liªn ®íi b¶o lÜnh vµ mäi luËt lÖ ng¨n c¶n hä cã kh¶ n¨ng tiÕn hµnh mét cuéc ®Êu tranh c¸ch m¹ng ng−êi n«ng d©n sö dông ruéng ®Êt cña m×nh. chèng chÕ ®é chuyªn chÕ. LuËn ®iÓm ®ã h×nh nh− tr¸i víi 4) Xãa bá hÕt th¶y mäi tµn d− cña chÕ ®é n«ng n« ®· ®Æt luËn ®iÓm sau ®©y trong dù th¶o cña nhãm "Gi¶i phãng lao ng−êi n«ng d©n lÖ thuéc vµo bän ®Þa chñ, dï cho nh÷ng tµn d− ®éng": "Chç dùa chñ yÕu cña chÕ ®é chuyªn chÕ chÝnh lµ th¸i ®ã lµ hËu qu¶ cña nh÷ng luËt lÖ vµ cña nh÷ng thiÕt chÕ ®Æc biÖt ®é thê ¬ vÒ chÝnh trÞ vµ l¹c hËu vÒ t− t−ëng cña n«ng d©n". (thÝ dô, t×nh c¶nh cña n«ng d©n vµ c«ng nh©n trong c¸c vïng má Nh−ng m©u thuÉn ®ã thuéc vÒ b¶n th©n cuéc sèng, chø kh«ng vµ c¸c vïng luyÖn kim ë U-ran), hay lµ hËu qu¶ cña viÖc ruéng ph¶i thuéc vÒ lý luËn, v× ®Æc ®iÓm cña n«ng d©n (v¶ l¹i ®ã ®Êt cña n«ng d©n vµ cña ®Þa chñ ch−a ®−îc ph©n ®Þnh ranh giíi còng lµ ®Æc ®iÓm cña giai cÊp nh÷ng ng−êi tiÓu chñ nãi (thÝ dô, tµn d− cña chÕ ®é xÐc-vi-tót trong c¸c vïng ë phÝa T©y99), chung) lµ cã tÝnh chÊt hai mÆt. Kh«ng cÇn l¾p l¹i nh÷ng luËn hay lµ hËu qu¶ cña viÖc ®Þa chñ c¾t xÐn ruéng ®Êt cña n«ng d©n cø chÝnh trÞ kinh tÕ häc mµ ai nÊy ®Òu biÕt, lµ nh÷ng luËn cø khiÕn cho trªn thùc tÕ, n«ng d©n bÞ l©m vµo hoµn c¶nh bÕ t¾c cña ®· v¹ch ra nh÷ng m©u thuÉn néi t¹i trong n«ng d©n, chóng t«i nh÷ng ng−êi n«ng d©n trong chÕ ®é diªu dÞch tr−íc kia. chØ xin nh¾c l¹i ®Æc ®iÓm cña n«ng d©n Ph¸p vµo ®Çu nh÷ng 5) N«ng d©n cã quyÒn ®ßi, th«ng qua toµ ¸n, gi¶m bít ®Þa n¨m 50 mµ M¸c ®· nªu ra, nh− sau: t« qu¸ cao vµ cã quyÒn kiÖn bän ®Þa chñ vÒ téi cho vay nÆng "...TriÒu ®¹i B«-na-p¸c-t¬ kh«ng ®¹i biÓu cho ng − êi l·i vµ, nãi chung, kiÖn tÊt c¶ nh÷ng kÎ nµo lîi dông sù nghÌo n«ng d©n c¸ch m¹ng, mµ ®¹i biÓu cho ng − êi n«ng d©n b¶o tóng cña n«ng d©n ®Ó b¾t hä ký nh÷ng giao kÌo cã tÝnh chÊt thñ; kh«ng ®¹i biÓu cho ng − êi n«ng d©n muèn tho¸t khái n« dÞch". nh÷ng ®iÒu kiÖn sinh tån x· héi cña m×nh, do m¶nh ruéng Chóng ta ph¶i xÐt thËt tØ mØ nh÷ng lý do cña ®Ò nghÞ cán con quyÕt ®Þnh, mµ ®¹i biÓu cho ng − êi n«ng d©n trªn ®©y, kh«ng ph¶i v× ®ã lµ phÇn quan träng nhÊt trong muèn cñng cè nh÷ng ®iÒu kiÖn Êy vµ m¶nh ®Êt Êy; kh«ng
  8. V. I. L ª - n i n Dù th¶o c−¬ng lÜnh cña ®¶ng ta 292 293 ® ¹i biÓu cho d©n c − n «ng th«n muèn cè kÕt víi thµnh thÞ "nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña ho¹t ®éng" trong hµng ngò vµ dïng nghÞ lùc cña b¶n th©n m×nh ®Ó lËt ®æ chÕ ®é cò n«ng d©n, nÕu chóng ta muèn ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· mµ, tr¸i l¹i, ®¹i biÓu cho d©n c − n «ng th«n tù bã m×nh mét héi trë thµnh chiÕn sÜ tiÒn phong cña phong trµo d©n chñ. c¸ch ngu muéi trong chÕ ®é cò ®ã, mong muèn ® − îc con Song nh÷ng yªu s¸ch mµ chóng ta nªu ra cã dÉn ®Õn chç ma ®Õ chÕ cøu vít m×nh vµ m¶nh ®Êt cán con cña m×nh vµ ñng hé chÕ ®é së h÷u cña n«ng d©n h¬n lµ ñng hé b¶n th©n ® − a l¹i ®Þa vÞ ®Æc quyÒn cho m×nh. TriÒu ®¹i B«-na-p¸c-t¬ c¸ nh©n hä hay kh«ng? cã dÉn tíi chç cñng cè nÒn kinh tÕ kh«ng ®¹i biÓu cho sù tiÕn bé, mµ l¹i ®¹i biÓu cho ãc mª nhá hay kh«ng? vµ nh÷ng yªu s¸ch Êy cã phï hîp víi toµn tÝn cña ng − êi n«ng d©n, kh«ng ®¹i biÓu cho lý trÝ cña bé tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t− b¶n kh«ng? Chóng ng − êi n«ng d©n mµ ®¹i biÓu cho ®Þnh kiÕn cña hä, kh«ng ta h·y xÐt nh÷ng vÊn ®Ò Êy, nh÷ng vÊn ®Ò cã tÇm quan ®¹i biÓu cho t−¬ng lai cña hä, mµ l¹i ®¹i biÓu cho qu¸ khø träng lín nhÊt ®èi víi ng − êi m¸c-xÝt. cña hä, kh«ng ®¹i biÓu cho nh÷ng cuéc khëi nghÜa cña hä ë Yªu s¸ch thø nhÊt vµ thø ba ch¾c kh«ng thÓ g©y ra sù bÊt vïng Xª-ven-n¬ mµ l¹i ®¹i biÓu cho cuéc phiÕn lo¹n cña hä ë ®ång ý kiÕn gi÷a nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, vÒ thùc chÊt V¨ng-®ª" ("Der 18 Brumaire", S. 991)). §¶ng c«ng nh©n ph¶i cña vÊn ®Ò. Nh−ng yªu s¸ch thø hai th× ch¾c h¼n sÏ g©y ra ñng hé chÝnh giai cÊp n«ng d©n ®ang ra søc lËt ®æ "chÕ ®é cò", nghÜa lµ, ë n−íc Nga, th× tr−íc hÕt vµ trªn hÕt lµ lËt ®æ nh÷ng sù bÊt ®ång ý kiÕn c¶ vÒ thùc chÊt cña vÊn ®Ò n÷a. chÕ ®é chuyªn chÕ. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga ®Òu Theo ý chóng t«i, th× nh÷ng lý do sau ®©y bªnh vùc cho yªu lu«n lu«n x¸c nhËn sù cÇn thiÕt ph¶i rót trong häc thuyÕt vµ s¸ch Êy: (1) nh÷ng kho¶n tiÒn chuéc l¹i chØ lµ kho¶n tiÒn bän xu h−íng cña chñ nghÜa d©n tóy mÆt c¸ch m¹ng cña nã vµ ®Þa chñ t−íc ®o¹t cña n«ng d©n mµ th«i; ng−êi ta tr¶ nh÷ng tiÕp thu mÆt ®ã. Trong c − ¬ng lÜnh cña nhãm "Gi¶i kho¶n tiÒn chuéc Êy kh«ng nh÷ng cho sè ruéng ®Êt do n«ng phãng lao ®éng" ®iÒu ®ã biÓu lé ra kh«ng nh÷ng ë yªu d©n sö dông mµ cßn tr¶ cho c¶ sù b·i bá chÕ ®é n«ng n« n÷a; s¸ch ®· nãi trªn kia vÒ sù "xÐt l¹i triÖt ®Ó", v.v., mµ cßn chÝnh phñ ®· b¾t n«ng d©n tr¶ nhiÒu h¬n sè tiÒn chÝnh phñ biÓu lé ra ë c©u sau ®©y n÷a: "V¶ l¹i, cè nhiªn lµ c¶ ngµy tr¶ l¹i cho bän ®Þa chñ, ®ã lµ mét sù thËt; (2) chóng ta kh«ng nay n÷a, nh÷ng ai tiÕp xóc trùc tiÕp víi n«ng d©n th× cã lý do ®Ó coi sù thËt lµ mét sù kiÖn ®· hoµn toµn kÕt thóc ®Òu cã thÓ, b»ng ho¹t ®éng cña m×nh trong hµng ngò råi vµ ®· ® − îc xÕp vµo kho l − u tr÷ cña lÞch sö, v× ngay c¶ n«ng d©n, ®em l¹i mét cèng hiÕn quan träng cho phong bän quý téc bãc lét hiÖn nay ®ang kªu ca vÒ "nh÷ng hy trµo x· héi chñ nghÜa ë Nga. Nh÷ng ng − êi d©n chñ - x· sinh" mµ chóng ®· ph¶i chÞu lóc ®ã, th× còng kh«ng quan héi ch¼ng nh÷ng kh«ng g¹t bá nh÷ng ng − êi Êy mµ cßn niÖm nh − t hÕ vÒ cuéc c¶i c¸ch n«ng d©n; (3) chÝnh hiÖn hÕt søc cè g¾ng tháa thuËn víi hä vÒ nh÷ng nguyªn t¾c c¬ nay, khi mµ hµng triÖu n«ng d©n ph¶i th − êng xuyªn chÞu b¶n vµ nh÷ng ph − ¬ng ph¸p ho¹t ®éng n÷a". C¸ch ®©y 15 ®ãi khæ vµ khi mµ chÝnh phñ vung phÝ hµng triÖu ®ång ®Ó n¨m, khi mµ truyÒn thèng cña chñ nghÜa d©n tóy c¸ch biÕu cho bän ®Þa chñ vµ bän t − b ¶n, ®Ó tiÕn hµnh chÝnh m¹ng h·y cßn ® − îc gi÷ th× tuyªn bè nh − t hÕ lµ ®ñ; s¸ch ®èi ngo¹i phiªu l − u, nh − ng l¹i mÆc c¶ tõng xu nhá nh − ng ngµy nay, b¶n th©n chóng ta ph¶i b¾t ®Çu th¶o luËn lóc bµn ®Õn vÊn ®Ò cøu tÕ nh÷ng ng − êi ®ãi, chÝnh hiÖn nay lµ lóc hîp thêi vµ cÇn thiÕt ph¶i nh¾c l¹i r»ng sù thèng trÞ 1) ― "Ngµy 18 th¸ng S−¬ng mï cña Lu-i B«-na-p¸c-t¬", tr. 99100
