1. Trang Chủ
  2. Triết học
  3. [Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Marx tập 1 phần 4

[Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Marx tập 1 phần 4

Tham khảo tài liệu '[triết học] triết học lenin - học thuyết marx tập 1 phần 4', khoa học xã hội, chính trị - triết học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. N h÷ng ng­êi b¹n d©n lµ t hÕ nµo V . I. L ª - n i n 2 28 2 27 nh÷ng ph­¬ng ph¸p chia lÞch sö lµm ba giai ®o¹n ®Òu lÊy ®Ò chung vÒ quan hÖ gi÷a nh÷ng h×nh thøc vµ nh÷ng ®iÒu chÝnh nh÷ng ph¹m trï qu¸ khø, hiÖn t¹i vµ t­

Thể loại Tài liệu miễn phí Triết học

Số trang 42

Ngày tạo 8/29/2018 8:26:47 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải [Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Mar... (.pdf)

Xem mẫu

  1. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. N h÷ng "ng­êi b¹n d©n" lµ t hÕ nµo V . I. L ª - n i n 2 28 2 27 nh÷ng ph­¬ng ph¸p chia lÞch sö lµm ba giai ®o¹n ®Òu lÊy ®Ò chung vÒ quan hÖ gi÷a nh÷ng h×nh thøc vµ nh÷ng ®iÒu chÝnh nh÷ng ph¹m trï qu¸ khø, hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai lµm c¬ kiÖn tån t¹i vËt chÊt cña nh÷ng h×nh thøc ®ã, vµ cã mét c¸ch së". ThËt míi th©m thóy lµm sao! Nh­ng cã ai l¹i kh«ng biÕt rÊt hay ®Ó ®Æt vÊn ®Ò ®ã trªn mét lÜnh vùc nhÊt ®Þnh". ― r»ng khi xem xÐt bÊt cø mét hiÖn t­îng x· héi nµo trong qu¸ "Quan hÖ gi÷a nh÷ng h×nh thøc vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn tån t¹i vËt tr×nh ph¸t triÓn cña nã, th× bao giê ng­êi ta còng t×m thÊy chÊt cña nh÷ng h×nh thøc ®ã", ― ®ã chÝnh lµ vÊn ®Ò quan hÖ trong ®ã nh÷ng vÕt tÝch cña qu¸ khø, nh÷ng c¬ së cña hiÖn gi÷a nh÷ng mÆt kh¸c nhau cña ®êi sèng x· héi, lµ vÊn ®Ò kiÕn t¹i vµ nh÷ng mÇm mèng cña t­¬ng lai? Nh­ng ph¶i ch¨ng lµ tróc th­îng tÇng gåm nh÷ng quan hÖ x· héi vÒ t­ t­ëng ë ¡ng-ghen, ch¼ng h¹n, l¹i ®i nghÜ ®Õn viÖc kh¼ng ®Þnh r»ng trªn nh÷ng quan hÖ vËt chÊt, vÊn ®Ò mµ häc thuyÕt duy vËt lÞch sö cña ®¹o ®øc («ng chØ nãi ®Õn "hiÖn t¹i") chØ ®ãng chñ nghÜa ®· gi¶i quyÕt. Chóng ta h·y ®äc tiÕp. khung trong ba thêi kú nãi trªn? r»ng ®¹o ®øc phong kiÕn l¹i "Nãi ®óng ra, toµn bé bé "T­ b¶n" (do t«i viÕt ng¶) lµ kh«ng xuÊt hiÖn, ch¼ng h¹n, sau ®¹o ®øc n« lÖ, vµ ®¹o ®øc n« nh»m nghiªn cøu xem mét h×nh th¸i x· héi, mét khi ®· xuÊt lÖ l¹i kh«ng xuÊt hiÖn sau ®¹o ®øc cña céng ®ång céng s¶n hiÖn, th× ph¸t triÓn kh«ng ngõng nh­ thÕ nµo, t¨ng c­êng chñ nghÜa nguyªn thuû? §¸ng lÏ ph¶i phª ph¸n nghiªm chØnh nh­ thÕ nµo nh÷ng nÐt ®iÓn h×nh cña nã b»ng c¸ch chinh ý ®Þnh cña ¡ng-ghen muèn v¹ch râ nh÷ng trµo l­u t­ t­ëng phôc, ®ång hãa nh÷ng ph¸t hiÖn, nh÷ng ph¸t minh, nh÷ng ®¹o ®øc hiÖn t¹i b»ng c¸ch gi¶i thÝch nh÷ng t­ t­ëng ®ã theo c¶i tiÕn cña c¸c ph­¬ng thøc s¶n xuÊt, nh÷ng thÞ tr­êng míi, quan ®iÓm duy vËt chñ nghÜa, th× «ng Mi-khai-lèp-xki l¹i hiÕn c¶ b¶n th©n khoa häc n÷a, b»ng c¸ch b¾t nh÷ng c¸i ®ã phôc vô m×nh, vµ xem h×nh th¸i ®ã cuèi cïng tá ra kh«ng thÓ chóng ta mét trµng nh÷ng c©u trèng rçng nhÊt! ®øng v÷ng ®­îc nh­ thÕ nµo khi nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt VÒ nh÷ng thñ ®o¹n "phª ph¸n" ®ã cña «ng Mi-khai-lèp- tiÕp tôc biÕn ®æi h¬n n÷a". xki, ― mét sù phª ph¸n b¾t ®Çu b»ng lêi tuyªn bè r»ng ThËt lµ l¹ lïng! N¨m 1877, "Toµn bé bé "T­ b¶n"" lµ «ng ta kh«ng biÕt quan niÖm duy vËt lÞch sö ®· ®­îc tr×nh nh»m nghiªn cøu, trªn quan ®iÓm duy vËt, mét h×nh th¸i bµy trong t¸c phÈm nµo, ― nÕu nh¾c l¹i r»ng ®· cã mét x· héi nhÊt ®Þnh (vËy th× chñ nghÜa duy vËt lµ g×, nÕu thêi kú t¸c gi¶ ®· biÕt mét trong nh÷ng t¸c phÈm Êy kh«ng ph¶i lµ sù gi¶i thÝch nh÷ng h×nh th¸i x· héi b»ng vµ ®· biÕt ®¸nh gi¸ t¸c phÈm ®ã ®óng h¬n th× cã lÏ kh«ng nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt?), ― nh­ng ®Õn n¨m 1894 th× ng­êi ph¶i lµ v« Ých. N¨m 1877, «ng Mi-khai-lèp-xki ®· cã ý kiÕn ta l¹i kh«ng biÕt t×m sù tr×nh bµy vÒ chñ nghÜa duy vËt Êy ë nhËn xÐt bé "T­ b¶n" nh­ sau: "NÕu ng­êi ta nhÊc ra khái bé ®©u, ë trong t¸c phÈm nµo! "T­ b¶n" c¸i n¾p nÆng nÒ, th« kÖch vµ kh«ng cÇn thiÕt, tøc lµ N¨m 1877, trong bé "T­ b¶n" ®· cã "sù nghiªn cøu" xem c¸i n¾p phÐp biÖn chøng cña Hª-ghen (Cã kú quÆc kh«ng? T¹i "h×nh th¸i ®ã (NghÜa lµ h×nh th¸i t­ b¶n chñ nghÜa cã ph¶i sao n¨m 1877 "phÐp biÖn chøng cña Hª-ghen" lµ "kh«ng cÇn thÕ kh«ng?) tá ra kh«ng thÓ ®øng v÷ng ®­îc (xin chó ý kü thiÕt", cßn n¨m 1894 th× chñ nghÜa duy vËt l¹i dùa trªn "tÝnh ®iÓm nµy!) nh­ thÕ nµo khi nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt tiÕp tôc tuyÖt ®èi cña qu¸ tr×nh biÖn chøng"?) th× ngoµi nh÷ng gi¸ trÞ biÕn ®æi h¬n n÷a", ― nh­ng ®Õn n¨m 1894 th× l¹i hoµn toµn kh¸c cña t¸c phÈm Êy ra chóng ta sÏ thÊy trong ®ã cã nh÷ng ch¼ng thÊy cã mét sù nghiªn cøu nµo n÷a; cßn niÒm tin r»ng tµi liÖu ®­îc nghiªn cøu mét c¸ch tuyÖt diÖu ®Ó gi¶i quyÕt vÊn
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. N h÷ng "ng­êi b¹n d©n" lµ t hÕ nµo V . I. L ª - n i n 2 30 2 29 h×nh th¸i t­ b¶n chñ nghÜa kh«ng thÓ ®øng v÷ng ®­îc tr­íc m×nh, còng nh­ nh÷ng ng­êi d©n chñ - x· héi Nga (trong sù tiÕp tôc ph¸t triÓn h¬n n÷a cña nh÷ng lùc l­îng s¶n xuÊt nh÷ng tr­íc t¸c cña Plª-kha-nèp, ng­êi ta th­êng thÊy th× l¹i dùa "hoµn toµn trªn ®o¹n cuèi cïng cña tam ®o¹n thøc nh÷ng nhËn xÐt rÊt ®óng vÒ «ng Mi-khai-lèp-xki), ®· gi¶i cña Hª-ghen"! N¨m 1877, «ng Mi-khai-lèp-xki ®· viÕt r»ng thÝch cho «ng ta râ mèi m©u thuÉn kh«ng thÓ ®iÒu hoµ ®­îc "sù ph©n tÝch nh÷ng mèi quan hÖ gi÷a mét h×nh th¸i x· héi gi÷a chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng vµ khoa x· héi häc chñ nhÊt ®Þnh vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn tån t¹i vËt chÊt cña h×nh th¸i quan, ― vµ «ng Mi-khai-lèp-xki, ®¸ng lÏ ph¶i b¾t tay vµo x· héi ®ã sÏ m·i m·i (do t«i viÕt ng¶) lµ mét c¸i bia kû niÖm nghiªn cøu vÊn ®Ò ®ã mét c¸ch nghiªm tóc th× l¹i chØ biÕt næi søc m¹nh l«-gÝch vµ häc thøc uyªn b¸c phi th­êng cña t¸c nãng lªn th«i. §¸ng lÏ ph¶i hoan nghªnh M¸c (nh­ trong gi¶", ― nh­ng ®Õn n¨m 1894, «ng ta l¹i tuyªn bè r»ng häc nh÷ng n¨m 1872 vµ 1877)59 th× b©y giê «ng ta l¹i nÊp sau thuyÕt chñ nghÜa duy vËt ch­a hÒ bao giê vµ ch­a hÒ ë ®©u nh÷ng lêi khen ngîi ®¸ng ngê mµ sña l¹i M¸c, lµm rïm beng ®­îc kiÓm nghiÖm vµ luËn chøng mét c¸c khoa häc c¶! lªn vµ nãi xÊu nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt Nga v× hä kh«ng muèn ThËt lµ l¹ lïng! ThËt ra, nh­ thÕ nghÜa lµ thÕ nµo? Cã c¸i g× tho¶ m·n víi viÖc "b¶o hé nh÷ng kÎ yÕu nhÊt vÒ mÆt kinh ®· x¶y ra vËy? tÕ", víi nh÷ng kho hµng hãa vµ nh÷ng sù c¶i thiÖn ë n«ng Cã hai ®iÒu ®· x¶y ra: thø nhÊt lµ chñ nghÜa x· héi Nga, th«n, víi nh÷ng nhµ b¶o tµng vµ nh÷ng ¸c-ten cho thî thñ chñ nghÜa x· héi n«ng d©n trong nh÷ng n¨m 70, ― tøc lµ c«ng vµ nh÷ng biÖn ph¸p tiÕn bé tiÓu thÞ d©n cã thiÖn ý kh¸c, c¸i chñ nghÜa "dÌ bØu" tù do v× tù do mang tÝnh chÊt t­ mµ l¹i muèn vÉn cø lµ nh÷ng ng­êi "nhiÖt huyÕt", nh÷ng s¶n, c¸i chñ nghÜa ®· ®Êu tranh chèng l¹i nh÷ng "ng­êi tù ng­êi chñ tr­¬ng c¸ch m¹ng x· héi, muèn huÊn luyÖn, l·nh do chñ nghÜa tr¸n cao" lµ nh÷ng kÎ ®· t×m ®ñ mäi c¸ch ®Ó ®¹o, tæ chøc nh÷ng thµnh phÇn x· héi thËt sù c¸ch m¹ng. che giÊu nh÷ng ®èi kh¸ng trong ®êi sèng n­íc Nga, c¸i chñ nghÜa ®· m¬ t­ëng mét cuéc c¸ch m¹ng n«ng d©n, ― Sau khi ®· nãi l¹c ®Ò mét chót vµo qu¸ khø xa x«i, t«i ® · hoµn toµn tan r· vµ ®· ®Î ra c¸i chñ nghÜa tù do tiÓu thÞ thiÕt t­ëng cã thÓ chÊm døt viÖc ph©n tÝch "sù phª ph¸n" cña d©n tÇm th­êng coi nh÷ng xu