1. Trang Chủ
  2. Triết học
  3. [Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Marx tập 20 phần 8

[Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Marx tập 20 phần 8

Tham khảo tài liệu '[triết học] triết học lenin - học thuyết marx tập 20 phần 8', khoa học xã hội, chính trị - triết học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả Danh môc c¸c t¸c phÈm ch−a t×m thÊy cña V. I. Lª-nin Danh môc c¸c t¸c phÈm ch−a t×m thÊy cña V. I. Lª-nin 488 489 m¹ng v« s¶n , sè 4 n¨m 1930, A. I. U-li-a-n«-va - £-li-da-r«-va ®· nh¾c l¹i sù kiÖn ®ã: Nh− mäi ng−êi ®· biÕt, n¨m 1911 kh«ng cã bµi b¸o th− göi M. V. ¤-d«-lin nµo cña V. I. ®−îc ®¨ng trªn tê ThÕ giíi

Thể loại Tài liệu miễn phí Triết học

Số trang 37

Ngày tạo 8/29/2018 8:26:54 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải [Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Mar... (.pdf)

Xem mẫu

  1. Danh môc c¸c t¸c phÈm ch−a t×m thÊy cña V. I. Lª-nin Danh môc c¸c t¸c phÈm ch−a t×m thÊy cña V. I. Lª-nin 488 489 m¹ng v« s¶n", sè 4 n¨m 1930, A. I. U-li-a-n«-va - £-li-da-r«-va ®· nh¾c l¹i sù kiÖn ®ã: "Nh− mäi ng−êi ®· biÕt, n¨m 1911 kh«ng cã bµi b¸o th− göi M. V. ¤-d«-lin nµo cña V. I. ®−îc ®¨ng trªn tê "ThÕ giíi ngµy nay", nh−ng trong n¨m ®ã ban biªn tËp cña t¹p chÝ ®· th¶o luËn bµi b¸o cña Ng−êi, ®iÒu ®ã ®· Bøc th− nµy ®−îc viÕt vµo kho¶ng tõ ngµy 17 ®Õn 20 th¸ng N¨m ®−îc V. §. B«n-ts¬ - Bru-ª-vÝch x¸c nhËn. ChØ cã ®iÒu lµ B«n-ts¬ - (30 th¸ng N¨m ®Õn 2 th¸ng S¸u) 1911. Trong th− cña M. V. ¤-d«-lin Bru-ª-vÝch kh«ng nhí ®Çu ®Ò cña bµi b¸o ®ã lµ g× vµ sè phËn cña nã göi G. E. Di-n«-vi-Ðp ngµy 20 th¸ng N¨m (2 th¸ng S¸u) cã nãi tíi bøc ra sao" (tr. 128). th− ®ã (Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«). Bøc th− cña Lª-nin ®Ò cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn viÖc chuÈn bÞ héi nghÞ th¸ng S¸u cña c¸c uû viªn Ban chÊp hµnh 1911 trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ë Pa-ri vµ viÖc ¤- nh÷ng bøc th− göi M. A. U-li-a-n«-va d«-lin tham gia héi nghÞ ®ã víi t− c¸ch lµ ®¹i biÓu cña §¶ng d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a. Trong bøc th− cña V. I. Lª-nin viÕt cho mÑ M. A. U-li-a-n«-va b¸o c¸o vÒ t×nh h×nh trong ®¶ng ngµy 6 (19) th¸ng Giªng 1911 cã nãi vÒ viÖc trao ®æi th− tõ ®ã: "Trong mét bøc th− gÇn ®©y, con ®· viÕt lµ c¶ s¸ch lÉn bµi b¸o ®Òu kh«ng cã V. I. Lª-nin viÕt b¶n b¸o c¸o nµy vµo kho¶ng tõ ngµy 19 ®Õn 23 n¬i xuÊt b¶n. Nh−ng trong bøc th− tr−íc, con l¹i viÕt r»ng: nghe nãi th¸ng N¨m (1 ®Õn 5 th¸ng S¸u) 1911 nh©n héi nghÞ s¾p tíi cña c¸c uû ng−êi ta ®· nhËn bµi b¸o" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga bé M¸t-xc¬-va, t. 55, tr. 395). (héi nghÞ th¸ng S¸u). T¹i Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x« cßn gi÷ ®−îc b¶n sao cña b¸o c¸o nh÷ng bøc th− göi ban biªn tËp ®ã, b¶n sao nµy do Ph. E. §giÐc-gin-xki chÐp l¹i (xem tËp nµy, tr. 307- t¹p chÝ "t− t−ëng" 312). Trong bøc th− cña ban biªn tËp t¹p chÝ "T− t−ëng" göi V. I. Lª- nin ngµy 11 (24) th¸ng Giªng 1911 cã nãi vÒ nh÷ng bøc th− nµy (Côc th− göi ban tæ chøc ë n−íc ngoµi l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c- Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«). Do sù bÊt ®ång ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò thµnh phÇn Ban tæ chøc ë n−íc Nh÷ng bøc thø nµy ®Ò cËp tíi c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan tíi viÖc xuÊt ngoµi ⎯ sù bÊt ®ång nµy xuÊt hiÖn sau héi nghÞ th¸ng S¸u cña c¸c uû b¶n t¹p chÝ vµ néi dung c¸c sè. viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ⎯ nªn ng−êi ta ®· tæ chøc mét cuéc tr−ng cÇu ý kiÕn nh÷ng ng−êi tham gia héi nghÞ. Trong biªn b¶n mét phiªn häp cña Ban tæ chøc ë Th− göi N. A. R«-gi¬-cèp n−íc ngoµi ngµy 6 (19) th¸ng S¸u 1911 cã ghi nh− sau: "§· ®äc th− Ng−êi ta biÕt bøc th− nµy qua bøc th− cña G. E. Di-n«-vi-Ðp tr¶ lêi cña ®ång chÝ Lª-nin vÒ c©u hái cña Ban tæ chøc" (Côc l−u tr÷ göi N. A. R«-gi¬-cèp ngµy 21 th¸ng T− (4 th¸ng N¨m) 1911 (Côc l−u trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«). Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«). Bøc th− cña Lª-nin ®−îc viÕt nh©n bµi b¸o cña R«-gi¬-cèp "S¸ng kiÕn th− göi ban biªn tËp b¸o "ng«i sao" cÇn thiÕt" göi cho ban biªn tËp tê "Ng−êi d©n chñ - x· héi", trong ®ã Trong bøc th− cña uû viªn ban biªn tËp b¸o "Ng«i sao" I. Gl¸t- t¸c gi¶ ph¸t triÓn kÕ ho¹ch thñ tiªu chñ nghÜa, kÕ ho¹ch thµnh lËp mét nÐp (X. M. D¾c-x¬) göi ban biªn tËp b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi" ®¶ng c«ng nh©n hîp ph¸p réng r·i trong nh÷ng ®iÒu kiÖn chÕ ®é ngµy 11 (24) th¸ng S¸u 1911 cã nãi ®Õn bøc th− nµy. Bøc th− cña Lª-nin Xt«-l−-pin.
  2. Danh môc c¸c t¸c phÈm ch−a t×m thÊy cña V. I. Lª-nin Danh môc c¸c t¸c phÈm ch−a t×m thÊy cña V. I. Lª-nin 490 491 ®Ó cËp tíi vÊn ®Ò tµi chÝnh cña b¸o "Ng«i sao" (Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc bøc th− göi I. A. Pi-¸t-ni-tx¬-ki thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«). Bøc th− nµy viÕt ngµy 19 th¸ng M−êi (1 th¸ng M−êi mét) 1911. Trong th− nµy Lª-nin ®Ò nghÞ Pi-¸t-ni-tx¬-ki ®Õn Pra-ha ®Ó chuÈn bÞ bøc th− ch−a biÕt göi cho ai héi nghÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng; bøc th− nµy ®−îc nãi tíi trong håi ký cña Bøc th− nµy ®−îc viÕt kho¶ng tõ th¸ng B¶y ®Õn th¸ng Ch¹p 1911. Pi-¸t-ni-tx¬-ki: "§Çu th¸ng M−êi mét, t«i nhËn ®−îc cña I-lÝch mét Trong Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ bøc th− khÈn, trong ®ã ®Ò nghÞ t«i ®Õn ngay Pra-ha vµ chuÈn bÞ mäi nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng thø cho héi nghÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng ë ®ã. Còng trong bøc th− nµy cßn s¶n Liªn-x« cßn gi÷ ®−îc trang 26 bøc th− nµy víi néi dung nh− sau: cã mÊy dßng cña I-lÝch göi Nª-mª-tx¬, mét ng−êi d©n chñ - x· héi "... C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ®¶ng. T«i ®· viÕt ®iÒu ®ã víi hy TiÖp" (¤. Pi-¸t-ni-tx¬-ki. Bót ký cña mét ng−êi b«n-sª-vÝch. M¸t-xc¬- väng cã thÓ kÞp th«ng b¸o bøc th− nµy cho toµn thÓ c¸c uû viªn ban va, 1956, tr. 157). biªn tËp. TiÕc r»ng ho¸ ra kh«ng cã th× giê ®Ó th«ng b¸o cho uû viªn Ba-lan ®ang v¾ng mÆt cña ban biªn tËp, uû viªn nµy ®· ®i xa. Bøc th− bµi b¸o viÕt vÒ t×nh c¶nh n«ng d©n nµy kh«ng ®−îc ban biªn tËp C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng chÝnh ë thôy - ®iÓn thøc th«ng qua, cho nªn chØ nªn coi lµ bøc th− tr×nh bµy quan ®iÓm cña ®a sè trong ban biªn tËp C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng, cô thÓ lµ Trong th− göi ban biªn tËp b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi" ngµy 30 cña hai trong sè ba ñy viªn cña ban biªn tËp: Lª-nin vµ Di-n«-vi-Ðp". th¸ng M−êi (12 th¸ng M−êi mét) 1911, A. I-u. Phi-n¬ - £-n«-ta-Ðp- xki cã nh¾c ®Õn bµi b¸o nµy. Trong bøc th− ®ã cã nãi tíi ý ®Þnh xuÊt b¶n mét tê t¹p chÝ mµ sè ®Çu cña nã sÏ ph¸t hµnh ngµy 10 (23) th¸ng th− göi ®¹i héi ®¶ng d©n chñ - x· héi Ch¹p 1911. Bøc th− viÕt: " NÕu ®ång ý th× h·y chuÈn bÞ ngay c¸c bµi. xø L¸t-vi-a I-lÝch ®· cã bµi viÕt vÒ n«ng d©n ë Thôy-®iÓn... H·y yªu cÇu I-lÝch göi Qua th− cña uû viªn ban biªn tËp b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi" cho" (Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa V. L. Lª-®e göi Ban l·nh ®¹o trung −¬ng cña §¶ng d©n chñ - x· héi M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn- V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va ®Ó ngµy 30 th¸ng T¸m (12 th¸ng ChÝn) x«). 1911, ng−êi ta biÕt r»ng Lª-nin thay mÆt ban biªn tËp C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng ®· göi th− cho ®¹i héi s¾p tíi cña §¶ng d©n chñ - x· héi xø L¸t-vi-a. Trong th− ®ã Lª-nin ®Æc biÖt l−u ý ®¹i héi tíi cuéc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa thñ tiªu (Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«). ®iÖn göi G. L. Sc¬-lèp-xki VÒ bøc ®iÖn nµy göi ®Õn BÐc-n¬, Lª-nin cã nh¾c ®Õn trong bøc th− göi G.L. Sc¬-lèp-xki viÕt vµo kho¶ng tõ ngµy 13 ®Õn 15 (26 ®Õn 28) th¸ng ChÝn 1911: "T«i ®· nhËn ®−îc th− cña anh vµ ®· göi ®iÖn tr¶ lêi" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 48, tr. 39). Cã lÏ bøc ®iÖn ®ã nãi vÒ buæi thuyÕt tr×nh s¾p tíi cña V. I. Lª-nin t¹i BÐc-n¬ vÒ ®Ò tµi "Xt«-l−-pin vµ c¸ch m¹ng".
  3. 492 493 danh môc t¸c c¸c t¸c phÈm danh môc c¸c b¸o chÝ vµ t¸c phÈm cã thÓ lµ cña V. I. Lª-nin mµ V. I. Lª-nin cã tham gia biªn tËp b¸o "ng−êi d©n chñ - x· héi" "n¹n mÊt mïa vµ chÕ ®é Xt«-l−-pin" Sè 18 ⎯ Ngµy 16 (29) th¸ng M−êi mét 1910 Bµi nµy ®−îc ®¨ng lµm x· luËn, kh«ng ký tªn, ngµy 1 (14) th¸ng C¸c sè 19 - 20 ⎯ Ngµy 13 (26) th¸ng Giªng 1911 ChÝn 1911 cña b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi", sè 23. C¸c sè 21 - 22 ⎯ Ngµy 19 th¸ng Ba (1 th¸ng T−) 1911 Trong th− ®Ò ngµy 11 (24) th¸ng T¸m göi Ban l·nh ®¹o trung −¬ng Sè 23 ⎯ Ngµy 14 (1) th¸ng ChÝn 1911 cña §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va, V. L. Lª-®e Sè 24 ⎯ Ngµy 18 (31) th¸ng M−êi 1911 th«ng b¸o vÒ ba bµi b¸o cña V. I. Lª-nin dù ®Þnh ®¨ng vµo sè 23 C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng. Hai bµi "Chñ nghÜa c¶i l−¬ng trong phong trµo d©n "b¸o c«ng nh©n" chñ - x· héi Nga" vµ "Tõ trong phe cña ®¶ng "c«ng nh©n" Xt«-l−-pin Sè 2 ⎯ Ngµy 18 (31) th¸ng Ch¹p 1910 (TÆng "ph¸i ®iÒu hoµ" vµ "ph¸i tho¶ hiÖp" ë n−íc ta)" ®−îc biÕt Sè 3 ⎯ Ngµy 8 (21) th¸ng Hai 1911 lµ cña Lª-nin (xem tËp nµy, tr. 356 - 371, 372 - 374). VÒ bµi thø ba, Lª- Sè 4 - 5 ⎯ Ngµy 15 (28) th¸ng T− 1911 ®e viÕt: "... ng−êi ta muèn ®¨ng 1) lµm x· luËn bµi cña Lª-nin viÕt vÒ Sè 6 ⎯ Ngµy 22 th¸ng ChÝn (5 th¸ng M−êi) 1911 t×nh h×nh chung ë Nga (nh©n n¹n mÊt mïa vµ c¸c cuéc bÇu cö s¾p tíi)" (Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - T¹p chÝ "t− t−ëng" Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«). Cã thÓ bøc th− cña Lª-®e nãi vÒ bµi "N¹n mÊt mïa vµ chÕ ®é Sè 1 ⎯ th¸ng Ch¹p 1910 Xt«-l−-pin". Sè 2 ⎯ th¸ng Giªng 1911 Sè 3 ⎯ th¸ng Hai 1911 bµi x· luËn b¸o "ng«i sao", sè 26 Sè 4 ⎯ th¸ng Ba 1911 ngµy 23 th¸ng M−êi 1911 Sè 5 ⎯ th¸ng T− 1911 Ph−¬ng ¸n ban ®Çu cña bøc th− göi c¸c Bµi nµy ®−îc viÕt nh©n c¸i chÕt cña Xt«-l−-pin vµ nh»m ph©n tÝch sù ph¸ s¶n cña chÕ ®é ngµy 3 th¸ng S¸u. C¸ch ®Æt nhiÒu vÊn ®Ò uû viªn ban chÊp hµnh trung −¬ng trong bµi nµy ⎯ vÒ viÖc giai cÊp t− s¶n ng¶ sang ph¸i h÷u vµ viÖc cñng ë n−íc ngoµi cè lùc l−îng cña ph¸i d©n chñ, vÒ chñ nghÜa "Nh÷ng c¸i mèc", vÒ nhiÖm vô cña giai cÊp c«ng nh©n vµ ®¶ng cña nã ⎯ phï hîp víi néi dung c¸c Trong v¨n kiÖn nµy, viÕt ngµy 12 (25) th¸ng T− 1911 nh©n chuÈn bÞ bµi cña V. I. Lª-nin viÕt trong thêi kú Êy: "Ph¸i thñ tiªu ë n−íc ta héi nghÞ c¸c uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - (VÒ «ng P«-t¬-rª-xèp vµ V. Ba-da-rèp)", "Chñ nghÜa c¶i l−¬ng trong x· héi Nga, cã nh÷ng chç mµ V. I. Lª-nin ®· söa ch÷a (xem V¨n phong trµo d©n chñ - x· héi Nga", "Xt«-l−-pin vµ c¸ch m¹ng", "Tõ tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t. XXV, tr. 78 - 79). trong phe cña ®¶ng "c«ng nh©n" Xt«-l−-pin" (xem tËp nµy, tr. 136 - 159, 356 - 371, 378 - 388, 426 - 431). §iÒu ®ã lµ c¬ së ®Ó cho r»ng bµi ®ã lµ do Lª-nin viÕt.