  9. V. I. L ª - n i n Dù th¶o c−¬ng lÜnh cña ®¶ng ta 294 295 triÓn x· héi, mµ muèn nãi r»ng nh÷ng yªu s¸ch ®ã chØ thÝch cña chÝnh phñ chuyªn chÕ phôc vô cho lîi Ých cña c¸c giai hîp víi mét t×nh huèng kinh tÕ vµ côc diÖn chÝnh trÞ nµo ®ã, cÊp cã ®Æc quyÒn ®Æc lîi, ®· lµm thiÖt h¹i cho nh©n d©n nh− th× mét tiªu chuÈn nh − thÕ sÏ hoµn toµn sai, nh− Cau-xky ®· thÕ nµo; (4) nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi kh«ng thÓ thê ¬ chØ râ ®iÒu ®ã mét c¸ch cã søc thuyÕt phôc, trong cuéc tranh tr−íc n¹n ®ãi ®ang dµy vß n«ng d©n vµ ®Èy hä vµo chç chÕt. luËn cña «ng víi R«-da Lóc-x¨m-bua lµ ng−êi ®· nªu "tÝnh Cho nªn kh«ng hÒ cã nh÷ng sù bÊt ®ång ý kiÕn gi÷a nh÷ng chÊt kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc" (®èi víi ®¶ng c«ng nh©n Ba- ng−êi d©n chñ - x· héi vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i cã mét sù gióp ®ì lan) cña yªu s¸ch ®ßi ®éc lËp cho Ba-lan. Nh©n dÞp nµy, ®Ó réng r·i nhÊt ®èi víi nh÷ng ng−êi ®ãi khæ. Vµ ch¾c kh«ng ®−a ra lµm vÝ dô, Cau-xky ®· nh¾c l¹i (nÕu chóng t«i nhí mét ai l¹i qu¶ quyÕt r»ng cã thÓ cã ®−îc mét sù gióp ®ì thùc kh«ng sai), yªu s¸ch cña c−¬ng lÜnh Ðc-phuya vÒ viÖc nh©n sù mµ l¹i kh«ng cÇn ®Õn nh÷ng biÖn ph¸p c¸ch m¹ng; (5) d©n bÇu ra c¸c viªn chøc. "TÝnh chÊt cã thÓ thùc hiÖn ®−îc" viÖc t−íc ®o¹t c¸c th¸i Êp vµ viÖc di nh−îng ngµy cµng nhiÒu cña yªu s¸ch Êy lµ ®iÒu hÕt søc ®¸ng hoµi nghi trong n−íc ruéng ®Êt cña giai cÊp quý téc, - nghÜa lµ kÕt qu¶ cña sù thùc §øc hiÖn nay, nh−ng kh«ng mét ng−êi d©n chñ - x· héi nµo hiÖn c¸i yªu s¸ch ®· ®Ò ra, - chØ cã thÓ lµm lîi cho toµn bé sù l¹i ®Ò nghÞ h¹n chÕ c¸c yªu s¸ch vµo trong khu«n khæ chËt ph¸t triÓn x· héi cña n−íc Nga mµ th«i. §Ó chèng l¹i yªu hÑp cña c¸i cã thÓ thùc hiÖn ®−îc trong mét lóc nµo ®ã vµ s¸ch ®· ®Ò ra ®ã, cã lÏ ng−êi ta sÏ ph¶n ®èi chóng t«i, tr−íc trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nµo ®ã. hÕt viÖn ®Õn "tÝnh chÊt kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc" cña yªu Sau n÷a, vÒ ®iÓm 4, ch¾c r»ng trªn nguyªn t¾c, ch¼ng ai s¸ch Êy. NÕu sù ph¶n ®èi nh− thÕ chØ dùa vµo nh÷ng c©u nãi l¹i ph¶n ®èi viÖc nh÷ng ng− êi d©n chñ - x· héi thÊy cÇn chèng l¹i "chñ nghÜa c¸ch m¹ng" vµ "chñ nghÜa kh«ng ph¶i ®ßi xãa bá hÕt th¶y mäi tµn d− cña chÕ ®é n«ng n«. t−ëng", th× xin nãi tr−íc ngay r»ng nh÷ng c©u nãi c¬ héi chñ Ch¾c h¼n vÊn ®Ò chØ lµ ë c¸ch tr×nh bµy yªu s¸ch ®ã nh − thÕ nghÜa Êy sÏ ch¼ng lµm cho chóng ta run sî chót nµo ®©u, vµ nµo vµ còng nh− ë p h¹m vi lín hay nhá cña yªu s¸ch ®ã chóng ta sÏ ch¼ng coi nh÷ng c©u nãi ®ã lµ quan träng ®©u. n÷a, nghÜa lµ ë chç cã nªn hay kh«ng nªn ghi vµo ®Êy, Nh−ng nÕu sù ph¶n ®èi Êy l¹i dùa trªn sù ph©n tÝch nh÷ng ch¼ng h¹n, nh÷ng biÖn ph¸p nh»m xãa bá t×nh tr¹ng lÖ ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña phong trµo chóng ta, th× thuéc cña nh÷ng n«ng d©n thùc tÕ chÞu chÕ ®é diªu dÞch, do chóng ta hoµn toµn thõa nhËn lµ cÇn ph¶i th¶o luËn vÊn ®Ò hËu qu¶ cña viÖc c¾t ruéng ®Êt cña hä vµo n¨m 1861. Theo ý mét c¸ch tØ mØ h¬n vµ hoµn toµn thõa nhËn r»ng tranh luËn ë chóng t«i, ®èi víi vÊn ®Ò Êy, ng−êi ta ph¶i tr¶ lêi lµ nªn. ý ®©y lµ bæ Ých. Chóng t«i chØ xin nãi r»ng yªu s¸ch Êy kh«ng nghÜa lín lao cña tµn d− thùc tÕ ®ã cña nÒn kinh tÕ dùa trªn ®øng riªng rÏ, mµ l¹i n»m trong yªu s¸ch nh»m ñng hé giai chÕ ®é diªu dÞch (chÕ ®é lao dÞch), còng nh− sù tr× trÖ nghiªm cÊp n«ng d©n trong chõng mùc giai cÊp Êy lµ giai cÊp c¸ch träng mµ tµn d− ®ã ®· g©y ra ®èi víi sù ph¸t triÓn x· héi (vµ m¹ng. Cßn vÊn ®Ò c¸c phÇn tö ®ã cña giai cÊp n«ng d©n sÏ ®èi víi sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t− b¶n), ®Òu ®−îc x¸c ®Þnh biÓu lé ra nh− thÕ nµo, víi mét søc m¹nh ra sao, th× lÞch sö sÏ râ trong s¸ch b¸o. §−¬ng nhiªn lµ cuèi cïng sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t− b¶n "tù nã, mét c¸ch tù nhiªn" sÏ dÉn tíi quyÕt ®Þnh. NÕu khi nãi ®Õn "tÝnh chÊt cã thÓ thùc hiÖn ®−îc" chç xãa bá nh÷ng tµn d− ®ã; nh−ng mét lµ, nh÷ng tµn d− Êy cña nh÷ng yªu s¸ch, kh«ng ph¶i ng−êi ta muèn nãi r»ng hÕt søc v÷ng ch¾c, thµnh thö ng− êi ta kh«ng tr«ng mong g× nh÷ng yªu s¸ch ®ã lµ thÝch hîp nãi chung víi lîi Ých cña sù ph¸t
  10. V. I. L ª - n i n Dù th¶o c−¬ng lÜnh cña ®¶ng ta 296 297 cã thÓ nµo nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi l¹i mong thay thÕ nã sÏ nhanh chãng mÊt ®i ®−îc; thø n÷a - vµ ®©y lµ ®iÓm chñ nÒn kinh tÕ lín, t− b¶n chñ nghÜa, mét nÒn kinh tÕ cã thÓ tiÕn yÕu - nh÷ng tiÕng "mét c¸ch tù nhiªn" ch¼ng cã nghÜa g× kh¸c hµnh trªn c¬ së ruéng ®Êt c−íp ®o¹t cña n«ng d©n, - thay thÕ h¬n lµ sù chÕt dÇn chÕt mßn cña giai cÊp n«ng d©n lµ giai cÊp nã b»ng nÒn kinh tÕ nhá ch¨ng? §ã ch¼ng ph¶i lµ mét biÖn trªn thùc tÕ (do chÕ ®é lao dÞch, v. v.) ®· bÞ buéc chÆt vµo ruéng ph¸p ph¶n ®éng sao? Chóng t«i tr¶ lêi: thay nÒn kinh tÕ lín ®Êt vµ bÞ bän ®Þa chñ n« dÞch. §−¬ng nhiªn, trong nh÷ng ®iÒu b»ng nÒn kinh tÕ nhá, nh− vËy râ rµng lµ ph¶n ®éng råi, vµ kiÖn nh− thÕ, nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi kh«ng thÓ kh«ng chóng ta kh«ng nªn chñ tr−¬ng nh− thÕ. Nh−ng yªu s¸ch mµ nãi ®Õn vÊn ®Ò Êy trong c−¬ng lÜnh cña m×nh. Ng−êi ta sÏ hái chóng ta nãi ®©y xuÊt ph¸t tõ môc ®Ých: "xãa bá nh÷ng tµn chóng ta: yªu s¸ch ®ã sÏ ®−îc thùc hiÖn nh− thÕ nµo? Chóng t«i d− cña chÕ ®é lÖ thuéc n«ng n«", nh− vËy yªu s¸ch ®ã kh«ng cho lµ kh«ng cÇn nãi ®Õn ®iÒu nµy trong c−¬ng lÜnh. §−¬ng thÓ dÉn ®Õn chç xÐ nhá nh÷ng doanh nghiÖp lín; nã chØ nhiªn, sù thùc hiÖn Êy (còng nh− sù thùc hiÖn hÇu hÕt c¸c yªu nh»m nh÷ng doanh nghiÖp cò chñ yÕu dùa trªn chÕ ®é diªu s¸ch kh¸c trong môc nµy, ®Òu lµ do lùc l−îng cña c¸c phÇn tö dÞch mµ th«i: so víi nh÷ng doanh nghiÖp cò nµy, th× c¸c c¸ch m¹ng trong giai cÊp n«ng d©n quyÕt ®Þnh) sÏ ®ßi hái r»ng doanh nghiÖp n«ng d©n ®· tho¸t khái mäi xiÒng xÝch trung cæ (xem tiÕt 3) kh«ng ph¶i lµ nh÷ng doanh nghiÖp ph¶n nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Þa ph−¬ng ph¶i ®−îc c¸c ñy ban do n«ng d©n ®éng, mµ lµ tiÕn bé. DÜ nhiªn, ë ®©y khã mµ v¹ch ra ®−îc bÇu lªn t¹i chç, xÐt kü l−ìng, - c¸c ñy ban nµy lµ ®Ó ®èi lËp víi mét ®−êng ranh giíi, nh−ng chóng ta kh«ng hÒ nghÜ r»ng c¸c ñy ban cña bän quý téc, tøc lµ nh÷ng ñy ban ®· tiÕn hµnh mét yªu s¸ch nµo ®ã trong c−¬ng lÜnh cña chóng ta l¹i ®−îc c¸i viÖc ¨n c−íp "hîp ph¸p" vµo nh÷ng n¨m 60; c¸c yªu s¸ch thùc hiÖn mét c¸ch "dÔ dµng". C«ng viÖc cña chóng ta lµ ®Þnh d©n chñ cña c−¬ng lÜnh x¸c ®Þnh mét c¸ch ®Çy ®ñ nh÷ng thiÕt ra nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n vµ nh÷ng nhiÖm vô c¬ b¶n, cßn chÕ d©n chñ cÇn thiÕt cho viÖc thùc hiÖn c¸c yªu s¸ch ®ã. §ã vÒ chi tiÕt, th× nh÷ng ai ®−îc l·nh viÖc thi hµnh trªn thùc tiÔn chÝnh lµ "xÐt l¹i triÖt ®Ó c¸c quan hÖ ruéng ®Êt" mµ c−¬ng lÜnh c¸c nhiÖm vô Êy, tÊt sÏ biÕt c¸ch gi¶i quyÕt. cña nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng" ®· nãi ®Õn. Nh− ®· nãi trªn §iÓm cuèi cïng nh»m cïng mét môc ®Ých nh − ® iÓm kia, vÒ nguyªn t¾c, chóng ta t¸n thµnh ®iÓm ®ã cña dù th¶o trªn, tøc lµ: ®Êu tranh chèng mäi tµn tÝch (rÊt nhiÒu trong c−¬ng lÜnh cña nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng", vµ chóng ta chØ n«ng th«n n − íc Nga) cña p h − ¬ng thøc s¶n xuÊt tiÒn t − mong muèn: (1) nãi râ nh÷ng ®iÒu kiÖn, trong ®ã giai cÊp v« b ¶n chñ nghÜa. N h− n g −êi ta ®· biÕt, chÕ ®é lÜnh canh cña s¶n cã thÓ ®Êu tranh cho lîi Ých giai cÊp cña n«ng d©n; (2) quy n«ng d©n ë Nga rÊt th − êng khi chØ che ®Ëy tµn d − c ña ®Þnh tÝnh chÊt cña viÖc xÐt l¹i: xãa bá nh÷ng tµn d− cña chÕ ®é nh÷ng quan hÖ diªu dÞch. T − t − ëng trong ®iÓm cuèi cïng n«ng n«; (3) nªu c¸c yªu s¸ch mét c¸ch cô thÓ h¬n. - Chóng t«i nµy, lµ do chóng t«i m − în cña Cau-xky. Sau khi chØ ra ®o¸n tr−íc lµ sÏ cã mét sù ph¶n ®èi n÷a: viÖc xÐt l¹i vÊn ®Ò r»ng ngay néi c¸c Gl¸t-xt«n thuéc ph¸i tù do còng ®· ban nh÷ng ruéng ®Êt c¾t, v. v., nhÊt ®Þnh sÏ ®−a ®Õn chç ph¶i tr¶ bè ë Ai-r¬-len vµo n¨m 1881 mét ®¹o luËt giao cho c¸c tßa l¹i nh÷ng ruéng ®Êt Êy cho n«ng d©n. §iÒu ®ã th× ®· râ rµng ¸n quyÒn gi¶m bít ®Þa t« qu¸ cao, Cau-xky ®· ghi vµo trong nh÷ng yªu s¸ch, mµ «ng ta mong ®−îc thùc hiÖn, yªu s¸ch råi. Nh−ng lµm nh− vËy th× h¸ ch¼ng ph¶i lµ cñng cè chÕ ®é nh− sau: "Gi¶m bít ®Þa t« qu¸ cao th«ng qua nh÷ng c¬ quan së h÷u nhá, tøc lµ cñng cè chÕ ®é së h÷u m¶nh ®Êt nhá, hay sao?
  11. V. I. L ª - n i n Dù th¶o c−¬ng lÜnh cña ®¶ng ta 298 299 ph¸p luËt ® − îc lËp ra ®Ó lµm c«ng viÖc ®ã". (Reduzierung chõng mùc chñ nghÜa d©n tóy cßn cã tÝnh chÊt c¸ch m¹ng, übermaβiger Pachtzinsen durch dazu eingesetzte Gerichtsh öfe.) nghÜa lµ trong chõng mùc nã chèng l¹i nhµ n −íc quan liªu - §iÒu ®ã nÕu ®em thi hµnh ë Nga, th× sÏ ®Æc biÖt cã Ých (dÜ ®¼ng cÊp, vµ chèng l¹i nh÷ng h×nh thøc bãc lét vµ ¸p bøc nhiªn, víi ®iÒu kiÖn lµ c¸c tßa ¸n ®ã ph¶i ® − îc tæ chøc quÇn chóng nh©n d©n mét c¸ch d· man - nh÷ng h×nh thøc mét c¸ch d©n chñ) cho viÖc xãa bá c¸c quan hÖ diªu dÞch. ® − îc nhµ n − íc ®ã ñng hé - th× chñ nghÜa d©n tóy, sau khi Chóng t«i nghÜ r»ng cã thÓ thªm vµo ®ã mét yªu s¸ch n÷a, ®· ® − îc söa ®æi thÝch ®¸ng, ph¶i ® − îc coi lµ mét nh©n tè yªu s¸ch ®ßi c¸c ®¹o luËt vÒ téi cho vay nÆng l·i, ph¶i ® − îc cÊu thµnh trong b¶n c− ¬ng lÜnh cña ®¶ng d©n chñ - x· héi ¸p dông réng ra cho c¶ c¸c hîp ®ång cã tÝnh chÊt n« dÞch, Nga" ( ¸ c-xen-rèt: "Bµn vÒ nh÷ng nhiÖm vô hiÖn nay vµ v× trong n«ng th«n n− íc Nga, sù n« dÞch lµ mét t×nh tr¹ng s¸ch l − îc", tr. 7). HiÖn nay trong n«ng th«n n − íc Nga, hai rÊt phæ biÕn, ®Ì rÊt nÆng lªn ng −êi n«ng d©n, v Ò mÆt anh ta h×nh thøc chñ yÕu cña cuéc ®Êu tranh giai cÊp ®ang ch»ng lµ ng−êi lao ®éng, lµm trë ng¹i cho tiÕn bé x· héi rÊt nhiÒu, chÞt lÊy nhau: 1) cuéc ®Êu tranh cña n«ng d©n chèng bän ®Þa chñ cã ®Æc quyÒn ®Æc lîi vµ chèng nh÷ng tµn d− cña chÕ ®é cho nªn ®Æc biÖt cÇn ph¶i ®Êu tranh chèng l¹i sù n« dÞch ®ã. n«ng n«; 2) cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n n«ng th«n Mµ ®èi víi tßa ¸n th× viÖc x¸c ®Þnh tÝnh chÊt n« dÞch, tÝnh ®ang ra ®êi, chèng l¹i giai cÊp t− s¶n n«ng th«n. §èi víi chÊt cho vay nÆng l·i cña mét b¶n hîp ®ång, hiÓn nhiªn lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, cuéc ®Êu tranh thø hai ®ã dÜ viÖc ch¼ng khã kh¨n g× h¬n lµ x¸c ®Þnh ®Þa t« qu¸ cao. nhiªn lµ quan träng h¬n, nh−ng hä nhÊt thiÕt ph¶i ñng hé c¶ Tãm l¹i, theo ý chóng t«i th× nh÷ng yªu s¸ch mµ chóng cuéc ®Êu tranh thø nhÊt, nÕu lµm nh− thÕ vÉn kh«ng tr¸i víi ta ®Ò ra, chung quy lµ nh»m vµo hai môc ®Ých chñ yÕu: 1) lîi Ých cña sù ph¸t triÓn x· héi. Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ xãa bá hÕt th¶y mäi quan hÖ vµ thiÕt chÕ t iÒn t − b ¶n chñ vÊn ®Ò n«ng d©n ®· chiÕm vµ cßn ®ang chiÕm mét vÞ trÝ to nghÜa, n «ng n« ë n«ng th«n (®iÒu bæ sung cho c¸c yªu lín trong x· héi Nga vµ trong phong trµo c¸ch m¹ng Nga: ®ã s¸ch Êy n»m trong môc thø nhÊt ë phÇn thùc tiÔn cña chØ lµ sù ph¶n ¸nh cña c¸i sù thËt lµ c¶ cuéc ®Êu tranh thø c − ¬ng lÜnh); 2) lµm cho cuéc ®Êu tranh giai cÊp ë n«ng nhÊt vÉn tiÕp tôc cã mét ý nghÜa lín lao. th«n cã mét tÝnh chÊt c«ng khai h¬n vµ tù gi¸c h¬n. Theo ý §Ó kÕt thóc, chóng t«i thÊy cÇn ph¶i phßng ngõa mét chóng t«i, ®ã chÝnh lµ nh÷ng nguyªn t¾c cÇn ®− îc dïng sù hiÓu lÇm cã thÓ x¶y ra. Chóng t«i ®· nãi ®Õn "lêi kªu lµm kim chØ nam cho "c− ¬ng lÜnh ruéng ®Êt" d©n chñ - x· gäi c¸ch m¹ng" mµ ph¸i d©n chñ - x· héi göi cho n«ng héi ë Nga; chóng ta ph¶i c − ¬ng quyÕt ph©n râ ranh giíi d©n. Ph¶i ch¨ng lµm nh − t hÕ lµ ph©n t¸n nh÷ng cè g¾ng gi÷a chóng ta víi nh÷ng xu h − íng - ®Çy rÉy ë n − íc Nga - cña m×nh vµ cã h¹i cho sù cÇn thiÕt ph¶i tËp trung c¸c lùc muèn l µm dÞu bít c uéc ®Êu tranh giai cÊp ë n«ng th«n. l − îng vµo c«ng t¸c trong hµng ngò giai cÊp v« s¶n c«ng Trµo l − u tù do chñ nghÜa - d©n tóy ®ang ngù trÞ chÝnh nghiÖp? Hoµn toµn kh«ng ph¶i thÕ. T Êt c¶ n h÷ng ng − êi lµ cã tÝnh chÊt Êy; nh − ng trong khi c − ¬ng quyÕt b¸c d©n chñ - x· héi Nga ®Òu thõa nhËn r»ng mét sù tËp trung bá trµo l − u Êy [nh − " B¶n phô lôc kÌm theo b¸o c¸o cña nh − t hÕ lµ cÇn thiÕt; sù cÇn thiÕt Êy ®· ® − îc nªu lªn trong nh÷ng ng − êi d©n chñ - x· héi Nga tr×nh bµy t¹i ®¹i héi dù th¶o do nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng" th¶o ra n¨m 1885 quèc tÕ ë Lu©n-®«n" ®· lµm], cÇn nhí r»ng chóng ta ph¶i còng nh − ® · ® − îc nªu lªn n¨m 1898, trong cuèn "NhiÖm g¹n lÊy néi dung c¸ch m¹ng cña chñ nghÜa d©n tóy. "Trong