h­íng tiÕn bé cña kinh «ng Mi-khai-lèp-xki ®èi víi lý luËn cña M¸c. VËy chóng ta tÕ n«ng d©n lµ nh÷ ng hiÖn t­î ng "lµm cho ng­êi ta h·y thö tæng kÕt, h·y thö tãm t¾t nh÷ng "luËn cø" cña nhµ phÊn k h ëi" m µ qu ªn r »n g nh÷ ng xu h­íng ®ã c ã kÌm phª ph¸n l¹i xem. theo (vµ ®­îc quyÕt ®Þnh bëi) viÖc t­íc ®o¹t sè ®«ng Häc thuyÕt, mµ «ng ®Þnh t©m ph¸ hñy th× mét lµ dùa trªn n«ng d©n. ― Thø hai lµ n¨m 1877, «ng Mi-khai-lèp-xki ®· say quan ®iÓm duy vËt lÞch sö vµ hai lµ dùa trªn ph­¬ng ph¸p biÖn s­a víi nhiÖm vô cña «ng lµ b¶o vÖ M¸c ― con ng­êi cã "nhiÖt chøng. huyÕt" (nghÜa lµ ng­êi x· héi chñ nghÜa vµ ng­êi c¸ch m¹ng) ― VÒ ®iÓm thø nhÊt th× tr­íc hÕt nhµ phª ph¸n ®· tuyªn bè c hèng l¹i nh÷ng nhµ phª ph¸n thuéc ph¸i tù do, ®Õn nçi «ng r»ng «ng ta kh«ng biÕt chñ nghÜa duy vËt ®· ®­îc tr×nh bµy ta kh«ng nhËn thÊy r»ng ph­¬ng ph¸p cña M¸c kh«ng thÓ trong t¸c phÈm nµo. Kh«ng t×m thÊy sù tr×nh bµy ®ã ë ®©u t­¬ng dung ®­îc víi ph­¬ng ph¸p cña riªng «ng ta. Nh­ng c¶, «ng ta tù m×nh bÞa ra mét ®Þnh nghÜa cho chñ nghÜa duy ¡ng-ghen, trong nh÷ng bµi b¸o vµ trong nh÷ng tr­íc t¸c cña vËt. §Ó cho ng­êi ta thÊy ®­îc nh÷ng tham väng qu¸ ®¸ng
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. N h÷ng "ng­êi b¹n d©n" lµ t hÕ nµo V . I. L ª - n i n 2 32 2 31 cña chñ nghÜa duy vËt Êy, «ng ta ®· bÞa ra r»ng nh÷ng ng­êi quan hÖ kinh tÕ lµ mét kiÕn tróc th­îng tÇng x©y dùng trªn duy vËt chñ nghÜa tù cho lµ ®· gi¶i thÝch ®­îc toµn bé qu¸ nh÷ng quan hÖ nam n÷ vµ quan hÖ gia ®×nh. Nh÷ng lêi chØ khø, hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai cña loµi ng­êi, ― vµ sau nµy, khi dÉn mµ nhµ phª ph¸n nghiªm chØnh ®ã ®­a ra ë ®©y lµm ®· ®èi chiÕu víi lêi tuyªn bè thËt sù cña nh÷ng ng­êi m¸c- gi¸o huÊn cho nh÷ng nhµ duy vËt chñ nghÜa, ®· lµm cho xÝt, thÊy r»ng chØ cã ®éc mét h×nh th¸i x· héi ®­îc hä coi lµ chóng ta giµu thªm b»ng c¸i ch©n lý s©u s¾c nãi r»ng kh«ng ®· ®­îc gi¶i thÝch th«i, th× nhµ phª ph¸n bÌn qu¶ quyÕt r»ng thÓ cã chÕ ®é thõa kÕ, nÕu kh«ng cã viÖc sinh con ®Î c¸i, nh÷ng nhµ duy vËt chñ nghÜa ®· thu hÑp ®Þa bµn ho¹t ®éng r»ng "g¾n liÒn" víi nh÷ng s¶n phÈm cña viÖc sinh con ®Î c¸i cña chñ nghÜa duy vËt vµ nh­ thÕ lµ hä tù ®¶ l¹i hä. §Ó cho ®ã lµ mét t©m lý phøc t¹p, r»ng con c¸i ®Òu ®­îc gi¸o dôc ng­êi ta thÊy ®­îc nh÷ng ph­¬ng ph¸p dïng ®Ó x©y dùng theo tinh thÇn cña ng­êi cha. §ång thêi, chóng ta còng ®­îc nÒn chñ nghÜa duy vËt ®ã, «ng ta ®· bÞa ra r»ng chÝnh nh÷ng biÕt r»ng nh÷ng mèi liªn hÖ d©n téc lµ sù kÕ tôc vµ tæng ng­êi duy vËt chñ nghÜa ®· tù m×nh c«ng nhËn lµ sù hiÓu hîp cña nh÷ng liªn hÖ thÞ téc. TiÕp tôc nh÷ng sù nghiªn biÕt cña hä h·y cßn qu¸ non yÕu ®Ó cã thÓ lµm ®­îc c¸i c«ng cøu lý luËn cña m×nh vÒ chñ nghÜa duy vËt, nhµ phª ph¸n viÖc nh­ viÖc x©y dùng chñ nghÜa x· héi khoa häc, tuy r»ng ®· nhËn thÊy r»ng néi dung cña nhiÒu luËn cø cña nh÷ng M¸c vµ ¡ng-ghen ®· chØ c«ng nhËn r»ng hai «ng hiÓu ng­êi m¸c-xÝt lµ ë chç sù ¸p bøc vµ sù bãc lét quÇn chóng biÕt ch­a ®Çy ®ñ (n¨m 1845 - 1846) vÒ lÞch sö kinh tÕ nãi ®Òu lµ "tÊt yÕu" d­íi chÕ ®é t­ s¶n, vµ chÕ ®é nµy "tÊt yÕu" chung vµ tuy r»ng hai «ng ®· kh«ng bao giê cho xuÊt b¶n ph¶i biÕn thµnh chÕ ®é x· héi chñ nghÜa, ― v µ thÕ lµ «ng ta c¸i t¸c phÈm ®ã chøng tá nh÷ng hiÓu biÕt cña hai «ng tuyªn bè ngay r»ng sù tÊt yÕu lµ mét dÊu ngoÆc qu¸ chung h·y cßn non yÕu. Sau khi vµo ®Çu nh­ vËy råi, ng­êi ta chung (nÕu kh«ng nãi râ c¸i mµ ng­êi ta cho lµ tÊt yÕu, hiÕn chóng ta mét lêi phª ph¸n nh­ sau: bé "T­ b¶n" ®· chÝnh lµ c¸i g×), r»ng do ®ã, nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt lµ nh÷ng bÞ sôp ®æ v× nã chØ nãi ®Õn cã ®éc mét thêi kú th«i, cßn nhµ thÇn bÝ vµ nh÷ng nhµ siªu h×nh häc. Nhµ phª ph¸n nhµ phª ph¸n l¹i cÇn nãi ®Õn tÊt c¶ mäi thêi kú, vµ còng còng tuyªn bè r»ng luËn chiÕn cña M¸c chèng nh÷ng lµ v× bé "T­ b¶n" kh«ng x¸c lËp chñ nghÜa duy vËt kinh tÕ ng­êi duy t©m chñ nghÜa th× "phiÕn diÖn", nh­ng «ng mµ chØ ®Ò cËp ®Õn chñ nghÜa ®ã th«i, ― nh÷ng lý lÏ ®ã ta kh«ng hÒ nãi mét tiÕng nµo tíi quan ®iÓm cña hiÓn nhiªn lµ ch¾c nÞch vµ nghiªm chØnh ®Õn nçi ng­êi ta nh÷ng ng­êi duy t©m chñ nghÜa ®ã ®èi víi ph­¬ng buéc ph¶i thõa nhËn r»ng chñ nghÜa duy vËt ch­a hÒ ph¸p chñ quan, còng nh­ kh«ng nãi mét tiÕng nµo ®Õn bao giê ®­îc luËn chøng mét c¸ch khoa häc c¶. Sau ®ã, ®Ó quan ®iÓm cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng cña M¸c ®èi chèng l¹i chñ nghÜa duy vËt, ng­êi ta ®· ®­a ra sù viÖc lµ cã víi nh÷ng ng­êi duy t©m chñ nghÜa ®ã. mét ng­êi hoµn toµn kh«ng biÕt ®Õn häc thuyÕt ®ã vµ ®· VÒ c¸i trô cét thø hai cña chñ nghÜa M¸c, tøc ph­¬ng nghiªn cøu nh÷ng thêi ®¹i tiÒn sö trong mét n­íc kh¸c h¼n, ph¸p biÖn chøng, th× chØ cÇn nhµ phª ph¸n can ®¶m ®ã ®Èy còng ®· ®i ®Õn nh÷ng kÕt luËn duy vËt chñ nghÜa. TiÕp n÷a, mét c¸i lµ sôp ®æ th«i. Vµ «ng ta ®· ®Èy rÊt tróng: nhµ phª muèn v¹ch ra r»ng ®­a viÖc sinh con ®Î c¸i vµo chñ nghÜa ph¸n ®· ra c«ng cè søc mét c¸ch phi th­êng ®Ó b¸c bá kh¶ duy vËt lµ hoµn toµn sai, r»ng ®ã chØ lµ mét thuËt dïng ch÷ n¨ng dïng tam ®o¹n thøc ®Ó chøng minh bÊt cø mét c¸i g×, th«i, nhµ phª ph¸n b¾t tay vµo viÖc chøng minh r»ng nh÷ng
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. N h÷ng "ng­êi b¹n d©n" lµ t hÕ nµo V . I. L ª - n i n 2 34 2 33 väng vÒ t­¬ng lai "quy ®Þnh", cã thÓ cã mét nghÜa nµo kh¸c, nh­ng «ng ta l¹i lê ®i kh«ng hÒ nãi r»ng ph­¬ng ph¸p biÖn nÕu kh«ng ph¶i cã nghÜa lµ chñ nghÜa duy vËt së dÜ lan trµn chøng tuyÖt nhiªn kh«ng ph¶i lµ ë nh÷ng tam ®o¹n thøc, mµ ®­îc th× kh«ng ph¶i v× nã gi¶i thÝch ®óng hiÖn thùc, mµ v× chÝnh lµ ë chç phñ ®Þnh nh÷ng ph­¬ng ph¸p cña chñ nghÜa nã quay l­ng l¹i víi hiÖn thùc ®Ó nh×n vÒ phÝa triÓn väng? duy t©m vµ cña chñ nghÜa chñ quan trong x· héi häc. Mét c¸i Vµ sau n÷a, «ng ta cßn nãi: "Nh÷ng triÓn väng ®ã kh«ng ®Èy kh¸c ®Æc biÖt nh»m chèng l¹i M¸c: víi sù gióp søc cña ®ßi hái giai cÊp c«ng nh©n §øc ®ang tiÕp thu nh÷ng triÓn «ng §uy-rinh anh dòng, nhµ phª ph¸n ®· g¸n cho M¸c mét väng ®ã, còng nh­ kh«ng ®ßi hái nh÷ng kÎ ®ang hÕt søc ®iÒu v« lý kh«ng thÓ t­ëng t­îng ®­îc lµ h×nh nh­ M¸c ®· quan t©m ®Õn vËn mÖnh cña giai cÊp c«ng nh©n §øc, ph¶i dïng tam ®o¹n thøc ®Ó chøng minh sù tiªu vong tÊt yÕu cña cã trÝ thøc, còng nh­ ph¶i cã lao ®éng cña ®Çu ãc phª ph¸n. chñ nghÜa t­ b¶n, ― vµ nhµ phª ph¸n cña chóng ta ®· ®¶ ph¸ Nh÷ng triÓn väng ®ã chØ ®ßi hái cã lßng tin th«i". Nãi mét mét c¸ch th¾ng lîi ®iÒu v« lý ®ã. c¸ch kh¸c, së dÜ chñ nghÜa duy vËt vµ chñ nghÜa x· héi §ã lµ thiªn anh hïng ca vÒ nh÷ng "th¾ng lîi" huy hoµng cña khoa häc ®­îc truyÒn b¸ réng r·i lµ v× häc thuyÕt ®ã høa "nhµ x· héi häc trø danh cña chóng ta"! Cø ng¾m nh÷ng th¾ng hÑn víi c«ng nh©n mét t­¬ng lai tèt ®Ñp h¬n! Nh­ng chØ lîi ®ã, còng "bæ Ých" (Bu-rª-nin) biÕt bao, ph¶i kh«ng? cÇn cã mét sù hiÓu biÕt s¬ ®¼ng nhÊt vÒ lÞch sö cña chñ ë ®©y, kh«ng thÓ kh«ng nãi ®Õn mét ®iÓm kh¸c, tuy kh«ng nghÜa x· héi vµ cña phong trµo c«ng nh©n ph­¬ng T©y, quan hÖ trùc tiÕp víi sù phª ph¸n häc thuyÕt cña M¸c, nh­ng còng ®ñ ®Ó thÊy tÊt c¶ c¸i v« lý vµ sai lÇm cña lèi gi¶i thÝch ®ã. Mäi ng­êi ®Òu biÕt r»ng chñ nghÜa x· héi khoa häc kú hÕt søc tiªu biÓu ®Ó hiÓu nh÷ng lý t­ëng cña nhµ phª ph¸n vµ thùc ch­a bao giê ph¸c ra nh÷ng triÓn väng vÒ t­¬ng lai: nã nh÷ng quan niÖm cña «ng ta ®èi víi hiÖn thùc. §ã lµ th¸i ®é chØ ®ãng khung trong viÖc ph©n tÝch chÕ ®é t­ s¶n hiÖn t¹i, cña «ng ta ®èi víi phong trµo c«ng nh©n ph­¬ng