1. Trang Chủ
  2. Triết học
  3. [Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Marx tập 20 phần 10

[Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Marx tập 20 phần 10

Phương thức của sự phát triển đó là sự chuyển hoá những biến đổi về lượng thành những biến đổi về chất và ngược lại. Còn chiều hướng của sự phát triển này là sự vận động tiến lên theo đường xoáy trôn ốc chứ không phải theo đường thẳng. Nội dung của hai nguyên lí trên đây được thể hiện trong 3 quy luật cơ bản của phép biện chứng duy vật (quy luật thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập, quy luật về sự chuyển hoá những biến đổi về lượng thành những biến đổi... B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn

Thể loại Tài liệu miễn phí Triết học

Số trang 36

Ngày tạo 8/29/2018 8:26:47 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải [Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Mar... (.pdf)

Xem mẫu

  1. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 636 637 thñ tiªu cña §¶ng d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a n»m trong Bé phËn duy t©m. Nh÷ng quan ®iÓm cña §uy-rinh, ®−îc mét bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n trong §¶ng d©n chñ - x· héi §øc ñng hé, ®· bÞ ¡ng-ghen phª chñ - x· héi Nga. Trong nh÷ng n¨m 1910 - 1914 tham gia ban ph¸n trong cuèn "Chèng §uy-rinh. ¤ng ¥-giª-ni §uy-rinh ®¶o biªn tËp b¸o "Zihna" ("§Êu tranh"), tham gia héi nghÞ th¸ng T¸m lén khoa häc". Trong cuèn "Chñ nghÜa duy vËt vµ chñ nghÜa kinh chèng ®¶ng (1912). Sau C¸ch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai nghiÖm phª ph¸n" vµ trong mét sè t¸c phÈm kh¸c, V. I. Lª-nin 1917, lµ uû viªn Ban chÊp hµnh X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n, binh còng ®· nhiÒu lÇn phª ph¸n c¸c quan ®iÓm chiÕt trung cña §uy- sÜ vµ nh÷ng ng−êi kh«ng cã ruéng ®Êt. Lµ uû viªn Héi ®ång nh©n rinh. d©n cña giai cÊp t− s¶n (1918 - 1920), ®¹i biÓu Quèc héi lËp hiÕn, Nh÷ng t¸c phÈm chñ yÕu cña §uy-rinh lµ: "LÞch sö cã tÝnh ®¹i biÓu x©y-m¬ I, II vµ III. ⎯ 374, 376. chÊt phª ph¸n cña nÒn kinh tÕ d©n téc vµ chñ nghÜa x· héi", "Gi¸o tr×nh kinh tÕ d©n téc vµ kinh tÕ x· héi", "Gi¸o tr×nh triÕt G häc". ⎯ 149, 150. G©y-®en, P. A. (1840 - 1907) ⎯ b¸ t−íc, ®¹i ®Þa chñ, nhµ ho¹t ®éng E cña héi ®ång ®Þa ph−¬ng, ®¶ng viªn §¶ng th¸ng M−êi. Kho¸c Ðc-m«-la-Ðp, C.M (R«-man) (1884 - 1919) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - ¸o mét nhµ tù do chñ nghÜa, G©y-®en ®· t×m c¸ch thèng nhÊt x· héi, mét ng−êi men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m 1904 - 1905 giai cÊp t− s¶n vµ ®Þa chñ trong cuéc ®Êu tranh chèng phong trµo ho¹t ®éng ë Pª-tÐc-bua vµ vïng má §«n-b¸t. §¹i biÓu §¹i héi V c¸ch m¹ng ®ang ph¸t triÓn. Sau ®¹o dô ngµy 17 th¸ng M−êi 1905 (§¹i héi Lu©n-®«n) §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga; cña Nga hoµng, G©y-®en c«ng khai chuyÓn sang phe ph¶n c¸ch ®−îc bÇu vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng, ®¹i diÖn cho nh÷ng m¹ng. Trong §u-ma nhµ n−íc I, ®øng ®Çu nhãm ®¹i biÓu c¸nh ng−êi men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng h÷u. Sau khi §u-ma bÞ gi¶i t¸n, G©y-®en lµ mét trong nh÷ng trÞ, theo ph¸i thñ tiªu; n¨m 1910, lµ mét trong 16 ng−êi men-sª- ng−êi tæ chøc ®¶ng qu©n chñ - lËp hiÕn "canh t©n hoµ b×nh". ⎯ vÝch ký vµo "Bøc th− ngá" vÒ viÖc thñ tiªu ®¶ng. N¨m 1917 ®−îc 387 - 388, 433, 435, 436, 437. bÇu vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng men-sª-vÝch, tham gia Ghª-ghª-ts¬-c«-ri, E. P. (sinh n¨m 1879) ⎯ mét ng−êi men-sª-vÝch. Ban chÊp hµnh trung −¬ng c¸c X«-viÕt toµn Nga kho¸ thø nhÊt. ⎯ §¹i biÓu cña tØnh Cu-ta-i-xi trong §u-ma nhµ n−íc III, mét 33, 34, 48, 56, 63, 215, 216 - 217, 218, 300, 303, 307, 309, 317, 335, 352, 375 - 376, 401, 402, 410. trong nh÷ng l·nh tô cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma. Tõ th¸ng M−êi mét 1917, lµ chñ tÞch chÝnh phñ ph¶n c¸ch m¹ng Ðc-m«-lèp, A.X. (1846 - 1917) ⎯ quan chøc trong chÝnh phñ Nga Da-c¸p-ca-d¬ (Bé d©n ñy Da-c¸p-ca-d¬), sau ®ã lµ bé tr−ëng hoµng. Tõ n¨m 1894 ®Õn n¨m 1905 lµ bé tr−ëng Bé n«ng nghiÖp Bé ngo¹i giao vµ phã chñ tÞch chÝnh phñ men-sª-vÝch Gru-di-a. vµ tµi s¶n quèc gia, sau ®ã lµ uû viªn Héi ®ång nhµ n−íc. §· viÕt Vµo n¨m 1921, sau khi ChÝnh quyÒn x«-viÕt ®−îc thiÕt lËp ë mét sè t¸c phÈm vÒ c¸c vÊn ®Ò n«ng nghiÖp, trong ®ã Ðc-m«-lèp Gru-di-a, y trë thµnh mét tªn ph¶n ®éng l−u vong. ⎯ 291, 441, thÓ hiÖn râ lµ ng−êi ®¹i diÖn cho lîi Ých cña ®Þa chñ - chñ n«ng 474, 477. n«. ⎯ 90. GhÐc-man ⎯ xem §a-ni-sÐp-xki, C.Kh. £ Ghª-ra-xi-mèp, A. V. (sinh n¨m 1861) ⎯ thiÕu t−íng. Trong nh÷ng £-li-¸t, C.I-a (Sv¸c-tx¬) (1886 - 1963)⎯ mét ng−êi d©n chñ - x· n¨m 1905 - 1909 lµ côc tr−ëng Côc an ninh Pª-tÐc-bua; trong héi L¸t-vi-a, mét ng−êi men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m thÕ nh÷ng n¨m 1909 - 1914, t−íng ®Æc ph¸i bªn c¹nh bé tr−ëng lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cã cao trµo c¸ch m¹ng míi, lµ ng−êi Bé néi vô. ⎯ 477, 448. theo ph¸i thñ tiªu. Trong nh÷ng n¨m 1909 - 1913 lµ uû viªn Ban Gin-kin, I. V. (1874 - 1958) ⎯ nhµ b¸o, mét trong nh÷ng thñ lÜnh chÊp hµnh ë n−íc ngoµi cña §¶ng d©n chñ - x· héi xø L¸t-vi-a, cña ®¶ng lao ®éng, mét ®¶ng tiÓu t− s¶n. N¨m 1906 ®−îc bÇu tõ n¨m 1911 lµ ®¹i biÓu cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng theo ph¸i
  2. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 638 639 cña nh©n d©n Nga. Gi«-re-x¬ ®· ®Êu tranh kh«ng mÖt mái ®Ó vµo §u-ma nhµ n−íc I víi t− c¸ch lµ ®¹i biÓu n«ng d©n cña tØnh b¶o vÖ d©n chñ, c¸c quyÒn tù do cña nh©n d©n, giµnh hoµ b×nh, Xa-ra-tèp. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, c«ng chèng ¸ch ®Õ quèc vµ nh÷ng cuéc chiÕn tranh x©m l−îc. ¤ng t¸c trong c¸c c¬ quan x«-viÕt, tõ n¨m 1925 lµm c«ng t¸c b¸o chÝ. ⎯ 8. tin t−ëng v÷ng ch¾c r»ng chØ cã chñ nghÜa x· héi míi vÜnh viÔn chÊm døt chiÕn tranh vµ ¸ch thùc d©n. Song Gi«-re-x¬ l¹i cho Gioãc-®a-ni-a, N.N. (C«-xt¬ -rèp) (1870 - 1953) ⎯ mét ng−êi d©n r»ng chñ nghÜa x· héi th¾ng lîi kh«ng ph¶i b»ng con ®−êng ®Êu chñ - x· héi, mét ng−êi men-sª-vÝch. N¨m 1905 biªn tËp tê b¸o tranh giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n chèng l¹i giai cÊp t− s¶n, mµ men-sª-vÝch "Ng−êi d©n chñ - x· héi" (xuÊt b¶n b»ng tiÕng Gru- do kÕt qu¶ cña "sù ph¸t triÓn t− t−ëng d©n chñ". Lª-nin ®· kÞch di-a). N¨m 1906 lµ ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc I. T¹i §¹i héi V liÖt phª ph¸n nh÷ng quan ®iÓm c¶i l−¬ng chñ nghÜa cña Gi«- (§¹i héi Lu©n-®«n) cña ®¶ng, ®−îc bÇu vµo Ban chÊp hµnh trung re-x¬, nh÷ng quan ®iÓm ®· ®Èy «ng vµo con ®−êng chñ nghÜa −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®¹i diÖn cho nh÷ng c¬ héi. ng−êi men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng Cuéc ®Êu tranh cña Gi«-re-x¬ v× hoµ b×nh chèng nguy c¬ trÞ vµ cã cao trµo c¸ch m¹ng míi, Gioãc-®a-ni-a, vÒ h×nh thøc ®ang tíi gÇn cña cuéc chiÕn tranh ®· lµm cho giai cÊp t− s¶n ®Õ theo nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng, nh−ng thùc tÕ th× quèc chñ nghÜa c¨m ghÐt «ng. Ngay tr−íc khi næ ra cuéc chiÕn ñng hé ph¸i thñ tiªu. N¨m 1914 céng t¸c víi t¹p chÝ "§Êu tranh" tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, Gi«-re-x¬ bÞ tay ch©n cña bän ph¶n cña T¬-rèt-xki; trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, ®éng giÕt h¹i. ⎯ 236. lµ mét ng−êi x· héi - s« vanh. Sau cuéc C¸ch m¹ng d©n chñ - t− G«-rÐp (G«n-®man, I-g«-rÐp I-go-r¬), B. I. (sinh n¨m 1874) ⎯ s¶n th¸ng Hai 1917, lµ chñ tÞch X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n Ti- mét ng−êi d©n chñ - x· héi. N¨m 1905 ⎯ uû viªn Ban chÊp hµnh phlÝt; trong nh÷ng n¨m 1918 - 1921 cÇm ®Çu chÝnh phñ men-sª- Pª-tÐc-bua §¶ng c«ng nh©n ®©n chñ - x· héi Nga, thuéc ph¸i vÝch ph¶n c¸ch m¹ng Gru-di-a; tõ n¨m 1921 trë thµnh mét tªn b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ 297 - 298, 300, 303, 308, 309, 317. b«n-sª-vÝch. N¨m 1907 gia nhËp ph¸i men-sª-vÝch. T¹i §¹i héi V (§¹i héi Lu©n-®«n) (n¨m 1907) ®−îc bÇu lµm uû viªn dù khuyÕt Gioãc-gi¬ (George), Hen-ri (1893 - 1897) ⎯ nhµ kinh tÕ häc tiÓu t− Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi s¶n vµ nhµ chÝnh luËn Mü. VÒ sù ®¸nh gi¸ Gioãc-gi¬, xem bøc Nga, ®¹i diÖn cho ph¸i men-sª-vÝch. Céng t¸c víi c¸c c¬ quan th− cña M¸c göi Doãc-ghª ngµy 20 th¸ng S¸u n¨m 1881 vµ xem ng«n luËn men-sª-vÝch theo ph¸i thñ tiªu: b¸o "TiÕng nãi ng−êi d©n lêi tùa cña Ph. ¡ng-ghen viÕt cho lÇn xuÊt b¶n ë Mü t¸c phÈm chñ - x· héi" vµ t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta". N¨m 1912 "T×nh c¶nh giai cÊp c«ng nh©n ë Anh" (C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen. tham gia héi nghÞ chèng ®¶ng häp håi th¸ng T¸m ë Viªn. Sau Toµn tËp, t. XXVII , 1935, tr. 137 - 140; t. XVI, ph. I, 1937, cuéc c¸ch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, theo ph¸i vÖ tr. 286 - 288). ⎯ 461 - 462. quèc chñ nghÜa, lµ uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng men-sª- Gi«-re-x¬ (JaurÌs), Gi¨ng (1859 - 1914) ⎯ nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng vÝch. Th¸ng T¸m 1920 tuyªn bè ra khái tæ chøc men-sª-vÝch. VÒ sau lµm c«ng t¸c gi¶ng d¹y ë mét sè tr−êng ®¹i häc. ⎯ 49- cña phong trµo x· héi chñ nghÜa Ph¸p vµ quèc tÕ, nhµ sö häc. 50, 60, 61, 62, 63, 217, 297, 298, 303, 334, 347, 376. N¨m 1902 Gi«-re-x¬ vµ nh÷ng ng−êi ñng hé «ng ®· thµnh lËp §¶ng x· héi chñ nghÜa Ph¸p; ®Õn n¨m 1905 ®¶ng nµy hîp nhÊt G«n-®en-bÐc, I. P (Mª-scèp-xki) (1873 - 1922) ⎯ mét ng−êi d©n víi ®¶ng x· héi chñ nghÜa ë Ph¸p vµ lÊy tªn lµ §¶ng x· héi chñ chñ - x· héi. Trong thêi kú c¸ch m¹ng 1905 - 1907 tham gia ban nghÜa thèng nhÊt Ph¸p. Lµ nghÞ sÜ trong nh÷ng n¨m 1885 - 1889, biªn tËp tÊt c¶ c¸c xuÊt b¶n phÈm b«n-sª-vÝch. N¨m 1907 tham 1893 - 1898, 1902 - 1914; lµ mét trong nh÷ng l·nh tô cña ®¶ng gia c«ng t¸c cña §¹i héi V (§¹i héi Lu©n-®«n) §¶ng c«ng nh©n ®oµn x· héi chñ nghÜa trong nghÞ viÖn. N¨m 1904 s¸ng lËp b¸o d©n chñ - x· héi Nga; t¹i ®¹i héi nµy G«n-®en-bÐc ®−îc bÇu vµo "L'HumanitÐ" ("Nh©n ®¹o") vµ biªn tËp b¸o nµy cho ®Õn Ban chÊp hµnh trung −¬ng, ®¹i diÖn cho nh÷ng ng−êi b«n-sª- hÕt ®êi, ®Õn n¨m 1920 tê b¸o nµy trë thµnh c¬ quan ng«n luËn vÝch. N¨m 1910 tham gia Bé phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp trung −¬ng cña §¶ng céng s¶n Ph¸p. Thêi kú næ ra cuéc c¸ch hµnh trung −¬ng, ®· biÓu lé nh÷ng sù dao ®éng cã tÝnh chÊt ®iÒu m¹ng 1905 - 1907 ë Nga, «ng ®· hoan nghªnh cuéc ®Êu tranh hoµ ®èi víi ph¸i thñ tiªu. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn
  3. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 640 641 thø nhÊt ®i theo nh÷ng ng−êi vÖ quèc chñ nghÜa, ñng hé Plª- H kha-nèp. Trong nh÷ng n¨m 1917 - 1919 gia nhËp nhãm "§êi sèng míi". N¨m 1920 l¹i ®−îc kÕt n¹p vµo ®¶ng b«n-sª-vÝch. ⎯ Hen-®man (Hyndman), Hen-ri May-¬ (1842 - 1921) ⎯ nhµ x· héi 125, 128, 187, 191, 299, 308, 309. chñ nghÜa Anh, theo chñ nghÜa c¶i l−¬ng. N¨m 1881 s¸ng lËp ra Liªn ®oµn d©n chñ; ®Õn n¨m 1884 tæ chøc nµy ®−îc c¶i tæ G«n-®man, B. I. ⎯ xem G«-rÐp, B. I. thµnh Liªn ®oµn d©n chñ - x· héi. Trong nh÷ng n¨m 1900 - 1910 G«n-®man, M. I. ⎯ xem Li-be, M. I Hen-®man lµ uû viªn Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa. N¨m 1916 bÞ khai trõ khái §¶ng x· héi chñ nghÜa Anh v× ®· tuyªn truyÒn cho Gr«-m«-b«i ⎯ xem B«-bri-sÐp-Pu-skin, A. V. cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa. Cã th¸i ®é thï ®Þch víi C¸ch Gu-rª-vÝch, E. L. (XmiÕc-nèp, E) (sinh n¨m 1865) ⎯ nhµ chÝnh m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, t¸n thµnh cuéc can thiÖp chèng n−íc Nga x«-viÕt. ⎯ 269 - 270, 271, 455 - 462. luËn; cho ®Õn n¨m 1890 lµ ng−êi theo ph¸i "D©n ý"; sau ®ã gia nhËp §¶ng d©n chñ - x· héi; sau §¹i héi II §¶ng c«ng nh©n d©n Hen-®man (Hyndman), R«-da-lin-®a Ca-r«-li-na (chÕt n¨m 1923) ⎯ chñ - x· héi Nga, theo ph¸i men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m thÕ vî nhµ x· héi chñ nghÜa Anh H. M. Hen-®man. T¸c gi¶ cuèn lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, lµ ng−êi theo ph¸i thñ tiªu, céng t¸c "The last years of H, M. Hyndman" ("Nh÷ng n¨m cuèi ®êi cña víi tê "§ång chÝ", tê b¸o cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn H. M. Hen-®man"). ⎯ 460. c¸nh t¶. ⎯ 393. Hª-ghen (Hegel), Gioãc-gi¬ Vin-hem Phri-®rÝch (1770 - 1831) ⎯ nhµ Gu-tèp-xki, V. A. ⎯ xem Ma-Ðp-xki, E. triÕt häc vÜ ®¹i §øc; nhµ duy t©m kh¸ch quan, nhµ t− t−ëng cña Gu-ts¬-cèp, A. I. (1862 - 1936) ⎯ mét tªn t− b¶n lín, ng−êi tæ chøc giai cÊp t− s¶n §øc. TriÕt häc cña Hª-ghen lµ ®Ønh cao cña chñ vµ l·nh ®¹o §¶ng th¸ng M−êi. Trong thêi kú c¸ch m¹ng 1905 - nghÜa duy t©m §øc håi cuèi thÕ kû XVIII - ®Çu thÕ kû XIX. 1907, Gu-ts¬-cèp chèng l¹i phong trµo c¸ch m¹ng, ñng hé chÝnh C«ng lao cã tÝnh chÊt lÞch sö cña Hª-ghen lµ sù nghiªn cøu s©u s¸ch cña chÝnh phñ th¼ng tay ®µn ¸p giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng s¾c vµ toµn diÖn phÐp biÖn chøng, vµ phÐp biÖn chøng nµy lµ mét d©n. N¨m 1910 - 1911 lµ chñ tÞch §u-ma nhµ n−íc III. Trong trong nh÷ng nguån gèc lý luËn cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, lµ chñ tÞch ñy ban c«ng cña C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen. Song Hª-ghen ®· coi thÕ giíi kh¸ch nghiÖp chiÕn tranh trung −¬ng vµ uû viªn cña Héi ®ång phßng quan vµ thùc t¹i lµ s¶n phÈm cña "tinh thÇn tuyÖt ®èi", cña "ý niÖm thñ ®Æc biÖt. Sau C¸ch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, tuyÖt ®èi". lµ bé tr−ëng Bé chiÕn tranh vµ hµng h¶i trong thµnh phÇn ®Çu Nh÷ng t¸c phÈm chÝnh cña Hª-ghen lµ: "HiÖn t−îng häc tiªn cña ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n. Th¸ng T¸m 1917 tham gia tinh thÇn" (1806), "Khoa häc l«-gÝch" (1812 - 1816), "B¸ch khoa tæ chøc cuéc phiÕn lo¹n cña Coãc-ni-lèp. Sau C¸ch m¹ng x· héi toµn th− c¸c bé m«n triÕt häc" (1817), "TriÕt häc ph¸p quyÒn" chñ nghÜa th¸ng M−êi tÝch cùc ®Êu tranh chèng l¹i ChÝnh quyÒn (1821). Nh÷ng t¸c phÈm xuÊt b¶n sau khi chÕt lµ: "Nh÷ng bµi x«-viÕt, trë thµnh mét tªn b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ 138, 162, 381,- gi¶ng vÒ lÞch sö triÕt häc" (1833 - 1836) vµ "Nh÷ng bµi gi¶ng vÒ 382, 387 - 388, 432, 433, 434, 435, 436, 437, 439, 472. mü häc, hay lµ triÕt häc nghÖ thuËt" (1836 - 1838). ⎯ 153. Guèc-c«, V. I. (1863 - 1927) ⎯ mét nhµ ho¹t ®éng ph¶n ®éng ë n−íc HiÕc-s¬ (Hirsch), C¸c-l¬ (1841 - 1900) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - x· héi Nga Nga hoµng. N¨m 1906 lµ thø tr−ëng Bé néi vô. Gi÷ mét §øc, nhµ b¸o; cïng víi V. LiÕp - nÕch biªn tËp tê "Demokratische vai trß quan träng trong chÝnh phñ cña G«-rª-m−-kin; ®· dÝnh Wochenblatt" ("TuÇn san d©n chñ") ë Lai-pxÝch. Sau khi A. Bª- lÝu vµo nh÷ng vô tham « tiÒn b¹c trong ng©n khè vµ biÓn thñ, ben vµ V. LiÕp-nÕch bÞ b¾t, HiÕc-s¬ biªn tËp tê b¸o d©n chñ - do ®ã, theo b¶n ¸n cña Ph¸p viÖn tèi cao, ®· bÞ c¸ch chøc. N¨m x· héi "Der Volksstaat" ("Nhµ n−íc nh©n d©n"). Thêi kú ®¹o luËt 1912 ®−îc bÇu lµm uû viªn Héi ®ång nhµ n−íc. Sau C¸ch m¹ng x· ®Æc biÖt chèng nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ®ang cã hiÖu lùc, héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, Guèc-c« ®Êu tranh chèng l¹i chÝnh quyÒn x«-viÕt, trë thµnh mét tªn b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ 420. HiÕc-s¬ ra n−íc ngoµi, sèng ë Ph¸p, BØ vµ Anh, tuyªn truyÒn