  12. V. I. L ª - n i n Dù th¶o c−¬ng lÜnh cña ®¶ng ta 300 301 ng−êi mµ sù tuyªn truyÒn vµ cæ ®éng d©n chñ - x· héi còng v ô cña nh÷ng ng − êi d©n chñ - x· héi Nga". Cho nªn qu¶ ®· b¾t ®Çu th©m nhËp vµo). Chóng ta sÏ kh«ng lµm trßn bæn thËt kh«ng cã mét lý do g× ®Ó sî r»ng nh÷ng ng − êi d©n phËn nÕu chóng ta kh«ng quan t©m ®Õn viÖc nªu ra nh÷ng chñ - x· héi ph©n t¸n lùc l − îng cña m×nh. ThËy vËy, c − ¬ng ®iÒu h−íng dÉn chÝnh x¸c cho nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi lÜnh kh«ng ph¶i lµ chØ thÞ: c − ¬ng lÜnh ph¶i bao qu¸t t oµn bé p hong trµo, nh− ng trong thùc tiÔn dÜ nhiªn lµ ng −êi ta vµ cho nh÷ng c«ng nh©n gi¸c ngé ®ang ®i vÒ n«ng th«n. buéc ph¶i ®Æt lªn hµng ®Çu khi th× mÆt nµy, khi th× mÆt Còng kh«ng ®−îc quªn nh÷ng ng−êi trÝ thøc ë n«ng th«n, kh¸c cña phong trµo. Ch¼ng ai l¹i phñ nhËn sù cÇn thiÕt lµ ch¼ng h¹n nh− c¸c gi¸o viªn nh©n d©n. Nh÷ng ng−êi ®ã ë trong c − ¬ng lÜnh ph¶i nãi ®Õn kh«ng nh÷ng c«ng nh©n vµo mét t×nh c¶nh rÊt tñi nhôc vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn, hä c«ng nghiÖp, mµ c¶ c«ng nh©n n«ng nghiÖp n÷a, dï r»ng thÊy rÊt râ vµ nhËn thÊy, qua b¶n th©n hä, sù n« dÞch vµ ¸p kh«ng mét ng − êi d©n chñ - x· héi Nga nµo l¹i v× thÕ mµ bøc ®èi víi nh©n d©n, cho nªn phong trµo d©n chñ - x· héi nghÜ ®Õn chuyÖn ph¸i c¸c ®ång chÝ ®i vÒ n«ng th«n trong ch¾c ch¾n lµ tranh thñ ®−îc sù ®ång t×nh cña hä (khi phong t×nh h×nh hiÖn nay. Nh − ng phong trµo c«ng nh©n, dï lµ trµo sÏ tiÕp tôc ph¸t triÓn thªm). kh«ng cã sù nç lùc cña chóng ta ch¨ng n÷a, tù nã tÊt nhiªn VËy, theo ý chóng t«i, nh÷ng bé phËn cÊu thµnh c−¬ng lÜnh còng sÏ dÉn ®Õn chç truyÒn b¸ nh÷ng t − t − ëng d©n chñ cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ph¶i: 1) nãi lªn tÝnh trong n«ng th«n. "C«ng t¸c cæ ®éng vÒ nh÷ng lîi Ých kinh chÊt c¬ b¶n cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ ë Nga; 2) nãi lªn hËu qu¶ tÕ sÏ khiÕn cho c¸c tiÓu tæ d©n chñ - x· héi nhÊt ®Þnh sÏ kh«ng tr¸nh khái cña chñ nghÜa t− b¶n lµ: lµm cho c¶nh khèn trùc tiÕp ®ông ph¶i nh÷ng sù thËt chØ ra mét c¸ch s¸ng râ cïng vµ lßng c¨m phÉn cña c«ng nh©n ngµy cµng t¨ng lªn; 3) sù nhÊt trÝ hoµn toµn gi÷a lîi Ých cña giai cÊp v« s¶n c«ng nãi lªn cuéc ®Êu tranh giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n, vÒ mÆt lµ nghiÖp n − íc ta vµ lîi Ých cña quÇn chóng n«ng d©n" ( ¸ c- c¬ së cña phong trµo cña chóng ta; 4) nãi lªn nh÷ng môc tiªu xen-rèt, ib 1) , tr. 13), vµ ®Êy lµ lý do t¹i sao ®èi víi nh÷ng cuèi cïng cña phong trµo c«ng nh©n d©n chñ - x· héi, tøc nãi ng − êi d©n chñ - x· héi Nga th× vÊn ®Ò bøc thiÕt lµ ph¶i cã lªn nguyÖn väng cña phong trµo lµ giµnh chÝnh quyÒn ®Ó ®¹t mét "Agrarprogramm" ( theo ý nghÜa ®· nãi trªn: n ãi cho tíi nh÷ng môc tiªu Êy, nãi lªn tÝnh chÊt quèc tÕ cña phong thËt ®óng ra th× hiÓn nhiªn ®©y hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ trµo; 5) nãi lªn tÝnh chÊt chÝnh trÞ tÊt yÕu cña cuéc ®Êu tranh "c − ¬ng lÜnh ruéng ®Êt"). Trong c«ng t¸c tuyªn truyÒn vµ giai cÊp; 6) nãi lªn sù thËt lµ: chÕ ®é chuyªn chÕ ë Nga, chÕ ®é cæ ®éng cña chóng ta, chóng ta th − êng gÆp nh÷ng ng − êi sinh ra sù n« dÞch vµ ¸p bøc nh©n d©n vµ bªnh vùc bän bãc c«ng nh©n kiªm n«ng d©n, nghÜa lµ nh÷ng c«ng nh©n lét, do ®ã nã lµ trë ng¹i chÝnh ®èi víi phong trµo c«ng nh©n, c«ng x − ëng vµ c«ng nh©n nhµ m¸y vÉn gi÷ mèi liªn hÖ víi cho nªn viÖc giµnh tù do chÝnh trÞ còng lµ ®iÒu cÇn thiÕt c¶ cho n«ng th«n lµ n¬i cã bµ con, gia ®×nh mµ hä ®i l¹i th¨m viÕng. Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ tiÒn chuéc, vÒ chÕ ®é liªn ®íi b¶o lîi Ých cña toµn bé sù ph¸t triÓn x· héi - lµ nhiÖm vô chÝnh trÞ lÜnh, vÒ ®Þa t« rÊt th − êng ® − îc chÝnh ngay ng − êi c«ng tr−íc m¾t cña ®¶ng; 7) nãi lªn sù ñng hé cña ®¶ng ®èi víi tÊt nh©n thñ ®« thiÕt tha quan t©m ®Õn (®ã lµ ch − a nãi c¶ c¸c ®¶ng ph¸i vµ tÊt c¶ c¸c tÇng líp nh©n d©n ®ang ®Êu ®Õn nh÷ng ng − êi c«ng nh©n ë U-ran ch¼ng h¹n, lµ nh÷ng tranh chèng chÕ ®é chuyªn chÕ, nãi lªn r»ng ®¶ng sÏ ®Êu tranh chèng nh÷ng m−u m« cã tÝnh chÊt mþ d©n cña chÝnh 1) ― ibidem - nh− trªn phñ n−íc ta; 8) nªu ra nh÷ng yªu s¸ch d©n chñ chñ yÕu; sau n÷a:
  13. V. I. L ª - n i n 302 303 9) nh÷ng yªu s¸ch cã lîi cho giai cÊp c«ng nh©n vµ 10) nh÷ng yªu s¸ch cã lîi cho n«ng d©n, ®ång thêi gi¶i thÝch râ tÝnh chÊt chung cña c¸c yªu s¸ch Êy. Chóng t«i nhËn râ mét c¸ch ®Çy ®ñ r»ng nÕu kh«ng cã nh÷ng sù trao ®æi ý kiÕn víi c¸c ®ång chÝ th× khã mµ tr×nh Mét khuynh h−íng thôt lïi bµy ® − îc c −¬ng lÜnh mét c¸ch hoµn toµn tháa ®¸ng, nh − ng trong phong trµo chóng t«i cho lµ cÇn ph¶i b¾t tay vµo lµm viÖc ®ã v× chóng t«i nghÜ r»ng kh«ng thÓ (v× nh÷ng lý do ®· nãi trªn kia) tr× d©n chñ - x· héi nga ho·n viÖc ®ã l¹i vµ chóng t«i mong ® −îc sù gióp ®ì cña tÊt c¶ c¸c nhµ lý luËn cña ®¶ng (®øng ®Çu lµ nh÷ng ng− êi Ban biªn tËp tê "T− t −ëng c«ng nh©n" ®· xuÊt b¶n mét trong nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng") vµ cña tÊt c¶ nh÷ng "Phô tr −¬ng ®Æc biÖt cña b¸o "T − t −ëng c«ng nh©n"" (th¸ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ®ang lµm c«ng t¸c thùc tiÔn ë Nga ChÝn 1899), hßng "lµm tiªu tan tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ngé nhËn (kh«ng nh÷ng chØ mong ®−îc sù gióp ®ì cña nh÷ng ng− êi vµ m¬ hå hiÖn cã vÒ vÊn ®Ò khuynh h− íng cña tê "T − d©n chñ - x· héi mµ th«i ®©u: chóng t«i mong ®−îc biÕt ý t −ëng c«ng nh©n" (thÝ dô nh − v iÖc chóng t«i "phñ nhËn kiÕn cña nh÷ng ng− êi x· héi chñ nghÜa thuéc c¸c ph¸i kh¸c chÝnh trÞ")". (Lêi ban biªn tËp.) Chóng t«i rÊt mõng thÊy vµ chóng t«i sÏ kh«ng tõ chèi c«ng bè nh÷ng ®iÒu nhËn r»ng cuèi cïng tê "T− t − ëng c«ng nh©n" ®· c«ng khai ®Æt ®Þnh cña hä), còng nh − mong nhËn ® − îc sù gióp ®ì cña tÊt c¸c vÊn ®Ò c− ¬ng lÜnh, nh÷ng vÊn ®Ò mµ tõ tr−íc ®Õn nay c¶ nh÷ng c«ng nh©n gi¸c ngé. h×nh nh − b¸o ®ã kh«ng muèn nghe nãi ®Õn; nh − ng chóng t«i c −¬ng quyÕt ph¶n ®èi lêi qu¶ quyÕt r»ng "khuynh h− íng cña tê "T− t− ëng c«ng nh©n" lµ khuynh h− íng cña nh÷ng c«ng nh©n Nga tiªn tiÕn" (nh − ban biªn tËp ®· tuyªn bè trong tê phô tr − ¬ng nãi trªn). Kh«ng, nÕu ban biªn tËp cña tê "T− t−ëng c«ng nh©n" mµ muèn ®i theo con ® −êng ®ang ® − îc ph¸c ra (trong lóc nµy, con ®− êng ®ã chØ lµ míi ®ang ® − îc ph¸c ra th«i) trong tê phô tr− ¬ng mµ chóng t«i võa nãi trªn, th× nh− v Ëy tøc lµ ban biªn tËp hiÓu sai c− ¬ng lÜnh do nh÷ng ng −êi s¸ng lËp ®¶ng d©n chñ - x· héi Nga th¶o ra, vµ cho ®Õn nay c −¬ng lÜnh Êy vÉn ®−îc tÊt c¶ nh÷ng ng− êi d©n chñ - x· héi Nga ho¹t ®éng t¹i n − íc Nga, tu©n theo; nh− v Ëy, tøc lµ ban biªn tËp ®· t hôt lïi so víi tr×nh ®é ph¸t triÓn vÒ lý luËn vµ vÒ thùc tiÔn mµ phong trµo d©n chñ - x· héi Nga ®· ®¹t ® − îc.
