1. Trang Chủ
  2. Triết học
  3. [Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Marx tập 1 phần 9

[Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Marx tập 1 phần 9

Tham khảo tài liệu '[triết học] triết học lenin - học thuyết marx tập 1 phần 9', khoa học xã hội, chính trị - triết học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 7 02 7 03 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy nhau. DÜ nhiªn lµ so víi viÖc lµm ¨n cña nh÷ng ng­êi n«ng lóc ng­êi s¶n xuÊt hoµn toµn bÞ t¸ch khái t­ liÖu s¶n xuÊt, còng d©n bÞ ph¸ s¶n, th× c«ng

Thể loại Tài liệu miễn phí Triết học

Số trang 42

Ngày tạo 8/29/2018 8:26:47 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải [Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Mar... (.pdf)

Xem mẫu

  1. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 7 02 7 03 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy nhau. DÜ nhiªn lµ so víi viÖc lµm ¨n cña nh÷ng ng­êi n«ng lóc ng­êi s¶n xuÊt hoµn toµn bÞ t¸ch khái t­ liÖu s¶n xuÊt, còng d©n bÞ ph¸ s¶n, th× c«ng viÖc lµm ¨n cña h¾n tèt h¬n, vµ so víi cßn nhiÒu giai ®o¹n trung gian, vµ mçi b­íc tiÕn cña chñ nghÜa t­ b¶n n«ng nghiÖp ®Òu ®¸nh dÊu mét b­íc ph¸t triÓn cña thÞ lóc m¶nh ®Êt nµy cßn n»m trong tay nhiÒu ng­êi chñ nhá th× hiÖn nay c«ng viÖc s¶n xuÊt cña h¾n cÇn ®Õn Ýt c«ng nh©n h¬n tr­êng trong n­íc, lµ thÞ tr­êng mµ theo lý luËn cña M¸c th× rÊt nhiÒu. Nh÷ng sù kiÖn ®ã kh«ng ph¶i lµ tr­êng hîp c¸ biÖt, chÝnh lµ do chñ nghÜa t­ b¶n n«ng nghiÖp t¹o ra, vµ ë Nga th× mµ lµ tr­êng hîp phæ biÕn, kh«ng mét ng­êi d©n tuý nµo cã ch¼ng nh÷ng kh«ng bÞ thu hÑp, mµ ng­îc l¹i, cßn h×nh thµnh thÓ phñ nhËn ®­îc ®iÒu ®ã. C¸i ®éc ®¸o trong lý luËn cña hä vµ ph¸t triÓn thªm n÷a. chØ lµ ë chç hä kh«ng muèn gäi th¼ng tªn thËt nh÷ng sù kiÖn Sau n÷a, nhËn ®Þnh trªn ®©y vÒ chñ nghÜa t­ b¶n n«ng nghiÖp cña n­íc ta, tuy lµ mét nhËn ®Þnh rÊt tæng qu¸t, ®ã ra vµ kh«ng muèn hiÓu r»ng nh÷ng sù kiÖn ®ã cã nghÜa lµ nh­ng còng chØ ra cho chóng ta thÊy r»ng chñ nghÜa t­ b¶n sù thèng trÞ cña t­ b¶n trong n«ng nghiÖp. Hä quªn r»ng h×nh nµy kh«ng bao trïm hÕt tÊt c¶ mäi quan hÖ kinh tÕ - x· héi ë th¸i ®Çu tiªn cña t­ b¶n bao giê vµ ë ®©u còng lµ t­ b¶n n«ng th«n. Bªn c¹nh chñ nghÜa t­ b¶n ®ã, nh÷ng quan hÖ th­¬ng nghiÖp, t­ b¶n tiÒn tÖ; r»ng bao giê t­ b¶n còng tiÕp n«ng n« vÉn cßn tån t¹i trong lÜnh vùc kinh tÕ (vÝ dô nh­ viÖc nhËn nÒn kü thuËt s¶n xuÊt ë tr×nh ®é hiÖn cã cña nÒn kü nh­îng nh÷ng ruéng ®Êt bÞ c¾t cho n«ng d©n ®Ó lÊy c«ng lao thuËt Êy, vµ chØ sau nµy t­ b¶n míi tiÕn hµnh viÖc c¶i t¹o kü ®éng vµ ®Þa t« hiÖn vËt ― ë ®©y ta thÊy tÊt c¶ c¸c dÊu hiÖu cña thuËt mµ th«i. V× vËy, hä kh«ng thÊy r»ng "trong khi bªnh nÒn kinh tÕ n«ng n«: "sù ®æi c«ng" tr¶ b»ng hiÖn vËt gi÷a vùc" (tÊt nhiªn lµ trªn lêi nãi, chø kh«ng cã g× h¬n) chÕ ®é ng­êi s¶n xuÊt víi ng­êi së h÷u t­ liÖu s¶n xuÊt, sù bãc lét ruéng ®Êt hiÖn thêi chèng l¹i chñ nghÜa t­ b¶n "t­¬ng lai" (?!) ng­êi s¶n xuÊt b»ng c¸ch cét chÆt a nh ta vµo ruéng ®Êt, chø th× kú thùc hä chØ bªnh vùc nh÷ng h×nh th¸i thêi trung cæ cña kh«ng ph¶i t¸ch anh ta rêi khái t­ liÖu s¶n xuÊt), vµ nhÊt lµ t­ b¶n, chèng l¹i nh÷ng h×nh th¸i hiÖn ®¹i, thuÇn tuý t­ s¶n trong lÜnh vùc x· héi, ph¸p luËt - chÝnh trÞ (b¾t buéc ph¶i nhËn cña t­ b¶n mµ th«i. "phÇn ruéng ®­îc chia", bÞ cét chÆt vµo ruéng ®Êt, nghÜa lµ Nh­ thÕ, ng­êi ta kh«ng thÓ nµo phñ nhËn ®­îc tÝnh chÊt kh«ng cã quyÒn tù do dêi chç ë; ph¶i tr¶ tiÒn chuéc l¹i, nghÜa t­ b¶n chñ nghÜa cña t×nh tr¹ng nh©n khÈu thõa ë Nga, còng lµ vÉn c¸i mãn t« ®¹i dÞch ph¶i nép cho bän ®Þa chñ; trong nh­ kh«ng thÓ nµo phñ nhËn ®­îc sù thèng trÞ cña t­ b¶n lÜnh vùc toµ ¸n vµ hµnh chÝnh, ph¶i phôc tïng bän ®Þa chñ cã trong n«ng nghiÖp. Nh­ng nÕu ng­êi ta cè ý kh«ng biÕt ®Õn ®Æc quyÒn, v. v.). Cè nhiªn lµ nh÷ng quan hÖ ®ã còng ®­a ®Õn tr×nh ®é ph¸t triÓn cña t­ b¶n, ― nh­ «ng N.―«n ®· lµm, ― th× chç lµm cho n«ng d©n bÞ ph¸ s¶n, ®­a ®Õn n¹n thÊt dÜ nhiªn ®ã lµ mét ®iÒu hoµn toµn phi lý; «ng nµy toµn t©m nghiÖp,"t×nh tr¹ng nh©n khÈu thõa" trong sè nh÷ng ng­êi cè toµn ý cho r»ng t­ b¶n hÇu nh­ ®· hoµn toµn h×nh thµnh, vµ v× n«ng ®· bÞ cét chÆt vµo ruéng ®Êt. C¬ së t­ b¶n chñ nghÜa cña vËy bÞa ra mét lý luËn cho r»ng thÞ tr­êng trong n­íc bÞ thu hÑp l¹i hoÆc kh«ng cã, nh­ng trªn thùc tÕ th× t­ b¶n, tuy ®· ________________________________________________________ chiÕm ®Þa vÞ thèng trÞ, nh­ng còng chØ míi h×nh thµnh d­íi mét _ h×nh th¸i t­¬ng ®èi rÊt Ýt ph¸t triÓn mµ th«i. Tõ nay cho ®Õn lóc t­ b¶n ®¹t ®Õn tr×nh ®é ph¸t triÓn ®Çy ®ñ cña nã, tõ nay cho ®Õn * Trong nh÷ng ®o¹n sau, chóng t«i sÏ trë l¹i bµn vÒ ®iÓm nµy mét c¸ch chi tiÕt, khi bµn riªng vÒ n«ng d©n vµ vÒ ®Þa chñ.
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 7 04 7 05 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy nh÷ng quan hÖ hiÖn thêi kh«ng thÓ che giÊu nh÷ng tµn tÝch c©u hái khi hiÖn t¹i kh«ng lµm cho hä võa lßng vµ khi hä lùa vÉn cßn m¹nh mÏ ®ã cña tÇng líp "quý téc cò", nh÷ng tµn tÝch mµ chän nh÷ng con ®­êng tèt ®Ñp h¬n cho tæ quèc. "NÒn kinh tÕ chñ nghÜa t­ b¶n c h­a xo¸ bá ®­îc, chÝnh v× tr×nh ®é ph¸t nh©n d©n cña n­íc ta" lµ mét nÒn kinh tÕ t­ b¶n chñ nghÜa; triÓn cña nã cßn kÐm. Sù ph¸t triÓn yÕu ít cña chñ nghÜa t­ viÖc tæ chøc vµ "c¶i tæ" nã ®Òu lµ do giai cÊp t­ s¶n ®ang "chi b¶n, t×nh tr¹ng "l¹c hËu cña n­íc Nga" ― t×nh tr¹ng mµ ph¸i d©n tuý coi lµ mét "h¹nh phóc" ― thËt ra chØ lµ mét h¹nh phóc ®èi víi bän bãc lét cã quyÒn cao chøc träng mµ th«i. VËy, ngoµi nh÷ng ®Æc ®iÓm t­ b¶n chñ nghÜa chñ yÕu ra, "t×nh tr¹ng nh©n khÈu thõa" hiÖn thêi cßn mang c¶ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña thêi n«ng n« n÷a. NÕu ®em so s¸nh luËn ®iÓm võa nãi trªn ®©y víi luËn ®iÓm cña «ng Xt¬-ru-vª cho r»ng "t×nh tr¹ng nh©n khÈu thõa" mang nh÷ng ®Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ tù nhiªn vµ kinh tÕ hµng ho¸ th× chóng ta sÏ thÊy r»ng luËn ®iÓm thø nhÊt kh«ng b¸c bá luËn ®iÓm thø hai, mµ ng­îc l¹i, nhËp vµo ®Êy: chÕ ®é n«ng n« lµ thuéc vÒ nh÷ng hiÖn t­îng "kinh tÕ tù nhiªn", chñ nghÜa t­ b¶n lµ thuéc vÒ nh÷ng hiÖn t­îng "kinh tÕ hµng ho¸". Mét mÆt, luËn ®iÓm cña «ng Xt¬-ru-vª kh«ng v¹ch ra mét c¸ch chÝnh x¸c xem nh÷ng quan hÖ nµo lµ thuéc vÒ nÒn kinh tÕ tù nhiªn vµ nh÷ng quan hÖ nµo lµ thuéc vÒ nÒn kinh tÕ hµng ho¸; mÆt kh¸c, nã kÐo chóng ta thôt lïi l¹i ®»ng sau, ®i ®Õn nh÷ng "quy luËt" hoµn toµn v« c¨n cø vµ v« ý nghÜa cña Man-tuýt. Nh÷ng thiÕu sãt trªn kia dÜ nhiªn lµ lµm cho sù tr×nh bµy sau ®©y ph¶i thiÕu sãt. T¸c gi¶ hái: "NÒn kinh tÕ nh©n d©n cña n­íc Nga cã thÓ ®­îc c¶i tæ theo c¸ch nµo, theo nh÷ng nguyªn t¾c nµo?" (202). ThËt lµ mét c©u hái kú l¹, lÇn nµy n÷a nã còng ®­îc nªu lªn mét c¸ch hoµn toµn kinh viÖn, gièng hÖt nh­ c¸c ngµi d©n tuý vÉn th­êng cã thãi quen ®Æt ra nh÷ng ________________________________________________________ _  Xem bµi cña «ng I-u-gia-cèp trong t¹p chÝ "Cña c¶i n­íc Nga".