  4. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 642 643 t− t−ëng chñ nghÜa x· héi khoa häc; cã quan hÖ víi C.M¸c vµ chÝnh gi¸o". Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, ch¹y Ph. ¡ng-ghen. N¨m 1896 trë vÒ §øc. ⎯ 456. ra n−íc ngoµi. ⎯ 420. H«n-l¬ (Hall), Lª-«-na (1866 - 1916) ⎯ mét ng−êi x· héi chñ nghÜa I-nèc ⎯ xem §u-br«-vin-xki, I. Ph. Anh, héi viªn Liªn ®oµn x· héi chñ nghÜa, l·nh ®¹o chi nh¸nh cña tæ chøc nµy ë Man-se-xt¬. Lµ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng I-«-nèp (C«i-ghen, Ph. M. ) (1870 - 1923) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - x· lËp §¶ng c«ng nh©n ®éc lËp vµ tõ n¨m 1894 lµ uû viªn Ban chÊp héi, mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ph¸i Bun, vÒ sau lµ ®¶ng viªn hµnh ®¶ng nµy. ⎯ 272, 273. §¶ng céng s¶n. Tõ n¨m 1893 ho¹t ®éng trong c¸c tiÓu tæ d©n chñ - x· héi ë ¤-®Ðt-xa. N¨m 1903 ®−îc bÇu vµo Ban chÊp hµnh I trung −¬ng cña ph¸i Bun. Lµ ®¹i biÓu dù §¹i héi V (§¹i héi Lu©n - ®«n) cña ®¶ng. Th¸ng Ch¹p 1908 tham gia c«ng t¸c cña Héi nghÞ V I-a-c«-vlÐp ⎯ n¨m 1911 lµ chñ nhiÖm t¹i c«ng x−ëng cña Khoãc- §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga; trong nh÷ng vÊn ®Ò va-t¬ ë I-gio gÇn Pª-tÐc-bua. ⎯ 443. c¬ b¶n, I-«-nèp ®· b¶o vÖ c−¬ng lÜnh hµnh ®éng cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng; vÒ sau I-«-nèp ®· cã th¸i ®é ®iÒu hoµ I-cèp, V. C. (Mi-rèp, V.) (sinh n¨m 1882) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - chñ nghÜa ®èi víi ph¸i thñ tiªu. Thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn x· héi, mét ng−êi men-sª-vÝch, ®· céng t¸c víi t¹p chÝ "Phôc thø nhÊt, I-«-nèp gia nhËp c¸nh quèc tÕ chñ nghÜa cña ph¸i Bun. h−ng", b¸o "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi" vµ mét sè c¬ quan Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, gia nhËp §¶ng ng«n luËn kh¸c cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch theo ph¸i thñ tiªu. céng s¶n (b) Nga, c«ng t¸c trong Ban chÊp hµnh ®¶ng bé tØnh Thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, lµ ng−êi theo chñ nghÜa Vèt-xc¬. ⎯ 314, 394, 397, 406. vÖ quèc. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, I-cèp lµm viÖc trong hÖ thèng hîp t¸c x·. N¨m 1931 bÞ kÕt ¸n trong I-u-®in ⎯ xem Ai-den-st¸t, I. L. vô xö tæ chøc men-sª-vÝch ph¶n c¸ch m¹ng "Côc liªn hiÖp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga". ⎯ 229. 233. I-u-ri ⎯ xem Br«n-stanh, P. A. I-d¬-g«-Ðp (Lan-®ª), A. X. (sinh n¨m 1872) ⎯ nhµ chÝnh luËn t− s¶n, I-xóp, I. A. (Mi-kha-in) (1878 - 1920) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - x· héi, mét trong nh÷ng nhµ t− t−ëng cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. mét ng−êi men-sª-vÝch. N¨m 1907 tham gia Ban chÊp hµnh Tho¹t ®Çu lµ "mét ng−êi m¸c-xÝt hîp ph¸p" cã thêi gian ®· gia trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®¹i diÖn cho nhËp §¶ng d©n chñ - x· héi, ®Õn n¨m 1905 th× nh¶y sang §¶ng nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch . Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng d©n chñ - lËp hiÕn. §· tõng c«ng kÝch d÷ déi nh÷ng ng−êi b«n- thèng trÞ, I-xóp lµ ng−êi thuéc ph¸i thñ tiªu, céng t¸c víi t¹p sª-vÝch trªn c¸c c¬ quan ng«n luËn cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - chÝ "B×nh minh cña chóng ta" vµ mét sè xuÊt b¶n phÈm kh¸c cña lËp hiÕn: b¸o "Ng«n luËn", t¹p chÝ "Ký sù miÒn Nam" vµ t¹p chÝ ph¸i thñ tiªu. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, "T− t−ëng Nga", tham gia v¨n tËp ph¶n c¸ch m¹ng "Nh÷ng c¸i lµ ng−êi theo ph¸i chñ nghÜa vÖ quèc. N¨m 1917 lµ uû viªn Ban chÊp mèc". Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, I-d¬-g«-Ðp hµnh nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch M¸t-xc¬-va, tham gia Ban chÊp céng t¸c víi t¹p chÝ cña nhãm trÝ thøc suy ®åi, tê "TruyÒn tin v¨n hµnh X«-viÕt M¸t-xc¬-va vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng c¸c X«- häc". V× ho¹t ®éng chÝnh luËn ph¶n c¸ch m¹ng nªn ®Õn n¨m 1922 I-d¬-g«-Ðp bÞ trôc xuÊt ra n−íc ngoµi. ⎯ 110, 111, 139, 147, viÕt toµn Nga kho¸ thø nhÊt. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, c«ng t¸c ë ViÖn b¶o tµng lao ®éng. ⎯ 33, 34, 48, 175. 178, 179, 180, 181, 182, 183, 184, 185, 324, 358, 428 - 429. 56, 63, 215, 216 - 217, 218, 300, 303, 307, 309, 317, 335, 352 I-g«-r¬ ⎯ xem G«-rÐp, B. I. 375 - 376, 401, 402, 410. I-g«-rÐp ⎯ xem G«-rÐp, B. I. In-n«-ken-ti ⎯ xem §u-br«-vin-xki, I. Ph. I-li-«-®o (T¬-ru-pha-nèp, X. M) (sinh n¨m 1880) ⎯ tu sÜ, mét trong In-n«-ken-ti-Ðp ⎯ xem §u-br«-vin-xki, I. Ph. nh÷ng thñ lÜnh cña bän Tr¨m ®en, ®· thµnh lËp "Héi ng−êi Nga
  5. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 644 645 ®Êu tranh tÝch cùc chèng chñ nghÜa c¬ héi trong Quèc tÕ II, K chµo mõng tæ chøc m¸c-xÝt Nga ®Çu tiªn lµ nhãm "Gi¶i phãng Kh«-mi-a-cèp, N. A (1850 - 1925) ⎯ ®¹i ®Þa chñ, ®¶ng viªn §¶ng lao ®éng", vÒ sau cã th¸i ®é ®ång t×nh víi nh÷ng ng−êi b«n-sª- vÝch. Trong nhiÒu t¸c phÈm cña m×nh, La-ph¸c-g¬ ®· tuyªn truyÒn th¸ng M−êi. Tõ n¨m 1896 ®Õn n¨m 1902 lµ gi¸m ®èc Côc n«ng vµ b¶o vÖ t− t−ëng cña chñ nghÜa M¸c trong lÜnh vùc chÝnh trÞ nghiÖp trong Bé n«ng nghiÖp vµ tµi s¶n quèc gia. Lµ ®¹i biÓu §u- kinh tÕ häc, triÕt häc, lÞch sö, ng«n ng÷ häc; ®· ®Êu tranh chèng ma nhµ n−íc II, III vµ IV; lµ chñ tÞch §u-ma nhµ n−íc III cho ®Õn th¸ng Ba 1910. ⎯ 252. chñ nghÜa c¶i l−¬ng vµ chñ nghÜa xÐt l¹i. Song c¸c t¸c phÈm cña La-ph¸c-g¬ vÉn cßn cã nh÷ng luËn ®iÓm lý luËn sai lÇm, ®Æc biÖt lµ Khun-®¸t-dª, G. I. (M«-xcèp-xki, A) (sinh n¨m 1877) ⎯ tham gia trong vÊn ®Ò n«ng d©n vµ vÊn ®Ò d©n téc, trong vÊn ®Ò nh÷ng nhiÖm vô cña c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa. phong trµo d©n chñ - x· héi tõ n¨m 1898; sau §¹i héi II §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, theo ph¸i men-sª-vÝch. Tõ th¸ng Cho r»ng con ng−êi khi vÒ giµ th× kh«ng cßn cã Ých cho cuéc M−êi mét 1906 ®Õn th¸ng M−êi 1907 lµ uû viªn Ban chÊp hµnh ®Êu tranh c¸ch m¹ng, La-ph¸c-g¬ vµ vî lµ L«-ra (con g¸i cña ®¶ng bé M¸t-xc¬-va §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®¹i C. M¸c) ®· tù s¸t. V. I. Lªn-nin ®· thay mÆt §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®äc ®iÕu v¨n. ⎯ 387 - 454. biÓu dù §¹i héi V (§¹i héi Lu©n-®«n) cña ®¶ng. Trong nh÷ng n¨m 1909 - 1913, lµ mét ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng, céng La-rin, I-u. (Lu-ri-ª, M.A) (1882 - 1932) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - t¸c víi tê "Ng−êi d©n chñ - x· héi", C¬ quan ng«n luËn trung x· héi, mét ng−êi men-sª-vÝch. Sau khi cuéc C¸ch m¹ng 1905 - −¬ng cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Trong thêi kú 1907 bÞ thÊt b¹i, trë thµnh mét trong nh÷ng ng−êi tuyªn truyÒn chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, lµ mét ng−êi men-sª-vÝch quèc tÝch cùc cho chñ nghÜa thñ tiªu. Tham gia tÝch cùc Khèi th¸ng tÕ chñ nghÜa. N¨m 1917 giai nhËp nhãm "§êi sèng míi". Tõ T¸m chèng ®¶ng do T¬-rèt-xki thµnh lËp n¨m 1912. Sau C¸ch m¹ng n¨m 1918 ®Õn n¨m 1920 lµ ®¹i biÓu cña chÝnh phñ men-sª-vÝch d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, cÇm ®Çu nhãm men-sª-vÝch Gru-di-a ë M¸t-xc¬-va. VÒ sau th«i kh«ng ho¹t ®éng chÝnh quèc tÕ chñ nghÜa; nhãm nµy ®· xuÊt b¶n t¹p chÝ "Quèc tÕ". Th¸ng trÞ. ⎯ 218. T¸m 1917 La-rin ®−îc kÕt n¹p vµo ®¶ng b«n-sª-vÝch. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi La-rin lµm viÖc trong c¸c L tæ chøc x«-viÕt vµ kinh tÕ. ⎯ 227 - 237, 241, 242, 243 - 244, 344, 361, 362, 363, 364, 365 - 367, 368 - 370, 373 - 374, 393, 409, 413, La-ph¸c-g¬ (Lafargue), L«-ra (1845 - 1911) ⎯ nhµ ho¹t ®éng cña 421, 429, 476, 478. phong trµo c«ng nh©n Ph¸p, con g¸i cña C. M¸c, vî cña P«n La- La-vrèp, P. L. (1823 - 1900) ⎯ nhµ t− t−ëng næi tiÕng cña ph¸i d©n ph¸c-g¬. §· ®ãng gãp rÊt nhiÒu vµo viÖc phæ biÕn chñ nghÜa M¸c ë Ph¸p; ®· cïng víi chång dÞch "Tuyªn ng«n cña §¶ng céng tuý, ®¹i biÓu cña tr−êng ph¸i chñ quan trong x· héi häc; t¸c gi¶ s¶n" ra tiÕng Ph¸p, ®· dÞch ra tiÕng Ph¸p cuèn "Gãp phÇn phª cuèn "Nh÷ng bøc th− lÞch sö" (1868 - 1869). Lµ ng−êi ®Ò x−íng ph¸n chÝnh trÞ kinh tÕ häc" cña C.M¸c, cuèn "Lót-vÝch Ph¬-b¸ch ra thuyÕt "anh hïng" vµ "®¸m ®«ng", mét thuyÕt d©n tuý ph¶n vµ sù c¸o chung cña triÕt häc cæ ®iÓn §øc" cña Ph.¡ng-ghen ®éng phñ nhËn nh÷ng quy luËt kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn cña vµ c¸c t¸c phÈm kh¸c cña nhµ s¸ng lËp chñ nghÜa céng s¶n x· héi vµ cho r»ng sù tiÕn bé cña loµi ng−êi lµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng khoa häc. ⎯ 387 - 454. cña "nh÷ng c¸ nh©n biÕt suy nghÜ mét c¸ch cã phª ph¸n". La-ph¸c-g¬ (Lafargue), P«n (1842 - 1911) ⎯ nhµ ho¹t ®éng xuÊt s¾c La-vrèp lµ héi viªn héi "Ruéng ®Êt vµ tù do", sau lµ ®¶ng "D©n ý". Tõ n¨m 1870 sèng ë n−íc ngoµi, xuÊt b¶n t¹p chÝ "TiÕn cña phong trµo c«ng nh©n Ph¸p vµ quèc tÕ, nhµ chÝnh luËn cã lªn!" (Xuy-rÝch-Lu©n-®«n, 1873 - 1876), lµ chñ biªn tê "TruyÒn tµi, mét trong nh÷ng ng−êi ®Çu tiªn ®i theo chñ nghÜa céng s¶n tin D©n ý" (1883 - 1886), tham gia biªn tËp c¸c v¨n tËp cña ph¸i khoa häc ë Ph¸p, b¹n vµ b¹n chiÕn ®Êu gÇn gòi cña C. M¸c vµ D©n ý: "Nh÷ng tµi liÖu vÒ lÞch sö phong trµo c¸ch m¹ng - x· héi Ph. ¡ng-ghen. Lµ thµnh viªn cña Quèc tÕ I. Cïng víi Gi.Ghe - ë Nga" (1893 - 1896); lµ thµnh viªn cña Quèc tÕ I, quen C. M¸c ®¬ thµnh lËp §¶ng c«ng nh©n Ph¸p, lµ chñ biªn tê b¸o "L'ÐgalitÐ" vµ Ph. ¡ng-ghen vµ cã trao ®æi th− tõ víi hai «ng. ⎯ 150. ("B×nh ®¼ng"), c¬ quan ng«n luËn cña ®¶ng nµy. La-ph¸c-g¬