T©y. nghiªn cøu nh÷ng xu h­íng ph¸t triÓn cña tæ chøc x· héi t­ Trªn kia, chóng t«i ®· dÉn lêi «ng Mi-khai-lèp-xki b¶n chñ nghÜa, ― vµ chØ thÕ th«i! "Chóng t«i kh«ng nãi víi tuyªn bè r»ng chñ nghÜa duy vËt kh«ng ®øng v÷ng ®­îc thÕ giíi, ― M¸c viÕt ngay tõ n¨m 1843, vµ «ng ®· thùc hiÖn trong "khoa häc" (cã lÏ lµ trong khoa häc cña "nh÷ng ®óng c­¬ng lÜnh ®ã, ― c hóng t«i kh«ng nãi víi thÕ giíi: b¹n d©n" ng­êi §øc ch¨ng?), nh­ng chñ nghÜa duy vËt "®õng ®Êu tranh n÷a, tÊt c¶ cuéc ®Êu tranh cña anh chØ lµ Êy ― « ng Mi-khai-lèp-xki lËp luËn ― "®ang thËt sù lan trµn v« vÞ mµ th«i", chóng t«i ®­a ra cho thÕ giíi khÈu hiÖu rÊt nhanh trong giai cÊp c«ng nh©n". Vµ «ng Mi-khai-lèp-xki ®Êu tranh ch©n chÝnh. Chóng t«i chØ chØ ra cho thÕ gi¶i thÝch sù viÖc ®ã nh­ thÕ nµo? ¤ng ta nãi: "VÒ sù thµnh giíi thÊy r»ng thùc ra hä ®ang ®Êu tranh cho c¸i g×, cßn ý c«ng mµ chñ nghÜa duy vËt kinh tÕ thu ®­îc cã thÓ nãi l µ thøc th× ®ã lµ c¸i mµ thÕ giíi dï muèn hay kh«ng còng c Çn theo bÒ réng, vÒ viÖc phæ biÕn chñ nghÜa ®ã theo mét h×nh ph¶i c ã" 60. Mäi ng­êi ®Òu biÕt, ch¼ng h¹n lµ bé "T­ b¶n" ― thøc kh«ng ®­îc kiÓm nghiÖm mét c¸ch cã phª ph¸n th× t¸c phÈm chñ yÕu vµ c¬ b¶n Êy tr×nh bµy chñ nghÜa x· héi trung t©m cña thµnh c«ng ®ã kh«ng ph¶i lµ khoa häc, mµ lµ khoa häc ― c hØ nãi ¸m chØ mét c¸ch chung nhÊt ®Õn t­¬ng thùc tiÔn hµng ngµy do nh÷ng triÓn väng vÒ t­¬ng lai quy lai th«i, vµ chØ xem xÐt nh÷ng yÕu tè hiÖn cã, nh÷ng yÕu tè ®Þnh". C©u nãi lñng cñng ®ã vÒ c¸i thùc tiÔn do nh÷ng triÓn tõ ®ã n¶y sinh ra chÕ ®é t­¬ng lai. Mäi ng­êi ®Òu biÕt r»ng
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. N h÷ng "ng­êi b¹n d©n" lµ t hÕ nµo V . I. L ª - n i n 2 36 2 35 vÒ nh÷ng triÓn väng t­¬ng lai th× nh÷ng nhµ x· héi chñ c ­êi cho mµ th«i. Mét sù thËt kh«ng thÓ chèi c·i ®­îc lµ: nghÜa cò ®· nãi ®Õn v« cïng nhiÒu h¬n, hä m« t¶ x· héi phong trµo c«ng nh©n lan réng vµ ph¸t triÓn chÝnh ë chç t­¬ng lai víi tÊt c¶ mäi chi tiÕt cña nã, v× hä muèn l«i cuèn nµo mµ ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ t­ b¶n chñ nghÜa ph¸t triÓn, nh©n lo¹i b»ng h×nh ¶nh cña nh÷ng chÕ ®é trong ®ã ng­êi vµ tuú theo sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp ®ã; ― häc thuyÕt ta kh«ng cÇn ®Êu tranh, trong ®ã nh÷ng quan hÖ x· héi cña x· héi chñ nghÜa thµnh c«ng ®­îc, chÝnh lµ khi nã g¹t bá ng­êi ta kh«ng dùa trªn sù bãc lét mµ dùa trªn nh÷ng nh÷ng nghÞ luËn vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn x· héi phï hîp víi nguyªn lý tiÕn bé ch©n chÝnh, hîp víi b¶n tÝnh con ng­êi. b¶n tÝnh con ng­êi, vµ b¾t tay vµo ph©n tÝch theo quan Tuy nhiªn ― mÆc dÇu cã c¶ mét ®éi qu©n gåm nh÷ng ng­êi ®iÓm duy vËt nh÷ng quan hÖ x· héi hiÖn ®¹i, vµo gi¶i thÝch cã tµi ®· tr×nh bµy nh÷ng t­ t­ëng ®ã, vµ gåm nh÷ng ng­êi tÝnh tÊt yÕu cña chÕ ®é bãc lét hiÖn nay. x· héi chñ nghÜa cã lßng tin v÷ng ch¾c nhÊt, ― n h÷ng lý Sau khi ®· t×m c¸ch trèn tr¸nh kh«ng nãi ®Õn nh÷ng luËn cña hä vÉn n»m ë ngoµi cuéc sèng, vµ c­¬ng lÜnh cña nguyªn nh©n thËt sù ®· lµm cho chñ nghÜa duy vËt thµnh c«ng hä vÉn n»m ë ngoµi nh÷ng phong trµo chÝnh trÞ cña nh©n trong giíi c«ng nh©n, b»ng c¸ch tr×nh bµy sai h¼n sù thËt vÒ d©n, chõng nµo mµ ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ ch­a l«i cuèn th¸i ®é cña häc thuyÕt ®ã ®èi víi nh÷ng "triÓn väng", «ng Mi- ®­îc quÇn chóng v« s¶n c«ng nh©n vµo trong c¬n lèc cña khai-lèp-xki l¹i chÕ giÔu, mét c¸ch hÕt søc tÇm th­êng vµ tiÓu ®êi sèng chÝnh trÞ, vµ chõng nµo mµ ch­a t×m ra ®­îc khÈu thÞ d©n, nh÷ng t­ t­ëng vµ s¸ch l­îc cña phong trµo c«ng hiÖu ch©n chÝnh cho cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp Êy. KhÈu nh©n ph­¬ng T©y. Nh­ chóng ta ®· thÊy, «ng ta hoµn toµn hiÖu Êy lµ do M¸c t×m ra, ― " kh«ng ph¶i do mét ng­êi kh«ng thÓ ®­a ra ®­îc mét lý do nµo ®Ó chèng l¹i nh÷ng luËn kh«ng t­ëng, mµ lµ do mét häc gi¶ nghiªm nghÞ, thËm chÝ cø cña M¸c vÒ sù chuyÓn biÕn tÊt nhiªn cña chÕ ®é t­ b¶n cã ®«i lóc kh« khan", nh­ «ng Mi-khai-lèp-xki ®· nhËn xÐt chñ nghÜa thµnh chÕ ®é x· héi chñ nghÜa do viÖc x· héi hãa tr­íc ®©y rÊt l©u, håi n¨m 1872, ― khÈu hiÖu ®ã ®­îc t×m lao ®éng, ― tuy thÕ, «ng ta l¹i mØa mai giÔu cît mét c¸ch hÕt ra kh«ng ph¶i lµ nhê nh÷ng triÓn väng nµo ®ã, mµ lµ søc sç sµng viÖc "®¹o qu©n nh÷ng ng­êi v« s¶n" chuÈn bÞ t­íc nhê ph©n tÝch mét c¸ch khoa häc chÕ ®é t­ s¶n hiÖn ®¹i, ®o¹t bän t­ b¶n, "sau ®ã, mäi cuéc ®Êu tranh giai cÊp sÏ chÊm nhê gi¶i thÝch t Ýnh tÊt yÕu c ña sù bãc lét d­íi mét chÕ døt, hßa b×nh sÏ ®Õn trªn tr¸i ®Êt vµ thiÖn ý sÏ ®Õn víi con ®é nh­ thÕ, nhê nghiªn cøu nh÷ng quy luËt ph¸t triÓn ng­êi". ¤ng ta ― « ng Mi-khai-lèp-xki ― biÕt nh÷ng con cña chÕ ®é Êy. §­¬ng nhiªn lµ «ng Mi-khai-lèp-xki cã ®­êng gi¶n ®¬n h¬n nhiÒu vµ ch¾c ch¾n h¬n nhiÒu ®Ó thùc thÓ qu¶ quyÕt víi nh÷ng b¹n ®äc cña tê "Cña c¶i n­íc Nga" hiÖn chñ nghÜa x· héi: chØ cÇn nh÷ng "ng­êi b¹n d©n" v¹ch ra tØ r»ng muèn hiÓu thÊu ®­îc sù ph©n tÝch ®ã th× ch¼ng cÇn mØ h¬n mét chót n÷a nh÷ng con ®­êng "râ rµng vµ bÊt di bÊt ph¶i cã trÝ thøc, còng ch¼ng cÇn ph¶i cã lao ®éng cña ®Çu dÞch" cña "sù tiÕn hãa kinh tÕ ®¸ng mong muèn", th× lóc ®ã ãc; nh­ng chóng ta thÊy r»ng chÝnh b¶n th©n «ng ta (vµ vÒ nh÷ng "ng­êi b¹n d©n" Êy nhÊt ®Þnh sÏ ®­îc "mêi ®Õn" ®Ó gi¶i nhµ kinh tÕ häc céng t¸c víi «ng ta, th× chóng ta l¹i cµng thÊy râ h¬n n÷a 61 ) hoµn toµn kh«ng hiÓu nh÷ng ch©n lý s¬ quyÕt "nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thùc tiÔn" (xem bµi b¸o cña «ng I- u-gia-cèp: "Nh÷ng vÊn ®Ò ph¸t triÓn kinh tÕ cña n­íc Nga", b¸o ®¼ng do sù ph©n tÝch ®ã x¸c lËp nªn, thµnh thö mét lêi tuyªn bè nh­ thÕ dÜ nhiªn lµ chØ cã thÓ lµm cho ng­êi ta "Cña c¶i n­íc Nga", sè 11), nh­ng t¹m thêi... t¹m thêi th× c«ng
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. N h÷ng "ng­êi b¹n d©n" lµ t hÕ nµo V . I. L ª - n i n 2 38 2 37 ng­êi d©n chñ - x· héi Nga, còng thÕ, «ng ta ®· xuyªn t¹c nh©n cßn ph¶i ®îi, ph¶i tr«ng cËy vµo nh÷ng "ng­êi b¹n d©n" mét c¸ch hÕt søc v« liªm sØ nh÷ng t­ t­ëng cña hä. CÇn ph¶i chø kh«ng nªn ®éc lËp tiÕn hµnh ®Êu tranh chèng bän bãc lét kh«i phôc l¹i sù thËt. Muèn thÕ, tiÖn h¬n c¶ lµ ®em ®èi chiÕu víi "mét niÒm tù tin v« c¨n cø". Muèn dËp t¾t h¼n "niÒm tù tin nh÷ng t­ t­ëng cña nh÷ng nhµ x· héi chñ nghÜa Nga tr­íc v« c¨n cø" ®ã, t¸c gi¶ cña chóng ta næi c¬n l«i ®×nh víi "c¸i kia víi nh÷ng t­ t­ëng cña nh÷ng ng­êi d©n chñ - x· héi. khoa häc Êy, c¸i khoa häc hÇu nh­ cã thÓ n»m gän trong mét T«i m­în ®o¹n tr×nh bµy nh÷ng t­ t­ëng thø nhÊt trong bµi cuèn tù vÞ bá tói". Qu¶ lµ kinh khñng thËt: khoa häc ― vµ b¸o cña «ng Mi-khai-lèp-xki ®¨ng trªn tê "T­ t­ëng Nga", nh÷ng cuèn s¸ch nhá cña nh÷ng ng­êi d©n chñ - x· héi, gi¸ n¨m 1892, sè 6, trong ®ã «ng ta còng nãi ®Õn chñ nghÜa M¸c mét xu vµ cã thÓ bá tói ®­îc!! H¸ ch¼ng ph¶i râ rµng lßng tù tin (vµ «ng ta nãi ― vµ ®©y lµ ®iÒu ®¸ng tr¸ch «ng ta ― víi mét cña nh÷ng kÎ ®ã ― nh÷ng kÎ chØ coi träng khoa häc chõng nµo giäng kh¸ ®óng møc, kh«ng ®ông ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò chØ cã mµ khoa häc d¹y cho nh÷ng ng­êi bÞ bãc lét biÕt ®éc lËp ®Êu thÓ bµn ®Õn theo kiÓu Bu-rª-nin trong mét chÕ ®é b¸o chÝ bÞ tranh ®Ó tù gi¶i phãng, biÕt l¸nh xa tÊt c¶ nh÷ng "ng­êi b¹n kiÓm duyÖt, vµ kh«ng b«i xÊu nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt), vµ ®Ó d©n" ®ang ra c«ng lµm mê nh÷ng ®èi kh¸ng giai cÊp vµ muèn ®èi lËp l¹i chñ nghÜa M¸c ― hoÆc nÕu kh«ng ph¶i ®Ó ®èi lËp ®¶m ®­¬ng toµn bé sù nghiÖp, nh÷ng kÎ v× thÕ mµ ®· tr×nh bµy l¹i th× Ýt ra còng lµ ®Ó so s¸nh ― « ng ta ®· tr×nh bµy nh÷ng khoa häc ®ã trong nh÷ng cuèn s¸ch gi¸ mét xu lµm cho bän quan ®iÓm cña m×nh. §­¬ng nhiªn lµ t«i kh«ng hÒ cã ý phi-li-xtanh hÕt søc ch­íng tai gia m¾t, ― lµ v« c¨n cø qu¸ møc muèn xóc ph¹m ®Õn «ng Mi-khai-lèp-xki, nghÜa lµ t«i coi biÕt bao ­. Mäi viÖc cã lÏ sÏ tèt h¬n, nÕu c«ng nh©n phã th¸c sè «ng ta lµ mét trong sè nh÷ng ng­êi x· héi chñ nghÜa, còng mÖnh cña m×nh cho nh÷ng "ng­êi b¹n d©n", nh÷ng ng­êi nµy nh­ kh«ng muèn xóc ph¹m ®Õn nh÷ng ng­êi x· héi chñ sÏ chØ cho c«ng nh©n thÊy c¸i khoa häc ch©n chÝnh kiÓu häc nghÜa Nga, b»ng c¸ch ®Æt Mi-khai-lèp-xki ngang hµng víi viÖn vµ phi-li-xtanh, gåm nhiÒu pho s¸ch, vµ sÏ chØ vÏ tØ mØ cho hä: t«i chØ nghÜ r»ng vÒ thùc chÊt th× tr×nh tù luËn chøng cña c«ng nh©n hiÓu c¸i tæ chøc x· héi phï hîp víi b¶n tÝnh con nh÷ng ng­êi x· héi chñ nghÜa Nga vµ cña «ng Mi-khai-lèp- ng­êi, chØ cÇn lµ... c«ng nh©n ®ång ý chê ®îi vµ ®õng cã tù xki lµ mét, cã kh¸c nhau chØ lµ ë møc ®é kiªn ®Þnh, th¼ng m×nh tiÕn hµnh ®Êu tranh, víi mét niÒm tù tin v« c¨n cø ®Õn th¾n, nhÊt qu¸n cña nh÷ng niÒm tin mµ th«i. nh­ thÕ! Tr×nh bµy nh÷ng t­ t­ëng cña nhãm "Ký sù n­íc nhµ", «ng Mi-khai-lèp-xki ®· viÕt: "Chóng t«i ®· ®­a viÖc ng­êi Tr­íc khi bµn ®Õn phÇn thø hai cña "sù phª ph¸n" cña cµy cã ruéng, vµ viÖc ng­êi s¶n xuÊt cã c«ng cô lao ®éng vµo «ng Mi-khai-lèp-xki, sù phª ph¸n kh«ng cßn nh»m chèng lý trong sè nh÷ng lý t­ëng chÝnh trÞ vµ ®¹o ®øc". C¸c b¹n thÊy luËn cña M¸c nãi chung n÷a mµ lµ chèng nh÷ng ng­êi d©n ®Êy, ®iÓm xuÊt ph¸t lµ hÕt søc cã thiÖn ý, ®Çy nh÷ng nguyÖn chñ - x· héi Nga nãi riªng, th× chóng ta ph¶i nãi ra ngoµi ®Ò väng tèt nhÊt... "Nh÷ng h×nh thøc lao ®éng thêi trung cæ cßn mét chót. Còng gièng nh­ khi phª ph¸n M¸c, «ng Mi-khai- tån t¹i trong n­íc chóng ta* ®ang bÞ lung lay m¹nh, nh­ng lèp-xki kh«ng nh÷ng ®· kh«ng t×m c¸ch tr×nh bµy ®óng lý chóng t«i kh«ng thÊy cã lý do nµo ®Ó thñ tiªu hoµn toµn nh÷ng luËn cña M¸c mµ l¹i cßn cè ý xuyªn t¹c ®i th× ®èi víi nh÷ng h×nh thøc ®ã cho phï hîp víi nh÷ng häc thuyÕt nµo ®ã, häc
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. N h÷ng "ng­êi b¹n d©n" lµ t hÕ nµo V . I. L ª - n i n 2 40 2 39 thuyÕt cña ph¸i tù do hay kh«ng ph¶i cña ph¸i tù do". c ¶! Trong nh÷ng h×nh thøc thêi trung cæ, "lÊy" quyÒn së h÷u cña ng­êi lao ®éng vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt, cßn trong nh÷ng h×nh thøc míi (h×nh thøc t­ LËp luËn kú quÆc! BÊt cø nh÷ng "h×nh thøc lao ®éng" nµo còng chØ cã thÓ bÞ lung lay khi bÞ nh÷ng h×nh thøc kh¸c thay b¶n chñ nghÜa), th× "lÊy" tù do, b×nh ®¼ng, gi¸o dôc, v¨n ho¸. ThÕ lµ thÕ; thÕ mµ chóng ta l¹i kh«ng thÊy t¸c gi¶ cña chóng ta (vµ kh«ng cßn g× ®Ó mµ nãi ®Õn n÷a! Ph­¬ng ph¸p chñ quan trong x· héi häc chóng ta còng sÏ ch¼ng thÊy mét m«n ®å nµo cña «ng) cã mét ý ë ®©y th× râ tr«ng thÊy: x· héi häc b¾t ®Çu tõ kh«ng t­ëng ― ruéng ®Êt ®Þnh nµo thö ph©n tÝch nh÷ng h×nh thøc míi Êy vµ gi¶i thÝch vÒ tay ng­êi lao ®éng ― v µ chØ ra nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn ®iÒu ®¸ng nh÷ng h×nh thøc Êy, còng nh­ kh«ng thÊy cã mét ý ®Þnh nµo mong muèn: "lÊy" c¸i tèt ë chç nµy vµ ë chç kia. Nhµ triÕt häc ®ã cã mét thö t×m xem nguyªn nh©n t¹i sao nh÷ng h×nh thøc míi l¹i lo¹i lèi thuÇn tóy siªu h×nh ®Ó nh×n nh÷ng quan hÖ x· héi, coi ®ã chØ lµ mét sù trõ nh÷ng h×nh thøc cò. PhÇn thø hai cña ®o¹n v¨n ®ã cßn kú tæ hîp m¸y mãc cña nh÷ng chÕ ®é nµy hay chÕ ®é kh¸c, lµ mét sù liªn kÕt quÆc h¬n n÷a: "chóng ta kh«ng thÊy cã lý do nµo ®Ó thñ tiªu m¸y mãc cña nh÷ng hiÖn t­îng nµy hay nh÷ng hiÖn t­îng kh¸c. ¤ng ta hoµn toµn nh÷ng h×nh thøc ®ã cho phï hîp víi nh÷ng häc t¸ch mét trong nh÷ng hiÖn t­îng ®ã ra ― h iÖn t­îng ng­êi cµy cã ruéng thuyÕt". VËy "chóng ta" (tøc lµ nh÷ng ng­êi x· héi chñ trong nh÷ng h×nh thøc thêi trung cæ ― råi «ng ta nghÜ r»ng cã thÓ bÖ hiÖn nghÜa ― xem phÇn gi¶i thÝch phô thªm trªn kia) cã nh÷ng t­îng ®ã vµo bÊt cø mét h×nh thøc nµo kh¸c, y nh­ lµ chuyÓn mét viªn ph­¬ng tiÖn nµo ®Ó "thñ tiªu" nh÷ng h×nh thøc lao ®éng, g¹ch tõ tßa nhµ nay sang tßa nhµ kh¸c vËy. Nh­ng nh­ thÕ kh«ng ph¶i lµ nghÜa lµ ®Ó c¶i t¹o nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt hiÖn cã gi÷a nghiªn cøu nh÷ng quan hÖ x· héi, mµ lµ bãp mÐo tµi liÖu ph¶i nghiªn nh÷ng thµnh viªn cña x· héi? Muèn c¶i t¹o nh÷ng quan hÖ cøu: v× trong hiÖn thùc, kh«ng cã c¸i hiÖn t­îng ng­êi cµy cã ruéng tån ®ã theo mét häc thuyÕt, nh­ thÕ ch¼ng ph¶i lµ mét ý nghÜ t¹i mét c¸ch riªng rÏ vµ biÖt lËp nh­ «ng ®· t¸ch ra: ®ã chØ lµ mét trong v« lý hay sao? Chóng ta h·y nghe tiÕp: "nhiÖm vô cña nh÷ng kh©u cña nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt lóc bÊy giê, trong ®ã ruéng ®Êt ®­îc chóng ta kh«ng ph¶i lµ rót tõ trong lßng d©n téc chóng ta ra ph©n chia cho nh÷ng ®Þa chñ, nh÷ng chóa ®Êt, bän nµy ®em ph©n phèi cho n«ng d©n ®Ó bãc lét hä, thµnh thö ruéng ®Êt lµ mét thø tiÒn c«ng hiÖn vËt: ruéng ®Êt ®­a l¹i cho ng­êi n«ng d©n nh÷ng s¶n phÈm cÇn thiÕt ®Ó cã * ë chç kh¸c, t¸c gi¶ gi¶i thÝch: "Nªn hiÓu nh÷ng h×nh thøc lao ®éng thÓ s¶n xuÊt ra s¶n phÈm thÆng d­ cho ®Þa chñ; nã lµ ph­¬ng tiÖn khiÕn n«ng thêi trung cæ kh«ng ph¶i chØ lµ chÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt c«ng x·, lµ thñ c«ng c«ng nghiÖp vµ nh÷ng ¸c-ten. TÊt c¶ nh÷ng c¸i ®ã ®óng lµ nh÷ng d©n cã thÓ thùc hiÖn ®­îc nh÷ng lao dÞch cho ®Þa chñ. T¹i sao t¸c gi¶ kh«ng h×nh thøc thêi trung cæ, nh­ng cßn ph¶i thªm vµo ®ã tÊt c¶ nh÷ng ph­¬ng ph©n tÝch hÖ thèng quan hÖ s¶n xuÊt ®ã, mµ l¹i chØ t¸ch riªng cã mét hiÖn t­îng thøc së h÷u cña ng­êi lao ®éng vÒ ruéng ®Êt hay vÒ c«ng cô s¶n xuÊt n÷a". ra råi ®em tr×nh bµy mét c¸ch hoµn toµn sai l¹c ®i? V× t¸c gi¶ kh«ng biÕt xem xÐt mét nÒn v¨n minh "®éc ®¸o"; mµ còng kh«ng ph¶i lµ ®em bÖ vµo n­íc ta toµn nh÷ng vÊn ®Ò x· héi: «ng ta (t«i xin nh¾c l¹i lµ t«i lÊy nh÷ng lËp luËn cña «ng bé nÒn v¨n minh ph­¬ng T©y víi tÊt c¶ nh÷ng m©u thuÉn ®ang x©u xÐ nã: ph¶i Mi-khai-lèp-xki chØ lµ ®Ó lµm vÝ dô nh»m phª ph¸n toµn bé chñ nghÜa x· héi lÊy c¸i tèt ë bÊt cø n¬i nµo cã thÓ lÊy ®­îc, cßn c¸i tèt ®ã lµ cña m×nh hay cña Nga) còng hoµn toµn kh«ng tù ®Æt cho m×nh môc ®Ých lµ gi¶i thÝch nh÷ng "h×nh ng­êi, th× ®ã kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò nguyªn t¾c n÷a mµ lµ vÊn ®Ò tiÖn lîi hay thøc lao ®éng" thêi bÊy giê, tr×nh bµy nh÷ng h×nh thøc ®ã nh­ mét hÖ thèng kh«ng tiÖn lîi vÒ mÆt thùc tiÔn. §iÒu ®ã râ rµng lµ ®¬n gi¶n, minh b¹ch vµ dÔ quan hÖ s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh, nh­ mét h×nh th¸i x· héi nhÊt ®Þnh. Nãi theo c¸ch hiÓu ®Õn nçi ch¼ng cÇn g× ®Ó mµ nãi ®Õn n÷a". Mµ qu¶ vËy, thËt lµ ®¬n nãi cña M¸c th× t¸c gi¶ xa l¹ víi ph­¬ng ph¸p biÖn chøng lµ ph­¬ng ph¸p b¾t gi¶n biÕt bao! "LÊy" c¸i tèt ë bÊt cø ®©u, vµ thÕ lµ mäi viÖc ®Òu xong xu«i