  4. Chó thÝch 494 495 nãi ng−êi d©n chñ - x· héi"; chóng ng¨n c¶n kh«ng cho nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng tham gia C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng. Cuéc ®Êu tranh kh«ng khoan nh−îng cña Lª-nin chèng ph¸i thñ tiªu ®· dÉn tíi chç M¸c-tèp vµ §an ra khái ban biªn tËp vµo th¸ng S¸u 1911. Tõ th¸ng Ch¹p 1911 tê "Ng−êi d©n chñ - x· héi" do V. I. Lª-nin chñ biªn. Trong nh÷ng n¨m ®en tèi thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ trong thêi kú cã cao trµo c¸ch m¹ng míi, tê "Ng−êi d©n chñ - x· héi" cã t¸c dông lín lao trong cuéc ®Êu tranh cña nh÷ng ng−êi b«n-sª- Chó thÝch vÝch chèng ph¸i thñ tiªu, ph¸i T¬-rèt-xki, ph¸i triÖu håi, nh»m b¶o vÖ ®¶ng m¸c-xÝt bÊt hîp ph¸p, cñng cè sù thèng nhÊt cña ®¶ng, t¨ng c−êng mèi liªn hÖ cña ®¶ng víi quÇn chóng. 1 §©y lµ nãi vÒ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña §¶ng c«ng nh©n Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt tê "Ng−êi d©n d©n chñ - x· héi Nga ⎯ tê b¸o bÊt hîp ph¸p "Ng−êi d©n chñ - chñ - x· héi" lµ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ®¶ng b«n-sª-vÝch, x· héi". Tê b¸o nµy ®−îc xuÊt b¶n tõ th¸ng Hai 1908 ®Õn th¸ng nã ®· ®ãng vai trß ®Æc biÖt quan träng trong viÖc tuyªn Giªng 1917. Sè ®Çu tiªn do nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch chuÈn bÞ truyÒn c¸c khÈu hiÖu b«n-sª-vÝch vÒ c¸c vÊn ®Ò chiÕn tranh, hoµ vµ mét phÇn ®· ®−îc in t¹i nhµ in riªng ë Vin-n«, sè ®ã ®· bÞ c¬ b×nh vµ c¸ch m¹ng. quan an ninh Nga hoµng tÞch thu. Ch¼ng bao l©u sau ë Pª-tÐc-bua Trªn c¸c trang cña tê b¸o ®ã cã ®¨ng bµi b¸o cña V. I. Lª-nin ng−êi ta l¹i mét lÇn n÷a thùc hiÖn chñ tr−¬ng xuÊt b¶n tê b¸o ®ã. "Bµn vÒ khÈu hiÖu Liªn bang ch©u ¢u", trong bµi nµy, lÇn ®Çu tiªn PhÇn lín sè b¸o in ra còng ®· lät vµo tay bän hiÕn binh. Sau ®ã viÖc Ng−êi tr×nh bµy kÕt luËn vÒ kh¶ n¨ng th¾ng lîi cña chñ nghÜa x· in tê b¸o ®−îc chuyÓn ra n−íc ngoµi: c¸c sè 2 - 32 (th¸ng Hai héi ®Çu tiªn ë mét sè n−íc hoÆc thËm chÝ ë mét n−íc t− b¶n riªng 1909 - th¸ng Ch¹p 1913) xuÊt b¶n ë Pa-ri, c¸c sè 33 - 58 (th¸ng biÖt. ViÖc phæ biÕn tê "Ng−êi d©n chñ - x· héi" ë Nga vµ viÖc in M−êi mét 1914 - th¸ng Giªng 1917) ⎯ ë Gi¬-ne-v¬. TÊt c¶ ®· ra l¹i nh÷ng bµi quan träng nhÊt cña b¸o ®ã trªn c¸c tê b¸o b«n-sª-vÝch ë ®−îc 58 sè, trong ®ã 5 sè cã phô tr−¬ng. ®Þa ph−¬ng, ®· thóc ®Èy viÖc gi¸o dôc chÝnh trÞ, gi¸o dôc chñ Theo nghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nghÜa quèc tÕ cho giai cÊp v« s¶n Nga, thóc ®Èy viÖc chuÈn bÞ cho nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®−îc bÇu ra t¹i §¹i héi V (§¹i héi Lu©n- quÇn chóng tham gia c¸ch m¹ng. ®«n), ban biªn tËp tê "Ng−êi d©n chñ - x· héi" gåm ®¹i biÓu nh÷ng §¸nh gi¸ cao nh÷ng c«ng lao cña tê "Ng−êi d©n chñ - x· héi" ng−êi b«n-sª-vÝch, nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch vµ nh÷ng ng−êi trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, vÒ sau V. I. Lª-nin d©n chñ - x· héi Ba-lan. Trªn thùc tÕ, V. I. Lª-nin lµ ng−êi l·nh ®· viÕt r»ng "mét c«ng nh©n gi¸c ngé muèn hiÓu ®−îc qu¸ tr×nh ®¹o tê b¸o. C¸c bµi b¸o cña Ng−êi chiÕm vÞ trÝ trung t©m trong tê ph¸t triÓn cña nh÷ng t− t−ëng vÒ c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa quèc "Ng−êi d©n chñ - x· héi". Trªn tê b¸o nµy ®· ®¨ng h¬n 80 bµi b¸o tÕ vµ th¾ng lîi ®Çu tiªn cña cuéc c¸ch m¹ng ®ã, th¾ng lîi ngµy 25 vµ bót kýcña V. I. Lª-nin. th¸ng M−êi 1917, kh«ng thÓ kh«ng t×m hiÓu nh÷ng bµi Êy" (Toµn V. I. Lª-nin ®· ®Êu tranh trong néi bé ban biªn tËp tê "Ng−êi tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé M¸t-xc¬-va, t. 36, tr. 155 - 156). ⎯ 1. d©n chñ - x· héi" nh»m b¶o vÖ ®−êng lèi b«n-sª-vÝch triÖt ®Ó chèng l¹i bän men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu. Mét bé phËn ban biªn tËp "Tin tøc n−íc Nga" ⎯ tê b¸o; xuÊt b¶n ë M¸t-xc¬-va tõ n¨m 1863, 2 (Ca-mª-nÐp vµ Di-n«-vi-Ðp) cã th¸i ®é ®iÒu hoµ víi ph¸i thñ tiªu thÓ hiÖn nh÷ng quan ®iÓm cña giíi trÝ thøc tù do chñ nghÜa «n hoµ. vµ ra søc ph¸ ho¹i viÖc thùc hiÖn ®−êng lèi cña Lª-nin. Hai uû Trong nh÷ng n¨m 80 - 90 c¸c nhµ v¨n thuéc ph¸i d©n chñ nh− viªn ban biªn tËp lµ M¸c-tèp vµ §an ®Òu thuéc ph¸i men-sª-vÝch V. G. C«-r«-len-c«, M. E. Xan-t−-cèp - Sª-®rin, G. I. U-xpen-xki, ®· ph¸ ho¹i c«ng t¸c trong ban biªn tËp C¬ quan ng«n luËn trung v. v. ®· tham gia tê b¸o ®ã, vµ tê b¸o ®· in c¸c t¸c phÈm cña nh÷ng −¬ng, ®ång thêi c«ng khai b¶o vÖ chñ nghÜa thñ tiªu trong tê "TiÕng
  5. Chó thÝch Chó thÝch 496 497 ng−êi d©n tuý tù do chñ nghÜa. Tõ n¨m 1905 tê b¸o lµ c¬ quan cña ph¸i th¸ng M−êi, xuÊt b¶n ë M¸t-xc¬-va tõ n¨m 1906 ®Õn 1915. ⎯ 2. ng«n luËn cña c¸nh h÷u §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Lª-nin ®· chØ ra r»ng tê "Tin tøc n−íc Nga" ®· kÕt hîp mét c¸ch ®éc ®¸o "chñ Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ⎯ nh÷ng ®¶ng viªn cña §¶ng 5 nghÜa d©n chñ - lËp hiÕn c¸nh h÷u víi mét chót Ýt chñ nghÜa d©n d©n chñ - lËp hiÕn, ®¶ng chñ yÕu cña giai cÊp t− s¶n qu©n chñ - tù tuý" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 23, tr. 193 - 194). N¨m 1918 tê "Tin tøc n−íc Nga" bÞ ®ãng cöa cïng víi c¸c tê b¸o do chñ nghÜa ë Nga. §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ®−îc thµnh lËp vµo ph¶n c¸ch m¹ng kh¸c. ⎯ 1. th¸ng M−êi 1905; thµnh phÇn cña ®¶ng nµy gåm nh÷ng ®¹i biÓu cña giai cÊp t− s¶n, nh÷ng nhµ ho¹t ®éng cña héi ®ång ®Þa ph−¬ng Ph¸i lao ®éng (Nhãm lao ®éng) ⎯ nhãm nh÷ng nhµ d©n chñ tiÓu 3 xuÊt th©n tõ ®Þa chñ vµ nh÷ng trÝ thøc t− s¶n. Nh÷ng ng−êi ho¹t t− s¶n trong c¸c §u-ma nhµ n−íc, gåm n«ng d©n vµ trÝ thøc cã xu ®éng næi tiÕng cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn lµ P. N. Mi-li-u-cèp, h−íng d©n tuý. §¶ng ®oµn cña ph¸i lao ®éng ®−îc thµnh lËp vµo X. A. Mu-r«m-txÐp, V. A. Ma-cla-cèp, A. I. Sin-ga-rÐp, P. B. Xt¬- th¸ng T− 1906 gåm c¸c ®¹i biÓu n«ng d©n trong §u-ma nhµ n−íc I. ru-vª, Ph. I. R«-®i-tsÐp vµ nh÷ng ng−êi kh¸c. §Ó lõa dèi quÇn Ph¸i lao ®éng ®Ò ra yªu s¸ch xo¸ bá mäi h¹n chÕ vÒ ®¼ng cÊp chóng lao ®éng, nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®· tù ®Æt cho m×nh vµ vÒ d©n téc, d©n chñ ho¸ viÖc tù qu¶n cña héi ®ång ®Þa ph−¬ng c¸i tªn gi¶ m¹o lµ "®¶ng tù do nh©n d©n", trªn thùc tÕ hä kh«ng vµ thµnh phè, thùc hiÖn quyÒn ®Çu phiÕu phæ th«ng ®Ó bÇu cö §u-ma ®i xa h¬n yªu s¸ch vÒ chÕ ®é qu©n chñ lËp hiÕn. Nh÷ng ng−êi d©n nhµ n−íc. C−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña ph¸i lao ®éng xuÊt ph¸t chñ - lËp hiÕn coi viÖc ®Êu tranh chèng phong trµo c¸ch m¹ng lµ tõ c¸c nguyªn t¾c d©n tuý vÒ viÖc "b×nh qu©n" sö dông ruéng ®Êt: môc ®Ých chÝnh cña m×nh vµ mong muèn chia chÝnh quyÒn víi lÊy ruéng ®Êt cña nhµ n−íc, cña hoµng téc, cña nhµ vua, cña nhµ Nga hoµng vµ bän ®Þa chñ - chñ n«ng n«. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tu vµ c¶ ruéng ®Êt t− h÷u nÕu quy m« chiÕm h÷u v−ît qu¸ møc tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn tÝch lao ®éng quy ®Þnh, ®Ó lËp mét quü ruéng ®Êt cña toµn d©n; dù ®Þnh cùc ñng hé chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i x©m l−îc cña chÝnh phñ Nga hoµng. båi th−êng cho c¸c ruéng ®Êt t− h÷u ph¶i chuyÓn nh−îng. V. I. Lª-nin Trong thêi kú C¸ch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai, chóng ra søc chØ ra r»ng con ng−êi ®iÓn h×nh cña ph¸i lao ®éng lµ ng−êi n«ng cøu v·n chÕ ®é qu©n chñ. Gi÷ ®Þa vÞ l·nh ®¹o trong ChÝnh phñ l©m d©n "cã khuynh h−íng c©u kÕt víi chÝnh thÓ qu©n chñ, cã khuynh thêi t− s¶n, nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®· thi hµnh chÝnh h−íng trë l¹i an phËn trªn m¶nh ®Êt nhá cña m×nh, trong khu«n s¸ch ph¶n nh©n d©n, ph¶n c¸ch m¹ng, cã lîi cho bän ®Õ quèc Mü - khæ chÕ ®é t− s¶n, nh−ng giê ®©y ng−êi ®ã ®ang dån søc ®Êu tranh Anh - Ph¸p. Sau th¾ng lîi cña C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng chèng bän ®Þa chñ ®Ó giµnh ruéng ®Êt, ®Êu tranh chèng nhµ n−íc M−êi, nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn lµ kÎ thï kh«ng ®éi trêi chung n«ng n« ®Ó giµnh d©n chñ" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt, tÝch cùc tham gia vµo tÊt c¶ mäi TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 14, tr. 32). ho¹t ®éng vò trang ph¶n c¸ch m¹ng vµ c¸c cuéc hµnh qu©n cña bän Trong §u-ma nhµ n−íc, ph¸i lao ®éng dao ®éng gi÷a bän can thiÖp. Sau khi bän can thiÖp vµ bän b¹ch vÖ bÞ ®¸nh tan, c¸c d©n chñ - lËp hiÕn vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi. Nh÷ng sù dao ®éng Êy lµ do chÝnh b¶n chÊt giai cÊp cña ng−êi tiÓu chñ ⎯ n«ng ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn sèng l−u vong nh−ng kh«ng chÊm døt c¸c ho¹t ®éng ph¶n c¸ch m¹ng, chèng x«-viÕt. ⎯ 2. d©n, g©y ra.V× r»ng ë møc ®é nhÊt ®Þnh ph¸i lao ®éng ®¹i biÓu cho quÇn chóng n«ng d©n, nªn nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch trong §u-ma "Ng«n luËn" ⎯ tê b¸o hµng ngµy, C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng 6 ®· thùc hiÖn s¸ch l−îc tho¶ thuËn víi hä trong nh÷ng vÊn ®Ò riªng biÖt ®Ó cïng ®Êu tranh chèng chÕ ®é Nga hoµng vµ bän d©n chñ - lËp cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn; xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ ngµy 23 hiÕn. N¨m 1917 Nhãm lao ®éng nhËp vµo ®¶ng "x· héi chñ nghÜa th¸ng Hai (8 th¸ng Ba) 1906 d−íi sù chñ biªn thùc tÕ cña P. N. Mi- nh©n d©n", tÝch cùc ñng hé ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n. Sau C¸ch m¹ng li-u-cèp vµ I. V. GhÐt-xen, víi sù tham gia hÕt søc tÝch cùc cña x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, ph¸i lao ®éng ®øng vÒ phÝa M. M. Vi-na-ve, P. §. §«n-g«-ru-cèp, P. B. Xt¬-ru-vª vµ nh÷ng giai cÊp t− s¶n ph¶n c¸ch m¹ng. ⎯ 2. ng−êi kh¸c. Tê b¸o nµy bÞ Uû ban qu©n sù - c¸ch m¹ng trùc thuéc X«-viÕt Pª-t¬-r«-gr¸t ®ãng cöa ngµy 26 th¸ng M−êi (8 th¸ng M−êi " TiÕng nãi M¸t-xc¬-va" ⎯ t ê b¸o hµng ngµy, C¬ quan ng«n luËn 4 mét) 1917. §Õn th¸ng T¸m 1918 tê b¸o nµy ®−îc tiÕp tôc xuÊt b¶n
  6. Chó thÝch Chó thÝch 498 499 víi c¸c tªn gäi kh¸c nhau: "Ng«n luËn cña chóng ta", "Ng«n luËn Nga, nh÷ng c¬ së giai cÊp thËt sù cña nã vµ chñ nghÜa B«-na-p¸c-t¬ tù do", "ThÕ kû", "Ng«n luËn míi", "ThÕ kû chóng ta". ⎯ 2. cña nã" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 17, tr. 335). "N−íc Nga" ⎯ tê b¸o hµng ngµy cã tÝnh chÊt ph¶n ®éng, Tr¨m ®en; 7 §u-ma nhµ n−íc III hoµn toµn ñng hé chÕ ®é ph¶n ®éng ngµy 3 th¸ng S¸u trªn tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò cña chÝnh s¸ch ®èi néi vµ xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ th¸ng M−êi mét 1905 ®Õn th¸ng T− 1914. ®èi ngo¹i, b¶o trî mét c¸ch hµo phãng cho c¶nh s¸t, hiÕn binh, Tõ n¨m 1906 lµ c¬ quan ng«n luËn cña Bé néi vô. Tê b¸o nµy ®−îc bän cÇm ®Çu héi ®ång ®Þa ph−¬ng, cho toµ ¸n, nhµ tï, Th¸nh vô mét quü ®en ("quü trî cÊp") cña chÝnh phñ b¶o trî, quü nµy do bé viÖn. tr−ëng Bé néi vô sö dông. V. I. Lª-nin gäi tê "N−íc Nga" lµ "tê b¸o tay sai - c¶nh s¸t". ⎯ 2. Vai trß ph¶n ®éng cña §u-ma III ®Æc biÖt thÓ hiÖn râ qua thÝ dô vÒ bé luËt c«ng nh©n. §a sè ph¶n ®éng trong §u-ma ®· 8 g¸c l¹i trong ba n¨m mét sè dù luËt vÒ b¶o hiÓm c«ng nh©n. ChØ §©y lµ nãi vÒ §u-ma nhµ n−íc III (tªn gäi chÝnh thøc lµ §u-ma ®Õn n¨m 1911, do t¸c ®éng cña cao trµo c¸ch m¹ng míi, §u-ma nhµ n−íc kho¸ ba). §u-ma III ho¹t ®éng tõ ngµy 1 (14) th¸ng M−êi míi th«ng qua nh÷ng dù luËt ®ã. Nh−ng nh÷ng dù luËt ®ã ®· mét 1907 ®Õn ngµy 9 (22) th¸ng S¸u 1912 (c¶ thÈy cã n¨m kú). §−îc bÞ c¾t xÐn, ®Õn nçi chóng kh«ng c¶i thiÖn mµ cßn lµm tåi tÖ thªm bÇu trªn c¬ së luËt bÇu cö ngµy 3 th¸ng S¸u, §u-ma III xÐt vÒ b¶n nh÷ng ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm so víi ®¹o luËt n¨m 1903, v× chØ cã 2,5 chÊt giai cÊp vµ thµnh phÇn ®¶ng ph¸i cña nã, lµ mét §u-ma Tr¨m ®en - th¸ng M−êi; nã lµ c«ng cô ngoan ngo·n cña chÝnh phñ Nga triÖu c«ng nh©n trong sè 13 triÖu ng−êi lao ®éng lµm thuª ®−îc hoµng ®Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®µn ¸p vµ chÝnh s¸ch b¹o lùc ph¶n h−ëng b¶o hiÓm. c¸ch m¹ng ®èi víi c¸c lùc l−îng c¸ch m¹ng ë Nga. Ngµy 5 (18) th¸ng ba 1912 TiÓu ban c«ng nh©n cña §u-ma §Çu kho¸ häp thø nhÊt trong §u-ma ®· cã ®¹i biÓu cña 11 ®¶ng ®· b¸c bá dù luËt vÒ tù do b·i c«ng, vµ thËm chÝ kh«ng cho phÐp th¶o luËn dù luËt ®ã trong c¸c phiªn häp cña §u-ma. vµ nhãm chÝnh trÞ, trong sè ®ã: c¸nh h÷u (cùc h÷u, nh÷ng ng−êi d©n téc chñ nghÜa vµ c¸nh h÷u «n hoµ) ⎯ 