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 7 06 7 07 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy phèi" nÒn kinh tÕ Êy, ®Þnh ®o¹t. Kh«ng nªn tù hái xem sù c¶i tæ h×nh thµnh ngay trong n«ng d©n? Khi kÕt luËn, t¸c gi¶ ®· nµo lµ cã thÓ thùc hiÖn ®­îc, mµ ®¸ng lÏ ph¶i ®Æt vÊn ®Ò nh÷ng kh«ng dùa vµo c¸i g× c¶, ®· kh«ng hÒ ph©n tÝch nh÷ng sù giai ®o¹n nèi tiÕp nhau trong sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ t­ s¶n Êy. Vµ khi ®ã ph¶i ®øng trªn quan ®iÓm cña còng chÝnh ngay c¸i lý luËn mµ t¸c gi¶ ®· b¶o vÖ khi t¸c gi¶ tr¶ lêi mét c¸ch rÊt hay cho «ng V. V. ― lµ ng­êi ®· gäi l«ng N. ―«n lµ "nhµ m¸c-xÝt hiÓn nhiªn" ― r»ng "nhµ m¸c-xÝt hiÓn nhiªn" Êy kh«ng hiÓu g× c¶ vÒ ®Êu tranh giai cÊp còng nh­ vÒ nguån gèc giai cÊp cña nhµ n­íc. NÕu t¸c gi¶ ®· ®Æt vÊn ®Ò nh­ thÕ th× cã lÏ «ng ta ®· tr¸nh ®­îc tÊt c¶ nh÷ng lêi nghÞ luËn rèi mï kia vÒ "n«ng d©n", nh÷ng lêi nghÞ luËn mµ chóng ta ®äc thÊy ë nh÷ng trang 202 - 204. T¸c gi¶ b¾t ®Çu b»ng sù kh¼ng ®Þnh r»ng ®èi víi n«ng d©n, sè l­îng phÇn ruéng ®­îc chia lµ ch­a ®ñ; r»ng ngay khi hä bï ®¾p chç thiÕu ®ã b»ng c¸ch thuª thªm ruéng ®Êt, th× còng vÉn cã mét sù thiÕu hôt th­êng xuyªn trong mét "sè ®«ng n«ng d©n"; ng­êi ta kh«ng thÓ nãi ®Õn n«ng d©n nh­ nãi ®Õn mét chØnh thÓ ®­îc, v× nh­ thÕ tøc lµ nãi ®Õn mét ®iÒu h­ ¶o (tr. 203). Do ®ã, «ng ta trùc tiÕp kÕt luËn r»ng: "Dï sao th× t×nh tr¹ng s¶n xuÊt kh«ng ®ñ còng vÉn lµ sù thËt c ¬ b¶n, chñ yÕu c ña nÒn kinh tÕ nh©n d©n cña n­íc ta" (tr. 204). ThËt lµ mét sù kh¼ng ®Þnh hoµn toµn v« c¨n cø vµ kh«ng hÒ cã liªn hÖ g× víi nh÷ng ®iÒu ®· nãi ë trªn c¶: t¹i sao "sù thËt c¬ b¶n, chñ yÕu" l¹i kh«ng ph¶i lµ c¸i sù thËt sau ®©y: n«ng d©n coi lµ mét chØnh thÓ, th× lµ mét sù h­ ¶o kh«ng cã thËt, v× r»ng c¸c giai cÊp ®èi ®Þch ®ang ________________________________________________________ _ * "KhuyÕt ®iÓm chñ yÕu cña nh÷ng lêi nghÞ luËn cña «ng G«-lu-bÐp trong c¸c bµi b¸o xuÊt s¾c cña «ng ta chÝnh lµ ë chç «ng ta kh«ng thÓ nµo vøt bá ®­îc ®iÒu h­ ¶o nµy". (203)
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 7 08 7 09 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy nghiÖp  kh«ng thÓ gióp cho n©ng cao møc sèng cña nh©n thËt vÒ t×nh tr¹ng "s¶n xuÊt kh«ng ®ñ" [tuy nhiªn, kh«ng ph¶i v× thÕ mµ mét sè Ýt ng­êi ®· kh«ng lµm giµu trªn l­ng ®a sè] d©n lªn ®­îc, nÕu c¸c s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt ra ®Òu mang hoÆc vÒ sù ph©n ho¸ trong n«ng d©n, mµ chØ dùa vµo mét thø h×nh thøc hµng ho¸" ("D­îc kh¶o", tr. 266), cho nªn b©y giê ®Þnh kiÕn thiªn vÒ chñ nghÜa Man-tuýt. T¸c gi¶ nãi tiÕp: "Bëi ®©y, «ng Xt¬-ru-vª chuyÓn sang b¸c bá ý kiÕn ®ã. vËy, viÖc n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng trong n«ng nghiÖp lµ ¤ng ta nãi: mét lµ, ng­êi n«ng d©n nµo hiÖn ®ang bÞ tÊt mét ®iÒu trùc tiÕp cã lîi vµ cã Ých cho n«ng d©n Nga" (204). c¶ tai ho¹ cña cuéc khñng ho¶ng ®Ì nÆng lªn vai, th× chØ lµ Chóng ta kh«ng cßn hiÓu ®­îc n÷a: t¸c gi¶ võa míi lªn ¸n ng­êi s¶n xuÊt ra lóa m× cho sù tiªu dïng cña b¶n th©n; hä nghiªm kh¾c (mµ nh­ thÕ lµ hoµn toµn ®óng) ph¸i d©n tuý v× kh«ng b¸n sè lóa m× ®ã mµ cßn ph¶i mua thªm. Dï cho lóa hä ®· nghÞ luËn vÒ "mét ®iÒu h­ ¶o" ― tøc lµ vÒ "n«ng d©n" nãi m× cã h¹ gi¸ ®i n÷a th× viÖc n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, trong mäi tr­êng hîp, ®Òu cã lîi cho ng­êi n«ng d©n ®ã, ― chung, thÕ mµ b©y giê ®©y chÝnh «ng ta l¹i ®em ®iÒu h­ ¶o kh«ng cã thËt Êy vµo trong sù ph©n tÝch cña m×nh! NÕu nh÷ng s è n«ng d©n nµy chiÕm ®Õn 50% (®ã lµ n«ng d©n cã mét quan hÖ trong néi bé "n«ng d©n" ®ã lµ nh÷ng quan hÖ lµm cho ngùa hoÆc kh«ng cã ngùa), vµ Ýt nhÊt còng chiÕm 25% (®ã lµ mét sè Ýt ng­êi trë nªn "m¹nh vÒ kinh tÕ", cßn sè ®«ng th× v« n«ng d©n kh«ng cã ngùa). s¶n hãa; nÕu mét sè Ýt ng­êi cã thªm ruéng ®Êt vµ lµm giµu §óng thÕ, dÜ nhiªn lµ viÖc n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng sÏ cã thªm, cßn sè ®«ng l¹i lu«n lu«n bÞ tóng thiÕu vµ ph¸ s¶n, ― th× lîi cho ng­êi n«ng d©n Êy, nÕu anh ta cã thÓ gi÷ v÷ng kinh tÕ cña m×nh vµ n©ng nã lªn mét tr×nh ®é cao h¬n. Nh­ng nh÷ng lµm sao cã thÓ nãi ®Õn nh÷ng ®iÒu "cã lîi vµ cã Ých" cña mét n«ng d©n chØ cã mét ngùa hoÆc ch¼ng cã con nµo th× kh«ng cã qu¸ tr×nh nãi chung? Ch¾c h¼n t¸c gi¶ muèn nãi r»ng qu¸ tr×nh ®­îc nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã. Víi nh÷ng n«ng cô th« s¬, víi viÖc ®ã cã lîi cho c¶ hai bé phËn trong n«ng d©n. Nh­ng nh­ thÕ th× canh t¸c kh«ng kü l­ìng, v. v., hä kh«ng thÓ nµo gi÷ v÷ng ®­îc ®¸ng lÏ, mét lµ, «ng ta ph¶i xem xÐt hoµn c¶nh cña tõng tËp kinh tÕ hiÖn t¹i cña hä, chø ®õng nãi g× ®Õn viÖc c¶i tiÕn kü ®oµn mét vµ nghiªn cøu riªng biÖt tõng hoµn c¶nh mét; hai lµ, thuËt. Sù c¶i tiÕn kü thuËt ®ã lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn v× gi÷a hai tËp ®oµn cã sù ®èi kh¸ng, cho nªn ®¸ng lÏ cÇn x¸c ®Þnh râ xem ng­êi ta ®øng trªn quan ®iÓm cña tËp ®oµn nµo ®Ó nÒn kinh tÕ hµng ho¸. Vµ nÕu ngay trong giai ®o¹n ph¸t triÓn hiÖn t¹i cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ mµ viÖc b¸n lóa m× còng ®· nãi vÒ ®iÒu "cã lîi vµ cã Ých". ThÝ dô nµy, mét lÇn n÷a, ®· chøng lµ mét ®iÒu cÇn thiÕt ngay c¶ ®èi víi nh÷ng n«ng d©n x­a nay minh r»ng chñ nghÜa kh¸ch quan cña «ng Xt¬-ru-vª lµ kh«ng vÉn b¾t buéc ph¶i mua thªm, ― th× trong giai ®o¹n tiÕp sau ®©y, ®­îc hoµn thiÖn vµ kh«ng râ rµng. V× vÒ vÊn ®Ò nµy, «ng N. ― «n cã ý kiÕn ®èi lËp vµ kh¼ng viÖc b¸n lóa m× ®ã sÏ l¹i cßn trë thµnh ®iÒu b¾t buéc h¬n n÷a ®Þnh r»ng viÖc "n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng trong n«ng (chÝnh t¸c gi¶ còng thõa nhËn lµ cÇn ph¶i chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ tù nhiªn sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸). Vµ sù c¹nh tranh cña c¸c ________________________________________________________ _ * ¤ng N.― «n nãi thªm: "DÇu cho" nã "cã ®¸ng mong mái vµ cÇn thiÕt ®Õn mÊy ch¨ng n÷a".
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 7 10 7 11 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy nghiÖp chñ ®· c¶i tiÕn ph­¬ng ph¸p canh t¸c tÊt nhiªn sÏ ®­a c¨n cø, nh­ng nã ch­a nãi râ bé phËn nµo trong "n«ng d©n" sÏ ®Õn t×nh tr¹ng lµ nh÷ng n«ng d©n ®ã sÏ kh«ng tr¸nh khái bÞ cã lîi trong sù c¶i thiÖn kü thuËt ®ã, vµ t¹i sao nh­ thÕ. t­íc ®o¹t ngay tøc kh¾c vµ hoµn toµn; sù c¹nh tranh ®ã sÏ lµm "Nãi chung th× «ng N. ―«n mµ sî viÖc n©ng cao n¨ng cho ng­êi v« s¶n vèn bÞ cét chÆt vµo ruéng ®Êt, råi ®©y sÏ trë suÊt lao ®éng n«ng nghiÖp, th× thËt lµ v« lý" (207). Theo thµnh ng­êi v« s¶n tù do nh­ chim trêi. TuyÖt nhiªn t«i «ng Xt¬-ru-vª th× së dÜ nh­ thÕ lµ v× «ng N. ―«n ®· kh«ng kh«ng hÒ muèn nãi r»ng ®ã lµ mét sù biÕn ®æi bÊt lîi cho ng­êi thÓ h×nh dung ®­îc sù tiÕn bé cña n«ng nghiÖp d­íi v« s¶n nµy. Ng­îc l¹i, khi ng­êi s¶n xuÊt bÞ r¬i vµo nanh vuèt mét h×nh thøc nµo kh¸c, ngoµi h×nh thøc sù tiÕn bé cña nÒn cña t­ b¶n, ― vµ ®èi víi lo¹i n«ng d©n nµy, ®iÒu ®ã ®· lµ mét sù n«ng nghiÖp qu¶ng canh mµ ë ®ã m¸y mãc ®ang cµng ngµy thËt kh«ng thÓ chèi c·i ®­îc, ― th× quyÒn tù do ®Çy ®ñ sÏ rÊt cµng g¹t c«ng nh©n ra ngoµi. "cã lîi vµ cã Ých" cho hä, nã khiÕn cho hä cã thÓ thay ®æi chñ vµ Víi ch÷ "sî", t¸c gi¶ ®· nãi lªn rÊt ®óng th¸i ®é cña «ng N.―«n ®èi víi tiÕn bé kü thuËt trong n«ng nghiÖp; t¸c gi¶ nãi kh«ng bÞ trãi buéc n÷a. Nh­ng cuéc bót chiÕn gi÷a hai «ng Xt¬- hoµn toµn ®óng r»ng sî nh­ vËy lµ phi lý. Nh­ng chóng t«i ru-vª vµ N.― «n l¹i hoµn toµn ch¼ng thuéc vµo lÜnh vùc nh÷ng thÊy h×nh nh­ lý lÏ cña «ng ta ch­a ®¸nh tróng sai lÇm c¬ b¶n kiÕn gi¶i nh­ thÕ. cña «ng N. ― «n. Hai lµ, ― «ng Xt¬-ru-vª nãi tiÕp, ― «ng N.― «n "quªn r»ng ¤ng N. ― «n trong khi lµm ra vÎ tu©n theo hÕt søc viÖc n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng trong n«ng nghiÖp chØ cã thÓ nghiªm chØnh häc thuyÕt chñ nghÜa M¸c, l¹i v¹ch ra r»ng cã thùc hiÖn ®­îc b»ng c¸ch tiÕn hµnh nh÷ng sù thay ®æi trong kü mét sù kh¸c nhau rÊt râ rÖt gi÷a sù tiÕn ho¸ t­ b¶n chñ thuËt vµ trong chÕ ®é kinh doanh hoÆc chÕ ®é canh t¸c" (206). nghÜa cña n«ng nghiÖp trong x· héi t­ b¶n chñ nghÜa vµ sù ThËt vËy, ¤ng N.― «n quªn mÊt ®iÓm Êy; nh­ng kiÕn gi¶i nµy sÏ tiÕn ho¸ cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn: «ng ta thõa nhËn r»ng chØ chøng thùc thªm cho luËn ®iÓm nãi r»ng t×nh tr¹ng nh÷ng ®èi víi sù tiÕn ho¸ cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn, chñ nghÜa t­ n«ng d©n nghÌo, nh÷ng n«ng d©n "v« s¶n" kh«ng tr¸nh khái bÞ b¶n cã c¸i t¸c dông tiÕn bé lµ x· héi ho¸ lao ®éng, nh­ng l¹i t­íc ®o¹t triÖt ®Ó. Muèn c¶i tiÕn kü thuËt, cÇn ph¶i cã s½n tiÒn, cho r»ng chñ nghÜa t­ b¶n kh«ng cã t¸c dông ®ã ®èi víi sù thÕ mµ nh÷ng n«ng d©n nµy, c¶ ®Õn c¸i ¨n, hä còng cßn ch­a cã. tiÕn ho¸ cña n«ng nghiÖp. Cho nªn «ng ta "kh«ng sî" viÖc Ba lµ, ― t¸c gi¶ kÕt luËn, ― «ng N. ― «n kh«ng cã lý khi «ng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng trong c«ng nghiÖp chÕ biÕn, ta kh¼ng ®Þnh r»ng viÖc n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng n«ng mµ l¹i "sî" viÖc n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng trong n«ng nghiÖp sÏ b¾t buéc nh÷ng ng­êi c¹nh tranh ph¶i h¹ gi¸ c¶ nghiÖp, mÆc dï mÆt kinh tÕ - x· héi cña qu¸ tr×nh ®ã vµ t¸c ®éng cña nã ®èi víi c¸c giai cÊp trong x· héi lµ hoµn toµn xuèng. ¤ng Xt¬-ru-vª nãi rÊt ®óng r»ng muèn cã mét sù h¹ gi¸ gièng nhau trong c¶ hai tr­êng hîp... M¸c ®· tr×nh bµy mét nh­ thÕ th× n¨ng suÊt lao ®éng n«ng nghiÖp cña n­íc ta, ch¼ng c¸ch ®Æc biÖt næi bËt luËn ®iÓm ®ã trong ý kiÕn sau ®©y: nh÷ng ph¶i ®uæi kÞp n¨ng suÊt lao ®éng n«ng nghiÖp cña T©y "Nh÷ng nhµ b¸c ¸i trong khoa kinh tÕ n­íc Anh, nh­ Min-l¬, ¢u [trong tr­êng hîp nµy, chóng ta sÏ b¸n s¶n phÈm theo mét Rèt-gi¬, G«n-®¬-uyn XmÝt, Phoa-xÐt v. v., c¸c chñ x­ëng gi¸ b»ng víi sè lao ®éng x· héi cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt ra nã], mµ thuéc ph¸i tù do, nh­ Gi«n Brai-t¬ vµ ®ång bän, ®· chÊt vÊn cßn ph¶i v­ît n¨ng xuÊt ®ã n÷a. ý kiÕn bÎ l¹i Êy hoµn toµn cã bän ®Þa chñ quý téc n­íc Anh y nh­ Chóa trêi chÊt vÊn Ca-
