1. Trang Chủ
  2. Triết học
  3. [Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Marx tập 1 phần 7

[Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Marx tập 1 phần 7

Tham khảo tài liệu '[triết học] triết học lenin - học thuyết marx tập 1 phần 7', khoa học xã hội, chính trị - triết học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 5 34 5 35 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy nghÜa cho nh÷ng kÎ chØ biÕt cã viÖc ¨n uèng hµng ngµy, nh÷ng kÎ chuyªn ch¨ng? Nh­ng nÕu thÕ th× c¶ ë n­íc ta n÷a, nã còng ®ang ®i ®Õn chç kÕt thóc.

Thể loại Tài liệu miễn phí Triết học

Số trang 42

Ngày tạo 8/29/2018 8:26:47 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải [Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Mar... (.pdf)

Xem mẫu

  1. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 5 34 5 35 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy nghÜa" cho nh÷ng kÎ chØ biÕt cã viÖc ¨n uèng hµng ngµy, nh÷ng kÎ chuyªn ch¨ng? Nh­ng nÕu thÕ th× c¶ ë n­íc ta n÷a, nã còng ®ang ®i ®Õn chç kÕt thóc. nghÒ vít bät 1 05, v. v.. Hay cã nghÜa lµ ë ®Êy, ®¼ng cÊp thø ba kh«ng n¶y sinh ra n÷a? Nh­ thÕ kh«ng ®óng, bëi v× c¶ ë ®Êy n÷a, còng ®­¬ng cßn cã nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt nhá ®Î ra 1) ― t heo kiÓu nh÷ng nhóm t­ s¶n vµ ®«ng ®¶o quÇn chóng v« s¶n. ®Õn ®©u còng bÞ ng­êi ta khinh miÖt" vµ bÞ ng­êi ta "hÕt hiÓu næi ®iÒu sau ®©y: lµm thÕ nµo mµ ng­êi ta l¹i cã thÓ søc c­êi nh¹o". ®Êu tranh chèng chñ nghÜa t­ b¶n, kh«ng ph¶i b»ng c¸ch LiÖu cã ph¶i lµ "nh©n d©n", tøc lµ nh÷ng ng­êi lao "lµm chËm" sù ph¸t triÓn cña nã l¹i, mµ lµ b»ng c¸ch ®Èy ®éng kh«ng? ― Toµn bé bµi v¨n cña t¸c gi¶ ®· lµ mét c©u nhanh sù ph¸t triÓn cña nã lªn, kh«ng ph¶i lµ tõ phÝa sau tr¶ lêi r»ng kh«ng ph¶i. mµ lµ tõ phÝa tr­íc, kh«ng ph¶i theo h­íng ph¶n ®éng, mµ theo h­íng tiÕn bé. Qua nh÷ng ®iÒu ®· nãi trªn, liÖu cßn cã thÓ nµo nãi r»ng lùc l­îng ®ã "®ang chuÈn bÞ ®iÒu khiÓn" ch¨ng?! Kh«ng, lùc l­îng "Trªn ®¹i thÓ, qu¸ tr×nh ®ã lµ nh­ thÕ nµy: gi÷a giai cÊp quý téc vµ ®ã "®· chuÈn bÞ" tõ l©u råi, "®· ®iÒu khiÓn" tõ l©u råi. ChØ cã nh©n d©n ®· h×nh thµnh mét tÇng líp x· héi míi gåm nh÷ng phÇn tö nh÷ng ng­êi d©n tuý lµ h·y cßn "®ang chuÈn bÞ" chän nh÷ng tõ trªn tôt xuèng vµ nh÷ng phÇn tö tõ d­íi ngoi lªn, c¶ hai lo¹i phÇn con ®­êng tèt nhÊt cho n­íc Nga vµ ch¾c lµ hä sÏ tiÕp tôc tö ®ã ®Òu h×nh nh­ cã cïng mét tû träng, nÕu cã thÓ nãi nh­ vËy ®­îc: chuÈn bÞ cho ®Õn ngµy mµ sù ph¸t triÓn l«-gÝch cña nh÷ng m©u nh÷ng phÇn tö ®ã hîp nhÊt víi nhau, g¾n chÆt víi nhau, tr¶i qua mét thuÉn giai cÊp sÏ lo¹i trõ, sÏ nÐm bá tÊt c¶ nh÷ng kÎ nµo l¶ng sù biÕn ®æi néi t¹i s©u s¾c vµ b¾t ®Çu lµm biÕn ®æi nh÷ng tÇng líp trªn tr¸nh nh÷ng m©u thuÉn Êy. vµ d­íi, lµm cho nh÷ng tÇng líp ®ã thÝch nghi víi nh÷ng nhu cÇu cña nh÷ng phÇn tö ®ã. B¶n th©n qu¸ tr×nh ®ã cã mét ý nghÜa lín, nh­ng "Qu¸ tr×nh ®ã, b¾t ®Çu ë ch©u ¢u sím h¬n ë n­íc ta rÊt nhiÒu, ®· ®èi víi chóng ta, nã cã mét ý nghÜa ®Æc biÖt träng ®¹i. VÒ ®iÓm nµy, kÕt thóc ë nhiÒu n­íc råi*, ë mét sè n­íc kh¸c, qu¸ tr×nh ®ã hiÖn cßn chóng ta thÊy n¶y ra c¶ mét lo¹t c©u hái: sù thèng trÞ cña ®¼ng cÊp thø bÞ nh÷ng tµn d­ cña chÕ ®é phong kiÕn vµ sù ®èi lËp cña nh÷ng giai ba cã ph¶i lµ mét giai ®o¹n tÊt nhiªn vµ kh«ng thÓ tr¸nh khái cña nÒn cÊp c«ng nh©n lµm cho chËm l¹i; nh­ng c¶ ë ®©y n÷a, b¸nh xe lÞch sö v¨n minh cña mçi d©n téc kh«ng?.." còng nghiÕn n¸t ― mçi n¨m mét nhiÒu h¬n ― nh÷ng tµn d­ ®ã vµ dän ®­êng cho mét chÕ ®é míi". Nh÷ng lêi hå ®å nµy lµ c¸i g× vËy?! C¸i "tÊt nhiªn kh«ng sao tr¸nh khái ®­îc" nµy lµ ë ®©u ®Õn vµ cã ¨n nhËp g× ë Nh÷ng ng­êi d©n tuý ë n­íc ta kh«ng hiÓu phong trµo ®©y? ChÝnh t¸c gi¶ h¸ ch¼ng ®· miªu t¶ vµ sau ®©y cßn miªu c«ng nh©n T©y ¢u ®Õn thÕ ®Êy! Phong trµo nµy, c¸c b¹n thÊy t¶ tØ mØ h¬n n÷a sù thèng trÞ cña ®¼ng cÊp thø ba ë n­íc ta, ë ®Êy, "lµm chËm" sù ph¸t triÓn cña chÕ ®é t­ b¶n, vµ ng­êi ta n­íc Nga thÇn th¸nh, trong nh÷ng n¨m 70, ®ã sao? coi nã lµ mét "tµn d­", còng ngang víi chÕ ®é phong kiÕn! HiÓn nhiªn lµ t¸c gi¶ ®· viÖn ®Õn nh÷ng c¨n cø lý luËn ChÝnh ®ã lµ mét b»ng chøng hiÓn nhiªn nãi lªn r»ng mµ nh÷ng ®¹i biÓu cña giai cÊp t­ s¶n ë n­íc ta ®· nÊp kh«ng nh÷ng ®èi víi n­íc Nga mµ c¶ ®èi víi ph­¬ng T©y m×nh sau ®ã. n÷a, nh÷ng ng­êi d©n tuý ë n­íc ta còng ®Òu kh«ng thÓ §Êy, nÕu coi nh÷ng ®iÒu t­ëng t­îng h·o huyÒn ®ã lµ thËt, nÕu kh«ng hiÓu r»ng c¸i ®øng ®»ng sau nh÷ng lêi * Nh­ng "®· kÕt thóc råi" nghÜa lµ g×? Cã lÏ cã nghÜa lµ ng­êi ta ®· thÊy bµn luËn cã tÝnh chÊt "lý luËn" kia lµ lîi Ých, lîi Ých cña c¸i qu¸ tr×nh ®ã s¾p chÊm døt ch¨ng, nghÜa lµ "lùc l­îng míi" ®ang ®­îc tËp hîp x· héi mµ ng­êi ta võa ®¸nh gi¸ mét c¸ch rÊt ®óng ®ã, tøc
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 5 36 5 37 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy lµ nh÷ng lîi Ých cña giai cÊp t­ s¶n ― th× nh­ thÕ h¸ ch¼ng ngµy nay ®¹i biÓu cho lîi Ých cña nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt trùc ph¶i lµ cã ®Çu ãc ¶o t­ëng vµ n«ng c¹n ­? tiÕp, lµ cã tÝnh chÊt p h¶n ®éng, tiÓu t­ s¶n. Tuy r»ng thï ®Þch víi chñ nghÜa t­ b¶n, nh­ng nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt nhá lµ ChØ cã ng­êi theo chñ nghÜa l·ng m¹n míi nghÜ r»ng cã thÓ mét giai cÊp qu¸ ®é, gÇn víi giai cÊp t­ s¶n, cho nªn hä dïng nh÷ng tam ®o¹n luËn ®Ó ®Êu tranh chèng l¹i nh÷ng lîi Ých. kh«ng thÓ nµo hiÓu ®­îc r»ng chñ nghÜa ®¹i t­ b¶n mµ hä "... kh«ng cÇn ph¶i nh¶y nh÷ng b­íc nh¶y nguy hiÓm mµ bÊt cø lóc c¨m ghÐt, kh«ng ph¶i lµ mét hiÖn t­îng ngÉu nhiªn, mµ lµ nµo nh÷ng ng­êi phi-li-xtanh qu¸ lo xa còng tr«ng thÊy trong giÊc m¬ mét s¶n vËt trùc tiÕp cña toµn bé chÕ ®é kinh tÕ (vµ c¶ chÕ ®é cña hä; kh«ng cÇn ph¶i nghe lêi nh÷ng ng­êi theo thuyÕt ®Þnh mÖnh, x· héi, c¶ chÕ ®é chÝnh trÞ lÉn chÕ ®é ph¸p luËt) hiÖn nay, tøc lµ nh÷ng ng­êi chØ thÊy lÞch sö lµ mét trËt tù tÊt nhiªn khiÕn cho mét chÕ ®é n¶y sinh ra tõ sù ®Êu tranh gi÷a c¸c lùc l­îng x· nhµ n­íc kh«ng thÓ nµo tr¸nh khái ®­îc sù thèng trÞ cña ®¼ng cÊp thø héi ®èi lËp nhau. ChØ do kh«ng hiÓu ®iÒu ®ã th× míi cã thÓ ba, còng nh­ con ng­êi kh«ng thÓ tr¸nh khái ®­îc tuæi giµ nua hoÆc ®i ®Õn chç hoµn toµn ngu xuÈn lµ cÇu viÖn ®Õn "nhµ n­íc", tuæi thanh xu©n, ― th× nhµ n­íc liÖu cã thÓ chuyÓn th¼ng tõ mét giai lµm nh­ thÓ chÕ ®é chÝnh trÞ kh«ng b¾t nguån tõ chÕ ®é kinh ®o¹n nµy sang mét giai ®o¹n kh¸c hay kh«ng?..” tÕ, lµm nh­ thÓ chÕ ®é chÝnh trÞ kh«ng ph¶i lµ biÓu hiÖn cña H·y xem ph¸i d©n tuý ®· hiÓu vÒ hiÖn thùc n­íc ta mét c¸ch chÕ ®é kinh tÕ vµ kh«ng phôc vô chÕ ®é kinh tÕ. s©u s¾c biÕt chõng nµo! NÕu nhµ n­íc thóc ®Èy chñ nghÜa t­ b¶n Ng­êi s¶n xuÊt nhá thÊy r»ng, ®èi víi nh÷ng lîi Ých cña ph¸t triÓn th× hoµn toµn kh«ng ph¶i v× giai cÊp t­ s¶n cã søc m×nh, nhµ n­íc qu¶ thËt cø ú ra mét c¸ch l¹ lïng, nªn thÊt m¹nh vËt chÊt khiÕn nã cã thÓ "sai khiÕn" nh©n d©n "®i lµm viÖc", väng hái: nhµ n­íc ph¶i ch¨ng lµ mét c¸i g× cø ú ra? vµ lµm cho chÝnh trÞ ph¶i phôc tïng lîi Ých cña chóng. Kh«ng Chóng ta cã thÓ tr¶ lêi ng­êi ®ã: kh«ng, nhµ n­íc tuyÖt ph¶i thÕ. Mµ chØ lµ v× c¸c gi¸o s­ VÐc-n¸t-xki, Tsi-tsª-rin, Men-®ª- nhiªn kh«ng ph¶i lµ mét c¸i g× cø ú ra, nã lu«n lu«n ho¹t lª-Ðp, v. v., ®· b¸m lÊy nh÷ng lý luËn sai lÇm vÒ c¸i trËt tù "kh«ng ®éng vµ tá ra rÊt c­¬ng quyÕt, lu«n lu«n tÝch cùc vµ kh«ng tr¸nh khái ®­îc", vµ v× nhµ n­íc "®· nghe theo lêi" hä. bao giê tiªu cùc. ChÝnh t¸c gi¶ còng ®· miªu t¶, ë trang trªn, "... cuèi cïng, ng­êi ta h¸ l¹i kh«ng thÓ gi¶m nhÑ ®­îc nh÷ng mÆt sù ho¹t ®éng tÝch cùc ®ã, tÝnh chÊt t­ s¶n cña sù ho¹t ®éng tiªu cùc cña c¸i trËt tù ®ang xuÊt hiÖn, thay ®æi nã b»ng mét c¸ch nµo ®ã, ®ã, nh÷ng kÕt qu¶ tù nhiªn cña nã. ChØ tÖ mét nçi lµ «ng ta hoÆc rót ng¾n thêi gian thèng trÞ cña nã, hay sao? Ph¶i ch¨ng nhµ n­íc kh«ng muèn nh×n thÊy mèi quan hÖ gi÷a tÝnh chÊt ®ã cña sù qu¶ thËt lµ mét c¸i g× cø ú ra, kh«ng cã ý chÝ vµ bÊt lùc, kh«ng cã kh¶ ho¹t ®éng cña nhµ n­íc vµ tæ chøc t­ b¶n chñ nghÜa cña nÒn n¨ng ¶nh h­ëng ®Õn chÝnh vËn mÖnh cña m×nh vµ biÕn ®æi vËn mÖnh kinh tÕ x· héi ë Nga. ChÝnh v× thÕ nªn «ng ta míi n«ng c¹n ®ã? Ph¶i ch¨ng qu¶ thËt nã lµ mét thø con quay mµ Th­îng ®Õ ®· bóng ®Õn møc ®ã. ra, mét con quay chØ quay theo mét ®­êng nhÊt ®Þnh, trong mét thêi Ng­êi Kleinbürger1) thÊy "b¸nh xe" quay kh«ng theo ý gian nhÊt ®Þnh, vµ chØ quay mét sè vßng nhÊt ®Þnh, hay nã lµ mét c¬ thÓ m×nh muèn, nªn ®· hái: ph¶i ch¨ng nhµ n­íc lµ mét con cã mét ý chÝ cã h¹n? Ph¶i ch¨ng qu¶ thËt lµ nã bÞ ®iÒu khiÓn bëi mét quay, mét b¸nh xe gang? b¸nh xe gang khæng lå s½n sµng nghiÒn n¸t kÎ t¸o b¹o nµo d¸m t×m kiÕm nh÷ng con ®­êng ng¾n nhÊt dÉn ®Õn h¹nh phóc cña loµi ng­êi?!" Chóng ta cã thÓ tr¶ lêi anh ta: kh«ng ph¶i thÕ ®©u, nã kh«ng ph¶i lµ mét con quay, còng kh«ng ph¶i lµ mét c¸i § o¹n v¨n trªn ®©y thËt lµ cùc kú ®iÓn h×nh, nã chøng tá b¸nh xe, nã kh«ng ph¶i lµ mét ®Þnh luËt cña thiªn mÖnh, mét c¸ch hÕt søc râ rµng viÖc ph¸i d©n tuý Nga tr­íc kia vµ còng kh«ng ph¶i lµ ý chÝ cña Th­îng ®Õ: nh÷ng "c¸ nh©n