  6. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 646 647 L¸t-xan (Lassalle), PhÐc-®i-n¨ng (1825 - 1864) ⎯ nhµ x· héi chñ nghÜa sª-vÝch, lµ mét trong sè nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ®· ký bøc tiÓu t− s¶n §øc, ng−êi ®Ò x−íng ra mét trong nh÷ng biÕn d¹ng "Th− ngá" nãi vÒ viÖc thñ tiªu ®¶ng; biªn tËp t¹p chÝ "B×nh minh cña chñ nghÜa c¬ héi trong phong trµo c«ng nh©n §øc: chñ nghÜa cña chóng ta" , céng t¸c víi tê "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi", L¸t-xtan. L¸t-xan lµ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp Tæng liªn "Phôc h−ng" vµ nh÷ng xuÊt b¶n phÈm ®Þnh kú kh¸c cña nh÷ng ®oµn c«ng nh©n §øc (1863). ViÖc thµnh lËp Tæng liªn ®oµn cã ng−êi men-sª-vÝch theo ph¸i thñ tiªu. Trong nh÷ng n¨m chiÕn mét ý nghÜa tÝch cùc ®èi víi phong trµo c«ng nh©n, song L¸t- tranh thÕ giíi thø nhÊt, lµ mét ng−êi x· héi - s«-vanh, ñng hé xan, ®−îc bÇu lµm chñ tÞch Tæng liªn ®oµn, ®· ®−a Tæng liªn nhãm vÖ quèc chñ nghÜa cùc h÷u. Cã th¸i ®é thï ®Þch ®èi víi ®oµn ®i theo con ®−êng c¬ héi chñ nghÜa. Ph¸i L¸t-xan hy väng C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, ®Êu tranh tÝch cùc b»ng con ®−êng cæ ®éng mét c¸ch hîp ph¸p cho quyÒn phæ th«ng chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt; n¨m 1920 bÞ truy tè trong vô "Trung ®Çu phiÕu, b»ng con ®−êng thµnh lËp c¸c héi s¶n xuÊt ®−îc nhµ t©m s¸ch l−îc" ph¶n c¸ch m¹ng. VÒ sau lµm c«ng t¸c v¨n häc ⎯ n−íc gioong-ke trî cÊp, cã thÓ ®¹t ®Õn chç thiÕt lËp ®−îc "nhµ 57, 111, 132 - 133, 145, 159, 215, 216, 223, 224, 226, 241, 243, n−íc nh©n d©n tù do". L¸t-xan ñng hé chÝnh s¸ch thèng nhÊt 247, 248 - 249, 250, 329, 330 - 331, 344, 360, 369, 373 - 374, 393, n−íc §øc "tõ trªn xuèng" d−íi b¸ quyÒn l·nh ®¹o cña n−íc 409, 413, 428, 431. Phæ ph¶n ®éng. ChÝnh s¸ch c¬ héi chñ nghÜa cña ph¸i L¸t-xan lµ mét trë ng¹i cho ho¹t ®éng cña Quèc tÕ I vµ cho viÖc thµnh Lªn-xbª-ri (Lansbury), Gioãc-gi¬ (1859 - 1940) ⎯ mét trong nh÷ng lËp mét ®¶ng c«ng nh©n ch©n chÝnh ë §øc, c¶n trë viÖc rÌn luyÖn l·nh tô cña C«ng ®¶ng Anh. N¨m 1892 gia nhËp Liªn ®oµn d©n ý thøc giai cÊp trong c«ng nh©n. chñ - x· héi, n¨m 1906 gia nhËp C«ng ®¶ng. Trong nh÷ng n¨m 1910 - 1912 vµ 1922 - 1940 lµ nghÞ sÜ quèc héi. Trong nh÷ng n¨m Nh÷ng quan ®iÓm lý luËn vµ chÝnh trÞ cña ph¸i L¸t-xan ®· 1912 - 1922 xuÊt b¶n vµ biªn tËp tê b¸o hµng ngµy "The Daily bÞ c¸c t¸c gi¶ kinh ®iÓn cña chñ nghÜa M¸c-Lª-nin phª ph¸n kÞch Herald" ("TruyÒn tin hµng ngµy"). Trong nh÷ng n¨m 1929 - 1931 liÖt (xem C. M¸c. "Phª ph¸n c−¬ng lÜnh G«-ta"; V. I. Lª-nin. lµ bé tr−ëng phô tr¸ch c¸c c«ng t¸c c«ng céng. Trong nh÷ng "Nhµ n−íc vµ c¸ch m¹ng" vµ c¸c t¸c phÈm kh¸c). ⎯ 459. n¨m 1931 - 1935 lµ chñ tÞch C«ng ®¶ng, ⎯ 272 - 273, L©y-t©y-den, G. § (Vi-a-dem-xki, Lin-cèp, G.) (1874 - 1919) ⎯ mét Li-be, M. I. (G«n-®man, M. I., Be-r¬) (1880 - 1937) ⎯ mét trong ng−êi d©n chñ - x· héi. B¾t ®Çu ho¹t ®éng c¸ch m¹ng trong nh÷ng nh÷ng thñ lÜnh cña ph¸i Bun. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n n¨m 90. Sau §¹i héi II §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®éng thèng trÞ, lµ ng−êi theo ph¸i thñ tiªu; n¨m 1912 lµ ng−êi trë thµnh mét ng−êi b«n-sª-vÝch; céng t¸c víi c¸c b¸o "TiÕn lªn", ho¹t ®éng tÝch cùc cña Khèi th¸ng T¸m chèng ®¶ng. Trong thêi "Ng−êi v« s¶n" vµ c¸c c¬ quan ng«n luËn b«n-sª-vÝch kh¸c. Trong kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, lµ mét ng−êi x· héi - s«- nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cã cao trµo c¸ch m¹ng vanh. Sau C¸ch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, lµ uû míi, L©y-t©y-den tiÕn hµnh c«ng t¸c ®¶ng ë Tu-la. Sau C¸ch viªn Ban chÊp hµnh X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n vµ binh sÜ Pª- m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, ®· cã lóc theo lËp tr−êng t¬-r«-gr¸t vµ uû viªn §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch quèc tÕ chñ nghÜa, gia nhËp nhãm c¸c X«-viÕt kho¸ thø nhÊt; ®øng trªn lËp tr−êng men-sª-vÝch "§êi sèng míi". N¨m 1918 L©y-t©y-den quay trë l¹i hµng ngò ph¶n c¸ch m¹ng, t¸n thµnh chÝnh phñ liªn hiÖp. Cã th¸i ®é thï ®¶ng b«n-sª-vÝch; th¸ng Giªng 1919 hy sinh ë mÆt trËn phÝa ®Þch ®èi víi C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, hÕt søc §«ng. ⎯ 297, 298, 299, 307, 308, 314. thï ®Þch ChÝnh quyÒn x«-viÕt. VÒ sau th«i kh«ng ho¹t ®éng chÝnh trÞ n÷a, chuyÓn sang lµm c«ng t¸c kinh tÕ, ⎯ 314, 334, 347, Lª-nin, V.I (U-li-a-nèp, V. I., Lª-nin, N.) (1870 - 1924) ⎯ nh÷ng 374, 376. tµi liÖu vÒ tiÓu sö. ⎯ 222, 354, 389, 391, 392, 410. Li-tèp-tsÐp, X, ⎯ xem P«-li-a-cèp, X. L. Lª-vi-tx¬-ki (Txª-®Ðc-bau-m¬), V. O. (sinh n¨m 1883) ⎯ mét ng−êi Li-u-bÝch ⎯ xem Xam-me, I. A. d©n chñ - x· héi, mét ng−êi men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cã cao trµo c¸ch m¹ng míi, lµ mét LiÕp - nÕch (Liebknecht), Vin-hem (1826 - 1900) ⎯ nhµ ho¹t ®éng næi trong nh÷ng thñ lÜnh cña ph¸i thñ tiªu; gia nhËp trung t©m men-
  7. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 648 649 tiÕng cña phong trµo c«ng nh©n §øc vµ quèc tÕ, mét trong nh÷ng héi Lu©n-®«n) §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ t¹i ®¹i ng−êi s¸ng lËp vµ l·nh ®¹o §¶ng d©n chñ - x· héi §øc. Tõ héi nµy ®· ñng hé nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. Ngay tõ nh÷ng n¨m 1875 vµ cho ®Õn cuèi ®êi, LiÕp-nÕch lµ uû viªn Ban chÊp hµnh ngµy ®Çu cña cuéc chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, Lóc-x¨m-bua trung −¬ng §¶ng d©n chñ - x· héi §øc vµ tæng biªn tËp cña tê theo lËp tr−êng quèc tÕ chñ nghÜa. Lµ mét trong nh÷ng ng−êi "Vorwärts" ("TiÕn lªn"), c¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ®¶ng. chñ x−íng viÖc thµnh lËp nhãm "Quèc tÕ" ë §øc, vÒ sau ®æi tªn Tõ n¨m 1867 ®Õn n¨m 1870, lµ nghÞ sÜ quèc héi miÒn B¾c §øc, lµ nhãm "Xp¸c-ta-cót", sau ®ã l¹i ®æi tªn lµ "Liªn minh Xp¸c vµ tõ n¨m 1874 nhiÒu lÇn ®−îc bÇu lµm ®¹i biÓu quèc héi §øc; ta-cót". Sau cuéc C¸ch m¹ng th¸ng M−êi mét 1918 ë §øc Lóc- ®· khÐo biÕt lîi dông diÔn ®µn quèc héi ®Ó v¹ch trÇn chÝnh s¸ch x¨m-bua tham gia l·nh ®¹o §¹i héi thµnh lËp §¶ng céng s¶n §øc. ®èi ngo¹i vµ ®èi néi ph¶n ®éng cña bän gioong-ke Phæ. V× ho¹t Th¸ng Giªng 1919 bµ bÞ b¾t råi bÞ giÕt theo lÖnh cña chÝnh phñ ®éng c¸ch m¹ng nªn ®· nhiÒu lÇn bÞ xö tï. §· tÝch cùc tham gia Sai-®ª-man. Lª-nin ®¸nh gi¸ cao R. Lóc-x¨m-bua, nhiÒu lÇn ho¹t ®éng cña Quèc tÕ I vµ tÝch cùc tham gia viÖc tæ chøc Quèc phª ph¸n sai lÇm cña bµ trong mét sè vÊn ®Ò, qua ®ã gióp bµ cã tÕ II. C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen ®· ®¸nh gi¸ cao LiÕp-nÕch. §ång ®−îc mét lËp tr−êng ®óng ®¾n. ⎯ 20. thêi hai «ng còng ®· phª ph¸n LiÕp-nÕch vÒ mét sè sai lÇm c¸ Lvèp, N. N. (Lvèp ®Ö nhÊt) ( 1867 - 1944) ⎯ ®Þa chñ; theo nhËn ®Þnh biÖt cã tÝnh chÊt ®iÒu hoµ chñ nghÜa, gióp LiÕp-nÕch cã mét lËp tr−êng ®óng ®¾n ⎯ 173, 366. cña V. I. Lª-nin th× Lvèp lµ "mét tªn quý téc ph¶n c¸ch m¹ng", lµ "®iÓn h×nh cña mét tªn d©n chñ -lËp hiÕn ph¶n béi". Lµ mét Lin-®èp, G. ⎯ xem L©y-t©y-den, G. §. trong nh÷ng ng−êi thµnh lËp ®¶ng "canh t©n hoµ b×nh". Lµ ®¹i L«-pa-tin, G. A. (1845 - 1918) ⎯ mét ng−êi d©n tuý - c¸ch m¹ng Nga biÓu c¸c §u-ma nhµ n−íc I, II, III vµ IV. Trong c¸c §u-ma III vµ IV, lµ thñ lÜnh cña "ph¸i tiÕn bé". N¨m 1917, lµ mét trong næi tiÕng. Trong nh÷ng n¨m 70, trong khi sèng ë n−íc ngoµi, nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o héi liªn hiÖp ®Þa chñ. Sau C¸ch m¹ng x· cã quan hÖ b¹n bÌ víi C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen, ®−îc bÇu vµo héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµ mét nhµ b¸o b¹ch vÖ, vÒ sau trë Héi ®ång trung −¬ng Quèc tÕ I. "Ýt ng−êi mµ t«i yªu mÕn vµ thµnh mét tªn b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ 291, 292, 293, 388, 435, kÝnh träng nh− «ng Êy", ⎯ C. M¸c ®· viÕt vÒ L«-pa-tin nh− vËy 437. (Toµn tËp, t. XXVI, 1935, tr. 260.). Cïng víi N. Ph. §a-ni-en-x«n, L«-pa-tin ®· dÞch sang tiÕng Nga tËp 1 bé "T− b¶n". §· nhiÒu M lÇn bÞ b¾t gi÷ v× ho¹t ®éng c¸ch m¹ng. N¨m 1887 bÞ kÕt ¸n tö Ma-ca-r¬ ⎯ xe N«-ghin, V. P. h×nh, ¸n nµy ®−îc thay b»ng ¸n khæ sai chung th©n, bÞ ph¹t giam trong sµ-lim giam mét ng−êi ë ph¸o ®µi Sli-xen-bua. N¨m 1905 Ma-cla-cèp, V. A. (1870 - 1957) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn c¸nh ®−îc ©n x¸, vÒ sau th«i kh«ng ho¹t ®éng chÝnh trÞ. ⎯ 116. h÷u, ®Þa chñ, lµm nghÒ luËt s−, ®· tham gia nhiÒu vô ¸n chÝnh Lu-ri-ª, M. A. ⎯ xem La-rin, I-u. trÞ. §¹i biÓu cña M¸t-xc¬-va t¹i §u-ma nhµ n−íc II, III vµ IV, uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Lóc-x¨m-bua (Luxemburg), R«-da (1871 - 1919) ⎯ nhµ ho¹t ®éng xuÊt Sau C¸ch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, lµ ®¹i sø cña s¾c cña phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ, mét trong nh÷ng thñ lÜnh ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n ë Pa-ri, sau ®ã trë thµnh mét tªn b¹ch cña c¸nh t¶ trong Quèc tÕ II. B¾t ®Çu ho¹t ®éng c¸ch m¹ng vµo vÖ l−u vong. ⎯ 182, 211, 289 - 290, 292. nöa cuèi nh÷ng n¨m 80, lµ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp vµ Ma-Ðp-xki, E. (Gu-tèp-xki, V. A.) (1875 - 1918) ⎯ mét ng−êi d©n l·nh ®¹o §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan, ®Êu tranh chèng l¹i chñ chñ - x· héi, mét ng−êi men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m thÕ nghÜa d©n téc trong hµng ngò phong trµo c«ng nh©n Ba-lan. Tõ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cã cao trµo c¸ch m¹ng míi, lµ ng−êi n¨m 1897 tham gia tÝch cùc phong trµo d©n chñ - x· héi §øc, theo ph¸i thñ tiªu, céng t¸c víi t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng tiÕn hµnh ®Êu tranh chèng chñ nghÜa BÐc-stanh vµ chñ nghÜa Min- ta", víi b¸o "Tia s¸ng" vµ mét sè c¬ quan ng«n luËn kh¸c cña l¬-r¨ng. Lóc-x¨m-bua tham gia cuéc c¸ch m¹ng Nga thø nhÊt nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch theo ph¸i thñ tiªu. Trong thêi kú chiÕn (ë V¸c-sa-va), n¨m 1907 tham gia c«ng t¸c cña §¹i héi V (§¹i
  8. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 650 651 tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, lµ mét ng−êi vÖ quèc chñ nghÜa. Sau M¸c-§«-nan (MacDonald), Giªm-x¬ Ram-x©y (1866 - 1937) ⎯ nhµ C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, Ma-Ðp-xki ®Êu tranh ho¹t ®éng chÝnh trÞ Anh, mét trong sè nh÷ng nhµ s¸ng lËp vµ chèng l¹i ChÝnh quyÒn x«-viÕt. ⎯ 133. l·nh tô cña C«ng ®¶ng. Thi hµnh mét chÝnh s¸ch cùc kú c¬ héi Ma-li-nèp-xki, A. A. ⎯ xem B«-g®a-nèp, A. chñ nghÜa trong ®¶ng vµ trong Quèc tÕ II. Tuyªn truyÒn thuyÕt ph¶n ®éng vÒ sù hîp t¸c giai cÊp vµ vÒ viÖc chñ nghÜa t− b¶n ph¸t Ma-xlèp, P.P. (1867 - 1946) ⎯ mét nhµ kinh tÕ häc , mét ng−êi d©n triÓn dÇn lªn thµnh chñ nghÜa x· héi ("chñ nghÜa x· héi cã tÝnh chñ - x· héi, t¸c gi¶ cña nhiÒu t¸c phÈm viÕt vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt, chÊt x©y dùng"). Trong thêi gian ®Çu cña cuéc chiÕn tranh thÕ trong ®ã m−u toan xÐt l¹i chñ nghÜa M¸c. Sau §¹i héi II §¶ng giíi thø nhÊt, M¸c-§«-nan gi÷ lËp tr−êng hoµ b×nh chñ nghÜa, c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, gia nhËp ph¸i men-sª-vÝch; sau ®ã ®i theo con ®−êng c«ng khai ñng hé giai cÊp t− s¶n ®Õ ®−a ra mét c−¬ng lÜnh men-sª-vÝch vÒ viÖc ®Þa ph−¬ng c«ng quèc chñ nghÜa. Trong nh÷ng n¨m 1918 - 1920, ra søc ng¨n trë h÷u ho¸ ruéng ®Êt. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng cuéc ®Êu tranh cña c«ng nh©n Anh ph¶n ®èi sù can thiÖp chèng trÞ vµ cã cao trµo c¸ch m¹ng míi, lµ ng−êi thuéc ph¸i thñ tiªu; x«-viÕt; thi hµnh chÝnh s¸ch chia rÏ giai cÊp c«ng nh©n. N¨m 1924 trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, lµ mét ng−êi x· héi - vµ nh÷ng n¨m 1929 - 1931 M¸c-§«-nan lµm thñ t−íng. ChÝnh s«-vanh. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi th«i kh«ng phñ c«ng ®¶ng cña M¸c -§«-nan ®µn ¸p tµn b¹o phong trµo gi¶i ho¹t ®éng chÝnh trÞ n÷a, lµm c«ng t¸c s− ph¹m vµ khoa häc. Tõ phãng d©n téc ë c¸c thuéc ®Þa Anh, thi hµnh chÝnh s¸ch chèng n¨m 1929 lµ viÖn sÜ ViÖn hµn l©m khoa häc Liªn-x«. ⎯ 111. c«ng nh©n. Trong nh÷ng n¨m tõ 1931 ®Õn 1935 M¸c-§«-nan cÇm ®Çu c¸i gäi lµ "chÝnh phñ d©n téc"; chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ (1885 - 1953) ⎯ mét ng−êi x· héi chñ Man (Man), Hen-®rÝch, ®¬ nµy lµ do bän b¶o thñ quyÕt ®Þnh. ⎯ 236, 271 - 272, 273, 476. nghÜa BØ, tõ n¨m 1939 lµ chñ tÞch §¶ng x· héi chñ nghÜa BØ. Tõ n¨m 1911 tham gia ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc gi¸o dôc c«ng nh©n. M¸c-khlÐp-xki (Marchlewski), Giu-li-an (C¸c-xki) (1866 - 1925) ⎯ mét Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, lµ mét ng−êi x· nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo c«ng nh©n Ba-lan vµ quèc héi - s«-vanh. N¨m 1935 lµ bé tr−ëng Bé lao ®éng, tõ n¨m 1936 tÕ. Lµ mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc vµ l·nh ®¹o §¶ng d©n ®Õn n¨m 1940 lµ bé tr−ëng Bé tµi chÝnh. Thêi kú qu©n ®éi chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va. §· tham gia tÝch cùc HÝt-le chiÕm ®ãng BØ, Man hîp t¸c víi bän ph¸t-xÝt, sau khi BØ cuéc c¸ch m¹ng 1905 - 1907. T¹i §¹i héi V (§¹i héi Lu©n-®«n) ®−îc gi¶i phãng y bá ch¹y sang Thôy-sÜ vµ ®Õn n¨m 1946 th× §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®−îc bÇu lµm uû viªn bÞ toµ ¸n BØ kÕt ¸n v¾ng mÆt 20 n¨m tï. ⎯ 245. dù khuyÕt Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - M¸c (Marx), C¸c (1818 - 1883) ⎯ ng−êi s¸ng lËp ra chñ nghÜa céng x· héi Nga. §¹i biÓu dù c¸c ®¹i héi cña Quèc tÕ II ë Xuy-rÝch vµ Stót-ga. Tõ n¨m 1909 ho¹t ®éng chñ yÕu lµ trong §¶ng d©n chñ - s¶n khoa häc, mét nhµ t− t−ëng thiªn tµi, lµ l·nh tô vµ ng−êi x· héi §øc. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt thÇy cña giai cÊp v« s¶n quèc tÕ (xem bµi cña V. I. Lª-nin "C¸c ®· cïng víi C. LiÕp-nÕch vµ R.Lóc-x¨m-bua tiÕn hµnh ®Êu tranh M¸c (S¬ l−îc tiÓu sö, kÌm theo sù tr×nh bµy chñ nghÜa M¸c)", Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 26, tr. 43 - 93). ⎯ chèng bän x· héi - s«-vanh, tham gia viÖc thµnh lËp "Liªn minh Xp¸c-ta-cót". V× ho¹t ®éng c¸ch m¹ng nªn ®· nhiÒu lÇn bÞ ®µn ¸p. 99, 123, 153, 193 - 194, 455, 456, 458 - 460, 461, 462. Theo yªu cÇu cña ChÝnh phñ x«-viÕt n¨m 1918 M¸c-khlÐp- M¸c-cèp, N. E. (M¸c-cèp ®Ö nhÞ) (sinh n¨m 1876) ⎯ mét nhµ ho¹t ®éng xki ®−îc th¶ ra khái tr¹i tËp trung §øc vµ sang ë n−íc Nga x«- chÝnh trÞ ph¶n ®éng cña n−íc Nga Nga hoµng, mét trong nh÷ng viÕt; ®−îc bÇu vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng c¸c X«-viÕt toµn ng−êi l·nh ®¹o c¸c tæ chøc tµn s¸t cña bän Tr¨m ®en "Liªn minh Nga vµ tiÕp tôc lµ uû viªn Ban chÊp hµnh nµy cho ®Õn hÕt ®êi. nh©n d©n Nga" vµ "Héi Mi-kha-in ¸c-khan-ghen", mét ®Þa chñ N¨m 1919 ®−îc ®−a vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng lín. §¹i biÓu cña tØnh Cuèc-xc¬ trong c¸c §u-ma nhµ n−íc III s¶n §øc. §· tham gia thµnh lËp Quèc tÕ céng s¶n. Tõ n¨m 1923 vµ IV. Trong §u-ma, lµ mét trong nh÷ng l·nh tô cña c¸nh lµ chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng Tæ chøc quèc tÕ trî gióp c¸c h÷u. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, trë thµnh chiÕn sÜ c¸ch m¹ng. T¸c gi¶ cña nhiÒu t¸c phÈm viÕt vÒ c¸c vÊn mét tªn b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ 252, 388, 439, 470. ®Ò kinh tÕ, vÒ lÞch sö Ba-lan vµ c¸c quan hÖ quèc tÕ. ⎯ 20.