147 ®¹i biÓu, ph¸i th¸ng §a sè ph¶n ®éng trong §u-ma III ®· ñng hé chÝnh s¸ch Nga M−êi ⎯ 154, nhãm Ba-lan - LÝt-va - Bª-l«-ru-xi-a ⎯ 7, nhãm c«-l« ho¸ cña chÝnh phñ Nga hoµng, gieo r¾c lßng h»n thï d©n téc. Trong Ba-lan ⎯ 11, nhãm tiÕn bé ⎯ 28, nhãm theo ®¹o Håi ⎯ 8, §¶ng lÜnh vùc chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i, §u-ma III chñ tr−¬ng tÝch cùc can d©n chñ - lËp hiÕn ⎯ 54, Nhãm lao ®éng ⎯ 14, §¶ng d©n chñ - thiÖp vµo c«ng viÖc cña c¸c nhµ n−íc vïng Ban-c¨ng, ñng hé nh÷ng x· héi ⎯ 19. t− t−ëng ph¶n ®éng ®¹i Xla-v¬, ®ßi t¨ng c¸c kho¶n chi qu©n sù. §u-ma hoµn toµn ñng hé bé luËt cña Xt«-l−-pin vÒ ruéng ®Êt Kh«ng mét ®¶ng nµo trong c¸c ®¶ng ph¸i ®ã cã ®−îc ®a sè n¨m 1910 ®· th«ng qua mét ®¹o luËt vÒ ruéng ®Êt mµ c¬ së cña tuyÖt ®èi trong §u-ma, ®iÒu ®ã phï hîp víi môc ®Ých cña chÝnh ®¹o luËt nµy lµ s¾c lÖnh ngµy 9 (22) th¸ng M−êi mét 1906. §u-ma phñ Nga hoµng, chÝnh phñ nµy ®· thi hµnh mét chÝnh s¸ch B«-na- ®· b¸c bá mäi dù ¸n cña c¸c ®¹i biÓu n«ng d©n vÒ viÖc chia ruéng p¸c-t¬ lµ lùa chiÒu gi÷a ®Þa chñ vµ giai cÊp t− s¶n. Trong §u-ma III ®· h×nh thµnh hai ®a sè ph¶n c¸ch m¹ng ⎯ ph¸i th¸ng M−êi - ®Êt cho nh÷ng n«ng d©n kh«ng cã vµ cã Ýt ruéng ®Êt, kh«ng ®Ó cho c¸c dù ¸n ®ã ®−îc th¶o luËn trong c¸c phiªn häp cña m×nh. Tr¨m ®en vµ ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn - th¸ng M−êi. §a sè thø nhÊt MÆc dï nh÷ng ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng rÊt khã kh¨n víi thµnh b¶o ®¶m cho Xt«-l−-pin tiÕn hµnh chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ Nga phÇn Ýt ái vµ ph¹m mét sè sai lÇm, nh−ng ®¶ng ®oµn d©n chñ - hoµng trong c¸c vÊn ®Ò c«ng nh©n, ruéng ®Êt vµ d©n téc. §a sè thø x· héi trong §u-ma nhµ n−íc III, nhê cã c¸c ®¹i biÓu b«n-sª-vÝch hai t¹o ra mét vÎ bÒ ngoµi lµ cã ¸p dông c¸c quy t¾c nghÞ viÖn trong ®êi sèng n−íc Nga, dïng nh÷ng nh©n nh−îng nhá nhÆt ⎯ nh÷ng trong ®¶ng ®oµn, ®· lµm ®−îc mét c«ng t¸c to lín lµ v¹ch trÇn chÝnh s¸ch ph¶n nh©n d©n cña §u-ma III, gi¸o dôc chÝnh trÞ cho giai cÊp v« c¶i c¸ch, ®Ó lµm cho quÇn chóng xa rêi c¸ch m¹ng. s¶n vµ n«ng d©n Nga b»ng c¸ch lîi dông diÔn ®µn cña §u-ma còng §¸nh gi¸ chung §u-ma III, V. I. Lª-nin ®· viÕt: "ChÕ ®é chuyªn nh− b»ng c¸ch ho¹t ®éng ë ngoµi §u-ma. ⎯ 3. chÕ muèn dïng §u-ma ®Ó che ®Ëy cho m×nh, trang ®iÓm vµ t« ®iÓm cho m×nh; trªn thùc tÕ, §u-ma Tr¨m ®en - th¸ng M−êi ngµy cµng P h¸i th¸ng M − êi ⎯ n h÷ng ®¶ng viªn "Liªn minh ngµy 17 th¸ng 9 béc lé, ph¬i bµy vµ ph¬i trÇn thùc chÊt cña chÝnh quyÒn nhµ n−íc ë
  7. Chó thÝch Chó thÝch 500 501 M−êi" ®−îc thµnh lËp ë Nga sau khi c«ng bè §¹o dô cña Nga ®ßi ®éng viªn nÒn c«ng nghiÖp phôc vô nh÷ng nhu cÇu cña mÆt hoµng ngµy 17 th¸ng M−êi 1905. §ã lµ mét ®¶ng ph¶n ®éng, ®¹i trËn vµ ®ßi lËp "mét néi c¸c cã tr¸ch nhiÖm" víi sù tham gia cña biÓu vµ b¶o vÖ lîi Ých cña ®¹i t− s¶n vµ ®Þa chñ kinh doanh theo nh÷ng ®¹i diÖn cña giai cÊp t− s¶n Nga. Sau C¸ch m¹ng d©n lèi t− b¶n chñ nghÜa. §øng ®Çu ®¶ng nµy lµ tªn kinh doanh c«ng chñ - t− s¶n th¸ng Hai mét vµi thñ lÜnh cña ®¶ng nµy ®· tham nghiÖp vµ tªn chñ nhµ næi tiÕng ë M¸t-xc¬-va A. I. Gu-ts¬-cèp gia ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n. Sau th¾ng lîi cña C¸ch m¹ng x· vµ tªn ®¹i ®Þa chñ M. V. Rèt-di-an-c«. Ph¸i th¸ng M−êi hoµn toµn héi chñ nghÜa th¸ng M−êi vÜ ®¹i, ®¶ng tiÕn bé ®· tÝch cùc ®Êu tranh ñng hé chÝnh s¸ch ®èi néi vµ ®èi ngo¹i cña chÝnh phñ Nga chèng l¹i ChÝnh quyÒn x«-viÕt. hoµng. ⎯ 3. Trong sè thñ lÜnh cña ph¸i tiÕn bé cã nh÷ng chñ x−ëng næi tiÕng ë M¸t-xc¬-va nh− P. P Ri-a-bu-sin-xki, A. I. C«-n«-va-lèp, Ph¸i tiÕn bé ⎯ tËp ®oµn chÝnh trÞ cña giai cÊp t− s¶n qu©n chñ - 10 vµ cã tªn ®Þa chñ I. N. £-phrª-mèp. Ph¸i tiÕn bé trong nh÷ng thêi gian kh¸c nhau ®· xuÊt b¶n c¸c b¸o chÝ chÝnh trÞ cña m×nh tù do chñ nghÜa Nga, tËp ®oµn nµy trong c¸c cuéc bÇu cö vµo c¸c nh−: t¹p chÝ "TuÇn b¸o M¸t-xc¬-va", b¸o "Lêi nãi", "D− luËn Nga" §u-ma nhµ n−íc vµ trong c¸c §u-ma ®· m−u toan thèng nhÊt vµ "Buæi s¸ng n−íc Nga". ⎯ 4. nh÷ng phÇn tö thuéc c¸c ®¶ng vµ c¸c nhãm t− s¶n - ®Þa chñ kh¸c nhau d−íi ngän cê "kh«ng ®¶ng ph¸i". Nhãm c«-l« Ba-lan ⎯ nhãm c¸c ®¹i biÓu Ba-lan trong c¸c §u-ma 11 Trong §u-ma nhµ n−íc III ph¸i tiÕn bé lËp ra mét ®¶ng ®oµn nhµ n−íc. H¹t nh©n chÝnh trong nhãm ®ã lµ nh÷ng ng−êi d©n mµ thµnh phÇn gåm nh÷ng ®¹i biÓu cña c¸c ®¶ng "canh t©n hoµ chñ - d©n téc ⎯ thµnh viªn cña ®¶ng d©n téc ph¶n ®éng cña ®Þa b×nh" vµ "c¶i c¸ch d©n chñ". Sù lo sî næ ra cuéc c¸ch m¹ng míi chñ vµ t− s¶n Ba-lan. Nhãm c«-l« Ba-lan ñng hé ph¸i th¸ng M−êi ®· ®Èy ph¸i tiÕn bé tíi chç phª ph¸n "chñ tr−¬ng cùc ®oan" cña trong tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n cña s¸ch l−îc trong §u-ma . ⎯ 4. chÝnh phñ Nga hoµng lµ chÝnh phñ ⎯ theo ý kiÕn ph¸i tiÕn bé ⎯ do th¸i ®é ngoan cè cña m×nh, ®· t¹o ra miÕng ®Êt ho¹t ®éng cña 12 §u-ma nhµ n−íc I (c¸i gäi lµ §u-ma VÝt-te) ®−îc triÖu tËp ngµy 27 c¸c lùc l−îng c¸ch m¹ng c¸nh t¶. N¨m 1912 trong c¸c cuéc bÇu th¸ng T− (10 th¸ng N¨m) 1906 theo ®iÒu lÖ do chñ tÞch Héi cö vµo §u-ma nhµ n−íc IV ph¸i tiÕn bé ®· liªn minh víi bän d©n ®ång bé tr−ëng X. I-u. VÝt-te th¶o ra. chñ - lËp hiÕn; do tÝnh kh«ng ®¶ng ph¸i gi¶ hiÖu cña m×nh, ph¸i Cuéc b·i c«ng th¸ng M−êi toµn Nga (1905) ®· buéc Nga tiÕn bé ®· gióp cho bän d©n chñ - lËp hiÕn thu ®−îc phiÕu bÇu hoµng ph¶i ra mét §¹o dô ngµy 17 (30) th¸ng M−êi, trong ®ã tuyªn cña "c¸c cö tri t− s¶n thuéc ph¸i mïng 3 th¸ng S¸u" (V. I. Lª-nin. bè vÒ viÖc triÖu tËp §u-ma nhµ n−íc cã chøc n¨ng lËp ph¸p, kh¸c Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ Néi, 1973, t. 18, víi §u-ma t− vÊn cña Bu-l−-ghin mµ c¸ch m¹ng ®· quÐt s¹ch. tr. 103). ChÝnh phñ Nga hoµng ®Þnh dïng biÖn ph¸p triÖu tËp mét §u-ma Th¸ng M−êi mét 1912 ph¸i tiÕn bé lËp thµnh mét chÝnh ®¶ng míi ®Ó chia rÏ vµ lµm suy yÕu phong trµo c¸ch m¹ng, h−íng ®Êt ®éc lËp, cã c−¬ng lÜnh nh− sau: mét hiÕn ph¸p «n hoµ, chËt hÑp, n−íc ph¸t triÓn theo con ®−êng qu©n chñ - lËp hiÕn hoµ b×nh. c¸c c¶i c¸ch nhá, mét néi c¸c cã tr¸ch nhiÖm, nghÜa lµ mét chÝnh phñ chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc §u-ma, sù ®µn ¸p phong trµo c¸ch m¹ng. Trong khi ®−a ra nh÷ng lêi høa hÑn vÒ lËp hiÕn, chÝnh phñ ®ång V. I. Lª-nin ®· chØ ra r»ng ph¸i tiÕn bé xÐt theo thµnh phÇn thêi ®· t×m tßi nh÷ng h×nh thøc tæ chøc §u-ma nhµ n−íc ®¶m vµ hÖ t− t−ëng cña nã th× lµ "sù hçn hîp gi÷a bän th¸ng M−êi b¶o mét thµnh phÇn cã lîi cho nã. LuËt bÇu cö vµo §u-ma ra víi bän d©n chñ - lËp hiÕn", vµ Ng−êi nhËn xÐt c−¬ng lÜnh cña ngµy 11 (24) th¸ng Ch¹p 1905 vµ ®¹o luËt ngµy 20 th¸ng Hai (5 th¸ng ®¶ng tiÕn bé lµ c−¬ng lÜnh cã tÝnh chÊt d©n téc - tù do chñ nghÜa. Ba) 1906 lµ nh»m thùc hiÖn ®iÒu ®ã. ViÖc bÇu cö vµo §u-ma nhµ Ng−êi viÕt "§Êy sÏ lµ ®¶ng cña giai cÊp t− s¶n "chÝnh cèng" t− n−íc I ®· diÔn ra vµo th¸ng Hai - th¸ng Ba 1906. Nh÷ng ng−êi b¶n nh− ta ®· thÊy ë n−íc §øc" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b«n-sª-vÝch tuyªn bè tÈy chay cuéc bÇu cö. ViÖc tÈy chay nµy ®· b¶n Sù thËt, Hµ-néi, 1973, t. 18, tr. 708, 626). lµm mÊt kh¸ nhiÒu uy tÝn cña §u-ma nhµ n−íc vµ lµm cho mét Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt ®¶ng bé phËn d©n c− gi¶m bít lßng tin vµo §u-ma, nh−ng kh«ng lµm tiÕn bé ho¹t ®éng tÝch cùc lªn, ®ßi thay ®æi sù l·nh ®¹o qu©n sù, thÊt b¹i ®−îc cuéc bÇu cö ®ã. Nguyªn nh©n c¬ b¶n lµm cho viÖc
  8. Chó thÝch Chó thÝch 502 503 tÈy chay kh«ng thµnh c«ng lµ ë chç thiÕu cao trµo c¸ch m¹ng cña Ba-®en vi ph¹m kû luËt ®¶ng, vµ 2) vÒ cuéc ®Êu tranh giµnh quyÒn quÇn chóng, cao trµo nµy cã thÓ lµm thÊt b¹i viÖc triÖu tËp §u-ma. phæ th«ng ®Çu phiÕu ë Phæ. Thùc chÊt cña vÊn ®Ò thø nhÊt lµ: ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· ViÖc tÈy chay kh«ng thµnh c«ng cßn do nh÷ng chñ tr−¬ng cña bän héi trong nghÞ viÖn Ba-®en ®· bá phiÕu t¸n thµnh ng©n s¸ch cña men-sª-vÝch nh»m ph¸ ho¹i tæ chøc vµ do trong n«ng d©n cßn cã chÝnh phñ bÊt chÊp quyÕt nghÞ cña c¸c ®¹i héi lÇn tr−íc cña ®¶ng, nh÷ng ¶o t−ëng lËp hiÕn m¹nh mÏ. Khi §u-ma vÉn ®−îc triÖu c¸c ®¹i héi ®ã ®· cÊm c¸c ®¹i biÓu d©n chñ - x· héi kh«ng ®−îc bá tËp, Lª-nin ®· ®Ò ra nhiÖm vô sö dông §u-ma vµo môc ®Ých cæ phiÕu t¸n thµnh ng©n s¸ch cña chÝnh phñ t− s¶n. B»ng ®¹i ®a sè ®éng vµ tuyªn truyÒn c¸ch m¹ng, vµo môc ®Ých v¹ch trÇn §u-ma phiÕu t¸n thµnh (289 phiÕu thuËn, 80 phiÕu chèng) ®¹i héi ®· lªn lµ sù gi¶ m¹o th« b¹o c¬ quan ®¹i diÖn nh©n d©n. ¸n s¸ch l−îc c¬ héi chñ nghÜa cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Cã 478 ®¹i biÓu ®−îc bÇu vµo §u-ma nhµ n−íc I, trong sè ë Ba-®en. Sau ®ã, nh÷ng ng−êi ë Ba-®en ®· tuyªn bè r»ng tõ nay ®ã: ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn - 179, ph¸i tù trÞ - 63 (bao gåm nh÷ng vÒ sau hä vÉn coi m×nh cã quyÒn kh«ng phôc tïng c¸c quyÕt nghÞ thµnh viªn cña nhãm c«-l« Ba-lan, cña c¸c nhãm t− s¶n d©n téc cña ®¹i héi. §Ó tr¶ lêi lêi tuyªn bè ®ã, ®a sè cña ®¹i héi ®· th«ng qua U-cra-i-na, E-xt«-ni-a, L¸t-vi-a, LÝt-va vµ nh÷ng nhãm kh¸c n÷a), ph¸i th¸ng M−êi ⎯ 16, nh÷ng ng−êi kh«ng ®¶ng ph¸i ⎯ 105, mét nghÞ quyÕt ®Æc biÖt vÒ viÖc khai trõ ngay lËp tøc ra khái ®¶ng tÊt ph¸i lao ®éng ⎯ 97 vµ §¶ng d©n chñ - x· héi ⎯ 18. Nh− vËy lµ c¶ nh÷ng ng−êi vi ph¹m quyÕt ®Þnh cña ®¹i héi ®¶ng vÒ viÖc biÓu quyÕt ng©n s¸ch. Tr−íc khi th«ng qua nghÞ quyÕt nµy, h¬n mét phÇn ba sè ghÕ trong §u-ma thuéc ph¸i d©n chñ - lËp c¸c ®¹i biÓu ë Ba-®en ®· rêi bá ®¹i héi ®Ó biÓu thÞ th¸i ®é ph¶n hiÕn. ®èi. Trong sè nh÷ng vÊn ®Ò ®−îc th¶o luËn t¹i c¸c phiªn häp cña Cuéc th¶o luËn vÊn ®Ò ®Êu tranh giµnh quyÒn phæ th«ng ®Çu §u-ma nhµ n−íc, cã nh÷ng vÊn ®Ò vÒ quyÒn bÊt kh¶ x©m ph¹m c¸ nh©n, vÒ viÖc b·i bá ¸n tö h×nh, vÒ tù do tÝn ng−ìng vµ héi häp, phiÕu ë Phæ trong ®¹i héi lµ sù tiÕp tôc cuéc luËn chiÕn gi÷a mét vÒ quyÒn b×nh ®¼ng cña c«ng d©n, v. v.. Nh−ng nh÷ng dù luËt bªn lµ ph¸i t¶ trong §¶ng d©n chñ - x· héi §øc ®øng ®Çu lµ vÒ nh÷ng vÊn ®Ò ®ã mµ chñ yÕu do ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn ®−a R. Lóc-x¨m-bua, C. LiÕp-nÕch, C. TxÐt-kin, v. v., vµ mét bªn lµ ra, thùc chÊt lµ "nh÷ng dù luËt khæ sai chèng l¹i tù do ng«n luËn, ph¸i gi÷a ®øng ®Çu lµ C. Cau-xky. Do cao trµo cã tÝnh chÊt quÇn chèng l¹i tù do héi häp vµ chèng l¹i nh÷ng ®iÒu tèt ®Ñp kh¸c" chóng håi mïa xu©n 1910 ®ßi ¸p dông quyÒn phæ th«ng ®Çu phiÕu (V. I. Lª-nin, Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬- ë Phæ, nªn tr−íc §¶ng d©n chñ - x· héi §øc ®· ®Æt ra vÊn ®Ò s¸ch va, t. 13, tr. 361 - 362). l−îc ®Êu tranh vµ kh¶ n¨ng truyªn bè cuéc b·i c«ng cã tÝnh chÊt VÊn ®Ò ruéng ®Êt chiÕm vÞ trÝ trung t©m trong §u-ma nhµ quÇn chóng. Lóc-x¨m-bua ®· ph¸t biÓu ñng hé s¸ch l−îc tÊn c«ng cña n−íc. Hai c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt c¬ b¶n ®· ®−îc ®−a ra §u-ma: giai cÊp v« s¶n, cho r»ng giai cÊp v« s¶n ®· ®ñ tr−ëng thµnh ®Ó dù luËt cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn do 42 ®¹i biÓu ký tªn, vµ dù thùc hiÖn cuéc b·i c«ng chÝnh trÞ cã tÝnh chÊt quÇn chóng. Cau- luËt cña ph¸i lao ®éng ®−îc biÕt d−íi c¸i tªn "dù ¸n cña 104 ng−êi". xky ®· ph¸t biÓu chèng l¹i s¸ch l−îc do ph¸i t¶ ®Ò ra, h¾n ®Ò nghÞ Tr¸i víi ph¸i lao ®éng, bän d©n chñ - lËp hiÕn muèn duy tr× chÕ nªn h−íng kh«ng ph¶i vµo viÖc më réng phong trµo cã tÝnh chÊt ®é së h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ, cho phÐp chuyÓn nh−îng nh−ng quÇn chóng, mµ lµ vµo cuéc ®Êu tranh bÇu cö trong c¸c cuéc bÇu ph¶i tr¶ tiÒn chuéc "theo sù ®¸nh gi¸ c«ng b»ng" vµ chØ ¸p dông cö s¾p tíi vµo quèc héi vµ c¸c ho¹t ®éng nghÞ viÖn cña ®¶ng. §¹i ®èi víi nh÷ng ruéng ®Êt cña ®Þa chñ ®−îc canh t¸c chñ yÕu b»ng héi ®· th«ng qua b¶n bæ sung vµo nghÞ quyÕt cña Ban l·nh ®¹o c«ng cô cña n«ng d©n hoÆc ®−îc cho thuª. ®¶ng, b¶n bæ sung do Lóc-x¨m-bua ®Ò ra, vÒ viÖc thõa nhËn cuéc Ngµy 8 (21) th¸ng B¶y 1906 §u-ma nhµ n−íc I bÞ chÝnh phñ tæng b·i c«ng chÝnh trÞ lµ biÖn ph¸p ®Êu tranh giµnh c¶i c¸ch chÕ Nga hoµng gi¶i t¸n. ⎯ 5. ®é bÇu cö ë Phæ. ⎯ 11. 13 §¹i héi Ma-g®¬-bua cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc häp tõ ngµy 18 14 §¹o luËt ®Æc biÖt chèng nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ®· ®−îc ®Õn 24 th¸ng ChÝn 1910. Träng t©m chó ý cña §¹i héi lµ hai chÝnh phñ Bi-xm¸c thi hµnh ë §øc n¨m 1878 nh»m môc ®Ých ®Êu vÊn ®Ò: 1) vÒ viÖc c¸c ®¹i biÓu d©n chñ - x· héi trong nghÞ viÖn tranh chèng phong trµo c«ng nh©n vµ phong trµo x· héi chñ nghÜa.