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 5 38 5 39 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy ®ang sèng" ®Èy b¸nh xe ®ã "v­ît qua mét lo¹t ch­íng ng¹i" vµ t×nh c¶m cña m×nh, trë thµnh ng­êi lµm ra lÞch sö, tù m×nh g¸nh lÊy mäi may rñi. ChÝnh c¸ nh©n Êy, chø kh«ng ph¶i mét søc m¹nh thÇn bÝ nµo, ®· * §©y lµ lêi cña «ng N. Mi-khai-lèp-xki, dÉn trong t¸c phÈm cña «ng Xt¬-ru-vª, tr. 8: "C¸ nh©n ®ang sèng, v íi tÊt c¶ nh÷ng suy nghÜ ®Ò ra nh÷ng môc tiªu cho lÞch sö vµ ®· ®Èy nh÷ng sù biÕn ®i tíi nh÷ng môc tiªu ®ã, th«ng qua mét lo¹t ch­íng ng¹i do nh÷ng lùc l­îng tù ph¸t 1) ― tiÓu t­ s¶n cña thiªn nhiªn vµ cña nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö g©y ra cho c¸ nh©n Êy". (ch¼ng h¹n nh­ sù ph¶n kh¸ng cña nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt "... §iÒu duy nhÊt lµm chóng ta quan t©m, chØ lµ qu¸ tr×nh tæ chøc cña trùc tiÕp, hoÆc cña nh÷ng ®¹i biÓu cho tÇng líp quý téc ®¼ng cÊp thø ba, vµ thËm chÝ chØ lµ nh÷ng con ng­êi xuÊt th©n tõ nh©n cò), chÝnh nh÷ng "c¸ nh©n ®ang sèng" ®ã thuéc c¸i lùc d©n vµ ®øng vµo hµng ngò cña ®¼ng cÊp thø ba. Nh÷ng ng­êi ®ã rÊt l­îng x· héi ®ang chiÕm ­u thÕ. Cho nªn muèn lµm cho quan träng: hä ®¶m ®­¬ng nh÷ng chøc n¨ng x· héi cùc kú träng yÕu, vµ b¸nh xe quay theo h­íng kh¸c th× ng­êi ta ph¶i chèng søc m¹nh cña chÕ ®é t­ s¶n chÝnh lµ tuú thuéc trùc tiÕp vµo hä. Kh«ng l¹i nh÷ng "c¸ nh©n ®ang sèng" nµy (tøc lµ chèng l¹i cã mét n­íc nµo ®· thiÕt lËp chÕ ®é ®ã mµ l¹i cã thÓ kh«ng cÇn ®Õn hä. nh÷ng phÇn tö x· héi kh«ng thuéc vÒ mét trµo l­u t­ NÕu nh­ trong mét n­íc kh«ng cã hoÆc thiÕu nh÷ng ng­êi nh­ hä th× t­ëng nµo, mµ trùc tiÕp ®¹i biÓu cho nh÷ng lîi Ých kinh ph¶i ®µo t¹o hä tõ trong nh©n d©n; ph¶i t¹o ra trong ®êi sèng nh©n d©n tÕ thiÕt th©n) vµ ph¶i nhê ®Õn nh÷ng "c¸ nh©n ®ang nh÷ng ®iÒu kiÖn cã thÓ thóc ®Èy sù ra ®êi vµ sù h×nh thµnh cña líp sèng" kh¸c; muèn chèng l¹i mét giai cÊp nµy th× ph¶i ng­êi ®ã; cuèi cïng, ph¶i b¶o vÖ hä vµ gióp hä tr­ëng thµnh cho ®Õn khi hä v÷ng m¹nh. ë ®©y, chóng ta thÊy cã mét sù can thiÖp trùc tiÕp nhê ®Õn mét giai cÊp kh¸c. §Ó thùc hiÖn ®iÒu ®ã, mµ chØ cña nh÷ng con ng­êi cã nghÞ lùc nhÊt vµo vËn mÖnh cña lÞch sö, hä lîi cã nh÷ng nguyÖn väng tèt ®Ñp vµ ch©n thµnh muèn ®i dông hoµn c¶nh vµ thêi c¬ thuËn lîi ®Ó m­u lîi Ých cho hä. Nh÷ng hoµn t×m "nh÷ng con ®­êng ng¾n nhÊt" th× kh«ng ®ñ n÷a; c¶nh nãi ®ã chñ yÕu lµ ë sù cÇn thiÕt cã mét sù tiÕn bé cña c«ng nghiÖp muèn lµm ®­îc ®iÒu ®ã, cÇn ph¶i cã mét sù "s¾p xÕp l¹i (thay thÕ nÒn s¶n xuÊt thñ c«ng nghiÖp b»ng c«ng tr­êng thñ c«ng, vµ lùc l­îng x· héi gi÷a c¸c giai cÊp"; ph¶i trë thµnh nhµ thay thÕ c«ng tr­êng thñ c«ng b»ng c«ng x­ëng, thay thÕ mét ph­¬ng t­ t­ëng kh«ng ph¶i cña ng­êi s¶n xuÊt trùc tiÕp ®øng ph¸p canh t¸c nµy b»ng mét ph­¬ng ph¸p kh¸c, hîp lý h¬n), nÕu kh«ng ngoµi cuéc ®Êu tranh, mµ lµ nhµ t­ t­ëng cña ng­êi s¶n nh­ thÕ th× nhµ n­íc thËt sÏ kh«ng thÓ nµo tån t¹i ®­îc trong ®iÒu kiÖn xuÊt trùc tiÕp ®ang ë trong cuéc chiÕn ®Êu s«i sôc nhÊt ®· ®¹t tíi mét mËt ®é d©n sè nhÊt ®Þnh vµ ®· cã nh÷ng quan hÖ quèc tÕ vµ ®· hoµn toµn "biÖt lËp víi cuéc sèng" cña x· héi t­ nµo ®ã; nh÷ng hoµn c¶nh ®ã l¹i cßn lµ ë chç cã sù bÊt ®ång vÒ chÝnh trÞ s¶n. §Êy lµ "con ®­êng" d uy nhÊt , vµ do ®ã, lµ con vµ ®¹o ®øc, do nh÷ng nh©n tè kinh tÕ còng nh­ do sù ph¸t triÓn cña t­ ®­êng ng¾n nhÊt "dÉn tíi h¹nh phóc cña loµi ng­êi"; ®i t­ëng g©y nªn. ChÝnh nh÷ng sù biÕn ®æi bøc thiÕt Êy trong ®êi sèng cña theo con ®­êng ®ã, kh«ng nh÷ng ng­êi ta cã thÓ ®i ®Õn nhµ n­íc lµ nh÷ng sù biÕn ®æi mµ nh÷ng ng­êi kh«n khÐo th­êng hay chç gi¶m nhÑ ®­îc nh÷ng mÆt tiªu cùc cña hiÖn tr¹ng, ®em g¾n víi b¶n th©n hä vµ víi mét chÕ ®é nhÊt ®Þnh nµo ®ã, chÕ ®é nµy rót ng¾n ®­îc thêi gian tån t¹i cña nã b»ng c¸ch thóc ch¾c ch¾n lµ ®· cã thÓ vµ bao giê còng cã thÓ ®­îc thay thÕ b»ng mét chÕ ®Èy sù ph¸t triÓn cña nã, mµ ng­êi ta cßn cã thÓ vÜnh ®é kh¸c nÕu l¹i cã nh÷ng ng­êi kh¸c tá ra th«ng minh h¬n vµ cã nghÞ lùc h¬n lµ hä vÉn tá ra tõ tr­íc ®Õn nay". viÔn chÊm døt ®­îc hiÖn tr¹ng ®ã, lµm cho "b¸nh xe" (kh«ng cßn lµ b¸nh xe cña nh÷ng lùc l­îng nhµ n­íc n÷a, mµ lµ b¸nh xe cña nh÷ng lùc l­îng x· héi) quay Nh­ vËy lµ t¸c gi¶ kh«ng thÓ kh«ng thõa nhËn r»ng giai cÊp hoµn toµn theo chiÒu kh¸c. t­ s¶n ®¶m ®­¬ng "nh÷ng chøc n¨ng x· héi träng yÕu", nh÷ng
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 5 40 5 41 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy chøc n¨ng mµ tãm l¹i ng­êi ta cã thÓ diÔn ®¹t nh­ sau: chi phèi Ai nÊy ®Òu hiÓu r»ng hai c¸ch gi¶i thÝch ®ã hoµn toµn ®èi lËp nhau, vµ tõ ®ã dÉn ®Õn hai ph­¬ng thøc hµnh ®éng kh«ng lao ®éng cña nh©n d©n, l·nh ®¹o lao ®éng ®ã vµ n©ng cao n¨ng dung hoµ ®­îc víi nhau. Ng­êi d©n tuý coi giai cÊp t­ suÊt cña lao ®éng ®ã. T¸c gi¶ ®· kh«ng thÓ kh«ng thÊy r»ng "sù s¶n lµ mét hiÖn t­îng ngÉu nhiªn, kh«ng thÊy nh÷ng mèi tiÕn bé" vÒ kinh tÕ th× thùc sù "g¾n liÒn" víi nh÷ng ph©n tö ®ã liªn hÖ g¾n liÒn giai cÊp ®ã víi nhµ n­íc, vµ víi th¸i ®é c¶ tøc lµ thÊy r»ng giai cÊp t­ s¶n n­íc ta thùc sù ®· ®em l¹i sù tin cña mét ng­êi "mu-gÝch ngay thËt", ng­êi d©n tuý ®· tiÕn bé vÒ kinh tÕ, hay nãi cho ®óng ra, sù tiÕn bé vÒ kü thuËt. cÇu xin sù cøu gióp cña chÝnh ngay kÎ b¶o vÖ nh÷ng lîi Mµ sù kh¸c nhau c¨n b¶n gi÷a nhµ t­ t­ëng cña ng­êi Ých cña giai cÊp t­ s¶n ®ã. Ho¹t ®éng cña ng­êi d©n tuý chung s¶n xuÊt nhá víi ng­êi m¸c-xÝt b¾t ®Çu chÝnh lµ tõ chç Êy quy chØ lµ ho¹t ®éng cña ph¸i tù do ®­îc c¸c nhµ cÇm quyÒn ®Êy. Ng­êi d©n tuý gi¶i thÝch sù thËt ® ã (tøc lµ mèi liªn hÖ c«ng nhËn, mét ho¹t ®éng «n hoµ vµ thËn träng, hoµn toµn gi÷a giai cÊp t­ s¶n vµ sù tiÕn bé) b»ng c¸ch nãi r»ng ch¼ng kh¸c g× nh÷ng viÖc tõ thiÖn, bëi v× nã kh«ng ®éng ch¹m "nh÷ng con ng­êi kh«n khÐo" "lîi dông hoµn c¶nh vµ thêi thËt sù ®Õn "nh÷ng lîi Ých", kh«ng cã g× ®¸ng lo ng¹i cho c¬ thuËn lîi ®Ó m­u lîi Ých cho hä". Nãi c¸ch kh¸c, «ng ta "nh÷ng lîi Ých" Êy c¶. Ng­êi m¸c-xÝt quay l­ng l¹i c¸i mí ý kiÕn coi ®ã lµ mét hiÖn t­îng ngÉu nhiªn vµ v× thÕ ®· kÕt luËn lÉn lén ®ã, hä nãi r»ng kh«ng thÓ cã mét sù "®¶m b¶o" nµo kh¸c mét c¸ch t¸o b¹o ng©y th¬ r»ng: "Ch¾c ch¾n lµ nh÷ng con "cho t­¬ng lai", ngoµi "cuéc ®Êu tranh ¸c liÖt gi÷a c¸c giai cÊp ng­êi ®ã bao giê (!) còng cã thÓ ®­îc thay thÕ b»ng kinh tÕ". nh÷ng con ng­êi kh¸c", vµ c¶ nh÷ng ng­êi kh¸c nµy n÷a, Còng dÜ nhiªn lµ v× nh÷ng ph­¬ng thøc hµnh ®éng kh¸c hä còng sÏ ®em l¹i sù tiÕn bé nh­ng lµ mét sù tiÕn bé nhau xuÊt ph¸t mét c¸ch trùc tiÕp vµ tÊt nhiªn tõ sù kh¸c nhau kh«ng cã tÝnh chÊt t­ s¶n. trong c¸ch gi¶i thÝch sù thèng trÞ cña giai cÊp t­ s¶n ë n­íc ta, nªn Ng­êi m¸c-xÝt gi¶i thÝch sù thËt ®ã b»ng nh÷ng quan khi tranh luËn vÒ lý luËn, ng­êi m¸c-xÝt chØ lµm cã mét viÖc lµ hÖ x· héi gi÷a ng­êi víi ng­êi trong viÖc s¶n xuÊt ra chøng minh r»ng sù ra ®êi cña giai cÊp t­ s¶n nµy (trong ®iÒu kiÖn nh÷ng gi¸ trÞ vËt chÊt, tøc lµ b»ng nh÷ng quan hÖ ®· h×nh tæ chøc hiÖn nay cña nÒn kinh tÕ x· héi) lµ mét ®iÒu tÊt nhiªn vµ thµnh trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸, ®· biÕn lao ®éng thµnh kh«ng thÓ tr¸nh khái (vµ cuèn s¸ch cña «ng Xt¬-ru-vª ®· lµm hµng ho¸, ®· lµm cho lao ®éng bÞ lÖ thuéc vµo t­ b¶n vµ ®óng nh­ thÕ). Vµ nÕu ng­êi d©n tuý l¶ng tr¸nh kh«ng nãi ®Õn ®· n©ng cao n¨ng suÊt cña lao ®éng. Hä coi ®ã kh«ng ph¶i nh÷ng c¸ch gi¶i thÝch kh¸c nhau ®ã, mµ l¹i ®i bµn luËn vÒ chñ lµ mét hiÖn t­îng ngÉu nhiªn mµ lµ kÕt qu¶ tÊt nhiªn cña nghÜa Hª-ghen vµ vÒ sù "tµn nhÉn ®èi víi c¸ nh©n"*, th× ®iÒu ®ã tæ chøc t­ b¶n chñ nghÜa cña nÒn kinh tÕ x· héi n­íc ta. chØ biÓu hiÖn râ rµng sù bÊt lùc cña hä mµ th«i. Cho nªn, hä cho r»ng lèi tho¸t kh«ng ph¶i lµ ë nh÷ng lêi "LÞch sö cña ®¼ng cÊp thø ba ë T©y ¢u dµi v« cïng... Tr¸i víi häc nãi h·o vÒ nh÷ng c¸i mµ nh÷ng ng­êi thay thÕ bän t­ s¶n, thuyÕt cña nh÷ng ng­êi theo thuyÕt ®Þnh mÖnh, dÜ nhiªn lµ chóng ta sÏ "ch¾c ch¾n cã thÓ" lµm ®­îc (bëi v×, vÊn ®Ò lµ tr­íc hÕt kh«ng lÆp l¹i toµn bé lÞch sö ®ã; nh÷ng ®¹i biÓu cã häc thøc cña ®¼ng cÊp ph¶i "thay thÕ" bän t­ s¶n ®·, vµ muèn lµm ®­îc nh­ vËy thø ba ë n­íc ta, ®Ó ®¹t môc ®Ých cña hä, dÜ nhiªn sÏ kh«ng dïng tÊt c¶ mµ chØ nãi su«ng hay chØ kªu gäi x· héi vµ nhµ n­íc th× nh÷ng thñ ®o¹n mµ tr­íc ®©y ng­êi ta ®· dïng; hä chØ gi÷ l¹i nh÷ng thñ ch­a ®ñ), mµ lèi tho¸t lµ ë sù ph¸t triÓn cña nh÷ng m©u ®o¹n thÝch hîp nhÊt, nh÷ng thñ ®o¹n phï hîp víi ®iÒu kiÖn kh«ng gian thuÉn giai cÊp trong mét chÕ ®é kinh tÕ nhÊt ®Þnh. vµ thêi gian. §Ó lµm cho n«ng d©n mÊt ruéng ®Êt vµ ®Ó t¹o ra mét giai cÊp
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 5 42 5 43 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy cã viÖc lµ hoµn toµn ®ång ý r»ng thùc sù th× tÊt c¶ nh÷ng v« s¶n c«ng nghiÖp, ®­¬ng nhiªn lµ hä sÏ kh«ng dïng lùc l­îng qu©n sù c¸i ®ã kh«ng ph¶i lµ c¸i g× kh¸c mµ chØ lµ nh÷ng c¸i ®¹i th« b¹o hoÆc thñ ®o¹n t¶o thanh c¸c l·nh ®Þa mét c¸ch còng kh«ng kÐm biÓu cho lîi Ých cña ®¼ng cÊp thø ba, cho nªn nh÷ng ng­êi th« b¹o..." quan t©m ®Õn nh÷ng c¸i ®ã kh«ng ph¶i lµ ai kh¸c mµ lµ "Hä sÏ kh«ng dïng..." ­?!! ChØ cã nh÷ng nhµ lý nh÷ng anh chµng tiÓu t­ s¶n. * Lêi «ng Mi-khai-lèp-xki, trong t¹p chÝ "Cña c¶i n­íc Nga", n¨m 1894, * §iÒu ®ã vÉn ®ang thùc hiÖn rÊt tèt dï kh«ng thñ tiªu chÕ ®é c«ng x· n«ng th«n, v× nh­ thèng kª cña c¸c héi ®ång ®Þa ph­¬ng ®· chøng minh, chÕ sè 10. ®é c«ng x· kh«ng hÒ lo¹i bá t×nh tr¹ng ph©n ho¸ trong n«ng d©n. luËn theo chñ nghÜa l¹c quan ®­êng mËt míi cã thÓ võa cè §o¹n trÝch dÉn nµy lµ c©u tr¶ lêi ®Çy ®ñ cho nh÷ng ng­êi ý quªn nh÷ng sù kiÖn cña qu¸ khø vµ hiÖn t¹i ®· tõng nãi d©n tuý hiÖn nay, hä thÊy nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt coi khinh "cã", võa hy väng h·o huyÒn r»ng trong t­¬ng lai ch¾c nh÷ng lo¹i biÖn ph¸p ®ã nªn ®· kÕt luËn r»ng nh÷ng ng­êi ch¾n sÏ lµ "kh«ng". §­¬ng nhiªn, ®ã lµ mét lêi dèi tr¸. m¸c-xÝt muèn lµm "nh÷ng kh¸n gi¶" vµ muèn khoanh tay ®øng "... mµ hä sÏ h­íng tíi chç thñ tiªu chÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt kiÓu nh×n. §óng, ch¾c ch¾n lµ nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt sÏ kh«ng bao giê c«ng x· n«ng th«n, t¹o ra nh÷ng phÐc-mi-ª, mét giai cÊp kh«ng ®«ng nhóng tay vµo nh÷ng ho¹t ®éng cña giai cÊp t­ s¶n; ®èi víi l¾m gåm nh÷ng n«ng d©n kh¸ gi¶* vµ nãi chung, hä sÏ dïng nh÷ng nh÷ng ho¹t ®éng ®ã cña giai cÊp t­ s¶n, hä lu«n lu«n gi÷ th¸i thñ ®o¹n khiÕn cho kÎ nµo yÕu vÒ kinh tÕ sÏ tù diÖt vong. B©y giê, hä ®é cña "nh÷ng kh¸n gi¶". sÏ kh«ng thµnh lËp c¸c ph­êng héi, mµ sÏ tæ chøc nh÷ng hiÖp héi tÝn dông, nh÷ng hiÖp héi mua nguyªn liÖu, nh÷ng hiÖp héi tiªu dïng vµ "Vai trß cña giai cÊp nµy (gåm nh÷ng ng­êi xuÊt th©n tõ nh©n d©n, giai s¶n xuÊt, nh÷ng tæ chøc ®ã tuy høa hÑn ®em l¹i h¹nh phóc chung, cÊp tiÓu t­ s¶n), tøc lµ giai cÊp lµm thµnh nh÷ng ®ån tiÒn tiªu, lµm thµnh nh­ng thùc ra sÏ chØ khiÕn cho nh÷ng ng­êi m¹nh cµng m¹nh h¬n tuyÕn nh÷ng ng­êi x¹ kÝch vµ lµm thµnh ®éi tiÒn phong trong ®¹o qu©n cña vµ nh÷ng ng­êi yÕu l¹i cµng yÕu ®i. Hä sÏ kh«ng yªu cÇu cã mét giai cÊp t­ s¶n, th× ®¸ng tiÕc lµ rÊt Ýt ®­îc nh÷ng nhµ sö häc vµ nh÷ng nhµ biÖn ph¸p thõa kÕ, mµ yªu cÇu cã mét ®¹o luËt nh»m khuyÕn khÝch kinh tÕ häc chó ý; thÕ mµ vai trß cña giai cÊp Êy th× chóng t«i xin nh¾c l¹i, sù cÇn cï lao ®éng, sù tiÕt dôc vµ häc vÊn, tøc lµ tÊt c¶ nh÷ng c¸i mµ thËt lµ cùc kú quan träng. C«ng x· n«ng th«n bÞ ph¸ huû vµ n«ng d©n bÞ mÊt chØ cã giai cÊp t­ s¶n trÎ tuæi míi ra søc thùc hiÖn th«i, bëi v× quÇn ruéng ®Êt th× ®ã hoµn toµn kh«ng ph¶i chØ lµ do c¸c l·nh chóa vµ hiÖp sÜ g©y chóng th× vÉn sÏ tiÕp tôc r­îu chÌ say s­a, vÉn sÏ ë trong t×nh tr¹ng ra, mµ cßn lµ do nh÷ng ng­êi anh em cïng c«ng x· g©y ra, tøc lµ do nh÷ng dèt n¸t vµ vÉn sÏ lµm viÖc cho kÎ kh¸c". ng­êi còng xuÊt th©n tõ nh©n d©n, nh­ng l¹i cã mét ®Çu ãc thùc tiÔn rÊt linh lîi vµ cã c¸i tµi luån cói rÊt giái, nªn hä ®· ®­îc h­ëng ©n huÖ cña chñ vµ ®· ë ®©y tÊt c¶ nh÷ng hiÖp héi tÝn dông, hiÖp héi mua nhê ®ôc n­íc bÐo cß hoÆc ®· nhê c­íp ®o¹t mµ cã ®­îc mét sè vèn liÕng nguyªn liÖu ®ã, vµ c¸c lo¹i hiÖp héi kh¸c, tøc lµ tÊt c¶ nµo ®ã, ― tøc lµ tÊt c¶ c¸c phÇn tö mµ nh÷ng ®¼ng cÊp trªn vµ ph¸p luËt ®Òu nh÷ng biÖn ph¸p nh»m khuyÕn khÝch sù cÇn cï lao ®éng, gi¬ tay n©ng ®ì. Ng­êi ta gäi hä lµ nh÷ng phÇn tö cÇn cï nhÊt, cã kh¶ n¨ng sù tiÕt dôc vµ häc vÊn, ― n h÷ng c¸i mµ b¸o chÝ cña ph¸i nhÊt vµ tiÕt dôc nhÊt trong nh©n d©n..." d©n tuý tù do chñ nghÜa hiÖn nay, kÓ c¶ tê "Cña c¶i n­íc Nga", ®· quan t©m ®Õn mét c¸ch thËt lµ c¶m ®éng, ― ®· §øng vÒ mÆt c¸c sù viÖc mµ nãi th× sù nhËn xÐt nµy rÊt ®­îc miªu t¶ mét c¸ch xuÊt s¾c lµm sao. Ng­êi m¸c-xÝt chØ ®óng. Thùc vËy, n«ng d©n mµ bÞ mÊt ruéng ®Êt th× chñ yÕu lµ cßn cã viÖc lµ nhÊn m¹nh nh÷ng ®iÓm võa nãi trªn, chØ cßn do "nh÷ng ng­êi anh em cïng c«ng x·", tøc lµ nh÷ng ng­êi