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. N h÷ng "ng­êi b¹n d©n" lµ t hÕ nµo V . I. L ª - n i n 2 42 2 41 Nga" sè 1), trong khi ®ã th× trªn thùc tÕ «ng ta kh«ng hÒ thö buéc ng­êi ta ph¶i coi x· héi lµ mét c¬ thÓ sèng, ®ang ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn. ph©n tÝch vµ gi¶i thÝch hiÖn thùc sinh ®éng Êy. K h«ng hÒ m¶y may tù hái xem v× nh÷ng nguyªn nh©n §¸ng lÏ ph¶i lµm nh­ thÕ, «ng ta l¹i ®­a ra cho chóng nµo mµ nh÷ng h×nh thøc lao ®éng míi lo¹i trõ nh÷ng h×nh ta mét ®iÒu kh«ng t­ëng ®­îc t¹o ra b»ng c¸ch t¸ch mét thøc lao ®éng cò, t¸c gi¶ l¹i ph¹m còng ®óng sai lÇm Êy khi c¸ch hÕt søc v« lý nh÷ng yÕu tè c¸ biÖt ra khái nh÷ng h×nh bµn vÒ nh÷ng h×nh thøc míi ®ã. §èi víi «ng ta th× chØ cÇn th¸i x· héi kh¸c nhau; «ng ta lÊy c¸i nµy cña thêi trung cæ, nhËn thÊy r»ng nh÷ng h×nh thøc ®ã "lµm lung lay" chÕ ®é lÊy c¸i kia cña "h×nh th¸i míi" v. v.. Ai nÊy ®Òu hiÓu r»ng ng­êi cµy cã ruéng, ― nghÜa lµ nãi chung, nh÷ng h×nh thøc thø lý luËn dùa trªn mét c¬ së nh­ vËy th× kh«ng thÓ ®ã lµm cho ng­êi s¶n xuÊt t¸ch khái t­ liÖu s¶n xuÊt, ― vµ kh«ng ®øng ë ngoµi sù tiÕn ho¸ thËt sù cña x· héi ®­îc, v× lªn ¸n ®iÒu ®ã, coi nh­ lµ kh«ng phï hîp víi lý t­ëng lµ ®ñ lý do gi¶n ®¬n lµ nh÷ng nhµ kh«ng t­ëng cña chóng ta råi. Mét lÇn n÷a, lËp luËn cña «ng ta lµ hoµn toµn v« lý: «ng bu éc ph¶i sèng vµ hµnh ®éng kh«ng ph¶i trong nh÷ng ta t¸ch mét hiÖn t­îng ra (viÖc bÞ t­íc ®o¹t ruéng ®Êt), vµ kh«ng quan hÖ x· héi gåm cã nh÷ng yÕu tè nhÆt ë chç nµy t×m c¸ch tr×nh bµy hiÖn t­îng ®ã lµ mét bé phËn tæ thµnh cña chç kia, mµ lµ trong nh÷ ng quan hÖ x· héi quyÕt ®Þnh mét hÖ thèng quan hÖ s¶n xuÊt kh¸c, hÖ thèng dùa trªn nÒn kinh nh÷ng quan hÖ gi÷a n«ng d©n víi cu -l¾c (ng­êi mu- tÕ hµng ho¸, tøc lµ nÒn kinh tÕ nhÊt ®Þnh sÏ s¶n sinh ra sù c¹nh gÝch kh¸ gi¶), gi÷a ng­êi thî thñ c«ng víi ng ­êi bao tranh gi÷a nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt hµng hãa, t×nh tr¹ng bÊt b×nh mua, gi÷a c«ng nh©n víi chñ x­ëng, nh÷ng quan hÖ x· ®¼ng, t×nh tr¹ng nh÷ng ng­êi nµy th× ph¸ s¶n cßn nh÷ng ng­êi héi mµ nh÷ng nhµ kh«ng t­ëng ®ã hoµn toµn kh«ng hiÓu kia l¹i giµu lªn. ¤ng ta chØ ra ®éc mét hiÖn t­îng lµ quÇn chóng ®­îc. Nh÷ng m­u toan vµ cè g¾ng cña hä ®Ó biÕn ®æi theo lý bÞ ph¸ s¶n, nh­ng ®ång thêi l¹i bá qua hiÖn t­îng lµ mét thiÓu t­ëng cña hä nh÷ng quan hÖ mµ hä kh«ng hiÓu ®­îc ®ã, kh«ng sè giµu lªn, vµ do ®ã ®· sa vµo chç kh«ng thÓ hiÓu ®­îc c¶ hiÖn thÓ kh«ng thÊt b¹i. t­îng nµy lÉn hiÖn t­îng kia. §¹i ®Ó t×nh h×nh vÊn ®Ò chñ nghÜa x· héi ë Nga lóc mµ "nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt Nga ra ®êi", lµ nh­ thÕ. ¤ng ta cßn gäi nh÷ng ph­¬ng ph¸p Êy lµ: "t×m nh÷ng c©u gi¶i ®¸p d­íi h×nh thøc cã thÞt cã x­¬ng, cho nh÷ng vÊn ®Ò cña Nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt b¾t ®Çu chÝnh lµ tõ viÖc phª ph¸n ®êi sèng" ("Cña c¶i n­íc Nga" sè 1, 1894), trong khi ®ã th× nh÷ng ph­¬ng ph¸p chñ quan cña nh÷ng ng­êi x· héi chñ chÝnh «ng ta, tr¸i l¹i, v× kh«ng biÕt vµ kh«ng muèn gi¶i thÝch nghÜa cò; kh«ng tho¶ m·n lµ ®· nhËn ra sù bãc lét vµ ®· lªn ¸n hiÖn thùc, nh×n th¼ng vµo hiÖn thùc, nªn ®· trèn tr¸nh mét c¸ch sù bãc lét ®ã, nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt cßn muèn gi¶i thÝch sù bãc nhôc nh· nh÷ng vÊn ®Ò ®ã cña cuéc sèng víi cuéc ®Êu tranh lét ®ã. ThÊy r»ng toµn bé lÞch sö cña n­íc Nga sau c¶i c¸ch lµ cña nã, ®Êu tranh gi÷a kÎ cã cña chèng nh÷ng ng­êi kh«ng cã sù ph¸ s¶n cña quÇn chóng vµ sù lµm giµu cña thiÓu sè, nhËn cña, ®Ó ch¹y trèn vµo trong lÜnh vùc nh÷ng kh«ng t­ëng ng©y thÊy r»ng bªn c¹nh sù tiÕn bé kü thuËt ë kh¾p n¬i th× ®ång th¬; ®ã chÝnh lµ c¸i mµ «ng ta gäi lµ "t×m c©u gi¶i ®¸p cho thêi còng cã viÖc t­íc ®o¹t theo mét quy m« to lín nh÷ng ng­êi tiÓu s¶n xuÊt, nhËn thÊy r»ng nh÷ng xu h­íng ®èi lËp nh÷ng vÊn ®Ò cña ®êi sèng ë c¸i c¸ch lý t­ëng mµ hiÖn thùc ®ã ®Òu xuÊt hiÖn vµ m¹nh lªn ë chç nµo vµ chõng nµo mµ nãng hæi vµ phøc t¹p ®Æt nh÷ng vÊn ®Ò ®ã ra" ("Cña c¶i n­íc
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. N h÷ng "ng­êi b¹n d©n" lµ t hÕ nµo V . I. L ª - n i n 2 44 2 43 kinh tÕ hµng hãa ph¸t triÓn vµ m¹nh lªn, nªn hä kh«ng thÓ kh«ng kÕt luËn lµ hä ®ang ®øng tr­íc mét tæ chøc kinh tÕ x· héi t­ s¶n (t­ b¶n chñ nghÜa) nhÊt ®Þnh p h¶i s¶n sinh ra sù B©y giê, chóng ta h·y xem «ng Mi-khai-lèp-xki ®Êu tranh t­íc ®o¹t vµ ¸p bøc quÇn chóng. ChÝnh sù tin ch¾c ®ã ®· chèng nh÷ng ng­êi d©n chñ - x· héi nh­ thÕ nµo. ¤ng ta ®· quyÕt ®Þnh trùc tiÕp c­¬ng lÜnh thùc tiÔn cña hä lµ: tham ®­a nh÷ng g× ra ®Ó chèng l¹i nh÷ng quan ®iÓm lý luËn cña hä? gia vµo cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n chèng l¹i giai ®Ó chèng l¹i ho¹t ®éng chÝnh trÞ x· héi chñ nghÜa cña hä? cÊp t­ s¶n, vµo cuéc ®Êu tranh cña nh÷ng giai cÊp kh«ng Nh÷ng quan ®iÓm lý luËn cña nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt ®· ®­îc cã cña chèng l¹i nh÷ng giai cÊp cã cña, cuéc ®Êu tranh ®ã nhµ phª b×nh tr×nh bµy nh­ sau: lµ néi dung chñ yÕu cña hiÖn thùc kinh tÕ cña n­íc Nga, tõ nh÷ng th«n xãm hÎo l¸nh cho ®Õn c¸c c«ng x­ëng tèi "Ch©n lý ― «ng ta cho r»ng theo lêi cña nh÷ng ng­êi m¸c- t©n nhÊt. Tham gia nh­ thÕ nµo? ― c òng l¹i chÝnh b¶n th©n xÝt ― lµ ë chç: theo nh÷ng quy luËt néi t¹i cña tÝnh tÊt yÕu lÞch hiÖn thùc ®· gîi cho hä c©u tr¶ lêi. Chñ nghÜa t­ b¶n ®· sö, n­íc Nga sÏ ph¸t triÓn nÒn s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa cña ®­a nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp chñ yÕu ®Õn giai ®o¹n ®¹i nã, víi tÊt c¶ nh÷ng m©u thuÉn néi bé cña nÒn s¶n xuÊt ®ã, víi c«ng nghiÖp c¬ khÝ; khi x· héi hãa s¶n xuÊt nh­ vËy, chñ viÖc bän t­ b¶n lín nuèt bän t­ b¶n nhá; vµ trong thêi kú ®ã, nghÜa t­ b¶n ®· t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho chÕ ng­êi mu-gÝch bÞ t¸ch ra khái ruéng ®Êt sÏ biÕn thµnh v« s¶n, ®é míi, vµ ®ång thêi còng t¹o ra mét lùc l­îng x· héi sÏ liªn hîp l¹i, sÏ tù x· héi hãa ®i, thÕ lµ v¹n sù sÏ xong xu«i c¶, míi: giai cÊp c«ng nh©n c«ng x­ëng ― n hµ m¸y, giai cÊp nh©n lo¹i cã h¹nh phóc sÏ cø viÖc an h­ëng th«i". v« s¶n thµnh thÞ. Tuy ph¶i chÞu cïng mét sù bãc lét t­ s¶n, ― C¸c b¹n thÊy ®Êy, vËy lµ trong c¸ch quan niÖm hiÖn thùc, mµ xÐt theo thùc chÊt kinh tÕ cña nã th× sù bãc lét toµn thÓ nh©n nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt ch¼ng cã g× kh¸c nh÷ng "ng­êi b¹n d©n" c¶, d©n lao ®éng ë Nga còng lµ mét sù bãc lét nh­ thÕ, ― nh­ng mµ chØ kh¸c trong c¸ch h×nh dung t­¬ng lai mµ th«i: ch¾c ch¾n lµ giai cÊp ®ã l¹i ®­îc ®Æt trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt cã lîi hä hoµn toµn kh«ng quan t©m ®Õn hiÖn t¹i, mµ chØ quan t©m ®Õn cho sù gi¶i phãng cña nã: ch¼ng cã c¸i g× g¾n bã nã víi c¸i x· nh÷ng "triÓn väng" th«i. T­ t­ëng cña «ng Mi-khai-lèp-xki chÝnh héi cò hoµn toµn x©y dùng trªn sù bãc lét; chÝnh b¶n th©n lµ nh­ thÕ, ®iÒu ®ã ch¼ng cßn ph¶i nghi ngê g× c¶: nh÷ng ng­êi nh÷ng ®iÒu kiÖn lao ®éng cña nã vµ hoµn c¶nh sinh sèng cña m¸c-xÝt ― «ng ta nãi ― "hoµn toµn tin ch¾c r»ng nh÷ng ®iÒu tiªn nã ®· tæ chøc nã l¹i, buéc nã ph¶i suy nghÜ, lµm cho nã cã kh¶ ®o¸n cña hä vÒ t­¬ng lai kh«ng cã g× lµ kh«ng t­ëng c¶, mµ tÊt n¨ng b­íc lªn vò ®µi ®Êu tranh chÝnh trÞ. LÏ tù nhiªn lµ nh÷ng c¶ ®Òu ®· ®­îc c©n nh¾c, ®¾n ®o ®óng theo nh÷ng lêi chØ dÉn ng­êi d©n chñ - x· héi hÕt søc chó ý vµ ®Æt tÊt c¶ hy väng vµo cña khoa häc nghiªm tóc", vµ cuèi cïng, «ng ta cßn nãi râ rµng giai cÊp ®ã, lµ toµn bé c­¬ng lÜnh cña hä ®Òu nh»m ph¸t triÓn ý h¬n n÷a: nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt "tin t­ëng vµ tuyªn truyÒn tÝnh thøc giai cÊp cña giai cÊp ®ã, lµ toµn bé ho¹t ®éng cña hä ®Òu bÊt di bÊt dÞch cña c«ng thøc lÞch sö trõu t­îng". nh»m gióp giai cÊp ®ã ®øng lªn ®Êu tranh chÝnh trÞ trùc tiÕp Nãi tãm l¹i, chóng ta ®øng tr­íc mét lêi buéc téi nh÷ng chèng chÕ ®é hiÖn thêi vµ nh»m l«i cuèn toµn bé giai cÊp v« ng­êi m¸c-xÝt mét c¸ch v« vÞ nhÊt vµ tÇm th­êng nhÊt, lêi buéc s¶n Nga vµo cuéc ®Êu tranh ®ã.