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 7 12 7 13 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy in vÒ ®øa em cña Ca-in lµ A-ben. Hä kªu lªn: hµng ngh×n nµo khi nãi vÒ m¸y mãc trong x· héi t­ s¶n, ng­êi ta l¹i ®i b¸c n«ng d©n kia biÕn ®i ®©u råi? ― N h­ng nãi ngay b¶n th©n bá lý luËn cña nh÷ng nhµ kinh tÕ l·ng m¹n ― lµ nh÷ng ng­êi c¸c «ng, c¸c «ng tõ ®©u mµ ra? Tõ viÖc tiªu diÖt nh÷ng n«ng nãi r»ng m¸y mãc lµm trÇm träng thªm t×nh c¶nh cña nh÷ng d©n Êy. T¹i sao c¸c «ng kh«ng hái c¶ xem nh÷ng thî dÖt, ng­êi lao ®éng ― b»ng nh÷ng viÖc chøng minh "tÝnh chÊt cã lîi nh÷ng thî kÐo sîi vµ tÊt c¶ nh÷ng ng­êi lµm nghÒ thñ c«ng ®éc vµ cã Ých" cña tiÕn bé nãi chung. lËp, b©y giê biÕn ®i ®©u råi?" ("Das Kapital", I, S. 780, Anm. 2371)). §èi víi lËp luËn cña «ng Xt¬-ru-vª, ch¾c h¼n ng­êi d©n tuý sÏ tr¶ lêi l¹i nh­ thÕ nµy: ®iÒu mµ «ng N.― «n sî kh«ng ph¶i lµ 1) ― "T­ b¶n", t. I, tr. 780, chó thÝch 237.134 sù n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, mµ chÝnh lµ tÝnh chÊt t­ s¶n. C©u sau nãi lªn râ r»ng sè phËn cña nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt nhá Trong chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa cña n­íc ta, tiÕn bé kü thuËt trong n«ng nghiÖp còng gièng hÖt sè phËn cña hä trong c«ng trong n«ng nghiÖp lµ g¾n chÆt víi tÝnh chÊt t­ s¶n, ®ã lµ ®iÒu nghiÖp chÕ biÕn; c©u ®ã ®· nhÊn m¹nh sù h×nh thµnh cña c¸c giai cÊp trong x· héi t­ s¶n trong c¶ hai tr­êng hîp. Sai lÇm c¬ ch¾c ch¾n; nh­ng nçi "sî" mµ nh÷ng ng­êi d©n tuý ®· ®Ó lé ra, th× hiÓn nhiªn lµ hoµn toµn phi lý. TÝnh chÊt t­ s¶n ®· lµ sù thËt b¶n cña «ng N.― «n chÝnh lµ ë chç «ng ta kh«ng muèn nh×n cña ®êi sèng thùc tÕ råi; c¶ trong n«ng nghiÖp n÷a, lao ®éng ®· nhËn c¸c giai cÊp ®ã, sù h×nh thµnh c¸c giai cÊp Êy trong n«ng bÞ lÖ thuéc vµo t­ b¶n, ― vµ ®iÒu ®¸ng "sî" kh«ng ph¶i lµ tÝnh d©n n­íc ta, vµ kh«ng ®Ò cho m×nh nhiÖm vô theo dâi mét c¸ch chÊt t­ s¶n, mµ lµ t×nh tr¹ng ng­êi s¶n xuÊt cßn ch­a nhËn thøc chÝnh x¸c tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn kÕ tiÕp cña sù ®èi lËp gi÷a ®­îc tÝnh chÊt t­ s¶n ®ã, cßn ch­a cã kh¶ n¨ng chèng l¹i tÝnh c¸c giai cÊp ®ã. chÊt ®ã ®Ó b¶o vÖ lîi Ých cña m×nh. Nh­ vËy lµ kh«ng nªn ­íc Nh­ng «ng Xt¬-ru-vª l¹i ®Æt vÊn ®Ò hoµn toµn kh«ng ph¶i mong cho sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t­ b¶n bÞ k×m h·m, mµ nh­ thÕ. Kh«ng nh÷ng «ng ta ®· kh«ng ch÷a sai lÇm ®ã cña ng­îc l¹i ph¶i ­íc mong cho chñ nghÜa t­ b¶n ph¸t triÓn mét «ng N.― «n, mµ l¹i cßn p h¹m l¹i sai lÇm ®ã, lËp luËn theo lèi c¸ch ®Çy ®ñ, ®Õn tét ®Ønh. häc gi¶, theo lèi ®øng trªn c¸c giai cÊp, vÒ "tÝnh chÊt cã lîi" cña §Ó v¹ch ra, mét c¸ch tØ mØ h¬n vµ chÝnh x¸c h¬n, nguån gèc sù tiÕn bé kia ®èi víi "n«ng d©n". C¸i m­u toan ®øng trªn c¸c sai lÇm cña «ng Xt¬-ru-vª khi bµn vÒ vÊn ®Ò n«ng nghiÖp trong giai cÊp ®· lµm cho luËn ®iÓm cña t¸c gi¶ trë nªn hÕt søc m¬ hå, x· héi t­ b¶n chñ nghÜa, chóng ta h·y thö ph¸c ho¹ (trªn nh÷ng ®Õn nçi ng­êi ta cã thÓ tõ ®ã rót ra nh÷ng kÕt luËn cã tÝnh chÊt nÐt chung nhÊt) qu¸ tr×nh h×nh thµnh c¸c giai cÊp cïng víi t­ s¶n: ®Ó b¸c bá luËn ®iÓm hoµn toµn ®óng ®¾n cho r»ng chñ nh÷ng biÕn ®æi vÒ kü thuËt ®· ®­a ®Õn luËn ®iÓm nãi trªn. ¤ng nghÜa t­ b¶n trong n«ng nghiÖp (còng nh­ chñ nghÜa t­ b¶n Xt¬-ru-vª v¹ch ra mét sù kh¸c nhau râ rÖt gi÷a n«ng nghiÖp trong c«ng nghiÖp) lµm cho t×nh c¶nh cña ng­êi s¶n xuÊt trë qu¶ng canh vµ n«ng nghiÖp th©m canh; «ng ta cho r»ng nh÷ng nªn trÇm träng thªm, «ng ta ®­a ra luËn ®iÓm vÒ "tÝnh chÊt cã sai lÇm cña «ng N.―«n lµ do chç «ng nµy, ngoµi n«ng nghiÖp lîi" cña nh÷ng sù biÕn ®æi nãi chung ®ã. Nh­ thÕ ch¼ng kh¸c qu¶ng canh ra, kh«ng muèn nh×n thÊy c¸i g× n÷a c¶. Chóng t«i ________________________________________________________ sÏ cè g¾ng chøng minh r»ng sai lÇm c¬ b¶n cña «ng N.―«n _ kh«ng ph¶i lµ ë chç ®ã; r»ng khi n«ng nghiÖp trë thµnh th©m canh th× sù h×nh thµnh c¸c giai cÊp trong x· héi t­ s¶n, vÒ thùc * §Æc biÖt xem §4 cña ch­¬ng XXIV: "Sù ph¸t sinh cña ng­êi phÐc-mi-ª t­ b¶n chñ nghÜa", tr. 773 - 776.135
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 7 14 7 15 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy sè tiÒn d­ dËt [sau khi ®· tÝnh chi phÝ cho sù tiªu dïng b¶n chÊt, còng gièng hÖt nh­ sù h×nh thµnh c¸c giai cÊp ®· diÔn ra th©n vµ cho viÖc t¸i s¶n xuÊt ra t­ liÖu s¶n xuÊt]. Sè tiÒn ®ã do víi sù ph¸t triÓn cña n«ng nghiÖp qu¶ng canh. ®©u mµ cã thÓ cã? HiÓn nhiªn lµ sè tiÒn ®ã chØ cã thÓ cã ®­îc BÊt tÊt ph¶i nãi dµi dßng vÒ n«ng nghiÖp qu¶ng canh, v× lµ do h×nh thøc l­u th«ng hµng ho¸ ― tiÒn ― hµng ho¸ chuyÓn chÝnh «ng Xt¬-ru-vª còng ®· thõa nhËn r»ng trong n«ng ho¸ thµnh h×nh thøc l­u th«ng tiÒn ― hµng ho¸ ― tiÒn céng nghiÖp qu¶ng canh,"n«ng d©n" ®· bÞ giai cÊp t­ s¶n g¹t ra. thªm mét sè thÆng d­. Nãi mét c¸ch kh¸c, sè tiÒn ®ã chØ cã ChØ xin nªu ra hai ®iÓm th«i. §iÓm thø nhÊt: tiÕn bé kü thÓ lµ do t­ b¶n mµ ra, do t­ b¶n th­¬ng nghiÖp vµ cho vay thuËt lµ do nÒn kinh tÕ hµng ho¸ t¹o ra; muèn thùc nÆng l·i cña còng vÉn c¸i bän "¨n b¸m, cu-l¾c, con bu«n" v.v. hiÖn ®­îc tiÕn bé ®ã, ng­êi nghiÖp chñ cÇn ph¶i cã s½n mét kia mµ ra, tøc lµ nh÷ng kÎ mµ mÊy chµng d©n tuý ng©y th¬ cña n­íc Nga ®· kh«ng xÕp vµo ph¹m trï chñ nghÜa t­ b¶n, mµ l¹i xÕp vµo ph¹m trï "tham tµn" (lµm nh­ thÓ chñ nghÜa t­ b¶n kh«ng ph¶i lµ tham tµn! lµm nh­ thÓ t×nh h×nh thùc tÕ cña n­íc Nga ®· kh«ng v¹ch ra cho chóng ta thÊy râ mèi liªn hÖ gi÷a ®ñ mäi h×nh thøc cña "sù tham tµn" ®ã ― tõ nh÷ng ph­¬ng ph¸p th« s¬ vµ nguyªn thuû nhÊt cña bän cu-l¾c ®Õn nh÷ng ph­¬ng ph¸p hiÖn ®¹i nhÊt, hîp lý nhÊt cña bän chñ xÝ nghiÖp!) . §iÓm thø hai: chóng ta h·y v¹ch ra th¸i ®é l¹ lïng cña «ng N. ― «n trong vÊn ®Ò ®ã. Trong chó thÝch 2 ë trang 233, «ng ta b¸c bá V. £. P«-xt¬-ni-cèp, t¸c gi¶ cuèn "Kinh tÕ n«ng d©n ë miÒn Nam n­íc Nga", v× «ng nµy b¶o r»ng m¸y mãc ®· lµm t¨ng diÖn tÝch canh t¸c cña mçi n«ng hé lªn ®óng gÊp ®«i, ®­a diÖn tÝch b×nh qu©n cña mçi c«ng nh©n tõ 10 ®ª-xi-a-tin lªn ________________________________________________________ _  C¸c ngµi d©n tuý cßn dïng mét m¸nh khoÐ rÊt tµi t×nh kh¸c ®Ó che ®Ëy c¸i sù thËt lµ chñ nghÜa t­ b¶n c«ng nghiÖp ë n­íc ta ®· b¾t rÔ s©u vµo trong "nÒn s¶n xuÊt nh©n d©n", tøc lµ vµo trong c¸i ph­¬ng thøc "nh©n d©n", ph­¬ng thøc cho vay nÆng l·i vµ kinh doanh theo lèi cu-l¾c. Bän cu-l¾c ®em "tiÒn tiÕt kiÖm" cña chóng göi vµo ng©n hµng nhµ n­íc; kho¶n tiÒn nµy gióp cho ng©n hµng cã thÓ dùa vµo sù ph¸t triÓn cña c¶i cña nh©n d©n, tiÒn tiÕt kiÖm cña nh©n d©n, ®Çu ãc th¸o v¸t cña nh©n d©n, kh¶ n¨ng tÝn dông cña nh©n d©n, mµ ®i vay tiÒn cña ng­êi Anh. "Nhµ n­íc" dïng sè tiÒn ®· vay ®­îc ®Ó ®em gióp ®ì... ― thËt lµ mét chÝnh s¸ch thiÓn cËn! thËt lµ mét sù cè ý ®¸ng buån, mét sù cè ý kh«ng muèn biÕt ®Õn "khoa häc hiÖn ®¹i" vµ nh÷ng "t­ t­ëng ®¹o ®øc hiÖn ®¹i"! ― ... bän t­ b¶n . B©y giê thö hái ch¼ng ph¶i râ rµng lµ nÕu nhµ n­íc dïng sè tiÒn ®ã (cña bän t­ b¶n) kh«ng ph¶i ®Ó lµm lîi cho chñ nghÜa t­ b¶n, mµ ®Ó lµm lîi cho "nÒn s¶n xuÊt nh©n d©n", th× ë n­íc Nga chóng ta cã lÏ ®· kh«ng cã chñ nghÜa t­ b¶n, mµ l¹i cã "nÒn s¶n xuÊt nh©n d©n" ®ã sao?
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 7 16 7 17 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy phÈm cña «ng A. I. Xc¬-voãc-txèp mµ «ng Xt¬-ru-vª ®· ca tông ®Õn 20 ®ª-xi-a-tin, vµ do ®ã, nguyªn nh©n "sù nghÌo khæ ë n­íc Nga" lµ "quy m« nhá bÐ cña c¸i doanh nghiÖp cña n«ng kh«ng tiÕc lêi, tøc lµ cuèn: "¶nh h­ëng cña ngµnh vËn t¶i b»ng d©n". Nãi mét c¸ch kh¸c: tiÕn bé kü thuËt trong x· héi t­ s¶n h¬i n­íc ®èi víi n«ng nghiÖp". dÉn ®Õn sù t­íc ®o¹t c¸c doanh nghiÖp nhá bÐ vµ l¹c hËu. ¤ng ë ch­¬ng 3, phÇn IV trong cuèn s¸ch cña m×nh, «ng A. Xc¬- N.― «n b¸c l¹i: ngµy mai ®©y, kü thuËt sÏ cã thÓ lµm t¨ng diÖn voãc-txèp nghiªn cøu "sù thay ®æi trong kü thuËt n«ng nghiÖp tÝch canh t¸c hiÖn t¹i lªn gÊp ba lÇn. Lóc ®ã, mét doanh nghiÖp d­íi ¶nh h­ëng cña ngµnh vËn t¶i b»ng h¬i n­íc" trong c¸c quy m« 60 ®ª-xi-a-tin tÊt ph¶i biÕn thµnh mét doanh nghiÖp vïng qu¶ng canh vµ c¸c vïng th©m canh. H·y lÊy thÝ dô ®o¹n quy m« 200 hoÆc 300 ®ª-xi-a-tin. §­a ra c¸i lý lÏ nh­ thÕ ®Ó phñ miªu t¶ nh÷ng sù thay ®æi ®ã ë c¸c vïng qu¶ng canh vµ cã d©n nhËn tÝnh chÊt t­ s¶n cña nÒn n«ng nghiÖp n­íc ta th× còng lè c­ rÊt trï mËt. Ng­êi ta cã thÓ coi miÒn trung cña phÇn n­íc bÞch nh­ dùa vµo c¸i sù thËt lµ "ngµy mai ®©y", m¸y h¬i n­íc Nga thuéc ch©u ¢u lµ miÒn phï hîp víi lêi miªu t¶ ®ã. ¤ng hiÖn nay sÏ ®­îc thay thÕ b»ng m¸y ®iÖn, ®Ó chøng minh sù Xc¬-voãc-txèp dù ®o¸n r»ng mét miÒn nh­ thÕ sÏ cã nh÷ng sù yÕu ®uèi vµ bÊt lùc cña chñ nghÜa t­ b¶n c«ng x­ëng. ¤ng N.― «n thay ®æi ®óng nh­ nh÷ng sù thay ®æi mµ «ng Xt¬-ru-vª cho lµ tù xem m×nh lµ mét viªn thÈm ph¸n ®ang xÐt xö giai cÊp t­ s¶n, vµ quªn r»ng ngoµi b¶n th©n ng­êi s¶n xuÊt ra th× kh«ng cßn ai nhÊt ®Þnh ph¶i x¶y ra ë n­íc Nga, tøc lµ: miÒn ®ã sÏ biÕn cã thÓ xÐt xö ®­îc giai cÊp ®ã, cho nªn «ng ta l¹i nãi thªm r»ng: chuyÓn thµnh mét vïng n«ng nghiÖp th©m canh víi mét nÒn "Ng­êi ta còng kh«ng biÕt hµng triÖu bµn tay lao ®éng ®­îc c«ng nghiÖp c«ng x­ëng rÊt ph¸t ®¹t. gi¶i phãng sÏ dïng vµo nh÷ng c«ng viÖc g×". Sù h×nh thµnh mét H·y theo dâi lËp luËn cña «ng A. Xc¬-voãc-txèp (§§4 - 7, ®¹o qu©n hËu bÞ nh÷ng ng­êi thÊt nghiÖp lµ kÕt qu¶ kh«ng tr. 440 - 451). tr¸nh khái cña viÖc sö dông m¸y mãc trong n«ng nghiÖp t­ s¶n Mét miÒn qu¶ng canh. Mét bé phËn rÊt lín cña d©n c­ ®Òu còng nh­ trong c«ng nghiÖp t­ s¶n. lµm nghÒ n«ng. TÝnh ®¬n nhÊt cña nghÒ nghiÖp lµ nguyªn nh©n Nh­ vËy lµ vÒ ph­¬ng diÖn sù ph¸t triÓn cña n«ng nghiÖp ________________________________________________________ qu¶ng canh, th× kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a r»ng tiÕn bé kü _ thuËt trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ®· ®­a ®Õn chç biÕn ng­êi "n«ng d©n", mét mÆt, thµnh ng­êi phÐc-mi-ª (nªn hiÓu phÐc-  Trong giíi tr­íc t¸c n­íc ta, ng­êi ta cã thãi quen coi «ng ta lµ mét ng­êi m¸c-xÝt. §iÒu ®ã ch¼ng cã c¨n cø g× l¾m, mi-ª lµ ng­êi chñ xÝ nghiÖp, lµ nhµ t­ b¶n trong n«ng còng gièng nh­ viÖc xÕp «ng N.―«n vµo hµng ngò nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt. C¶ «ng Xc¬-voãc-txèp n÷a, «ng ta còng kh«ng biÕt lý nghiÖp), vµ mÆt kh¸c, thµnh ng­êi cè n«ng hoÆc ng­êi lµm luËn vÒ ®Êu tranh giai cÊp vµ vÒ tÝnh chÊt giai cÊp cña nhµ n­íc. Nh÷ng ®Ò nghÞ thùc tiÔn, mµ «ng ta nªu lªn trong t¸c phÈm c«ng nhËt. B©y giê chóng ta h·y xem t×nh h×nh sÏ nh­ thÕ "Nghiªn cøu kinh tÕ", kh«ng kh¸c g× nh÷ng gi¶i ph¸p t­ s¶n th«ng th­êng c¶. §µnh r»ng, «ng ta cã ph©n tÝch t×nh h×nh thùc tÕ ë nµo, khi n«ng nghiÖp qu¶ng canh chuyÓn thµnh n«ng Nga mét c¸ch tØnh t¸o h¬n c¸c ngµi trong ph¸i d©n tuý, nh­ng nÕu chØ c¨n cø vµo riªng tiªu chuÈn ®ã th«i th× cã lÏ còng ®ñ ®Ó nghiÖp th©m canh. ChÝnh ®ã lµ c¸i qu¸ tr×nh mµ «ng Xt¬-ru-vª xÕp c¶ «ng B. Tsi-tsª-rin vµ nhiÒu ng­êi kh¸c n÷a vµo hµng ngò nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt ®Êy. tr«ng ®îi lµ sÏ ®em l¹i nh÷ng ®iÒu "cã lîi" cho ng­êi "n«ng * ¤ng A. Xc¬-voãc-txèp nªu lªn r»ng th«ng th­êng th× ng­êi ta vÉn quan niÖm mét miÒn qu¶ng canh lµ mét miÒn d©n c­ d©n". §Ó kh«ng thÓ cã sù bµn c·i vÒ nh÷ng tµi liÖu mµ chóng t«i th­a thít (tr. 439, chó thÝch). ¤ng ta cho r»ng ®Þnh nghÜa ®ã kh«ng ®óng, vµ x¸c ®Þnh c¸c ®Æc tr­ng sau ®©y cña viÖc qu¶ng canh: 1) thu ho¹ch lªn xuèng rÊt thÊt th­êng; 2) ®éc canh vµ 3) kh«ng cã thÞ tr­êng trong n­íc, nghÜa lµ kh«ng cã nh÷ng thµnh dïng ®Ó miªu t¶ sù chuyÓn biÕn ®ã, chóng t«i sÏ sö dông t¸c phè lín, n¬i tËp trung c«ng nghiÖp chÕ biÕn.