  14. V. I. L ª - n i n Mét khuynh h−íng thôt lïi trong phong trµo d©n chñ - x· héi Nga 305 304 Khuynh h−íng cña tê "T− t−ëng c«ng nh©n" ®· ®−îc tr×nh bµy trong bµi x· luËn cña "Phô tr−¬ng ®Æc biÖt": "Thùc t¹i cña n−íc ta" (ký tªn R. M.), bµi b¸o mµ chóng t«i sÏ ph©n tÝch tØ mØ sau ®©y. Ngay trong ®o¹n më ®Çu bµi b¸o, ng−êi ta ®· thÊy R. M. m iªu t¶ m ét c¸ch hoµn toµn sai lÖch "thùc t¹i cña n− íc ta" nãi chung vµ phong trµo c«ng nh©n ë n − íc ta nãi riªng; «ng ta ®· tá ra cã mét tÇm m¾t chËt hÑp l¹ th−êng trong c¸ch quan niÖm vÒ phong trµo c«ng nh©n vµ «ng ta l¹i cã khuynh h− íng kh«ng muèn nh×n thÊy nh÷ng h×nh thøc cao mµ phong trµo ®ã ®· s¸ng t¹o ra d− íi sù l·nh ®¹o cña nh÷ng ng− êi d©n chñ - x· héi Nga. ThËt vËy, ngay tõ ®o¹n më ®Çu bµi b¸o cña R. M., «ng ta ®· nãi r»ng: "Phong trµo c«ng nh©n ë n− íc ta mang mÇm mèng nh÷ng h×nh thøc tæ chøc hÕt søc kh¸c nhau", kÓ tõ nh÷ng héi ® − îc lËp ra khi cã nh÷ng cuéc b·i c«ng, cho ®Õn c¸c héi hîp ph¸p (® −îc ph¸p luËt cho phÐp). §éc gi¶ ng¹c nhiªn sÏ hái: chØ cã thÕ th«i − ? Ch¶ nhÏ «ng R . M . kh«ng nhËn thÊy r»ng phong trµo c«ng nh©n ë Nga cã nh÷ng h×nh thøc tæ chøc cao h¬n, tiªn tiÕn h¬n −? Râ rµng lµ «ng ta kh«ng muèn thÊy nh÷ng h×nh thøc ®ã, bëi v×, ë trang tiÕp theo, «ng ta lÆp l¹i luËn ®iÓm trªn, d − íi mét h×nh thøc cßn qu¶ quyÕt h¬n n÷a. ¤ng ta nãi: "HiÖn nay, nhiÖm vô cña phong trµo, sù nghiÖp c«ng nh©n ch©n chÝnh cña c«ng nh©n Nga chØ lµ chç c«ng nh©n d ïng hÕt th¶y mäi ph−¬ng tiÖn cã thÓ cã ®−îc, ®Ó c¶i thiÖn t×nh c¶nh cña m×nh", vµ trong khi kÓ ra nh÷ng ph − ¬ng tiÖn ®ã, mét lÇn n÷a «ng ta l¹i chØ nªu l ªn nh÷ng tæ chøc b·i c«ng vµ c¸c héi hîp ph¸p mµ th«i! Nh− vËy th× hãa ra phong trµo c«ng nh©n Nga chØ lµ b·i c«ng vµ héi hîp ph¸p th«i − ? §ã Trang ®Çu nguyªn b¶n bµi b¸o cña V. I. Lª-nin lµ ®iÒu hiÓn nhiªn tr¸i víi sù thËt! Tõ 20 n¨m nay, phong "Mét khuynh h−íng thôt lïi trµo c«ng nh©n Nga ®· lËp ra mét tæ chøc réng r·i h¬n, ®· trong phong trµo d©n chñ - x· héi Nga". - 1899 nªu ra nh÷ng nhiÖm vô réng lín h¬n (mµ d−íi ®©y chóng t«i ¶nh thu nhá sÏ nãi tíi mét c¸ch tØ mØ h¬n). Phong trµo c«ng nh©n Nga ®·
  15. V. I. L ª - n i n Mét khuynh h−íng thôt lïi trong phong trµo d©n chñ - x· héi Nga 307 306 s¸ng lËp ra nh÷ng tæ chøc nh− c¸c "Héi liªn hiÖp ®Êu tranh" Xanh Pª-tÐc-bua101 vµ Ki-Ðp102, Héi liªn hiÖp c«ng nh©n Do- th¸i103, v. v.. §µnh r»ng «ng R. M. x¸c nhËn phong trµo c«ng nh©n Do-th¸i cã "mét tÝnh chÊt chÝnh trÞ riªng biÖt", r»ng phong trµo ®ã lµ mét ngo¹i lÖ. Nh−ng ®ã còng l¹i lµ mét ®iÒu tr¸i víi sù thËt, bëi v× nÕu Héi liªn hiÖp c«ng nh©n Do- th¸i lµ mét tæ chøc "riªng biÖt", th× nã ®· kh«ng hîp nhÊt ®−îc víi nhiÒu tæ chøc kh¸c ë Nga thµnh "§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga". Sù thµnh lËp ra ®¶ng nµy lµ mét b−íc tiÕn rÊt lín cña phong trµo nµy víi phong trµo c¸ch m¹ng Nga, thÓ hiÖn trong sù kÕt hîp phong trµo c«ng nh©n Nga. B−íc tiÕn ®ã tá râ r»ng phong trµo c«ng nh©n Nga kh«ng ph¶i chØ lµ nh÷ng cuéc b·i c«ng vµ c¸c héi hîp ph¸p mµ th«i ®©u. Sao l¹i cã thÓ cã t×nh tr¹ng lµ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa Nga, céng t¸c viªn cña tê "T− t−ëng c«ng nh©n", kh«ng muèn thÊy b−íc tiÕn ®ã vµ kh«ng muèn hiÓu tÇm quan träng cña nã nhØ? §ã lµ v× R. M. ®· kh«ng hiÓu ®−îc mèi quan hÖ cña phong trµo c«ng nh©n Nga víi chñ nghÜa x· héi vµ phong trµo c¸ch m¹ng Nga, còng nh− nh÷ng nhiÖm vô chÝnh trÞ cña giai cÊp c«ng nh©n Nga. R. M. viÕt: "DÊu hiÖu ®Æc tr−ng nhÊt cña khuynh h−íng cña phong trµo ë n−íc ta, ®−¬ng nhiªn lµ c¸c yªu s¸ch mµ c«ng nh©n ®· ®Ò ra". Chóng t«i xin hái: vËy t¹i sao ng−êi ta l¹i kh«ng xÕp yªu s¸ch cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi vµ cña c¸c tæ chøc d©n chñ - x· héi vµo trong sè nh÷ng dÊu hiÖu cña phong trµo ë n−íc ta? V× lÏ g× R. M. l¹i t¸ch yªu s¸ch cña c«ng nh©n ra khái yªu s¸ch cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga, nh− vËy? ¤ng ta t¸ch ra nh− thÕ trong suèt bµi b¸o cña «ng ta, nh − nãi chung b¶n th©n ban biªn tËp cña tê "T− t−ëng c«ng nh©n" ®· lµm trong mçi sè b¸o cña hä. Muèn gi¶i thÝch sai lÇm ®ã cña tê "T− t−ëng c«ng nh©n", chóng ta cÇn lµm s¸ng tá vÊn ®Ò chung vÒ quan hÖ cña c hñ nghÜa x· héi víi phong trµo c«ng nh©n. Trong tÊt
  16. V. I. L ª - n i n Mét khuynh h−íng thôt lïi trong phong trµo d©n chñ - x· héi Nga 309 308 c¶ c¸c n−íc ch©u ¢u, lóc ®Çu, chñ nghÜa x· héi vµ phong trµo khái cuéc ®Êu tranh cña c«ng nh©n chèng bän t− b¶n, khái c¸c c«ng nh©n tån t¹i ®éc lËp ®èi víi nhau. C«ng nh©n th× ®Êu cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n, v. v.. Mét mÆt, nh÷ng ng−êi x· tranh chèng bän t − b¶n, tæ chøc c¸c cuéc b·i c«ng vµ lËp ra héi chñ nghÜa kh«ng am hiÓu lý luËn cña M¸c, cho r»ng lý luËn c¸c héi, cßn nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa th× ®øng ngoµi Êy kh«ng thÓ ¸p dông ®−îc ë Nga; mÆt kh¸c, phong trµo c«ng phong trµo c«ng nh©n vµ s¸ng t¹o ra nh÷ng lý thuyÕt phª nh©n Nga cßn ë trong mét tr¹ng th¸i hoµn toµn ph«i thai. Khi ph¸n chÕ ®é x· héi t− b¶n chñ nghÜa, chÕ ®é t− s ¶n hiÖn nay "Héi liªn hiÖp c«ng nh©n Nga ë miÒn Nam" ®−îc thµnh lËp vµ ®ßi thay nã b»ng mét chÕ ®é x· héi kh¸c cao h¬n, tøc chÕ vµo n¨m 1875, vµ "Héi liªn hiÖp c«ng nh©n Nga ë miÒn B¾c" ®é x· héi chñ nghÜa. Sù t¸ch rêi phong trµo c«ng nh©n vµ vµo n¨m 1878, th× c¸c tæ chøc c«ng nh©n Êy ®øng t¸ch rêi khái chñ nghÜa x· héi khiÕn cho c¶ hai ®Òu yÕu, kÐm ph¸t triÓn: khuynh h−íng cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa Nga; c¸c tæ c¸c häc thuyÕt cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa kh«ng kÕt chøc c«ng nh©n Êy ®ßi quyÒn chÝnh trÞ cho nh©n d©n vµ muèn hîp ® − îc víi cuéc ®Êu tranh cña c«ng nh©n, th× chØ lµ tiÕn hµnh ®Êu tranh ®Ó giµnh c¸c quyÒn Êy, cßn nh÷ng ng−êi nh÷ng kh«ng t− ëng, nh÷ng − íc väng tèt lµnh, kh«ng cã t¸c x· héi chñ nghÜa Nga vµo thêi kú Êy th× cã sai lÇm lµ coi ®Êu dông g× ®èi víi ®êi sèng thùc tÕ c¶; cßn phong trµo c«ng tranh chÝnh trÞ lµ ®i trÖch ra ngoµi chñ nghÜa x· héi. Song nh©n th× cø ë trong tr¹ng th¸i vôn vÆt, t¶n m¹n, kh«ng cã ý nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa Nga kh«ng cè b¸m m·i vµo c¸i nghÜa chÝnh trÞ, kh«ng ® −îc khoa häc tiªn tiÕn cña thêi ®¹i lý luËn l¹c hËu, sai lÇm cña hä. Hä ®· tiÕn lªn, hä ®· tiÕp thu soi s¸ng. Cho nªn trong tÊt c¶ c¸c n −íc ch©u ¢u, chóng ta häc thuyÕt cña M¸c vµ trong khi ¸p dông häc thuyÕt ®ã vµo nhËn thÊy ngµy cµng cã xu h − íng kÕt hîp chñ nghÜa x· héi n−íc Nga, hä ®· x©y dùng lý luËn vÒ chñ nghÜa x· héi c«ng víi phong trµo c«ng nh©n thµnh mét phong trµo d ©n chñ - nh©n, lý luËn cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga. S¸ng lËp x· héi thèng nhÊt. Do sù kÕt hîp Êy, cuéc ®Êu tranh giai ra ®¶ng d©n chñ - x· héi Nga lµ c«ng lao chñ yÕu cña nhãm cÊp cña c«ng nh©n trë thµnh mét cuéc ®Êu tranh tù gi¸c cña "Gi¶i phãng lao ®éng", cña Plª-kha-nèp, cña ¸c-xen-rèt vµ cña giai cÊp v« s¶n ®Ó tù gi¶i phãng m×nh khái sù bãc lét cña c¸c b¹n h÷u cña hä*. Tõ khi ®¶ng d©n chñ - x· héi Nga thµnh c¸c giai cÊp h÷u s¶n; ®ång thêi mét h×nh thøc cao cña lËp (1883), phong trµo c«ng nh©n Nga, cø qua mçi biÓu hiÖn phong trµo c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa ®− îc h×nh thµnh, ®ã réng lín cña nã, th× râ rµng lµ ®· xÝch l¹i gÇn nh÷ng ng−êi lµ: ® ¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi ®éc lËp. ViÖc h− íng d©n chñ - x· héi Nga, ®· cã xu h−íng kÕt hîp víi hä. ViÖc lËp chñ nghÜa x· héi ®i ®Õn chç kÕt hîp víi phong trµo c«ng ra "§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga" (vµo mïa xu©n nh©n, ®ã lµ c«ng lao chñ yÕu cña C. M¸c vµ cña Ph. ¡ng- 1898) ®¸nh dÊu mét b−íc lín tiÕn tíi sù kÕt hîp Êy. HiÖn ghen: hai «ng ®· s¸ng t¹o ra mét lý luËn c¸ch m¹ng, lý luËn giê, nhiÖm vô chñ yÕu cña tÊt c¶ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa gi¶i thÝch tÝnh tÊt yÕu cña sù kÕt hîp Êy vµ ®Ò ra nhiÖm vô cho nh÷ng ng −êi x· héi chñ nghÜa lµ ph¶i tæ chøc cuéc ®Êu tranh giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n. * Sù kÕt hîp chñ nghÜa x· héi Nga víi phong trµo c«ng nh©n Nga ®· ë N ga, t×nh h×nh còng ®óng lµ nh − t hÕ. ë n − íc ta còng ®−îc nghiªn cøu, vÒ ph−¬ng diÖn lÞch sö, trong cuèn s¸ch nhá cña mét vËy, suèt trong mét thêi kú rÊt dµi, hµng chôc vµ hµng trong nh÷ng ®ång chÝ cña chóng t«i: "Ngän cê ®á ë Nga. L−îc kh¶o vÒ lÞch chôc n¨m, chñ nghÜa x· héi vÉn ë trong t×nh tr¹ng t ¸ch rêi sö phong trµo c«ng nh©n Nga". Cuèn s¸ch nhá Êy s¾p xuÊt b¶n nay mai104.