  9. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 652 653 M¸c-tèp L. (Txª-®Ðc-bau-m¬, I-u. ¤.) (1873 - 1923) ⎯ mét trong tÝnh chÊt ©m m−u vµ kh«ng chó ý ®Õn lîi Ých cña n«ng d©n. ¤ng nh÷ng thñ lÜnh cña ph¸i men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m thÕ tuyªn truyÒn cho mét kÕ ho¹ch tiÓu t− s¶n kh«ng t−ëng lµ gi¶i lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cã cao trµo c¸ch m¹ng míi, lµ ng−êi quyÕt vÊn ®Ò c«ng nh©n b»ng con ®−êng "hîp t¸c gi÷a lao ®éng thuéc ph¸i thñ tiªu, biªn tËp b¸o "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - vµ t− b¶n". V. I. Lª-nin coi «ng lµ ®¹i biÓu cña chñ nghÜa x· héi x· héi", tham gia héi nghÞ th¸ng T¸m chèng ®¶ng (1912). Trong phi v« s¶n tr−íc M¸c (xem Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 26, tr. 49) ⎯ 456. thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt M¸c-tèp gi÷ lËp tr−êng ph¸i gi÷a. Sau C¸ch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, cÇm Men-le-Da-c«-men-xki, A. N. (sinh n¨m 1844) ⎯ nam t−íc, t−íng ®Çu nhãm men-sª-vÝch - quèc tÕ chñ nghÜa. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ch¹y sang phe cña nh÷ng kÎ thï c«ng cña qu©n ®éi Nga hoµng, mét tªn ph¶n ®éng cùc ®oan. N¨m 1906 khai cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt. N¨m 1920 l−u vong sang §øc, ®· cïng víi t−íng Ren-nªn-cam-ph¬ cÇm ®Çu nh÷ng ®¹o qu©n ë BÐc-lanh y xuÊt b¶n tê "TruyÒn tin x· héi chñ nghÜa", mét tê tiÔu ph¹t ®i ®µn ¸p phong trµo c¸ch m¹ng ë Xi-bi-ri. Th¸ng M−êi b¸o men-sª-vÝch ph¶n c¸ch m¹ng. ⎯ 20, 48, 49, 55, 56 - 58, 61, 1906 ®−îc bæ nhiÖm lµm tæng ®èc vïng Pri-ban-tÝch; ®· ®µn ¸p 62 - 63, 73, 111, 145, 215, 216, 218, 224, 229 - 231, 232, 233, phong trµo c¸ch m¹ng cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n L¸t-vi-a vµ 234, 235, 236, 237, 238, 239, 240 - 242, 243, 244, 249, 310, 336, E-xt«-ni-a. Trong nh÷ng n¨m 1909 - 1917 lµ mét thµnh viªn 344, 346, 347, 351, 352, 360, 367, 368, 370. trong Héi ®ång nhµ n−íc. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi trë thµnh mét tªn b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ 95, 260. M¸c-t−-nèp, A (Pi-ke, A. X.) (1865 - 1935) ⎯ mét trong nh÷ng l·nh Men-si-cèp, M. O. (1859 - 1919) ⎯ mét nhµ chÝnh luËn ph¶n ®éng, tô cña "ph¸i kinh tÕ", mét ng−êi men-sª-vÝch cã tiÕng t¨m; vÒ sau lµ ®¶ng viªn §¶ng céng s¶n. Trong thêi kú thÕ lùc ph¶n ®éng céng t¸c viªn cña tê b¸o Tr¨m ®en "Thêi míi". V. I. Lª-nin gäi thèng trÞ vµ cã cao trµo c¸ch m¹ng míi, lµ ng−êi thuéc ph¸i thñ tiªu, Men-si-cèp lµ "tªn chã s¨n trung thµnh cña ph¸i Tr¨m ®en Nga tham gia ban biªn tËp b¸o "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi", hoµng" (tËp nµy, tr. 169). Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng c¬ quan ng«n luËn cña ph¸i thñ tiªu. Thêi kú chiÕn tranh thÕ M−êi, ®Êu tranh tÝch cùc chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt, n¨m 1919 giíi lÇn thø nhÊt, M¸c-t−-nèp gi÷ lËp tr−êng ph¸i gi÷a; sau C¸ch bÞ xö b¾n vÒ téi ho¹t ®éng ph¶n c¸ch m¹ng. ⎯ 169, 175, 176, m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, lµ mét ng−êi men-sª- 177, 178, 182, 186, 198, 212, 231, 444. vÝch quèc tÕ chñ nghÜa. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, rêi bá ph¸i men-sª-vÝch. N¨m 1923, t¹i §¹i héi XII §¶ng Mª-rinh (Mehring), Phran-tx¬ (1846 - 1919) ⎯ mét nhµ ho¹t ®éng céng s¶n (b) Nga, M¸c-t−-nèp ®−îc kÕt n¹p vµo ®¶ng, lµm viÖc xuÊt s¾c cña phong trµo c«ng nh©n §øc, mét trong nh÷ng l·nh ë ViÖn C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen; tõ n¨m 1924, lµ uû viªn ban tô vµ nhµ lý luËn cña c¸nh t¶ trong §¶ng d©n chñ - x· héi §øc. biªn tËp t¹p chÝ "Quèc tÕ céng s¶n". ⎯ 20, 224, 242, 317, 346. Lµ mét trong nh÷ng biªn tËp viªn cña t¹p chÝ "Die Neue Zeit" M¸c-xi-mèp ⎯ xem B«-g®a-nèp, A. ("Thêi míi"), c¬ quan lý luËn cña ®¶ng; vÒ sau biªn tËp tê "Leipzi- ger Volkszeitung" ("B¸o nh©n d©n Lai-pxÝch"). Mª-rinh tÝch cùc M¸c (ph«n Ve-xt¬-pha-len) (Marx; von Westphalen), Giªn-ni (1814 - ®Êu tranh chèng chñ nghÜa c¬ héi vµ chñ nghÜa xÐt l¹i trong hµng 1881) ⎯ vî cña C¸c M¸c, ng−êi b¹n vµ ng−êi trî thñ tin cÈn ngò Quèc tÕ II, lªn ¸n chñ nghÜa Cau-xky, nh−ng ®ång thêi còng cña M¸c. ⎯ 460. m¾c nh÷ng sai lÇm cña nh÷ng ng−êi thuéc c¸nh t¶ §øc, sî kh«ng d¸m ®o¹n tuyÖt, vÒ mÆt tæ chøc, víi bän c¬ héi chñ nghÜa. Mª- M¸t-di-ni (Mazzini), Gi«-dÐp (1805 - 1872) ⎯ nhµ c¸ch m¹ng ý næi rinh triÖt ®Ó b¶o vÖ chñ nghÜa quèc tÕ, hoan nghªnh C¸ch m¹ng tiÕng, mét ng−êi d©n chñ t− s¶n, mét trong nh÷ng l·nh tô vµ x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi. Lµ mét trong nh÷ng ng−êi l·nh nhµ t− t−ëng cña phong trµo gi¶i phãng d©n téc ý. M¸t-di-ni ®¹o "Liªn minh Xp¸c-ta-cót" c¸ch m¹ng, ®· ®ãng mét vai trß ®Ò ra ch−¬ng tr×nh thèng nhÊt n−íc ý "tõ d−íi lªn" thµnh mét quan träng trong viÖc thµnh lËp §¶ng céng s¶n §øc. ⎯ 346, n−íc céng hoµ t− s¶n ®éc lËp, «ng cho r»ng khëi nghÜa lµ ph−¬ng 351. tiÖn ®Êu tranh c¬ b¶n. Song M¸t-di-ni l¹i cã mét s¸ch l−îc cã
  10. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 654 655 Mi-rèp, V. ⎯ xem I-cèp, V. C. Mª-scèp-xki ⎯ xem G«n-®en-bÐc, I. P. Mi-khai-lèp-xki, N. C. (1842 - 1904) ⎯ nhµ lý luËn næi tiÕng nhÊt Moãc-li (Morley), Gi«n (1838 - 1923) ⎯ nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµ cña ph¸i d©n tuý tù do chñ nghÜa, nhµ chÝnh luËn, nhµ phª b×nh nhµ v¨n t− s¶n Anh. Tõ n¨m 1883 lµ nghÞ sÜ quèc héi. Trong v¨n häc, nhµ triÕt häc thùc chøng chñ nghÜa, mét trong nh÷ng nh÷ng n¨m 1905 - 1910 lµ tæng tr−ëng phô tr¸ch vÊn ®Ò Ên - ®é, ®¹i biÓu cña tr−êng ph¸i chñ quan trong x· héi häc. N¨m 1892 thi hµnh chÝnh s¸ch ®µn ¸p phong trµo gi¶i phãng d©n téc; vÒ l·nh ®¹o t¹p chÝ "Cña c¶i n−íc Nga" vµ ®· tiÕn hµnh mét cuéc sau lµm chñ tÞch héi ®ång. N¨m 1914 tõ chøc. ⎯ 270, 456. ®Êu tranh gay g¾t chèng nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt trªn tê t¹p chÝ M«-xcèp-xki, A. ⎯ xem Khun-®¸t-dª, G. I. nµy. Nh÷ng quan ®iÓm cña Mi-khai-lèp-xki ®· bÞ V. I. Lª-nin phª ph¸n trong t¸c phÈm cña ng−êi "Nh÷ng "ng−êi b¹n d©n" M«-xt¬ (Most), Gi«-han Gi«-xÝp (1846 - 1906) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - lµ thÕ nµo vµ hä ®Êu tranh chèng nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi x· héi §øc, sau trë thµnh mét ng−êi theo chñ nghÜa v« chÝnh ra sao?" vµ trong nhiÒu t¸c phÈm kh¸c. ⎯ 150. phñ. Trong nh÷ng n¨m 1874 - 1878 ®−îc bÇu lµm ®¹i biÓu quèc Mi-kha-in -xem I-xóp, I. A. héi. Sau khi ®¹o luËt ®Æc biÖt chèng nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ®−îc ban hµnh n¨m 1878, M«-xt¬ sang sèng l−u vong ë Lu©n-®«n, Mi-li-u-cèp, P. N. (1859 - 1943) ⎯ l·nh tô §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, ë ®Êy «ng xuÊt b¶n tê b¸o v« chÝnh phñ chñ nghÜa "Freiheit" ("Tù mét nhµ t− t−ëng cã tiÕng t¨m cña giai cÊp t− s¶n ®Õ quèc chñ do"), kªu gäi c«ng nh©n tiÕn hµnh khñng bè c¸ nh©n; «ng coi khñng nghÜa Nga , nhµ sö häc vµ nhµ chÝnh luËn. Tõ n¨m 1902 tÝch cùc bè c¸ nh©n lµ biÖn ph¸p ®Êu tranh c¸ch m¹ng cã hiÖu qu¶ nhÊt. céng t¸c víi tê "Gi¶i phãng", t¹p chÝ cña ph¸i tù do xuÊt b¶n ë M¸c viÕt: "Chóng t«i quy lçi M«-xt¬ kh«ng ph¶i ë chç tõ "Frei- n−íc ngoµi. Th¸ng M−êi 1905, lµ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng heit" cña «ng ta qu¸ c¸ch m¹ng. Chóng t«i lªn ¸n «ng ta ë chç lËp §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, sau ®ã lµ chñ tÞch Ban chÊp hµnh trong tê b¸o nµy kh«ng cã mét néi dung c¸ch m¹ng nµo c¶, mµ trung −¬ng ®¶ng nµy vµ lµ chñ biªn b¸o "Ng«n luËn", c¬ quan chØ toµn lµ nh÷ng c©u nãi c¸ch m¹ng su«ng" (C. M¸c vµ Ph. ¡ng- ng«n luËn trung −¬ng ®¶ng nµy. §¹i biÓu c¸c §u-ma nhµ ghen. Toµn tËp, t. XXVII, 1935, tr. 63). N¨m 1882, M«-xt¬ sang n−íc III vµ IV. Sau C¸ch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, sèng l−u vong t¹i Mü, ë ®ã «ng tiÕp tôc xuÊt b¶n tê "Freiheit". bé tr−ëng Bé ngo¹i giao trong thµnh phÇn thø nhÊt cña ChÝnh phñ Nh÷ng n¨m tiÕp sau «ng rêi bá phong trµo c«ng nh©n. ⎯ 81. l©m thêi t− s¶n. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµ mét trong nh÷ng kÎ tæ chøc cuéc can thiÖp vò trang cña n−íc Mu-r«m-txÐp, X. A. (1850 - 1910) ⎯ nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña ngoµi chèng l¹i n−íc Nga x«-viÕt; mét kÎ ho¹t ®éng tÝch cùc §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña trong sè bän b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ 57, 137, 162, 179, 180, 182, ®¶ng nµy, luËt gia, gi¸o s− Tr−êng ®¹i häc tæng hîp M¸t-xc¬- 184, 224, 385, 388, 430, 436, 437, 439, 472. va. N¨m 1906 lµ ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc I vµ lµ chñ tÞch §u-ma ®ã. Trong nh÷ng n¨m 1908 - 1910 chuyªn ho¹t ®éng chÝnh luËn. ⎯ Mi-li-u-tin, V. P (1884 - 1938) ⎯ tham gia phong trµo d©n chñ - x· 4 - 9, 88, 96, 139, 388, 436, 439. héi tõ n¨m 1903, lóc ®Çu theo ph¸i men-sª-vÝch, tõ n¨m 1910 trë thµnh mét ng−êi b«n-sª-vÝch. TiÕn hµnh c«ng t¸c ®¶ng ë N Cuèc-xc¬, M¸t-xc¬-va, ¤-ri-«n, Pª-tÐc-bua vµ Tu-la, ®· nhiÒu lÇn bÞ ®µn ¸p. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ®−îc Nª-vª-®«m-xki, M. (Mi-cla-sÐp-xki, M. P.) (1866 - 1943) ⎯ mét bæ nhiÖm lµm bé tr−ëng Bé d©n uû ruéng ®Êt. Trong nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, mét ng−êi men-sª-vÝch, nhµ phª b×nh n¨m 1918 - 1921 lµ phã chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao, v¨n häc vµ nhµ chÝnh luËn. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng sau ®ã gi÷ c¸c c−¬ng vÞ quan träng trong c«ng t¸c x«-viÕt vµ c«ng thèng trÞ, lµ ng−êi thuéc ph¸i thñ tiªu, ®ång t×nh víi c¸c t¸c gi¶ t¸c kinh tÕ; ®−îc bÇu lµm uû viªn dù khuyÕt vµ uû viªn chÝnh cña v¨n tËp ph¶n c¸ch m¹ng "Nh÷ng c¸i mèc", chèng l¹i tÝnh ®¶ng thøc Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng. T¸c gi¶ cña nhiÒu c«ng trong v¨n häc. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi chuyªn tr×nh nghiªn cøu vÒ c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ. ⎯ 297. ho¹t ®éng chÝnh luËn. ⎯ 110 - 111.