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 7 18 7 19 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy g©y ra t×nh tr¹ng kh«ng cã thÞ tr­êng. D©n c­ th× nghÌo, tr­íc cµng kh«ng ®Ó d­ dËt ra ®­îc mÊy vµ d©n c­ cµng ph¶i nhê hÕt lµ do quy m« nhá bÐ cña c¸c doanh nghiÖp, vµ còng cßn v× vµo nghÒ thñ c«ng ®Ó sinh sèng, th× kÕt qu¶ ®ã l¹i cµng diÔn ra kh«ng cã nh÷ng sù trao ®æi: "ng­êi ta cã thÓ nãi r»ng ngoµi nhanh chãng". Muèn khái ph¶i nhê vµo c¸c nghÒ thñ c«ng vµ ®¶m b¶o nh÷ng nhu cÇu vÒ l­¬ng thùc lµ thø mµ chÝnh ng­êi lµm ruéng tr¸nh ®­îc n¹n mÊt mïa b»ng c¸ch chuyÓn sang n«ng nghiÖp s¶n xuÊt ra, th× c¸c nhu cÇu kh¸c còng ®Òu ®­îc tho¶ m·n ®éc th©m canh (hîp lý), th× mét lµ, cÇn ph¶i cã s½n nhiÒu tiÒn (nhê b»ng nh÷ng s¶n phÈm cña c¸c nghÒ nguyªn thuû mµ ë n­íc ta ®· b¸n ®­îc n«ng phÈm víi gi¸ cao h¬n) vµ, hai lµ, d©n c­ cÇn ng­êi ta gäi lµ nh÷ng nghÒ thñ c«ng". ph¶i cã mét tr×nh ®é häc thøc nµo ®ã, b»ng kh«ng th× kh«ng thÓ ViÖc x©y dùng mét con ®­êng s¾t lµm cho gi¸ c¶ n«ng phÈm nµo lµm cho viÖc canh t¸c ®­îc hîp lý h¬n vµ th©m canh h¬n. t¨ng lªn vµ do ®ã, n©ng cao søc mua cña d©n c­. "Cïng víi viÖc DÜ nhiªn lµ quÇn chóng nh©n d©n kh«ng cã nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã: xuÊt hiÖn ®­êng s¾t, n­íc nhµ cã ®­îc dåi dµo s¶n phÈm rÎ chØ mét sè Ýt ng­êi míi cã ®­îc mµ th«i. tiÒn cña c¸c c«ng tr­êng thñ c«ng vµ c¸c c«ng x­ëng" lµ nh÷ng "Sè nh©n khÈu thõa ®· h×nh thµnh ra nh­ thÕ [tøc lµ do c¸i lµm ph¸ s¶n thî thñ c«ng ë ®Þa ph­¬ng. §ã lµ nguyªn nh©n chç cã nhiÒu n«ng hé ®· bÞ "tiªu diÖt" mµ h×nh thµnh ra sè thø nhÊt g©y ra sù "ph¸ s¶n cña nhiÒu doanh nghiÖp". nh©n khÈu thõa ®ã, v× c¸c nghÒ thñ c«ng suy tµn ®i vµ v× Nguyªn nh©n thø hai g©y ra hiÖn t­îng ®ã lµ n¹n mÊt mïa. nh÷ng ®ßi hái cña n«ng nghiÖp b©y giê cao h¬n, nªn nh÷ng "Cho ®Õn ngµy nay, c¶ trong n«ng nghiÖp còng thÕ, ng­êi ta n«ng hé ®ã ®· bÞ ph¸ s¶n] th× mét phÇn sÏ ®­îc thu nhËn vÉn lµm ¨n víi nh÷ng ph­¬ng tiÖn cæ s¬, tøc lµ lµm ¨n mét c¸ch vµo nh÷ng doanh nghiÖp nµo tho¸t ra khái ®­îc hoµn c¶nh bao giê còng kh«ng hîp lý, cho nªn n¹n mÊt mïa kh«ng ph¶i lµ ®ã mét c¸ch may m¾n h¬n vµ cã kh¶ n¨ng t¨ng ®­îc c­êng hiÕm cã; víi viÖc x©y dùng ®­êng s¾t, t×nh tr¹ng s¶n phÈm ®¾t ®é s¶n xuÊt lªn" (nghÜa lµ dÜ nhiªn hä sÏ ®­îc "thu nhËn" ®á tr­íc ®©y lµ hËu qu¶ cña nh÷ng mïa mµng thu ho¹ch thua víi t­ c¸ch lµ c«ng nh©n lµm thuª, lµ cè n«ng, lµ ng­êi lµm lç, th× b©y giê sÏ biÕn mÊt h¼n, hoÆc dï sao còng gi¶m ®i c«ng nhËt. ¤ng A. Xc¬-voãc-txèp ®· kh«ng nãi ®Õn ®iÓm nhiÒu. Cho nªn ë ®©y hÔ ®éng mÊt mïa th× th­êng th­êng thÕ nµy, cã thÓ v× «ng ta cho r»ng ®ã lµ ®iÒu qu¸ râ rµng). T×nh nµo còng ®­a ®Õn hËu qu¶ tÊt nhiªn lµ lµm cho nhiÒu doanh h×nh ®ã sÏ ®ßi hái ph¶i tiªu phÝ rÊt nhiÒu nh©n c«ng, v× nghiÖp bÞ ph¸ s¶n. Nh÷ng vô thu ho¹ch b×nh th­êng mµ, nãi chung, hoµn c¶nh gÇn thÞ tr­êng ― nhê c¸c ®­êng giao th«ng ®­îc c¶i tiÕn mµ cã ― c ho phÐp ng­êi ta cã thÓ s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm khã chuyªn chë, mµ "viÖc s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm Êy th­êng th­êng ®ßi hái ph¶i tiªu phÝ rÊt nhiÒu nh©n c«ng". "Tuy nhiªn ― « ng Xc¬-voãc-txèp nãi tiÕp ― ________________________________________________________ _ * "§èi víi mét miÒn nh­ thÕ (d©n c­ rÊt trï mËt vµ tr×nh ®é kinh tÕ ph¸t triÓn nh­ hiÖn nay), chóng ta ph¶i thõa nhËn r»ng sau khi c¸c ®iÒu kiÖn ®· thay ®æi, th× mét mÆt, thu ho¹ch kh«ng thõa ra ®­îc mÊy, vµ mÆt kh¸c, tr×nh ®é häc thøc thÊp kÐm cña d©n c­ nhÊt ®Þnh ph¶i ®­a ®Õn t×nh tr¹ng ph¸ s¶n cña nhiÒu n«ng hé" (442).
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 7 20 7 21 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy ph¸t triÓn thªm". Do nhu cÇu ®ßi hái, c«ng nghiÖp khai kho¸ng qu¸ tr×nh ph¸ s¶n cña nh÷ng n«ng hé Êy th­êng diÔn ra nhanh chãng h¬n rÊt nhiÒu so víi qu¸ tr×nh c¶i thiÖn cña còng ph¸t triÓn, "v× r»ng mét mÆt th× cã s½n nhiÒu nh©n c«ng, nh÷ng n«ng hé cßn sãt l¹i, vµ mét bé phËn nh÷ng n«ng hé ®· vµ mÆt kh¸c, nhê cã ®­êng s¾t, nhê cã sù ph¸t triÓn cña c«ng bÞ ph¸ s¶n sÏ ph¶i di c­, nÕu kh«ng ra n­íc ngoµi th× Ýt nhÊt nghiÖp chÕ biÕn b»ng m¸y mãc vµ c«ng nghiÖp kh¸c, cho nªn còng vµo thµnh phè. ChÝnh bé phËn ®ã lµ lùc l­îng chñ yÕu nhu cÇu vÒ s¶n phÈm cña c«ng nghiÖp khai kho¸ng còng ngµy ®· lµm t¨ng d©n sè cña c¸c thµnh phè ë ch©u ¢u tõ khi ®­êng mét t¨ng thªm. s¾t ®­îc x©y dùng lªn". Nh­ vËy lµ, mét vïng tr­íc ®©y, khi ch­a cã ®­êng s¾t, Chóng ta h·y bµn tiÕp. "Nh©n khÈu thõa, cã nghÜa lµ nh©n cßn lµ mét vïng n«ng nghiÖp qu¶ng canh vµ d©n c­ trï mËt, c«ng rÎ tiÒn". "Cã ®Êt ®ai ph× nhiªu (vµ khÝ hËu thuËn lîi...), lµ th× nay ®· biÕn t­¬ng ®èi nhanh chãng thµnh mét vïng n«ng ng­êi ta cã ®ñ tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó trång trät, vµ nãi nghiÖp th©m canh cã mét nÒn c«ng nghiÖp c«ng x­ëng t­¬ng chung, ®Ó s¶n xuÊt nh÷ng n«ng s¶n phÈm ®ßi hái ph¶i tiªu phÝ ®èi ph¸t triÓn". Møc ®é th©m canh t¨ng lªn biÓu hiÖn trong sù rÊt nhiÒu nh©n c«ng trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch" (443), nhÊt lµ khi thay ®æi chÕ ®é canh t¸c. ChÕ ®é lu©n canh ba khu kh«ng thÓ quy m« nhá bÐ cña c¸c doanh nghiÖp ("ngay nh­ nÕu c¸c doanh ¸p dông ®­îc v× mïa mµng thÊt th­êng. CÇn ph¶i chuyÓn nghiÖp ®ã, so víi tr­íc ®©y, cã thÓ sÏ réng lín thªm ®i n÷a") sang "chÕ ®é lu©n canh tõng vô mét" ®Ó xo¸ bá t×nh tr¹ng mïa lµm cho khã sö dông ®­îc m¸y mãc. "Ngoµi ra, ngay nh­ t­ mµng thÊt th­êng. DÜ nhiªn lµ kh«ng thÓ nµo mét lóc mµ ¸p dông ngay ®­îc chÕ ®é lu©n canh hoµn toµn , ®ã lµ mét chÕ b¶n cè ®Þnh còng kh«ng ph¶i lµ sÏ kh«ng thay ®æi, vµ c¸i tr­íc tiªn cÇn thay ®æi tÝnh chÊt, chÝnh lµ n«ng cô". Ngoµi m¸y mãc ®é canh t¸c ®ßi hái mét tr×nh ®é th©m canh rÊt cao. Cho nªn, ng­êi ta sÏ b¾t ®Çu b»ng chÕ ®é lu©n canh c¸c lo¹i ngò cèc ra, "sù cÇn thiÕt ph¶i canh t¸c ruéng ®Êt cho tèt h¬n n÷a sÏ ®­a ®Õn chç thay thÕ nh÷ng c«ng cô th« s¬ tr­íc ®©y, b»ng nh÷ng [lu©n canh hîp lý], ng­êi ta sÏ ph¸t triÓn nghÒ ch¨n nu«i vµ viÖc trång cá ®Ó ch¨n nu«i. c«ng cô c¶i tiÕn h¬n, thay thÕ gç b»ng s¾t vµ thÐp. Sù thay ®æi ®ã tÊt nhiªn sÏ ®­a ®Õn chç ph¶i x©y dùng t¹i chç nh÷ng nhµ "Cho nªn cuèi cïng, c¸i vïng n«ng nghiÖp qu¶ng canh mµ m¸y chÕ t¹o ra c«ng cô ®ã, v× c«ng nghiÖp thñ c«ng kh«ng thÓ d©n c­ trï mËt ë n­íc ta sÏ biÕn ®æi t­¬ng ®èi nhanh chãng, tuú s¶n xuÊt ra mét c¸ch t­¬ng ®èi tèt nh÷ng c«ng cô nh­ thÕ". Sù theo sù ph¸t triÓn cña c¸c ®­êng giao th«ng, thµnh mét vïng ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp nãi trªn ®­îc thuËn lîi lµ kinh tÕ th©m canh cao, vµ tr×nh ®é th©m canh cña nã, nh­ trªn ®· do nh÷ng ®iÒu kiÖn sau ®©y: 1) sù cÇn thiÕt ph¶i cã trong nãi, sÏ t¨ng lªn tr­íc hÕt lµ do sù t¨ng thªm t­ b¶n kh¶ biÕn". kho¶ng thêi gian ng¾n nhÊt, mét c¸i m¸y hoÆc mét bé phËn cña m¸y; 2) "nh©n c«ng ë ®Êy cã nhiÒu vµ rÎ"; 3) nhiªn liÖu, nhµ x­ëng vµ ®Êt ®ai ®Òu rÎ tiÒn; 4) "quy m« nhá bÐ cña c¸c ________________________________________________________ ®¬n vÞ kinh doanh khiÕn cho ngµy cµng ph¶i dïng nhiÒu c«ng _ cô, v× ai còng biÕt r»ng c¸c doanh nghiÖp nhá ®ßi hái mét sè * §©y lµ nh÷ng nÐt ®Æc tr­ng cña chÕ ®é ®ã: 1) tÊt c¶ ®Êt ®ai ®Òu ph¶i biÕn thµnh ®Êt cµy cÊy; 2) cè søc xo¸ bá t×nh tr¹ng n«ng cô t­¬ng ®èi nhiÒu h¬n". C¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c bá ho¸; 3) trong chÕ ®é lu©n canh, c¸c lo¹i c©y nèi tiÕp nhau mét c¸ch hîp lý; 4) viÖc canh t¸c ®­îc tiÕn hµnh thËt hÕt søc kü; 5) còng ph¸t triÓn. "Nãi chung, ®êi sèng thµnh thÞ ®ang ngµy mét gia sóc ®­îc nu«i trong chuång tr¹i.