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 5 44 5 45 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy nh÷ng ng­êi lµm viÖc vµ cã Ých cho chóng t«i". ë c«ng x­ëng, l¹i cßn tiÓu t­ s¶n. Nh­ng sù kiÖn ®ã, ph¸i d©n tuý ®· kh«ng hiÓu cã nh÷ng ng­êi sau ®©y ®ãng vai trß gièng nh­ bän phÐc-mi-ª, ®ã lµ ®­îc ®Çy ®ñ. Hä kh«ng ph©n biÖt ®­îc hai giai cÊp ®èi kh¸ng, bän chñ hiÖu cã liªn hÖ rÊt mËt thiÕt víi chñ x­ëng vµ víi ban qu¶n bän phong kiÕn vµ giai cÊp t­ s¶n, nh÷ng ®¹i biÓu cña chÕ trÞ cña nhµ m¸y; ®ã lµ c¸c nh©n viªn v¨n phßng, cïng ®ñ c¸c lo¹i cai ®é "quý téc cò" vµ cña chÕ ®é "tiÓu thÞ d©n míi"; kh«ng vµ tÊt c¶ c¸i ®¸m lau nhau h·y cßn cã chót Ýt m¸u c«ng nh©n ph©n biÖt ®­îc nh÷ng hÖ thèng tæ chøc kinh tÕ kh¸c nhau; kh«ng nhËn thÊy ®­îc t¸c dông tiÕn bé cña giai cÊp tiÓu thÞ * Cã lÏ nªn thªm: nh÷ng viªn quan hµnh chÝnh, nh÷ng viªn quan l¹i. NÕu d©n míi so víi giai cÊp quý téc cò. §ã lµ ®iÓm thø nhÊt. kh«ng nh­ thÕ th× viÖc liÖt kª thµnh phÇn cña "bé tæng tham m­u" sÏ m¾c c¸i Hai lµ, hä cho r»ng sù ph¸t triÓn mµ giai cÊp t­ s¶n ®¹t khuyÕt ®iÓm lµ cßn thiÕu sãt, ®ã lµ mét khuyÕt ®iÓm kh«ng ®­îc m¾c, nhÊt ®­îc lµ nhê ë sù c­íp bãc, nhê ë sù kh«n ngoan, nhê lµ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn hiÖn nay ë n­íc Nga, th× l¹i cµng kh«ng ®­îc m¾c. ë sù luån cói, v. v., chø hä kh«ng thÊy ®­îc r»ng, d­íi chÕ ®é ë trong huyÕt qu¶n nh­ng linh hån cña hä th× ®· bÞ t­ b¶n hoµn toµn n¾m s¶n xuÊt hµng ho¸, nÒn s¶n xuÊt nhá biÕn ng­êi chñ hé tiÕt dôc råi. [ThËt lµ hoµn toµn ®óng! C. T.] §­¬ng nhiªn, nh÷ng ®iÒu mµ chóng ta nhÊt, cÇn cï nhÊt, thµnh ng­êi tiÓu t­ s¶n: ng­êi chñ hé ®ã cã thÊy ë n­íc Anh th× còng cã thÓ thÊy c¶ ë Ph¸p, c¶ ë §øc vµ ë nhiÒu n­íc kh¸c. [ThËt lµ hoµn toµn ®óng! C¶ ë Nga n÷a, còng thÕ. C. T.] Cã lÏ chØ cã ®­îc "nh÷ng kho¶n tiÒn dµnh dôm" vµ nh÷ng mèi quan hÖ xung nh÷ng chi tiÕt lµ cã kh¸c, trong mét vµi tr­êng hîp; nh­ng ngay c¶ trong quanh th­êng biÕn "nh÷ng kho¶n tiÒn dµnh dôm" ®ã thµnh t­ nh÷ng tr­êng hîp ®ã n÷a, phÇn nhiÒu nh÷ng chi tiÕt Êy còng vÉn kh«ng b¶n. VÒ ®iÓm nµy, xin h·y ®äc nh÷ng ®iÒu mµ c¸c nhµ v¨n d©n thay ®æi. Cuèi thÕ kû tr­íc, giai cÊp t­ s¶n Ph¸p, sau khi ®· chiÕn th¾ng tuý ë n­íc ta ®· nãi vÒ c¸c ngµnh thñ c«ng nghiÖp vµ vÒ nÒn giai cÊp quý téc, hay nãi cho ®óng h¬n, sau khi ®· lîi dông ®­îc chiÕn kinh tÕ n«ng d©n. th¾ng cña nh©n d©n, ®· t¸ch giai cÊp tiÓu t­ s¶n khái nh©n d©n, c¸i giai cÊp tiÓu t­ s¶n ®· gióp vµo viÖc bãc lét nh©n d©n, tù m×nh ®· bãc lét nh©n d©n "... §Êy thËm chÝ còng kh«ng ph¶i lµ mét tuyÕn nh÷ng ng­êi x¹ vµ ®· ®em nh©n d©n nép vµo tay bän phiªu l­u... Trong khi, trªn v¨n ®µn, kÝch vµ còng kh«ng ph¶i lµ mét ®éi tiÒn phong n÷a, mµ ®ã lµ chñ lùc ng­êi ta ca ngîi nh©n d©n Ph¸p, ng­êi ta t¸n d­¬ng sù vÜ ®¹i cña hä, t©m qu©n cña giai cÊp t­ s¶n, ®ã lµ nh÷ng binh sÜ chÝnh quy tËp hîp thµnh hån cao th­îng cña hä vµ lßng yªu tù do cña hä; trong khi tÊt c¶ nh÷ng lêi ®éi ngò ®Æt d­íi sù chØ huy cña nh÷ng sÜ quan cao cÊp vµ sÜ quan t©ng bèc Êy nh­ mét líp m©y mï bao phñ mê mÞt c¶ n­íc Ph¸p th× con tham m­u, cña c¸c thñ tr­ëng ®¬n vÞ vµ mét bé tæng tham m­u gåm mÌo t­ s¶n cø viÖc ¨n ngÊu nghiÕn con gµ vµ nã ®· ¨n ngÊu nghiÕn gÇn nh÷ng nhµ chÝnh luËn, nh÷ng diÔn gi¶ vµ nh÷ng nhµ b¸c häc*. NÕu kh«ng cã mét ®¹o qu©n nh­ thÕ, th× giai cÊp t­ s¶n sÏ kh«ng thÓ lµm hÕt c¶ con gµ, chØ ®Ó l¹i cho nh©n d©n rÆt nh÷ng x­¬ng. Sè ruéng ®Êt thuéc ®­îc viÖc g×. NÕu kh«ng cã nh÷ng ng­êi phÐc-mi-ª th× bän l·nh chóa quyÒn së h÷u cña nh©n d©n mµ ng­êi ta vÉn th­êng t¸n d­¬ng, thËt ra th× ë Anh, mµ sè l­îng ch­a ®Çy 30 000 ng­êi, liÖu cã ®ñ søc ®iÒu khiÓn cùc kú nhá bÐ, cã thÓ tÝnh b»ng th­íc vµ nhiÒu khi thËm chÝ còng kh«ng næi mét khèi ng­êi ®ãi kh¸t gåm hµng mÊy chôc triÖu kh«ng?! Anh ®ñ ®Ó trang tr¶i thuÕ m¸..." phÐc-mi-ª, ®øng vÒ mÆt chÝnh trÞ mµ nãi, th× lµ mét ng­êi lÝnh thùc sù, Chóng ta h·y bµn vÒ ®o¹n nµy. vµ ®øng vÒ mÆt kinh tÕ mµ nãi, th× lµ mét ®¬n vÞ nhá ®i t­íc ®o¹t ng­êi kh¸c... ë c«ng x­ëng th× nh÷ng ng­êi ®èc c«ng vµ phã ®èc c«ng Mét lµ, chóng ta rÊt muèn hái c¸c ng­êi d©n tuý xem ë ®ãng vai trß cña nh÷ng ng­êi phÐc-mi-ª; nh÷ng ®èc c«ng vµ phã ®èc n­íc ta, ai lµ kÎ "®· lîi dông viÖc chiÕn th¾ng chÕ ®é n«ng c«ng nµy ®­îc tr¶ l­¬ng rÊt hËu, kh«ng nh÷ng v× c«ng viÖc lµm cña hä n«", viÖc chiÕn th¾ng "tÇng líp quý téc cò"? Ch¾c h¼n kh«ng cã kü thuËt cao h¬n, mµ cßn v× hä tr«ng coi c¸c c«ng nh©n, tan giê bao ph¶i lµ giai cÊp t­ s¶n. Trong khi "trªn v¨n ®µn ng­êi ta ca giê hä còng vÒ sau cïng, hä ng¨n c¶n kh«ng cho c«ng nh©n ®ßi t¨ng ngîi" nh©n d©n, ― nh­ t¸c gi¶ võa nãi ®Õn ë trªn ®©y, ― c a l­¬ng hay ®ßi gi¶m giê lµm, khiÕn cho bän chñ cã thÓ chØ vµo hä mµ ngîi lßng yªu nh©n d©n, t©m hån cao th­îng, nh÷ng tÝnh nãi r»ng: "®Êy, c¸c anh xem, chóng t«i tr¶ hËu biÕt chõng nµo cho
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 5 46 5 47 V . I. L ª - n i n Néi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy c hÊt c«ng x·, ca ngîi "sù thÝch øng víi nhau vÒ mÆt x· héi vµ chóng ta ®­îc rÊt nhiÒu h¬n ®Ó thÊy râ chç kh¸c nhau gi÷a hai ho¹t ®éng ®ång t©m hiÖp lùc" ë trong néi bé c«ng x· n«ng ph­¬ng ph¸p. T¹i sao t¸c gi¶ nãi ®Õn "giai cÊp t­ s¶n" Ph¸p, th«n; trong khi ng­êi ta nãi r»ng toµn thÓ n­íc Nga chØ lµ r»ng håi cuèi thÕ kû tr­íc, giai cÊp ®ã ®· chiÕn th¾ng giai cÊp mét ¸c-ten; r»ng c«ng x· n«ng th«n lµ "tÊt c¶ c¸i mµ nh÷ng quý téc? t¹i sao mét ho¹t ®éng vèn chñ yÕu vµ gÇn nh­ ng­êi n«ng d©n h­íng tíi trong ý nghÜ vµ trong hµnh ®éng" hoµn toµn lµ cña c¸c nhµ trÝ thøc, l¹i ®­îc gäi lµ ho¹t ®éng etc.1) , etc., etc.; tøc lµ nh÷ng lêi ca ngîi mµ cho ®Õn nay cña giai cÊp t­ s¶n? sau n÷a, h¸ ch¼ng ph¶i lµ chÝnh phñ ng­êi ta vÉn h·y cßn thÊy ®­îc ng©m nga (tuy h¬i buån ®· lÊy l¹i ruéng ®Êt cña n«ng d©n, b¾t hä ph¶i chÞu nh÷ng buån) trªn c¸c cét b¸o cña ph¸i tù do vµ ph¸i d©n tuý, ― trong thuÕ m¸ qu¸ nÆng nÒ, v. v., ®ã ­? Sau hÕt, nh÷ng nh©n vËt Êy h¸ ch¼ng ®· nãi ®Õn lßng yªu nh©n d©n, nãi ®Õn quyÒn b×nh ®¼ng vµ h¹nh phóc chung, nh­ tr­íc kia ph¸i tù do 1) ― et cetera ― v©n v©n vµ ph¸i d©n tuý ë n­íc Nga ®· tõng nãi vµ hiÖn nay còng khi ®ã th× trong néi bé "nh©n d©n", t×nh h×nh ®· x¶y ra vÉn cßn nãi, ®ã ­? nh­ thÕ th× liÖu cã thÓ chØ thÊy trong nh­ thÕ nµo? Qu¶ thùc lµ ruéng ®Êt cña n«ng d©n kh«ng bÞ t­íc ®o¹t chø; con mÌo t­ s¶n kh«ng ¨n ngÊu nghiÕn tÊt c¶ nh÷ng c¸i ®ã, cã mét m×nh "giai cÊp t­ s¶n" ®­îc con gµ, nã ®· kh«ng ngÊu nghiÕn gÇn hÕt c¶ con gµ chø; kh«ng? nÕu quy c¸c phong trµo chÝnh trÞ vµ trµo l­u t­ c¸i "sè ruéng ®Êt së h÷u cña nh©n d©n, mµ ng­êi ta ®· t­ëng thµnh Plusmacherei1), th× c¸ch nh×n ®ã h¸ ch¼ng tõng ca ngîi", th× kh«ng ph¶i lµ "cùc kú nhá bÐ" chø; ë ®©y ph¶i lµ qu¸ "hÑp" hay sao? C¸c b¹n thÊy ngay r»ng ®ã ng­êi ta còng ch¼ng thÊy sè tiÒn ph¶i chi ra v­ît qu¸ sè còng vÉn chÝnh lµ nh÷ng c©u hái mµ ng­êi ta dån dËp ®Ò thu vµo chø? ― Kh«ng ph¶i nh­ thÕ ®©u, chØ cã "nh÷ng ra cho nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt khi nh÷ng ng­êi nµy còng nãi ng­êi theo chñ nghÜa thÇn bÝ vµ nh÷ng ng­êi siªu h×nh" mét c¸ch t­¬ng tù nh­ thÕ vÒ cuéc c¶i c¸ch cña n«ng d©n míi cã thÓ kh¼ng ®Þnh nh­ thÕ, míi cã thÓ coi ®iÒu ®ã lµ ë n­íc ta (trong cuéc c¶i c¸ch Êy, nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt chØ mét ®iÒu cã thËt, míi cã thÓ c¨n cø vµo sù thËt ®ã ®Ó nhËn thÊy nh÷ng chç kh¸c nhau vÒ "chi tiÕt" mµ th«i) vµ nãi ®Þnh t×nh h×nh n­íc ta vµ ®Ó ho¹t ®éng nh»m kh«ng ph¶i chung, vÒ n­íc Nga sau cuéc c¶i c¸ch. T«i xin nh¾c l¹i, ë t×m ra "nh÷ng con ®­êng kh¸c cho tæ quèc", mµ lµ nh»m ®©y t«i kh«ng nãi vÒ sù ®óng ®¾n thùc tÕ cña quan ®iÓm hµnh ®éng theo con ®­êng t­ b¶n chñ nghÜa hiÖn cã, con cña chóng t«i mµ nãi vÒ c¸i ph­¬ng ph¸p mµ ng­êi d©n ®­êng ®· ®­îc døt kho¸t v¹ch ra råi. tuý ®· dïng trong tr­êng hîp nµy. C¸i mµ hä dïng lµm Hai lµ, chóng t«i thÊy còng nªn ®em so s¸nh p h­¬ng ph¸p tiªu chuÈn, th× l¹i chÝnh lµ nh÷ng kÕt qu¶ ("thËt ra" th× c¸i cña t¸c gi¶ víi p h­¬ng ph¸p cña nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt. So víi sè ruéng ®Êt thuéc quyÒn së h÷u cña nh©n d©n thËt lµ cùc nh÷ng ý kiÕn trõu t­îng th× nh÷ng suy luËn cô thÓ sÏ gióp kú nhá bÐ, "thËt ra" th× con mÌo "vÉn ¨n ngÊu nghiÕn" vµ "®· ¨n ngÊu nghiÕn hÕt" con gµ) vµ h¬n n÷a, l¹i chØ ®éc lµ ________________________________________________________ nh÷ng kÕt qu¶ kinh tÕ. _ Thö hái, t¹i sao hä chØ ¸p dông p h­¬ng ph¸p Êy vµo riªng * Vµ ®iÒu ®ã kh«ng nh÷ng chØ lµ mét hiÖn t­îng "th­êng hay x¶y ra", n­íc Ph¸p, vµ kh«ng muèn ¸p dông ph­¬ng ph¸p ®ã vµo n­íc nh­ ë n­íc Ph¸p, mµ ®iÒu ®ã ®· thµnh mét th«ng lÖ råi. H¬n n÷a, sè v­ît Nga? Ph­¬ng ph¸p th× ®©u ®©u còng ph¶i nh­ nhau chø. NÕu ë qu¸ ®ã kh«ng nh÷ng chØ lµ hµng mÊy chôc phÇn tr¨m mµ lµ hµng mÊy n­íc Ph¸p, «ng ®· t×m tßi xem ®»ng sau ho¹t ®éng cña chÝnh tr¨m phÇn tr¨m.