  11. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 656 657 Ni-c«-lai II (R«-ma-nèp) (1868 - 1918) ⎯ hoµng ®Õ Nga cuèi cïng, P trÞ v× tõ n¨m 1894 ®Õn C¸ch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai Pan-nª-cóc (Panneckoek), An-t«-ni (1873 - 1960) ⎯ mét ng−êi d©n chñ x· 1917. Ngµy 17 th¸ng B¶y 1918, bÞ xö b¾n ë £-ca-tª-rin-bua (XvÐc- héi Hµ-lan, gi¸o s− thiªn v¨n häc ë Tr−êng ®¹i häc tæng ®lèp-xc¬) theo quyÕt ®Þnh cña X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n vµ hîp Am-xtÐc-®am. N¨m 1907 lµ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp binh sÜ vïng U-ran. ⎯ 91, 203 - 205, 379, 384, 386, 387, 388, b¸o "De Tribune" ("DiÔn ®µn"), c¬ quan ng«n luËn cña c¸nh t¶ §¶ng 419 - 420. c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Hµ-lan. Tõ n¨m 1910 liªn hÖ chÆt chÏ víi §¶ng d©n chñ - x· héi c¸nh t¶ §øc, c«ng t¸c tÝch cùc Ni-c«-lai ⎯ «n ⎯ xem §a-ni-en-x«n, N. Ph. víi c¸c c¬ quan ng«n luËn cña ®¶ng nµy. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, lµ ng−êi theo chñ nghÜa quèc tÕ, tham Ni-ki-ta ⎯ xem Cra-xin, L. B. gia xuÊt b¶n t¹p chÝ "Vorbote" ("Ng−êi tiªn khu"), c¬ quan lý luËn cña c¸nh t¶ Xim-mÐc-van. Trong nh÷ng n¨m 1918 - 1921 N«-ghin, V. P. (Ma-ca-r¬) (1878 - 1924) ⎯ nhµ c¸ch m¹ng chuyªn gia nhËp §¶ng céng s¶n Hµ-lan vµ tham gia c«ng t¸c cña Quèc nghiÖp, vÒ sau trë thµnh mét nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña ®¶ng tÕ céng s¶n. Gi÷ lËp tr−êng cùc t¶, bÌ ph¸i. Trong t¸c phÈm vµ nhµ n−íc x«-viÕt. Gia nhËp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· "BÖnh Êu trÜ "t¶ khuynh" trong phong trµo céng s¶n", V. I. Lª- nin ®· kÞch liÖt phª ph¸n nh÷ng quan ®iÓm cña Pan-nª-cóc vµ héi Nga n¨m 1898, lµm c«ng t¸c ®¶ng ë Nga vµ ë n−íc ngoµi, lµ cña nh÷ng ng−êi "cùc t¶" kh¸c. N¨m 1921 Pan-nª-cóc ra khái ph¸i viªn cña tê "Tia löa". Sau §¹i héi II §¶ng c«ng nh©n d©n ®¶ng céng s¶n vµ Ýt l©u sau tõ bá ho¹t ®éng chÝnh trÞ tÝch cùc. ⎯ chñ - x· héi Nga, lµ mét ng−êi b«n-sª-vÝch. §· tham gia tÝch cùc 74 - 77, 79, 81. cuéc c¸ch m¹ng 1905 - 1907. T¹i §¹i héi V (§¹i héi Lu©n-®«n) §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®−îc bÇu vµo Ban chÊp Pª-sª-kh«-nèp, A. V. (1867 - 1933) ⎯ nhµ ho¹t ®éng x· héi vµ nhµ hµnh trung −¬ng. §· nhiÒu lÇn bÞ chÝnh phñ Nga hoµng ®µn ¸p. chÝnh luËn t− s¶n. Trong nh÷ng n¨m 90, lµ mét ng−êi d©n tuý Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, ®· cã th¸i ®é dao tù do chñ nghÜa; lµ céng t¸c viªn cña t¹p chÝ "Cña c¶i n−íc Nga", ®éng cã tÝnh chÊt ®iÒu hoµ chñ nghÜa ®èi víi bän men-sª-vÝch vµ tõ n¨m 1904 trë thµnh uû viªn ban biªn tËp cña t¹p chÝ nµy; céng theo ph¸i thñ tiªu. Sau C¸ch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai t¸c víi tê "Gi¶i phãng", t¹p chÝ cña ph¸i qu©n chñ - tù do chñ nghÜa 1917, lµ phã chñ tÞch, råi sau lµ chñ tÞch X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng vµ tê "N−íc Nga c¸ch m¹ng", tê b¸o cña nh÷ng ng−êi x· héi nh©n M¸t-xc¬-va. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, chñ nghÜa - c¸ch m¹ng. Tõ n¨m 1906, lµ mét trong nh÷ng ng−êi ®−îc cö lµm bé tr−ëng Bé d©n ñy th−¬ng nghiÖp vµ c«ng l·nh ®¹o ®¶ng tiÓu t− s¶n cña "nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa nghiÖp. Tõ n¨m 1918 gi÷ c¸c c−¬ng vÞ quan träng trong c«ng nh©n d©n". Sau c¸ch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, lµ t¸c x«-viÕt vµ kinh tÕ. ⎯ 297 - 299, 304, 307, 308, 313, 316. bé tr−ëng Bé l−¬ng thùc cña ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, ®Êu tranh chèng l¹i ChÝnh quyÒn x«-viÕt; tõ n¨m 1922 trë thµnh mét tªn b¹ch vÖ ¤ l−u vong. ⎯ 248 - 249. ¤-b«-len-xki, A. §. (sinh n¨m 1855) ⎯ c«ng t−íc, trong nh÷ng n¨m Pª-t¬-rèp, C. M. (Pª-t¬-rèp ®Ö tam) (sinh n¨m 1877) ⎯ mét ng−êi 1898 - 1899 lµ thø tr−ëng Bé néi vô, tõ n¨m 1902 lµ thµnh thuéc ph¸i lao ®éng, bÝ th− ®¶ng ®oµn Nhãm lao ®éng; lµm thî viªn trong Ph¸p viÖn chÊp chÝnh tèi cao, trong nh÷ng n¨m xÕp ch÷ nhµ in. §¹i biÓu cña tØnh PÐc-n¬ trong §u-ma nhµ 1902 - 1905 lµ thø tr−ëng Bé tµi chÝnh, n¨m 1906 lµ phã viÖn n−íc III; trong §u-ma ®−îc cö vµo tiÓu ban thµnh phè, tiÓu tr−ëng Héi ®ång th¸nh gi¸o, trong nh÷ng n¨m 1905 - 1917 lµ ban vÒ vÊn ®Ò c«ng nh©n, tiÓu ban ng©n s¸ch, v.v.. ⎯ 474, 477. uû viªn Héi ®ång nhµ n−íc. ⎯ 382. Ph«-min, V. P. (¤n-ghin) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - x· héi, sau §¹i ¤n-ghin ⎯ xem Ph«-min, V. P. héi II §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga theo ph¸i men-sª-
  12. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 658 659 t. II, 1955, tr. 339 - 382) còng nh− trong t¸c phÈm cña V. I. Lª- vÝch, tõ n¨m 1909 lµ mét ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng, t¸n nin "Chñ nghÜa duy vËt vµ chñ nghÜa kinh nghiÖm phª ph¸n" thµnh G. V. Plª-kha-nèp; sèng ë n−íc ngoµi. Trong nh÷ng n¨m (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, 1909 - 1910, céng t¸c víi tê "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi"; t. 18). ⎯ 107, 108, 153. trong nh÷ng n¨m 1912 - 1914 céng t¸c víi tê "V× ®¶ng", mét tê b¸o khæ nhá cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng. ⎯ Phran-c¬ (Frank), Lót-vÝch (1874 - 1914) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - x· 189, 298. héi §øc, mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ph¸i xÐt l¹i, mét ng−êi x· héi - s«-vanh; lµm nghÒ luËt s−. Tõ n¨m 1907 lµ ®¹i biÓu quèc Ph«n-ma (Vollmar), Gioãc-gi¬ Hen-rÝch (1850 - 1922) ⎯ mét trong héi. T¹i ®¹i héi ®¶ng ë Ma-g®¬-bua (1910), Phran-c¬ ®· t¸n nh÷ng thñ lÜnh cña c¸nh c¬ héi chñ nghÜa trong §¶ng d©n chñ - thµnh biÓu quyÕt ng©n s¸ch chiÕn tranh. §Çu cuéc chiÕn tranh x· héi §øc, nhµ b¸o. Trong nh÷ng n¨m 1879 - 1880, biªn tËp thÕ giíi lÇn thø nhÊt, Phran-c¬ tù nguyÖn tham gia qu©n ®éi, bÞ tê "Der Sozialdemokrat" ("Ng−êi d©n chñ - x· héi"), c¬ quan giÕt t¹i mÆt trËn. ⎯ 12, 13 16, 139. ng«n luËn cña ®¶ng xuÊt b¶n bÊt hîp ph¸p ë Xuy-rÝch; nhiÒu lÇn ®−îc bÇu lµm ®¹i biÓu quèc héi vµ héi ®ång ®¹i biÓu Ba-vi-ª. Pi-ke, A. X. ⎯ xem M¸c-t−-nèp, A. X. Mét trong nh÷ng nhµ t− t−ëng cña chñ nghÜa c¶i l−¬ng vµ chñ Pi-lª-tx¬-ki, I-a. A (P-i, I-a) (sinh n¨m 1876) ⎯ mét ng−êi d©n nghÜa xÐt l¹i. §· chèng l¹i viÖc lµm gay g¾t thªm cuéc ®Êu tranh giai cÊp, chøng minh tÝnh −u viÖt cña "chñ nghÜa x· héi nhµ n−íc", chñ - x· héi. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ kªu gäi ph¸i d©n chñ - x· héi liªn minh víi ph¸i tù do; trong vµ cã cao trµo c¸ch m¹ng míi, lµ mét ng−êi thuéc ph¸i thñ tiªu, khi th¶o c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña ®¶ng, Ph«n-ma b¶o vÖ lîi Ých céng t¸c víi c¸c t¹p chÝ cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch theo cña nh÷ng ng−êi tiÓu n«ng. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi ph¸i thñ tiªu: "Phôc h−ng" vµ "B×nh minh cña chóng ta". N¨m lÇn thø nhÊt (1914 - 1918), ®øng trªn lËp tr−êng cña chñ nghÜa 1917 tham gia c«ng t¸c cæ ®éng nh©n cuéc bÇu cö Quèc héi lËp x· héi - s« - vanh. Trong nh÷ng n¨m cuèi ®êi, Ph«n-ma th«i kh«ng hiÕn, ®øng vÒ phÝa nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch. VÒ sau gia nhËp ph¸i b«n-sª-vÝch. ⎯ 227, 229, 230. ho¹t ®éng chÝnh trÞ tÝch cùc n÷a. ⎯ 242. Pi-èt ⎯ xem Ra-mi-svi-li, N. V. Ph¬-b¸ch (Feuerbach), Lót-vÝch An-®rª-¸t (1804 - 1872) ⎯ nhµ triÕt häc duy vËt vµ nhµ v« thÇn xuÊt s¾c ng−êi §øc, mét trong nh÷ng Plª-kha-nèp, G. V. (1856 - 1918) ⎯ nhµ ho¹t ®éng xuÊt s¾c cña bËc tiÒn bèi cña chñ nghÜa M¸c. Ph¬-b¸ch phª ph¸n triÕt häc phong trµo c«ng nh©n Nga vµ quèc tÕ, ng−êi ®Çu tiªn tuyªn duy t©m cña Hª-ghen, chØ râ mèi liªn hÖ gi÷a chñ nghÜa duy t©m truyÒn chñ nghÜa M¸c ë n−íc Nga. N¨m 1883 thµnh lËp ë Gi¬ - vµ t«n gi¸o, song trong quan niÖm vÒ nh÷ng hiÖn t−îng x· héi ne-v¬ mét tæ chøc m¸c-xÝt ®Çu tiªn: nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng". th× Ph¬-b¸ch l¹i vÉn lµ mét nhµ duy t©m. Chñ nghÜa duy vËt cña Plª-kha-nèp ®· ®Êu tranh chèng ph¸i d©n tuý, ®Êu tranh chèng Ph¬-b¸ch lµ thø chñ nghÜa duy vËt siªu h×nh vµ trùc quan. ¤ng chñ nghÜa xÐt l¹i trong phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ. §Çu thÕ kh«ng thÓ hiÓu râ vai trß cña thùc tiÔn trong qu¸ tr×nh nhËn kû XX, ®· cïng víi V. I. Lª-nin biªn tËp b¸o "Tia löa" vµ t¹p thøc vµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn x· héi. Nh÷ng n¨m cuèi ®êi, Ph¬- chÝ "B×nh minh". b¸ch quan t©m ®Õn s¸ch b¸o x· héi chñ nghÜa, ®äc "T− Tõ n¨m 1883 ®Õn n¨m 1903 Plª-kha-nèp viÕt nhiÒu t¸c b¶n" cña M¸c vµ ®Õn n¨m 1870 gia nhËp §¶ng d©n chñ - x· phÈm nh−: "Chñ nghÜa x· héi vµ ®Êu tranh chÝnh trÞ", "Nh÷ng héi §øc. sù bÊt ®ång gi÷a chóng ta", "Bµn vÒ sù ph¸t triÓn cña quan ®iÓm TriÕt häc cña Ph¬-b¸ch ®· ®−îc ph©n tÝch mét c¸ch toµn nhÊt nguyªn vÒ lÞch sö", "Kh¸i luËn vÒ lÞch sö cña chñ nghÜa diÖn trong "LuËn c−¬ng vÒ Ph¬-b¸ch" cña C. M¸c, trong "HÖ duy vËt", "Bµn vÒ vai trß cña c¸ nh©n trong lÞch sö" v.v.; nh÷ng t− t−ëng §øc" cña C. M¸c vµ Ph.¡ng-ghen, trong t¸c phÈm cña t¸c phÈm nµy ®· ®ãng mét vai trß to lín trong viÖc b¶o vÖ vµ Ph. ¡ng-ghen "Lót-vÝch Ph¬-b¸ch vµ sù c¸o chung cña triÕt tuyªn truyÒn thÕ giíi quan duy vËt. häc cæ ®iÓn §øc" (xem C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø hai, t. 3, tr. 1 - 4, 7 - 544; TuyÓn tËp gåm 2 tËp, Song ngay tõ thêi Êy Plª-kha-nèp ®· m¾c ph¶i nh÷ng sai
  13. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 660 661 P«-crèp-xki, I. P. (1872 - 1963) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - x· héi. §¹i lÇm nghiªm träng vµ nh÷ng sai lÇm nµy lµ mÇm mèng cña c¸c biÓu §u-ma nhµ n−íc III, ®¹i biÓu cña vïng Cu-ban vµ Tª- quan ®iÓm men-sª-vÝch cña «ng sau nµy. Sau §¹i héi II §¶ng rÕch vµ tØnh TsÐc-n«-m«-ri-e; gia nhËp bé phËn b«n-sª-vÝch c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, Plª-kha-nèp ®øng trªn lËp cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi. N¨m 1910 P«-crèp-xki víi t− tr−êng ®iÒu hoµ víi chñ nghÜa c¬ héi vµ sau ®ã th× ®i theo ph¸i c¸ch lµ ®¹i biÓu cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi cña §u-ma III, men-sª-vÝch. Trong thêi kú c¸ch m¹ng 1905 - 1907, ®øng trªn tham gia ban biªn tËp tê b¸o b«n-sª-vÝch hîp ph¸p "Ng«i sao". ⎯ lËp tr−êng men-sª-vÝch trong mäi vÊn ®Ò c¬ b¶n. §· lªn ¸n 441. cuéc khëi nghÜa vò trang håi th¸ng Ch¹p n¨m 1905. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cã cao trµo c¸ch m¹ng míi, P«-li-a-cèp, A. A. (Ca-tx¸p) (sinh n¨m 1884) ⎯ mét ng−êi d©n ®Êu tranh chèng viÖc ph¸i Ma-kh¬ xÐt l¹i chñ nghÜa M¸c vµ chñ - x· héi. N¨m 1909 lµ bÝ th− Th−êng vô khu ñy §¶ng c«ng chèng ph¸i thñ tiªu, ®øng ®Çu nhãm men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng. nh©n d©n chñ - x· héi Nga Khu c«ng nghiÖp trung t©m. Th¸ng Thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, ®øng trªn lËp tr−êng S¸u 1911, t¹i héi nghÞ cña c¸c uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng chñ nghÜa x· héi - s«-vanh, b¶o vÖ s¸ch l−îc vÖ quèc chñ nghÜa §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga häp ë Pa-ri, P«-li-a-cèp cña ph¸i men-sª-vÝch. Sau C¸ch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng ®−îc ®Ò cö thay mÆt nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch tham gia Uû Hai 1917, sau khi trë vÒ n−íc, Plª-kha-nèp cÇm ®Çu nhãm"Thèng ban tæ chøc ë n−íc ngoµi phô tr¸ch viÖc triÖu tËp héi nghÞ toµn nhÊt", mét nhãm cùc h÷u cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch theo thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng. VÒ sau ng−êi ta ®−îc biÕt lµ chñ nghÜa vÖ quèc, tÝch cùc ®Êu tranh chèng nh÷ng ng−êi b«n- trong nh÷ng n¨m 1911 - 1915 P«-li-a-cèp lµ mËt th¸m cña c¬ quan an ninh M¸t-xc¬-va. ⎯ 297. sª-vÝch, chèng c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa, cho r»ng n−íc Nga ch−a chÝn muåi ®Ó chuyÓn lªn chñ nghÜa x· héi. Cã th¸i P«-li-a-cèp, X. L. (Li-tèp-txÐp, X. ) (1875 - 1945) ⎯ nhµ v¨n vµ nhµ ®é tiªu cùc ®èi víi C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, b¸o t− s¶n. §· céng t¸c víi c¸c tê b¸o cña nh÷ng ng−êi d©n nh−ng kh«ng tham gia cuéc ®Êu tranh chèng l¹i ChÝnh quyÒn chñ - lËp hiÕn: "Ng«n luËn", "Lêi nãi n−íc Nga", "TiÕng nãi x«-viÕt. ngµy nay". Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, ch¹y Lª-nin ®· ®¸nh gi¸ cao t¸c phÈm triÕt häc cña Plª-kha- ra n−íc ngoµi, tÝch cùc tham gia c¸c xuÊt b¶n phÈm cña bän nèp vµ vai trß cña Plª-kha-nèp trong viÖc truyÒn b¸ chñ nghÜa b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ 254. M¸c ë Nga; ®ång thêi Lª-nin còng phª ph¸n kÞch liÖt viÖc Plª- kha-nèp rêi bá chñ nghÜa M¸c vµ ph¹m nh÷ng sai lÇm lín trong P«-t¬-rª-xèp, A. N. (1869 - 1934) ⎯ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ho¹t ®éng chÝnh trÞ. ⎯ 33, 38, 50 - 51, 112, 148 - 149, 150, 152, ph¸i men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng 159, 218, 243, 329, 334, 339, 351, 354, 402, 410. trÞ vµ cã cao trµo c¸ch m¹ng míi, lµ nhµ t− t−ëng cña ph¸i thñ tiªu, gi÷ vai trß l·nh ®¹o trong c¸c t¹p chÝ "Phôc h−ng", "B×nh Plª-vª, V. K. (1846 - 1904) ⎯ mét nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc ph¶n minh cña chóng ta" vµ c¸c c¬ quan ng«n luËn kh¸c cña nh÷ng ®éng ë n−íc Nga Nga hoµng. Tõ n¨m 1902 lµ bé tr−ëng Bé ng−êi men-sª-vÝch theo ph¸i thñ tiªu. Trong thêi kú chiÕn néi vô. D−íi thêi Plª-vª, phong trµo n«ng d©n ë c¸c tØnh P«n- tranh thÕ giíi thø nhÊt, lµ mét ng−êi x· héi - s«-vanh. Sau ta-va vµ Kh¸c-cèp ®· bÞ ®µn ¸p tµn khèc, nhiÒu héi ®ång ®Þa C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, P«-t¬-rª-xèp ch¹y ph−¬ng ®· bÞ ph¸ tan. Plª-vª khuyÕn khÝch chÝnh s¸ch Nga ho¸ sang sèng l−u vong ë n−íc ngoµi, ë ®ã céng t¸c víi tê tuÇn san "Nh÷ng ngµy" cña Kª-ren-xki, c«ng kÝch n−íc Nga x«-viÕt. ⎯ ph¶n ®éng ®èi víi c¸c vïng biªn khu n−íc Nga. Muèn lµm cho quÇn chóng kh«ng tham gia cuéc ®Êu tranh chèng chÕ ®é 32, 33, 34, 36, 41, 48, 50, 51, 52 - 54, 56, 57 - 58, 61, 62 - 63 66 - 67, 68 - 70, 71, 72, 106, 107, 109 - 110, 111, 126, 127, 128, chuyªn chÕ, Plª-vª ®· tæ chøc nh÷ng cuéc tµn s¸t ng−êi Do- 129 - 131, 132, 134, 136 - 138, 139 - 140, 141, 142, 143 - 145, th¸i, khÝch lÖ "chÕ ®é Du-ba-tèp". ChÝnh s¸ch cña Plª-vª ®· 146, 147 - 149, 150, 151, 152, 153 - 155, 156, 158, 159, 215, 216, dÉn ®Õn chç lµ c¸c tÇng líp ®«ng ®¶o trong x· héi Nga c¨m 223, 224, 241, 243, 247, 248, 250, 329, 332, 335, 344, 352, 369 - ghÐt y. Ngµy 15 th¸ng B¶y 1904 y bÞ E. X. Xa-d«-nèp, mét ng−êi x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng, giÕt chÕt. ⎯ 379. 370, 373 - 374, 376, 393, 401, 409, 413, 429, 476,
  14. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 662 663 Pr«-c«-p«-vÝch, X. N. (1871 - 1955) ⎯ nhµ kinh tÕ häc vµ nhµ chÝnh ®Êu tranh kiªn quyÕt vµ ®Çy tin t−ëng chèng chñ nghÜa c¬ héi luËn t− s¶n. Vµo cuèi nh÷ng n¨m 90, lµ mét ®¹i biÓu næi tiÕng vµ chèng chÝnh s¸ch c«ng nh©n tù do trong phong trµo c«ng nh©n Anh" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 23. tr. 440). ⎯ cña "ph¸i kinh tÕ", mét trong nh÷ng ng−êi ®Çu tiªn truyÒn b¸ chñ nghÜa BÐc-stanh vµo Nga. VÒ sau lµ héi viªn tÝch cùc cña 269 - 270, 271. "Héi liªn hiÖp gi¶i phãng", mét tæ chøc qu©n chñ tù do chñ nghÜa. N¨m 1906, lµ uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng d©n chñ - R lËp hiÕn. Lµ biªn tËp viªn kiªm ng−êi xuÊt b¶n tê "V« ®Ò", mét t¹p chÝ nöa d©n chñ - lËp hiÕn, nöa men-sª-vÝch. N¨m 1917, R ⎯ cèp, N. ⎯ xem R«-gi¬-cèp, N. A. lµ bé tr−ëng Bé l−¬ng thùc trong ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, bÞ trôc xuÊt khái Ra-mi-svi-li, N. V (Pi-èt) (1881 - 1930) ⎯ mét trong nh÷ng thñ lÜnh Liªn-x« v× téi ho¹t ®éng chèng ChÝnh quyÒn x« viÕt, ⎯ 429, cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ë Gru-di-a. T¹i §¹i héi V (§¹i 476. héi Lu©n-®«n) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, Ra- mi-svi-li ®−îc bÇu vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng, ®¹i biÓu cña Pu-ri-skª-vÝch, V. M. (1870 - 1920) ⎯ ®¹i ®Þa chñ, mét tªn Tr¨m ph¸i men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng ®en ph¶n ®éng ®iªn cuång, theo ph¸i b¶o hoµng, Lµ mét trong trÞ, lµ ng−êi theo ph¸i thñ tiªu. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ nh÷ng ng−êi khëi x−íng viÖc thµnh lËp "Liªn minh nh©n d©n giíi lÇn thø nhÊt, lµ ng−êi theo chñ nghÜa vÖ quèc. Sau C¸ch Nga", mét tæ chøc Tr¨m ®en; n¨m 1907, ra khái tæ chøc nµy m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, lµ uû viªn Ban chÊp hµnh vµ thµnh lËp mét tæ chøc b¶o hoµng ph¶n c¸ch m¹ng míi: "Héi trung −¬ng ®¶ng cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ë Gru-di-a. Mi-kha-in ¸c-khan-ghen". §¹i biÓu cña tØnh BÐt-xa-ra-bi-a trong biªn tËp viªn b¸o " Ðc-t«-ba" ("Thèng nhÊt"). Trong nh÷ng §u-ma II, III vµ IV; do nh÷ng bµi ph¸t biÓu cña m×nh, trong n¨m 1918 - 1920, Ra-mi-svi-li lµ bé tr−ëng Bé néi vô trong chÝnh ®ã kªu gäi ®µn ¸p ng−êi Do-th¸i, y ®−îc nhiÒu ng−êi biÕt ®Õn. phñ men-sª-vÝch Gru-di-a, chñ tr−¬ng t¸ch Gru-di-a ra khái Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, Pu-ri-skª-vÝch n−íc Nga, ®Êu tranh chèng l¹i ChÝnh quyÒn x«-viÕt. N¨m 1923, tÝch cùc ®Êu tranh chèng l¹i ChÝnh quyÒn x«-viÕt, ⎯ 57, 154, Ra-mi-svi-li sèng ë n−íc ngoµi, l·nh ®¹o nhãm men-sª-vÝch, 252, 388, 419 - 420, 423, 439, 440, 468, 470 - 471, 472, m−u toan tæ chøc næi lo¹n chèng l¹i ChÝnh quyÒn x«-viÕt ë Gru- 474. di-a, ⎯ 299, 300, 309, 317. Q Ranh-bèt (Rª-d¬-v«i), A. A (1868 - 1918) ⎯ t−íng cña qu©n ®éi Nga hoµng. N¨m 1906 - 1907, lµ thÞ tr−ëng M¸t-xc¬-va, Ranh- Quen-s¬ (Quelch), Ha-ri (1858 - 1913) ⎯ mét nhµ ho¹t ®éng næi bèt ®· ®µn ¸p tµn khèc phong trµo c¸ch m¹ng ë M¸t-xc¬-va, tiÕng cña phong trµo c«ng nh©n Anh vµ quèc tÕ. Quen-s¬ ®øng chuyªn ¨n hèi lé, tèng tiÒn, biÓn thñ c«ng quü. Sù ®éc ®o¸n cã ®Çu nh÷ng phÇn tö c¸ch m¹ng trong Liªn ®oµn d©n chñ - x· tÝnh chÊt hµnh chÝnh - c¶nh s¸t cña Ranh-bèt vµ nh÷ng vô phi héi Anh, tuyªn truyÒn t− t−ëng cña chñ nghÜa M¸c, tõ n¨m ph¸p do y t¹o ra lµm cho ®«ng ®¶o c¸c giíi trong x· héi c¨m phÉn 1886 biªn tËp tê b¸o "Justice" ("C«ng lý"), c¬ quan ng«n luËn y. ChÝnh phñ Nga hoµng buéc ph¶i th¶i håi Ranh-bèt vµ ®−a trung −¬ng cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Anh, vµ tê nguyÖt y ra truy tè tr−íc toµ. Cuéc ®iÒu tra vÒ vô Ranh-bèt kÐo dµi nhiÒu san "Ng−êi d©n chñ - x· héi". Lµ ®¹i biÓu dù nhiÒu ®¹i héi quèc n¨m, m·i ®Õn n¨m 1911 míi thiÕt lËp phiªn toµ, phiªn toµ nµy tÕ cña Quèc tÕ II vµ lµ uû viªn Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa. quyÕt ®Þnh t−íc hÕt quyÒn hµnh vµ cña c¶i cña Ranh-bèt, vµ ph¹t Tham gia tÝch cùc ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ®oµn Anh. Trong Ranh-bèt mét n¨m trong nhµ giam c¶i t¹o. Nh−ng ngay c¶ c¸i h×nh ph¹t nhÑ nhµng nµy còng kh«ng ®−îc thùc hiÖn, ch¼ng thêi kú tê "Tia löa" lª-nin-nÝt xuÊt b¶n ë Lu©n-®«n (1902 - bao l©u sau Ranh-bèt ®−îc th¶ khái nhµ giam. Trong nh÷ng 1903) Quen-s¬ ®· tÝch cùc gióp ®ì viÖc tæ chøc in b¸o. n¨m chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, y chØ huy mét s− ®oµn. ⎯ V. I. Lª-nin ®· chØ râ r»ng mÆc dÇu cã mét sè sai lÇm cã 420. tÝnh chÊt biÖt ph¸i, "Quen-s¬ ®· ®øng hµng ®Çu nh÷ng ng−êi
  15. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 664 665 Ren-nªn-cam-ph¬. P. C. (1854 - 1918) ⎯ t−íng cña Nga hoµng, mét Rèt-di-an-c«. M. V. (1859 - 1924) ⎯ ®¹i ®Þa chñ, mét trong nh÷ng trong nh÷ng tªn ®ao phñ vµ nh÷ng kÎ bãp nghÑt phong trµo l·nh tô cña §¶ng th¸ng M−êi, mét ng−êi theo chñ nghÜa qu©n c¸ch m¹ng. N¨m 1900 - 19010, y tá ra cùc kú tµn b¹o khi tiÕn hµnh chñ. Chñ tÞch §u-ma nhµ n−íc III, sau ®ã lµ chñ tÞch §u-ma ®µn ¸p cuéc khëi nghÜa cña "NghÜa hoµ ®oµn" ë Trung quèc. nhµ n−íc IV; ñng hé chÝnh phñ Nga hoµng trong cuéc ®Êu tranh N¨m 1906 y cïng víi t−íng Men-le-Da-c«-men-xki cÇm ®Çu chèng l¹i phong trµo c¸ch m¹ng. Trong thêi kú C¸ch m¹ng d©n c¸c ®¹o qu©n tiÔu ph¹t tiÕn hµnh ®µn ¸p phong trµo c¸ch m¹ng chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, y tæ chøc trung t©m ph¶n c¸ch m¹ng ë Xi-bi-ri. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, trong "Ban chÊp hµnh l©m thêi" cña §u-ma nhµ n−íc, sau ®ã l¹i tæ khi chØ huy ®¹o qu©n Nga sè 1, y ®· cã mét th¸i ®é l¬ lµ ®Çy téi chøc "Héi nghÞ riªng" cña c¸c ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc. Y lµ lçi, gÇn nh− lµ mét sù ph¶n béi; ®iÒu nµy lµ mét trong nh÷ng mét trong nh÷ng tªn cÇm ®Çu vô phiÕn lo¹n Coãc-ni-lèp. Sau nguyªn nh©n chÝnh ®−a ®Õn sù thÊt b¹i cña qu©n ®éi Nga ë §«ng C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, y ch¹y sang phÝa §ª- Phæ; n¨m 1915 y bÞ c¸ch chøc. N¨m 1918 y bÞ xö b¾n v× téi ho¹t ni-kin, m−u toan thèng nhÊt tÊt c¶ c¸c lùc l−îng ph¶n c¸ch m¹ng ®éng ph¶n c¸ch m¹ng, ⎯ 93, 95, 260. ®Ó ®Êu tranh chèng l¹i ChÝnh quyÒn x«-viÕt, sau ®ã bá ch¹y ra n−íc ngoµi. ⎯ 253 - 255. R«-®i-tsÐp, Ph. I. (sinh n¨m 1856) ⎯ ®Þa chñ vµ nhµ ho¹t ®éng héi Ru-a-nª (Rouanet), Guy-xta-v¬ (sinh n¨m 1855) ⎯ ®¶ng viªn §¶ng ®ång ®Þa ph−¬ng tØnh Tve, mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña §¶ng x· héi chñ nghÜa Ph¸p, ®i theo c¸nh h÷u cña ®¶ng nµy; lµm nghÒ d©n chñ - lËp hiÕn, ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng nµy. nhµ b¸o. Tõ n¨m 1893 ®Õn n¨m 1914, lµ nghÞ sÜ. Céng t¸c víi §¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc I, II, III vµ IV. Sau C¸ch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, lµ ñy viªn cña ChÝnh phñ l©m thêi b¸o "L'HumanitÐ" ("Nh©n ®¹o") cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ t− s¶n phô tr¸ch vÊn ®Ò PhÇn-lan. Sau C¸ch m¹ng x· héi nghÜa, biªn tËp tê "La Revue Socialiste" ("T¹p chÝ x· héi chñ chñ nghÜa th¸ng M−êi, trë thµnh mét tªn b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ nghÜa"). ⎯ 241. 441. Ru-ba-n«-vÝch, I. A. (1860 - 1920) ⎯ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña R«-gi¬-cèp, N. A (R ⎯ cèp. N.) (1868 - 1927) ⎯ nhµ sö häc vµ nhµ §¶ng x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng. §¹i biÓu cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng t¹i c¸c ®¹i héi quèc tÕ x· héi chñ nghÜa chÝnh luËn. §Çu n¨m 1905 gia nhËp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - ë Am-xtÐc-®am (1904) vµ Stót-ga (1907). uû viªn Côc quèc tÕ x· héi Nga, cã thêi kú theo ph¸i b«n-sª-vÝch. Sau khi cuéc c¸ch x· héi chñ nghÜa. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt m¹ng 1905 - 1907 bÞ thÊt b¹i. R«-gi¬-cèp trë thµnh mét trong (1914 - 1918), lµ mét phÇn tö x· héi - s«-vanh. Sau C¸ch m¹ng nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o t− t−ëng cña ph¸i thñ tiªu; céng t¸c víi x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, trë thµnh mét kÎ chèng ®èi ChÝnh t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta", biªn tËp b¸o "Xi-bi-ri míi", quyÒn x«-viÕt. ⎯ 116, 117. mét tê b¸o cã xu h−íng men-sª-vÝch thñ tiªu chñ nghÜa. Sau C¸ch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, R«-gi¬-cèp tham Rót-nÐp, V. A. ⎯ xem Ba-da-cèp, V. A. gia Ban chÊp hµnh trung −¬ng ph¸i men-sª-vÝch, cã vµi th¸ng lµm thø tr−ëng Bé b−u ®iÖn trong ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n. Cã S th¸i ®é thï ®Þch ®èi víi C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi. Sc¬-lèp-xki, I. V. (§i-«-nª-«) (1865 - 1935) ⎯ nhµ b¸o, mét ng−êi Trong thêi kú cã sù can thiÖp vò trang cña n−íc ngoµi vµ néi tù do chñ nghÜa «n hoµ; trong nh÷ng n¨m 70 tham gia phong chiÕn, R«-gi¬-cèp ®Êu tranh chèng l¹i ChÝnh quyÒn x«-viÕt. trµo d©n tuý, bÞ ®µy ®ixi-bi-ri, vÒ sau ra n−íc ngoµi vµ ë Lu©n- N¨m 1922, c¾t ®øt quan hÖ víi bän men-sª-vÝch. Nh÷ng n¨m sau, ®«n. Céng t¸c víi tê "Cña c¶i n−íc Nga" vµ tê "Tin tøc n−íc lµm c«ng t¸c khoa häc - s− ph¹m vµ hµnh chÝnh trong c¸c c¬ quan kh¸c nhau. T¸c gi¶ cña nhiÒu t¸c phÈm vÒ lÞch sö n−íc Nga. ⎯ Nga". Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt (1914 - 1918), Sc¬-lèp-xki ñng hé khèi §ång minh. Sau C¸ch m¹ng x· 309, 463 - 478. héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµ kÎ thï cña chuyªn chÝnh v« s¶n. ⎯ R«-man ⎯ xem Ðc-m«-la-Ðp, C. M. 455, 459 - 460.