  17. V. I. L ª - n i n Mét khuynh h−íng thôt lïi trong phong trµo d©n chñ - x· héi Nga 311 310 Nga vµ cña tÊt c¶ nh÷ng c«ng nh©n Nga gi¸c ngé lµ cñng cè tÇng líp d−íi trong giai cÊp v« s¶n kh«ng am hiÓu lÞch sö sù kÕt hîp Êy, t¨ng c−êng vµ chØnh ®èn h¼n tæ chøc cña phong trµo c¸ch m¹ng Nga, vµ R. M. th× còng kh«ng am hiÓu "§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi". KÎ nµo kh«ng muèn biÕt nèt. Nh÷ng tÇng líp d−íi trong giai cÊp v« s¶n kh«ng hiÓu ®Õn sù kÕt hîp Êy, t×m c¸ch t¸ch mét c¸ch gi¶ t¹o phong trµo ®−îc mèi quan hÖ tån t¹i gi÷a phong trµo c«ng nh©n vµ ®¶ng c«ng nh©n ra khái phong trµo d©n chñ - x· héi Nga, th× kÎ Êy d©n chñ - x· héi, mµ R. M. th× l¹i còng mï tÞt nèt. T¹i sao, ch¼ng nh÷ng kh«ng lµm lîi mµ ng−îc l¹i, cßn lµm h¹i cho trong nh÷ng n¨m 90, c«ng nh©n Nga l¹i kh«ng lËp ra nh÷ng sù nghiÖp cña chñ nghÜa x· héi c«ng nh©n vµ cña phong trµo tæ chøc riªng biÖt cña m×nh, t¸ch rêi khái nh÷ng ng−êi x· héi c«ng nh©n Nga. chñ nghÜa, nh− hä ®· lµm vµo nh÷ng n¨m 70? T¹i sao hä l¹i Chóng ta bµn tiÕp. R . M . viÕt: "Cßn vÒ nh÷ng yªu s¸ch kh«ng nªu lªn nh÷ng yªu s¸ch chÝnh trÞ riªng, t¸ch rêi khái réng lín, nh÷ng yªu s¸ch chÝnh trÞ, th× chØ cã nh÷ng yªu nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa? Ch¾c R. M. gi¶i thÝch ®iÒu ®ã s¸ch cña nh÷ng ng − êi thî dÖt ë Pª-tÐc-bua … n ¨m 1897, r»ng "c«ng nh©n Nga ®−îc chuÈn bÞ cßn qu¸ Ýt vÒ ph−¬ng míi lµ tr − êng hîp ®Çu tiªn, vµ ch − a ® − îc tù gi¸c l¾m, diÖn ®ã" (tr. 5, trong bµi b¸o cña «ng ta); nh−ng gi¶i thÝch trong ®ã c«ng nh©n n − íc ta nªu lªn ® − îc nh÷ng yªu s¸ch nh− thÕ th× «ng ta chØ chøng minh mét lÇn n÷a r»ng «ng ta chÝnh trÞ réng lín thuéc lo¹i ®ã". Mét lÇn n÷a, chóng t«i chØ cã quyÒn nh©n danh nh÷ng tÇng líp d−íi trong giai cÊp cÇn ph¶i nh¾c l¹i r»ng ®iÒu ®ã lµ h oµn toµn sai . Nãi nh − v« s¶n mµ ph¸t biÓu th«i. Trong phong trµo nh÷ng n¨m 90, t hÕ, lµ ban biªn tËp tê "T − t − ëng c«ng nh©n" ®· tá ra, thø c¸c tÇng líp c«ng nh©n bªn d−íi ch−a gi¸c ngé vÒ tÝnh chÊt nhÊt, quªn mÊt - ®iÒu nµy kh«ng thÓ tha thø ® − îc ®èi víi mét ng − êi d©n chñ - x· héi - lÞch sö cña phong trµo c¸ch chÝnh trÞ cña phong trµo Êy. Tuy nhiªn mäi ng−êi còng ®· m¹ng vµ phong trµo c«ng nh©n Nga, vµ, thø hai, cã mét biÕt (vµ chÝnh R. M. còng ®· nãi) r»ng phong trµo c«ng nh©n quan niÖm chËt hÑp kh«ng thÓ tha thø ® − îc vÒ sù nghiÖp vµo nh÷ng n¨m 90 mang mét ý nghÜa lín vÒ chÝnh trÞ. Së dÜ cña c«ng nh©n. C«ng nh©n Nga ®· tõng ®Ò ra nh÷ng yªu nh− thÕ lµ v×, ë ®©u vµ bao giê còng vËy, tÝnh chÊt cña phong s¸ch chÝnh trÞ réng lín, trong tê truyÒn ®¬n håi th¸ng trµo lµ do nh÷ng c«ng nh©n tiªn tiÕn quyÕt; cßn së dÜ quÇn N¨m 1898 cña Héi liªn hiÖp ®Êu tranh Xanh Pª-tÐc-bua, chóng c«ng nh©n ®i theo hä, lµ v× hä ®· tá cho quÇn chóng còng nh − t rong "B¸o c«ng nh©n Xanh Pª-tÐc-bua khæ nhá" c«ng nh©n thÊy r»ng hä s½n sµng vµ cã n¨ng lùc phôc vô sù vµ trong "B¸o c«ng nh©n", lµ tê b¸o ®· ® − îc c¸c tæ chøc tiªn nghiÖp cña c«ng nh©n, vµ v× hä ®· biÕt tranh thñ ®−îc lßng tiÕn cña nh÷ng ng− êi d©n chñ - x· héi Nga thõa nhËn, vµo tin tuyÖt ®èi cña quÇn chóng c«ng nh©n. Mµ nh÷ng c«ng nh©n n¨m 1898, lµ c¬ quan chÝnh thøc cña "§¶ng c«ng nh©n d©n tiªn tiÕn ®ã l¹i chÝnh lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi; nhiÒu chñ - x· héi Nga". Coi th − êng nh÷ng sù thËt ®ã, tê "T − ng−êi trong sè ®ã còng ®· tõng trùc tiÕp tham gia vµo nh÷ng t − ëng c«ng nh©n" ®· ®i thôt lïi vµ ®· hoµn toµn chøng cuéc tranh luËn gi÷a nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i D©n ý vµ nh÷ng thùc cho c¸i ý kiÕn nãi r»ng tê b¸o ®ã kh«ng ®¹i biÓu cho ng−êi d©n chñ - x· héi, nh÷ng cuéc tranh luËn Êy ®¸nh nh÷ng c«ng nh©n tiªn tiÕn, mµ ®¹i biÓu cho nh÷ng tÇng dÊu b−íc chuyÓn cña phong trµo c¸ch m¹ng Nga tõ giai ®o¹n líp d − íi, l¹c hËu, trong giai cÊp v« s¶n (chÝnh R . M ., trong chñ nghÜa x· héi n«ng d©n cã tÝnh chÊt ©m m−u sang chñ bµi b¸o cña «ng ta, còng ®· chØ ra r»ng ®iÒu ®ã ®· ® − îc ng − êi ta nãi cho tê "T − t − ëng c«ng nh©n" biÕt råi). Nh÷ng nghÜa x· héi c«ng nh©n. B©y giê th× ng−êi ta hiÓu t¹i sao nh÷ng
  18. V. I. L ª - n i n Mét khuynh h−íng thôt lïi trong phong trµo d©n chñ - x· héi Nga 313 312 c«ng nh©n tiªn tiÕn Êy kh«ng t¸ch rêi nh÷ng ng −êi x· héi "T− t−ëng c«ng nh©n" l¹i cßn lÊy lµm ng¹c nhiªn khi thÊy ng−êi chñ nghÜa vµ nh÷ng ng− êi c¸ch m¹ng, kh«ng lËp ra nh÷ng ta buéc téi m×nh lµ phñ nhËn chÝnh trÞ! Nh−ng quy chÝnh trÞ tæ chøc riªng biÖt. Khi mµ chñ nghÜa x· héi ®øng t¸ch ra nh− vËy thµnh ®Êu tranh cña c¸c tæ chøc ph−êng héi nh»m khái phong trµo c«ng nh©n th× sù t¸ch rêi Êy cã lý do tån t¹i giµnh nh÷ng c¶i c¸ch riªng biÖt nµo ®ã, nh− thÕ h¸ kh«ng cña nã vµ tÊt yÕu. Khi tr −íc mÆt nh÷ng ng− êi c«ng nh©n ph¶i lµ phñ nhËn chÝnh trÞ hay sao? Nh− thÕ h¸ ch¼ng ph¶i lµ tiªn tiÕn lµ chñ nghÜa x· héi c«ng nh©n vµ nh÷ng tæ chøc tõ bá nguyªn t¾c c¨n b¶n cña chñ nghÜa d©n chñ - x· héi d©n chñ - x· héi , th× kh«ng thÓ cã ® −îc sù t¸ch rêi Êy vµ sù quèc tÕ lµ: nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ph¶i ra søc tæ chøc t¸ch rêi Êy trë thµnh v« lý. Sù hîp nhÊt g i÷a nh÷ng c«ng cuéc ®Êu tranh giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n thµnh nh÷ng nh©n tiªn tiÕn víi c¸c tæ chøc d©n chñ - x· héi lµ ®iÒu hoµn chÝnh ®¶ng c«ng nh©n ®éc lËp, chiÕn ®Êu giµnh d©n chñ mµ toµn tù nhiªn, kh«ng thÓ tr¸nh ®− îc. §ã lµ kÕt qu¶ cña sù giai cÊp v« s¶n coi lµ ph−¬ng tiÖn ®Ó giµnh chÝnh quyÒn vµ kiÖn lÞch sö to lín lµ vµo nh÷ng n¨m 90 