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 5 48 5 49 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy phñ vµ cña nh÷ng nhµ trÝ thøc lµ nh÷ng lîi Ých nµo th× t¹i sao ë quý téc"; ®­a ®Õn chç chuyÓn ho¸ quÇn chóng "n«ng d©n vèn lµ nh÷ng ng­êi chñ ruéng thµnh nh÷ng ng­êi ®i lµm thuª". "Sau hÕt, ®Ó hoµn thµnh n­íc Nga thÇn th¸nh «ng l¹i kh«ng t×m tßi xem ®©y lµ nh÷ng tÊt c¶ t×nh tr¹ng ®ã, b¶n HiÕn ph¸p n¨m 1849 ― mét b¶n hiÕn ph¸p nöa quý lîi Ých nµo? nÕu ë ®Êy, tiªu chuÈn cña «ng lµ xÐt xem sè ruéng téc, nöa tiÓu thÞ d©n, chØ ®em l¹i quyÒn tuyÓn cö cho giai cÊp quý téc vµ tÇng thuéc quyÒn së h÷u cña nh©n d©n "thùc ra" lµ nh­ thÕ nµo th× líp tiÓu thÞ d©n cã cña mµ th«i ― ®· c¾t ®øt tÊt c¶ mäi con ®­êng hîp ph¸p t¹i sao ë ®©y, tiªu chuÈn cña «ng l¹i lµ xÐt xem sè ruéng ®Êt Êy nh»m c¶i thiÖn ®êi sèng cña c«ng nh©n". "sÏ cã thÓ" nh­ thÕ nµo? NÕu ë ®Êy v× "con mÌo ®· ¨n ngÊu nghiÕn con gµ", cho nªn nh÷ng c©u nãi rçng tuÕch vÒ nh©n d©n, T hËt lµ mét lËp luËn ®éc ®¸o. B¶n hiÕn ph¸p ®· " c¾t ®øt" vÒ tinh thÇn cao th­îng cña nh©n d©n, ®· lµm cho «ng thÊy ghª c¸c con ®­êng hîp ph¸p ­?! §©y còng l¹i lµ mét ph¶n ¸nh tëm mét c¸ch chÝnh ®¸ng, th× t¹i sao ë ®©y, «ng l¹i kh«ng khinh cña c¸i lý luËn nh©n tõ cò kü cña nh÷ng ng­êi d©n tuý bØ ― coi nh­ bän triÕt häc t­ s¶n ― nh÷ng kÎ cßn d¸m nãi Nga; c¸i lý luËn cho r»ng nh÷ng "ng­êi trÝ thøc" nªn hy sinh * Tõ ng÷ cña «ng V. V. Xem cuèn: "Ph­¬ng h­íng cña chóng ta" vµ 1) ― viÖc ch¹y theo lîi nhuËn, mong muèn ph¸t tµi xem tê "TuÇn lÔ", 1894, sè 47 - 49. ®Õn "sù thÝch nghi víi nhau vÒ mÆt x· héi", nãi ®Õn "tinh "quyÒn tù do" ®i, v× quyÒn ®ã chØ phôc vô cho nh÷ng thÇn céng ®ång cña nh©n d©n", nãi ®Õn nh÷ng "nhu cÇu cña ng­êi trÝ thøc th«i, vµ v× quyÒn ®ã ®em nh©n d©n nép vµo nÒn c«ng nghiÖp nh©n d©n", vµ nh÷ng ®iÒu t­¬ng tù kh¸c tay "tÇng líp tiÓu thÞ d©n kh¸ gi¶". Chóng t«i sÏ kh«ng n÷a, trong khi ®ã th× kh«ng thÓ nµo chèi c·i ®­îc r»ng ë tranh luËn víi c¸i lý luËn phi lý vµ ph¶n ®éng Êy lµm g×, n­íc ta hiÖn ®ang cã ― nh­ chÝnh «ng còng ®· thõa nhËn ― bëi v× nh÷ng ng­êi d©n tuý hiÖn nay nãi chung, vµ nãi hiÖn t­îng "con mÌo ¨n ngÊu nghiÕn con gµ"? riªng nh÷ng ng­êi trùc tiÕp ®èi ®Þch víi chóng t«i ― tøc lµ C©u tr¶ lêi duy nhÊt lµ: v× «ng lµ nhµ t­ t­ëng cña giai c¸c ngµi chÝnh luËn trong nhãm t¹p chÝ "Cña c¶i n­íc cÊp tiÓu t­ s¶n; v× nh÷ng t­ t­ëng cña «ng ― tøc lµ nh÷ng t­ Nga" ― ®· vøt bá lý luËn Êy ®i råi. Nh­ng chóng t«i t­ëng d©n tuý nãi chung, chø kh«ng ph¶i nh÷ng t­ t­ëng kh«ng thÓ kh«ng v¹ch ra r»ng trong khi nh÷ng ng­êi d©n cña mét I-van, mét Pi-èt, mét Xi-®o nµo ®ã ― ph¶n ¸nh tuý ®ã vøt bá ý kiÕn Êy, trong khi hä tiÕn thªm lªn mét nh÷ng lîi Ých vµ nh÷ng quan ®iÓm cña ng­êi s¶n xuÊt nhá, b­íc n÷a, tiÕn tíi c«ng khai thõa nhËn nh÷ng con ®­êng chø nh÷ng t­ t­ëng ®ã kh«ng ph¶i lµ kÕt qu¶ cña t­ duy hiÖn nay n­íc Nga ®ang ®i, chø kh«ng bµn phiÕm vÒ kh¶ "thuÇn tuý"* n¨ng cã nh÷ng con ®­êng kh¸c th× nh­ thÕ lµ hä ®· døt "Nh­ng vÒ ph­¬ng diÖn nµy, n­íc §øc lµ mét tÊm g­¬ng ®Æc biÖt bæ Ých kho¸t tá râ c¸i b¶n chÊt tiÓu t­ s¶n cña hä, bëi v× hä ®· cho chóng ta; còng hÖt nh­ n­íc ta, n­íc §øc ®· thùc hiÖn muén cuéc c¶i ch¼ng hiÓu g× vÒ cuéc ®Êu tranh giai cÊp c¶, nªn cø nhÊn c¸ch t­ s¶n vµ do ®ã, ®· vËn dông ®­îc kinh nghiÖm cña c¸c n­íc kh¸c vµ m¹nh m·i vµo nh÷ng sù c¶i c¸ch nhá män cã tÝnh chÊt tiÓu dÜ nhiªn lµ vËn dông theo ý nghÜa tiªu cùc, chø kh«ng ph¶i theo ý nghÜa tÝch t­ s¶n, do ®ã hä r¬i vµo hµng ngò cña ph¸i tù do, chèng cùc". T¸c gi¶ diÔn ®¹t l¹i ý kiÕn cña Va-xin-tsi-cèp vµ nãi r»ng thµnh phÇn l¹i nh÷ng ai ®ang ®øng vÒ phe "nh÷ng ng­êi ®èi lËp" vµ cña n«ng d©n §øc th× phøc t¹p: n«ng d©n tuú theo quyÒn lîi cña hä vµ tµi coi nh÷ng ng­êi ®èi lËp ®ã cã thÓ nãi lµ nh÷ng ng­êi duy s¶n cña hä, tuú theo diÖn tÝch cña phÇn ruéng ®­îc chia, mµ chia lµm nhiÒu nhÊt t¹o ra nh÷ng phóc lîi mµ ë ®©y ta ®ang bµn ®Õn. lo¹i. TÊt c¶ qu¸ tr×nh ®ã ®· ®­a ®Õn chç h×nh thµnh mét "tÇng líp quý téc n«ng d©n", mét "®¼ng cÊp nh÷ng ng­êi tiÓu ®Þa chñ kh«ng thuéc nguån gèc "ë §øc còng vËy, håi ®ã cã rÊt nhiÒu ng­êi ®· nhiÖt liÖt say s­a vÒ
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 5 50 5 51 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy nh÷ng "ng­êi ngèc nghÕch thµnh thùc" ®ang bµn luËn vÒ sù c«ng cuéc gi¶i phãng, nhiÖt liÖt say s­a trong hµng m­êi n¨m, hai ba m­¬i n¨m vµ cßn h¬n thÕ n÷a; cã nhiÒu ng­êi ®· coi mçi th¸i ®é hoµi cÇn thiÕt ph¶i chän mét con ®­êng kh¸c cho tæ quèc, vÒ t¸c h¹i nghi bÊt m·n ®èi víi cuéc c¶i c¸ch lµ chØ lµm lîi cho thÕ lùc ph¶n ®éng cña chñ nghÜa t­ b¶n "®ang ®e do¹", vÒ nh÷ng biÖn ph¸p ph¶i vµ nguyÒn rña nh÷ng th¸i ®é Êy. Nh÷ng ng­êi chÊt ph¸c trong bän hä thùc hiÖn ®Ó gióp ®ì nh©n d©n b»ng c¸c lo¹i tÝn dông, c¸c ¸c- quan niÖm nh©n d©n lµ mét con ngùa ®· ®­îc th¸o bá yªn c­¬ng mµ ten, chÕ ®é cµy chung vµ nhiÒu biÖn ph¸p ch¾p v¸ ng©y th¬ b©y giê ng­êi ta cã thÓ l¹i d¾t trë vÒ chuång vµ b¾t ch¹y nh­ mét con kh¸c n÷a. "Chµ, nh÷ng ng­êi ngèc nghÕch thµnh thùc nµy!" ngùa tr¹m (®iÒu ®ã kh«ng ph¶i bao giê còng thùc hiÖn ®­îc). Nh­ng "HiÖn nay, chÝnh chóng ta vµ chñ yÕu lµ n«ng d©n n­íc ta ®ang trong bän hä còng cã c¶ nh÷ng kÎ quû quyÖt lõa phØnh nh©n d©n vµ tr¶i qua qu¸ tr×nh h×nh thµnh ®¼ng cÊp thø ba Êy. VÒ ph­¬ng diÖn lÐn lót thùc hiÖn mét ®­êng lèi hµnh ®éng kh¸c, bän quû quyÖt ®ã t×m nµy, n­íc Nga chËm h¬n toµn thÓ ch©u ¢u, thËm chÝ cßn chËm h¬n c¸ch b¸m vµo nh÷ng ng­êi ngèc nghÕch vèn thµnh thùc yªu nh©n d©n c¶ c« b¹n quý téc cïng häc víi m×nh, hay nãi cho ®óng h¬n: c« b¹n vµ cã thÓ bÞ ng­êi ta lõa g¹t vµ bãc lét. Chµ, nh÷ng ng­êi ngèc nghÕch ®· tèt nghiÖp ®ang ®i thùc tËp cña m×nh, ― t øc lµ n­íc §øc. ë thµnh thùc nµy! Khi mµ cuéc ®Êu tranh ë trong n­íc b¾t ®Çu th× kh«ng k h¾p ch©u ¢u, thµnh thÞ ®· lµ nh÷ng n¬i chÝnh mµ t¹i ®ã ­¬m mÇm ph¶i tÊt c¶ mäi ng­êi ®Òu ®· ®­îc chuÈn bÞ s½n ®©u vµ kh«ng ph¶i tÊt ®¼ng cÊp thø ba, ñ men ®¼ng cÊp thø ba. ë n­íc ta th× l¹i ng­îc c¶ mäi ng­êi ®Òu cã ®ñ kh¶ n¨ng tham gia cuéc ®Êu tranh Êy ®©u". l¹i", d©n c­ thµnh thÞ Ýt ®«ng ®óc h¬n nhiÒu... "Nguyªn nh©n chñ yÕu cña ThËt lµ nh÷ng lêi hay tuyÖt, tãm t¾t rÊt râ tÊt c¶ nh÷ng truyÒn thèng tèt ®Ñp nhÊt cña ph¸i d©n tuý cò ë n­íc Nga, vµ ®ã lµ nh÷ng lêi mµ b©y giê chóng ta cã thÓ dïng ®Ó nªu râ th¸i ®é cña nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt Nga ®èi víi chñ nghÜa d©n tuý Nga ngµy nay. Muèn thÕ th× còng kh«ng ph¶i thay ®æi nhiÒu l¾m nh÷ng lêi ®ã, v× qu¸ tr×nh ph¸t triÓn t­ b¶n chñ nghÜa ë c¶ hai n­íc ®Òu cïng lµ mét lo¹i n h­ nhau, vµ v× nh÷ng t­ t­ëng chÝnh trÞ vµ x· héi ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh ®ã, ®Òu cïng lµ mét lo¹i nh­ nhau. Trong giíi nh÷ng nhµ tr­íc t¸c "tiªn tiÕn" ë n­íc ta, b©y giê chóng ta còng thÊy sù thèng trÞ vµ sù chi phèi cña nh÷ng kÎ bµn luËn vÒ "nh÷ng sù kh¸c nhau c¨n b¶n gi÷a cuéc c¶i c¸ch n«ng d©n ë n­íc ta vµ cuéc c¶i c¸ch ë ph­¬ng T©y" vÒ "sù thõa nhËn nÒn s¶n xuÊt nh©n d©n" (sic!), vÒ "cuéc ph©n chia ruéng ®Êt" vÜ ®¹i (tøc lµ c¸i viÖc chuéc l¹i!!), v. v., vµ do ®ã hä chê c¸c nhµ cÇm quyÒn ban cho mét phÐp l¹ gäi lµ "x· héi ho¸ lao ®éng"; hä chê nh­ vËy "hµng m­êi n¨m, hai ba m­¬i n¨m, vµ l©u h¬n n÷a". Trong khi ®ã, th× con mÌo ― mµ trªn kia chóng ta ®· nãi ®Õn ― cø viÖc ¨n ngÊu nghiÕn con gµ, ®ång thêi ng­íc cÆp m¾t dÞu dµng cña mét con vËt ®· no nª vµ b×nh th¶n, nh×n
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 5 52 5 53 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy sù kh¸c nhau ®ã lµ ë chÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt cña nh©n d©n, nã k×m cho kÎ kh¸c h­ëng, y nh­ t×nh tr¹ng mµ ta vÉn thÊy ë bªn gi÷ d©n c­ ë n«ng th«n. ë ch©u ¢u, hiÖn t­îng d©n c­ thµnh thÞ t¨ng ngoµi "c«ng x· n«ng th«n" vËy; vµ lµm nh­ thÕ tøc lµ t¸c lªn g¾n liÒn mËt thiÕt víi hiÖn t­îng nh©n d©n bÞ mÊt ruéng ®Êt vµ gi¶ ®· më thËt réng cöa cho mét luËn ®iÖu gi¶ dèi uû mÞ víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp; trong nh÷ng ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt t­ vµ ®­êng mËt. b¶n chñ nghÜa, sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®ßi hái ph¶i cã mét sè còng "C«ng x· n«ng th«n ë n­íc ta hiÖn nay, ®· cã Ýt ruéng ®Êt l¹i cßn bÞ rÊt thõa th·i vÒ nh©n c«ng rÎ m¹t. Trong khi nh÷ng ng­êi n«ng d©n thuÕ m¸ nÆng nÒ, nªn nã ch­a ch¾c ®· lµ mét ®¶m b¶o lín l¾m. Tr­íc ë ch©u ¢u bÞ ®uæi khái lµng m¹c ra thµnh thÞ kiÕm kÕ sinh nhai, th× n«ng d©n ë n­íc ta, chõng nµo hä cßn cã thÓ b¸m ®­îc, hä vÉn cø cè kia, n«ng d©n vèn ®· kh«ng cã ®­îc bao nhiªu ruéng ®Êt, vµ b©y giê, b¸m lÊy ruéng ®Êt. ChÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt cña nh©n d©n lµ c¸i víi t×nh tr¹ng d©n sè ngµy mét t¨ng thªm vµ ®Êt ngµy mét c»n cçi ®i ®iÓm chiÕn l­îc chñ yÕu, lµ c¸i ®iÓm chèt gi÷ trËn ®Þa cña n«ng d©n; th× hä l¹i cµng cã Ýt ruéng ®Êt h¬n n÷a; thuÕ m¸ kh«ng nh÷ng ®· nh÷ng tay thñ lÜnh cña tÇng líp tiÓu thÞ d©n hiÓu rÊt râ ý nghÜa träng kh«ng gi¶m, l¹i cßn ngµy cµng t¨ng thªm; c¸c nghÒ thñ c«ng ch¼ng cã yÕu cña ®iÓm ®ã, cho nªn hä ®· h­íng tÊt c¶ tµi nghÖ vµ tÊt c¶ lùc mÊy; nh÷ng kho¶n kiÕm thªm ë ®Þa ph­¬ng l¹i cßn hiÕm h¬n; ®êi l­îng cña hä vµo ®ã. V× vËy, ng­êi ta hÕt søc c«ng kÝch c«ng x· n«ng sèng ë n«ng th«n trë nªn khã kh¨n ®Õn nçi n«ng d©n kÐo c¶ lµng ®i xa th«n; do ®ã mµ xuÊt hiÖn kh«ng biÕt bao nhiªu lµ dù luËt t×m c¸ch ®Ó kiÕm mét kÕ sinh nhai, chØ ®Ó l¹i ë nhµ cã ®µn bµ vµ trÎ con. Hµng t¸ch ng­êi n«ng d©n khái ruéng ®Êt ®Ó phôc vô viÖc canh t¸c hîp lý, lo¹t huyÖn ®· th­a h¼n ng­êi ®i nh­ thÕ... Do ¶nh h­ëng cña nh÷ng phôc vô sù phån vinh cña c«ng nghiÖp, phôc vô sù tiÕn bé vµ sù ®iÒu kiÖn sinh sèng khã kh¨n ®ã, mét mÆt, tõ trong néi bé n«ng d©n vinh quang cña d©n téc!" t¸ch ra mét giai cÊp ®Æc biÖt, tøc lµ giai cÊp t­ s¶n trÎ tuæi, muèn tËu ruéng ®Êt cña ng­êi kh¸c, lµm ¨n riªng rÏ, muèn lµm nh÷ng nghÒ ë ®©y, ta thÊy lé râ tÝnh chÊt n«ng c¹n cña lý luËn d©n tuý, kh¸c: bu«n b¸n, cho vay nÆng l·i, tæ chøc nh÷ng ¸c-ten c«ng nh©n mµ nã m¬ t­ëng ®Õn "nh÷ng con ®­êng kh¸c" nªn ®· ®¸nh gi¸ t×nh chÝnh giai cÊp t­ s¶n sÏ ®øng l·nh ®¹o, bao thÇu c¸c c«ng viÖc lµm h×nh thùc tÕ mét c¸ch hoµn toµn sai: nã coi nh÷ng chÕ ®é ph¸p kho¸n vµ nh÷ng c«ng viÖc lÆt vÆt kh¸c ®¹i lo¹i nh­ thÕ". luËt — tøc lµ nh÷ng thø kh«ng ®ãng mét vai trß chñ chèt, ch¼ng h¹n nh­ c¸c h×nh thøc së h÷u ruéng ®Êt cña n«ng d©n §o¹n nµy cÇn ®­îc chóng ta nghiªn cøu hÕt søc t­êng (chÕ ®é së h÷u c«ng x· hay chÕ ®é së h÷u cña c¸c n«ng hé c¸ tËn. thÓ) — lµ "®iÓm chñ yÕu"; nã coi nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng ë n­íc ta ë ®©y, chóng ta thÊy mét lµ sù thõa nhËn nh÷ng sù thËt nµo lµ mét c¸i g× ®Æc biÖt, lµm nh­ thÓ ®Êy lµ mét thø chÕ ®é së h÷u ®ã mµ ta cã thÓ tãm t¾t nh­ sau: n«ng d©n ch¹y khái n«ng th«n; ruéng ®Êt "cã tÝnh chÊt nh©n d©n" (!?), chø kh«ng ph¶i chØ gi¶n hai lµ sù ®¸nh gi¸ (theo h­íng kh«ng t¸n thµnh) nh÷ng sù thËt ®¬n lµ mét nÒn kinh tÕ cña nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt nhá mµ xÐt vÒ ®ã; vµ ba lµ sù gi¶i thÝch nguyªn nh©n cña nh÷ng sù thËt ®ã, sù h×nh lo¹i tæ chøc kinh tÕ - chÝnh trÞ th× hoµn toµn gièng nÒn gi¶i thÝch mµ tõ ®ã trùc tiÕp n¶y sinh ra c¶ mét c­¬ng lÜnh, tuy kinh tÕ cña nh÷ng ng­êi thî thñ c«ng vµ n«ng d©n ë T©y kh«ng ®­îc ®em tr×nh bµy ra ®©y, nh­ng ai nÊy ®Òu ®· biÕt ¢u. Theo thuËt ng÷ th«ng th­êng cña b¸o chÝ d©n tuý tù do qu¸ râ (tøc lµ cÊp thªm ruéng ®Êt, gi¶m thuÕ m¸, "n©ng cao" vµ chñ nghÜa ë n­íc ta th× hai tiÕng "nh©n d©n" cã nghÜa lµ lo¹i "ph¸t triÓn" thñ c«ng nghiÖp). trõ viÖc bãc lét ng­êi lao ®éng, thµnh thö lêi nhËn ®Þnh cña CÇn ph¶i nhÊn m¹nh r»ng xÐt theo quan ®iÓm cña nh÷ng t¸c gi¶ ®· hoµn toµn lµm lu mê c¸i sù thËt hiÓn nhiªn nµy lµ ng­êi m¸c-xÝt, th× ® iÓm thø nhÊt vµ ®iÓm thø hai lµ hoµn trong nÒn kinh tÕ n«ng d©n cña n­íc ta còng cã c¸i viÖc toµn vµ tuyÖt ®èi ®óng (chØ cã ®iÒu lµ nh÷ng ®iÓm nµy ®· chiÕm h÷u gi¸ trÞ ngo¹i ng¹ch ®ã, còng cã sù lao ®éng