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 7 22 7 23 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy Sù m« t¶ chi tiÕt ®ã vÒ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña n«ng n­íc ta lµ "kh«ng ®ñ", vµ «ng ta gi¶i quyÕt vÊn ®Ò b»ng nghiÖp theo lèi th©m canh, chØ cho ta thÊy mét c¸ch râ rµng c¸ch tuyªn bè r»ng tiÕn bé kü thuËt lµ cã lîi cho "n«ng d©n", r»ng ngay c¶ ë ®©y n÷a, tiÕn bé kü thuËt trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ còng dÉn ®Õn nÒn kinh tÕ t­ s¶n, còng ph©n chia nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt trùc tiÕp thµnh nh÷ng p hÐc-mi-ª lµ nh÷ng kÎ h­ëng ®­îc tÊt c¶ nh÷ng c¸i lîi cña viÖc th©m canh ho¸, cña viÖc c¶i tiÕn c«ng cô v. v., vµ thµnh c«ng nh©n, lµ nh÷ng ng­êi, b»ng "quyÒn tù do" cña m×nh vµ b»ng "gi¸ rÎ" cña m×nh, ®· ®em l¹i "nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi" nhÊt cho "sù ph¸t triÓn tiÕn bé cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n". Sai lÇm c¬ b¶n cña «ng N.― «n kh«ng ph¶i lµ ë chç «ng ta ®· kh«ng nãi ®Õn nÒn n«ng nghiÖp th©m canh vµ chØ nãi vÒ n«ng nghiÖp qu¶ng canh, mµ lµ ë chç ®¸ng lÏ ph¶i ph©n tÝch nh÷ng m©u thuÉn giai cÊp trong lÜnh vùc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ë Nga, «ng ta l¹i ®­a ra cho ®éc gi¶ nh÷ng lêi kªu ca v« nghÜa lý cho r»ng "chóng ta" ®· ®i lÇm ®­êng. ¤ng Xt¬-ru-vª ph¹m l¹i sai lÇm ®ã, khi «ng ta dïng nh÷ng lËp luËn "kh¸ch quan" ®Ó che ®Ëy nh÷ng m©u thuÉn giai cÊp, vµ chØ söa nh÷ng sai lÇm thø yÕu cña «ng N.―«n mµ th«i. §iÒu ®ã l¹i cµng kú l¹ h¬n khi chÝnh «ng ta ®· chØ trÝch mét c¸ch rÊt ®óng r»ng "nhµ m¸c-xÝt hiÓn nhiªn" nµy ®· kh«ng hiÓu lý luËn ®Êu tranh giai cÊp. Vµ ®iÒu ®ã l¹i cµng ®¸ng tiÕc h¬n n÷a lµ v× ®iÒu sai lÇm nµy cña «ng Xt¬-ru-vª ®· lµm gi¶m bít t¸c dông chøng minh cña c¸i ý kiÕn hoµn toµn ®óng cña «ng ta, tøc ý kiÕn cho r»ng "sî" sù tiÕn bé kü thuËt trong n«ng nghiÖp lµ mét ®iÒu phi lý. §Ó kÕt thóc vÊn ®Ò chñ nghÜa t­ b¶n trong n«ng nghiÖp, chóng ta h·y tãm t¾t nh÷ng ®iÒu ®· nãi ë trªn. ¤ng Xt¬-ru-vª ®· ®Æt vÊn ®Ò nh­ thÕ nµo? ¤ng ta xuÊt ph¸t tõ lêi gi¶i thÝch v« c¨n cø, cã tÝnh chÊt tiªn nghiÖm, nãi r»ng n¹n nh©n khÈu thõa lµ do t×nh tr¹ng thiÕu c©n ®èi gi÷a sù t¨ng lªn cña d©n sè vµ t­ liÖu sinh ho¹t g©y ra; sau ®ã, «ng ta chØ ra r»ng s¶n xuÊt l­¬ng thùc cña n«ng d©n
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 7 24 7 25 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy ho¹t ®éng mét c¸ch ®éc lËp, tù gi¸c, chèng l¹i "kÎ ®èi lËp" r»ng "n¨ng suÊt n«ng nghiÖp cÇn ph¶i ®­îc n©ng cao lªn" (211). m×nh, vµ hiÓu r»ng cÇn ph¶i lµm nh­ thÕ. Nh÷ng lËp luËn cho NÕu "bÞ rµng buéc bëi häc thuyÕt" cña chñ nghÜa M¸c th× lÏ ra r»ng "b­íc chuyÓn khã kh¨n vµ ®au ®ín" sang chñ nghÜa t­ «ng ta ph¶i ®Æt vÊn ®Ò nh­ thÕ nµo? LÏ ra «ng ta ph¶i b¾t ®Çu b¶n, sÏ nh­êng chç cho mét thø lý luËn kh«ng nh÷ng chØ nãi b»ng viÖc ph©n tÝch nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt hiÖn cã trong n«ng ®Õn nh÷ng m©u thuÉn giai cÊp, mµ cßn thùc sù ph¸t hiÖn ra nghiÖp n­íc Nga, vµ sau khi chøng minh r»ng t×nh tr¹ng ng­êi nh÷ng m©u thuÉn ®ã ë trong mçi h×nh thøc s¶n xuÊt "kh«ng s¶n xuÊt bÞ ¸p bøc kh«ng ph¶i lµ do ngÉu nhiªn, còng kh«ng hîp lý" hay "hîp lý", ë trong mçi h×nh thøc kinh tÕ "qu¶ng ph¶i lµ do chÝnh s¸ch t¹o nªn, mµ lµ kÕt qu¶ cña sù thèng trÞ cña canh" hay "th©m canh". t­ b¶n, vµ t­ b¶n nµy tÊt nhiªn lµ ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së Sù ph©n tÝch phÇn thø nhÊt cña ch­¬ng VI trong cuèn s¸ch nÒn kinh tÕ hµng ho¸; lÏ ra «ng ta ph¶i nghiªn cøu xem t­ b¶n cña «ng Xt¬-ru-vª ― tøc lµ phÇn chuyªn bµn vÒ "tÝnh chÊt cña ®ã ph¸ ho¹i nh­ thÕ nµo nÒn s¶n xuÊt nhá, vµ khi ®ã th× nh÷ng t×nh tr¹ng nh©n khÈu thõa trong n­íc Nga n«ng nghiÖp" ― ®· m©u thuÉn giai cÊp mang nh÷ng h×nh thøc nµo. Sau ®ã, lÏ ra ®­a chóng ta ®Õn nh÷ng kÕt luËn cã thÓ nªu lªn nh­ sau: 1) «ng ta ph¶i v¹ch râ r»ng qu¸ tr×nh ph¸t triÓn tiÕp sau dÉn ®Õn Chñ nghÜa Man-tuýt cña «ng Xt¬-vu-vª kh«ng ®­îc chøng thùc chç lµ t­ b¶n th­¬ng nghiÖp chuyÓn biÕn thµnh t­ b¶n c«ng b»ng nh÷ng sè liÖu thùc tÕ nµo c¶; nã dùa trªn nh÷ng tiÒn ®Ò cã nghiÖp (nã mang nh÷ng h×nh thøc nµy trong nÒn kinh tÕ qu¶ng tÝnh chÊt gi¸o ®iÒu, sai lÇm vÒ mÆt ph­¬ng ph¸p luËn. 2) canh, vµ nh÷ng h×nh thøc kia trong nÒn kinh tÕ th©m canh), lµm Nguyªn nh©n g©y ra t×nh tr¹ng nh©n khÈu thõa trong n­íc Nga ph¸t triÓn thªm vµ lµm trÇm träng thªm sù ®èi lËp giai cÊp ― n«ng nghiÖp lµ sù thèng trÞ cña t­ b¶n, chø kh«ng ph¶i lµ t×nh nÒn t¶ng cña sù ®èi lËp ®ã ®· h×nh thµnh râ rÖt trong c¸i h×nh tr¹ng kh«ng cã sù t­¬ng øng gi÷a sù t¨ng lªn cña d©n sè vµ t­ thøc tr­íc kia cña nã ― vµ lµm cho lao ®éng "tù do" ®èi lËp h¼n liÖu sinh ho¹t cña hä. 3) ¤ng Xt¬-ru-vª cho r»ng t×nh tr¹ng víi nÒn s¶n xuÊt "hîp lý". NÕu thÕ, th× chØ cÇn ®em so s¸nh hai nh©n khÈu thõa g¾n liÒn víi nÒn kinh tÕ tù nhiªn, ― luËn ®iÓm h×nh thøc nèi tiÕp nhau cña nÒn s¶n xuÊt t­ s¶n vµ sù bãc lét ®ã chØ ®óng theo ý nghÜa lµ nh÷ng tµn tÝch cña quan hÖ n«ng n« cña giai cÊp t­ s¶n, còng ®ñ ®Ó lµm cho ng­êi ta thÊy ®­îc mét vÉn duy tr× t­ b¶n n«ng nghiÖp d­íi nh÷ng h×nh thøc kÐm ph¸t c¸ch hoµn toµn râ rÖt tÝnh chÊt "tiÕn bé" cña sù biÕn ®æi Êy vµ triÓn nhÊt cña nã vµ do ®ã lµ hÕt søc nÆng nÒ ®èi víi ng­êi s¶n nh÷ng "®iÒu lîi" mµ sù biÕn ®æi Êy ®em l¹i cho ng­êi s¶n xuÊt: xuÊt. 4) ¤ng N.―«n ®· kh«ng chøng minh ®­îc tÝnh chÊt t­ b¶n trong tr­êng hîp thø nhÊt, sù lÖ thuéc cña lao ®éng vµo t­ b¶n chñ nghÜa cña t×nh tr¹ng nh©n khÈu thõa ë n­íc Nga, bëi v× bÞ che giÊu d­íi mu«n ngh×n tµn tÝch cña nh÷ng quan hÖ thêi «ng ta kh«ng nghiªn cøu sù thèng trÞ cña t­ b¶n trong n«ng trung cæ, lµ nh÷ng quan hÖ lµm cho ng­êi s¶n xuÊt kh«ng thÊy nghiÖp. 5) Sai lÇm c¬ b¶n cña «ng N.―«n, sai lÇm mµ «ng Xt¬- ®­îc thùc chÊt cña vÊn ®Ò vµ lµm cho nh÷ng nhµ t­ t­ëng cña ru-vª ®· ph¹m l¹i, lµ ë chç «ng N. ―«n ®· kh«ng ph©n tÝch hä cã nh÷ng t­ t­ëng phi lý vµ ph¶n ®éng cho r»ng ng­êi ta cã nh÷ng giai cÊp h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn thÓ tr«ng mong ë "x· héi" mét sù gióp ®ì nµo ®ã, v.v.; trong n«ng nghiÖp t­ b¶n. 6) ¤ng Xt¬-ru-vª ®· bá qua kh«ng nãi ®Õn tr­êng hîp thø hai, sù lÖ thuéc ®ã ®· hoµn toµn tho¸t khái nh÷ng m©u thuÉn giai cÊp, ― ®iÒu ®ã ®· ®­a ®Õn hËu qu¶ dÜ nh÷ng sù trãi buéc thêi trung cæ, vµ ng­êi s¶n xuÊt cã kh¶ n¨ng nhiªn lµ: c¸i luËn ®iÓm hoµn toµn ®óng nãi r»ng c¶i tiÕn kü thuËt
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 7 26 7 27 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy lµ tiÕn bé vµ ®¸ng mong muèn, th× l¹i ®· ®­îc diÔn ®¹t mét mét bé phËn m¹nh vÒ kinh tÕ, gåm nh÷ng ®¹i biÓu cña lùc l­îng míi, cña t­ b¶n d­íi tÊt c¶ mäi h×nh thøc vµ tr×nh ®é cña c¸ch hÕt søc vông vÒ vµ m¬ hå. nã, vµ mét bé phËn kh¸c gåm nh÷ng n«ng d©n nöa ®éc lËp vµ II nh÷ng cè n«ng thËt sù" (239). Nh÷ng nhËn xÐt cña t¸c gi¶ vÒ sù "ph©n ho¸" ®ã dï v¾n t¾t B©y giê chóng ta bµn sang phÇn thø hai cña ch­¬ng VI, nh­ thÕ nµo ®i n÷a, nh­ng vÉn cho phÐp chóng ta nhËn thÊy phÇn nãi vÒ vÊn ®Ò ph©n ho¸ trong n«ng d©n. PhÇn nµy trùc ®­îc nh÷ng ®Æc ®iÓm quan träng sau ®©y cña qu¸ tr×nh mµ ta tiÕp liªn quan ngay víi phÇn trªn; nã dïng ®Ó bæ sung cho vÊn ®ang xÐt ®Õn: 1) ë ®©y kh«ng ph¶i chØ cã ®éc mét hiÖn t­îng lµ ®Ò chñ nghÜa t­ b¶n trong n«ng nghiÖp. sù bÊt b×nh ®¼ng vÒ tµi s¶n: mét "lùc l­îng míi" ®· ®­îc h×nh Sau khi ®· nh¾c l¹i hiÖn t­îng gi¸ n«ng phÈm lªn cao suèt thµnh, tøc lµ t­ b¶n. 2) Sù ra ®êi cña lùc l­îng míi ®ã ®i ®«i trong hai m­¬i n¨m tiÕp theo sau cuéc c¶i c¸ch, còng nh­ nh¾c víi sù h×nh thµnh nh÷ng h×nh lo¹i n«ng hé míi; mét lµ, nh÷ng l¹i sù ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ trong n«ng nghiÖp, n«ng hé kh¸ gi¶, v÷ng m¹nh vÒ mÆt kinh tÕ, cã mét nÒn s¶n «ng Xt¬-ru-vª ®· nãi rÊt ®óng r»ng "chÝnh bän ®Þa chñ vµ xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn, ®ang giµnh giËt víi n«ng d©n nghÌo nh÷ng n«ng d©n kh¸ gi¶ ®· cã lîi vÒ nh÷ng c¸i ®ã h¬n ai hÕt" nh÷ng ruéng ®Êt thuª, vµ ®ang bãc lét lao ®éng cña ng­êi (214). "Sù ph©n ho¸ trong néi bé n«ng d©n nhÊt ®Þnh ph¶i diÔn kh¸c; ― hai lµ, nh÷ng n«ng hé thuéc lo¹i n«ng d©n "v« s¶n", ra m¹nh h¬n, vµ chÝnh nh÷ng kÕt qu¶ ®Çu tiªn cña sù ph©n ho¸ b¸n søc lao ®éng cña m×nh cho t­ b¶n. 3) TÊt c¶ nh÷ng hiÖn ®ã lµ vµo thêi kú nµy". T¸c gi¶ dÉn ra nh÷ng ý kiÕn cña c¸c t­îng ®ã ®Òu trùc tiÕp ph¸t sinh trªn c¬ së nÒn kinh tÕ hµng nh©n viªn ®iÒu tra ®Þa ph­¬ng nhËn ®Þnh r»ng viÖc x©y dùng ho¸. ChÝnh ngay «ng Xt¬-ru-vª còng chØ ra r»ng tr­íc kia c¸c ®­êng s¾t chØ lµm t¨ng thªm phóc lîi cho n«ng d©n kh¸ gi¶ kh«ng cã nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ th× nh÷ng hiÖn t­îng Êy kh«ng mµ th«i; r»ng viÖc thuª ruéng ®Êt g©y ra trong n«ng d©n "cuéc thÓ cã ®­îc, vµ sau khi nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ ®· x©m nhËp vµo giao tranh thËt sù", trong ®ã phÇn th¾ng bao giê còng thuéc vÒ n«ng th«n th× nh÷ng hiÖn t­îng Êy ®· trë nªn tÊt yÕu. 4) nh÷ng phÇn tö m¹nh vÒ kinh tÕ (216 - 217). T¸c gi¶ dÉn t¸c Nh÷ng hiÖn t­îng Êy ("lùc l­îng míi", nh÷ng h×nh lo¹i n«ng phÈm cña V. P«-xt¬-ni-cèp, trong ®ã nãi r»ng kinh tÕ cña n«ng d©n míi) thuéc vÒ lÜnh vùc s¶n xuÊt, chø kh«ng ph¶i chØ bã hÑp d©n kh¸ gi¶ hiÖn nay ®· bÞ thÞ tr­êng chi phèi ®Õn møc lµ s¶n trong lÜnh vùc trao ®æi, trong lÜnh vùc l­u th«ng hµng ho¸ mµ th«i, v× t­ b¶n còng ®· biÓu hiÖn ra trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp; phÈm cña 40% diÖn tÝch gieo trång ®Òu dïng ®Ó b¸n; t¸c gi¶ nãi ®èi víi viÖc b¸n søc lao ®éng còng vËy. thªm r»ng cßn ë cùc kia, n«ng d©n "mÊt ®Þa vÞ ®éc lËp vÒ kinh tÕ cña hä, vµ v× ph¶i ®em b¸n søc lao ®éng cña m×nh nªn ®i gÇn ________________________________________________________ ®Õn chç trë thµnh cè n«ng". T¸c gi¶ ®· kÕt luËn mét c¸ch cã lý _ r»ng: "ChØ cã lÊy sù x©m nhËp cña nÒn kinh tÕ trao ®æi míi gi¶i * V Ò ®Æc ®iÓm nµ y, «ng Xt¬-ru-vª kh«ng nãi g × ®Õn c¶ . ThÕ mµ ®Æc ®iÓm nµy ®· b iÓu hiÖn ë chç sö dông la o thÝch ®­îc t¹i sao l¹i cã hiÖn t­îng lµ nh÷ng n«ng hé m¹nh vÒ ®éng lµm thuª ― v iÖc sö dông nµy, ®ã ng mé t vai trß qu an träng trong nÒn k inh tÕ cña n«ng d©n kh¸ gi¶ ― c òng kinh tÕ cã thÓ cã lîi vÒ sù ph¸ s¶n cña c¸c hé nhá yÕu" (223). nh­ ®· biÓu hiÖn ë c¸c h dïng t­ b¶ n c ho vay nÆ ng l· i vµ th­¬ng nghiÖp mµ nh÷ ng n«ng d© n k h¸ gi¶ n¾m gi÷, vµ T¸c gi¶ nãi: "NÒn kinh tÕ tiÒn tÖ ph¸t triÓn vµ nh©n khÈu t¨ng chÝnh t­ b¶ n nµy còng c­íp ®o¹t g i¸ trÞ ngo ¹i ng¹ ch cña ng ­êi s¶ n xuÊt. NÕu kh«ng cã ®Æc ®iÓm nµ y, th× kh« ng lªn ®· dÉn ®Õn kÕt qu¶ lµ n«ng d©n chia thµnh hai bé phËn: th Ó nãi ®Õn "t­ b¶ n" ®­îc