  9. Chó thÝch Chó thÝch 504 505 "NguyÖt san x· héi chñ nghÜa" (Sozialistische Monatshefte") ⎯ 16 §¹o luËt nµy ®· cÊm tÊt c¶ c¸c tæ chøc cña §¶ng d©n chñ - x· héi, c¸c tæ chøc cña quÇn chóng c«ng nh©n, b¸o chÝ c«ng nh©n; ®· tÞch t¹p chÝ, c¬ quan ng«n luËn chÝnh cña nh÷ng ng−êi c¬ héi chñ thu s¸ch b¸o x· héi chñ nghÜa; trong nh÷ng n¨m ¸p dông ®¹o luËt nghÜa §øc, mét trong nh÷ng c¬ quan ng«n luËn cña chñ nghÜa ®Æc biÖt gÇn 350 tæ chøc d©n chñ - x· héi bÞ gi¶i t¸n, gÇn 900 ng−êi xÐt l¹i quèc tÕ. XuÊt b¶n ë BÐc-lanh tõ n¨m 1897 ®Õn 1933. Trong d©n chñ - x· héi bÞ trôc xuÊt khái n−íc §øc vµ 1500 ng−êi bÞ thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt (1914 - 1918) gi÷ lËp tr−êng chñ nghÜa x· héi - s«-vanh. ⎯ 15. bá tï, hµng tr¨m tê b¸o, t¹p chÝ vµ xuÊt b¶n phÈm kh«ng ®Þnh kú bÞ cÊm. Nh−ng nh÷ng cuéc truy n· vµ ®µn ¸p kh«ng ph¸ vì ®−îc 17 §¶ng d©n chñ - x· héi , ho¹t ®éng cña ®¶ng ®−îc ®−îc tæ chøc l¹i cho Xem t¸c phÈm cña Ph. ¡ng-ghen "Chñ nghÜa x· héi ë §øc" phï hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng bÊt hîp ph¸p: c¬ quan (C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Toµn tËp, t. XVI, ph. II, 1936, tr.245). ng«n luËn trung −¬ng cña ®¶ng lµ b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi" ¡ng-ghen còng nh¾c l¹i t− t−ëng nµy trong "Lêi më ®Çu" cho ®−îc xuÊt b¶n ë n−íc ngoµi vµ c¸c ®¹i héi cña ®¶ng ®−îc triÖu cuèn s¸ch cña C. M¸c "§Êu tranh giai cÊp ë Ph¸p tõ 1848 ®Õn 1850" tËp ®Òu ®Æn (n¨m 1880, 1883 vµ 1887); ë §øc, trong hoµn c¶nh (xem C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. TuyÓn tËp gåm hai tËp, t. I, 1955, tr. 108 - 109). ⎯ 18. bÝ mËt, c¸c tæ chøc vµ c¸c nhãm d©n chñ - x· héi ®−îc kh«i phôc nhanh chãng, ®øng ®Çu c¸c tæ chøc vµ c¸c nhãm ®ã lµ Ban chÊp hµnh "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi" ⎯ tê b¸o, c¬ quan ng«n luËn 18 trung −¬ng bÊt hîp ph¸p. Trong khi ho¹t ®éng bÝ mËt, ®¶ng ®· lîi dông mét c¸ch réng r·i nh÷ng kh¶ n¨ng hîp ph¸p ®Ó cñng ë n−íc ngoµi cña ph¸i men-sª-vÝch; xuÊt b¶n tõ th¸ng Hai cè mèi liªn hÖ víi quÇn chóng, vµ ¶nh h−ëng cña ®¶ng kh«ng ngõng 1908 ®Õn th¸ng Ch¹p 1911, lóc ®Çu ë Gi¬-ne-v¬, vÒ sau ë Pa-ri. t¨ng lªn: sè phiÕu bá cho c¸c ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - x· héi Nh÷ng ng − êi biªn tËp cña tê b¸o nµy lµ P. B. ¸ c-xen-rèt, trong c¸c cuéc bÇu cö vµo quèc héi tõ n¨m 1878 ®Õn n¨m 1890 Ph. I. §an, L. M¸c-tèp, A. M¸c-t−-nèp vµ G. V. Plª-kha-nèp. Tõ ®· t¨ng h¬n ba lÇn. C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen ®· gióp ®ì rÊt nhiÒu sè ®Çu tiªn, b¸o "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi" ®· lªn tiÕng cho nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi §øc. N¨m 1890, d−íi ¸p lùc bªnh vùc ph¸i thñ tiªu, biÖn hé cho ho¹t ®éng chèng ®¶ng cña cña phong trµo quÇn chóng vµ phong trµo c«ng nh©n ngµy cµng ph¸i nµy. Sau khi Plª-kha-nèp, ng−êi lªn ¸n lËp tr−êng thñ tiªu m¹nh, ®¹o luËt ®Æc biÖt chèng nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ®· chñ nghÜa cña tê b¸o, rót ra khái ban biªn tËp th× b¸o "TiÕng nãi bÞ huû bá. ⎯ 13. ng−êi d©n chñ - x· héi" ®−îc døt kho¸t coi lµ mét trung t©m vÒ t− t−ëng cña ph¸i thñ tiªu. Ph¸i tù do - d©n téc ⎯ ®¶ng cña giai cÊp t− s¶n §øc vµ tr−íc 15 "§êi sèng" ⎯ t¹p chÝ chÝnh trÞ - x· héi hîp ph¸p, c¬ quan hÕt lµ giai cÊp t− s¶n Phæ, thµnh lËp vµo mïa thu 1866 do kÕt qu¶ ng«n luËn cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu, xuÊt sù ph©n liÖt cña ®¶ng tiÕn bé t− s¶n. Ph¸i tù do - d©n téc ®Ò ra b¶n håi th¸ng T¸m vµ th¸ng ChÝn 1910 ë M¸t-xc¬-va. TÊt c¶ ra cho m×nh môc ®Ých c¬ b¶n lµ thèng nhÊt c¸c quèc gia §øc d−íi ®−îc 2 sè. quyÒn b¸ chñ cña Phæ; chÝnh s¸ch cña hä ph¶n ¸nh sù ®Çu hµng "Phôc h−ng" ⎯ t¹p chÝ hîp ph¸p cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa §øc tr−íc Bi-xm¸c. N¨m 1878 thuéc ph¸i thñ tiªu; xuÊt b¶n ë M¸t-xc¬-va tõ th¸ng Ch¹p 1908 hä bá phiÕu t¸n thµnh viÖc thi hµnh ®¹o luËt ®Æc biÖt chèng nh÷ng ®Õn th¸ng B¶y 1910. Ph. I. §an, L. M¸c-tèp, A. M¸c-t−-nèp vµ ng−êi x· héi chñ nghÜa. Sau nµy ph¸i tù do - d©n téc trë thµnh nh÷ng ng−êi kh¸c ®· céng t¸c víi t¹p chÝ nµy. ⎯ 20. ®¶ng cña t− b¶n ®éc quyÒn §øc. Chóng ñng hé chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i ®Õ quèc chñ nghÜa cña §øc, ñng hé viÖc t¨ng c−êng vò trang "Die Neue Zeit" ("Thêi míi") ⎯ t¹p chÝ lý luËn cña §¶ng d©n chñ - 19 vµ më réng viÖc x©m chiÕm thuéc ®Þa. Sau cuéc c¸ch m¹ng th¸ng x· héi §øc, xuÊt b¶n ë Stót-ga tõ n¨m 1883 ®Õn 1923. Tr−íc M−êi mét 1918, ®a sè trong ®¶ng tù do - d©n téc ®· ®æi tªn ®¶ng th¸ng M−êi 1917 tæng biªn tËp lµ C. Cau-xky, sau ®ã lµ G. Cu- lµ "§¶ng nh©n d©n". N¨m 1933 "§¶ng nh©n d©n" ®· gióp bän ph¸t- nèp. Trong tê "Die Neue Zeit" lÇn ®Çu tiªn ®· ®¨ng mét sè t¸c xÝt c−íp chÝnh quyÒn. ⎯ 14. phÈm cña nh÷ng ng−êi s¸ng lËp ra chñ nghÜa M¸c: "Phª ph¸n
  10. Chó thÝch Chó thÝch 506 507 c−¬ng lÜnh G«-ta" cña C. M¸c, "Gãp phÇn phª ph¸n dù th¶o c−¬ng xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 19, tr. 215 - 227). Khi so s¸nh lÜnh d©n chñ - x· héi n¨m 1891" cña Ph. ¡ng-ghen, v. v.. ¡ng- c−¬ng lÜnh cña ph¸i "Nh÷ng c¸i mèc" trong triÕt häc vµ chÝnh luËn ghen ®· gióp ®ì ý kiÕn cho ban biªn tËp t¹p chÝ vµ th−êng phª víi c−¬ng lÜnh cña tê b¸o Tr¨m ®en "Tin tøc M¸t-xc¬-va", Lª- nin ®· gäi v¨n tËp ®ã lµ "bé b¸ch khoa toµn th− vÒ sù ph¶n béi ph¸n ban biªn tËp t¹p chÝ nµy khi nã ®i trÖch khái chñ nghÜa M¸c. cña ph¸i tù do", "lµ dßng toµn n−íc bÈn, ph¶n ®éng ®æ lªn nÒn d©n Céng t¸c víi t¹p chÝ "Die Neue Zeit" cã nh÷ng nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo c«ng nh©n §øc vµ quèc tÕ håi cuèi thÕ chñ". Trong Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu kû XIX - ®Çu thÕ kû XX nh−: A. Bª-ben, V. LiÕp-nÕch, R.Lóc-x¨m- chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng bua, Ph. Mª-rinh, C. TxÐt-kin, G. V. Plª-kha-nèp, P. La-ph¸c-g¬, céng s¶n Liªn-x« cßn gi÷ ®−îc mét b¶n cña v¨n tËp "Nh÷ng c¸i mèc" trong ®ã cã nhiÒu bót tÝch cña Lª-nin. ⎯ 25. v. v.. Tõ nöa cuèi nh÷ng n¨m 90, sau khi Ph. ¡ng-ghen mÊt,t¹p chÝ b¾t ®Çu ®¨ng mét c¸ch cã hÖ thèng nh÷ng bµi cña bän xÐt l¹i, "Thêi míi" ⎯ tê b¸o hµng ngµy, xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ n¨m 1868 22 trong ®ã cã lo¹t bµi cña E. BÐc-stanh "Nh÷ng vÊn ®Ò cña chñ nghÜa x· héi", më ra cuéc tiÕn qu©n cña bän xÐt l¹i chèng chñ nghÜa M¸c. ®Õn n¨m 1917; b¸o nµy do nhiÒu ng−êi xuÊt b¶n vµ ®· nhiÒu Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt t¹p chÝ nµy lÇn thay ®æi xu h−íng chÝnh trÞ cña m×nh. Lóc ®Çu lµ tê b¸o cña ph¸i tù do - «n hoµ, tõ 1876, sau khi A. X. Xu-v«-rin phô tr¸ch xuÊt gi÷ lËp tr−êng ph¸i gi÷a nh−ng thùc tÕ lµ ñng hé bän x· héi - s«-vanh. ⎯ 20. b¶n tê b¸o ®ã th× nã biÕn thµnh c¬ quan ng«n luËn cña giíi quý téc vµ quan l¹i - quan liªu ph¶n ®éng. Tõ 1905 lµ c¬ quan ng«n 20 "¤ng Cu-p«ng" thµnh ng÷ mang tÝnh chÊt h×nh t−îng ®−îc luËn cña bän Tr¨m ®en. Sau C¸ch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917 tê b¸o ®ã ®· ñng hé chÝnh s¸ch ph¶n c¸ch m¹ng cña ChÝnh ®−a vµo v¨n häc trong nh÷ng n¨m 80 vµ 90 thÕ kû XIX ®Ó chØ t− phñ l©m thêi t− s¶n vµ ®· ®iªn cuång ®¶ kÝch nh÷ng ng−êi b¶n vµ bän t− b¶n. Thµnh ng÷ "«ng Cu-p«ng" ®−îc nhµ v¨n GlÕp b«n-sª-vÝch. Tê b¸o nµy ®· bÞ Uû ban qu©n sù - c¸ch m¹ng trùc U-xpen-xki sö dông trong c¸c tuú bót "Nh÷ng téi tÇy trêi" (lÇn thuéc X«-viÕt. Pª-t¬-r«-gr¸t ®ãng cöa ngµy 26 th¸ng M − êi ®Çu tiªn ®¨ng trªn t¹p chÝ "T− t−ëng Nga", 1888, quyÓn 12, tr. 174). Xem thªm tuú bót cña GlÕp U-xpen-xki "ë C¸p-ca-d¬".⎯ (8 th¸ng M−êi mét) 1917. V. I. Lª-nin gäi tê "Thêi míi" lµ mét ®iÓn h×nh cña nh÷ng tê b¸o viÕt thuª. Lª-nin viÕt: ""Thêi míi"" 23. ®· trë thµnh mét thµnh ng÷ ®ång nghÜa víi nh÷ng kh¸i niÖm: Ph¸i "Nh÷ng c¸i mèc" ⎯ nh÷ng nhµ chÝnh luËn d©n chñ - lËp 21 sù tr¸o trë, sù ph¶n béi, sù nÞnh hãt" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, 1973, t. 18, tr. 388). ⎯ 26. hiÕn næi tiÕng, nh÷ng ®¹i diÖn cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa ph¶n c¸ch m¹ng: N. A. BÐc-®i-a-Ðp, X. N. Bun-ga-cèp, 23 Héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n M. O. GhÐc-sen-d«n, A. X. I-d¬-g«-Ðp, B. A. Ki-xchi-a-cèp-xki, d©n chñ - x· héi Nga, ®−îc gäi lµ "héi nghÞ thèng nhÊt", häp tõ P. B, Xt¬-ru-vª vµ X. L. Phran-c¬, ®· xuÊt b¶n tuyÓn tËp c¸c bµi b¸o ngµy 2 ®Õn ngµy 23 th¸ng Giªng (15 th¸ng Giªng - 5 th¸ng Hai) cña hä lÊy tªn lµ "Nh÷ng c¸i mèc" håi mïa xu©n 1909 ë M¸t-xc¬- 1910 t¹i Pa-ri. va. Trong c¸c bµi ®ã, ®Ò cËp tíi trÝ thøc Nga, ph¸i "Nh÷ng c¸i Mïa thu n¨m 1909 vÊn ®Ò nh÷ng con ®−êng vµ nh÷ng ph−¬ng mèc" m−u toan b«i nhä nh÷ng truyÒn thèng d©n chñ - c¸ch m¹ng ph¸p cñng cè ®¶ng vµ cñng cè sù thèng nhÊt cña ®¶ng ®· ®−îc ®Æt ra cña phong trµo gi¶i phãng ë Nga, b«i nhä c¸c quan ®iÓm vµ ho¹t mét c¸ch ®Æc biÖt gay g¾t. Th¸ng M−êi mét 1909, c¨n cø theo ®éng cña V. G. Bª-lin-xki, N. A. §«-br«-li-u-bèp, N. G. TsÐc- nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ ban biªn tËp më réng cña b¸o "Ng−êi v« n−-sÐp-xki, §. I. Pi-xa-rÐp; hä b«i ®en phong trµo c¸ch m¹ng s¶n", V. I. Lª-nin ®· ®Ò ra kÕ ho¹ch lµm cho nh÷ng ng−êi b«n-sª- n¨m 1905, c¸m ¬n chÝnh phñ Nga hoµng vÒ viÖc nã ®· dïng "l−ìi vÝch xÝch l¹i gÇn vµ liªn minh víi nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé lª vµ nhµ tï cña nã" ®Ó cøu giai cÊp t− s¶n "khái c¬n phÉn né cña ®¶ng ®Ó cïng nhau ®Êu tranh chèng ph¸i thñ tiªu vµ ph¸i triÖu håi. nh©n d©n". V. I. Lª-nin ®· ph©n tÝch cã phª ph¸n vµ ®¸nh gi¸ vÒ §èi lËp l¹i kÕ ho¹ch cña Lª-nin, ph¸i ®iÒu hoµ gåm G. E. Di-n«-vi-Ðp, mÆt chÝnh trÞ v¨n tËp cña bän Tr¨m ®en d©n chñ - lËp hiÕn trong L. B. Ca-mª-nÐp vµ A. I. R−-cèp ®· cè t×m c¸ch thèng nhÊt nh÷ng bµi "Bµn vÒ tËp "Nh÷ng c¸i mèc"" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ
  11. Chó thÝch Chó thÝch 508 509 thÓ, do ®ßi hái kiªn tr× cña Lª-nin, ®· lªn ¸n chñ nghÜa thñ tiªu vµ ng−êi b«n-sª-vÝch víi nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch theo ph¸i "TiÕng nãi" chñ nghÜa triÖu håi, ®· thõa nhËn tÝnh chÊt nguy hiÓm cña nh÷ng (ph¸i thñ tiªu) vµ ph¸i t¬-rèt-kÝt, lµm nh− vËy trong thùc tÕ cã trµo l−u ®ã vµ sù cÇn thiÕt ph¶i ®Êu tranh víi chóng. Do ®ã nh÷ng nghÜa lµ thñ tiªu ®¶ng b«n-sª-vÝch. C¸c uû viªn Ban chÊp hµnh trung nghÞ quyÕt cña héi nghÞ toµn thÓ nh»m chèng l¹i chñ nghÜa thñ tiªu −¬ng I. Ph. §u-br«-vin-xki vµ V. P. N«-ghin, còng ®· lé ra nh÷ng vµ chñ nghÜa triÖu håi, lµ "kÕt luËn th¼ng th¾n vµ trùc tiÕp, lµ sù kÕ dao ®éng cã tÝnh chÊt ®iÒu hoµ. V× t×nh h×nh ë trong ®¶ng vµ ë n−íc tôc tù nhiªn vµ sù hoµn thiÖn nh÷ng nghÞ quyÕt th¸ng Ch¹p 1908; Nga ®ßi hái khÈn thiÕt ph¶i gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn nh÷ng nghÞ quyÕt th¸ng Ch¹p 1908 nµy lªn ¸n ph¸i thñ tiªu vµ tuyÖt viÖc thèng nhÊt c¸c lùc l−îng cña ®¶ng, cho nªn ngµy 1 (14) th¸ng ®èi ®ßi hái ph¶i thõa nhËn ho¹t ®éng cña §¶ng d©n chñ - x· héi M−êi mét 1909, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· göi ®Õn Bé phËn ë trong §u-ma, còng nh− ph¶i lîi dông nh÷ng kh¶ n¨ng hîp ph¸p" n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng mét b¶n tuyªn bè vÒ sù (tËp nµy, tr. 340). cÇn thiÕt ph¶i triÖu tËp, trong thêi gian gÇn nhÊt, héi nghÞ toµn thÓ VÒ sau, khi ®¸nh gi¸ ý nghÜa cña Héi nghÞ toµn thÓ th¸ng Giªng, Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng. Lª-nin ®· chØ ra r»ng héi nghÞ ®ã ®· x¸c ®Þnh døt kho¸t ®−êng lèi Tham gia c«ng viÖc cña héi nghÞ toµn thÓ th¸ng Giªng cña Ban s¸ch l−îc cña ®¶ng trong thêi kú thÕ lùc ph¶n c¸ch m¹ng thèng trÞ, chÊp hµnh trung −¬ng cã ®¹i diÖn cña tÊt c¶ c¸c bÌ ph¸i vµ c¸c nhãm, ®· ph¸t triÓn c¸c nghÞ quyÕt Héi nghÞ ®¹i biÓu V (Héi nghÞ toµn Nga còng nh− ®¹i diÖn cña c¸c tæ chøc d©n chñ - x· héi cña c¸c d©n téc. n¨m 1908) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®· kh¼ng ®Þnh Ph¸i ®iÒu hoµ chiÕm ®a sè trong héi nghÞ toµn thÓ ®ã. r»ng chñ nghÜa thñ tiªu vµ chñ nghÜa triÖu håi lµ nh÷ng biÓu hiÖn Trong héi nghÞ nµy, Lª-nin ®· kiªn tr× ®Êu tranh chèng l¹i cña ¶nh h−ëng t− s¶n vµo giai cÊp v« s¶n. Héi nghÞ toµn thÓ còng ®· bän c¬ héi chñ nghÜa vµ bän ®iÒu hoµ, cè g¾ng lµm cho héi nghÞ kÞch ®Æt vÊn ®Ò cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng sù thèng nhÊt thùc sù cña ®¶ng liÖt lªn ¸n ph¸i thñ tiªu vµ ph¸i triÖu håi, thùc hiÖn ®−êng lèi lµm g¾n víi nh÷ng nhiÖm vô chÝnh trÞ - t− t−ëng cña ®¶ng trong thêi cho nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng kú lÞch sö ®ã. hé ®¶ng xÝch l¹i gÇn nhau. VÒ sau, khi nhËn xÐt vÒ t×nh h×nh trong §ång thêi Lª-nin ®· phª ph¸n gay g¾t nh÷ng quyÕt ®Þnh cã héi nghÞ toµn thÓ, Lª-nin ®· viÕt cho A. M. Goãc-ki nh− sau: "Ba tÝnh chÊt ®iÒu hoµ cña héi nghÞ toµn thÓ. BÊt chÊp ý kiÕn cña Lª-nin, tuÇn lÔ mÖt r· rêi, toµn bé thÇn kinh c¨ng th¼ng, quû qu¸i thËt!" ph¸i ®iÒu hoµ, liªn minh tíi T¬-rèt-xki, ®· ®−a vµo c¸c c¬ quan (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 47, tr. 249). trung −¬ng cña ®¶ng kh«ng ph¶i nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé Ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cña héi nghÞ toµn thÓ gåm c¸c vÊn ®Ò: ®¶ng, mµ lµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch theo ph¸i "TiÕng nãi" (ph¸i 1) B¸o c¸o cña Bé phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng; thñ tiªu). Héi nghÞ toµn thÓ quyÕt ®Þnh trî cÊp cho tê b¸o cña T¬- 2) B¸o c¸o cña Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng; rèt-xki ⎯ tê "Sù thËt" ë Viªn vµ cö ®¹i diÖn cña Ban chÊp hµnh 3) B¸o c¸o cña ban biªn tËp C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng; 4) Nh÷ng trung −¬ng vµo ban biªn tËp cña tê b¸o ®ã. Nhãm "TiÕn lªn" còng b¸o c¸o cña c¸c Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña c¸c ®¶ng d©n chñ - ®−îc thõa nhËn lµ mét nhãm xuÊt b¶n cña ®¶ng. Trung t©m b«n-sª- x· héi cña c¸c d©n téc; 5) T×nh h×nh trong ®¶ng; 6) VÒ viÖc triÖu vÝch bÞ gi¶i t¸n vµ tê b¸o "Ng−êi v« s¶n" bÞ ®×nh b¶n, nh÷ng ng−êi tËp héi nghÞ ®¹i biÓu th−êng kú cña ®¶ng; 7) §iÒu lÖ cña Ban chÊp b«n-sª-vÝch chuyÓn giao mét phÇn tµi s¶n cña m×nh cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ nh÷ng hµnh trung −¬ng, cßn phÇn tµi s¶n cßn l¹i th× hä chuyÓn giao cho vÊn ®Ò kh¸c. Khi th¶o luËn vÊn ®Ò c¬ b¶n ⎯ vÒ t×nh h×nh trong ®¶ng, bän nh÷ng ng−êi trung gian ®−îc gäi lµ nh÷ng ng−êi b¶o qu¶n (C. Cau- xky, Ph. Mª-rinh, C. TxÐt-kin) ®Ó nh÷ng ng−êi nµy trong thêi h¹n men-sª-vÝch theo ph¸i "TiÕng nãi" ë héi nghÞ nµy ®· liªn minh víi hai n¨m sÏ chuyÓn nh÷ng tµi s¶n ®ã cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng ph¸i "TiÕn lªn" vµ víi sù ñng hé cña ph¸i t¬-rèt-kÝt, ®· ra søc b¶o víi ®iÒu kiÖn lµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch theo ph¸i "TiÕng nãi" ph¶i vÖ chñ nghÜa thñ tiªu vµ chñ nghÜa triÖu håi. MÆc dï ph¸i ®iÒu hoµ vµ gi¶i t¸n trung t©m bÌ ph¸i cña m×nh vµ ph¶i ®×nh b¶n c¬ quan ng«n nh÷ng ®¹i biÓu cña c¸c tæ chøc d©n téc, d−íi søc Ðp cña bän men-sª- luËn cã tÝnh chÊt bÌ ph¸i cña m×nh. Trong nghÞ quyÕt "VÒ nh÷ng vÝch theo ph¸i "TiÕng nãi", cña ph¸i "TiÕn lªn" vµ cña ph¸i t¬- trung t©m bÌ ph¸i", héi nghÞ toµn thÓ ®· v¹ch ra r»ng "lîi Ých cña ®¶ng rèt-kÝt, ®· ®ång ý lµ trong nghÞ quyÕt "VÒ t×nh h×nh trong ®¶ng" kh«ng vµ cña sù thèng nhÊt cña ®¶ng ®ßi hái ph¶i ®ãng cöa trong t−¬ng nªu ®Ých danh ph¸i thñ tiªu vµ ph¸i triÖu håi, nh−ng héi nghÞ toµn
  12. Chó thÝch Chó thÝch 510 511 lai gÇn nhÊt tê b¸o "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi"". Song, nh− ph¶n ®éng thèng trÞ, ®¶ng chØ nªn tiÕn hµnh ho¹t ®éng bÊt hîp ph¸p, ph¸i triÖu håi ®· tõ chèi kh«ng tham gia vµo §u-ma, vµo c¸c Lª-nin ®· viÕt, héi nghÞ toµn thÓ chØ giíi h¹n ë nh÷ng lêi høa hÑn c«ng ®oµn c«ng nh©n, vµo c¸c tæ chøc hîp t¸c x· vµ c¸c tæ chøc quÇn miÖng cña ph¸i "TiÕng nãi" (ph¸i thñ tiªu) vµ ph¸i "TiÕn lªn", hä chóng hîp ph¸p vµ nöa hîp ph¸p kh¸c, vµ ®· cho r»ng cÇn ph¶i tËp høa r»ng sÏ gi¶i t¸n c¸c ph¸i cña m×nh vµ sÏ ®×nh b¶n c¸c b¸o chÝ cã trung toµn bé c«ng t¸c cña ®¶ng vµo trong nh÷ng khu«n khæ cña tæ tÝnh chÊt bÌ ph¸i. Nh÷ng nghÞ quyÕt cã tÝnh chÊt ®iÒu hoµ cña héi chøc bÊt hîp ph¸p. Mét biÕn d¹ng cña chñ nghÜa triÖu håi lµ chñ nghÞ toµn thÓ ®· tiÕp tay cho ph¸i thñ tiªu vµ ph¸i triÖu håi vµ ®· nghÜa tèi hËu th−. Ph¸i tèi hËu th− kh¸c víi ph¸i triÖu håi chØ vÒ h×nh g©y t¸c h¹i lín cho ®¶ng. thøc. Bän nµy ®· ®Ò nghÞ ®−a ra cho ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi Bän men-sª-vÝch theo ph¸i "TiÕng nãi", ph¸i "TiÕn lªn" vµ ph¸i trong §u-ma mét tèi hËu th− b¾t ®¶ng ®oµn ph¶i phôc tïng v« ®iÒu t¬-rèt-kÝt ®· tõ chèi kh«ng chÞu phôc tïng c¸c quyÕt ®Þnh cña héi kiÖn nh÷ng quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng, vµ trong nghÞ toµn thÓ. B¸o "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi" kh«ng bÞ ®ãng tr−êng hîp kh«ng thùc hiÖn tèi hËu th− th× triÖu håi c¸c ®¹i biÓu d©n cöa. Ph¸i thñ tiªu b¾t ®Çu xuÊt b¶n mét c¸ch hîp ph¸p ë Nga c¬ chñ - x· héi ra khái §u-ma. Chñ nghÜa tèi hËu th− trªn thùc tÕ lµ chñ quan ng«n luËn cña m×nh lµ t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta", cßn nghÜa triÖu håi ngôy trang, giÊu mÆt. Lª-nin gäi ph¸i tèi hËu th− lµ ph¸i "TiÕng nãi" th× céng t¸c trong t¹p chÝ nµy. Nhãm "TiÕn lªn" còng "ph¸i triÖu håi hæ thÑn". kh«ng chÊm døt ho¹t ®éng chia rÏ cña m×nh. Ban biªn tËp tê "Sù Ph¸i triÖu håi ®· g©y nguy h¹i lín cho ®¶ng. ChÝnh s¸ch cña bän thËt" cña T¬-rèt-xki ®· tõ chèi kh«ng chÞu phôc tïng sù kiÓm tra nµy dÉn tíi chç t¸ch rêi ®¶ng víi quÇn chóng, ®Õn chç biÕn ®¶ng cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Sau khi chui vµo c¸c c¬ quan trung thµnh mét tæ chøc biÖt ph¸i, kh«ng cã kh¶ n¨ng tËp hîp lùc l−îng −¬ng cña ®¶ng, bän men-sª-vÝch theo ph¸i thñ tiªu ®· ph¸ ho¹i nÒn cho mét cao trµo c¸ch m¹ng míi. Lª-nin ®· v¹ch trÇn ph¸i triÖu håi lµ nÕp ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan ®ã vµ ph¸ ho¹i c«ng t¸c cña c¸c tæ chøc "ph¸i thñ tiªu lén tr¸i", vµ ®· tuyªn bè ®Êu tranh kh«ng khoan ®¶ng ë c¸c ®Þa ph−¬ng. Do t×nh h×nh nh− vËy, mïa thu 1910 nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch nh−îng víi chñ nghÜa triÖu håi. Lª-nin ®· viÕt: "Chñ nghÜa triÖu tuyªn bè r»ng hä kh«ng coi m×nh bÞ r»ng buéc bëi hiÖp nghÞ mµ c¸c håi kh«ng ph¶i lµ chñ nghÜa b«n-sª-vÝch, mµ lµ mét biÕm häa chÝnh ph¸i ®· th«ng qua trong Héi nghÞ toµn thÓ th¸ng Giªng. Nh÷ng trÞ xÊu xa nhÊt ®èi víi chñ nghÜa b«n-sª-vÝch, mµ chØ cã nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch b¾t ®Çu xuÊt b¶n c¬ quan ng«n luËn cña m×nh lµ tê kÎ thï chÝnh trÞ ®éc ¸c nhÊt cña chñ nghÜa b«n-sª-vÝch míi cã thÓ "B¸o c«ng nh©n". Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch b¾t ®Çu cè g¾ng triÖu tËp nghÜ ra sù biÕm ho¹ ®ã ®−îc th«i" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt mét héi nghÞ toµn thÓ míi vµ ®ßi ph¶i tr¶ l¹i tµi s¶n vµ tiÒn b¹c cña hä b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 17, tr. 452). mµ tr−íc ®©y hä chuyÓn mét c¸ch cã ®iÒu kiÖn cho Ban chÊp hµnh Cuéc ®Êu tranh chèng ph¸i triÖu håi b¾t ®Çu tõ mïa xu©n 1908. trung −¬ng sö dông. Vµo th¸ng Ba - th¸ng T− 1908 ë mét sè khu cña M¸t-xc¬-va, trong Nh÷ng biªn b¶n cña Héi nghÞ toµn thÓ th¸ng Giªng ch−a t×m khi th¶o luËn nh÷ng b¶n tæng kÕt n¨m th¸ng ho¹t ®éng cña ®¶ng thÊy. C«ng viÖc cña héi nghÞ toµn thÓ, cuéc ®Êu tranh trong héi nghÞ ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma nhµ n−íc III, ng−êi ta ®· th«ng ®ã chèng ph¸i thñ tiªu, ph¸i "TiÕn lªn", ph¸i T¬-rèt-kÝt vµ ph¸i ®iÒu qua nh÷ng nghÞ quyÕt mang t− t−ëng triÖu håi. Trong héi nghÞ ®¹i hoµ ®−îc lµm s¸ng tá mét c¸ch chi tiÕt trong bµi cña V. I. Lª-nin biÓu toµn thµnh phè M¸t-xc¬-va häp vµo th¸ng N¨m, nghÞ quyÕt "Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt cña ph¸i triÖu håi ®· bÞ b¸c víi 18 phiÕu thuËn, 14 phiÕu chèng. b¶n TiÕn bé , M¸t-xc¬-va, t. 19, tr. 307 - 396). ⎯ 28. Nh÷ng v¨n kiÖn cña héi nghÞ ®¹i biÓu ®¶ng ë M¸t-xc¬-va nµy ®· Chñ nghÜa triÖu håi ⎯ mét trµo l−u c¬ héi chñ nghÜa, xuÊt hiÖn 24 ®−îc c«ng bè ngµy 4 (17) th¸ng S¸u 1908 trong b¸o "Ng−êi v« s¶n", sè 31. Theo ®Ò nghÞ cña Lª-nin, tõ sè b¸o ®ã, trong b¸o "Ng−êi v« trong hµng ngò nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. Che ®Ëy b»ng nh÷ng lêi s¶n" ®· khëi x−íng mét cuéc tranh luËn vÒ vÊn ®Ò th¸i ®é ®èi víi lÏ c¸ch m¹ng, ph¸i triÖu håi (A. B«-g®a-nèp, G. A. A-lÕch-xin-xki, §u-ma vµ ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma. §ång thêi víi A. V. X«-c«-lèp (X. V«n-xki), A. V. Lu-na-ts¸c-xki, M. N. Li-a-®èp cuéc tranh luËn trªn b¸o chÝ, trong c¸c tæ chøc ®¶ng còng tiÕn hµnh vµ nh÷ng ng−êi kh¸c) ®· ®ßi triÖu håi nh÷ng ®¹i biÓu d©n chñ - x· héi ®Êu tranh chèng ph¸i triÖu håi. Mïa thu 1908, khi bÇu cö c¸c ®¹i ra khái §u-ma nhµ n−íc III vµ ®ßi ®×nh chØ ho¹t ®éng trong c¸c tæ chøc hîp ph¸p). Trong khi tuyªn bè r»ng trong ®iÒu kiÖn thÕ lùc biÓu ®i dù Héi nghÞ ®¹i biÓu V toµn Nga, ph¸i triÖu håi theo chñ
  13. Chó thÝch Chó thÝch 512 513 gi÷ v÷ng hµng ngò cña m×nh nhê viÖc hä "th¼ng tay v¹ch mÆt vµ nghÜa tèi hËu th− ë trong tæ chøc Pª-tÐc-bua ®· so¹n th¶o ra mét tèng cæ bän c¸ch m¹ng ®Çu l−ìi lµ bän kh«ng muèn hiÓu r»ng ph¶i c−¬ng lÜnh riªng, c−¬ng lÜnh nµy ®−îc hä tr×nh bµy trong phiªn rót lui, r»ng ph¶i biÕt c¸ch rót lui, r»ng tuyÖt ®èi ph¶i häc tËp c¸ch häp më réng cña Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua d−íi h×nh thøc mét ho¹t ®éng hîp ph¸p trong nh÷ng nghÞ viÖn ph¶n ®éng nhÊt, trong nghÞ quyÕt. B¶n nghÞ quyÕt ®ã kh«ng ®−îc c¸c tæ chøc ®¶ng ñng hé c¸c tæ chøc c«ng ®oµn, c¸c hîp t¸c x· vµ c¸c héi b¶o hiÓm ph¶n ®éng réng r·i. Trong héi nghÞ ®¹i biÓu, ph¸i triÖu håi kh«ng d¸m c«ng nhÊt vµ trong nh÷ng tæ chøc kh¸c t−¬ng tù" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, khai tr×nh bµy b¶n c−¬ng lÜnh cña m×nh, hä chØ cã thÓ ®−îc mét Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 41, tr. 12 - 13). ⎯ 28. nhóm ng−êi kh«ng ®¸ng kÓ ñng hé. Sau héi nghÞ ®¹i biÓu, theo ®ßi hái cña Lª-nin, b¶n c−¬ng lÜnh Ph¸i "TiÕn lªn", nhãm "TiÕn lªn" ⎯ mét nhãm chèng ®¶ng, nhãm 25 cña ph¸i triÖu håi ®· ®−îc ®¨ng trªn b¸o "Ng−êi v« s¶n". Trong bµi cña ph¸i triÖu håi, ph¸i tèi hËu th− vµ ph¸i t¹o thÇn; ®−îc tæ chøc "Sù biÕm ho¹ chñ nghÜa b«n-sª-vÝch" còng ®¨ng trong sè b¸o ®ã, Lª- theo s¸ng kiÕn cña A. B«-g®a-nèp vµ G. A. A-lÕch-xin-xki vµo th¸ng nin ®· phª ph¸n tû mû b¶n c−¬ng lÜnh ®ã. Lª-nin ®· v¹ch trÇn toµn Ch¹p 1909, sau khi trung t©m bÌ ph¸i cña ph¸i triÖu håi vµ ph¸i tèi bé tÝnh kh«ng triÖt ®Ó, v« nguyªn t¾c, tÝnh chÊt thï ®Þch víi chñ nghÜa hËu th−, tøc lµ tr−êng ë Ca-pri, bÞ tan vì; ph¸i "TiÕn lªn" cã c¬ M¸c cña nh÷ng quan ®iÓm cña ph¸i triÖu håi. Nh÷ng bµi viÕt cña quan b¸o chÝ còng mang tªn ®ã. Lª-nin: "VÒ hai bøc th−", "VÒ bµi b¸o "VÒ nh÷ng vÊn ®Ò tr−íc m¾t"", Cuéc ®Êu tranh cña ph¸i "TiÕn lªn" chèng nh÷ng ng−êi b«n-sª- "Thñ tiªu chñ nghÜa thñ tiªu", "Bµn vÒ ph¸i ñng hé chñ nghÜa triÖu håi vÝch cã ®Æc ®iÓm lµ hÕt søc v« nguyªn t¾c vµ kh«ng tõ mét thñ ®o¹n vµ thuyÕt t¹o thÇn", vµ nh÷ng bµi kh¸c còng nh»m phª ph¸n chñ nµo. T¹i Héi nghÞ toµn thÓ th¸ng Giªng 1910, ph¸i "TiÕn lªn" ®· nghÜa triÖu håi. ho¹t ®éng trong sù liªn hÖ chÆt chÏ víi ph¸i "TiÕng nãi" theo chñ Mét bé phËn thñ lÜnh cña ph¸i triÖu håi (B«-g®a-nèp, Lu-na- nghÜa thñ tiªu vµ ph¸i t¬-rèt-kÝt. §¹t ®−îc viÖc héi nghÞ toµn thÓ ts¸c-xki) cïng víi bän men-sª-vÝch theo ph¸i thñ tiªu (Va-len-ti-nèp, c«ng nhËn nhãm m×nh lµ "nhãm xuÊt b¶n cña ®¶ng" vµ ®−îc Ban chÊp I-u-skª-vÝch) ®· ®¶ kÝch trªn b¸o chÝ nh÷ng c¬ së lý luËn cña chñ nghÜa M¸c ⎯ chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng vµ chñ nghÜa duy vËt hµnh trung −¬ng cÊp tiÒn ®Ó lµm c«ng t¸c xuÊt b¶n, sau héi nghÞ toµn thÓ, ph¸i "TiÕn lªn" ®· ®øng trªn lËp tr−êng cña ph¸i triÖu håi lÞch sö. Lu-na-ts¸c-xki b¾t ®Çu tuyªn truyÒn thuyÕt t¹o thÇn lµ thuyÕt vµ ph¸i tèi hËu th− ®Ó phª ph¸n gay g¾t quyÕt nghÞ cña héi nghÞ toµn cho r»ng cÇn ph¶i x©y dùng mét t«n gi¸o míi, cÇn ph¶i kÕt hîp thÓ vµ tõ chèi kh«ng phôc tïng quyÕt nghÞ ®ã. Sau Héi nghÞ ®¹i biÓu chñ nghÜa x· héi víi t«n gi¸o. ®¶ng ë Pra-ha ph¸i "TiÕn lªn" thèng nhÊt víi bän men-sª-vÝch theo Mïa xu©n 1909 ph¸i triÖu håi, ph¸i tèi hËu th− vµ ph¸i t¹o thÇn ph¸i thñ tiªu vµ ph¸i t¬-rèt-kÝt trong cuéc ®Êu tranh chèng c¸c quyÕt ®· lËp nªn ë ®¶o Ca-pri mét nhãm khëi x−íng phô tr¸ch tæ chøc nghÞ cña héi nghÞ. tr−êng chèng ®¶ng (B«-g®a-nèp, A-lÕch-xin-xki, Lu-na-ts¸c-xki Hµnh ®éng v« nguyªn t¾c, chèng ®¶ng vµ ph¶n m¸c-xÝt cña vµ mét sè ng−êi kh¸c). Trªn thùc tÕ tr−êng nµy lµ mét trung t©m cña nhãm "TiÕn lªn" ®· lµm cho c«ng nh©n xa rêi nhãm ®ã. Lª-nin viÕt: ph¸i chèng ®¶ng. Héi nghÞ ban biªn tËp më réng cña b¸o "Ng−êi "¶nh h−ëng cña nhãm nµy bao giê còng rÊt nhá bÐ vµ nhãm ®ã së v« s¶n" håi th¸ng S¸u 1909 ®· th«ng qua quyÕt nghÞ nãi r»ng "chñ dÜ sèng ®−îc th× chØ lµ nhê ë chç nã tho¶ hiÖp víi ®ñ mäi lo¹i c¸c nghÜa b«n-sª-vÝch lµ mét trµo l−u râ rÖt trong §¶ng c«ng nh©n d©n nhãm ë ngoµi n−íc xa rêi n−íc Nga, vµ bÊt lùc" (Toµn tËp, tiÕng chñ - x· héi Nga, kh«ng cã tý g× chung víi chñ nghÜa triÖu håi vµ ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, 1973, t. 17, tr. 779). Kh«ng cã chñ nghÜa tèi hËu th−", vµ kªu gäi nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch tiÕn chç dùa trong phong trµo c«ng nh©n, nhãm "TiÕn lªn" thùc tÕ tan hµnh cuéc ®Êu tranh quyÕt liÖt nhÊt chèng l¹i nh÷ng thiªn h−íng r· vµo nh÷ng n¨m 1913 - 1914; nã chÝnh thøc ngõng ho¹t ®éng sau ®ã ®i chÖch khái chñ nghÜa M¸c c¸ch m¹ng. B«-g®a-nèp, kÎ cæ vò cuéc C¸ch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917. ⎯ 28. chñ nghÜa triÖu håi, ®· bÞ khai trõ khái hµng ngò nh÷ng ng−êi b«n- sª-vÝch. "B¸o c«ng nh©n" ⎯ c¬ quan ng«n luËn phæ cËp bÊt hîp ph¸p cña 26 VÒ sau, trong t¸c phÈm "BÖnh Êu trÜ "t¶ khuynh" trong phong nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch; xuÊt b¶n kh«ng ®Þnh kú ë Pa-ri tõ ngµy trµo céng s¶n", Lª-nin ®· viÕt r»ng sau khi c¸ch m¹ng bÞ thÊt b¹i, 30 th¸ng M−êi (12 th¸ng M−êi mét) 1910 ®Õn ngµy 30 th¸ng B¶y nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· biÕt rót lui mét c¸ch ®óng ®¾n vµ ®·