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 5 54 5 55 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy ®­îc diÔn ®¹t mét c¸ch rÊt kh«ng tho¶ ®¸ng, nh­ l¸t n÷a kh¸ch quan. chóng ta sÏ thÊy). Cßn ®iÓm thø ba th× hoµn toµn kh«ng dïng rÊt Ýt, nghÜa lµ v× nh÷ng ®Æc ®iÓm cña chÝnh s¸ch — chÝnh s¸ch ®­îc*. ruéng ®Êt, chÝnh s¸ch thuÕ kho¸, chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp, — chø Xin nãi râ thªm. §iÓm thø nhÊt lµ ®óng. §óng lµ c«ng x· kh«ng ph¶i v× nh÷ng ®Æc ®iÓm cña c¸i tæ chøc s¶n xuÊt x· héi nã n«ng th«n cña ta kh«ng ph¶i lµ mét ®¶m b¶o; ®óng lµ n«ng nhÊt ®Þnh ph¶i ®Î ra mét chÝnh s¸ch nh­ thÕ. d©n rêi bá n«ng th«n vµ rêi bá ruéng ®ång; nh­ng lÏ ra Nh÷ng ng­êi d©n tuý lËp luËn r»ng: ruéng ®Êt Ýt vµ cµng ph¶i nãi lµ hä ®· bÞ t­íc ®o¹t, bëi v× tr­íc kia hä ®· tõng cã ngµy cµng Ýt h¬n. (T«i thËm chÝ còng kh«ng cÇn ph¶i nÝu lÊy (dùa vµo quyÒn t­ h÷u) mét sè t­ liÖu s¶n xuÊt (trong ®ã cã c©u kh¼ng ®Þnh cô thÓ Êy cña t¸c gi¶ bµi b¸o Êy lµm g×; t«i chØ ruéng ®Êt, ®ã lµ mét luËt ®Æc biÖt quy ®Þnh vµ luËt nµy còng c¨n cø vµo c¸i nguyªn lý chung cña häc thuyÕt d©n tuý lµ ®ñ.) cho phÐp giao cho t­ nh©n ®­îc canh t¸c ruéng ®Êt do c«ng C¸i ®ã lµ hoµn toµn ®óng, nh­ng t¹i sao «ng l¹i chØ nãi r»ng x· ®· chuéc l¹i), vµ hä ®ang bÞ mÊt nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt ruéng ®Êt Ýt mµ kh«ng nãi thªm r»ng ng­êi ta b¸n Ýt ruéng ®Êt. Êy. §óng lµ c¸c ngµnh thñ c«ng nghiÖp "®ang suy tµn", ¤ng kh«ng cßn l¹ g× r»ng n«ng d©n ë n­íc ta p h¶i tr¶ tiÒn nghÜa lµ c¶ trong lÜnh vùc nµy n÷a, n«ng d©n còng bÞ t­íc chuéc l¹i cho bän ®Þa chñ th× míi cã ®­îc c¸i phÇn ruéng ®­îc ®o¹t, bÞ mÊt t­ liÖu vµ c«ng cô s¶n xuÊt, bá nghÒ dÖt v¶i ë chia cña hä. VËy t¹i sao «ng l¹i chñ yÕu chó ý ®Õn t×nh tr¹ng Ýt gia ®×nh vµ ®i lµm thuª: lµm c«ng nh©n ngµnh x©y dùng mµ kh«ng chó ý ®Õn viÖc b¸n? ®­êng s¾t, lµm thî nÒ, lµm lao c«ng, v. v.. Nh÷ng t­ liÖu s¶n ChØ riªng c¸i viÖc b¸n, c¸i viÖc chuéc l¹i còng ®· chØ cho ta xuÊt mµ n«ng d©n ®· bÞ t­íc ®o¹t th× ch¹y vµo tay mét thÊy râ sù thèng trÞ cña nh÷ng nguyªn t¾c (ph¶i bá tiÒn ra mua nhóm ng­êi vµ trë thµnh nguån ®Ó bãc lét søc lao ®éng — míi cã t­ liÖu s¶n xuÊt) theo ®ã th× nh÷ng ng­êi lao ®éng dï thµnh t­ b¶n. Cho nªn t¸c gi¶ ®· cã lý khi kh¼ng ®Þnh r»ng sao còng vÉn kh«ng cã t­ liÖu s¶n xuÊt, tuy nh÷ng t­ liÖu s¶n nh÷ng kÎ chiÕm h÷u nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt ®ã ®· biÕn xuÊt nµy ®· ®­îc ng­êi ta b¸n ra Ýt hay b¸n ra nhiÒu còng thÕ. thµnh "giai cÊp t­ s¶n", nghÜa lµ thµnh mét giai cÊp n¾m Lê sù thËt ®ã ®i, tøc lµ «ng ®· lê lu«n c¶ ph­¬ng thøc s¶n xuÊt trong tay lao ®éng cña "nh©n d©n", trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh t­ b¶n chñ nghÜa, tøc lµ c¸i c¬ së mµ chØ cã trªn ®ã c¸i viÖc b¸n tÕ x· héi ®· ®­îc tæ chøc theo ph­¬ng thøc t­ b¶n chñ nghÜa. TÊt c¶ nh÷ng sù thËt ®ã ®· ®­îc ghi nhËn mét c¸ch kia míi cã thÓ ph¸t sinh ra ®­îc. Lê sù thËt ®ã ®i tøc lµ «ng ®· ®óng ®¾n vµ ý nghÜa cña nh÷ng sù thËt ®ã vÒ mÆt bãc lét, ®øng trªn lËp tr­êng cña c¸i x· héi t­ s¶n nµy, vµ «ng ®· trë còng ®· ®­îc ®¸nh gi¸ mét c¸ch ®óng ®¾n. thµnh mét chÝnh kh¸ch th«ng th­êng ®i bµn phiÕm vÒ vÊn ®Ò xÐt xem cã nªn b¸n Ýt hay b¸n nhiÒu ruéng ®Êt. ¤ng kh«ng thÊy Nh­ng ngay c¶ qua tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®· nãi trªn ®©y, ®éc gi¶ dÜ nhiªn còng ®· cã thÓ nhËn thÊy r»ng ng­êi m¸c-xÝt gi¶i lµ ngay c¸i viÖc chuéc l¹i còng ®· chøng minh r»ng "t­ b¶n ®· thÝch nh÷ng sù thËt ®ã mét c¸ch kh¸c h¼n. Ng­êi d©n tuý hoµn toµn ngù trÞ trong t©m hån" cña chÝnh nh÷ng ng­êi bÞ lîi cho r»ng së dÜ cã nh÷ng hiÖn t­îng ®ã lµ v× "thiÕu ruéng Ých cña b¶n th©n chi phèi nªn ®· tiÕn hµnh vµ thùc hiÖn cuéc c¶i ®Êt", v× thuÕ m¸ nÆng nÒ, v× "nh÷ng kho¶n kiÕm thªm" c¸ch "vÜ ®¹i" ®ã; vµ còng ®· chøng minh r»ng ®èi víi toµn thÓ c¸i "x· héi" d©n tuý - tù do chñ nghÜa nµy — tøc lµ c¸i x· héi dùa trªn chÕ ®é do cuéc c¶i c¸ch ®· lËp ra vµ bµn phiÕm vÒ c¸c * Bëi vËy cho nªn nh÷ng nhµ lý luËn cña chñ nghÜa M¸c, khi ®Êu tranh ph­¬ng ph¸p c¶i thiÖn chÕ ®é Êy — th× kh«ng cßn cã mét ¸nh chèng ph¸i d©n tuý, ®· chó träng ®Õn viÖc gi¶i thÝch, nhËn thøc, ®Õn mÆt
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 5 56 5 57 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy ruéng ®Êt", nh­ng mÆt kh¸c th× nh÷ng kho¶nh ruéng ®Êt rÊt tèt l¹i n»m s¸ng nµo kh¸c ngoµi ¸nh s¸ng cña "vÇng tr¨ng t­ b¶n chñ trong tay nh÷ng ®¹i biÓu cña tÇng líp "quý téc cò". nghÜa". ChÝnh v× thÕ mµ ng­êi d©n tuý míi ®¶ kÝch mét c¸ch ta chØ ®­a ra nh÷ng yªu s¸ch cã tÝnh chÊt tiÓu thÞ d©n, nh­ lµ: h»n häc nh­ thÕ nh÷ng ng­êi nµo triÖt ®Ó ®øng trªn lËp tr­êng c¸c biÖn ph¸p tiÕn bé, nh÷ng sù c¶i tiÕn kü thuËt, c¸c ¸c-ten, hoµn toµn kh¸c h¼n vÒ nguyªn t¾c. Ng­êi d©n tuý la lªn r»ng v.v., lµm nh­ thÓ nh÷ng biÖn ph¸p Êy cã thÓ Ýt nhiÒu ®ông ®Õn nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt kh«ng nghÜ g× ®Õn nh©n d©n, r»ng hä c¸i sù thËt lµ sù thèng trÞ cña t­ b¶n. Trong lÜnh vùc n«ng muèn t­íc ®o¹t ruéng ®Êt cña n«ng d©n!! nghiÖp còng nh­ trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp chÕ biÕn, «ng ta Cßn ng­êi d©n tuý th× l¹i quan t©m ®Õn nh©n d©n, kh«ng ®Òu t¸n thµnh tæ chøc hiÖn nay cña nh÷ng ngµnh ®ã, vµ «ng ta muèn t­íc ®o¹t ruéng ®Êt cña n«ng d©n; muèn r»ng n«ng d©n c«ng kÝch kh«ng ph¶i b¶n th©n tæ chøc ®ã mµ lµ c«ng kÝch c¸c cã ®­îc (®­îc ng­êi ta b¸n cho) nhiÒu ruéng ®Êt h¬n. ¤ng ta chç thiÕu sãt cña nã. Cßn vÒ vÊn ®Ò thuÕ m¸ th× ng­êi d©n tuý thËt lµ mét chñ hiÖu bu«n thµnh thùc. Tuy nhiªn ng­êi d©n tuý tù m×nh ®· b¸c l¹i m×nh vµ ®· lµm næi bËt c¸i ®Æc ®iÓm c¨n quªn kh«ng nãi r»ng ng­êi ta cã cho kh«ng ruéng ®Êt ®©u mµ b¶n, c¸i ®Æc ®iÓm ®iÓn h×nh cña chñ nghÜa d©n tuý: tøc lµ tÝnh ng­êi ta b¸n lÊy tiÒn ®Êy; nh­ng thö hái, ë trong mét hiÖu rÊt dÔ tho¶ hiÖp. Trªn ®©y, tù «ng ta ®· kh¼ng ®Þnh r»ng víi bu«n, liÖu ng­êi ta cã cÇn ph¶i b¸o tr­íc r»ng mua hµng ho¸ lµ chÕ ®é chiÕm h÷u gi¸ trÞ ngo¹i ng¹ch th× bÊt cø thø thuÕ nµo ph¶i tr¶ tiÒn kh«ng? §iÒu ®ã ai còng biÕt râ råi. (ngay c¶ thuÕ thu nhËp) còng ®Òu ®æ lªn ®Çu c«ng nh©n; tuy ¤ng ta c¨m ghÐt nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt, c¸i ®ã còng dÔ hiÓu, vËy, «ng ta ®· kh«ng hÒ tõ chèi viÖc bµn phiÕm víi ph¸i tù do v× nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt chñ tr­¬ng r»ng chØ nªn tr«ng cËy vµo xem thuÕ m¸ cã cao hay kh«ng, vµ víi mét "tinh thÇn chÝnh nh÷ng ng­êi ®· "ph©n ho¸ khái" c¸i x· héi bän chñ hiÖu bu«n trùc cña ng­êi c«ng d©n", «ng ta ®· ®Ò ra víi së thuÕ nh÷ng ®ã, tr«ng cËy vµo nh÷ng ng­êi ®· bÞ x· héi ®ã "rót phÐp th«ng kiÕn nghÞ thÝch ®¸ng. c«ng", nÕu ta cã thÓ dïng nh÷ng tõ ng÷ cã tÝnh chÊt tiÓu t­ s¶n Nãi tãm l¹i, theo ý kiÕn cña ng­êi m¸c-xÝt, nguyªn nh©n rÊt ®iÓn h×nh nµy cña nh÷ng «ng Mi-khai-lèp-xki vµ nh÷ng «ng kh«ng ph¶i lµ ë chÝnh s¸ch, kh«ng ph¶i lµ ë nhµ n­íc, còng I-u-gia-cèp*. kh«ng ph¶i lµ ë "x· héi", mµ nguyªn nh©n lµ ë chÕ ®é hiÖn nay Chóng ta h·y bµn tiÕp. "C¸c nghÒ thñ c«ng ch¼ng cã mÊy", cña tæ chøc kinh tÕ cña n­íc Nga; vÊn ®Ò kh«ng ph¶i ë chç ®ã lµ quan ®iÓm cña ng­êi d©n tuý vÒ thñ c«ng nghiÖp. "nh÷ng ng­êi kh«n khÐo" hay nh÷ng "tªn bÞp bîm" ®· nhê ®ôc Nh÷ng nghÒ thñ c«ng Êy ®· ®­îc tæ chøc ra lµm sao th× c¶ ë n­íc bÐo cß, mµ ë chç "nh©n d©n" lµ do hai giai cÊp ®èi lËp ®©y n÷a, «ng ta còng kh«ng nãi ®Õn. ¤ng ta th¶n nhiªn lê ®i nhau, bµi trõ lÉn nhau, cÊu thµnh: "trong x· héi, tÊt c¶ nh÷ng ch¼ng ®¶ ®éng g× ®Õn sù thËt lµ: tÊt c¶ nh÷ng nghÒ thñ c«ng lùc l­îng ®ang t¸c ®éng ®Òu ph©n ho¸ thµnh hai hîp lùc ®èi Êy, c¶ nh÷ng nghÒ "®ang suy tµn" lÉn nh÷ng nghÒ "®ang ph¸t lËp nhau". triÓn", ®Òu ®· ®­îc tæ chøc theo ph­¬ng thøc t­ b¶n chñ nghÜa, ®Òu khiÕn cho lao ®éng ph¶i hoµn toµn lÖ thuéc vµo t­ "Nh÷ng ng­êi tha thiÕt víi viÖc thiÕt lËp chÕ ®é t­ s¶n, khi thÊy b¶n cña bän bao mua, cña bän l¸i bu«n, v. v. ; vµ «ng nh÷ng kÕ ho¹ch cña m×nh sôp ®æ*, th× kh«ng v× thÕ mµ dõng l¹i: lóc nµo hä còng nãi ®i nãi l¹i víi n«ng d©n r»ng lçi lµ hoµn toµn t¹i chÕ ®é * C¸c ngµi d©n tuý ®· kh«ng nãi ®Õn vµ ®· kh«ng hiÓu tÝnh chÊt t­ b¶n chñ nghÜa cña viÖc chuéc l¹i, ngoµi ra c¸c ngµi ®ã còng l¹i khiªm tèn lê ®i * ThÕ lµ sù ph¸ s¶n cña c¸i kÕ ho¹ch ph¸ bá c«ng x· n«ng th«n, cã kh«ng ®¶ ®éng g× ®Õn c¸i sù thËt kh¸c lµ: mét mÆt th× n«ng d©n "cã Ýt nghÜa lµ mét sù chiÕn th¾ng nh÷ng lîi Ých cña nh÷ng ng­êi muèn "thiÕt
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 5 58 5 59 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy lËp chÕ ®é t­ s¶n"!! chia cho c¸c n«ng hé c¸ thÓ. Ng­êi d©n tuý ®· lÊy "c«ng x· n«ng th«n" mµ x©y dùng cho m×nh §Þnh ph¶n ®èi "sù thiÕt lËp" ®ã mét c¸ch m¹nh h¬n n÷a, ng­êi d©n tuý mét ®iÒu kh«ng t­ëng tiÓu thÞ d©n th× say s­a vÒ c¸i ¶o t­ëng cña m×nh, l¹i ra søc lµm cho sù ph¶n ®èi nµy trë thµnh mét sù ca ngîi "sù thiÕt lËp" c«ng x· n«ng th«n, t¹i chÕ ®é liªn ®íi b¶o lÜnh, t¹i viÖc ph©n chia l¹i ®ã. ThËt lµ chÕt ®uèi ví ph¶i cäng r¬m. ruéng ®Êt vµ t¹i chÕ ®é céng ®ång ®· dung tóng cho bän l­êi biÕng vµ ®Òu lµm cho chÕ ®é Êy ph¸t triÓn thªm, — ý kiÕn nµy cña bän r­îu chÌ; hä tæ chøc, cho nh÷ng ng­êi n«ng d©n kh¸ gi¶, nh÷ng héi t¸c gi¶ còng hoµn toµn ®óng. cho vay vµ tiÕt kiÖm, vµ yªu cÇu lËp tÝn dông n«ng th«n lo¹i nhá cho §ã chÝnh lµ lÏ t¹i sao nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt ®· kh«ng nh÷ng ng­êi së h÷u c¸ thÓ; hä tæ chøc ë c¸c thµnh thÞ nh÷ng tr­êng kü t¸n thµnh nh÷ng cè g¾ng theo kiÓu Êy. Vµ theo ý kiÕn cña thuËt, tr­êng d¹y nghÒ vµ c¸c tr­êng kh¸c mµ chØ cã con c¸i nh÷ng hä th× c¸i sù thËt lµ nh÷ng "cè g¾ng" ®ã l¹i ®Ých x¸c lµ ng­êi kh¸ gi¶ míi ®­îc vµo häc, trong khi ®ã ®a sè trÎ em vÉn kh«ng cã tr­êng häc; hä gióp ®ì nh÷ng ng­êi n«ng d©n giµu cã c¶i thiÖn ch¨n nh÷ng desiderata tr­íc m¾t cña nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt nu«i gia sóc, b»ng c¸ch më nh÷ng cuéc triÓn l·m, ®Æt c¸c gi¶i th­ëng, nhá, lµ mét sù thËt x¸c nhËn luËn ®iÓm c¬ b¶n cña hä: cho thuª c¸c bß gièng, ngùa gièng ë c¸c tr¹m gièng, v. v.. TÊt c¶ nh÷ng kh«ng thÓ coi ng­êi n«ng d©n lµ ng­êi ®¹i biÓu cho t­ cè g¾ng nho nhá ®ã rót côc ®· t¹o thµnh mét søc m¹nh rÊt lín t¸c ®éng t­ëng lao ®éng ®­îc, bëi v× tæ chøc t­ b¶n chñ nghÜa cña vµo n«ng th«n khiÕn cho nã tan r·, vµ khiÕn cho n«ng d©n ngµy cµng nÒn kinh tÕ ®· lµm cho ng­êi n«ng d©n trë thµnh mét chia thµnh hai bé phËn". ng­êi tiÓu t­ s¶n, cho nªn ng­êi n«ng d©n ñng hé chÕ ®é NhËn xÐt nh­ vËy vÒ nh÷ng "cè g¾ng nho nhá" th× thËt lµ Êy, vµ trªn mét vµi mÆt nµo ®ã trong ®êi sèng cña hä (vµ tµi. T¸c gi¶ cho r»ng tÊt c¶ nh÷ng sù cè g¾ng nho nhá ®ã (tøc trong t­ t­ëng cña hä), hä gÇn víi giai cÊp t­ s¶n. lµ nh÷ng sù cè g¾ng mµ hiÖn nay t¹p chÝ "Cña c¶i n­íc Còng kh«ng ph¶i v« Ých nÕu dïng ®o¹n v¨n nµy ®Ó nhÊn Nga" vµ tÊt c¶ b¸o chÝ thuéc ph¸i d©n tuý - tù do chñ nghÜa m¹nh ®iÓm sau ®©y. C¸c ngµi d©n tuý ®Æc biÖt chª tr¸ch nh÷ng ë n­íc ta ®ang bªnh vùc rÊt h¨ng h¸i) ®Òu thÓ hiÖn, ®Òu ng­êi m¸c-xÝt lµ ®· kh«ng t¸n thµnh nh÷ng "cè g¾ng nho nhá" ph¶n ¸nh tÇng líp "tiÓu thÞ d©n míi", tøc lµ chÕ ®é t­ b¶n, vµ ®ã. Nh¾c l¹i víi nh÷ng ng­êi d©n tuý vÒ c¸c bËc tiÒn bèi cña hä, tøc lµ chóng t«i v¹ch cho hä thÊy r»ng tr­íc kia ®· cã mét thêi ®Õn nçi kh«ng ®Õm xØa ®Õn thùc tÕ n÷a, ®Õn nçi hä coi c¸i kÕ ho¹ch ph¸ bá mµ nh÷ng ng­êi d©n tuý nh×n nhËn sù vËt theo mét c¸ch kh¸c; chÕ ®é c«ng x· n«ng th«n hoµn toµn lµ mét sù thiÕt lËp chÕ ®é t­ s¶n, kú thËt th× ®ã chØ lµ mét m¸nh khoÐ chÝnh trÞ trªn c¬ së mét chÕ ®é t­ s¶n ®· mµ hä ®· kh«ng nhËn nh÷ng sù tho¶ hiÖp mét c¸ch s½n sµng vµ ®­îc "thiÕt lËp" h¼n hoi råi. nhiÖt t©m ®Õn thÕ [tuy r»ng håi Êy hä còng ®· tõng cã tho¶ hiÖp, §èi víi hä, lý lÏ cã søc m¹nh quyÕt ®Þnh nhÊt ®Ó ®Ëp l¹i ng­êi m¸c-xÝt lµ nh­ bµi b¸o ®ã ®· chøng minh]; håi ®ã hä — t«i kh«ng nãi lµ hä c©u hái sau ®©y, c©u hái mµ hä ®­a ra víi mét vÎ hoµn toµn ®¾c th¾ng: kh«ng, ®· hiÓu ®­îc — Ýt ra còng ®· c¶m thÊy c¸i tÝnh chÊt t­ s¶n cña tÊt «ng h·y nãi cho t«i biÕt, «ng cã muèn ph¸ bá c«ng x· n«ng th«n kh«ng? Muèn c¶ nh÷ng cè g¾ng kia; håi ®ã chØ cã nh÷ng ng­êi thuéc ph¸i tù hay kh«ng? §èi víi hä, tÊt c¶ vÊn ®Ò, tÊt c¶ "sù thiÕt lËp" lµ ë chç ®ã. Hä tuyÖt do ng©y th¬ nhÊt míi lªn ¸n th¸i ®é kh«ng t¸n thµnh nh÷ng cè ®èi kh«ng muèn hiÓu r»ng ®èi víi nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt th× "sù thiÕt lËp" ®ã lµ g¾ng kia, xem th¸i ®é Êy lµ "th¸i ®é bi quan ®èi víi nh©n d©n". mét sù thËt x¶y ra tõ l©u vµ kh«ng thÓ tr¸nh ®­îc dï cã ph¸ bá c«ng x· n«ng th«n hay cã cñng cè c«ng x· n«ng th«n th× còng vÉn kh«ng thÕ nµo lay chuyÓn ViÖc giao thiÖp thó vÞ gi÷a c¸c ngµi d©n tuý víi ph¸i tù ®­îc sù thiÕt lËp ®ã, còng nh­ hiÖn nay ta thÊy t­ b¶n ®ang thèng trÞ c¶ ë do, tøc lµ nh÷ng kÎ ®¹i biÓu cho c¸i "x· héi" ®ã, râ rµng lµ nh÷ng lµng mµ ruéng ®Êt thuéc c«ng x·, lÉn ë nh÷ng lµng mµ ruéng ®Êt ®­îc ®· cã kÕt qu¶.