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 7 28 7 29 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy Cã lÏ nh÷ng ®Æc ®iÓm ®ã cña qu¸ tr×nh chØ râ r»ng c¸i mµ ®ßi hái ng­êi ta ph¶i thõa nhËn chñ nghÜa Man-tuýt. Chóng ta chóng ta ®ang thÊy lµ mét hiÖn t­îng thuÇn tuý t­ b¶n chñ h·y nªu l¹i mét lÇn n÷a sù diÔn biÕn cña qu¸ tr×nh ®ã: tho¹t ®Çu nghÜa, r»ng trong n«ng d©n ®ang h×nh thµnh ra nh÷ng giai cÊp lµ nÒn kinh tÕ tù nhiªn, trong ®ã nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt, tøc lµ n«ng d©n, ®Òu gÇn nh­ gièng hÖt nhau. Sù x©m nhËp cña nÒn mµ chØ riªng x· héi t­ b¶n míi cã: giai cÊp t­ s¶n vµ giai cÊp v« s¶n. H¬n n÷a: nh÷ng sù thùc Êy kh«ng nh÷ng chøng minh r»ng s¶n xuÊt hµng ho¸ lµm cho t×nh tr¹ng cña c¶i cña mçi n«ng hé t­ b¶n ®ang thèng trÞ trong n«ng nghiÖp, mµ cßn chøng minh ®Òu lÖ thuéc vµo thÞ tr­êng. Nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ tr­êng t¹o r»ng t­ b¶n ®· tiÕn ®­îc mét b­íc thø hai n÷a råi, nÕu cã thÓ nãi ra mét t×nh tr¹ng kh«ng ®ång ®Òu cø ngµy cµng t¨ng thªm, vµ ®­îc nh­ vËy. Tõ chç lµ t­ b¶n th­¬ng nghiÖp, nã biÕn thµnh t­ lµm cho tiÒn nhµn rçi tÝch luü vµo trong tay mét sè ng­êi nµy, b¶n c«ng nghiÖp; tõ chç lµ t­ b¶n thèng trÞ trªn thÞ tr­êng, nã cßn nh÷ng ng­êi kh¸c th× bÞ ph¸ s¶n. §­¬ng nhiªn, tiÒn b¹c ®ã lµ biÕn thµnh t­ b¶n thèng trÞ trong s¶n xuÊt; ®èi lËp giai cÊp gi÷a dïng ®Ó bãc lét ng­êi nghÌo vµ biÕn thµnh t­ b¶n. Chõng nµo ng­êi bao mua giµu cã vµ ng­êi n«ng d©n nghÌo khæ trë thµnh mµ nh÷ng n«ng d©n ®ang l©m vµo c¶nh ph¸ s¶n, cßn cè b¸m lÊy ®èi lËp gi÷a ng­êi chñ t­ s¶n cã ®Çu ãc kinh doanh hîp lý vµ nÒn kinh tÕ cña hä th× t­ b¶n cßn cã thÓ bãc lét hä, ®ång thêi vÉn ng­êi ®­îc tù do b¸n søc lao ®éng tù do cña m×nh. ®Ó cho hä tiÕn hµnh kinh doanh nh­ tr­íc, trªn nh÷ng c¬ së cò, Nh­ng ë ®©y còng vËy, «ng Xt¬-ru-vª ®· kh«ng thÓ trót kh«ng hîp lý vÒ mÆt kü thuËt; vµ t­ b¶n cßn cã thÓ ®Æt c¬ së bãc bá ®­îc c¸i chñ nghÜa Man-tuýt cña m×nh. Theo «ng ta th× lét cña nã trªn viÖc mua s¶n phÈm lao ®éng cña hä. Nh­ng cuèi qu¸ tr×nh ®ã chØ biÓu hiÖn cã mét mÆt cña vÊn ®Ò th«i ("chØ cïng råi sù ph¸ s¶n bÞ ®Èy tíi mét møc ®é mµ ng­êi n«ng d©n buéc ph¶i hoµn toµn bá h¼n doanh nghiÖp cña m×nh: hä kh«ng mÆt tiÕn bé th«i"), mµ bªn c¹nh mÆt ®ã, ng­êi ta cßn thÊy thÓ b¸n s¶n phÈm lao ®éng cña m×nh ®­îc n÷a, hä chØ cßn cã mét mÆt kh¸c n÷a lµ: "tÝnh chÊt kh«ng hîp lý vÒ mÆt kü n­íc lµ ®em b¸n chÝnh ngay lao ®éng cña m×nh ®i. Lóc ®ã, t­ thuËt cña toµn bé nÒn kinh tÕ n«ng d©n". "TÝnh chÊt ®ã, cã b¶n liÒn n¾m lÊy doanh nghiÖp vµ do c¹nh tranh, bän t­ b¶n buéc thÓ nãi lµ ®· biÓu hiÖn c¸i mÆt thôt lïi cña toµn bé qu¸ ph¶i tæ chøc doanh nghiÖp ®ã mét c¸ch hîp lý; nhê s½n cã tiÒn "®Ó tr×nh", nã "san b»ng" c¸c lo¹i n«ng d©n vµ lµm lu mê t×nh dµnh" ®­îc tõ tr­íc, chóng cã kh¶ n¨ng lµm ®­îc nh­ thÕ; b©y tr¹ng kh«ng b×nh ®¼ng, nã ph¸t huy t¸c dông "cïng víi sù giê th× kh«ng ph¶i lµ chóng bãc lét ng­êi nghiÖp chñ n÷a, mµ bãc t¨ng thªm d©n sè" (223 - 224). lét ng­êi cè n«ng, ng­êi lµm c«ng nhËt. VËy th× hai ph­¬ng diÖn Trong lËp luËn kh¸ m¬ hå ®ã, ng­êi ta chØ thÊy mét ®iÒu mµ t¸c gi¶ ph©n biÖt trong qu¸ tr×nh ®ã lµ nh÷ng ph­¬ng diÖn lµ t¸c gi¶ thÝch nh÷ng luËn ®iÓm cùc kú trõu t­îng h¬n lµ nµo? Lµm sao t¸c gi¶ l¹i cã thÓ rót ra c¸i kÕt luËn kú qu¸i theo nh÷ng sù viÖc cô thÓ; t¸c gi¶ cßn thªm vµo mét "quy luËt" lµ quy luËt vÒ sù t­¬ng øng gi÷a sù t¨ng thªm d©n sè vµ t­ liÖu sinh ho¹t. T«i nãi: cßn thªm vµo, v× ngay nh­ nÕu chØ ________________________________________________________ c¨n cø theo nh÷ng sù thùc do t¸c gi¶ ®· ®­a ra th«i th× còng _ kh«ng thÓ t×m thÊy trong ®ã cã chç nµo nãi ®Õn nh÷ng * Hä lao ®éng cho ®Þa chñ . C¸i mÆt ®ã cña vÊn ®Ò ®· bÞ g¹t ra mét bªn kh«ng nãi ®Õn ®Ó lµm næi bËt h¬n n÷a b­íc qu¸ ®Æc ®iÓm cô thÓ nµo cña qu¸ tr×nh mµ l¹i kh«ng thÓ ®é tõ nÒn kinh tÕ tù nhiªn sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸. Chóng t«i ®· chØ ra r»ng nh÷ng tµn tÝch cña nh÷ng quan hÖ "quý téc cò" gi¶i thÝch ®­îc b»ng "häc thuyÕt" cña chñ nghÜa M¸c, mµ l¹i lµm cho ®êi sèng cña ng­êi s¶n xuÊt thªm trÇm träng vµ lµm cho sù ph¸ s¶n cña hä trë nªn ®Æc biÖt nÆng nÒ.
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 7 30 7 31 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy kiÓu Man-tuýt nh­ thÕ nµy ®­îc: "KÎ thï lµm cho n«ng d©n «ng Xt¬-ru-vª c«ng kÝch mét c¸ch rÊt ®Ých ®¸ng; nh­ng b©y n­íc ta kh«ng cã miÕng b¸nh ¨n hµng ngµy, ®ã lµ tÝnh chÊt giê th× th¸i ®é cña «ng Xt¬-ru-vª ®ßi hái sù ph©n tÝch Êy biÕn kh«ng hîp lý vÒ mÆt kü thuËt cña nÒn kinh tÕ, chø kh«ng ph¶i ®i ®©u råi? BiÕn ®i ®©u råi c¸i lý luËn vÒ "qu¸ tr×nh tù ph¸t" chñ nghÜa t­ b¶n" [xin h·y chó ý mÊy tiÕng "chø kh«ng ph¶i"] mµ «ng Xt¬-ru-vª ®· tõng nãi ®Õn mét c¸ch rÊt hay? V× sù n« (224). Lµm nh­ thÓ miÕng b¸nh ¨n hµng ngµy ®ã tr­íc ®©y vÉn dÞch mµ «ng Xt¬-ru-vª võa míi chª lµ cã tÝnh chÊt thôt lïi th× thuéc hoµn toµn vÒ ng­êi s¶n xuÊt vµ kh«ng bÞ chia thµnh s¶n ch¼ng ph¶i lµ c¸i g× kh¸c mµ chØ lµ mét h×nh th¸i biÓu hiÖn ®Çu phÈm tÊt yÕu vµ thµnh s¶n phÈm thÆng d­ r¬i vµo tay tªn ®Þa tiªn cña chñ nghÜa t­ b¶n trong n«ng nghiÖp, tøc lµ cña chÝnh chñ, tªn cu-l¾c, vµo tay ng­êi n«ng d©n "v÷ng m¹nh" vÒ kinh ngay c¸i chñ nghÜa t­ b¶n vÒ sau ®· dÉn ®Õn sù ph¸t triÓn tiÕn tÕ, vµo tay nhµ t­ b¶n! bé cña kü thuËt. Thùc vËy, n« dÞch lµ c¸i g×? Lµ sù lÖ thuéc vµo Tuy nhiªn, kh«ng thÓ kh«ng nãi thªm r»ng t¸c gi¶ ®· cung kÎ cã tiÒn, sù lÖ thuéc cña ng­êi s¶n xuÊt cã t­ liÖu s¶n xuÊt cÊp, ë nh÷ng ®o¹n sau, mét vµi ®iÓm gi¶i thÝch bæ sung vÒ "sù vµ buéc ph¶i s¶n xuÊt cho thÞ tr­êng, ― sù lÖ thuéc ®ã, dï san b»ng" ®ã. ¤ng nãi r»ng "sù san b»ng ®ã ®· ®­a ®Õn kÕt h×nh thøc cña nã nh­ thÕ nµo ch¨ng n÷a (t­ b¶n cho vay qu¶" lµ "t¹i nhiÒu n¬i, ng­êi ta nhËn thÊy tÇng líp trung n«ng nÆng l·i hay t­ b¶n cña ng­êi bao mua ®· n¾m ®­îc ®éc gi¶m xuèng hay thËm chÝ ®· biÕn mÊt" (225). Sau khi ®· dÉn quyÒn b¸n hµng), cuèi cïng bao giê còng dÉn tíi chç lµ mét mét ®o¹n rót trong mét tµi liÖu xuÊt b¶n cña héi ®ång ®Þa phÇn rÊt lín s¶n phÈm kh«ng vÒ tay ng­êi s¶n xuÊt, mµ l¹i ph­¬ng nhËn xÐt r»ng "ë n«ng th«n, gi÷a nh÷ng ng­êi giµu cã vÒ tay kÎ cã tiÒn. VËy, thùc chÊt cña sù lÖ thuéc Êy lµ thuÇn tuý t­ b¶n chñ nghÜa . TÊt c¶ c¸i ®Æc ®iÓm cña sù lÖ thuéc Êy lµ vµ giai cÊp v« s¶n kh«ng cã ruéng ®Êt vµ kh«ng cã ngùa th× sù chªnh lÖch cßn lín h¬n n÷a", «ng kÕt luËn: "§­¬ng nhiªn lµ ë chç c¸i h×nh thøc ban ®Çu, ph«i thai ®ã cña nh÷ng quan hÖ trong tr­êng hîp Êy, sù san b»ng ®ång thêi còng lµ mét sù t­ b¶n chñ nghÜa hoµn toµn bÞ bao phñ bëi nh÷ng quan hÖ cò ph©n ho¸; nh­ng mét sù ph©n ho¸ nh­ thÕ chØ cã thÓ g©y nªn n«ng n«: ë ®©y kh«ng hÒ cã hîp ®ång tù nguyÖn, ë ®©y lµ mét mét sù n« dÞch, mµ sù n« dÞch nµy th× chØ cã thÓ k×m h·m sù sù giao dÞch bÊt ®¾c dÜ (®«i khi lµ do mÖnh lÖnh cña "c¸c nhµ tiÕn bé kinh tÕ mµ th«i" (226). Nh­ vËy ho¸ ra lµ kh«ng nªn chøc tr¸ch", ®«i khi lµ do ý muèn duy tr× c¸i doanh nghiÖp cña ®em ®èi lËp sù ph©n ho¸ do nÒn kinh tÕ hµng ho¸ t¹o nªn, víi m×nh, ®«i khi lµ v× m¾c nh÷ng nî cò, v. v.). ë ®©y, ng­êi s¶n "sù san b»ng", mµ ph¶i ®em ®èi lËp còng chÝnh víi sù ph©n ________________________________________________________ ho¸, nh­ng víi mét sù ph©n ho¸ thuéc mét lo¹i kh¸c, nghÜa lµ _ víi sù n« dÞch. Vµ v× sù n« dÞch Êy "k×m h·m" "tiÕn bé kinh tÕ" * ë ®©y cã tÊt c¶ ®Æc tr­ng cña sù lÖ thuéc Êy: c¬ së cña nã lµ s¶n xuÊt hµng ho¸, kÕt qu¶ cña nã lµ t×nh tr¹ng s¶n phÈm nªn t¸c gi¶ cho "c¸i mÆt" ®ã lµ "mÆt thôt lïi". cña lao ®éng x· héi, d­íi h×nh th¸i tiÒn b¹c, bÞ n¾m ®éc quyÒn vµ sù chuyÓn ho¸ cña sè tiÒn b¹c ®ã thµnh t­ b¶n. T«i kh«ng hÒ LËp luËn Êy thËt lµ l¹ lïng, nã kh«ng cã chót g× gièng quªn r»ng nh÷ng h×nh th¸i ban ®Çu ®ã cña t­ b¶n c òng ®· tõng thÊy cã lÎ tÎ tr­íc khi chñ nghÜa t­ b¶n ra ®êi. Nh­ng vÊn ®Ò víi chñ nghÜa M¸c c¶. "Sù n« dÞch" vµ "sù ph©n ho¸" ®­îc chÝnh lµ ë chç nh÷ng h×nh th¸i Êy kh«ng ph¶i lµ nh÷ng tr­êng hîp c¸ biÖt trong nÒn kinh tÕ n«ng d©n Nga hiÖn giê, mµ lµ ®em ra so s¸nh nh­ hai "hÖ thèng" riªng biÖt, ®éc lËp víi nh÷ng tr­êng hîp th­êng thÊy, lµ c¸i hÖ thèng nh÷ng quan hÖ chiÕm ®Þa vÞ thèng trÞ. Nh÷ng h×nh th¸i Êy cña t­ b¶n ®· g¾n (b»ng nhau. Mét c¸i th× ®­îc t¸n d­¬ng v× nã gióp vµo "sù tiÕn nh÷ng chu chuyÓn th­¬ng m¹i, b»ng ng©n hµng) víi chñ nghÜa ®¹i t­ b¶n c«ng nghiÖp c¬ khÝ, vµ do ®ã ®· ®Ó lé râ xu h­íng ph¸t bé"; c¸i kia th× bÞ lªn ¸n v× nã k×m h·m sù tiÕn bé. V× triÓn cña chóng ra råi; nh÷ng h×nh th¸i Êy ®· chØ cho ta thÊy r»ng nh÷ng nh©n vËt ®¹i biÓu cña "sù n« dÞch" ®ã, ch¼ng qua chØ lµ kh«ng ph©n tÝch nh÷ng ®èi lËp giai cÊp nªn «ng N.―«n bÞ nh÷ng chiÕn binh cña ®¹o qu©n thèng nhÊt vµ kh«ng thÓ chia c¾t ®­îc cña giai cÊp t­ s¶n.