  14. Chó thÝch Chó thÝch 514 515 (12 th¸ng T¸m) 1912; ra ®−îc 9 sè. V. I. Lª-nin lµ ng−êi khëi x−íng lµ c¬ quan ng«n luËn chÝnh thøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. ⎯ 28. viÖc thµnh lËp tê "B¸o c«ng nh©n". ChÝnh thøc th× vÊn ®Ò xuÊt b¶n tê b¸o ®−îc quyÕt ®Þnh t¹i héi nghÞ c¸c ®¹i biÓu §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ⎯ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, nh÷ng ng−êi 27 Cã ý nãi vÒ nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ ®¹i biÓu V toµn Nga cña §¶ng men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng, c¸c ®¹i biÓu cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga häp ë Pa-ri tõ ngµy 21 ®Õn 27 th¸ng trong §u-ma vµ mét sè ng−êi kh¸c, ⎯ trong thêi gian cã §¹i héi Ch¹p 1908 (3 - 9 th¸ng Giªng 1909). Tham dù héi nghÞ cã 16 ®¹i x· héi chñ nghÜa quèc tÕ häp t¹i C«-pen-ha-g¬ (th¸ng T¸m 1910). biÓu chÝnh thøc, trong ®ã cã 5 ng−êi b«n-sª-vÝch (2 cña Khu trung Tham dù héi nghÞ cã V. I. Lª-nin, G. V. Plª-kha-nèp, A. M. C«n - t©m c«ng nghiÖp, 2 cña tæ chøc Pª-tÐc-bua, 1 cña tæ chøc U-ran), l«n-tai, A. V. Lu-na-ts¸c-xki, N. G. P«-lª-ta-Ðp, I. P. P«-crèp-xki 3 ng−êi men-sª-vÝch theo giÊy uû nhiÖm cña Ban chÊp hµnh khu vµ nh÷ng ng−êi kh¸c. C¸p-ca-d¬, 5 ng−êi d©n chñ - x· héi Ba-lan vµ 3 ng−êi thuéc ph¸i Lª-nin l·nh ®¹o tê "B¸o c«ng nh©n" vµ lµ chñ biªn tê b¸o ®ã. Bun. Nh÷ng ®¹i biÓu b«n-sª-vÝch trùc tiÕp ho¹t ®éng ë Nga ®¹i Tham gia céng t¸c víi tê b¸o cã nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch nh− diÖn cho nh÷ng tæ chøc ®¶ng lín nhÊt cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - X. I. Gèp-ne, P. A. §gia-pa-rÝt-dª, N. A. Xª-ma-sc«, X. G. Sau-mi- x· héi Nga. §oµn ®¹i biÓu men-sª-vÝch, nhËn giÊy uû nhiÖm b»ng an vµ nh÷ng ng−êi kh¸c, vµ c¶ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé nhiÒu c¸ch gi¶ m¹o kh¸c nhau, gåm nh÷ng ng−êi sèng ë ngoµi n−íc ®¶ng. Th− ký ban biªn tËp lµ N. C. Cróp-xcai-a. A. M. Goãc-ki vµ kh«ng cã quan hÖ g× víi c«ng t¸c ®¶ng ë Nga. Trong héi nghÞ, gióp ®ì nhiÒu vÒ vËt chÊt cho tê b¸o ®ã. Trong c¸c nhãm b«n-sª- ®oµn ®¹i biÓu §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan ñng hé nh÷ng ng−êi vÝch ë ngoµi n−íc ®· thµnh lËp nh÷ng tæ trî gióp "B¸o c«ng nh©n", b«n-sª-vÝch. Trªn nhiÒu vÊn ®Ò nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i Bun ®i nh÷ng tæ nµy ®· ñng hé kh¸ nhiÒu vÒ vËt chÊt cho tê b¸o vµ gióp theo nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu. chuyÓn b¸o vÒ n−íc Nga. "B¸o c«ng nh©n"®Êu tranh nh»m b¶o vÖ Trong ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cña héi nghÞ cã nh÷ng vÊn ®Ò sau vµ cñng cè ®¶ng m¸c-xÝt bÊt hîp ph¸p chèng l¹i bän men-sª-vÝch ®©y: 1) B¸o c¸o cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n theo ph¸i thñ tiªu, ph¸i triÖu håi vµ ph¸i t¬-rèt-kÝt, b¶o vÖ s¸ch l−îc chñ - x· héi Nga, cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng d©n chñ - c¸ch m¹ng, chuÈn bÞ vÒ mÆt t− t−ëng cho giai cÊp c«ng nh©n Nga x· héi Ba-lan, cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ph¸i Bun, cña tæ chøc tham gia cuéc c¸ch m¹ng míi. Tê b¸o ®· gi¶i thÝch réng r·i nh÷ng Pª-tÐc-bua, cña tæ chøc M¸t-xc¬-va vµ Khu trung t©m c«ng nghiÖp, vÊn ®Ò vÒ sinh ho¹t ®¶ng ë n−íc Nga vµ nh÷ng vÊn ®Ò cña phong cña tæ chøc U-ran, C¸p-ca-d¬; 2) T×nh h×nh chÝnh trÞ hiÖn nay vµ trµo x· héi chñ nghÜa quèc tÕ. Trong "B¸o c«ng nh©n" ®· ®¨ng 14 bµi nhiÖm vô cña ®¶ng; 3) VÒ ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma; cña Lª-nin, trong ®ã cã nh÷ng bµi nh−: "Nh÷ng bµi häc cña c¸ch 4) Nh÷ng vÊn ®Ò tæ chøc trong t×nh h×nh nh÷ng ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ m¹ng", "B−íc ®Çu cña nh÷ng cuéc biÓu t×nh", "T«n-xt«i vµ cuéc ®· thay ®æi; 5) Sù thèng nhÊt víi c¸c tæ chøc d©n téc ë c¸c ®Þa ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n", "I-van Va-xi-li-ª-vÝch Ba-bu-skin", ph−¬ng; 6) Nh÷ng c«ng t¸c ë n−íc ngoµi. "N¨m m−¬i n¨m ngµy sôp ®æ cña chÕ ®é n«ng n«", "Ngay tr−íc ngµy Trªn tÊt c¶ mäi vÊn ®Ò nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch tiÕn hµnh bÇu cö vµo §u-ma IV. Tê b¸o rÊt ®−îc næi tiÕng trong giíi c«ng t¹i héi nghÞ mét cuéc ®Êu tranh kh«ng khoan nh−îng víi nh÷ng nh©n ë Nga; sè l−îng in cña b¸o ®· lªn tíi 6 ngh×n b¶n. C«ng nh©n ng−êi men-sª-vÝch theo ph¸i thñ tiªu vµ nh÷ng kÎ ñng hé hä. Trong ®· gióp ®ì tê b¸o vÒ mÆt vËt chÊt b»ng c¸ch tæ chøc quyªn gãp tiÒn nghÞ quyÕt "VÒ c¸c b¸o c¸o", héi nghÞ lªn ¸n gay g¾t chñ nghÜa thñ vµ tÝch cùc céng t¸c víi tê b¸o. Trong c¸c môc "Sinh ho¹t ®¶ng", tiªu, coi ®ã lµ mét trµo l−u c¬ héi chñ nghÜa, vµ kªu gäi ®Êu tranh "Th− tõ ®Þa ph−¬ng", b¸o ®· ®¨ng ®Òu ®Æn nh÷ng bøc th− vµ bµi hÕt søc kiªn quyÕt vÒ mÆt t− t−ëng vµ tæ chøc chèng mäi m−u toan b¸o cña c«ng nh©n, cña c¸c tæ chøc ®¶ng ë ®Þa ph−¬ng. thñ tiªu ®¶ng. "B¸o c«ng nh©n" ®· hoµn thµnh mét khèi l−îng c«ng viÖc lín B¶n b¸o c¸o cña Lª-nin "VÒ t×nh h×nh hiÖn nay vµ nhiÖm vô nh»m chuÈn bÞ cho Héi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn Nga (Héi nghÞ Pra-ha) cña ®¶ng" chiÕm vÞ trÝ trung t©m trong ho¹t ®éng cña héi nghÞ. Nh÷ng cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga (th¸ng Giªng 1912). Sau ng−êi b«n-sª-vÝch cho r»ng vÊn ®Ò nµy cã ý nghÜa to lín, v× r»ng khi nªu râ r»ng "B¸o c«ng nh©n" ®· c−¬ng quyÕt vµ triÖt ®Ó b¶o vÖ héi nghÞ ph¶i x¸c ®Þnh ®−êng lèi s¸ch l−îc cho phï hîp víi nh÷ng ®¶ng vµ tÝnh ®¶ng, héi nghÞ ®¹i biÓu tuyªn bè r»ng "B¸o c«ng nh©n" ®iÒu kiÖn khã kh¨n cña c«ng t¸c ®¶ng trong nh÷ng n¨m thÕ lùc
  15. Chó thÝch Chó thÝch 516 517 ph¶n ®éng thèng trÞ. Ph¸i men-sª-vÝch m−u toan rót vÊn ®Ò nµy khái ph¸p kh¸c nhau ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng trong quÇn chóng. Ph¸i men- ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cña héi nghÞ, nh−ng hä ®· thÊt b¹i. Héi nghÞ sª-vÝch trªn thùc tÕ ®· cè g¾ng thñ tiªu ®¶ng bÊt hîp ph¸p vµ ®×nh ®· th«ng qua nghÞ quyÕt do Lª-nin ®Ò nghÞ, víi nh÷ng thay ®æi chØ mäi ho¹t ®éng c¸ch m¹ng. Trong diÔn v¨n nãi vÒ vÊn ®Ò tæ chøc, Lª-nin phª ph¸n gay kh«ng ®¸ng kÓ (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, g¾t nghÞ quyÕt cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch theo ph¸i thñ M¸t-xc¬-va, t. 17, tr. 399 - 403). tiªu vµ nh÷ng m−u toan cña hä ra søc biÖn hé cho nh÷ng kÎ ®· NghÞ quyÕt "VÒ ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma", rêi bá hµng ngò cña ®¶ng trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng do nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®−a ra, ®· phª ph¸n ho¹t ®éng cña ®¶ng thèng trÞ. ®oµn vµ chØ ra nh÷ng nhiÖm vô cô thÓ cña ®¶ng ®oµn. Nh÷ng ng−êi Héi nghÞ ®· th«ng qua "ChØ thÞ cho tiÓu ban phô tr¸ch vÊn ®Ò men-sª-vÝch ph¶n ®èi viÖc v¹ch ra, trong c¸c nghÞ quyÕt cña héi nghÞ, tæ chøc" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, nh÷ng sai lÇm cña ®¶ng ®oµn trong §u-ma, vµ ph¶n ®èi quyÒn phñ t. 17, tr. 404) do Lª-nin ®−a ra, vµ thµnh lËp tiÓu ban so¹n th¶o nghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng ®èi víi ®¶ng ®oµn. §ång quyÕt. TiÓu ban vµ sau ®ã c¶ héi nghÞ ®· th«ng qua dù th¶o nghÞ thêi hä viÖn ®Õn kinh nghiÖm cña c¸c ®¶ng x· héi chñ nghÜa ch©u quyÕt cña ph¸i b«n-sª-vÝch. ¢u lµ nh÷ng ®¶ng ®· kh«ng ®−a vµo c¸c nghÞ quyÕt cña c¸c ®¹i héi NghÞ quyÕt vÒ viÖc thèng nhÊt c¸c tæ chøc cña c¸c d©n téc ë vµ héi nghÞ ®¹i biÓu, viÖc phª ph¸n nh÷ng sai lÇm cña c¸c ®¶ng ®oµn c¸c ®Þa ph−¬ng mµ Héi nghÞ ®¹i biÓu V §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - cña hä trong nghÞ viÖn. S¸ch l−îc cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch x· héi Nga th«ng qua, ®· kiªn quyÕt b¸c bá nguyªn t¾c chñ nghÜa trong vÊn ®Ò ho¹t ®éng nghÞ tr−êng cña §¶ng d©n chñ - x· héi liªn bang mµ ph¸i Bun ®· b¶o vÖ, ph¸i nµy ®· ñng hé sù ph©n chia hoµn toµn phï hîp víi lËp tr−êng cña c¸c thñ lÜnh c¬ héi chñ nghÜa c«ng nh©n ë trong ®¶ng theo ®Æc ®iÓm d©n téc. Trong khi th¶o luËn cña Quèc tÕ II lµ nh÷ng ng−êi coi ®¶ng lµ vËt phô thuéc cña ®¶ng vÊn ®Ò c«ng t¸c cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, ph¸i men-sª-vÝch ®oµn trong nghÞ viÖn. ®Ò nghÞ chuyÓn trô së cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vÒ Nga vµ hñy Ph¸i triÖu håi còng chèng l¹i ®−êng lèi cña Lª-nin vÒ th¸i ®é bá Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Nh÷ng ®èi víi ®¶ng ®oµn trong §u-ma. X. V«n-xki (A. V. X«-c«-lèp) sau dù ¸n nghÞ quyÕt cã tÝnh chÊt thñ tiªu ®· bÞ b¸c bá. Héi nghÞ th«ng khi tuyªn bè r»ng ë Nga kh«ng cã nh÷ng ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng qua nghÞ quyÕt vÒ c«ng t¸c cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, trong ®ã cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma, còng ®· ph¶n ®èi viÖc thõa nhËn "sù tån t¹i ë ngoµi n−íc cña c¬ quan ®¹i diÖn toµn ®¶ng chØ ra, trong nghÞ quyÕt, nh÷ng sai lÇm cña ®¶ng ®oµn, coi nh÷ng sai d−íi h×nh thøc Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung lÇm ®ã lµ do "nh÷ng hoµn c¶nh kh¸ch quan" g©y nªn. −¬ng ⎯ lµ cã Ých vµ cÇn thiÕt". VÒ vÊn ®Ò C¬ quan ng«n luËn trung Trong diÔn v¨n cña m×nh, Lª-nin nghiªm kh¾c lªn ¸n ph¸i −¬ng, héi nghÞ th«ng qua nghÞ quyÕt cña ph¸i b«n-sª-vÝch; ®Ò nghÞ triÖu håi, coi lµ "ph¸i thñ tiªu lén tr¸i", vµ chØ ra r»ng vÒ th¸i ®é ®èi cña ph¸i men-sª-vÝch vÒ viÖc chuyÓn c«ng t¸c xuÊt b¶n cña C¬ quan víi ®¶ng ®oµn trong §u-ma tuy nh÷ng kÕt luËn cã kh¸c nhau nh−ng ng«n luËn trung −¬ng vÒ Nga ®· bÞ b¸c bá. c¶ ph¸i thñ tiªu lÉn ph¸i triÖu håi ®Òu cã mét c¬ së c¬ héi chñ nghÜa T¹i héi nghÞ, ph¸i b«n-sª-vÝch ®· giµnh ®−îc th¾ng lîi lín chung. Héi nghÞ ®¹i biÓu ®· th«ng qua nghÞ quyÕt b«n-sª-vÝch. V¨n trong cuéc ®Êu tranh chèng nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch theo ph¸i thñ b¶n nghÞ quyÕt ®ã gåm cã mét phÇn cña ph−¬ng ¸n thø hai "ChØ thÞ cô tiªu. §ång thêi nh÷ng nghÞ quyÕt cña héi nghÞ còng ®¸nh c¶ vµo thÓ cho ®¶ng ®oµn §¶ng d©n chñ - x· héi trong §u-ma vÒ vÊn ®Ò biÓu quyÕt ng©n s¸ch", do Lª-nin th¶o ra, vµ toµn bé phÇn cña Lª-nin "Bæ ph¸i triÖu håi. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, ®¶ng sung cho nghÞ quyÕt "VÒ ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma"" ®· lÊy nh÷ng nghÞ quyÕt mµ héi nghÞ th«ng qua, lµm kim chØ nam. (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 17, Khi ®¸nh gi¸ ý nghÜa cña héi nghÞ, Lª-nin ®· viÕt: "Cuéc Héi nghÞ tr. 407 - 409, 410). toµn Nga cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, míi häp Trong khi th¶o luËn vÊn ®Ò tæ chøc, nh÷ng ng−êi b«n-sª- gÇn ®©y, ®· ®−a ®¶ng vµo con ®−êng ®óng vµ cuéc héi nghÞ ®ã râ vÝch ®· chØ ra trong dù th¶o nghÞ quyÕt cña m×nh r»ng ®¶ng cÇn ®Æc rµng lµ mét b−íc ngoÆt trong sù ph¸t triÓn cña phong trµo c«ng nh©n biÖt chó ý ®Õn vÊn ®Ò x©y dùng vµ cñng cè nh÷ng tæ chøc ®¶ng bÊt Nga sau th¾ng lîi cña bän ph¶n c¸ch m¹ng" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 17, tr. 436). ⎯ 29. hîp ph¸p trong khi vÉn sö dông m¹ng l−íi réng r·i c¸c héi hîp