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 5 60 5 61 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy Kh«ng biÕt tho¶ m·n víi nh÷ng "cè g¾ng nho nhá" cña * §©y kh«ng nh÷ng lµ nãi vÒ c¸c "tr­êng kü thuËt vµ c¸c tr­êng kh¸c", vÒ sù c¶i tiÕn kü thuËt cña n«ng d©n vµ thî thñ c«ng, mµ cßn nãi vÒ viÖc "më réng nh÷ng biÖn ph¸p tiÕn bé t­ s¶n, nh­ thÕ kh«ng hÒ cã nghÜa lµ diÖn tÝch ruéng ®Êt së h÷u cña n«ng d©n", vÒ "tÝn dông", v. v.. hoµn toµn phñ nhËn nh÷ng c¶i c¸ch côc bé. Nh÷ng ng­êi m¸c- xÝt tuyÖt nhiªn kh«ng phñ nhËn r»ng nh÷ng biÖn ph¸p Êy 1) Xem tËp nµy, tr 46 - 48, còng ®em l¹i cho ng­êi lao ®éng mét Ých lîi nµo ®ã (mÆc dï rÊt nhá nÕu chóng ta chó ý ®Õn tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu trªn ®©y th× chóng ta sÏ bÐ): nh÷ng biÖn ph¸p Êy cã thÓ mét phÇn nµo c¶i thiÖn (mÆc dï chØ thÊy r»ng ë n­íc ta còng cã mét c¬ së cho giai cÊp t­ s¶n ". chót Ýt) ®êi sèng cña ng­êi lao ®éng; nh÷ng biÖn ph¸p Êy lµm cho CÇn v¹ch ra r»ng ë ®©y t¸c gi¶ ®· r¬i vµo c¸i sai lÇm lµ ®· nh÷ng h×nh th¸i ®Æc biÖt l¹c hËu cña t­ b¶n tøc lµ viÖc cho vay nÆng phãng ®¹i mét c¸ch kh«ng t­ëng ý nghÜa cña chÕ ®é c«ng x· l·i, sù n« dÞch, v. v., biÕn ®i mét c¸ch mau chãng, nh÷ng biÖn ph¸p n«ng th«n, sai lÇm mµ ph¸i d©n tuý vÉn lu«n lu«n m¾c ph¶i. Êy sÏ lµm cho nh÷ng h×nh th¸i l¹c hËu ®ã chuyÓn mét c¸ch mau T¸c gi¶ nãi nh­ thÓ lµ "sinh ho¹t c«ng x· n«ng th«n" ®· lo¹i chãng sang c¸c h×nh th¸i cña chñ nghÜa t­ b¶n ¢u ch©u, lµ nh÷ng trõ giai cÊp t­ s¶n, lo¹i trõ t×nh tr¹ng n«ng d©n ph©n ho¸! h×nh th¸i hiÖn ®¹i h¬n vµ nh©n ®¹o h¬n. Cho nªn nÕu cã ai hái Nh­ng ®iÒu ®ã l¹i hiÓn nhiªn lµ tr¸i víi sù thËt! nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt r»ng cã nªn dïng nh÷ng biÖn ph¸p Êy hay Ai còng biÕt r»ng c¶ nh÷ng n«ng d©n trong c«ng x· còng kh«ng th× dÜ nhiªn lµ hä sÏ tr¶ lêi r»ng nªn; nh­ng ®ång thêi hä sÏ ph©n chia thµnh c¸c lo¹i, xÐt vÒ mÆt quyÒn lîi cña hä vµ vÒ tr×nh bµy th¸i ®é cña m×nh nãi chung ®èi víi chÕ ®é t­ b¶n ®ã, chÕ diÖn tÝch ruéng ®Êt ®­îc chia cña hä; ai còng biÕt r»ng ngay ®é mµ ng­êi ta muèn dïng nh÷ng biÖn ph¸p Êy ®Ó c¶i thiÖn; hä sÏ c¶ ë nh÷ng lµng mµ tæ chøc c«ng x· rÊt m¹nh th× n«ng d©n nãi râ r»ng së dÜ hä ®ång ý nh­ thÕ lµ v× muèn lµm cho chÕ ®é ®ã còng vÉn ph©n chia thµnh nhiÒu lo¹i, c¶ "vÒ mÆt quyÒn lîi ph¸t triÓn mau h¬n vµ do ®ã mau ®Õn ngµy kÕt thóc*. cña hä" (lo¹i kh«ng cã ruéng ®Êt, lo¹i cã phÇn ruéng ®­îc "NÕu chóng ta chó ý mét ®iÒu lµ n«ng d©n n­íc ta còng ph©n chia chia, lo¹i tr­íc kia lµ gia n«, vµ lo¹i ®· nép nh÷ng sè tiÒn nh­ ë n­íc §øc, vÒ mÆt quyÒn lîi cña hä vµ tµi s¶n cña hä, thµnh c¸c ®Æc biÖt ®Ó chuéc lÊy phÇn ruéng ®­îc chia cña m×nh, lo¹i kh¸c nhau (n«ng d©n thuéc nhµ n­íc, n«ng d©n thuéc c¸c th¸i Êp, nh÷ng n«ng d©n ngô c­, etc., etc.), c¶ "vÒ mÆt tµi s¶n cña hä": n«ng d©n tr­íc kia thuéc ®Þa chñ; trong sè ®ã th× cã lo¹i nhËn ®­îc nh÷ng n«ng d©n ®· ®em cho thuª phÇn ruéng ®­îc chia cña ®Çy ®ñ phÇn ruéng ®­îc chia, lo¹i ®­îc nöa suÊt hay mét phÇn t­ m×nh, nh÷ng ng­êi mµ phÇn ruéng ®­îc chia ®· bÞ tÞch thu suÊt, vµ lo¹i n«ng d©n tr­íc kia lµ gia n«); nÕu chóng ta chó ý mét ®iÒu v× thiÕu thuÕ hay v× ®· bá hoang kh«ng cµy cÊy, vµ nh÷ng lµ ë n­íc ta chÕ ®é c«ng x· n«ng th«n kh«ng ph¶i lµ mét h×nh thøc ng­êi ®i thuª l¹i nh÷ng phÇn ruéng ®­îc chia cña ng­êi phæ biÕn; ë miÒn T©y- Nam, n¬i mµ chóng ta h·y cßn thÊy cã chÕ ®é së kh¸c, nh÷ng n«ng d©n cã mét miÕng ®Êt "vÜnh viÔn" hay ®· h÷u ruéng ®Êt c¸ thÓ th× ë ®Êy chóng ta còng l¹i thÊy c¶ nh÷ng n«ng "tËu ®î trong mÊy n¨m" mét vµi ®ª-xi-a-tin; sau hÕt, nh÷ng d©n cã sóc vËt cµy kÐo, nh÷ng n«ng d©n kh«ng cã sóc vËy cµy kÐo1), n«ng d©n kh«ng cã nhµ cöa vµ sóc vËt, nh÷ng n«ng d©n nh÷ng ng­êi trång rau, nh÷ng cè n«ng, vµ nh÷ng t¸ ®iÒn cha truyÒn kh«ng cã ngùa vµ nh÷ng n«ng d©n cã nhiÒu ngùa. Ai còng con nèi, trong sè ®ã cã nh÷ng ng­êi cã tíi 100 ®ª-xi-a-tin hay h¬n thÕ biÕt r»ng ngay ë nh÷ng lµng mµ tæ chøc c«ng x· rÊt m¹nh th× n÷a, vµ cã nh÷ng ng­êi th× kh«ng cã lÊy mét tÊc ®Êt; nÕu chóng ta chó sù ph©n ho¸ vÒ mÆt kinh tÕ vµ chÕ ®é kinh tÕ hµng ho¸ còng ý ®Õn t×nh h×nh lµ chÕ ®é ruéng ®Êt ë nh÷ng tØnh thuéc miÒn biÓn Ban- lµm n¶y në nh÷ng ®o¸ hoa rùc rì cña t­ b¶n cho vay nÆng tÝch thËt gièng hÖt nh­ chÕ ®é ruéng ®Êt ë n­íc §øc, v. v., — l·i vµ cña ®ñ mäi h×nh thøc n« dÞch. Êy thÕ mµ nh÷ng ng­êi d©n tuý vÉn cø tiÕp tôc kÓ m·i nh÷ng c©u chuyÖn ngät ngµo
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 5 62 5 63 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy cña hä vÒ mét "®êi sèng c«ng x· n«ng th«n" nµo ®ã! * ë ®©y cÇn ph¶i kÓ thªm nh÷ng viÖc tËu ruéng ®Êt th«ng qua ng©n hµng n«ng d©n, c¸c "xu h­íng tiÕn bé trong nÒn kinh tÕ n«ng d©n": nh÷ng c¶i tiÕn "Vµ giai cÊp t­ s¶n trÎ tuæi ë n­íc ta thËt sù ®ang lín lªn kh«ng kü thuËt vµ c¶i tiÕn canh t¸c, viÖc ¸p dông nh÷ng n«ng cô c¶i tiÕn, viÖc trång ph¶i tõng ngµy mµ lµ tõng giê, tõng phót; nã kh«ng nh÷ng chØ lín lªn cá v. v., viÖc ph¸t triÓn chÕ ®é tÝn dông lo¹i nhá vµ viÖc tæ chøc nh÷ng thÞ tr­êng tiªu thô cho nh÷ng ng­êi thî thñ c«ng, v. v.. ë vïng biªn khu Do - th¸i, mµ cßn ph¸t triÓn ngay ë trong lßng n­íc Nga. B©y giê th× h·y cßn rÊt khã mµ ®­a ra ®­îc c¸c con sè vÒ sè t­ s¶n n«ng th«n lµ do chç nh÷ng phÇn tö giµu m¹nh cña giai l­îng giai cÊp Êy, nh­ng nÕu c¨n cø vµo sè l­îng ngµy cµng t¨ng cÊp Êy, nh÷ng tÇng líp trªn cña giai cÊp Êy, ®· ®æ dån c¶ vÒ thªm cña c¸c chñ ruéng ®Êt, cña nh÷ng m«n bµi ®· ph¸t ra, cña nh÷ng thµnh thÞ; ë n«ng th«n, chØ cßn ®éc cã nh÷ng "tªn lÝnh quÌn" ®¬n th­a kiÖn tõ lµng xãm göi ®Õn khiÕu n¹i vÒ bän phó hµo vµ bän th«i, cßn "bé tæng tham m­u" th× ®· ra ®ãng ë c¸c thµnh thÞ cu-l¾c còng nh­ c¨n cø vµo c¸c dÊu hiÖu kh¸c*, — th× ng­êi ta cã thÓ råi, — t«i g¸c l¹i kh«ng bµn ®Õn viÖc xuyªn t¹c sù thËt mét c¸ch cho r»ng sè l­îng cña giai cÊp t­ s¶n nµy ®· rÊt lín råi". hÕt søc hiÓn nhiªn nh­ thÕ cña nh÷ng ng­êi d©n tuý. LËp luËn ®ã l¹i cßn cã mét sai lÇm kh¸c lµm cho nã trë thµnh mét lËp T hËt lµ hoµn toµn ®óng! ChÝnh nh÷ng sù thËt ®ã — nh÷ng luËn siªu h×nh. sù thËt nµy lµ ®óng khi nãi vÒ n¨m 1879, mµ b©y giê nãi vÒ Chóng ta thÊy ë ®©y mét quan hÖ x· héi nhÊt ®Þnh, quan hÖ n¨m 1895 th× l¹i cµng ®óng h¬n n÷a — ®· lµ mét trong gi÷a ng­êi t­ s¶n nhá ë n«ng th«n (ng­êi n«ng d©n giµu cã, g· nh÷ng nÒn t¶ng cña quan ®iÓm cña nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt vÒ l¸i bu«n, tªn cu-l¾c, tªn phó hµo, v. v.) vµ ng­êi n«ng d©n "lao hiÖn thùc n­íc Nga. ®éng", dÜ nhiªn lµ lao ®éng "cho kÎ kh¸c". §èi víi nh÷ng sù thËt ®ã, chóng t«i, còng nh­ t¸c gi¶, Mèi quan hÖ Êy ®ang tån t¹i, vµ ng­êi d©n tuý sÏ kh«ng thÓ ®Òu kh«ng t¸n thµnh; chóng t«i ®Òu ®ång ý thõa nhËn r»ng phñ nhËn ®­îc tÝnh chÊt phæ biÕn cña quan hÖ ®ã. Nh­ng theo nh÷ng sù thËt ®ã biÓu thÞ nh÷ng hiÖn t­îng tr¸i víi lîi Ých ý kiÕn ng­êi Êy th× mèi quan hÖ Êy hiÖn cßn non yÕu, cho nªn cña nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt trùc tiÕp, nh­ng chóng t«i hiÓu cßn cã thÓ söa ch÷a ®­îc. nh÷ng sù thËt ®ã mét c¸ch hoµn toµn kh¸c. Trªn kia, t«i ®· NÕu thÕt kh¸ch b»ng thøc ¨n cña kh¸ch th× chóng t«i sÏ nãi nãi râ chç kh¸c nhau ®ã vÒ mÆt lý luËn. B©y giê t«i bµn sang víi ng­êi d©n tuý Êy r»ng, lÞch sö lµ do nh÷ng "c¸ nh©n ®ang mÆt thùc tiÔn cña nã. sèng" lµm ra. Söa ch÷a, thay ®æi nh÷ng quan hÖ x· héi, dÜ nhiªn Ng­êi d©n tuý nãi: giai cÊp t­ s¶n ë n­íc ta — nhÊt lµ giai lµ viÖc cã thÓ lµm ®­îc, nh­ng viÖc ®ã chØ cã thÓ thùc hiÖn ®­îc cÊp t­ s¶n n«ng th«n — cßn non yÕu; nã chØ míi ®ang ra ®êi khi nã n¶y sinh ra tõ chÝnh nh÷ng thµnh phÇn cña nh÷ng mèi th«i. Cho nªn ng­êi ta cßn cã thÓ ®Êu tranh ®­îc víi nã. Trµo quan hÖ cÇn ph¶i söa ch÷a hoÆc thay ®æi Êy. §iÒu ®ã râ nh­ l­u t­ s¶n h·y cßn ch­a m¹nh l¾m cho nªn ng­êi ta c ßn cã thÓ ban ngµy. Thö hái, ng­êi n«ng d©n "lao ®éng" cã thÓ thay ®æi quay trë l¹i phÝa sau ®­îc. B©y giê h·y cßn cã th× giê. ®­îc mèi quan hÖ Êy kh«ng? Mèi quan hÖ Êy lµ g×? Mèi quan ChØ cã mét nhµ x· héi siªu h×nh (trong thùc tiÔn, ng­êi nµy hÖ Êy lµ ë chç cã hai ng­êi s¶n xuÊt nhá cïng s¶n xuÊt d­íi chÕ biÕn thµnh mét ng­êi l·ng m¹n ph¶n ®éng hÌn nh¸t) míi cã ®é s¶n xuÊt hµng ho¸; lµ ë chç nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ®ã chia thÓ lËp luËn nh­ vËy th«i. Êy lµ t«i còng ch­a nãi ®Õn mét t¸ch nh÷ng ng­êi nµy ra "lµm ®«i"; nã lµm cho mét ng­êi th× cã ®iÒu lµ ng­êi ta gi¶i thÝch "sù non yÕu" cña giai cÊp ®­îc t­ b¶n, cßn ng­êi kia th× ph¶i lao ®éng "cho kÎ kh¸c".