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 7 32 7 33 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy xuÊt bÞ cét chÆt vµo mét ®Þa ph­¬ng nhÊt ®Þnh vµ vµo mét tªn s¸ng tá c¸i m©u thuÉn bÞ che lÊp d­íi h×nh thøc n« dÞch, khiÕn cho sù n« dÞch Êy mÊt hÕt nh÷ng ®Æc tr­ng "quý téc cò". "TÝnh bãc lét nhÊt ®Þnh: tr¸i víi tÝnh chÊt phi c¸ nh©n cña nh÷ng sù chÊt thôt lïi" cña c¸i chñ nghÜa d©n tuý chñ tr­¬ng sù b×nh bu«n b¸n, tøc lµ ®Æc tÝnh cña nh÷ng quan hÖ thuÇn tuý t­ b¶n ®¼ng cña n«ng d©n (víi... tªn cu-l¾c) th× thÓ hiÖn ë chç chñ chñ nghÜa, ë ®©y c¸c sù giao dÞch tÊt ph¶i mang h×nh thøc quan nghÜa ®ã muèn k×m h·m chñ nghÜa t­ b¶n trong nh÷ng h×nh hÖ c¸ nh©n "cøu gióp", "tõ thiÖn", vµ c¸i ®Æc tÝnh nµy cña sù th¸i thêi trung cæ cña nã, h×nh th¸i kÕt hîp sù bãc lét víi nÒn giao dÞch tÊt ph¶i lµm cho ng­êi s¶n xuÊt chÞu mét sù lÖ thuéc s¶n xuÊt ph©n t¸n, l¹c hËu vÒ kü thuËt, víi t×nh tr¹ng ng­êi s¶n vÒ th©n thÓ vµ cã tÝnh chÊt nöa n«ng n«. Nh÷ng tõ ng÷ cña t¸c xuÊt bÞ ¸p chÕ vÒ mÆt c¸ nh©n. Trong c¶ hai tr­êng hîp (trong gi¶ nh­ "sù san b»ng", "k×m h·m sù tiÕn bé", "thôt lïi", chØ cã tr­êng hîp "n« dÞch" còng nh­ trong tr­êng hîp "ph©n ho¸"), nghÜa lµ: t­ b¶n tho¹t ®Çu chiÕm lÊy nÒn s¶n xuÊt trªn c¬ së cò chÝnh chñ nghÜa t­ b¶n lµ nguyªn nh©n g©y ra ¸p bøc vµ nh÷ng vµ b¾t ng­êi s¶n xuÊt víi kü thuËt l¹c hËu ph¶i lÖ thuéc vµo lêi kh¼ng ®Þnh tr¸i l¹i cña t¸c gi¶, cho r»ng lçi lµ t¹i "sù kh«ng m×nh. Lêi kh¼ng ®Þnh cña t¸c gi¶ nãi r»ng sù tån t¹i cña chñ hîp lý vÒ kü thuËt", chø "kh«ng ph¶i t¹i chñ nghÜa t­ b¶n", r»ng nghÜa t­ b¶n ch­a cho phÐp ta ®­îc quyÒn quy cho nã ph¶i "kh«ng nªn quy cho chñ nghÜa t­ b¶n ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ chÞu "tr¸ch nhiÖm vÒ tÊt c¶ nh÷ng tai häa" th× ®óng, nÕu ta hiÓu c¶nh nghÌo khæ cña n«ng d©n", v. v., chØ chøng tá r»ng «ng Xt¬- theo ý nghÜa lµ ng­êi n«ng d©n n­íc ta lao ®éng cho kÎ kh¸c, ru-vª ®· qu¸ say s­a ®i l¹c ®Ò, khi «ng ta b¶o vÖ c¸i t­ t­ëng kh«ng nh÷ng ®au khæ chØ v× chñ nghÜa t­ b¶n, mµ cßn ®au khæ ®óng nµy: thµ lµ chñ nghÜa t­ b¶n ph¸t triÓn cßn h¬n lµ chñ nghÜa c¶ v× chñ nghÜa t­ b¶n ch­a ®­îc ph¸t triÓn ®Çy ®ñ. Nãi mét t­ b¶n ch­a ph¸t triÓn. Vµ tÝnh chÊt trõu t­îng cña nh÷ng luËn c¸ch kh¸c, trong qu¶ng ®¹i quÇn chóng n«ng d©n hiÖn nay, gÇn ®iÓm cña t¸c gi¶ ®· khiÕn cho t¸c gi¶ ®em so s¸nh chñ nghÜa t­ nh­ kh«ng cßn cã sù s¶n xuÊt hoµn toµn ®éc lËp, kh«ng cßn cã b¶n ph¸t triÓn víi chñ nghÜa t­ b¶n ch­a ph¸t triÓn, kh«ng coi ®ã sù s¶n xuÊt cho b¶n th©n m×nh n÷a. Bªn c¹nh lao ®éng ®Ó lµ hai giai ®o¹n ph¸t triÓn kÕ tôc nhau cña cïng mét hiÖn t­îng phôc vô cho bän chñ t­ s¶n "cã ®Çu ãc lµm ¨n hîp lý", chóng duy nhÊt, mµ l¹i coi ®ã lµ hai tr­êng hîp riªng biÖt. ta chØ thÊy cã lao ®éng cho nh÷ng kÎ cã tiÒn, ― nghÜa lµ còng III vÉn sù bãc lét t­ b¶n chñ nghÜa nh­ thÕ, nh­ng Ýt ph¸t triÓn T ¸c gi¶ ®· qu¸ say s­a ®i l¹c ®Ò, ®iÒu ®ã cßn biÓu hiÖn râ h¬n, cßn mang tÝnh chÊt nguyªn s¬, vµ chÝnh v× thÕ mµ kiÓu bãc trong nghÞ luËn sau ®©y: «ng ta nãi r»ng, thùc ra th× kh«ng lét ®ã, mét lµ, ®· lµm cho t×nh c¶nh ng­êi lao ®éng trÇm träng thÓ coi chñ nghÜa ®¹i t­ b¶n c«ng nghiÖp lµ nguyªn nh©n g©y thªm gÊp chôc lÇn do chç kiÓu bãc lét ®ã ®· trãi buéc ng­êi lao ®éng b»ng mét m¹ng l­íi nh÷ng sù n« dÞch bæ sung ®Æc biÖt, ________________________________________________________ vµ hai lµ, ®· lµm cho ng­êi lao ®éng (còng nh­ lµm cho nhµ _ t­ t­ëng cña hä, tøc lµ ng­êi d©n tuý) kh«ng thÓ nµo hiÓu næi * C ã lÏ b¹n ®äc sÏ hái c hóng t«i: chóng t«i ®· c ¨n cø vµo ®© u mµ c hØ gi¶i thÝch tÊt c¶ nh÷ng c ¸i ®ã b» ng c¸i tÝnh chÊt giai cÊp cña nh÷ng "sù kh«ng may" mµ ng­êi ta ®· lý lÏ cho r »ng «ng Xt¬-ru-vª ® · qu¸ say s­a ®i l ¹c ®Ò? C¨n cø vµ o c hç lµ t¸c gi¶ ®· thõa nhËn mét c ¸ch ho µn toµn g©y cho hä, vµ kh«ng thÓ nµo lµm cho ho¹t ®éng cña hä thÝch râ rÖt r» ng chñ nghÜa t­ b¶ n lµ c¸i nÒn chñ yÕu, trªn ®ã diÔn ra tÊt c¶ nh÷ng sù viÖc ®· ®­îc tr×nh bµy. ¤ng ®· øng víi tÝnh chÊt ®ã ®­îc. VËy "mÆt tiÕn bé" cña "sù ph©n ho¸" chØ ra mét c¸ch rÊ t râ rµ ng: mét mÆ t, lµ sù ph¸ t triÓn nhanh c hãng cñ a nÒn kinh tÕ hµng ho¸, sù ph©n ho¸ trong giai cÊp (nãi theo lêi cña «ng Xt¬-ru-vª) lµ ë chç "mÆt tiÕn bé" ®ã ®· lµm n«ng d©n, "viÖc phæ cËp nh÷ng
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 7 34 7 35 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy lÇm c¬ b¶n cña t¸c gi¶ ®ã lµ ë chç «ng ta cè m« t¶ "c«ng x­ëng" r a sù ph¸ s¶n cña n«ng d©n. ¤ng ta tranh luËn víi «ng lµ mét c¸i g× t¸ch rêi khái "n«ng d©n" vµ lµ mét c¸i g× tõ bªn N.―«n vÒ ®iÓm nµy. ngoµi r¬i vµo ®Çu ng­êi n«ng d©n mét c¸ch ngÉu nhiªn, thÕ mµ Khi bµn vÒ nh÷ng quÇn ¸o chÕ t¹o ra trong c¸c c«ng x­ëng, thùc ra th× "c«ng x­ëng" (c¨n cø c¶ vµo lý luËn mµ «ng N.―«n «ng N.―«n nãi r»ng viÖc s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm c«ng x­ëng muèn tu©n theo mét c¸ch trung thµnh, vµ vµo nh÷ng tµi liÖu víi gi¸ rÎ ®· khiÕn cho viÖc s¶n xuÊt gia ®×nh ra nh÷ng s¶n phÈm trong lÞch sö Nga) chØ lµ kÕt qu¶ cña sù ph¸t triÓn cña tæ chøc Êy bÞ gi¶m sót (tr. 227 trong cuèn s¸ch cña «ng Xt¬-ru-vª). hµng ho¸ cña toµn bé nÒn kinh tÕ x· héi vµ do ®Êy, còng lµ cña ¤ng Xt¬-ru-vª liÒn kªu lªn: "ë ®©y, t×nh h×nh thùc tÕ ®· nÒn kinh tÕ n«ng d©n. NÒn s¶n xuÊt lín cña giai cÊp t­ s¶n ®­îc tr×nh bµy tr¸i h¼n, vµ ®iÒu ®ã kh«ng khã g× mµ kh«ng trong c¸c "c«ng x­ëng" lµ sù kÕ tôc trùc tiÕp cña nÒn s¶n xuÊt chøng minh ®­îc. ChÝnh viÖc n«ng d©n s¶n xuÊt c¸c thø hµng tiÓu t­ s¶n trong n«ng th«n, tøc lµ trong c¸i gäi lµ "c«ng x· sîi bÞ gi¶m sót ®· lµm cho viÖc s¶n xuÊt vµ viÖc tiªu thô c¸c s¶n n«ng th«n" lõng danh, hoÆc trong thñ c«ng nghiÖp. ¤ng Xt¬-ru- phÈm c«ng nghiÖp b«ng v¶i sîi t­ b¶n chñ nghÜa t¨ng thªm, vª tuyªn bè mét c¸ch hoµn toµn cã lý r»ng: "Muèn cho "h×nh chø kh«ng ph¶i tr¸i l¹i" (227).* thøc s¶n xuÊt kiÓu c«ng x­ëng" trë nªn "Ýt tèn kÐm h¬n" th× C¸ch ®Æt vÊn ®Ò nh­ thÕ cña t¸c gi¶ vÞ tÊt ®­îc coi lµ tho¶ ng­êi n«ng d©n ph¶i thõa nhËn quan ®iÓm tÝnh hîp lý kinh tÕ ®¸ng, v× t¸c gi¶ ®· ®­a ra rÊt nhiÒu chi tiÕt thø yÕu lµm lu mê thùc trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ tiÒn tÖ". "NÕu n«ng d©n cø b¸m chÊt cña vÊn ®Ò. NÕu xuÊt ph¸t tõ viÖc nghiªn cøu sù ph¸t triÓn lÊy... nÒn kinh tÕ tù nhiªn, th× sÏ kh«ng cã thø v¶i hoa nµo... cã cña c«ng nghiÖp c«ng x­ëng (mµ «ng N.―«n chÝnh lµ xuÊt ph¸t tõ thÓ c¸m dç ®­îc hä c¶". Nãi mét c¸ch kh¸c: "h×nh thøc s¶n xuÊt kiÓu c«ng viÖc nghiªn cøu t×nh h×nh ®ã), th× kh«ng thÓ phñ nhËn ®­îc sù x­ëng" kh«ng ph¶i lµ mét c¸i g× kh¸c mµ lµ nÒn s¶n xuÊt thËt lµ chÝnh gi¸ rÎ cña c¸c s¶n phÈm còng ®· thóc ®Èy nÒn kinh tÕ hµng ho¸ p h¸t triÓn, nã ®· ph¸t triÓn tõ nÒn s¶n xuÊt hµng hµng ho¸ tiÕn nhanh vµ thóc ®Èy nhanh viÖc lÊn ¸t c¸c s¶n phÈm hãa c h­a p h¸t triÓn, tøc lµ tõ nÒn s¶n xuÊt cña kinh tÕ n«ng gia ®×nh. Ph¶n ®èi lêi kh¼ng ®Þnh ®ã cña «ng N.―«n, «ng d©n vµ thñ c«ng. T¸c gi¶ muèn chøng minh cho «ng N. ―«n Xt¬-ru-vª chØ lµm yÕu lý lÏ m×nh dïng ®Ó chèng l¹i t¸c gi¶ ®ã, v× sai thÊy r»ng "c«ng x­ëng" vµ "n«ng d©n" cã liªn hÖ víi nhau; r»ng "c¬ së" kinh tÕ cña c¶ hai chÕ ®é ®ã ®Òu kh«ng ®èi kh¸ng víi nhau , mµ ®ång nhÊt víi nhau. Muèn chøng minh ®­îc ®iÒu ®ã, ®¸ng lÏ t¸c gi¶ ph¶i lµm cho ng­êi ta thÊy r»ng chung quy, vÊn ®Ò vÉn lµ vÊn ®Ò tæ chøc kinh tÕ cña nÒn kinh tÕ n«ng d©n, vµ ph¶i b¸c l¹i «ng N. ― «n, b»ng c¸i luËn ________________________________________________________ ________________________________________________________ _ _ c«ng cô c¶i tiÕn" (245 ), v.v.; vµ mÆt kh¸c, lµ "t×n h tr¹ ng n«ng d© n bÞ t­íc mÊt ruéng ®Ê t, sù h×nh thµnh mét giai cÊp * T r­íc kia ph¸i d©n tuý ®· tõng c«ng khai nãi th¼ng ®iÒu nµy, cßn «ng N. ― «n, lµ "nhµ m¸c-xÝt hiÓn nhiªn" th× hiÖn nay v« s¶ n n«ng th«n" (238). Cuèi cïng, ®èi ví i tÊ t c¶ nh÷ng c¸ i ®ã, chÝnh «ng ®· c ho r»ng ®Êy lµ sù h×nh thµ nh mét lùc l¹i tr×nh bµy còng ®iÒu phi lý ®ã b»ng nh÷ng c©u nãi m¬ hå vÒ "chÕ ®é nh©n d©n", vÒ "nÒn s¶n xuÊt nh©n d©n", nh÷ng c©u nãi l­ îng míi, tøc lµ t­ b¶ n, vµ «ng ®· nªu lªn ý nghÜa quyÕt ®Þnh cña viÖc nhµ t­ b¶ n xuÊt hiÖn ë gi÷a ng­êi s¶n xuÊt vµ ng­êi tiªu thô. mµ «ng ta trang ®iÓm b»ng nh÷ng ®o¹n trÝch dÉn lêi cña M¸c.