cã sù gÆp gì gi÷a thiÕt lËp x· héi x· héi chñ nghÜa, hay sao? Nh÷ng kÎ hiÖn hai phong trµo x· héi s©u s¾c ë n− íc Nga: mét phong trµo nay ë n−íc ta ®ang xuyªn t¹c chñ nghÜa d©n chñ - x· héi, tù ph¸t, cã tÝnh chÊt quÇn chóng, trong giai cÊp c«ng nh©n; ®Òu vøt bá víi mét th¸i ®é khinh suÊt l¹ lïng tÊt c¶ nh÷ng vµ mét phong trµo n÷a lµ phong trµo t − t− ëng x· héi h− íng c¸i g× lµ quý b¸u ®èi víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, tÊt c¶ vÒ lý luËn cña M¸c vµ ¡ng-ghen, h − íng vÒ häc thuyÕt d©n nh÷ng c¸i g× cho phÐp ng−êi ta coi phong trµo c«ng nh©n lµ chñ - x· héi. mét phong trµo lÞch sö thÕ giíi. Nh÷ng kÎ ®ã ch¼ng cÇn biÕt ®Õn mét ®iÒu lµ kinh nghiÖm l©u ®êi cña chñ nghÜa x· héi D−íi ®©y, ng−êi ta sÏ thÊy tê "T− t−ëng c«ng nh©n" quan ch©u ¢u vµ cña nÒn d©n chñ ch©u ¢u d¹y r»ng cÇn ph¶i t×m niÖm mét c¸ch v« cïng chËt hÑp vÒ ®Êu tranh chÝnh trÞ. Nãi c¸ch thµnh lËp ra nh÷ng chÝnh ®¶ng ®éc lËp cña c«ng nh©n. vÒ nh÷ng yªu s¸ch chÝnh trÞ réng lín, R. M. viÕt: "Nh−ng, Hä còng ch¼ng cÇn biÕt ®Õn mét ®iÒu lµ lÞch sö phong trµo muèn cho c«ng nh©n cã thÓ tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh chÝnh c¸ch m¹ng Nga, kinh qua con ®−êng l©u dµi vµ khã kh¨n, ®· trÞ Êy mét c¸ch cã ý thøc ®Çy ®ñ vµ hoµn toµn ®éc lËp, th× ®i ®Õn chç thùc hiÖn ®−îc sù kÕt hîp chñ nghÜa x· héi víi cuéc ®Êu tranh Êy ph¶i do b¶n th©n c¸c tæ chøc c«ng nh©n phong trµo c«ng nh©n, sù kÕt hîp nh÷ng lý t−ëng x· héi vµ tiÕn hµnh, vµ c¸c yªu s¸ch chÝnh trÞ ®ã cña c«ng nh©n ®Òu chÝnh trÞ vÜ ®¹i víi cuéc ®Êu tranh giai cÊp cña giai cÊp v« ph¶i dùa vµo sù gi¸c ngé vÒ yªu cÇu chÝnh trÞ chung cña hä s¶n. Hä ch¼ng cÇn biÕt ®Õn mét ®iÒu lµ c«ng nh©n tiªn tiÕn ë vµ dùa vµo nh÷ng lîi Ých tr−íc m¾t" (c¸c b¹n chó ý cho ®iÒu Nga ®· x©y dùng ®−îc nÒn t¶ng cho "§¶ng c«ng nh©n d©n ®ã!), "c¸c yªu s¸ch Êy ph¶i lµ nh÷ng yªu s¸ch cña b¶n th©n c¸c chñ - x· héi Nga". Vøt tÊt c¶ nh÷ng c¸i ®ã ®i! Chóng ta h·y tæ chøc c«ng nh©n (ph−êng héi), c¸c yªu s¸ch Êy ph¶i do chÝnh ngay nh÷ng tæ chøc c«ng nh©n Êy cïng nhau thùc sù ®Þnh ra vµ vøt bá c¸i ba l« t− t−ëng qu¸ to lín vµ kinh nghiÖm lÞch sö ®ång thêi cïng nhau tuyªn bè, theo s¸ng kiÕn riªng cña hä…". qu¸ nÆng nÒ vµ qu¸ khe kh¾t Êy ®i vµ "hiÖn thêi chØ nªn ®Ó Vµ tiÕp ®ã ng−êi ta gi¶i thÝch r»ng yªu s¸ch chÝnh trÞ chung l¹i" nh÷ng ph−êng héi (mµ ch−a cã g× chøng minh r»ng tr−íc m¾t cña c«ng nh©n hiÖn thêi (!!) vÉn lµ ®ßi chÕ ®é ngµy ng−êi ta cã thÓ lËp ra nh÷ng ph−êng héi ®ã ë n−íc Nga, lµm viÖc 10 giê vµ ®ßi phôc håi nh÷ng ngµy nghØ lÔ ®· bÞ ®¹o trõ phi lËp ra c¸c héi hîp ph¸p), nh÷ng ph−êng héi Êy h·y luËt ngµy 2 th¸ng S¸u 1897 b·i bá. ThÕ mµ sau ®ã, ban biªn tËp tê "theo s¸ng kiÕn riªng" mµ ®Þnh ra nh÷ng yªu s¸ch cña m×nh,
  19. V. I. L ª - n i n Mét khuynh h−íng thôt lïi trong phong trµo d©n chñ - x· héi Nga 315 314 nh÷ng yªu s¸ch "tr−íc m¾t", nh÷ng yªu s¸ch ®ßi nh÷ng c¶i nh÷ng c«ng nh©n Nga tiªn tiÕn! Nh÷ng ®¹i biÓu cña c¸c tÇng c¸ch nhá nhÆt vµ vôn vÆt!! ThÕ nghÜa lµ thÕ nµo? Nh− thÕ h¸ líp d−íi trong giai cÊp v« s¶n th−êng kh«ng biÕt r»ng chØ cã ch¼ng ph¶i lµ kªu gäi ®i thôt lïi, ®ã sao! H¸ ch¼ng ph¶i lµ ®¶ng c¸ch m¹ng míi cã kh¶ n¨ng tiÕn hµnh ®−îc cuéc ®Êu tuyªn truyÒn ph¸ ho¹i chñ nghÜa x· héi ®ã sao! tranh nh»m lËt ®æ chÕ ®é chuyªn chÕ. R. M. còng kh«ng biÕt Nªn chó ý lµ tê "T − t − ëng c«ng nh©n" kh«ng ph¶i chØ ®iÒu ®ã. Nh−ng nh÷ng ng−êi c«ng nh©n Nga tiªn tiÕn ®Òu ®Ò nghÞ r»ng c¸c tæ chøc ®Þa ph − ¬ng h·y tù m×nh v¹ch ra biÕt. Nh÷ng ng−êi ®¹i biÓu cña c¸c tÇng líp d−íi trong giai nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh cña ®Þa ph − ¬ng, tù m×nh v¹ch cÊp v« s¶n th−êng kh«ng biÕt r»ng phong trµo c«ng nh©n ra nh÷ng néi dung vµ biÖn ph¸p cæ ®éng riªng biÖt, v. v., Nga kh«ng ph¶i chØ ®Êu tranh b·i c«ng, kh«ng ph¶i chØ lËp ®iÒu ®ã ch¼ng ai ph¶n ®èi c¶. Kh«ng bao giê nh÷ng héi t−¬ng tÕ vµ tiÓu tæ c«ng nh©n, hä kh«ng biÕt r»ng phong ng − êi d©n chñ - x· héi Nga l¹i ® − a ra bÊt cø mét chñ trµo c«ng nh©n Nga, tõ l©u, ®· muèn tù tæ chøc thµnh mét tr − ¬ng nµo nh»m h¹n chÕ tÝnh ®éc lËp cña c«ng nh©n vÒ chÝnh ®¶ng c¸ch m¹ng vµ ®· chøng minh ý muèn ®ã b»ng mÆt ®ã c¶. Kh«ng, tõ "T − t − ëng c«ng nh©n" muèn h oµn viÖc lµm. §iÒu ®ã, R. M. còng kh«ng biÕt nèt. Nh−ng nh÷ng toµn ®Èy lïi n h÷ng nhiÖm vô chÝnh trÞ lín lao cña giai c«ng nh©n Nga tiªn tiÕn ®Òu biÕt c¶. cÊp v« s¶n Nga vµ cho r»ng "giê ®©y" "chØ" cÇn chó ý ®Õn R. M. cè søc ®em viÖc «ng ta hoµn toµn kh«ng hiÓu g× vÒ chñ "nh÷ng lîi Ých tr − íc m¾t" lµ ®ñ råi. Tõ tr − íc ®Õn nay, nghÜa d©n chñ - x· héi ra ®Ó nãi ®ã lµ mét c¸ch quan niÖm ®Æc b»ng c¸ch dùa vµo mçi yªu s¸ch tr − íc m¾t vµ b»ng c¸ch biÖt cña «ng ta vÒ "thùc t¹i ë n−íc ta". Chóng ta h·y xÐt kü h¬n tiÕn hµnh cæ ®éng cho yªu s¸ch Êy, nh÷ng ng − êi d©n chñ - ý kiÕn cña «ng ta vÒ vÊn ®Ò ®ã. x· héi Nga muèn tæ chøc giai cÊp v« s¶n ®Ó ®Êu tranh chèng l¹i chÕ ®é chuyªn chÕ, coi ®ã lµ môc tiªu tr − íc m¾t. R. M. viÕt: "ë ®©y, chóng t«i kh«ng nãi nhiÒu… vÒ b¶n Ngµy nay, tê "T − t − ëng c«ng nh©n" l¹i muèn b ã hÑp c uéc th©n kh¸i niÖm chÕ ®é chuyªn chÕ, v× chóng t«i cho r»ng mçi ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n l¹i thµnh mét cuéc ®Êu tranh ng−êi nãi chuyÖn víi chóng t«i ®Òu hiÓu mét c¸ch rÊt chÝnh nhá ®ßi nh÷ng yªu s¸ch vôn vÆt. R . M . biÕt rÊt râ r»ng x¸c vµ rÊt râ rµng vÒ c¸c ®iÒu ®ã". Chóng ta sÏ thÊy ngay quan ®iÓm cña «ng ta kh¸c víi quan ®iÓm cña toµn bé r»ng vÒ c¸c ®iÒu ®ã, th× b¶n th©n R. M. ®· hiÓu mét c¸ch hÕt ®¶ng d©n