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 5 64 5 65 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy thªm r»ng: nh÷ng viÖc c«ng x· tËu ruéng lµ mét ngo¹i lÖ rÊt L µm thÕ nµo mµ ng­êi n«ng d©n lao ®éng cña chóng ta hiÕm vµ kh«ng ®¸ng kÓ, cßn viÖc c¸ nh©n tËu ruéng míi lµ l¹i cã thÓ thay ®æi ®­îc mèi quan hÖ Êy khi mµ chÝnh b¶n th­êng lÖ". th©n anh ta ®ang ®øng mét ch©n ngay trªn miÕng ®Êt cÇn ph¶i thay ®æi? lµm thÕ nµo mµ anh ta cã thÓ hiÓu ®­îc r»ng lµm ¨n riªng rÏ vµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ch¼ng cã g× lµ tèt ®Ñp 1) ― chó ý c¶, khi mµ chÝnh b¶n th©n anh ta ®ang lµm ¨n riªng rÏ vµ ®ang Sau khi dÉn ra nh÷ng sè liÖu nãi vÒ sè ng­êi së h÷u ruéng chÞu mäi sù rñi may trong viÖc s¶n xuÊt cho thÞ tr­êng? khi mµ ®Êt c¸ thÓ, håi n¨m 1861, lµ 103 158 ng­êi, ®· lªn tíi 313 529 nh÷ng ®iÒu kiÖn sinh sèng Êy ®· lµm cho anh n¶y ra nh÷ng "t­ ng­êi, theo sè liÖu nh÷ng n¨m 60, vµ sau khi ®· gi¶i thÝch r»ng t­ëng vµ nh÷ng t×nh c¶m" mµ chØ ng­êi nµo s¶n xuÊt riªng rÏ së dÜ nh­ thÕ lµ v× trong tr­êng hîp thø hai, ng­êi ta ®· tÝnh cho thÞ tr­êng míi cã mµ th«i? khi mµ anh ta ®· c¸ch biÖt víi nh÷ng ng­êi n«ng d©n tiÓu t­ h÷u mµ d­íi thêi n«ng n« ng­êi nh÷ng ng­êi kh¸c do chÝnh nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt, do quy m« ta ®· kh«ng tÝnh, t¸c gi¶ nãi tiÕp: vµ tÝnh chÊt cña viÖc s¶n xuÊt cña anh ta? vµ khi mµ sù ®èi lËp cña anh ta — do t×nh tr¹ng nãi trªn — víi t­ b¶n hiÖn cßn ch­a "®ã lµ giai cÊp t­ s¶n n«ng th«n trÎ tuæi ë n­íc ta, nã ®i s¸t víi ph¸t triÓn mÊy khiÕn anh ta kh«ng thÓ hiÓu ®­îc r»ng vÊn ®Ò lµ tÇng líp tiÓu ®Þa chñ quý téc, vµ ®· liªn kÕt víi tÇng líp ®ã". ë t­ b¶n, chø kh«ng ph¶i chØ lµ ë nh÷ng "tªn bÞp bîm" vµ nh÷ng Chóng t«i sÏ tr¶ lêi r»ng: ®óng, thËt lµ hoµn toµn ®óng, nhÊt kÎ kh«n khÐo? lµ chç nãi vÒ giai cÊp t­ s¶n ®ã "®i s¸t" vµ "liªn kÕt"! Cho nªn H¸ ch¼ng ph¶i hiÓn nhiªn lµ cÇn ph¶i h­íng vµo c¸i n¬i mµ nh÷ng ng­êi nµo cho r»ng viÖc "më réng quyÒn së h÷u ruéng chÝnh mèi quan hÖ x· héi Êy (nota bene1)) ®· ®­îc ph¸t triÓn ®Êt cña n«ng d©n" cã mét ý nghÜa rÊt lín (®øng vÒ lîi Ých cña triÖt ®Ó; n¬i mµ b¶n th©n nh÷ng thµnh viªn cña nh÷ng mèi nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt trùc tiÕp mµ nãi), nghÜa lµ ngay c¶ t¸c quan hÖ x· héi Êy, tøc lµ nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt trùc tiÕp, ®· døt gi¶, ng­êi ®· nãi ®Õn ®iÒu ®ã ë trang 152, th× chóng t«i ®Òu liÖt kho¸t "ph©n ho¸ khái" chÕ ®é t­ b¶n vµ ®· "bÞ rót phÐp th«ng vµo hµng nh÷ng nhµ t­ t­ëng cña giai cÊp tiÓu t­ s¶n. c«ng" bëi chÕ ®é Êy; vµo n¬i mµ sù ®èi lËp ®· ph¸t triÓn s©u s¾c ®Õn nçi thËt lµ sê sê ra tr­íc m¾t, khiÕn cho ng­êi ta kh«ng thÓ Vµ còng chÝnh v× thÕ, mµ nh÷ng ng­êi nµo bµn ®Õn vÊn ®Ò nµo cßn ®i ®Æt vÊn ®Ò mét c¸ch ¶o t­ëng vµ lËp lê nh­ thÕ n÷a? nh÷ng c¸ nh©n hay c«ng x· tËu ruéng ®Êt, vµ bµn mét c¸ch lµm Vµ khi nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt trùc tiÕp, ®­îc ë trong nh÷ng cho ng­êi ta t­ëng r»ng "sù thiÕt lËp" chÕ ®é t­ s¶n lµ do nh÷ng ®iÒu kiÖn tiªn tiÕn, sÏ "ph©n ho¸ khái cuéc sèng" cña x· héi t­ viÖc tËu nµy quyÕt ®Þnh trªn mét møc ®é nµo ®ã, th× chóng t«i s¶n, kh«ng nh÷ng chØ trªn thùc tÕ, mµ c¶ ë trong ý thøc cña hä ®Òu cho r»ng hä ch¼ng qua chØ lµ nh÷ng tay lµm chÝnh trÞ bÞp n÷a th× lóc ®ã tÇng líp n«ng d©n lao ®éng, ë vµo trong nh÷ng bîm mµ th«i. §èi víi chóng t«i, c¶ hai tr­êng hîp ®ã ®Òu lµ ®iÒu kiÖn thËt lµ l¹c hËu vµ tåi tÖ, chÝnh hä còng sÏ biÕt "m×nh quan hÖ t­ s¶n c¶, bëi v× trong c¶ hai tr­êng hîp, tËu xÐt cho cÇn ph¶i lµm nh­ thÕ nµo ®©y" vµ sÏ ®i theo nh÷ng ng­êi b¹n cïng vÉn lµ tËu, vµ tiÒn vÉn lµ tiÒn, nghÜa lµ xÐt cho cïng ®ã vÉn cña m×nh ®ang cïng ph¶i lao ®éng "cho kÎ kh¸c". "ë n­íc ta, khi ng­êi ta nãi ®Õn viÖc n«ng d©n tËu ruéng ®Êt, vµ khi ng­êi ta gi¶i thÝch r»ng nh÷ng viÖc tËu ruéng ®Êt Êy lµ do c¸ nh©n vµ do c«ng x· th× gÇn nh­ kh«ng bao giê ng­êi ta nãi
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 5 66 5 67 V . I. L ª - n i n Néi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy lµ mét thø hµng ho¸ r¬i vµo tay anh tiÓu t­ s¶n*, bÊt kÓ ng­êi ph©n c«ng n÷a) cña bän cu-l¾c lµ mét biÓu hiÖn cña chñ nghÜa t­ b¶n trong n«ng nghiÖp. §ã lµ sù thèng trÞ cña t­ b¶n d­íi tiÓu t­ s¶n nµy ®· ®­îc tæ chøc vµo trong c«ng x· "nh»m thùc nh÷ng h×nh th¸i nguyªn thuû cña nã, cña thø t­ b¶n, mét mÆt hiÖn sù thÝch nghi víi nhau vÒ mÆt x· héi vµ cïng nhau ho¹t th× th­êng xuyªn ®Î ra chñ nghÜa t­ b¶n thµnh thÞ, chñ nghÜa t­ ®éng mét c¸ch ®ång t©m hiÖp lùc", hay lµ anh ta bÞ chia t¸ch ra b¶n ng©n hµng, tøc lµ chñ nghÜa t­ b¶n ¢u ch©u nãi chung, mµ bëi nh÷ng m¶nh ®Êt c¸ thÓ. ph¸i d©n tuý th­êng cho lµ mét c¸i g× cã tÝnh chÊt ngo¹i lai, — "V¶ ch¨ng, c¸i ®ã còng vÉn cßn xa míi nãi lªn ®­îc ®Çy ®ñ vÒ nã (vÒ vµ mÆt kh¸c, l¹i ®­îc chñ nghÜa t­ b¶n nµy duy tr× vµ nu«i giai cÊp t­ s¶n n«ng th«n trÎ tuæi). Tõ ng÷ "phó hµo" ®­¬ng nhiªn kh«ng d­ìng. Nãi tãm l¹i, chÝnh ®ã lµ mét mÆt cña tæ chøc t­ b¶n chñ ph¶i lµ tõ ng÷ míi ë n­íc Nga, nh­ng tõ ng÷ ®ã ch­a tõng bao giê cã c¸i nghÜa cña nÒn kinh tÕ quèc d©n ë n­íc Nga. nghÜa nh­ ngµy nay c¶. Con ng­êi mµ tõ ng÷ ®ã chØ, ch­a tõng bao giê ¸p bøc ®ång bµo cña h¾n ë cïng th«n mét c¸ch nÆng nÒ nh­ ngµy nay c¶. So Ngoµi ra, sù miªu t¶ qu¸ tr×nh "tiÕn ho¸" cña tªn phó hµo l¹i víi phó hµo ngµy nay, th× phó hµo ngµy x­a lµ mét nh©n vËt cã tÝnh chÊt gióp chóng ta cã thÓ v¹ch mÆt ng­êi d©n tuý. gia tr­ëng nµo ®ã vµ bao giê còng tu©n theo luËt lÖ cña c«ng x·; ®«i khi ®ã Ng­êi d©n tuý coi cuéc c¶i c¸ch n¨m 1861 lµ mét sù chØ lµ mét g· biÕng nh¸c kh«ng ch¹y theo lîi nhuËn qu¸. Ngµy nay, tõ ng÷ phª chuÈn nÒn s¶n xuÊt nh©n d©n; ng­êi Êy thÊy r»ng cã kÎ phó hµo cã mét nghÜa kh¸c h¼n. Trong ®a sè tØnh, tõ ng÷ nµy chØ cßn lµ nh÷ng chç kh¸c nhau c¨n b¶n ph©n biÖt cuéc c¶i c¸ch nµy mét kh¸i niÖm tæng qu¸t t­¬ng ®èi Ýt dïng ®Õn vµ ®­îc thay thÕ b»ng víi cuéc c¶i c¸ch ë ph­¬ng T©y. nh÷ng danh tõ kh¸c, nh­: cu-l¾c, tªn ¨n b¸m, con bu«n, chñ qu¸n, "b¾t Nh÷ng biÖn ph¸p mµ hiÖn nay ng­êi ®ã ®ang mong mÌo lÊy da", chñ thÇu, chñ hiÖu cÇm ®å, v. v.. Mét danh tõ mµ ph©n ho¸ thµnh nhiÒu danh tõ kh¸c nh­ thÕ, trong ®ã mét sè kh«ng ph¶i lµ nh÷ng mái, rót l¹i còng chØ lµ mét thø biÖn ph¸p "phª chuÈn" danh tõ míi vµ mét sè kh¸c lµ nh÷ng danh tõ hoµn toµn míi, hay Ýt ra thuéc lo¹i ®ã ®èi víi c«ng x· n«ng th«n, v. v., còng chØ lµ còng lµ nh÷ng danh tõ mµ tõ tr­íc ®Õn nay ng­êi ta kh«ng thÊy cã ë nh÷ng biÖn ph¸p t­¬ng tù lµ "®¶m b¶o phÇn ruéng ®­îc trong ng«n ng÷ th­êng dïng cña n«ng d©n, — hiÖn t­îng nµy tr­íc hÕt chia" vµ t­ liÖu s¶n xuÊt nãi chung, mµ th«i. chøng tá r»ng ®· cã mét sù ph©n c«ng trong viÖc bãc lét nh©n d©n, vµ Nh­ vËy, th­a «ng d©n tuý, lµm thÕ nµo mµ mét cuéc còng chøng tá r»ng sù c­íp bãc ®· ph¸t triÓn réng lín vµ ®· chuyªn m«n c¶i c¸ch ®· tõng "phª chuÈn nÒn s¶n xuÊt nh©n d©n" (chø ho¸. HÇu nh­ trong th«n nµo vµ lµng nµo, ng­êi ta còng cã thÓ thÊy mét hay vµi kÎ bãc lét nh­ thÕ". kh«ng ph¶i nÒn s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa) l¹i chØ ®­a ®Õn chç biÕn "g· biÕng nh¸c cã tÝnh chÊt gia tr­ëng" thµnh mét Kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a, ë ®©y, hiÖn t­îng bãc lét ngµy kÎ tham tµn t­¬ng ®èi cã nghÞ lùc, nhanh nhÑn vµ kho¸c mét lan réng, ®· ®­îc nªu lªn mét c¸ch rÊt ®óng. T¸c gi¶, còng chiÕc ¸o v¨n minh? vµ l¹i chØ ®­a ®Õn chç thay ®æi nh÷ng nh­ tÊt c¶ mäi ng­êi d©n tuý, chØ sai lÇm ë chç lµ: mÆc dÇu tÊt h×nh thøc bãc lét, nh­ c¸c cuéc c¶i c¸ch lín t­¬ng tù ë c¶ nh÷ng sù thËt Êy, hä vÉn cø kh«ng muèn hiÓu r»ng sù bãc ph­¬ng T©y th«i? lét mét c¸ch cã hÖ thèng, phæ biÕn vµ ®Òu ®Æn ®ã (thËm chÝ cã T¹i sao «ng l¹i nghÜ r»ng nh÷ng biÖn ph¸p "phª chuÈn" ________________________________________________________ sau nµy (nh÷ng biÖn ph¸p nµy hoµn toµn cã thÓ thùc hiÖn _ ®­îc d­íi h×nh thøc më réng quyÒn së h÷u ruéng ®Êt cña n«ng d©n, di d©n ë trong n­íc, ®iÒu chØnh gi¸ thuª ruéng * DÜ nhiªn, ®©y kh«ng ph¶i lµ nãi vÒ thø tiÒn chØ dïng ®Ó mua s¾m c¸c ®Êt vµ nh÷ng viÖc kh¸c hiÓn nhiªn lµ tiÕn bé nh­ng thuÇn vËt phÈm tiªu dïng cÇn thiÕt, mµ lµ nãi vÒ sè tiÒn nhµn rçi cã thÓ dµnh ra tuý t­ s¶n), — t¹i sao «ng l¹i nghÜ r»ng nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó mua t­ liÖu s¶n xuÊt.