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. N h÷ng "ng­êi b¹n d©n" lµ t hÕ nµo V . I. L ª - n i n 2 46 2 45 ®iÒu ®ã chØ chøng tá r»ng «ng ta rÊt may m¾n trong viÖc lùa chän téi mµ nh÷ng kÎ kh«ng ®­a ra ®­îc ®iÒu g× ®Ó b¸c bá thùc chÊt nh÷ng ng­êi ®èi tho¹i víi «ng ta, chø ch¼ng cã g× kh¸c c¶. TÊt nh÷ng quan ®iÓm cña nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt, vÉn dïng tõ l©u nhiªn, rÊt cã thÓ lµ nh÷ng ng­êi ®èi tho¹i s¾c s¶o ®ã cña nhµ nay. "Nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt tuyªn truyÒn tÝnh bÊt di bÊt dÞch triÕt häc s¾c s¶o ®· tù nhËn m×nh lµ nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt, d©n cña c«ng thøc lÞch sö trõu t­îng"!! chñ - x· héi, v.v., ― nh­ng liÖu cã ai mµ l¹i kh«ng biÕt r»ng hiÖn Nh­ng ®ã chÝnh lµ mét ®iÒu hoµn toµn dèi tr¸ vµ bÞa ®Æt! nay (nh­ ng­êi ta ®· nhËn thÊy tõ l©u nay råi) bÊt cø mét tªn Kh«ng ë ®©u vµ kh«ng bao giê cã mét ng­êi m¸c-xÝt nµo l¹i v« l¹i nµo còng thÝch kho¸c bé ¸o "®á"? * Vµ nÕu «ng Mi-khai- ®· lËp luËn r»ng ë Nga "cÇn ph¶i cã" chñ nghÜa t­ b¶n, "bëi v×" lèp-xki s¸ng suèt ®Õn nçi kh«ng thÓ ph©n biÖt ®­îc nh÷ng kÎ chñ nghÜa ®ã ®· cã ë ph­¬ng T©y råi, v. v.. Kh«ng bao giê cã "c¶i trang" ®ã víi nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt, hoÆc nÕu «ng ®· hiÓu mét ng­êi m¸c-xÝt nµo l¹i ®· coi lý luËn cña M¸c lµ mét c«ng M¸c mét c¸ch s©u s¾c ®Õn nçi kh«ng nhËn thÊy c¸i tiªu chuÈn ®· ®­îc M¸c nªu bËt râ ®Õn nh­ thÕ cña toµn bé häc thuyÕt cña thøc lÞch sö - triÕt häc b¾t buéc mäi ng­êi ph¶i theo, lµ mét c¸i m×nh (tøc lµ nãi lªn "c¸i ®ang x¶y ra tr­íc m¾t chóng ta") ― th× g× kh¸c ngoµi sù gi¶i thÝch mét h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi nµo ®ã. mét lÇn n÷a, ®iÒu ®ã l¹i chØ chøng tá r»ng «ng Mi-khai-lèp-xki ChØ cã ®éc nhµ triÕt häc chñ quan, «ng Mi-khai-lèp-xki, míi kh«ng th«ng minh vµ chØ cã thÕ th«i. t×m ®­îc c¸ch tá ra lµ ch¼ng hiÓu g× M¸c c¶, ®Õn møc ph¸t hiÖn ra lµ M¸c cã mét lý luËn triÕt häc tæng qu¸t, ― «ng ta ®· ®­îc * T«i ®· viÕt tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu nµy víi gi¶ ®Þnh lµ «ng Mi-khai-lèp-xki M¸c tr¶ lêi rÊt rµnh rät r»ng «ng ta ®· vµo lÇm nhµ råi. Kh«ng thùc sù ®· nghe thÊy tuyªn truyÒn nh÷ng c«ng thøc lÞch sö trõu t­îng ®ã, bao giê cã mét ng­êi m¸c-xÝt nµo ®· x©y dùng nh÷ng quan ®iÓm vµ «ng ta kh«ng xuyªn t¹c g× c¶. Nh­ng t«i thÊy tuyÖt ®èi cÇn ph¶i nãi d©n chñ - x· héi cña m×nh trªn mét c¬ së nµo kh¸c, ngoµi c¸i c¬ thªm r»ng: ®¸ng sao nãi vËy. së lµ sù phï hîp cña nh÷ng quan ®iÓm Êy víi hiÖn thùc vµ víi Dï sao, khi «ng ta ®· g¸nh lÊy c¸i viÖc luËn chiÕn trªn b¸o lÞch sö nh÷ng quan hÖ kinh tÕ - x· héi nhÊt ®Þnh, nghÜa lµ phï chÝ chèng l¹i nh÷ng ng­êi d©n chñ - x· héi, th× «ng còng ph¶i hîp víi nh÷ng quan hÖ kinh tÕ - x· héi Nga; v¶ l¹i, ng­êi m¸c- nghÜ ®Õn nhãm nh÷ng ng­êi x· héi chñ nghÜa ®· mang c¸i tªn xÝt còng kh«ng thÓ x©y dùng nh÷ng quan ®iÓm ®ã trªn c¬ së ®ã tõ l©u, vµ chØ ®éc cã nhãm ®ã lµ mang tªn Êy th«i ― thµnh nµo kh¸c ®­îc, v× vÒ mÆt lý luËn th× sù ®ßi hái ®ã ®· ®­îc thö kh«ng thÓ nµo lÇm lÉn nhãm ®ã víi c¸c nhãm kh¸c ®­îc ― chÝnh b¶n th©n M¸c, ng­êi s¸ng lËp ra "chñ nghÜa M¸c", nªu lªn vµ cã nh÷ng ®¹i biÓu cña nã trªn v¨n ®µn lµ Plª-kha-nèp vµ mét c¸ch hoµn toµn râ rµng vµ chÝnh x¸c, vµ coi lµ c¬ së cña nhãm cña «ng Êy62 . NÕu «ng ta ®· hµnh ®éng nh­ thÕ, ― hiÓn toµn bé häc thuyÕt cña m×nh. nhiªn lµ bÊt cø ng­êi nµo trung thùc mét chót còng ®Òu ph¶i hµnh ®éng nh­ thÕ, ― nÕu Ýt ra «ng ta còng ®· tra cøu t¸c phÈm §­¬ng nhiªn, «ng Mi-khai-lèp-xki cã thÓ tha hå b¸c bá nh÷ng lêi tuyªn bè ®ã, b»ng c¸ch nãi r»ng "chÝnh tai" «ng ta ®· nghe thÊy d©n chñ - x· héi ®Çu tiªn, tøc lµ cuèn s¸ch cña Plª-kha-nèp: "Nh÷ng sù bÊt ®ång gi÷a chóng ta", th× cã lÏ «ng ta ®· thÊy, tuyªn truyÒn c¸i c«ng thøc lÞch sö trõu t­îng ®ã. NÕu qu¶ «ng Mi- khai-lèp-xki ®· nghe thÊy nh÷ng ng­êi ®èi tho¹i víi «ng ta nãi lªn ngay tõ nh÷ng trang ®Çu, lêi tuyªn bè døt kho¸t mµ t¸c gi¶ ®· ®ñ thø chuyÖn v« lý th× ®iÒu ®ã cã liªn quan g× ®Õn chóng ta, ®­a ra nh©n danh toµn thÓ c¸c thµnh viªn trong nhãm: nh÷ng ng­êi d©n chñ - x· héi, hay ®Õn bÊt cø ai kh¸c? Ph¶i ch¨ng "Chóng t«i kh«ng hÒ muèn lÊy uy tÝn cña mét vÜ nh©n"
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. N h÷ng "ng­êi b¹n d©n" lµ t hÕ nµo V . I. L ª - n i n 2 48 2 47 (nghÜa lµ uy tÝn cña M¸c) "®Ó b¶o hé cho c­¬ng lÜnh cña chóng chÝnh s¸ch cña c¸c nhµ chøc tr¸ch, hoÆc ho¹t ®éng cña "x· héi", t«i". ¤ng cã hiÓu tiÕng Nga kh«ng, th­a «ng Mi-khai-lèp-xki? hoÆc lý t­ëng vÒ mét x· héi "phï hîp víi b¶n tÝnh con ng­êi" vµ ¤ng cã hiÓu chç kh¸c nhau gi÷a viÖc tuyªn truyÒn nh÷ng c«ng tÊt c¶ nh÷ng lêi nh¶m nhÝ kh¸c gièng nh­ thÕ lµ tiªu chuÈn quyÕt thøc trõu t­îng vµ viÖc phñ nhËn mäi uy tÝn cña M¸c trong ®Þnh c¸i sù cÇn thiÕt Êy. B©y giê thö hái: mét ng­êi tuyªn truyÒn viÖc nhËn xÐt t×nh h×nh ë Nga kh«ng? nh÷ng c«ng thøc trõu t­îng ph¶i tr¶ lêi c©u hái ®ã nh­ thÕ nµo? Râ rµng lµ ng­êi ®ã sÏ nãi vÒ tÝnh tuyÖt ®èi cña qu¸ tr×nh biÖn ¤ng cã hiÓu r»ng coi lêi nhËn xÐt ®Çu tiªn mµ «ng ®· cã chøng, vÒ ý nghÜa triÕt häc phæ biÕn cña häc thuyÕt M¸c, vÒ sù tÊt diÔm phóc nghe ®­îc ë cöa miÖng nh÷ng ng­êi nãi chuyÖn víi yÕu ®èi víi mçi n­íc lµ ph¶i tr¶i qua giai ®o¹n, v. v., v. v.. «ng, lµ lêi nhËn xÐt m¸c-xÝt, vµ kh«ng nãi tíi lêi cña mét trong Cßn Plª-kha-nèp ®· tr¶ lêi nh­ thÕ nµo? nh÷ng thµnh viªn xuÊt s¾c trong phong trµo d©n chñ - x· héi ®· nh©n danh toµn nhãm mµ tuyªn bè trªn b¸o chÝ, ― th× nh­ thÕ Tr¶ lêi theo c¸c duy nhÊt mµ mét ng­êi m¸c-xÝt cã thÓ tr¶ lµ «ng ®· hµnh ®éng mét c¸ch bÊt chÝnh kh«ng? lêi ®­îc: Sau ®ã, lêi tuyªn bè cßn râ rµng h¬n n÷a: ¤ng ®· hoµn toµn g¹t vÊn ®Ò sù cÇn thiÕt Êy sang mét bªn, coi nã lµ ví vÈn, chØ cã nh÷ng ng­êi chñ quan chñ "T«i nh¾c l¹i, ― P lª-kha-nèp nãi, ― gi÷a nh÷ng ng­êi nghÜa míi quan t©m ®Õn th«i; vµ «ng lu«n lu«n chØ nãi ®Õn m¸c-xÝt triÖt ®Ó nhÊt, cã thÓ cã sù bÊt ®ång ý kiÕn trong vÊn nh÷ng quan hÖ kinh tÕ - x· héi thùc tÕ, ®Õn sù tiÕn hãa thùc ®Ò ®¸nh gi¸ hiÖn thùc cña n­íc Nga ngµy nay"; häc thuyÕt tÕ cña nh÷ng quan hÖ ®ã. Bëi thÕ, «ng còng kh«ng trùc tiÕp cña chóng ta "lµ mét cuéc thö ¸p dông lÇn ®Çu tiªn lý luËn tr¶ lêi mét c©u hái ®Æt ra mét c¸ch kh«ng ®óng nh­ thÕ mµ khoa häc Êy vµo viÖc ph©n tÝch nh÷ng quan hÖ x· héi hÕt søc l¹i tr¶ lêi r»ng: "N­íc Nga ® · b­íc vµo c on ®­êng t­ b¶n phøc t¹p vµ r¾c rèi". chñ nghÜa". T«i thiÕt t­ëng khã cã thÓ nãi râ h¬n thÕ ®­îc: nh÷ng ng­êi Cßn «ng Mi-khai-lèp-xki th× l¹i bµn luËn ra c¸i vÎ con ng­êi m¸c-xÝt ch¾c ch¾n lµ chØ m­în cña häc thuyÕt M¸c nh÷ng am hiÓu, vÒ viÖc tuyªn truyÒn c¸i c«ng thøc lÞch sö trõu t­îng, ph­¬ng ph¸p quý b¸u mµ nÕu kh«ng cã th× kh«ng thÓ hiÓu vÒ nh÷ng quy luËt néi t¹i cña tÝnh tÊt yÕu vµ vÒ nh÷ng ®iÒu v« ®­îc nh÷ng quan hÖ x· héi, cho nªn c¸i mµ hä coi lµ tiªu chuÈn ®Ó ®¸nh gi¸ nh÷ng mèi quan hÖ ®ã, hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ cïng ví vÈn kh¸c! ThÕ mµ «ng ta gäi ®ã lµ "luËn chiÕn chèng nh÷ng c«ng thøc trõu t­îng vµ nh÷ng ®iÒu v« lý kh¸c, mµ lµ sù nh÷ng ng­êi d©n chñ - x· héi" ®Êy!! chÝnh x¸c vµ sù phï hîp cña sù ®¸nh gi¸ ®ã víi thùc tÕ. ThËt t«i chÞu kh«ng lµm sao mµ hiÓu ®­îc n÷a: nÕu «ng Hay cã lÏ «ng t­ëng r»ng khi tuyªn bè nh­ thÕ, t¸c gi¶ thùc ra ta lµ mét nhµ luËn chiÕn, thÕ th× ai míi lµ mét ng­êi nãi l¹i suy luËn kh¸c ch¨ng? Kh«ng ph¶i nh­ thÕ ®©u. VÊn ®Ò mµ t¸c lÈm cÈm?! gi¶ quan t©m ®Õn lµ: "n­íc Nga cã cÇn thiÕt ph¶i kinh qua giai VÒ lèi nghÞ luËn ®· dÉn ra trªn kia cña «ng Mi-khai-lèp-xki, ®o¹n ph¸t triÓn t­ b¶n chñ nghÜa kh«ng?" Nh­ vËy lµ vÊn ®Ò ®ã ®· kh«ng thÓ kh«ng nªu thªm ra r»ng «ng ta tr×nh bµy nh÷ng quan ®­îc nªu ra mét c¸ch hoµn toµn kh«ng m¸c-xÝt, mµ lµ theo nh÷ng ®iÓm cña ph¸i d©n chñ - x· héi nh­ lµ "n­íc Nga sÏ ph¸t triÓn ph­¬ng ph¸p chñ quan cña c¸c nhµ triÕt häc ë n­íc ta, hä coi hoÆc nÒn s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa riªng cña m×nh". Râ rµng lµ theo