chñ - x· héi Nga, cho nªn ®èi víi nh÷ng ng − êi søc kh«ng chÝnh x¸c vµ hÕt søc kh«ng râ rµng nh− thÕ nµo; buéc téi tê "T − t − ëng c«ng nh©n", «ng ta ®· c·i l¹i nh − nh−ng tr−íc hÕt chóng ta h·y v¹ch ra mét ®iÓm kh¸c n÷a. s au. Ng − êi ta nãi r»ng lËt ®æ chÕ ®é Nga hoµng lµ nhiÖm C«ng nh©n cã ph¶i lµ nh÷ng kÎ nãi chuyÖn víi R. M. kh«ng? vô tr − íc m¾t cña phong trµo c«ng nh©n Nga. Nh − ng cô HiÓn nhiªn lµ cã. VËy th× trong tr−êng hîp ®ã, do ®©u mµ hä thÓ lµ cña phong trµo c«ng nh©n nµo? - R . M . hái l¹i nh − cã ®−îc kh¸i niÖm hÕt søc chÝnh x¸c vÒ chÕ ®é chuyªn chÕ? v Ëy - " cña phong trµo b·i c«ng − ? c ña c¸c héi t− ¬ng tÕ − ? Râ rµng lµ ®iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i cã mét sù tuyªn truyÒn réng cña c¸c tiÓu tæ c«ng nh©n − ?" ( tr. 5, trong bµi b¸o). Chóng r·i nhÊt vµ cã hÖ thèng nhÊt vÒ nh÷ng t− t−ëng tù do chÝnh t«i xin tr¶ lêi l¹i «ng ta r»ng: c¸c ng − êi chØ cã thÓ nãi ®¹i trÞ nãi chung, còng nh− ph¶i cã mét sù cæ ®éng g¾n liÒn c¸i diÖn cho m×nh, cho nhãm cña m×nh, cho nh÷ng tÇng líp "kh¸i niÖm chÝnh x¸c" (trong ãc cña c«ng nh©n) vÒ chÕ ®é d − íi trong giai cÊp v« s¶n t¹i mét ®Þa ph −¬ng do nhãm c¸c ng − êi ®¹i diÖn mµ th«i, c¸c ng − êi kh«ng ®− îc nãi thay cho chuyªn chÕ, víi mçi biÓu hiÖn riªng lÎ cña sù hµnh hung cña c¶nh
  20. V. I. L ª - n i n Mét khuynh h−íng thôt lïi trong phong trµo d©n chñ - x· héi Nga 317 316 s¸t vµ cña sù ¸p bøc cña bän quan l¹i. §ã lµ ®iÒu cã lÏ ®· râ ®Ó lé râ sù lÉn lén trong t− duy cña «ng ta th× ng−êi ta cßn cã rµng råi. Nh−ng thÕ th× sù tuyªn truyÒn vµ cæ ®éng thuÇn thÓ coi ®iÒu ®ã lµ khã tin ®−îc n÷a ch¨ng? tóy cã tÝnh chÊt ®Þa ph−¬ng ®Ó chèng l¹i chÕ ®é chuyªn chÕ, R. M . lÉn lén viÖc nh÷ng ng−êi c¸ch m¹ng giµnh lÊy cã thÓ ®i ®Õn kÕt qu¶ kh«ng? ph¶i ch¨ng lµ muèn thÕ th× chÝnh quyÒn víi viÖc nh÷ng ng−êi c¸ch m¹ng lËt ®æ chÕ ®é tuyÖt ®èi cÇn ph¶i tæ chøc sù tuyªn truyÒn vµ cæ ®éng Êy chuyªn chÕ. thµnh mét ho¹t ®éng chung cã kÕ ho¹ch trªn quy m« toµn Nh÷ng ng−êi c¸ch m¹ng Nga tr−íc kia (thuéc ph¸i D©n ý) n−íc Nga? nghÜa lµ thµnh sù ho¹t ®éng cña mét ®¶ng duy muèn dïng chÝnh ®¶ng c¸ch m¹ng ®Ó giµnh lÊy chÝnh quyÒn. nhÊt? VËy th× t¹i sao trong sè nh÷ng nhiÖm vô tr−íc m¾t cña Hä nghÜ: mét khi ®· n¾m ®−îc chÝnh quyÒn, "®¶ng sÏ lËt ®æ phong trµo c«ng nh©n Nga, R. M. l¹i kh«ng chØ ra nhiÖm vô lùc l−îng ng−êi" cña chÕ ®é chuyªn chÕ, nghÜa lµ ®¶ng sÏ bæ tæ chøc sù tuyªn truyÒn vµ cæ ®éng cã kÕ ho¹ch nh»m chèng nhiÖm nh÷ng ng−êi cña m×nh thay thÕ cho c¸c quan l¹i, "nã sÏ l¹i chÕ ®é chuyªn chÕ? §ã chØ lµ v× «ng ta hiÓu mét c¸ch hÕt chiÕm lÊy lùc l−îng kinh tÕ", nghÜa lµ chiÕm lÊy hÕt th¶y mäi søc kh«ng chÝnh x¸c vµ hÕt søc kh«ng râ rµng vÒ nh÷ng lùc l−îng tµi chÝnh cña nhµ n−íc, vµ nã sÏ tæ chøc cuéc c¸ch nhiÖm vô cña phong trµo c«ng nh©n Nga vµ cña ®¶ng d©n m¹ng x· héi. Nh÷ng ng−êi D©n ý (cò) muèn thËt sù "lËt ®æ lùc chñ - x· héi Nga. l−îng ng−êi vµ chiÕm lÊy lùc l−îng kinh tÕ" cña chÕ ®é TiÕp ®ã, R. M. gi¶i thÝch r»ng chÕ ®é chuyªn chÕ ®¹i biÓu chuyªn chÕ, nÕu nãi theo c¸ch nãi vông vÒ cña R. M. Nh÷ng cho mét "lùc l−îng ng−êi" rÊt lín (bän quan l¹i ®−îc huÊn ng−êi d©n chñ - x· héi Nga ®· c−¬ng quyÕt chèng l¹i c¸i lý luyÖn theo kiÓu qu©n sù) vµ mét "lùc l−îng kinh tÕ" rÊt lín (lùc luËn c¸ch m¹ng Êy. Plª-kha-nèp ®· th¼ng tay phª ph¸n lý luËn l−îng tµi chÝnh). Kh«ng cÇn ph¶i nãi ®Õn nh÷ng chç "kh«ng ®ã trong c¸c t¸c phÈm cña m×nh: "Chñ nghÜa x· héi vµ ®Êu chÝnh x¸c" trong sù gi¶i thÝch cña «ng ta (vµ nh÷ng chç "kh«ng tranh chÝnh trÞ" (1883), vµ "Nh÷ng sù bÊt ®ång gi÷a chóng ta" chÝnh x¸c" nh− vËy th× v« khèi), chóng ta h·y bµn ngay ®Õn (1885) vµ «ng ®· chØ cho nh÷ng ng−êi c¸ch m¹ng Nga thÊy râ ®iÓm c¨n b¶n: môc tiªu cña hä lµ: thµnh lËp mét chÝnh ®¶ng c«ng nh©n c¸ch R. M. hái ®¶ng d©n chñ - x· héi Nga: "VËy th× lËt ®æ lùc m¹ng cã môc ®Ých tr−íc m¾t lµ lËt ®æ chÕ ®é chuyªn chÕ. l−îng ng−êi Êy vµ n¾m lÊy lùc l−îng kinh tÕ Êy, ph¶i ch¨ng Nh−ng lËt ®æ chÕ ®é chuyªn chÕ lµ thÕ nµo? Muèn cho R. M. ®ã lµ ®iÒu mµ lóc nµy ng −êi ta ®ang khuyªn c«ng nh©n Nga hiÓu ®−îc ®iÒu ®ã, tr−íc hÕt cÇn tr¶ lêi c©u hái: chÕ ®é chuyªn tiÕn hµnh, coi ®ã lµ nhiÖm vô hµng ®Çu vµ cÊp b¸ch nhÊt cña chÕ lµ g×? ChÕ ®é chuyªn chÕ (chÕ ®é ®éc tµi, chÕ ®é qu©n chñ c¸c tæ chøc hiÖn nay (cßn ph«i thai) cña hä? (®ã lµ ch−a nãi ®éc tµi) lµ mét chÝnh thÓ, trong ®ã Nga hoµng n¾m quyÒn lùc g× ®Õn nh÷ng ng−êi c¸ch m¹ng nãi r»ng nhiÖm vô ®ã ph¶i do c¸c tiÓu tæ c«ng nh©n tiªn tiÕn ®¶m nhiÖm)". tèi cao mét c¸ch hoµn toµn vµ kh«ng chia sÎ víi ai c¶ (kh«ng h¹n chÕ). Nga hoµng ban bè luËt ph¸p, bæ nhiÖm quan l¹i, thu Chóng t«i lÊy lµm ng¹c nhiªn vµ dôi m¾t ®äc ®i ®äc vµ chi c«ng quü, cßn nh©n d©n th× ch¼ng ®−îc tham dù chót l¹i hai ba lÇn ®o¹n v¨n kú qu¸i Êy. Chóng t«i lÇm ch¨ng? nµo vµo c«ng viÖc lËp ph¸p vµ vµo viÖc gi¸m s¸t c«ng viÖc Kh«ng, ®óng lµ chóng t«i kh«ng lÇm! R . M. thËt sù hµnh chÝnh. VËy chÕ ®é chuyªn chÕ lµ sù chuyªn quyÒn cña kh«ng hiÓu thÕ nµo lµ lËt ®æ chÕ ®é chuyªn chÕ . §ã lµ ®iÒu khã tin, nh−ng ®ã lµ mét sù thËt. V¶ l¹i, sau khi R. M . ®· bän quan l¹i vµ cña c¶nh s¸t, lµ t×nh tr¹ng nh©n d©n bÞ n« dÞch.
nguon tai.lieu . vn
Chính trị học Báo chí - Truyền thông Xã hội học Giáo dục học Tâm lý học Lịch sử - Văn hoá Triết học Ngôn ngữ học Thư viện thông tin Văn học nước ngoài Ngư nghiệp Hành chính - Pháp luật Địa lý - Địa danh Văn học Việt nam Lịch sử Đảng CNXH - KH Tư Tưởng HCM Ngụ ngôn - Cổ tích Ca dao - Tục ngữ Hoá học Sinh học Y khoa - Dược Kinh tế học