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 5 68 5 69 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy vµ kh«ng ng­îng ngïng g×, lµm cho c¸c b¹n thÊy râ rµng nÕu nh÷ng nµy sÏ ®­a ®Õn mét c¸i g× kh¸c chø kh«ng ph¶i lµ ®­a ®Õn con ng­êi nµy ®· kh«ng ®¸nh c¾p th×a ë c¸c tiÖm gi¶i kh¸t hay kh«ng mét sù tiÕp tôc thay ®æi h×nh thøc cña t­ b¶n, kh«ng ph¶i th¸o ngän ®Ìn khÝ ë c¸c nhµ ga th× ch¼ng qua chØ v× hä sî bÞ b¾t bá tï lµ ®­a ®Õn chç tiÕp tôc ¢u ho¸ t­ b¶n h ¬n n÷a vµ chuyÓn ®ã th«i. §¹o ®øc cña nh÷ng con ng­êi nµy cßn ë d­íi møc nh÷ng yªu t­ b¶n th­¬ng nghiÖp thµnh t­ b¶n s¶n xuÊt, chuyÓn t­ cÇu s¬ thiÓu nhÊt; thø ®¹o ®øc Êy hoµn toµn x©y dùng trªn ®ång róp vµ b¶n thêi trung cæ thµnh t­ b¶n hiÖn ®¹i? chØ ®ãng khung trong nh÷ng ch©m ng«n, nh­ lµ: "®· ®i bu«n K Õt qu¶ kh«ng thÓ nµo kh¸c thÕ ®­îc, v× lý do gi¶n ®¬n * "QuÇn chóng v Én sÏ lao ®éng nh­ tr­íc kia... cho kÎ kh¸c" (bµi b¸o nµy: nh÷ng biÖn ph¸p nh­ thÕ tuyÖt nhiªn kh«ng ®ông ®ang ®­îc ph©n tÝch, tr. 135): nÕu bµn tay cña quÇn chóng mµ kh«ng ch¹m g× ®Õn t­ b¶n c ¶, nghÜa lµ kh«ng ®ông ch¹m g× ®Õn "tr¾ng" (de facto, — cßn de jure1) th× hä cã thÓ ®­îc "®¶m b¶o phÇn ruéng mèi quan hÖ gi÷a ng­êi víi ng­êi trong ®ã mét sè ng­êi ®­îc chia"), th× dÜ nhiªn sÏ kh«ng thÓ x¶y ra ®iÒu ®ã ®­îc. nµy tÝch luü tiÒn b¹c — s ¶n phÈm cña lao ®éng x· héi do chÕ ®é kinh tÕ hµng ho¸ tæ chøc ra — cßn nh÷ng ng­êi kh¸c th× 1) — V Ò mÆt thùc tÕ, — cßn vÒ mÆt ph¸p lý ch¼ng cã mét c¸i g× c¶ ngoµi hai "bµn tay"* tr¾ng, tr¾ng chÝnh lµ v× hä th× ph¶i biÕt v¬ vÐt; thî rõng ®Õn, thá ph¶i liÖu hån; ®õng bá lì dÞp may; ®· bÞ t­íc mÊt c¸i s¶n phÈm ®­îc tÝch luü vµo tay lo¹i thø nhÊt. cña r¬i cø nhÆt; khuÊt m¾t cø v¬; kh«n sèng mèng chÕt; cÇn th× luån cói còng ch¼ng sao". Råi ng­êi ta dÉn mét thÝ dô rót trong tin tøc b¸o chÝ kÓ "... Kh«ng cã vèn liÕng, bän lau nhau (trong sè nh÷ng tªn cu-l¾c ®ã, l¹i chuyÖn mét g· chñ qu¸n cho vay nÆng l·i, tªn lµ V«n-cèp, ®· ch©m v. v.) th­êng b¸m lÊy bän ®¹i th­¬ng gia lµ bän cho chóng vay m­în löa ®èt nhµ m×nh ®Ó ®­îc lÜnh mét sè tiÒn b¶o hiÓm lín. ChÝnh con hoÆc nhê chóng ®i mua hµng; nh÷ng phÇn tö kh¸ gi¶ trong bän lau ng­êi ®ã lµ kÎ mµ "«ng gi¸o vµ vÞ linh môc ë trong vïng rÊt lµ träng nhau Êy tù kinh doanh lÊy, tù giao dÞch víi c¸c thµnh phè th­¬ng väng"; mét "«ng gi¸o ®· viÕt cho h¾n tÊt c¶ c¸c ®¬n tõ kiÖn c¸o, ®Ó ®­îc nghiÖp lín vµ c¸c cöa khÈu lín, ®øng tªn ®Ó göi c¸c toa hµng ®Õn uèng r­îu". "Viªn th­ ký hµnh chÝnh tæng ®· høa víi h¾n ta lµ sÏ lõa nh÷ng n¬i ®ã vµ tù m×nh ®Õn tËn n¬i ®Ó mua nh÷ng hµng ho¸ mµ mét gia ®×nh Moãc-®va1)". "Mét nh©n viªn trong héi ®ång ®Þa ph­¬ng, trong vïng ®ßi hái. Dï c¸c b¹n cã ®i trªn con ®­êng s¾t nµo ®i n÷a, ®ång thêi còng lµ uû viªn trong héi ®ång ®ã, ®· ®Þnh gi¸ b¶o hiÓm mét c¸c b¹n lu«n lu«n gÆp trªn ghÕ h¹ng III (Ýt khi trªn ghÕ h¹ng II) hµng c¸i nhµ ®· cò n¸t cña anh ta lµ 1 000 róp", v. v.. "V«n-cèp ch¼ng ph¶i lµ mÊy chôc nh÷ng con ng­êi lo¹i ®ã ®i l¹i ®Ó gi¶i quyÕt c«ng viÖc cña mét tr­êng hîp c¸ biÖt mµ lµ mét tr­êng hîp ®iÓn h×nh. Kh«ng cã ®Þa hä. C¸c b¹n sÏ nhËn ra ®­îc nh÷ng ng­êi ®ã qua c¸ch ¨n mÆc cña hä, ph­¬ng nµo mµ ng­êi ta kh«ng thÊy nh÷ng bän V«n-cèp nµy; kh«ng cã qua nh÷ng cö chØ tr¬ trÏn hÕt søc, qua nh÷ng tiÕng c­êi ré cña hä khi ®Þa ph­¬ng nµo mµ ng­êi ta l¹i kh«ng kÓ cho c¸c b¹n nghe kh«ng cã mét bµ ®Ò nghÞ hä ®õng hót thuèc hay khi hä thÊy cã mét b¸c nhµ quª ngåi ®ã [®óng nguyªn v¨n lµ: "mét b¸c nhµ quª". C. T.], b¸c nµy nh÷ng vÒ viÖc bãc lét n«ng d©n nh­ thÕ vµ b¾t n«ng d©n ph¶i chÞu c¶nh ®ang ®i t×m mét kÕ sinh nhai vµ lµ mét ng­êi "kh«ng cã häc thøc" v× n« dÞch nh­ thÕ, mµ cßn kÓ c¶ vÒ nh÷ng vô ®èt nhµ nh­ thÕ..." b¸c ta ch¼ng hiÓu g× vÒ viÖc bu«n b¸n vµ v× b¸c ta ®i ®«i giµy cá. C¸c "... Nh­ng th¸i ®é cña n«ng d©n ®èi víi nh÷ng h¹ng ng­êi ®ã ra b¹n sÏ nhËn ra nh÷ng con ng­êi ®ã qua nh÷ng c©u chuyÖn cña hä. sao? NÕu chóng lµ nh÷ng kÎ ngu ®én, côc sóc, th« b¹o, d÷ tîn vµ nhá Th­êng th­êng lµ hä nãi vÒ "da cõu", vÒ "dÇu thùc vËt", vÒ da thuéc, nhen nh­ tªn V«n-cèp th× n«ng d©n sÏ kh«ng ­a chóng vµ sî chóng, vÒ "c¸ h­¬ng ng­", vÒ kª, v. v.. C¸c b¹n sÏ nghe thÊy hä kÓ l¹i mét c¸ch bëi v× chóng d¸m lµm tÊt c¶ mäi hµnh vi ®ª tiÖn chèng l¹i hä. Mµ hä tr¬ trÏn nh÷ng ngãn ®Çu c¬ vµ bÞp bîm cña hä, nh­: hä ®· "tèng thÞt th× ch¼ng lµm g× ®­îc chóng; nhµ cña chóng ®­îc b¶o hiÓm, chóng cã ­íp muèi ®· nÆng mïi cho mét c«ng x­ëng"; theo ý kiÕn hä, th× "chØ ngùa tèt, cã kho¸ ch¾c, cã chã d÷ vµ cã quan hÖ tèt víi c¸c nhµ cÇm cÇn chØ vÏ cho mét lÇn c¸ch lµm thÕ nµo ®Ó cho chÌ xÊu tr«ng thµnh quyÒn ë ®Þa ph­¬ng. Nh­ng nÕu nh÷ng h¹ng ng­êi ®ã l¹i th«ng minh chÌ tèt, lµ ai còng lµm ®­îc ngay"; "cã thÓ lµm cho ®­êng nÆng thªm h¬n vµ ranh kh«n h¬n V«n-cèp, nÕu trong khi bãc lét vµ n« dÞch n«ng b»ng c¸ch thÊm vµo ®ã ba phun-t¬ n­íc l· mµ kh¸ch hµng kh«ng sao d©n, chóng l¹i lÊy nh÷ng h×nh thøc bÒ ngoµi ®Ñp ®Ï ®Ó che ®Ëy; nÕu biÕt ®­îc", v. v.. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã ®­îc kÓ ra mét c¸ch tr¾ng trîn
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 5 70 5 71 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy trong khi kÝn ®¸o nhÐt tói mét róp, chóng l¹i c«ng khai bá ra hai xu; (tr. 152), v. v.,—tãm l¹i, ng­êi ta cã c¶m t­ëng r»ng tÊt c¶ nÕu chóng ®· kh«ng tiÕc nöa chai r­îu m¹nh hay mét thïng kª bá ra nh÷ng c¸i ®ã hoµn toµn kh«ng ph¶i tÊt yÕu lµ do tæ chøc hiÖn cho mét lµng bÞ n¹n ch¸y nhµ, th× chóng ®­îc n«ng d©n vÞ nÓ, nghe nay cña nÒn kinh tÕ x· héi ë n­íc ta ®Î ra. theo vµ kÝnh träng; n«ng d©n coi chóng nh­ cha nu«i, nh­ ©n nh©n cña Ng­êi m¸c-xÝt, chÝnh lµ cã ý kiÕn ng­îc h¼n l¹i; ng­êi m¸c- nh÷ng ng­êi nghÌo, lµm nh­ thÓ kh«ng cã chóng th× ng­êi nghÌo sÏ xÝt kh¼ng ®Þnh r»ng ®ã hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ mét sù ngÉu chÕt. N«ng d©n coi chóng lµ nh÷ng bËc th«ng minh, göi cho chóng c¶ nhiªn, mµ ®ã lµ mét sù tÊt yÕu, mét sù tÊt yÕu do ph­¬ng thøc con c¸i cña m×nh ®Ó häc viÖc, vµ hä lÊy lµm vinh dù vÒ viÖc con trai s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa thèng trÞ ë n­íc Nga quyÕt ®Þnh. m×nh ®· ®­îc vµo lµm viÖc ë cöa hµng cña chóng, v× hä tin ch¾c r»ng ng­êi ta sÏ lµm cho nã nªn ng­êi”. Mét khi n«ng d©n ®· trë thµnh ng­êi s¶n xuÊt hµng ho¸ (hiÖn nay hÕt th¶y mäi n«ng d©n ®Òu ®· trë thµnh ng­êi T«i ®· dông ý dÉn ra mét c¸ch rÊt ®Çy ®ñ mét ®o¹n nghÞ s¶n xuÊt hµng ho¸ råi) th× "®¹o ®øc" cña hä tÊt nhiªn lµ sÏ luËn cña t¸c gi¶, cèt ®Ó cho mäi ng­êi thÊy r»ng mét ng­êi ph¶i "x©y dùng trªn ®ång róp", vµ ng­êi ta còng kh«ng thÓ quy tr¸ch nhiÖm cho hä vÒ ®iÒu ®ã ®­îc v× chÝnh 1) Moãc-®va lµ mét d©n téc thiÓu sè. ngay nh÷ng ®iÒu kiÖn cña cuéc sèng ®· buéc hä ph¶i s¨n vÉn th­êng ph¶n ®èi c¸i luËn ®iÓm cho r»ng tæ chøc cña nÒn ®ång róp b»ng mäi m¸nh khoÐ bu«n b¸n*. T×nh h×nh ®· nh­ kinh tÕ x· héi Nga lµ mét tæ chøc t­ s¶n, th× ®· nhËn ®Þnh giai thÕ th× dï kh«ng ph¹m ph¶i mét téi h×nh sù nµo, kh«ng cã mét cÊp t­ s¶n trÎ tuæi ë n­íc ta nh­ thÕ nµo. Ph©n tÝch lêi nhËn ®Þnh sù n« dÞch nµo, kh«ng cã mét sù gian lËn nµo, "n«ng d©n" còng nµy, chóng ta cã thÓ thÊy râ ®­îc nhiÒu ®iÓm trong lý luËn cña chñ nghÜa M¸c ë Nga, còng nh­ thÊy ®­îc râ tÝnh chÊt cña vÉn cø ph©n ho¸ thµnh kÎ giµu vµ ng­êi nghÌo. Sù b×nh ®¼ng nh÷ng lêi ®¶ kÝch mµ nh÷ng ng­êi d©n tuý thêi nay vÉn th­êng x­a kia, b©y giê kh«ng ®øng v÷ng næi tr­íc nh÷ng biÕn ®éng tung ra ®Ó chèng chñ nghÜa M¸c. cña thÞ tr­êng. §ã kh«ng ph¶i lµ mét sù suy luËn, ®ã lµ mét sù Lóc ®Çu, ta thÊy h×nh nh­ t¸c gi¶ ®· hiÓu râ nh÷ng gèc rÔ s©u thËt. Vµ sù thËt lµ "cña c¶i" cña mét sè Ýt ng­êi ®· chuyÓn ho¸, xa cña tÇng líp t­ s¶n nµy, nh÷ng mèi quan hÖ cña nã víi tÇng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã, thµnh t­ b¶n, vµ "sù nghÌo khã" cña líp ®¹i t­ s¶n mµ nã vÉn "gÇn gòi", nh÷ng mèi quan hÖ cña nã quÇn chóng ®· buéc quÇn chóng ph¶i b¸n ®«i tay cña m×nh, víi n«ng d©n lµ nh÷ng ng­êi ®· ®em göi cho nã "con c¸i cña ph¶i lao ®éng cho kÎ kh¸c. Nh­ vËy, theo quan ®iÓm cña ng­êi m×nh ®Ó häc viÖc"; nh­ng nh÷ng thÝ dô mµ «ng ta dÉn ra chøng m¸c-xÝt th× chñ nghÜa t­ b¶n ®· ®­îc thiÕt lËp v÷ng vµng råi, nã tá r»ng «ng ta cßn xa míi ®¸nh gi¸ ®­îc ®Çy ®ñ søc m¹nh vµ sù ®· h×nh thµnh vµ ®· h×nh thµnh râ rÖt kh«ng nh÷ng chØ ë trong v÷ng bÒn cña hiÖn t­îng nµy. ngµnh c«ng nghiÖp c«ng x­ëng vµ nhµ m¸y mµ cßn c¶ ë n«ng Trong nh÷ng thÝ dô cña «ng ta, «ng ta nãi ®Õn nh÷ng téi th«n n÷a, nãi chung ë kh¾p n­íc Nga. h×nh sù, nh÷ng thñ ®o¹n bÞp bîm, nh÷ng vô tù ®èt nhµ, v. v.. B©y giê th× c¸c b¹n cã thÓ thÊy ®­îc c¸c ngµi d©n tuý th«ng Ng­êi ta cã c¶m t­ëng r»ng t×nh tr¹ng n«ng d©n "bÞ bãc lét vµ minh ®Õn møc nµo, khi mµ tr¶ lêi l¹i lý lÏ cña ng­êi m¸c-xÝt bÞ n« dÞch" chØ lµ mét sù ngÉu nhiªn th«i, chØ lµ hËu qu¶ (nh­ kh¼ng ®Þnh r»ng së dÜ cã nh÷ng "hiÖn t­îng ®¸ng buån" Êy ë t¸c gi¶ ®· nãi ë trªn kia) cña nh÷ng ®iÒu kiÖn sinh sèng khã n«ng th«n th× kh«ng ph¶i lµ t¹i chÝnh s¸ch, kh«ng ph¶i v× thiÕu kh¨n, cña "nh÷ng quan niÖm ®¹o ®øc th« bØ", cña nh÷ng viÖc ruéng ®Êt, kh«ng ph¶i v× s­u thuÕ, còng kh«ng ph¶i v× nh÷ng g©y trë ng¹i "trong viÖc phæ cËp s¸ch b¸o trong nh©n d©n"
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 5 72 5 73 V . I. L ª - n i n N éi dung kinh tÕ cña chñ nghÜ a d©n tóy d©n "®éc lËp", «ng ta ®· kh«ng thÓ kh«ng nãi ®Õn còng "c¸ nh©n" xÊu, mµ v× chñ nghÜa t­ b¶n; r»ng tÊt c¶ c¸i ®ã ®Òu lµ chÝnh ph¹m trï giai cÊp t­ s¶n, lµ ph¹m trï m­în ë tÊt yÕu vµ kh«ng thÓ tr¸nh khái trong ®iÒu kiÖn cã ph­¬ng thøc nh÷ng c«ng thøc trõu t­îng vµ ë nh÷ng gi¸o ®iÒu cña s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa, d­íi sù thèng trÞ cña giai cÊp t­ s¶n, ng­êi kh¸c; «ng ta ®· kh«ng thÓ kh«ng x¸c nhËn r»ng th× ng­êi d©n tuý ®· l¹i la lªn r»ng nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt muèn giai cÊp t­ s¶n nµy lµ mét ®iÓn h×nh cña n«ng th«n chø t­íc ®o¹t ruéng ®Êt cña n«ng d©n, r»ng hä "thÝch" ng­êi v« s¶n kh«ng ph¶i lµ mét tr­êng hîp c¸ biÖt, r»ng nã liªn hÖ víi h¬n ng­êi n«ng d©n "®éc lËp", r»ng hä tá ra "khinh bØ vµ ®éc ¸c" giai cÊp ®¹i t­ s¶n ë thµnh thÞ b»ng nh÷ng sù g¾n bã rÊt ®èi víi c¸c "c¸ nh©n"—ch¼ng kh¸c g× lêi mÊy c« tiÓu th­ tØnh nhá chÆt chÏ, r»ng nã còng liªn hÖ víi n«ng d©n lµ nh÷ng vµ lêi «ng Mi-khai-lèp-xki ®· ®¸p l¹i «ng Xt¬-ru-vª! ng­êi ®· "göi cho chóng c¶ con c¸i cña m×nh ®Ó häc viÖc", vµ nãi mét c¸ch kh¸c, giai cÊp t­ s¶n trÎ tuæi Êy Qua c¸i bøc tranh n«ng th«n thËt ®¸ng chó ý v× nã do ®èi ®· tho¸t thai tõ trong néi bé giai cÊp n«ng d©n. Nh­ vËy ph­¬ng vÏ ra Êy, chóng ta thÊy râ rµng nh÷ng lêi b¸c bÎ mµ ta thÊy r»ng giai cÊp t­ s¶n trÎ tuæi nµy n¶y sinh ra tõ ng­êi ta vÉn th­êng ®­a ra ®Ó chèng l¹i nh÷ng ng­êi trong lßng "c«ng x· n«ng th«n" n­íc ta, chø kh«ng * Xem: U-xpen-xki 1 08. 1) — b»ng bÊt kú gi¸ nµo; cho b»ng ®­îc m¸c-xÝt, lµ phi lý biÕt bao, vµ lµ gi¶ t¹o biÕt bao — nh÷ng ph¶i tõ bªn ngoµi c«ng x·; r»ng giai cÊp t­ s¶n nµy n¶y sinh lêi b¸c bÎ Êy nãi tr¸i víi sù thËt vµ quªn c¶ nh÷ng lêi ra tõ chÝnh nh÷ng quan hÖ x· héi ë ngay trong néi bé giai tuyªn bè tr­íc kia — v× chØ nh»m môc ®Ých duy nhÊt lµ cÊp n«ng d©n ®· trë thµnh giai cÊp nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt cøu coòte que coòte1) lÊy nh÷ng lý luËn ®Çy ¶o t­ëng vµ hµng ho¸. Chóng ta thÊy r»ng kh«ng nh÷ng chØ cã "1 400 000 tho¶ hiÖp kia, nh÷ng lý luËn mµ may thay hiÖn nay kh«ng ng­êi" lao ®éng cho t­ b¶n mµ toµn bé quÇn chóng n«ng cßn mét søc m¹nh nµo cã thÓ cøu næi n÷a. d©n ®Òu lao ®éng cho t­ b¶n, ®Òu bÞ t­ b¶n "chi phèi" c¶. Khi nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt bµn vÒ chñ nghÜa t­ b¶n ë Nh­ vËy th× tõ nh÷ng sù thËt ®ã, — nh÷ng sù thËt kh«ng Nga, hä ®Òu sao l¹i nh÷ng c«ng thøc ®· cã s½n vµ nh¾c ph¶i lµ do mét ng­êi m¸c-xÝt nµo ®ã "theo chñ nghÜa thÇn l¹i, nh­ mét gi¸o ®iÒu, nh÷ng luËn ®iÓm sao chÐp tõ bÝ vµ siªu h×nh" vµ th­êng tin vµo nh÷ng "tam ®o¹n thøc", nh÷ng ®iÒu kiÖn hoµn toµn kh¸c h¼n. NÒn s¶n xuÊt t­ x¸c nhËn, mµ lµ do mét nhµ d©n tuý ®éc ®¸o, biÕt ®¸nh gi¸ b¶n chñ nghÜa ë Nga, xÐt vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nã nh÷ng ®Æc ®iÓm cña ®êi sèng ë Nga, x¸c nhËn, — ai lµ vµ vÒ tÇm quan träng cña nã, ta ®Òu thÊy nã nhá bÐ kh«ng ®¸ng kÓ (sè c«ng nh©n lµm viÖc trong c¸c c«ng ng­êi ®· rót ra nh÷ng kÕt luËn ®óng h¬n? Ph¶i ch¨ng lµ x­ëng vµ nhµ m¸y ë n­íc ta céng l¹i tÊt c¶ chØ cã 1 400 000 ng­êi d©n tuý, khi «ng ta bµn ®Õn viÖc lùa chän mét con ng­êi), thÕ mµ nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt l¹i ®em suy réng ra ®­êng tèt h¬n, lµm nh­ thÓ t­ b¶n ch­a tù m×nh lùa chän; ®èi víi c¶ quÇn chóng n«ng d©n lµ nh÷ng ng­êi ®ang khi «ng ta bµn ®Õn viÖc chuyÓn sang mét chÕ ®é kh¸c, mét cßn cã ruéng ®Êt. §ã lµ mét trong sè nh÷ng lêi b¸c bÎ chÕ ®é mµ ng­êi ta tr«ng ®îi ë "x· héi", vµ ë "nhµ n­íc", mµ phe d©n tuý - tù do chñ nghÜa rÊt ­a dïng. nghÜa lµ tr«ng ®îi ë nh÷ng phÇn tö ®· tr­ëng thµnh chÝnh ThÕ mµ, chÝnh bøc tranh n«ng th«n nµy l¹i cho chóng trªn c¬ së sù lùa chän ®ã vµ v× sù lùa chän ®ã? hay lµ ng­êi ta thÊy r»ng khi ng­êi d©n tuý m« t¶ t×nh h×nh cña m¸c-xÝt, tøc lµ ng­êi ®· tõng nãi r»ng m¬ t­ëng nh÷ng con nh÷ng n«ng d©n "ë trong c«ng x·" vµ cña nh÷ng n«ng
nguon tai.lieu . vn
Chính trị học Báo chí - Truyền thông Xã hội học Giáo dục học Tâm lý học Lịch sử - Văn hoá Triết học Ngôn ngữ học Thư viện thông tin Văn học nước ngoài Ngư nghiệp Hành chính - Pháp luật Địa lý - Địa danh Văn học Việt nam Lịch sử Đảng CNXH - KH Tư Tưởng HCM Ngụ ngôn - Cổ tích Ca dao - Tục ngữ Hoá học Sinh học Y khoa - Dược Kinh tế học