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. N h÷ng "ng­êi b¹n d©n" lµ t hÕ nµo V . I. L ª - n i n 2 50 2 49 ý kiÕn cña nhµ triÕt häc ®ã th× n­íc Nga kh«ng cã nÒn s¶n xuÊt ph¶i dùng t­îng ®Ó biÓu d­¬ng «ng Mi-khai-lèp-xki ngay lóc «ng cßn sèng!* t­ b¶n chñ nghÜa "riªng cña m×nh". Ch¾c h¼n lµ t¸c gi¶ t¸n thµnh ý kiÕn cho r»ng chñ nghÜa t­ b¶n Nga chØ giíi h¹n trong H¬n n÷a, d­íi ®©y chóng ta sÏ cßn thÊy r»ng ®ã lµ mét 1,5 triÖu c«ng nh©n, ― d­íi ®©y chóng ta sÏ cßn gÆp l¹i c¸i ý s¸ch l­îc th­êng xuyªn vµ hÕt søc triÖt ®Ó cña nh÷ng kiÕn trÎ con ®ã cña nh÷ng "ng­êi b¹n d©n" cña chóng ta tøc lµ "ng­êi b¹n d©n" gi¶ vê kh«ng nh×n thÊy hoµn c¶nh c¬ cùc nh÷ng ng­êi ®· ®em tÊt c¶ nh÷ng ph­¬ng thøc kh¸c cña viÖc kh«ng thÓ chÞu ®­îc cña nh÷ng ng­êi lao ®éng ë Nga, h×nh bãc lét lao ®éng tù do mµ xÕp vµo chç nµo kh«ng biÕt n÷a. dung hoµn c¶nh ®ã nh­ míi chØ bÞ "lung lay" th«i, thµnh ra chØ cÇn cã sù nç lùc cña c¸i "x· héi cã v¨n hãa" vµ cña chÝnh "N­íc Nga sÏ ph¸t triÓn nÒn s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa riªng phñ lµ cã thÓ khiÕn cho mäi c¸i ®Òu ®i vµo con ®­êng ®óng. cña m×nh víi tÊt c¶ nh÷ng m©u thuÉn néi bé cña nÒn s¶n xuÊt Nh÷ng tay hiÖp sÜ ®ã t­ëng r»ng nÕu hä nh¾m m¾t tr­íc ®ã, cßn trong lóc ®ã th× ng­êi mu-gÝch bÞ t¸ch ra khái ruéng ®Êt c¸i sù thËt lµ t×nh c¶nh cña quÇn chóng lao ®éng së dÜ khèn sÏ biÕn thµnh v« s¶n". Cµng ®äc cµng thÊy nhiÒu lêi ch©u b¸u! ThÕ th× ë Nga, kh«ng cã "m©u thuÉn néi bé" hay sao? tøc lµ, nãi tr¾ng ra, kh«ng cã t×nh tr¹ng quÇn chóng nh©n d©n bÞ mét * Cã lÏ c¶ ë ®©y n÷a, «ng Mi-khai-lèp-xki còng sÏ t×m c¸ch lÈn tr¸nh: t«i ― nhóm nhµ t­ b¶n bãc lét hay sao? kh«ng cã t×nh tr¹ng tuyÖt ®¹i «ng ta cã thÓ nãi ― hoµn toµn kh«ng muèn nãi lµ ë Nga nãi chung kh«ng cã ®a sè d©n c­ bÞ ph¸ s¶n, cßn mét nhóm ng­êi th× giµu lªn, hay giai cÊp v« s¶n, mµ chØ muèn nãi lµ ë Nga kh«ng cã giai cÊp v« s¶n t­ b¶n chñ nghÜa. ThËt ­? Nh­ng t¹i sao «ng l¹i kh«ng nãi nh­ thÕ? TÊt c¶ vÊn ®Ò sao? Ng­êi mu-gÝch chØ míi s¾p bÞ t¸ch khái ruéng ®Êt th«i ­? chÝnh lµ ë chç ®ã: giai cÊp v« s¶n Nga cã ph¶i lµ giai cÊp v« s¶n cña riªng Nh­ng, vËy th× toµn bé lÞch sö cña n­íc Nga sau c¶i c¸ch lµ ë chç nÒn kinh tÕ x· héi t­ s¶n hay kh«ng, hay lµ mét giai cÊp v« s¶n nµo kh¸c? nµo, nÕu kh«ng ph¶i lµ ë viÖc t­íc ®o¹t n«ng d©n hµng lo¹t, víi NÕu suèt c¶ hai bµi b¸o, «ng kh«ng thèt ra mét tiÕng nµo vÒ vÊn ®Ò duy mét møc ®é m·nh liÖt ch­a tõng thÊy ë ®©u c¶? Ph¶i can ®¶m nhÊt nghiªm chØnh vµ quan träng ®ã mµ l¹i thÝch nãi ®ñ mäi ®iÒu bËy b¹ l¾m míi d¸m lín tiÕng c«ng khai tuyªn bè nh÷ng chuyÖn nh­ vµ thËm chÝ nãi l¶m nh¶m m·i th× lçi ®ã lµ t¹i ai? thÕ! Vµ «ng Mi-khai-lèp-xki ®· cã c¸i can ®¶m Êy: "M¸c ph©n tÝch quÉn, kh«ng ph¶i lµ v× t×nh c¶nh ®ã ®· bÞ "lung lay", mµ v× quÇn mét giai cÊp v« s¶n ®· thµnh h×nh vµ mét chñ nghÜa t­ b¶n ®ang chóng bÞ mét nhóm bän bãc lét c­íp bãc mét c¸ch hÕt søc v« tån t¹i, cßn chóng ta, chóng ta cßn ph¶i t¹o ra nh÷ng c¸i ®ã". N­íc liªm sØ, r»ng nÕu hä, nh­ con ®µ ®iÓu, giÊu ®Çu ®i ®Ó kh«ng Nga cßn ph¶i t¹o ra giai cÊp v« s¶n?! ë n­íc Nga, n­íc duy nhÊt tr«ng thÊy bän bãc lét ®ã n÷a, ― th× bän bãc lét ®ã sÏ biÕn mÊt. mµ ng­êi ta cã thÓ thÊy mét t×nh tr¹ng cïng quÉn ®Õn nh­ thÕ cña Vµ khi nh÷ng ng­êi d©n chñ - x· héi b¶o hä r»ng sî kh«ng quÇn chóng, mét sù bãc lét ng­êi lao ®éng mét c¸ch v« liªm sØ d¸m nh×n th¼ng vµo hiÖn thùc lµ hÌn nh¸t nhôc nh·, khi nh÷ng ®Õn nh­ thÕ, n­íc mµ ng­êi ta ®· so s¸nh (mét c¸ch chÝnh ®¸ng) ng­êi d©n chñ - x· héi lÊy sù bãc lét ®ã lµm ®iÓm xuÊt ph¸t vµ víi n­íc Anh vÒ t×nh c¶nh nh÷ng d©n nghÌo cña nã, n­íc mµ n¹n nãi r»ng sù bãc lét ®ã chØ cã thÓ gi¶i thÝch ®­îc b»ng c¸i tæ chøc ®ãi cña hµng triÖu ng­êi lµ mét hiÖn t­îng th­êng xuyªn x¶y ra t­ s¶n cña x· héi Nga, tæ chøc chia quÇn chóng d©n c­ ra lµm bªn c¹nh, ch¼ng h¹n, viÖc xuÊt khÈu lóa m× ngµy cµng t¨ng, ― ë giai cÊp v« s¶n vµ giai cÊp t­ s¶n, vµ b»ng tÝnh chÊt giai cÊp cña n­íc Nga mµ l¹i kh«ng cã giai cÊp v« s¶n!! nhµ n­íc Nga, mét c¬ quan thèng trÞ cña giai cÊp t­ s¶n Êy chø T«i t­ëng, víi nh÷ng c©u nãi kinh ®iÓn nh­ thÕ, ng­êi ta kh«ng ph¶i lµ c¸i g× kh¸c; r»ng do ®ã, lèi tho¸t duy nhÊt lµ ®Êu
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. N h÷ng "ng­êi b¹n d©n" lµ t hÕ nµo V . I. L ª - n i n 2 52 2 51 niÖm cho r»ng hiÖn thùc lµ mét x· héi t­ b¶n chñ nghÜa, vµ tranh giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n chèng giai cÊp t­ s¶n, ― th× ph­¬ng ph¸p duy nhÊt ®Ó tho¸t khái x· héi ®ã lµ cuéc ®Êu lóc ®ã, nh÷ng "ng­êi b¹n d©n" Êy kªu lín lªn r»ng nh÷ng tranh giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n chèng giai cÊp t­ s¶n? Lµm ng­êi d©n chñ - x· héi muèn lµm cho nh©n d©n mÊt ruéng ®Êt!! thÕ nµo vµ c¨n cø vµo ®©u mµ «ng ta l¹i lÉn lén ®­îc nh÷ng hä muèn tiªu diÖt tæ chøc kinh tÕ nh©n d©n cña n­íc ta!! ng­êi Êy víi c¸i bän tÇm th­êng v« vÞ nµo ®ã? ¤ng ta cã B©y giê chóng ta bµn ®Õn ®iÓm lµm cho ng­êi ta phÉn né quyÒn g× (®­¬ng nhiªn lµ quyÒn vÒ mÆt ®¹o ®øc) mµ ®­îc nhÊt trong toµn bé cuéc "luËn chiÕn" Êy, mét cuéc luËn chiÕn Ýt dïng danh tõ nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt ®Ó gäi nh÷ng kÎ râ rµng ra còng lµ kh«ng ®­îc lÞch sù, ― cô thÓ lµ bµn ®Õn lêi «ng Mi- lµ kh«ng c«ng nhËn nh÷ng nguyªn lý s¬ ®¼ng nhÊt vµ c¬ b¶n khai-lèp-xki "phª ph¸n" (?) ho¹t ®éng chÝnh trÞ cña nh÷ng nhÊt cña chñ nghÜa M¸c, nh÷ng kÎ ch­a bao giê ph¸t biÓu ý ng­êi d©n chñ - x· héi. Mäi ng­êi ®Òu hiÓu r»ng kh«ng thÓ kiÕn ë ®©u víi danh nghÜa lµ mét ®oµn thÓ riªng biÖt vµ ch­a ®em ho¹t ®éng cña nh÷ng ng­êi x· héi chñ nghÜa vµ cña bao giê ®Ò xuÊt ë ®©u mét c­¬ng lÜnh riªng cña m×nh? nh÷ng ng­êi cæ ®éng trong c«ng nh©n ra bµn luËn mét c¸ch ¤ng Mi-khai-lèp-xki ®· chuÈn bÞ cho m×nh c¶ mét lo¹t trung thùc trªn b¸o chÝ hîp ph¸p cña chóng ta ®­îc, r»ng ®iÒu nh÷ng lèi tho¸t ®Ó biÖn hé cho nh÷ng thñ ®o¹n xÊu xa nh­ thÕ. duy nhÊt mµ b¸o chÝ biÕt tù träng cã thÓ lµm ®­îc d­íi chÕ ®é kiÓm duyÖt lµ "lÆng thinh mét c¸ch tÕ nhÞ". ¤ng Mi-khai-lèp-xki "Cã thÓ, ― « ng ta pha trß víi mét vÎ dÔ d·i cña mét ®· quªn mÊt c¸i quy t¾c rÊt s¬ ®¼ng ®ã, vµ ®· lîi dông mµ chµng ®iÕm lÞch duyÖt, ― hä kh«ng ph¶i lµ nh÷ng ng­êi kh«ng biÕt xÊu hæ, c¸i ®éc quyÒn ®­îc ph¸t biÓu víi c«ng m¸c-xÝt ch©n chÝnh, nh­ng hä cø tù coi vµ tù x­ng lµ nh­ chóng ®éc gi¶ ®Ó b«i nhä nh÷ng ng­êi x· héi chñ nghÜa. thÕ". ë ®©u vµ vµo lóc nµo? Trong nh÷ng phßng kh¸ch cña ph¸i tù do vµ cÊp tiÕn ë Pª-tÐc-bua ch¨ng? Trong nh÷ng th­ Nh­ng ng­êi ta sÏ t×m ra ®­îc nh÷ng biÖn ph¸p ®Êu tranh riªng ch¨ng? Cø cho lµ nh­ thÕ ®i. VËy th× «ng h·y cø nãi chèng nhµ phª ph¸n v« liªm sØ ®ã, ngay c¶ ë bªn ngoµi b¸o chÝ chuyÖn víi hä trong phßng kh¸ch vµ trong th­ tõ cña «ng hîp ph¸p! ®i! §»ng nµy, «ng l¹i ®i c«ng khai ph¸t biÓu trªn b¸o chÝ "Cø theo t«i biÕt, ― «ng Mi-khai-lèp-xki gi¶ vê ng©y th¬ nãi, ― chèng nh÷ng ng­êi ch­a bao giê (d­íi ngän cê cña chñ th× nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt Nga cã thÓ chia lµm ba h¹ng: nh÷ng nghÜa M¸c) ph¸t biÓu c«ng khai ë ®©u c¶. H¬n n÷a «ng l¹i cßn ng­êi m¸c-xÝt - kh¸n gi¶ (nh÷ng ng­êi bµng quan ®øng nh×n qu¸ d¸m tuyªn bè lµ «ng luËn chiÕn chèng nh÷ng ng­êi d©n chñ - tr×nh), nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt tiªu cùc (hä chØ "lµm dÞu bít nh÷ng x· héi, tuy «ng vÉn biÕt r»ng chØ cã ®éc mét nhãm nh÷ng ng­êi c¬n ®au ®Î". Hä "kh«ng quan t©m ®Õn nh©n d©n ®ang g¾n liÒn c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa lµ mang tªn ®ã th«i, vµ biÕt r»ng víi ruéng ®Êt mµ l¹i chó ý vµ ®Æt hy väng vµo nh÷ng kÎ ®· bÞ kh«ng thÓ lÇm lÉn mét ai víi nhãm ®ã ®­îc!* t¸ch khái nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt"), vµ nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt tÝch ¤ng Mi-khai-lèp-xki nãi l¶ng vµ chèi quanh nh­ mét chó cùc (hä chñ tr­¬ng ®Ó cho n«ng th«n tiÕp tôc bÞ ph¸ s¶n)". häc sinh cã lçi bÞ b¾t qu¶ tang; «ng cè chøng minh víi ®éc ThÕ lµ c¸i g×?! H¼n lµ nhµ phª ph¸n ®ã kh«ng thÓ kh«ng gi¶; t«i hoµn toµn kh«ng liªn can g× ®Õn ®iÒu ®ã c¶, "chÝnh biÕt r»ng nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt Nga lµ nh÷ng ng­êi x· héi tai t«i ®· nghe vµ chÝnh m¾t t«i ®· thÊy mµ". Tèt l¾m! chñ nghÜa xuÊt ph¸t tõ mét quan niÖm vÒ hiÖn thùc, quan Chóng t«i s½n sµng tin r»ng m¾t «ng chØ tr«ng thÊy toµn