  16. Chó thÝch Chó thÝch 518 519 28 §©y lµ nãi vÒ nhãm c¸c nhµ tr−íc t¸c theo chñ nghÜa triÖu håi, nh÷ng phong trµo d©n chñ - x· héi xuÊt th©n tõ chÝnh c«ng nh©n", hä ®· l«i cuèn ®−îc vµo nhãm ®ã c¶ A. M. Goãc-ki vµ N. E. Vi-l«-nèp ⎯ ng−êi theo chñ nghÜa Ma-kh¬. mét ng−êi c«ng nh©n c¸ch m¹ng næi tiÕng. Héi nghÞ ban biªn tËp Chñ nghÜa Ma-kh¬ ⎯ trµo l−u triÕt häc duy t©m - chñ quan më réng cña b¸o "Ng−êi v« s¶n" ®· v¹ch trÇn tÝnh chÊt bÌ ph¸i chèng ph¶n ®éng, ®−îc truyÒn b¸ réng r·i ë T©y ¢u vµo cuèi thÕ kû XIX - b«n-sª-vÝch cña tr−êng do ph¸i triÖu håi ®ang tæ chøc, ®· chØ ra ®Çu thÕ kû XX. Nh÷ng ng−êi s¸ng lËp ra chñ nghÜa ®ã lµ nhµ vËt r»ng nh÷ng ng−êi tæ chøc tr−êng ®ã theo ®uæi "kh«ng ph¶i nh÷ng lý häc vµ triÕt häc ¸o tªn lµ E. Ma-kh¬ vµ nhµ triÕt häc §øc tªn lµ môc ®Ých cña ph¸i b«n-sª-vÝch, víi tÝnh c¸ch mét trµo l−u t− t−ëng ë R. A-vª-na-ri-ót. Chñ nghÜa Ma-kh¬ lµ xu h−íng ⎯ ®Æc biÖt nguy trong ®¶ng, mµ l¹i theo ®uæi nh÷ng môc ®Ých t− t−ëng vµ chÝnh trÞ h¹i cho giai cÊp c«ng nh©n ⎯ cña triÕt häc duy t©m t− s¶n, v× trªn riªng cña nhãm m×nh". Tr−êng ë Ca-pri ®· bÞ lªn ¸n kÞch liÖt lµ lêi nãi nã chèng l¹i chñ nghÜa duy t©m, kªu gäi ñng hé khoa häc tù "trung t©m míi cña mét ph¸i t¸ch khái ph¸i b«n-sª-vÝch" (V. I. Lª- nhiªn hiÖn ®¹i, ⎯ ®iÒu ®ã lµm cho nã cã vÎ bÒ ngoµi "khoa häc". nin, Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 19, ë Nga, trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, mét bé phËn tr. 50 - 49). trÝ thøc d©n chñ - x· héi ®· bÞ ¶nh h−ëng cña chñ nghÜa Ma-kh¬. MÆc dï thÕ, ph¸i B«-g®a-nèp, lîi dông sù ham muèn hÕt søc Chñ nghÜa Ma-kh¬ ®−îc phæ biÕn réng r·i nhÊt trong giíi trÝ thøc m¹nh mÏ trong nh÷ng n¨m ®ã cña c«ng nh©n ®èi víi viÖc häc tËp men-sª-vÝch (N.Va-len-ti-nèp, P. X. I-u-skª-vÝch vµ nh÷ng ng−êi vÒ ®¶ng, ®· liªn hÖ víi mét sè tæ chøc d©n chñ - x· héi ë c¸c ®Þa kh¸c). Mét sè nhµ tr−íc t¸c thuéc ph¸i b«n-sª-vÝch (V. Ba-da-rèp, ph−¬ng ë Nga, vµ víi sù ñng hé cña ph¸i triÖu håi vµ nãi riªng lµ A. B«-g®a-nèp, A. V. Lu-na-ts¸c-xki vµ nh÷ng ng−êi kh¸c) còng cña ng−êi l·nh ®¹o cña hä ë M¸t-xc¬-va lµ A. V. X«-c«-lèp (X. V«n- ®øng trªn lËp tr−êng chñ nghÜa Ma-kh¬. Che giÊu d−íi nh÷ng lêi xki), ®· ®¹t ®−îc kÕt qu¶ lµ 13 häc viªn ®−îc göi tíi tr−êng mµ tuyªn bè gi¶ dèi vÒ ph¸t triÓn chñ nghÜa M¸c, nh÷ng ng−êi theo kh«ng th«ng qua c¬ quan trung −¬ng. chñ nghÜa Ma-kh¬ ë Nga trªn thùc tÕ ®· xÐt l¹i nh÷ng nguyªn lý Tr−êng b¾t ®Çu ho¹t ®éng vµo th¸ng T¸m 1909; A. B«-g®a-nèp, cña triÕt häc m¸c-xÝt. Trong cuèn "Chñ nghÜa duy vËt vµ chñ nghÜa G. A. A-lÕch-xin-xki, A. V. Lu-na-ts¸c-xki, A. M. Goãc-ki, kinh nghiÖm phª ph¸n" cña m×nh, V. I. Lª-nin ®· v¹ch trÇn b¶n chÊt M. N. Li-a-®èp, M. N. P«-crèp-xki vµ V. A. §ª-xni-tx¬-ki ®· gi¶ng ph¶n ®éng cña chñ nghÜa Ma-kh¬, ®· b¶o vÖ triÕt häc m¸c-xÝt khái bµi ë tr−êng. V. I. Lª-nin ®· tõ chèi lêi ®Ò nghÞ chÝnh thøc cña sù ph¸ ho¹i cña bän xÐt l¹i, ®· ph¸t triÓn toµn diÖn chñ nghÜa duy nh÷ng ng−êi tæ chøc nhµ tr−êng mêi Ng−êi ®Õn Ca-pri gi¶ng bµi. vËt biÖn chøng vµ chñ nghÜa duy vËt lÞch sö trong nh÷ng ®iÒu kiÖn C¸c häc viªn cña tr−êng khÈn kho¶n ®Ò nghÞ Lª-nin ®Õn ®äc mét kho¸ lÞch sö míi. ViÖc ®Ëp tan chñ nghÜa Ma-kh¬ ®· gi¸ng mét ®ßn hÕt bµi gi¶ng cho hä; trong th− göi c¸c häc viªn cña tr−êng, Lª-nin gi¶i søc m¹nh mÏ vµo lËp tr−êng t− t−ëng cña chñ nghÜa men-sª-vÝch, thÝch r»ng Ng−êi kh«ng thÓ lµm viÖc ®ã, v× "tr−êng ®ã cè t×nh giÊu chñ nghÜa triÖu håi vµ thuyÕt t¹o thÇn. ⎯ 32. giÕm ®¶ng" "ë mét n¬i l−u vong hÎo l¸nh", nã cã tÝnh chÊt bÌ ph¸i. Lª-nin ®Ò nghÞ c¸c häc viªn cña tr−êng ®i ®Õn Pa-ri ®Ó "thËt sù 29 §©y lµ nãi vÒ mét tr−êng do ph¸i triÖu håi, ph¸i tèi hËu th− vµ ph¸i häc tËp chñ nghÜa d©n chñ - x· héi", chø kh«ng ph¶i häc c¸i ""khoa t¹o thÇn lËp ra vµo n¨m 1909 ë ®¶o Ca-pri (ý) ("tr−êng ë NN"). häc" bÌ ph¸i riªng" cña ph¸i triÖu håi vµ ph¸i t¹o thÇn (xem Toµn Sau Héi nghÞ ®¹i biÓu V cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, 1972, t. 15, tr. 676- Nga (Héi nghÞ toµn Nga n¨m 1908), ph¸i triÖu håi, ph¸i tèi hËu th− 686). vµ ph¸i t¹o thÇn b¾t tay vµo viÖc thµnh lËp mét trung t©m bÌ ph¸i cña Th¸ng M−êi mét 1909, trong tr−êng ®ã x¶y ra sù ph©n liÖt: mét sè häc viªn ®øng ®Çu lµ N. E. Vi-l«-nèp ⎯ uû viªn Héi ®ång hä d−íi danh nghÜa "tr−êng ®¶ng cho c«ng nh©n". Mïa xu©n 1909 nh÷ng thñ lÜnh cña ph¸i triÖu håi, ph¸i tèi hËu th− vµ ph¸i t¹o thÇn nhµ tr−êng ®· kiªn quyÕt c¾t ®øt víi ph¸i B«-g®a-nèp vµ ®· göi lµ A. B«-g®a-nèp, G. A. A-lÕch-xin-xki vµ A. V. Lu-na-ts¸c-xki ®· ®Õn ban biªn tËp b¸o "Ng−êi v« s¶n" lêi ph¶n kh¸ng chèng l¹i hµnh tæ chøc nhãm khëi x−íng phô tr¸ch viÖc thµnh lËp tr−êng; che giÊu vi chèng ®¶ng cña c¸c gi¶ng viªn, vµ v× vËy ®· bÞ khai trõ ra khái nhµ b»ng nh÷ng lêi viÖn dÉn chØ chÞ cña héi nghÞ ®¹i biÓu vÒ sù cÇn thiÕt tr−êng. Theo lêi mêi Lª-nin, hä ®· tíi Pa-ri vµo cuèi th¸ng ph¶i ®µo t¹o "nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o thùc tiÔn vµ t− t−ëng cña M−êi mét, t¹i ®©y hä nghe mét kho¸ bµi gi¶ng trong ®ã cã nh÷ng
  17. Chó thÝch Chó thÝch 520 521 Ph¸i Plª-kha-nèp ⎯ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng, ®øng 31 bµi gi¶ng cña Lª-nin "T×nh h×nh hiÖn nay vµ nhiÖm vô cña chóng ®Çu lµ G. V. Plª-kha-nèp, ®· ®Êu tranh chèng ph¸i thñ tiªu trong ta" vµ "ChÝnh s¸ch ruéng ®Êt cña Xt«-l−-pin". nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ. Th¸ng Ch¹p 1908 Plª-kha- Th¸ng Ch¹p 1909 c¸c gi¶ng viªn cña nhµ tr−êng cïng víi nèp rót ra khái ban biªn tËp tê b¸o cña ph¸i thñ tiªu "TiÕng nãi nh÷ng häc viªn cßn l¹i ë Ca-pri ®· tæ chøc nhãm chèng b«n-sª- ng−êi d©n chñ - x· héi" vµ n¨m 1909 ®· kh«i phôc tê "NhËt ký ng−êi vÝch, gäi lµ nhãm "TiÕn lªn". d©n chñ - x· héi" ®Ó ®Êu tranh chèng ph¸i thñ tiªu. §øng trªn lËp V. I. Lª-nin ®· tr×nh bµy lÞch sö cô thÓ cña tr−êng vµ ®Æc ®iÓm tr−êng chñ nghÜa men-sª-vÝch, ph¸i Plª-kha-nèp ®ång thêi l¹i chñ cña nã trong c¸c bµi "Bµn vÒ ph¸i ñng hé chñ nghÜa triÖu håi vµ thuyÕt tr−¬ng duy tr× vµ cñng cè tæ chøc ®¶ng bÊt hîp ph¸p vµ nh»m môc t¹o thÇn" vµ "Sù thÊt b¹i nhôc nh·" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ ®Ých ®ã ®· liªn minh víi nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. N¨m 1909 c¸c xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 19, tr. 92 - 138 vµ 168 - 170). nhãm men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng ®· ®−îc thµnh lËp ë Pa-ri, Gi¬-ne- Tr−êng chèng ®¶ng ë B«-l«-nh¬ (th¸ng M−êi mét 1910 - v¬, Xan - Rª-m«, Ni-x¬ vµ c¸c thµnh phè kh¸c. ë P ª-tÐc-bua, th¸ng Ba 1911) lµ kÕ tôc tr−êng ë Ca-pri. C¸c gi¶ng viªn cña tr−êng M¸t-xc¬-va, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, Kh¸c-cèp, Ki-Ðp, Ba-cu, nhiÒu lµ B«-g®a-nèp, Lu-na-ts¸c-xki, T¬-rèt-xki, Li-a-®èp, Ma-xlèp, X«- c«ng nh©n theo ph¸i men-sª-vÝch ®· chèng l¹i ph¸i thñ tiªu vµ ®Êu c«-lèp vµ nh÷ng ng−êi kh¸c. V. I. Lª-nin ®· nhËn ®−îc lêi mêi ®Õn tranh nh»m kh«i phôc §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga bÊt gi¶ng ë tr−êng B«-l«-nh¬. Trong th− tr¶ lêi "Göi c¸c ®ång chÝ hîp ph¸p. häc viªn tr−êng B«-l«-nh¬". Lª-nin tõ chèi kh«ng nhËn gi¶ng bµi Trong khi kªu gäi nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch xÝch l¹i gÇn nh÷ng v× xu h−íng chèng ®¶ng vµ hµnh ®éng chia rÏ cña nh÷ng ng−êi tæ ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng, Lª-nin ®· chØ ra r»ng chØ cã thÓ chøc ra tr−êng ®ã vµ mêi c¸c häc viªn ®i ®Õn Pa-ri; Lª-nin ®· høa tho¶ thuËn víi hä trªn c¬ së ®Êu tranh b¶o vÖ ®¶ng, chèng chñ lµ t¹i ®ã Ng−êi sÏ gi¶ng cho hä mét sè bµi vÒ vÊn ®Ò s¸ch l−îc, t×nh nghÜa thñ tiªu, "kh«ng cã mét sù tho¶ hiÖp nµo vÒ t− t−ëng, kh«ng h×nh néi bé ®¶ng vµ vÊn ®Ò ruéng ®Êt (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, cã mét hµnh ®éng nµo xo¸ nhoµ nh÷ng sù bÊt ®ång vÒ s¸ch l−îc Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, 1971, t. 16, tr. 432 - 434). C¸c buæi vµ nh÷ng sù bÊt ®ång kh¸c trong ph¹m vi ®−êng lèi ®¶ng" (Toµn häc ë Pa-ri kh«ng tæ chøc ®−îc. ⎯ 33. tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 19, tr. 191). Nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng cïng víi nh÷ng ng−êi b«n-sª- Nhãm 16 ng−êi ⎯ nhãm men-sª-vÝch theo ph¸i thñ tiªu ®· ký 30 vÝch ®· tham gia c¸c ban chÊp hµnh ®¶ng bé ë ®Þa ph−¬ng, ®· vµo bøc th− ngá tr¶ lêi bµi ph¸t biÓu cña G. V. Plª-kha-nèp trong céng t¸c víi c¸c b¸o b«n-sª-vÝch: "B¸o c«ng nh©n", "Ng«i sao" vµ sè 9 b¸o "NhËt ký ng−êi d©n chñ - x· héi" (th¸ng T¸m 1909) chèng víi C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ®¶ng lµ tê "Ng−êi d©n chñ - x· ph¸i thñ tiªu vµ thñ lÜnh cña hä lµ A. N. P«-r¬-rª-xèp. Bøc th− cña héi". S¸ch l−îc cña Lª-nin chñ tr−¬ng xÝch l¹i gÇn ph¸i Plª-kha-nèp lµ 16 ng−êi ®−îc c«ng bè trong tê "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi", ph¸i mµ ®a sè c«ng nh©n thuéc ph¸i men-sª-vÝch ë Nga ®· c¸c sè 19 - 20 (th¸ng Giªng - th¸ng Hai 1910). Lª-nin gäi bøc th− ®i theo, s¸ch l−îc ®ã ®· gióp më réng ¶nh h−ëng cña nh÷ng ng−êi ®ã lµ v¨n kiÖn "næi tiÕng theo kiÓu £-r«-xt¬-r¸t". b«n-sª-vÝch trong c¸c tæ chøc c«ng nh©n hîp ph¸p vµ lo¹i trõ ph¸i Nhãm Mi-kha-in, R«-man vµ I-u-ri ⎯ nh÷ng ng−êi men-sª- thñ tiªu ra khái c¸c tæ chøc Êy. vÝch theo ph¸i thñ tiªu ë Nga ⎯ I. A. I-xóp (Mi-khai-in), C. M. Ðc- Cuèi n¨m 1911 Plª-kha-nèp c¾t ®øt liªn minh víi nh÷ng ng−êi m«-la-Ðp (R«-man) vµ P. A. Br«n-stanh (I-u-ri) ⎯ uû viªn dù khuyÕt b«n-sª-vÝch. D−íi danh nghÜa ®Êu tranh chèng "viÖc ph©n chia bÌ ph¸i" vµ ph©n liÖt trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, Plª- vµ uû viªn chÝnh thøc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n kha-nèp t×m c¸ch ®iÒu hoµ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch víi nh÷ng d©n chñ - x· héi Nga, ®−îc bÇu t¹i §¹i héi V (§¹i héi Lu©n-®«n) ng−êi c¬ héi chñ nghÜa. N¨m 1912 ph¸i Plª-kha-nèp cïng víi ph¸i cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. §Çu n¨m 1910 nh÷ng T¬-rèt-xki, ph¸i Bun vµ ph¸i thñ tiªu ®· chèng l¹i quyÕt nghÞ cña ng−êi b«n-sª-vÝch lµ uû viªn Bé phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp Héi nghÞ Pra-ha cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. ⎯ 33. hµnh trung −¬ng ®· ®Ò nghÞ hä tham gia c«ng t¸c cña Bé phËn nµy, nh−ng ch¼ng nh÷ng hä tõ chèi kh«ng ®Õn dù phiªn häp cña Bé 32 Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng phËn nµy, mµ cßn tuyªn bè r»ng hä coi sù tån t¹i cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga lµ cã h¹i. ⎯ 33. nh©n d©n chñ - x· héi Nga, do héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung
  18. Chó thÝch Chó thÝch 522 523 x· héi L¸t-vi-a lµ Sv¸c-tx¬ (I-u. E-li-¸t); Li-be vµ Sv¸c-tx¬ thuéc −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga lËp ra vµo th¸ng T¸m ph¸i thñ tiªu. Nh− vËy trong Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp 1908 víi t− c¸ch lµ c¬ quan ®¹i biÓu cña toµn ®¶ng ë n−íc ngoµi hµnh trung −¬ng ®· h×nh thµnh mét ®a sè v÷ng ch¾c cña ph¸i thñ (thµnh phÇn gåm cã ba ng−êi), chÞu sù l·nh ®¹o cña Bé phËn ë trong tiªu, ®a sè nµy t×m mäi c¸ch ph¸ ho¹i c«ng t¸c cña c¸c c¬ quan trung n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Bé phËn ë n−íc ngoµi cña −¬ng cña ®¶ng. LËp tr−êng chèng ®¶ng cña Bé phËn ë n−íc ngoµi Ban chÊp hµnh trung −¬ng cã nhiÖm vô duy tr× mèi liªn l¹c th−êng cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng biÓu hiÖn ®Æc biÖt râ rÖt trong viÖc xuyªn víi Ban chÊp hµnh trung −¬ng ho¹t ®éng ë Nga vµ víi c¸c ph¸ ho¹i mét c¸ch cã hÖ thèng viÖc triÖu tËp héi nghÞ toµn thÓ Ban uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ho¹t ®éng ë ngoµi n−íc, cã nhiÖm chÊp hµnh trung −¬ng mµ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch kiªn tr× cè g¾ng vô theo dâi ho¹t ®éng cña c¸c nhãm ë n−íc ngoµi trî gióp §¶ng triÖu tËp v× ph¸i thñ tiªu kh«ng thùc hiÖn nh÷ng nghÞ quyÕt cña Héi c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ Th−êng vô trung −¬ng cña c¸c nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng th¸ng Giªng. S¸ch l−îc thñ nhãm nµy, cã nhiÖm vô thu sè tiÒn trÝch cña c¸c tæ chøc ë ngoµi tiªu chñ nghÜa cña Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung n−íc ®Ó ®ãng vµo quü cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ tæ chøc −¬ng ®−a ®Õn chç Xª-ma-sc«, ®¹i diÖn cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, quyªn gãp tiÒn ñng hé Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Víi môc ®Ých buéc ph¶i ®−a ra lêi tuyªn bè rót ra khái thµnh phÇn Bé phËn ë n−íc thèng nhÊt tÊt c¶ c¸c nhãm ë ngoµi n−íc trî gióp §¶ng c«ng nh©n ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµo th¸ng N¨m 1911. d©n chñ - x· héi Nga vµ ®Æt c¸c nhãm nµy d−íi sù l·nh ®¹o thèng Héi nghÞ cña c¸c uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nhÊt cña toµn ®¶ng, Héi nghÞ toµn thÓ th¸ng T¸m (1908) cña Ban nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®−îc triÖu tËp håi th¸ng S¸u 1911 t¹i chÊp hµnh trung −¬ng uû nhiÖm cho Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban Pa-ri ®· th«ng qua nghÞ quyÕt lªn ¸n ®−êng lèi chÝnh trÞ cña Bé phËn chÊp hµnh trung −¬ng tiÕn hµnh mét ®¹i héi ®Æc biÖt cña nh÷ng ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Trong nghÞ quyÕt nhãm nµy. Nh−ng do sù chèng ®èi kÞch liÖt cña Th−êng vô trung −¬ng cña c¸c nhãm ë n−íc ngoµi, ⎯ Th−êng vô nµy do nh÷ng cña héi nghÞ cã nãi r»ng Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng trong mét lo¹t tr−êng hîp ch¼ng h¹n nh− vÒ vÊn ®Ò ng−êi men-sª-vÝch theo ph¸i thñ tiªu n¾m gi÷, nªn suèt c¶ n¨m 1909, thèng nhÊt c¸c nhãm ë n−íc ngoµi cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng kh«ng thÓ héi Nga, vÒ viÖc triÖu tËp héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung triÖu tËp ®−îc ®¹i héi. −¬ng, vÒ vÊn ®Ò gióp ®ì nh÷ng b¸o chÝ d©n chñ - x· héi hîp ph¸p ë Héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng th¸ng Giªng 1910 Nga vµ vÒ nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c, ®· ®i theo chÝnh s¸ch bÌ ph¸i, chèng ®· tæ chøc l¹i Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng, ®· ph¸ ho¹i nh÷ng quyÕt ®Þnh cña héi nghÞ toµn thÓ n¨m 1910. vµ giíi h¹n vai trß cña nã trong viÖc l·nh ®¹o nh÷ng c«ng viÖc chung Sau khi lªn ¸n nh÷ng hµnh ®éng chèng ®¶ng cña Bé phËn ë n−íc cña ®¶ng, ®· t¨ng thªm mét c¸ch thÝch ®¸ng quyÒn h¹n cña Bé phËn ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, héi nghÞ ®· chuyÓn vÊn ®Ò vÒ sù ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Thµnh phÇn cña Bé tiÕp tôc tån t¹i cña Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®−îc quy ®Þnh −¬ng cho héi nghÞ toµn thÓ s¾p tíi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng víi sè l−îng n¨m ng−êi, trong ®ã ba ng−êi lµ ®¹i diÖn cña c¸c Ban §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, gi¶i quyÕt. chÊp hµnh trung −¬ng cña c¸c tæ chøc d©n téc. Tham gia Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng cã A. I. Li-u-bi-mèp ⎯ Th¸ng M−êi mét 1911, ®¹i diÖn §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan ®¹i diÖn nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, B. I. G«-rÐp (Gr«n-®man) ⎯ ®¹i rót khái Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, vµ diÖn nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch, I-a. T−-sca (Lª-« I-«-ghi-khª-x¬) ⎯ sau ®ã c¶ ®¹i diÖn §¶ng d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a còng rót khái Bé phËn ®ã. Th¸ng Giªng 1912 Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh ®¹i diÖn nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Ba-lan, I-«-nèp (Ph. M. C«i- trung −¬ng tù gi¶i t¸n. ⎯ 34. ghen) ⎯ ®¹i diÖn ph¸i Bun vµ I-a. A. BÐc-din ⎯ ®¹i diÖn nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a. Ýt l©u sau thµnh phÇn cña Bé phËn 33 ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· thay ®æi: ®¹i diÖn Bµi "L. N. T«n-xt«i vµ phong trµo c«ng nh©n hiÖn ®¹i" ®−îc ®¨ng cho nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch tham gia Bé phËn ë n−íc ngoµi cña trong b¸o "Con ®−êng cña chóng ta". "Con ®−êng cña chóng ta" ⎯ tê b¸o nöa hîp ph¸p, do nh÷ng Ban chÊp hµnh trung −¬ng lµ N. A. Xª-ma-sc« (A-lÕch-xan-®rèp), ®¹i biÓu ph¸i Bun lµ M. I. Li-be vµ ®¹i diÖn nh÷ng ng−êi d©n chñ - ng−êi b«n-sª-vÝch l·nh ®¹o, xuÊt b¶n ë M¸t-xc¬-va tõ ngµy 30 th¸ng