  16. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 666 667 Si-pèp. §. N (1851 - 1920) ⎯ ®¹i ®Þa chñ, nhµ ho¹t ®éng cã tiÕng Tª-xlen-c«, N. V. (sinh n¨m 1870) ⎯ luËt s−; tõ khi thµnh lËp §¶ng trong phong trµo héi ®ång ®Þa ph−¬ng, mét ng−êi tù do chñ d©n chñ - lËp hiÕn, liªn tôc lµ uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng nghÜa «n hoµ. Lµ mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc §¶ng th¸ng cña ®¶ng nµy. Lµ ®¹i biÓu cña M¸t-xc¬-va trong §u-ma nhµ n−íc II, M−êi vµ lµ chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña ®¶ng Êy. céng t¸c víi b¸o "Tin tøc n−íc Nga". Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, trë thµnh mét tªn b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ N¨m 1906 ra khái "Liªn minh ngµy 17 th¸ng M−êi" vµ trë thµnh mét 320, 321, 322, 323, 449. trong nh÷ng thñ lÜnh cña ®¶ng "canh t©n hoµ b×nh"; còng trong n¨m ®ã ®−îc bÇu lµm uû viªn Héi ®ång nhµ n−íc. N¨m 1911 Ti-kh«-mi-rèp. L. A. (1852 - 1923) ⎯ mét trong nh÷ng nhµ ho¹t ®éng th«i kh«ng ho¹t ®éng chÝnh trÞ n÷a. Cã th¸i ®é thï ®Þch ®èi víi cuéc C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµ mét trong nh÷ng næi tiÕng cña phong trµo c¸ch m¹ng nh÷ng n¨m 70 vµ 80, vÒ sau ng−êi l·nh ®¹o tæ chøc b¹ch vÖ ph¶n c¸ch m¹ng "Trung t©m trë thµnh mét tªn ph¶n béi. Lµ ®¶ng viªn ®¶ng "Ruéng ®Êt vµ d©n téc". ⎯ 138, 381. tù do". Tõ n¨m 1879 lµ uû viªn Ban chÊp hµnh ®¶ng "D©n ý". N¨m 1883 ra ë n−íc ngoµi, xuÊt b¶n tê "TruyÒn tin D©n ý". N¨m Sun-ghin.V. V. (sinh n¨m 1878) ⎯ ®Þa chñ, ®¹i biÓu cña tØnh V«-l−n 1888 xuÊt b¶n ë Pa-ri cuèn "V× sao t«i kh«ng lµm mét ng−êi trong §u-ma nhµ n−íc II, III vµ IV. Lµ mét ng−êi qu©n chñ c¸ch m¹ng n÷a?", trong ®ã Ti-kh«-mi-rèp tõ bá nh÷ng quan cuång nhiÖt vµ lµ mét ng−êi d©n téc chñ nghÜa; lµ chñ biªn tê ®iÓm c¸ch m¹ng tr−íc kia. N¨m 1889, sau khi göi Nga hoµng "Ng−êi Ki-Ðp", c¬ quan ng«n luËn cña nh÷ng ng−êi d©n téc mét bøc th− ¨n n¨n hèi lçi, Ti-kh«-mi-rèp trë vÒ Nga, trë chñ nghÜa Nga. N¨m 1917 ®· tÝch cùc ñng hé ChÝnh phñ l©m thµnh mét ng−êi theo chñ nghÜa qu©n chñ vµ mét kÎ ph¶n thêi t− s¶n. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµ mét ®éng, céng t¸c víi tê "Tin tøc M¸t-xc¬-va", tê "Thêi míi", tõ trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp §éi qu©n t×nh nguyÖn cña bän b¹ch "B×nh luËn n−íc Nga". Tõ n¨m 1917, rêi bá ho¹t ®éng chÝnh trÞ. ⎯ 116. vÖ, gióp ®ì bän t−íng ph¶n c¸ch m¹ng A-lÕch-xª-Ðp, §ª-ni- kin, Vran-ghen, vÒ sau ch¹y ra n−íc ngoµi, ë ®©y tiÕp tôc tiÕn T«n-ma-tsÐp, I. N. (sinh n¨m 1863) ⎯ t−íng cña qu©n ®éi Nga hoµng, hµnh cuéc ®Êu tranh chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt. Vµo nh÷ng n¨m 20 th«i kh«ng ho¹t ®éng chÝnh trÞ n÷a. N¨m 1944 bÞ ®−a mét ng−êi ho¹t ®éng tÝch cùc cña tæ chøc Tr¨m ®en "Liªn minh vÒ Liªn x« vµ bÞ kÕt ¸n v× téi ho¹t ®éng ph¶n c¸ch m¹ng; ®−îc nh©n d©n Nga". Tõ 1907 ®Õn 1911 lµ thÞ tr−ëng ¤-®Ðt-xa, ®· tha vµo n¨m 1956 ⎯ 3. khñng bè tµn b¹o nh÷ng tæ chøc c«ng nh©n, b¸o chÝ tiÕn bé, ®· khÝch lÖ viÖc giÕt h¹i ng−êi c¸ch m¹ng vµ nh÷ng cuéc tµn s¸t ng−êi Sv¸c-tx¬ ⎯ xem £-li-¸t. C, I-a. Do-th¸i. T«n-ma-tsÐp ®· dung tóng sù léng hµnh cã tÝnh chÊt hµnh chÝnh vµ nh÷ng hµnh ®éng phi ph¸p hÕt søc tr¾ng trîn khiÕn cho ®Õn n¨m 1911 chÝnh phñ Nga hoµng ®· ph¶i c¸ch chøc T y. ⎯ 165, 292, 388, 420. T. L. ⎯ xem A-®ri-a-nèp. T«n-xt«i, L. N. (1828 - 1910) ⎯ nhµ v¨n thiªn tµi Nga, mét trong Ta-ra-tu-ta, V. C. (VÝch to) (1881 - 1926) ⎯ ®¶ng viªn §¶ng c«ng nh÷ng nhµ v¨n lín nhÊt cña thÕ giíi, cã ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn nh©n d©n chñ - x· héi Nga tõ n¨m 1898, mét ng−êi b«n-sª-vÝch. sù ph¸t triÓn cña v¨n häc Nga vµ thÕ giíi. VÒ T«n-xt«i, xin xem TiÕn hµnh ho¹t ®éng c¸ch m¹ng ë Da-c¸p-ca-d¬ (1904 - 1905) c¸c bµi cña Lª-nin nh−: "LÐp T«n-xt«i", tÊm g−¬ng ph¶n chiÕu vµ ë M¸t-xc¬-va (1905 - 1907), ë ®©y Ta-ra-tu-ta lµ bÝ th− Ban c¸ch m¹ng Nga", L. N. T«n-xt«i", "L. N. T«n-xt«i vµ phong chÊp hµnh ®¶ng bé M¸t-xc¬-va §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· trµo c«ng nh©n hiÖn ®¹i", "T«n-xt«i vµ cuéc ®Êu tranh cña giai héi Nga. Lµ ®¹i biÓu dù c¸c §¹i héi IV vµ V cña §¶ng c«ng nh©n cÊp v« s¶n", "L. N. T«n-xt«i vµ thêi ®¹i cña «ng", v.v. (Toµn tËp, d©n chñ - x· héi Nga. §· tõng nhiÒu lÇn bÞ b¾t vµ bÞ ®µy, ®Õn tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 17, tr. 249 - n¨m 1909 th× ra n−íc ngoµi. N¨m 1919 Ta-ra-tu-ta trë vÒ n−íc 258; tËp nµy, tr. 21 - 27, 44 - 47, 83 - 84, 119 - 124). ⎯ 21 - 27, 36, 44 - Nga x«-viÕt, gi÷ mét c−¬ng vÞ quan träng trong c«ng t¸c kinh 47, 83 - 84, 88, 106, 107 - 108, 110, 111, 119 - 124, 423. tÕ. ⎯ 317, 346.
  17. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 668 669 T¬-rª-pèp, §. Ph. (1855 - 1906) ⎯ tõ 1896 ®Õn 1905 lµ c¶nh s¸t tr−ëng 354 - 355, 372, 373, 374, 390, 392, 393, 394, 397, 398, 399, 402, M¸t-xc¬-va; theo nhËn ®Þnh cña V. I. Lª-nin, T¬-rª-pèp lµ "mét 405, 406. trong nh÷ng tªn t«i tí bÞ toµn n−íc Nga o¸n ghÐt nhÊt cña chÕ ®é Nga hoµng, næi tiÕng ë M¸t-xc¬-va v× tÝnh hung b¹o, th« lç, T¬-ru-bª-tx¬-c«i, £. N. (1863 - 1920) ⎯ c«ng t−íc, mét trong nh÷ng vµ v× ®· tham gia trong nh÷ng m−u toan cña bän Du-ba-tèp nh»m nhµ t− t−ëng cña ph¸i tù do t− s¶n Nga, nhµ triÕt häc duy t©m. lµm ®åi truþ c«ng nh©n" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn Lµ gi¸o s− triÕt häc ph¸p quyÒn ë Tr−êng ®¹i häc tæng hîp bé, M¸t-xc¬-va, t. 9, tr. 294). Tõ ngµy 11 th¸ng Giªng 1905 lµ KiÐp, sau ®ã ë Tr−êng ®¹i häc tæng hîp M¸t-xc¬-va. Cho ®Õn tæng trÊn qu©n sù Pª-tÐc-bua, sau ®ã lµ thø tr−ëng Bé néi vô; n¨m 1906, lµ ng−êi thuéc ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn. Tõ n¨m 1906, lµ t¸c gi¶ cña c¸i mÖnh lÖnh khÐt tiÕng håi th¸ng M−êi 1905: "kh«ng mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc ®¶ng qu©n chñ - lËp hiÕn "canh b¾n nh÷ng lo¹t sóng trèng rçng vµ kh«ng tiÕc ®¹n". Lµ kÎ cæ t©n hoµ b×nh". §ãng mét vai trß quan träng trong viÖc chÝnh phñ vò nh÷ng cuéc tµn s¸t do bän Tr¨m ®en tiÕn hµnh. ⎯ 9, 439. Nga hoµng trÊn ¸p cuéc c¸ch m¹ng 1905 - 1907, trong viÖc x©y dùng chÕ ®é Xt«-l−-pin ë trong n−íc. Thêi kú chiÕn tranh thÕ T¬-rèt-xki (Br«n-stanh), L. §. (1879 - 1940) ⎯ kÎ thï ®éc ¸c nhÊt giíi lÇn thø nhÊt (1914 - 1918), lµ mét trong nh÷ng nhµ t− t−ëng cña chñ nghÜa Lª-nin. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng cña chñ nghÜa ®Õ quèc Nga. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, trë thµnh kÎ thï th©m ®éc nhÊt cña ChÝnh trÞ vµ cã cao trµo c¸ch m¹ng míi, tù ngôy trang b»ng chiªu bµi quyÒn x«-viÕt vµ lµ kÎ tÝch cùc ñng hé §ª-ni-kin. ⎯ 381, "kh«ng bÌ ph¸i", T¬-rèt-xki thùc tÕ ®øng trªn lËp tr−êng ph¸i 432, 439. thñ tiªu; n¨m 1912, lµ ng−êi tæ chøc Khèi th¸ng T¸m chèng ®¶ng, Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, gi÷ lËp Tsa-tx¬-ki, I-u. ⎯ xem Br«n-stanh. P. A. tr−êng ph¸i gi÷a, tiÕn hµnh ®Êu tranh chèng V. I. Lª-nin trong c¸c vÊn ®Ò chiÕn tranh, hoµ b×nh vµ c¸ch m¹ng. Trë vÒ n−íc sau TsÐc-n−-sÐp-xki, N. G. (1828 - 1889) ⎯ nhµ d©n chñ c¸ch m¹ng vµ cuéc C¸ch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, T¬-rèt-xki nhµ x· héi chñ nghÜa kh«ng t−ëng Nga vÜ ®¹i, nhµ b¸c häc, nhµ gia nhËp nhãm "nh÷ng ng−êi thuéc tæ chøc liªn khu" vµ t¹i §¹i v¨n, nhµ phª b×nh v¨n häc; mét trong nh÷ng bËc tiÒn bèi lçi l¹c héi VI §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi (b) Nga, T¬-rèt-xki cña phong trµo d©n chñ - x· héi Nga. TsÐc-n−-sÐp-xki lµ ng−êi cïng víi nhãm nµy ®−îc kÕt n¹p vµo ®¶ng b«n-sª-vÝch. Sau C¸ch cæ vò vÒ t− t−ëng vµ lµ l·nh tô cña phong trµo d©n chñ - c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, gi÷ nhiÒu c−¬ng vÞ trong m¹ng nh÷ng n¨m 60 ë Nga. T¹p chÝ "Ng−êi ®−¬ng thêi" do nhµ n−íc. N¨m 1918 lµ ng−êi ph¶n ®èi hoµ −íc BrÐt, n¨m 1920 - «ng biªn tËp lµ tiÕng nãi cña c¸c lùc l−îng c¸ch m¹ng ë Nga. 1921 cÇm ®Çu ph¸i ®èi lËp trong cuéc th¶o luËn vÒ c«ng ®oµn, TsÐc-n−-sÐp-xki ®· c«ng phÉn bãc trÇn tÝnh chÊt n«ng n« cña tõ n¨m 1923 tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh bÌ ph¸i kÞch liÖt chèng cuéc "c¶i c¸ch n«ng d©n" n¨m 1861, kªu gäi n«ng d©n ®øng lªn l¹i ®−êng lèi chung cña ®¶ng, chèng l¹i c−¬ng lÜnh cña Lª-nin khëi nghÜa. N¨m 1862 «ng bÞ chÝnh phñ Nga hoµng b¾t giam gÇn vÒ x©y dùng chñ nghÜa x· héi, tuyªn truyÒn quan ®iÓm cho r»ng 2 n¨m ë ph¸o ®µi Pª-t¬-r«-pa-vlèp-xcai-a, sau ®ã bÞ kÕt ¸n 7 n¨m chñ nghÜa x· héi kh«ng cã kh¶ n¨ng th¾ng lîi ë Liªn-x«. Sau khi khæ sai vµ bÞ ®µy biÖt xø ë Xi-bi-ri. M·i vÒ giµ, TsÐc-n−-sÐp-xki míi v¹ch trÇn chñ nghÜa T¬-rèt-xki lµ mét thiªn h−íng tiÓu t− s¶n tho¸t c¶nh ®i ®µy. Cho ®Õn cuèi ®êi, «ng vÉn lµ mét chiÕn sÜ h¨ng trong ®¶ng, §¶ng céng s¶n ®· ®¸nh b¹i chñ nghÜa nµy vÒ t− t−ëng h¸i ®Êu tranh chèng l¹i sù bÊt c«ng trong x· héi, chèng l¹i mäi vµ vÒ tæ chøc. N¨m 1927 T¬-rèt-xki bÞ khai trõ ra khái ®¶ng, biÓu hiÖn cña sù ¸p bøc vÒ chÝnh trÞ vµ kinh tÕ. n¨m 1929 v× ho¹t ®éng chèng x«-viÕt nªn bÞ trôc xuÊt ra khái TsÐc-n−-sÐp-xki ®· viÕt nhiÒu t¸c phÈm xuÊt s¾c trong lÜnh Liªn-x« vµ ®Õn n¨m 1932 th× bÞ t−íc quyÒn c«ng d©n x«-viÕt. vùc kinh tÕ chÝnh trÞ häc, sö häc, lu©n lý häc, mü häc. Nh÷ng t¸c phÈm phª b×nh v¨n häc cña «ng cã ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn ë n−íc ngoµi, T¬-rèt-xki tiÕp tôc ®Êu tranh chèng l¹i Nhµ n−íc sù ph¸t triÓn v¨n häc vµ nghÖ thuËt Nga. TiÓu thuyÕt "Lµm g×?" x«-viÕt vµ §¶ng céng s¶n, chèng l¹i phong trµo céng s¶n quèc tÕ. ⎯ 35 - 36, 38 - 39, 51, 52 - 54, 55, 62, 63 - 69, 70, 71 - 72, cña TsÐc-n−-sÐp-xki ®· gi¸o dôc nhiÒu thÕ hÖ c¸ch m¹ng ë Nga vµ ë n−íc ngoµi ⎯ 197, 207 - 208. 114 - 115, 125, 126 - 127, 187, 189, 190, 332, 337, 349, 351 - 353,
  18. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 670 671 ng−êi s¸ng lËp §¶ng céng s¶n §øc, mét c©y bót cã tµi, mét diÔn Tsª-rª-va-nin, N. (LÝp-kin, Ph. A.) (1868 - 1938) ⎯ mét trong nh÷ng gi¶ h¨ng h¸i vµ lµ mét nhµ hïng biÖn. §øng trong c¸nh t¶ §¶ng thñ lÜnh cña ph¸i men-sª-vÝch, mét ng−êi theo chñ nghÜa thñ d©n chñ - x· héi §øc, TxÐt-kin ®· cïng víi R. Lóc-x¨m-bua, tiªu cùc ®oan. Céng t¸c víi c¸c xuÊt b¶n phÈm cña ph¸i thñ tiªu; Ph. Mª-rinh vµ C. LiÕp-nÕch tÝch cùc tham gia cuéc ®Êu tranh n»m trong sè 16 ng−êi men-sª-vÝch ®· ký bøc "Th− ngá" vÒ viÖc chèng BÐc-stanh vµ nh÷ng kÎ c¬ héi chñ nghÜa kh¸c. Trong nh÷ng thñ tiªu ®¶ng (1910); sau cuéc héi nghÞ chèng ®¶ng håi th¸ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi nhÊt, ®øng trªn lËp tr−êng chñ T¸m 1912, lµ uû viªn cña trung t©m men-sª-vÝch (Ban tæ chøc). nghÜa quèc tÕ c¸ch m¹ng, chèng l¹i chñ nghÜa x· héi - s«-vanh. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, trë thµnh mét ng−êi N¨m 1916 gia nhËp nhãm "Quèc tÕ", sau ®ã gia nhËp "Liªn minh x· héi - s«-vanh. N¨m 1917, lµ mét trong nh÷ng ng−êi biªn tËp Xp¸c-ta-cót". Tõ n¨m 1919 lµ ®¶ng viªn §¶ng céng s¶n §øc; tê "B¸o c«ng nh©n", C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ph¸i men-sª-vÝch, vµ lµ uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng men-sª- ®−îc bÇu vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng. T¹i §¹i héi III vÝch. Cã th¸i ®é thï ®Þch ®èi víi C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa cña Quèc tÕ céng s¶n, bµ ®−îc bÇu vµo Ban chÊp hµnh Quèc tÕ th¸ng M−êi. ⎯ 111, 134, céng s¶n. Tõ n¨m 1924, liªn tôc lµ chñ tÞch Ban chÊp hµnh Tæ chøc quèc tÕ cøu trî c¸c chiÕn sÜ c¸ch m¹ng. ⎯ 346, 351 - 352. Tsu-cèp-xki, C. I. (1882 - 1969) ⎯ nhµ nghiªn cøu v¨n häc næi tiÕng, nhµ dÞch s¸ch vµ nhµ v¨n. N¨m 1905, lµ ng−êi biªn tËp kiªm ng−êi Txª-®Ðc-bau-m¬. I-u. ¤. ⎯ xem M¸c-tèp, L. xuÊt b¶n tê t¹p chÝ trµo phóng "TÝn hiÖu"; trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, lµ mét nhµ phª b×nh vµ viÕt tiÓu phÈm. Txª-®Ðc-bau-m¬, V. ¤. ⎯ xem Lª-vi-tx¬-ki, V. ¤. Lµ ng−êi nãi lªn quan ®iÓm cña giíi trÝ thøc tù do chñ nghÜa, céng t¸c víi tê b¸o d©n chñ - lËp hiÕn "Ng«n luËn" vµ c¸c t¹p chÝ "T− t−ëng Nga", "C¸nh ®ång", "C¸i c©n", v.v.. U Tsu-cèp-xki lµ t¸c gi¶ cña nhiÒu chuyÖn th¬ thÇn tho¹i næi tiÕng dµnh cho thiÕu nhi. §· xuÊt b¶n cuèn "Tõ hai ®Õn n¨m", U-ru-xèp, X. §. (sinh n¨m 1862) ⎯ c«ng t−íc, ®¹i ®Þa chñ. N¨m 1903 trong ®ã nghiªn cøu t©m lý trÎ em, ®· viÕt håi ký vÒ V. I-a. Bri- vµ n¨m 1904, lµ tæng trÊn qu©n sù tØnh BÐt-xa-ra-bi-a. N¨m 1905 u-xèp, A. M. Goãc-ki, V. V. Mai-a-cèp-xki, I. E. Rª-pin, v. v., cã thêi gian lµ thø tr−ëng Bé néi vô trong néi c¸c VÝt-te. t¸c phÈm nghiªn cøu vÒ ®êi sèng vµ s¸ng t¸c cña N. A Nª-cra- N¨m 1906 ®−îc bÇu vµo §u-ma nhµ n−íc I, ®¹i biÓu cña tØnh Ca- xèp, ®· dÞch sang tiÕng Nga nhiÒu t¸c phÈm cña c¸c nhµ v¨n Anh vµ Mü. ⎯ 156, 158, 159. lu-ga. §¶ng viªn §¶ng "c¶i c¸ch d©n chñ", lµ ®¶ng h÷u h¬n §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Sau C¸ch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai Tu-gan-Ba-ra-nèp-xki, M. I. (1865 - 1919) ⎯ nhµ kinh tÕ häc t− 1917, tõ th¸ng Ba ®Õn th¸ng S¸u, U-ru-xèp lµ thø tr−ëng Bé s¶n Nga, trong nh÷ng n¨m 90 lµ ®¹i biÓu næi tiÕng cña "chñ nghÜa néi vô trong ChÝnh phñ l©m thêi. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa M¸c hîp ph¸p". Trong thêi kú c¸ch m¹ng 1905 - 1907, lµ ®¶ng th¸ng M−êi, c«ng t¸c trong ñy ban ®Æc biÖt nghiªn cøu D¶i dÞ viªn §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th−êng tõ tÝnh Cuèc-xc¬ trùc thuéc §oµn chñ tÞch Héi ®ång th¸ng M−êi, trë thµnh mét kÎ tÝch cùc ho¹t ®éng ph¶n c¸ch m¹ng kinh tÕ quèc d©n tèi cao; tõ n¨m 1921 ®Õn n¨m 1929 c«ng t¸c ë U-cra-i-na, bé tr−ëng Bé tµi chÝnh trong Ra-®a trung −¬ng trong Ng©n hµng nhµ n−íc. ⎯ 381, 382, 432 - 433, 436, 437, t− s¶n U-cra-i-na. Nh÷ng t¸c phÈm chñ yÕu cña Tu-gan-Ba- 439. ra-nèp-xki trong nh÷ng n¨m 90 lµ: "Nh÷ng cuéc khñng ho¶ng c«ng nghiÖp ë n−íc Anh hiÖn nay, nguyªn nh©n vµ ¶nh h−ëng V cña c¸c cuéc khñng ho¶ng ®ã ®Õn ®êi sèng nh©n d©n" (1894), C«ng x−ëng Nga tr−íc kia vµ hiÖn nay" (1898), v.v.. ⎯ 194. V. V. ⎯ xem V«-r«n-txèp, V. P. TxÐt-kin (Zetkin), Cla-ra (1857 - 1933) ⎯ mét nhµ ho¹t ®éng xuÊt Vi-a-dem-xki ⎯ xem L©y-t©y-den, G. §. s¾c cña phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ vµ §øc, mét trong nh÷ng
  19. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 672 673 nh÷ng lêi ph¸t biÓu vÒ ®iÒu lÖ chÕ ®é qu©n dÞch, V«i-l«-sni- Vin-hem I (H«-hen-tx«n-lÐc) (1797 - 1888) ⎯ quèc v−¬ng Phæ (tõ cèp bÞ chñ tÞch §u-ma kh«ng cho dù 15 phiªn häp. n¨m 1861); hoµng ®Õ §øc (1871 - 1888). ⎯ 364. N¨m 1911 - 1912 céng t¸c víi c¸c tê b¸o b«n-sª-vÝch "Ng«i sao" vµ Vin-hem II (H«-hen-tx«n-lÐc) (1859 - 1941) ⎯ hoµng ®Õ §øc vµ quèc "Sù thËt". Tõ n¨m 1913, lµ chñ nhiÖm ban qu¶n trÞ Liªn hiÖp v−¬ng Phæ (1888 - 1918) ⎯ 269. hîp t¸c x· tØnh Da-bai-can. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµm c«ng t¸c kinh tÕ ë N«-v«-xi-biÕc-xc¬, Xa-ra-tèp, Ca- Vin-lÝch (Willich). Au-gu-xt¬ (1810 - 1878) ⎯ tham gia phong trµo dan vµ M¸t-xc¬-va. ⎯ 254 - 255. c¸ch m¹ng ë §øc. N¨m 1847, gia nhËp §ång minh cña nh÷ng ng−êi céng s¶n. Trong thêi kú c¸ch m¹ng 1848 - 1849 ë §øc, V«n-c«n-xki, V.M. (sinh n¨m 1868) ⎯ c«ng t−íc, ®¹i ®Þa chñ. §¹i tham gia nhiÒu cuéc ®Êu tranh vò trang cña nh÷ng ng−êi céng biÓu cña tØnh Tam-bèp trong §u-ma nhµ n−íc III vµ §u-ma hoµ miÒn Nam n−íc §øc. Sau khi cuéc khëi nghÜa thÊt b¹i, ch¹y nhµ n−íc IV, phã chñ tÞch §u-ma. Trong nh÷ng n¨m 1915 - sang Thôy-sÜ, sau ®ã sang Anh. Lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña 1916, lµ thø tr−ëng Bé néi vô. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa nh÷ng ng−êi bÌ ph¸i - phiªu l−u chñ nghÜa, rêi bá §ång minh th¸ng M−êi, lµ mét trong nh÷ng kÎ tæ chøc cuéc tiÕn qu©n ph¶n cña nh÷ng ng−êi céng s¶n vµo n¨m 1850. C. M¸c vµ Ph. ¡ng- c¸ch m¹ng cña t−íng I-u-®ª-nÝch vµo Pª-t¬-r«-gr¸t, sau ®ã lµ ghen ®· ph¶n ®èi s¸ch l−îc cña Vin-lÝch vµ nh÷ng ng−êi ñng tªn b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ 254. hé «ng ta. N¨m 1853 Vin-lÝch sang Mü, ë ®ã «ng ®· tham gia tÝch cùc cuéc néi chiÕn (1861 - 1865) vµ gi÷ nh÷ng c−¬ng vÞ V«-r«n-txèp, V.P. (V. V.) (1847 - 1918) ⎯ nhµ kinh tÕ häc vµ nhµ chØ huy kh¸c nhau trong qu©n ®éi cña nh÷ng ng−êi ph−¬ng B¾c. ⎯ chÝnh luËn, mét trong nh÷ng nhµ t− t−ëng cña ph¸i d©n tuý tù 238. do chñ nghÜa trong nh÷ng n¨m 80 - 90, t¸c gi¶ cuèn "VËn mÖnh VÝch-to ⎯ xem Ta-ra-tu-ta, V. C. cña chñ nghÜa t− b¶n ë Nga" (1882), cuèn "Nh÷ng ph−¬ng h−íng cña chóng ta" (1893), cuèn "Kh¸i luËn vÒ kinh tÕ lý thuyÕt" (1895) VÝt-te, X. I-u. (1849 - 1915) ⎯ nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc, ®¹i biÓu cho vµ nhiÒu t¸c phÈm kh¸c, trong ®ã «ng phñ nhËn sù ph¸t triÓn cña lîi Ých cña "chñ nghÜa ®Õ quèc phong kiÕn - qu©n phiÖt" ë n−íc chñ nghÜa t− b¶n ë Nga, ca tông nÒn tiÓu s¶n xuÊt hµng ho¸, lý Nga Nga hoµng, mét ng−êi ñng hé triÖt ®Ó chÕ ®é chuyªn chÕ, t−ëng ho¸ c«ng x· n«ng th«n; tuyªn truyÒn cho sù ®iÒu hoµ víi cã khuynh h−íng duy tr× chÕ ®é qu©n chñ b»ng nh÷ng sù nh−îng chÝnh phñ Nga hoµng; chèng l¹i chñ nghÜa M¸c. Nh÷ng quan bé kh«ng ®¸ng kÓ cho giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa vµ b»ng ®iÓm cña V«-r«n-txèp ®· bÞ phª ph¸n kÞch liÖt trong nhiÒu t¸c nh÷ng cuéc ®µn ¸p tµn b¹o ®èi víi nh©n d©n; mét trong nh÷ng phÈm cña V. I. Lª-nin. ⎯ 192. kÎ tæ chøc ®µn ¸p cuéc c¸ch m¹ng 1905 - 1907. Lµm bé tr−ëng Bé giao th«ng (th¸ng Hai - th¸ng T¸m 1892), bé tr−ëng Bé tµi chÝnh (1892 -1903), chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng (th¸ng M−êi X 1905 - th¸ng T− 1906), VÝt-te, b»ng nh÷ng biÖn ph¸p cña m×nh trong lÜnh vùc tµi chÝnh, trong chÝnh s¸ch thuÕ quan, trong viÖc Xam-me, I. A. (Li-u-bÝch) (1870 - 1921) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - x· x©y dùng ®−êng s¾t, trong ®¹o luËt c«ng x−ëng, b»ng c¸ch hÕt héi, mét ng−êi b«n-sª-vÝch. B¾t ®Çu tham gia phong trµo c¸ch søc khÝch lÖ nh÷ng sù ®Çu t− cña n−íc ngoµi, ®· gãp phÇn thóc m¹ng vµo n¨m 1897. TiÕn hµnh c«ng t¸c ®¶ng ë Ki-Ðp vµ Ca-dan, ®Èy sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t− b¶n ë Nga vµ t¨ng c−êng sù tÝch cùc tham gia cuéc c¸ch m¹ng 1905 - 1907. §· tõng nhiÒu phô thuéc cña Nga vµo c¸c c−êng quèc ®Õ quèc. V. I. Lª-nin lÇn bÞ chÝnh phñ Nga hoµng khñng bè. Sau C¸ch m¹ng x· héi gäi VÝt-te lµ "bé tr−ëng m¹i b¶n", "nh©n viªn së giao dÞch". ⎯ chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµm c«ng t¸c kinh tÕ ë V«-l«-g®a; tõ n¨m 117, 323, 381, 382, 432 - 433, 434 - 435, 439. 1919 c«ng t¸c ë Liªn hiÖp trung −¬ng cña hîp t¸c x· tiªu dïng. V«i-l«-sni-cèp, A. A. (1877 - 1930) ⎯ ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc III, VÒ sau, lµ chñ tÞch Liªn hiÖp c¸c hîp t¸c x· tiªu dïng U-cra-i- na vµ lµ ®¹i biÓu toµn quyÒn cña Bé ngo¹i th−¬ng U-cra-i-na. ⎯ ®¹i biÓu cña d©n C«-d¾c trong qu©n ®éi C«-d¾c Da-bai-can; tham 309, 317. gia ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi, gia nhËp ph¸i b«n-sª-vÝch. Do
  20. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 674 675 Xª-ma-sc«, N. A. (A-lÕch-xan-®rèp) (1874 - 1949) ⎯ mét nhµ c¸ch 1910). Xt«-l−-pin tiÕn hµnh c¶i c¸ch ruéng ®Êt nh»m môc ®Ých m¹ng chuyªn nghiÖp, mét ng−êi b«n-sª-vÝch, vÒ sau trë thµnh t¹o ra giíi cu-l¾c lµm chç dùa cho chÕ ®é chuyªn chÕ Nga hoµng mét nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña Nhµ n−íc x«-viÕt. Lµ ®¶ng viªn ë n«ng th«n. Song y ®· bÞ thÊt b¹i trong m−u ®å cñng cè chÕ ®é §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga tõ n¨m 1893. N¨m 1905, chuyªn chÕ b»ng c¸ch thi hµnh mét sè c¶i c¸ch tõ trªn cã lîi cho tham gia cuéc khëi nghÜa vò trang ë Ni-gi¬-ni Nèp-g«-rèt; bÞ giai cÊp t− s¶n vµ ®Þa chñ. N¨m 1911, Xt«-l−-pin bÞ B« -grèp, mét b¾t, sau khi ®−îc th¶ th× ch¹y ra n−íc ngoµi. Lµ th− ký kiªm thñ ng−êi x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng, giÕt chÕt ë Ki-Ðp. ⎯ 8, 57, quü cña Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng 61, 91, 114, 165, 203, 252, 263, 264 - 265, 266 - 267, 288, 290, §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Trong thêi gian ®Çu cuéc 298, 304, 313, 320, 321, 323, 324, 325, 334 - 335, 367, 369, 378 - chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, bÞ gi÷ l¹i ë Bun-ga-ri. Trë vÒ Nga vµo 388, 419, 423, 433, 434 - 436, 437, 439. th¸ng ChÝn 1917. TÝch cùc tham gia khëi nghÜa vò trang ë Xt¬-ru-vª, P. B. (1870 - 1944) ⎯ nhµ kinh tÕ häc vµ nhµ chÝnh luËn M¸t-xc¬-va håi th¸ng M−êi 1917. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ t− s¶n, mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. nghÜa th¸ng M−êi, phô tr¸ch Côc vÖ sinh - y tÕ trong X«-viÕt Trong nh÷ng n¨m 90, lµ ®¹i biÓu næi tiÕng nhÊt cña "chñ nghÜa M¸t-xc¬-va. Trong nh÷ng n¨m 1918 - 1930, lµ bé tr−ëng Bé M¸c hîp ph¸p", ®· "bæ sung" vµ "phª ph¸n" häc thuyÕt kinh tÕ d©n uû y tÕ n−íc Céng hoµ liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt vµ triÕt häc cña C. M¸c, cã xu h−íng lµm cho chñ nghÜa M¸c Nga. N¨m 1931 chuyÓn sang c«ng t¸c trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng c¸c X«-viÕt toµn Liªn-x«, lµ uû viªn §oµn chñ tÞch Ban vµ phong trµo c«ng nh©n thÝch øng víi lîi Ých cña giai cÊp t− chÊp hµnh trung −¬ng c¸c X«-viÕt toµn Liªn-x«. Lµ viÖn sÜ chÝnh s¶n. Xt¬-ru-vª lµ mét trong nh÷ng nhµ lý luËn vµ nhµ tæ chøc thøc ViÖn hµn l©m y häc Liªn-x« vµ ViÖn hµn l©m khoa häc s− cña "Héi liªn hiÖp gi¶i phãng", mét tæ chøc qu©n chñ tù do chñ ph¹m n−íc Céng hoµ liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga. nghÜa (1903 -1905) vµ lµ biªn tËp viªn cña tê "Gi¶i phãng", c¬ Tõ n¨m 1947 ®Õn n¨m 1949, lµ gi¸m ®èc ViÖn tæ chøc b¶o vÖ quan ng«n luËn bÊt hîp ph¸p cña tæ chøc nµy (1902 - 1905). søc kháe vµ lÞch sö y häc thuéc ViÖn hµn l©m y häc Liªn-x«. T¸c N¨m 1905, khi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ®−îc thµnh lËp, Xt¬-ru-vª gi¶ cña nhiÒu t¸c phÈm khoa häc trong lÜnh vùc vÖ sinh x· héi lµ uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña ®¶ng nµy. Lµ mét trong vµ tæ chøc y tÕ. ⎯ 346. nh÷ng nhµ t− t−ëng cña chñ nghÜa ®Õ quèc Nga. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, trë thµnh mét kÎ thï cuång nhiÖt XmiÕc-nèp, E. ⎯ xem Gu-rª-vÝch, E. L. cña chÝnh quyÒn x«-viÕt, mét thµnh viªn trong chÝnh phñ ph¶n Xta-kh«-vÝch, M. A. (1861 - 1923) ⎯ ®Þa chñ, tõ n¨m 1895 ®Õn n¨m c¸ch m¹ng cña Vran-ghen vµ mét tªn b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ 137, 1907 lµ ng−êi cÇm ®Çu giíi quý téc tØnh ¤-ri-«n; ®ãng mét vai 139, 194, 224, 247, 250, 292, 323, 345, 358, 384, 477. trß xuÊt s¾c trong phong trµo héi ®ång ®Þa ph−¬ng. Tho¹t ®Çu Xu-kh«m-lim, V. I. (sinh n¨m 1860) ⎯ tham gia phong trµo c¸ch m¹ng gia nhËp §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, sau ®ã lµ mét trong nh÷ng tõ n¨m 1879; tõ n¨m 1882 lµ ®¶ng viªn ®¶ng "D©n ý". N¨m 1884 ng−êi tæ chøc §¶ng th¸ng M−êi. Lµ ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc I bÞ b¾t vµ ®Õn n¨m 1887 th× bÞ kÕt ¸n tö h×nh, sau ®−îc thay b»ng vµ II, uû viªn Héi ®ång nhµ n−íc. Sau C¸ch m¹ng d©n chñ - ¸n 15 n¨m khæ sai. N¨m 1903, sau khi ®· m·n h¹n khæ sai, Xu- t− s¶n th¸ng Hai 1917, lµ tæng trÊn qu©n sù PhÇn-lan, sau ®ã kh«m-lin gia nhËp §¶ng x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng, lµ mét ®éi lµ ®¹i biÓu ChÝnh phñ l©m thêi ë n−íc Ngoµi. ⎯ 381, 432, 435, viªn trong tæ chøc chiÕn ®Êu cña ®¶ng nµy; ®· nhiÒu lÇn bÞ b¾t, 436. sau ®ã bá ra n−íc ngoµi vµ ®Õn n¨m 1910 th× trë vÒ n−íc. ⎯ Xt«-l−-pin, P.A. (1862- 1911) ⎯ nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc cña n−íc 116. Nga Nga hoµng, mét ®Þa chñ lín. Trong nh÷ng n¨m 1906 - 1911, XvÐc-ts¬-cèp, §. Ph. (1882 - 1938) ⎯ ®¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n d©n lµ chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng kiªm bé tr−ëng Bé néi vô cña chñ - x· héi Nga tõ n¨m 1899; trong nh÷ng n¨m 1903 - 1905 n−íc Nga. G¾n liÒn víi tªn tuæi cña y lµ mét thêi kú ph¶n ®éng lµ mét ng−êi b«n-sª-vÝch, sau ®ã theo ph¸i men-sª-vÝch. N¨m 1905 chÝnh trÞ cùc kú tµn b¹o víi viÖc ¸p dông réng r·i ¸n tö h×nh nh»m tham gia X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n Pª-tÐc-bua. N¨m 1909 - ®µn ¸p phong trµo c¸ch m¹ng (thêi kú ph¶n ®éng Xt«-l−-pin 1907 - 1910 lµ uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n
nguon tai.lieu . vn
Chính trị học Báo chí - Truyền thông Xã hội học Giáo dục học Tâm lý học Lịch sử - Văn hoá Triết học Ngôn ngữ học Thư viện thông tin Văn học nước ngoài Ngư nghiệp Hành chính - Pháp luật Địa lý - Địa danh Văn học Việt nam Lịch sử Đảng CNXH - KH Tư Tưởng HCM Ngụ ngôn - Cổ tích Ca dao - Tục ngữ Hoá học Sinh học Y khoa - Dược Kinh tế học