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 7 36 7 37 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy c ho n«ng d©n ph¸ s¶n th× ®ã lµ luËn ®iÓm c¬ b¶n c ña chñ ®iÓm sau ®©y: ng­êi s¶n xuÊt nhá ë n­íc ta (ng­êi n«ng d©n nghÜa M¸c , chø hoµn toµn kh«ng ph¶i cña chñ nghÜa d©n tuý. sèng b»ng nghÒ n«ng vµ ng­êi thî thñ c«ng) lµ mét ng­êi t­ Ph¸i d©n tuý ®· tõng nh×n nhËn vµ vÉn cßn nh×n nhËn r»ng së s¶n nhá. §Æt vÊn ®Ò nh­ vËy th× cã lÏ t¸c gi¶ ®· kh«ng ®i lËp dÜ ng­êi s¶n xuÊt bÞ t¸ch khái t­ liÖu s¶n xuÊt th× ®ã kh«ng luËn vÒ nh÷ng c¸i "ph¶i" x¶y ra hoÆc "cã thÓ" x¶y ra, v. v., mµ sÏ ph¶i lµ do c¸i tæ chøc ®Æc thï cña nÒn kinh tÕ x· héi Nga, tøc lµ quay vÒ ph©n tÝch xem nh÷ng c¸i ®ang tån t¹i lµ nh÷ng c¸i g× c¸i tæ chøc kinh tÕ mang tªn lµ chñ nghÜa t­ b¶n, mµ lµ do chÝnh vµ gi¶i thÝch xem v× lÏ g× mµ l¹i ph¶i ®óng nh­ thÕ, chø kh«ng s¸ch cña chÝnh phñ ®· kh«ng ®óng ("chóng ta" ®· ®i lÇm thÓ kh¸c ®­îc. Nh­ vËy th× muèn b¸c bá luËn ®iÓm Êy, ph¸i ®­êng, v. v.), do t×nh tr¹ng tr× trÖ cña x· héi kh«ng ®­îc cè kÕt d©n tuý hoÆc ph¶i phñ nhËn nh÷ng sù thËt ai nÊy ®Òu biÕt vµ ®Çy ®ñ ®Ó ®èi phã víi bän tham tµn, víi bän bÞp bîm v. v.. Bëi kh«ng thÓ tranh c·i ®­îc vÒ sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hµng vËy, nh÷ng "biÖn ph¸p" do ph¸i ®ã ®Ò ra, loanh quanh còng ho¸ vµ vÒ sù ph©n ho¸ trong n«ng d©n [nh÷ng sù thËt Êy chøng kh«ng ngoµi ho¹t ®éng cña "x· héi" vµ cña "nhµ n­íc". Tr¸i l¹i, minh tÝnh chÊt tiÓu t­ s¶n cña n«ng d©n], hoÆc ph¶i phñ nhËn nÕu gi¶i thÝch r»ng nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng ng­êi s¶n xuÊt nh÷ng ch©n lý s¬ ®¼ng cña khoa kinh tÕ chÝnh trÞ. Thõa nhËn bÞ t­íc ®o¹t t­ liÖu s¶n xuÊt lµ do tæ chøc t­ b¶n chñ nghÜa cña nguyªn lý Êy, tøc lµ thõa nhËn r»ng ®em "chñ nghÜa t­ b¶n" ®èi nÒn kinh tÕ x· héi th× ng­êi ta nhÊt ®Þnh sÏ ®i ®Õn lý luËn ®Êu lËp víi "chÕ ®é nh©n d©n" lµ phi lý; tøc lµ thõa nhËn tÝnh chÊt tranh giai cÊp (xem cuèn s¸ch cña Xt¬-ru-vª, tr. 101, 288 vµ ph¶n ®éng cña nh÷ng kÕ ho¹ch muèn "t×m nh÷ng con ®­êng nhiÒu trang kh¸c). Nh÷ng danh tõ cña t¸c gi¶ dïng lµ kh«ng kh¸c cho tæ quèc" vµ ®Ò ®¹t nh÷ng nguyÖn väng "x· héi ho¸" ®­îc chÝnh x¸c ë chç «ng nãi ®Õn "nhµ n«ng" nãi chung, chø víi "x· héi" t­ s¶n hay víi c¸i "nhµ n­íc" nöa "quý téc cò". kh«ng nãi ®Õn nh÷ng giai cÊp ®èi lËp trong n«ng nghiÖp t­ s¶n. Cßn «ng Xt¬-ru-vª th× ®¸ng lÏ ph¶i b¾t ®Çu tõ ®Çu , l¹i b¾t Ph¸i d©n tuý kh¼ng ®Þnh r»ng chñ nghÜa t­ b¶n lµm ph¸ s¶n ®Çu tõ cuèi. ¤ng nãi: "Chóng t«i b¸c bá mét trong nh÷ng n«ng nghiÖp vµ do ®ã, kh«ng thÓ bao trïm ®­îc toµn bé nÒn luËn ®iÓm c¬ b¶n nhÊt cña lý luËn d©n tuý vÒ sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña n­íc nhµ vµ ®­a nÒn s¶n xuÊt Êy ®i vµo mét con kinh tÕ cña n­íc Nga, luËn ®iÓm cho r»ng sù ph¸t triÓn cña ®­êng sai l¹c. Nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt th× tuyªn bè r»ng, trong c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®¹i quy m« lµm ph¸ s¶n ng­êi n«ng c«ng nghiÖp chÕ biÕn còng nh­ trong n«ng nghiÖp, chñ nghÜa d©n chuyªn sèng b»ng nghÒ n«ng" (246). Nãi theo ng­êi t­ b¶n ®Òu ®Ì nÆng lªn ng­êi s¶n xuÊt, nh­ng v× nã n©ng nÒn §øc th× nh­ thÕ tøc lµ h¾t c¸i chËu n­íc t¾m cïng víi c¶ s¶n xuÊt lªn mét tr×nh ®é cao h¬n, nªn nã t¹o ra nh÷ng ®iÒu ®øa trÎ ngåi trong ®ã ®i! "Sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp chÕ kiÖn vµ nh÷ng lùc l­îng cho viÖc "x· héi ho¸". biÕn ®¹i quy m«" cã nghÜa lµ vµ biÓu hiÖn sù ph¸t triÓn cña ________________________________________________________ chñ nghÜa t­ b¶n. Vµ nÕu nãi chÝnh chñ nghÜa t­ b¶n lµm _ * "C«ng lao lín cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa lµ ë chç, mét mÆt, nã ®· hîp lý ho¸ nÒn n«ng nghiÖp, ― kh¶ ________________________________________________________ n¨ng cã sù qu¶n lý cña x· héi ®èi víi nÒn n«ng nghiÖp chØ lµ do ph­¬ng thøc s¶n xuÊt ®ã t¹o ra, ― mÆt kh¸c, nã ®· lµm cho chÕ _ ®é së h÷u ruéng ®Êt trë thµnh mét ®iÒu phi lý. TiÕn bé ®ã, còng nh­ nh÷ng tiÕn bé lÞch sö kh¸c cña chñ nghÜa t­ b¶n, ®· do chñ nghÜa t­ b¶n ®¹t ®­îc víi c¸i gi¸ lµ lµm cho ng­êi s¶n xuÊt trùc tiÕp hoµn toµn bÞ ph¸ s¶n" ("Das Kapital", III, B., 2. Th., S. * NghÜa lµ ®¸ng lÏ ph¶i b¾t ®Çu tõ tÝnh chÊt tiÓu t­ s¶n cña "ng­êi n«ng d©n sèng b»ng nghÒ n«ng" ®Ó chøng minh "tÝnh 157)1) 136. tÊt yÕu vµ tÝnh hîp lý" cña chñ nghÜa ®¹i t­ b¶n.
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 7 38 7 39 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy VÒ ®iÓm nµy, «ng Xt¬-ru-vª kÕt luËn nh­ sau: "Mét trong ¤ ng Xt¬-ru-vª tr×nh bµy ý kiÕn cña «ng vÒ nÒn kinh nh÷ng sai lÇm c¬ b¶n cña «ng N.―«n lµ ®· ¸p dông nguyªn xi tÕ t­ nh©n trong § VIII ch­¬ng s¸u. ¤ng chØ ra rÊt ®óng nh÷ng kh¸i niÖm vµ nh÷ng ph¹m trï cña chÕ ®é t­ b¶n chñ r»ng nh÷ng h×nh thøc cña nÒn kinh tÕ Êy ®Òu trùc tiÕp vµ nghÜa ®· h×nh thµnh råi vµo nÒn kinh tÕ n«ng d©n hiÖn giê, nã cho ®Õn nay vÉn lµ mét nÒn kinh tÕ tù nhiªn h¬n lµ mét nÒn kinh tÕ tiÒn tÖ" (237). Trªn kia, chóng ta ®· thÊy r»ng: chØ do hoµn toµn kh«ng ®Õm xØa ®Õn nh÷ng tµi liÖu cô thÓ vÒ chñ nghÜa t­ b¶n n«ng nghiÖp ë n­íc Nga, nªn «ng N.―«n míi cã thÓ m¾c ®iÒu sai lÇm ®¸ng tøc c­êi cho r»ng thÞ tr­êng trong n­íc "co hÑp l¹i". Nh­ng së dÜ «ng ta r¬i vµo sai lÇm Êy th× ®ã kh«ng ph¶i v× «ng ta ®· ¸p dông vµo n«ng d©n tÊt c¶ nh÷ng ph¹m trï cña chñ nghÜa t­ b¶n, mµ chÝnh lµ v× «ng ta ®· kh«ng hÒ ¸p dông mét ph¹m trï nµo cña chñ nghÜa t­ b¶n vµ viÖc nghiªn cøu nh÷ng sù kiÖn thuéc vÒ n«ng nghiÖp. Giai cÊp t­ s¶n vµ giai cÊp v« s¶n ®­¬ng nhiªn lµ "ph¹m trï" quan träng nhÊt cña chñ nghÜa t­ b¶n. Ch¼ng nh÷ng «ng N.―«n ®· kh«ng "¸p dông" ph¹m trï ®ã vµo "n«ng d©n" (nghÜa lµ «ng ta ®· kh«ng ph©n tÝch xem cã thÓ ¸p dông ®­îc nh÷ng ph¹m trï Êy vµo nh÷ng tËp ®oµn cô thÓ nµo hay tÇng líp cô thÓ nµo trong n«ng d©n, vµ xem nh÷ng ph¹m trï Êy ph¸t triÓn ®Õn ®©u) mµ tr¸i l¹i, «ng ta ®· lËp luËn gièng hÖt nh­ ph¸i d©n tuý, tøc lµ kh«ng ®Õm xØa ®Õn nh÷ng thµnh phÇn ®èi lËp nhau trong néi bé "c«ng x· n«ng th«n" vµ bµn vÒ "n«ng d©n" nãi chung. Thµnh thö luËn ®iÓm cña «ng ta vÒ tÝnh chÊt t­ b¶n chñ nghÜa cña t×nh tr¹ng nh©n khÈu thõa vµ vÒ chñ nghÜa t­ b¶n, nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng n«ng d©n bÞ t­íc ®o¹t, ― luËn ®iÓm ®ã vÉn kh«ng ®­îc chøng minh mµ ch¼ng qua chØ dïng lµm c¬ së cho mét ®iÒu kh«ng t­ëng ph¶n ®éng mµ th«i. IV ____________ 1) ― "T­ b¶n", t. III, phÇn 2, tr. 157.
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 7 40 7 41 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy mËt thiÕt g¾n liÒn víi sù ph¸ s¶n cña n«ng d©n. Ng­êi n«ng chung nhÊt), ®ång thêi cã so s¸nh víi sù miªu t¶ cña ph¸i d©n bÞ ph¸ s¶n kh«ng cßn "quyÕn rò" ®­îc tªn ®Þa chñ b»ng c¸i d©n tuý. "gi¸ t« cao dÞ th­êng" n÷a, nªn b©y giê ®Þa chñ chuyÓn sang Ng­êi d©n tuý miªu t¶ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ dùa trªn chÕ ®é lµm thuª trong n«ng nghiÖp, nh­ lµ mét b­íc dïng lao ®éng cña nh÷ng cè n«ng. §Ó chøng minh, t¸c gi¶ ®· qu¸ ®é tõ nÒn kinh tÕ n«ng d©n "®éc lËp" sang mét nÒn kinh tÕ dÉn nh÷ng ®o¹n trÝch ë mét bµi b¸o cña Ra-xp«-pin lµ ng­êi ®· trong ®ã ng­êi n«ng d©n bÞ lÖ thuéc. Vµ ®­¬ng nhiªn, ng­êi nghiªn cøu nh÷ng b¶n thèng kª cña c¸c héi ®ång ®Þa ph­¬ng d©n tuý coi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®ã lµ mét sù thôt lïi, mét sù vÒ kinh tÕ cña ®Þa chñ, còng nh­ trÝch ë mét tµi liÖu ®· ®­îc suy ®åi, v.v.. Miªu t¶ qu¸ tr×nh nh­ thÕ th× râ rµng lµ kh«ng xuÊt b¶n cña c¸c héi ®ång ®Þa ph­¬ng nãi vÒ nh÷ng thèng kª ®óng sù thËt, hoµn toµn kh«ng phï hîp víi hiÖn thùc. Bëi vËy th«ng th­êng, ― tµi liÖu nµy nªu râ tÝnh chÊt "bÊt ®¾c dÜ" cña nh÷ng kÕt luËn mµ ng­êi d©n tuý rót ra tõ c¸ch miªu t¶ Êy, lµ viÖc t¨ng thªm diÖn tÝch cµy cÊy trong c¸c doanh nghiÖp cña ®Þa phi lý. Miªu t¶ t×nh h×nh víi mét tinh thÇn l¹c quan nh­ thÕ chñ. §Ó tr¶ lêi l¹i c¸c ngµi d©n tuý lµ nh÷ng ng­êi rÊt thÝch (®èi víi qu¸ khø vµ hiÖn t¹i) th× ch¼ng qua lµ ng­êi d©n tuý ®· tu«n ra hµng trµng nh÷ng lËp luËn vÒ "t­¬ng lai" cña chñ nghÜa quay l­ng vÒ phÝa nh÷ng sù thËt mµ chÝnh ngay s¸ch b¸o d©n t­ b¶n trong n«ng nghiÖp vµ "kh¶ n¨ng tån t¹i" cña chñ nghÜa tuý ®· x¸c nhËn, vµ quay mÆt vÒ phÝa nh÷ng ®iÒu kh«ng t­ëng t­ b¶n nh»m che giÊu c¸i sù thËt lµ chñ nghÜa t­ b¶n hiÖn ®ang vµ nh÷ng kh¶ n¨ng. thèng trÞ, t¸c gi¶ cung cÊp nh÷ng tµi liÖu cô thÓ chØ râ t×nh h×nh Chóng ta h·y lÊy nÒn kinh tÕ n«ng n« tr­íc thêi c¶i c¸ch thùc tÕ. lµm ®iÓm xuÊt ph¸t. ë ®©y, chóng t«i chØ nãi ®Õn lêi cña t¸c gi¶ nhËn ®Þnh hiÖn Lóc bÊy giê, néi dung c¨n b¶n cña nh÷ng quan hÖ s¶n t­îng Êy r»ng ®ã lµ nh÷ng "trµo l­u tiÕn bé trong nÒn kinh tÕ t­ xuÊt lµ nh­ thÕ nµy: ®Þa chñ cung cÊp cho riªng tõng hé n«ng nh©n" (244), r»ng nh÷ng trµo l­u Êy lµ do c¸i "l«-gÝch kh«ng thÓ d©n ruéng ®Êt, gç x©y dùng nhµ cöa, nãi chung, nh÷ng t­ c­ìng ®­îc cña sù tiÕn ho¸ kinh tÕ" t¹o nªn (240). Chóng t«i ng¹i liÖu s¶n xuÊt (mét ®«i khi c¶ t­ liÖu sinh ho¹t n÷a). H¾n ®Ó r»ng tÝnh chÊt trõu t­îng cña nh÷ng luËn ®iÓm hoµn toµn ®óng cho n«ng d©n ®­îc tù m×nh kiÕm kÕ sinh sèng, nh­ng buéc ®ã sÏ lµm cho nh÷ng ®éc gi¶ ch­a am hiÓu chñ nghÜa M¸c kh«ng n«ng d©n ph¶i dµnh tÊt c¶ sè thêi gian thÆng d­ cña hä ®Ó hiÓu ®­îc nh÷ng luËn ®iÓm ®ã; r»ng ®éc gi¶ sÏ kh«ng hiÓu ― lao ®éng cho ®Þa chñ, d­íi h×nh thøc lao dÞch. T«i g¹ch d­íi nÕu ng­êi ta kh«ng chØ ra mét c¸ch râ rÖt sù thay thÕ nhau cña nh÷ng ch÷ "tÊt c¶ sè thêi gian thÆng d­ cña hä" ®Ó chØ râ nh÷ng chÕ ®é kinh tÕ tõ chÕ ®é nµy sang chÕ ®é nä, cña nh÷ng r»ng víi chÕ ®é ®ã th× kh«ng thÓ nãi ®Õn "sù ®éc lËp" cña h×nh thøc ®èi lËp giai cÊp tõ h×nh thøc nµy sang h×nh thøc nä ― ng­êi n«ng d©n ®­îc . "PhÇn ruéng ®­îc chia" mµ tªn ®Þa chñ t¹i sao trµo l­u nµy lµ "tiÕn bé" (®­¬ng nhiªn, ®ã chØ lµ xÐt theo "®¶m b¶o" cho ng­êi n«ng d©n, ch¼ng qua chØ lµ mét thø tiÒn quan ®iÓm cã thÓ thõa nhËn ®­îc ®èi víi mét ng­êi m¸c-xÝt c«ng tr¶ b»ng hiÖn vËt; phÇn ruéng ®ã hoµn toµn chØ ®Ó dïng trong khi ®Æt vÊn ®Ò, theo quan ®iÓm cña mét giai cÊp nhÊt ________________________________________________________ ®Þnh), vµ sÏ kh«ng hiÓu "tÝnh chÊt kh«ng thÓ nµo c­ìng næi" _ cña sù tiÕn ho¸ ®ang diÔn ra, chÝnh lµ ë chç nµo. Cho nªn chóng t«i thö miªu t¶ sù thay thÕ Êy (Ýt ra lµ miªu t¶ trªn nh÷ng nÐt * ë ®©y t«i chØ nãi riªng vÒ mÆt kinh tÕ cña vÊn ®Ò.
nguon tai.lieu . vn
Chính trị học Báo chí - Truyền thông Xã hội học Giáo dục học Tâm lý học Lịch sử - Văn hoá Triết học Ngôn ngữ học Thư viện thông tin Văn học nước ngoài Ngư nghiệp Hành chính - Pháp luật Địa lý - Địa danh Văn học Việt nam Lịch sử Đảng CNXH - KH Tư Tưởng HCM Ngụ ngôn - Cổ tích Ca dao - Tục ngữ Hoá học Sinh học Y khoa - Dược Kinh tế học