  19. Chó thÝch Chó thÝch 524 525 N¨m (12 th¸ng S¸u) 1910 ®Õn ngµy 9 (22) th¸ng Giªng 1911, tÊt c¶ tæ chøc d©n téc). Trong tr−êng hîp mét uû viªn nµo ®ã rót ra th× ra ®−îc 8 sè. ViÖc xuÊt b¶n tê b¸o ®−îc tæ chøc víi sù tham gia cña Ban l·nh ®¹o cã quyÒn bæ tuyÓn. Nh−ng sau Héi nghÞ toµn thÓ th¸ng Ban th−êng vô trung −¬ng c¸c c«ng ®oµn M¸t-xc¬-va, lµ sù kÕ tiÕp Giªng cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, kh«ng thÓ tæ chøc ®−îc ho¹t tê b¸o "TruyÒn tin lao ®éng" ®−îc xuÊt b¶n n¨m 1909. Thùc tÕ, ®éng cña Ban l·nh ®¹o ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. I. I. Xc¬-voãc-txèp - Xtª-pa-nèp lµ chñ biªn cña tê b¸o. Toµn bé c«ng t¸c chung cña ®¶ng ë Nga (lùa chän ph¸i viªn, ®i vÒ Tê b¸o nµy soi s¸ng c¸c vÊn ®Ò ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ®oµn, c¸c tæ chøc, liªn hÖ víi ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma, ®¨ng nh÷ng tµi liÖu nãi vÒ t×nh c¶nh c«ng nh©n trong c¸c c«ng x−ëng v. v.) ®Òu do c¸c uû viªn chÝnh thøc vµ uû viªn dù khuyÕt Ban chÊp hµnh trung −¬ng ⎯ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ⎯ tiÕn hµnh: lóc vµ nhµ m¸y, vÒ phong trµo b·i c«ng ë Nga, ®¨ng nh÷ng bµi vÒ §u-ma nhµ n−íc, vÒ phong trµo c«ng ®oµn vµ cuéc ®Êu tranh cña c«ng nh©n ë ®Çu lµ I. P. G«n-®en-bÐc (Mª-scèp-xki), I. Ph. §u-br«-vin-xki ngoµi n−íc vµ c¸c vÊn ®Ò kh¸c. (In-n«-ken-ti), sau ®ã, sau khi hä bÞ b¾t th× lµ V. P. N«-ghin (Ma-ca- TÊt c¶ c¸c sè b¸o ®Òu bÞ tÞch thu, nh−ng trªn thùc tÕ, viÖc phæ r¬) vµ G. §. L©y-t©y-den (Lin-®èp), nh÷ng ng−êi nµy lËp thµnh biÕn tê b¸o kh«ng bÞ ngõng l¹i, bëi v× toµn bé sè l−îng b¸o ®−îc Bé phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµo nh÷ng n¨m 1910 - 1911. Nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch theo ph¸i thñ tiªu ⎯ ®−a ra khái nhµ in ®ång thêi víi viÖc göi sè b¸o kiÓm tra cho ban kiÓm duyÖt. 7 sè b¸o ®· bÞ ph¹t víi sè tiÒn ph¹t lµ 1 900 róp. Tê b¸o c¸c uû viªn chÝnh thøc vµ uû viªn dù khuyÕt Ban chÊp hµnh trung nµy bÞ ®×nh b¶n sau khi nhãm nßng cèt trong nh÷ng ng−êi céng t¸c −¬ng, ®· tõ bá ho¹t ®éng, cßn I. A. I-xóp (Mi-kha-in), P. A. Br«n- bÞ b¾t v× sù ph¸t gi¸c cña bän khiªu khÝch vµ sau khi viÖn t− ph¸p stanh (I-u-ri) vµ C. M. Ðc-m«-la-Ðp (R«-man) th× ch¼ng nh÷ng ®· cÊm tê b¸o ®ã. ⎯ 44. tõ chèi kh«ng tham gia c«ng t¸c, mµ cßn tuyªn bè r»ng hä coi b¶n th©n sù tån t¹i cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng lµ cã h¹i. Mäi cè g¾ng 34 cña Bé phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng nh»m triÖu §©y lµ nãi vÒ bøc ®iÖn do nh÷ng ®¹i biÓu §¶ng d©n chñ - x· héi trong §u-ma III göi ®Õn A-xta-p«-v« cho V. G. TsÐc-tcèp ⎯ ng−êi tËp héi nghÞ cña Ban l·nh ®¹o ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®Òu kh«ng ®¹t ®−îc kÕt qu¶. b¹n th©n thiÕt vµ m«n ®å cña L. N. T«n-xt«i. Trong ®ã nãi r»ng: Th¸ng Ba 1911, sau khi N«-ghin vµ L©y-t©y-den bÞ b¾t, Bé "§¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma nhµ n−íc, thÓ hiÖn t×nh phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng kh«ng cßn tån c¶m cña giai cÊp v« s¶n Nga vµ giai cÊp v« s¶n toµn thÕ giíi, v« cïng t¹i n÷a. ®au xãt tr−íc c¸i chÕt cña nhµ nghÖ sÜ thiªn tµi, ng−êi chiÕn sÜ kh«ng Trong khi ®¸nh gi¸ tèt nh÷ng cè g¾ng cña Bé phËn ë trong khoan nh−îng vµ v« ®Þch chèng chÕ ®é nhµ thê chÝnh thèng, ng−êi n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng nh»m æn ®Þnh c«ng t¸c ë Nga thï ghÐt sù chuyªn quyÒn vµ n« dÞch, ng−êi lín tiÕng ph¶n ®èi ¸n tö h×nh, ng−êi b¹n cña nh÷ng ng−êi bÞ ¸p bøc". ⎯ 44. vµ nh»m triÖu tËp héi nghÞ Ban l·nh ®¹o ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, Lª-nin còng ®ång thêi phª ph¸n gay g¾t lËp tr−êng Ban l·nh ®¹o ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ⎯ mét 35 cã tÝnh chÊt ®iÒu hoµ cña c¸c uû viªn bé phËn ®ã cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng (xem tËp nµy, tr. 403 - 405). ⎯ 48. ban l·nh ®¹o ho¹t ®éng ë Nga cña c¸c uû viªn chÝnh thøc vµ ñy viªn dù khuyÕt Ban chÊp hµnh trung −¬ng, ®−îc bÇu ra t¹i §¹i héi 36 Cã ý nãi vÒ c¸c uû viªn Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh V (§¹i héi Lu©n-®«n) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga trung −¬ng ⎯ c¸c ®¹i biÓu §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan. (1907); lóc ®Çu Ban l·nh ®¹o ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va ⎯ mét −¬ng ®−îc lËp ra t¹i héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga häp håi th¸ng T¸m 1908 gåm ®¶ng c¸ch m¹ng cña giai cÊp c«ng nh©n Ba-lan, xuÊt hiÖn vµo n¨m uû viªn (1 men-sª-vÝch, 1 b«n-sª-vÝch vµ 3 ®¹i biÓu c¸c tæ chøc n¨m 1893, lóc ®Çu lµ §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan, råi tõ d©n téc). Theo ®iÒu lÖ vÒ Ban chÊp hµnh trung −¬ng do Héi nghÞ toµn th¸ng T¸m 1900, sau ®¹i héi c¸c tæ chøc d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va, ⎯ t¹i ®ã cã sù hîp nhÊt cña nh÷ng ng−êi thÓ th¸ng Giªng 1910 cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng th«ng qua, Ban l·nh ®¹o ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ph¶i gåm d©n chñ - x· héi Ba-lan vµ mét bé phËn nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi LÝt-va, ⎯ th× ®−îc gäi lµ §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc cã 7 uû viªn (4 uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ 3 ®¹i biÓu c¸c
  20. Chó thÝch Chó thÝch 526 527 ®¶ng. Trong nh÷ng n¨m 1905 - 1907, §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - Ba-lan vµ LÝt-va. C«ng lao cña ®¶ng nµy lµ ë chç ®· h−íng phong trµo x· héi L¸t-vi-a ®· l·nh ®¹o nh÷ng cuéc ®Êu tranh c¸ch m¹ng cña c«ng nh©n Ba-lan ®i tíi chç liªn minh víi phong trµo c«ng nh©n Nga, c«ng nh©n. Lª-nin ®· chØ ra r»ng "trong thêi kú c¸ch m¹ng, giai cÊp vµ ®· ®Êu tranh chèng l¹i chñ nghÜa d©n téc. v« s¶n L¸t-vi-a vµ §¶ng d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a ®· chiÕm mét Trong thêi kú c¸ch m¹ng 1905 - 1907, §¶ng d©n chñ - x· héi trong nh÷ng ®Þa vÞ hµng ®Çu quan träng nhÊt trong cuéc ®Êu tranh V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va ®· ®Êu tranh d−íi nh÷ng khÈu hiÖu chèng chÕ ®é chuyªn chÕ vµ mäi thÕ lùc cña chÕ ®é cò" (Toµn tËp, gÇn gòi víi nh÷ng khÈu hiÖu cña ®¶ng b«n-sª-vÝch, ®· gi÷ lËp tr−êng tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 19, tr. 397). kh«ng khoan nh−îng ®èi víi giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa. §ång T¹i §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - thêi §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va ®· ph¹m x· héi Nga häp n¨m 1906, §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi mét sè sai lÇm: kh«ng hiÓu ®−îc lý luËn cña Lª-nin vÒ c¸ch m¹ng L¸t-vi-a ®· gia nhËp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga víi tÝnh x· héi chñ nghÜa, kh«ng hiÓu ®−îc vai trß l·nh ®¹o cña ®¶ng trong c¸ch lµ mét tæ chøc cña khu vùc. Sau ®¹i héi th× ®−îc gäi lµ §¶ng c¸ch m¹ng d©n chñ, ®¸nh gi¸ thÊp vai trß cña n«ng d©n lµ ®ång minh d©n chñ - x· héi xø L¸t-vi-a. cña giai cÊp c«ng nh©n, vµ ®¸nh gi¸ thÊp ý nghÜa cña phong trµo gi¶i phãng d©n téc. Trong khi phª ph¸n nh÷ng quan ®iÓm sai lÇm cña §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va, V. I. Lª-nin ®ång Bun ("Tæng héi c«ng nh©n Do-th¸i ë L¸t-vi-a, Ba-lan vµ Nga") thêi còng nªu lªn nh÷ng c«ng lao cña ®¶ng nµy ®èi víi phong trµo ®−îc thµnh lËp n¨m 1897 t¹i ®¹i héi thµnh lËp cña c¸c nhãm d©n chñ - c¸ch m¹ng Ba-lan. Ng−êi v¹ch ra r»ng nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi x· héi Do-th¸i häp ë Vin-n«; Bun tËp hîp chñ yÕu lµ nh÷ng phÇn Ba-lan "lÇn ®Çu tiªn ®· lËp ra ®−îc mét ®¶ng thuÇn tuý v« s¶n tö nöa v« s¶n trong thî thñ c«ng ng−êi Do-th¸i thuéc c¸c tØnh miÒn ë Ba-lan, ®· tuyªn bè nguyªn t¾c cùc kú quan träng lµ sù liªn minh T©y n−íc Nga. Trong §¹i héi I cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi chÆt chÏ nhÊt cña c«ng nh©n Ba-lan víi c«ng nh©n Nga trong cuéc Nga (1898), Bun gia nhËp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®Êu tranh giai cÊp cña hä" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, "nh− mét tæ chøc tù trÞ, chØ ®éc lËp trong nh÷ng vÊn ®Ò cã quan hÖ Hµ-néi, 1963, t. 20, tr. 510). Trong §¹i héi IV (§¹i héi thèng ®Æc biÖt víi giai cÊp v« s¶n ng−êi Do-th¸i" ("§¶ng céng s¶n Liªn- nhÊt) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga häp n¨m 1906, §¶ng x« qua c¸c nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña c¸c ®¹i héi, héi nghÞ ®¹i biÓu d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va ®· ®−îc kÕt n¹p vµo vµ héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng", ph. I, 1954, tr. 14). §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga víi t− c¸ch lµ mét tæ chøc cña Bun lµ ®¹i biÓu cña chñ nghÜa d©n téc vµ chñ nghÜa ph©n lËp khu vùc. trong phong trµo c«ng nh©n Nga. Th¸ng T− 1901 §¹i héi IV §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va ®· chµo cña Bun ra quyÕt ®Þnh thay ®æi nh÷ng quan hÖ vÒ tæ chøc víi §¶ng mõng cuéc C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi vÜ ®¹i vµ ®· më c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga mµ §¹i héi I cña §¶ng c«ng nh©n d©n réng cuéc ®Êu tranh cho th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng v« s¶n ë Ba-lan. chñ - x· héi Nga ®· quy ®Þnh. Trong nghÞ quyÕt cña m×nh, ®¹i Th¸ng Ch¹p 1918 t¹i §¹i héi thèng nhÊt cña §¶ng d©n chñ - x· héi héi cña Bun tuyªn bè r»ng hä coi §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va vµ §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan "ph¸i Nga lµ mét tæ hîp cã tÝnh chÊt liªn bang cña c¸c tæ chøc d©n téc, vµ t¶", c¶ hai ®¶ng ®· thèng nhÊt l¹i vµ lËp thµnh §¶ng c«ng nh©n céng Bun nªn tham gia vµo §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga nh− s¶n Ba-lan. ⎯ 50. mét bé phËn cña liªn bang. Trong §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, 37 §©y lµ nãi vÒ c¸c uû viªn Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh sau khi ®¹i héi b¸c bá yªu s¸ch cña ph¸i Bun ®ßi thõa nhËn hä lµ trung −¬ng ⎯ c¸c ®¹i biÓu cña §¶ng d©n chñ - x· héi xø L¸t-vi-a ®¹i biÓu duy nhÊt cña giai cÊp v« s¶n Do-th¸i, ph¸i Bun liÒn vµ ph¸i Bun. rót ra khái ®¶ng. N¨m 1906 trªn c¬ së quyÕt ®Þnh cña §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) cña ®¶ng, Bun l¹i gia nhËp §¶ng c«ng nh©n d©n §¶ng d©n chñ - x· héi xø L¸t-vi-a (tr−íc 1906 lµ §¶ng c«ng chñ - x· héi Nga. nh©n d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a) ®−îc thµnh lËp vµo th¸ng S¸u 1904 Trong néi bé §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ph¸i Bun t¹i §¹i héi I cña ®¶ng. §¹i héi II cña ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· lu«n lu«n ñng hé c¸nh c¬ héi chñ nghÜa trong ®¶ng ("ph¸i kinh tÕ", héi L¸t-vi-a häp håi th¸ng S¸u 1905, ®· th«ng qua c−¬ng lÜnh cña ph¸i men-sª-vÝch, ph¸i thñ tiªu), ®Êu tranh chèng ph¸i b«n-sª-
nguon tai.lieu . vn
Chính trị học Báo chí - Truyền thông Xã hội học Giáo dục học Tâm lý học Lịch sử - Văn hoá Triết học Ngôn ngữ học Thư viện thông tin Văn học nước ngoài Ngư nghiệp Hành chính - Pháp luật Địa lý - Địa danh Văn học Việt nam Lịch sử Đảng CNXH - KH Tư Tưởng HCM Ngụ ngôn - Cổ tích Ca dao - Tục ngữ Hoá học Sinh học Y khoa - Dược Kinh tế học