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. N h÷ng "ng­êi b¹n d©n" lµ t hÕ nµo V . I. L ª - n i n 2 54 2 53 nh÷ng nh©n vËt tÇm th­êng vµ v« tÝch sù th«i, nh­ng ®èi lý ®ã mét c¸ch mµ ch­a bao giê vµ ch­a ë ®©u mét ng­êi m¸c-xÝt nµo ®· lµm víi chóng t«i, nh÷ng ng­êi d©n chñ - x· héi th× ®iÒu ®ã cã vµ cã thÓ lµm ®­îc. Vµ vÝ thö «ng ta ®· tr×nh bµy quan ®iÓm thËt sù cña nh÷ng liªn can g× ®Õn chóng t«i? Ai l¹i kh«ng biÕt r»ng "trong thêi ng­êi d©n chñ - x· héi vÒ hiÖn thùc n­íc Nga, th× «ng ta sÏ kh«ng thÓ kh«ng buæi nµy" ― thêi buæi mµ mäi ho¹t ®éng x· héi, kh«ng riªng thÊy r»ng chØ cã thÓ cã mét c¸ch ®Ó "theo ®óng" nh÷ng quan ®iÓm Êy: tøc lµ gãp g× ho¹t ®éng x· héi chñ nghÜa, dï chØ h¬i ®éc lËp vµ trung søc vµo viÖc ph¸t triÓn ý thøc giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n, lµ tæ chøc vµ tËp hîp thùc mét chót th«i, còng ®Òu bÞ truy tè vÒ mÆt chÝnh trÞ, giai cÊp v« s¶n l¹i ®Ó ®Êu tranh chÝnh trÞ chèng chÕ ®é hiÖn thêi. Nh­ng, «ng ta th× cø mét ng­êi c«ng t¸c thËt sù d­íi lµ cê nµy hay l¸ cßn cã riªng mét thñ ®o¹n. Lµm ra vÎ v« cí bÞ xóc ph¹m, «ng ta ng­íc m¾t lªn cê kh¸c ― cña ph¸i d©n ý, cña chñ nghÜa M¸c, hay cø nãi trêi mét c¸ch gi¶ dèi vµ nãi ngät ngµo: "T«i rÊt sung s­íng ®­îc nghe nh÷ng ®iÒu nh­ thÕ, nh­ng t«i kh«ng hiÓu c¸c «ng ph¶n ®èi c¸i g×" (®ã lµ ®iÒu «ng ta * T«i sÏ nãi ®Õn chØ mét chØ dÉn t hùc tÕ mµ ng­êi ta thÊy ë «ng Mi-khai- nãi trong sè 2, tê "Cña c¶i n­íc Nga"). "C¸c «ng h·y ®äc cÈn thËn h¬n n÷a lêi lèp-xki. Ai ®äc bµi b¸o cña «ng ta còng ph¶i c«ng nhËn r»ng «ng ta xÕp c¶ nhËn xÐt cña t«i vÒ nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt tiªu cùc, råi c¸c «ng sÏ thÊy ®iÒu t«i «ng Xc¬-voãc-txèp (t¸c gi¶ bµi "Nh÷ng nguyªn nh©n kinh tÕ cña n¹n ®ãi") nãi: ®øng vÒ mÆt lu©n lý th× kh«ng cã g× ®Ó ph¶n ®èi c¶". vµo sè nh÷ng "ng­êi m¸c-xÝt". Trong lóc ®ã, b¶n th©n ngµi Êy l¹i kh«ng tù §­¬ng nhiªn, ®ã chØ lµ nhai l¹i nh÷ng lêi quanh co th¶m h¹i mÖnh danh nh­ vËy, vµ chØ cÇn ®äc hÕt søc s¬ qua nh÷ng t¸c phÈm d©n chñ - x· héi còng ®ñ thÊy r»ng theo quan ®iÓm cña nh÷ng ng­êi d©n chñ - x· héi tr­íc ®©y th«i. th× ngµi ®ã lµ mét ng­êi t­ s¶n tÇm th­êng nhÊt, chø kh«ng ph¶i lµ c¸i g× Xin c¸c b¹n cho biÕt, c¸c b¹n sÏ ®¸nh gi¸ nh­ thÕ nµo kh¸c. Ng­êi m¸c-xÝt g× mµ l¹i kh«ng hiÓu r»ng m«i tr­êng x· héi mµ ng­êi hµnh vi cña mét ng­êi tuyªn bè lµ phª ph¸n ph¸i d©n tuý ®ã dù kiÕn ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p tiÕn bé, lµ m«i tr­êng t­ s¶n; r»ng v× x· héi - c¸ch m¹ng (ph¸i d©n tuý kh¸c ch­a xuÊt hiÖn, nªn thÕ, tÊt c¶ mäi "sù c¶i thiÖn vÒ v¨n hãa" mµ trªn thùc tÕ ng­êi ta nhËn thÊy ngay c¶ trong kinh tÕ n«ng d©n n÷a, ®Òu cã nghÜa lµ sù tiÕn bé t­ s¶n, mét sù t«i chØ nãi ®Õn thêi kú nh­ thÕ), mµ l¹i nãi theo c¸i ®iÒu nh­ tiÕn bé chØ c¶i thiÖn t×nh c¶nh cña mét thiÓu sè vµ lµm cho quÇn chóng bÞ v« thÕ nµy: s¶n ho¸! Ng­êi m¸c-xÝt g× mµ l¹i kh«ng hiÓu r»ng nhµ n­íc mµ ng­êi ®ã ®Ò "Cø theo t«i biÕt th× nh÷ng ng­êi d©n tóy chia ra lµm ba ®¹t nh÷ng dù ¸n cña m×nh, lµ mét nhµ n­íc giai cÊp, chØ cã thÓ ñng hé giai h¹ng: nh÷ng ng­êi d©n tóy triÖt ®Ó, hä hoµn toµn t¸n thµnh cÊp t­ s¶n vµ ®µn ¸p giai cÊp v« s¶n th«i! nh÷ng t­ t­ëng cña ng­êi mu-gÝch, vµ hoµn toµn theo ®óng lµ c¶ cña ph¸i lËp hiÕn ®i n÷a ― lµ cã ®Õn hµng mÊy chôc kÎ nãi su«ng dïng nguyÖn väng cña ng­êi mu-gÝch, hä ®em phæ biÕn c¸i thãi danh hiÖu ®ã ®Ó che ®Ëy sù khiÕp nh­îc tù do chñ nghÜa cña chóng, vµ cã thÓ trõng ph¹t b»ng roi vät, ®¸nh vî, vµ nãi chung ®em ¸p dông cßn cã c¶ vµi tªn thËt sù v« l¹i m­u ®å kiÕm lîi riªng n÷a? Ch¼ng ph¶i râ rµng lµ chØ cã nh÷ng kÎ hÌn h¹ tÇm th­êng nhÊt míi cã thÓ tr¸ch mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch bØ æi cña c¸i chÝnh phñ roi vµ gËy, chÝnh s¸ch cßn ph¸i ®ã vÒ viÖc l¸ cê cña ph¸i ®ã ®· bÞ ®ñ mäi lo¹i v« l¹i lµm d¬ bÈn (h¬n n÷a ®­îc gäi lµ chÝnh s¸ch nh©n d©n; råi ®Õn nh÷ng ng­êi d©n tóy l¹i kh«ng ph¶i tr­íc c«ng chóng mµ l¹i còng kh«ng ph¶i lµ c«ng khai), hay sao? nh¸t gan, hä kh«ng quan t©m ®Õn ý kiÕn cña ng­êi mu-gÝch vµ Toµn bé sù tr×nh bµy cña «ng Mi-khai-lèp-xki chØ lµ mét chuçi liªn tiÕp nh÷ng chØ t×m c¸ch ®em bÖ vµo Nga mét phong trµo c¸ch m¹ng xa l¹ sù gi¶ m¹o, bãp mÐo vµ ®æi tr¾ng thay ®en mµ th«i. Trªn kia, chóng ta ®· thÊy ®èi víi n­íc Nga, b»ng c¸ch lËp c¸c ®oµn thÓ v. v. ― ®iÒu mµ r»ng «ng ta ®· hoµn toµn ®æi tr¾ng thay ®en nh÷ng "ch©n lý" dïng lµm ®iÓm thËt ra, vÒ mÆt lu©n lý th× ch¼ng cã g× ®Ó ph¶n ®èi c¶, nÕu xuÊt ph¸t cho nh÷ng ng­êi d©n chñ - x· héi, r»ng «ng ®· tr×nh bµy nh÷ng ch©n kh«ng ph¶i lµ lý do tr¬n tuét cña con ®­êng mµ cã thÓ dÔ dµng
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. N h÷ng "ng­êi b¹n d©n" lµ t hÕ nµo V . I. L ª - n i n 2 56 2 55 biÕn ng­êi d©n tóy nh¸t gan thµnh ng­êi d©n tóy triÖt ®Ó hay can ®¶m; sau cïng lµ nh÷ng ng­êi d©n tóy can ®¶m, hä thùc hiÖn hÕt søc ®Çy ®ñ nh÷ng lý t­ëng nh©n d©n cña ng­êi mu- gÝch kh¸ gi¶, vµ do ®ã ngåi v÷ng ®­îc trªn ruéng ®Êt ®Ó trë thµnh nh÷ng cu-l¾c thËt sù", ― ®­¬ng nhiªn, tÊt c¶ nh÷ng ai biÕt tù träng ®Òu coi ®ã lµ nh÷ng lêi chÕ giÔu ®ª hÌn vµ bØ æi. Vµ ngoµi ra, nÕu nh­ ng­êi ph¸t biÓu nh÷ng ®iÒu nh­ thÕ l¹i kh«ng thÓ bÞ nh÷ng ng­êi d©n tóy c¶i chÝnh còng trªn nh÷ng b¸o chÝ ®ã; nÕu nh÷ng t­ t­ëng cña nh÷ng ng­êi d©n tuý Êy L êi nhµ xuÊt b¶n 63 cho ®Õn nay vÉn chØ ®­îc tr×nh bµy mét c¸ch bÊt hîp ph¸p, khiÕn cho nhiÒu ng­êi kh«ng cã ®­îc mét kh¸i niÖm chÝnh x¸c vÒ nh÷ng t­ t­ëng ®ã vµ cã thÓ dÔ dµng tin vµo ®iÒu g× mµ Trong v¨n b¶n bµi nµy, b¹n ®äc thÊy cã nh÷ng lêi ghi chó ë ng­êi ta nãi víi hä vÒ ng­êi d©n tóy ®ã, ― th× lóc ®ã tÊt c¶ mäi cuèi trang, høa lµ sÏ ph©n tÝch s©u h¬n mét sè vÊn ®Ò, nh­ng ng­êi ®Òu sÏ ®ång ý mµ nãi r»ng mét ng­êi nh­ thÕ lµ... thùc ra th× kh«ng cã sù ph©n tÝch ®ã. Nh­ng, cã thÓ lµ b¶n th©n «ng Mi-khai-lèp-xki còng ch­a Së dÜ nh­ vËy lµ v× bµi nµy chØ lµ phÇn ®Çu cña bµi tr¶ lêi l¹i hoµn toµn quªn c¸i ch÷ cÇn ph¶i ®­îc viÕt vµo ®©y. c¸c bµi viÕt vÒ chñ nghÜa M¸c ®¨ng trªn tê "Cña c¶i n­íc Nga" th«i. Do hÕt søc thiÕu th× giê nªn chóng t«i ®· kh«ng thÓ xuÊt Nh­ng thÕ còng ®ñ l¾m råi! ¤ng Mi-khai-lèp-xki cßn cã b¶n kÞp thêi bµi nµy, nh­ng chóng t«i còng thÊy kh«ng thÓ tr× nhiÒu lêi vu khèng kiÓu ®ã, nh­ng t«i ch­a thÊy cã c«ng t¸c ho·n l©u h¬n n÷a; chóng t«i ®· ®Ó chËm mÊt 2 th¸ng råi. V× nµo l¹i khã nhäc h¬n, b¹c bÏo h¬n, gím ghiÕc h¬n lµ mß trong vËy, chóng t«i quyÕt ®Þnh cø cho xuÊt b¶n phÇn nµy trong ®ã ®èng bïn ®ã, gãp nhÆt nh÷ng lêi nãi bãng giã r¶i r¸c ®ã ®©y, ph©n tÝch sù "phª ph¸n" cña «ng N. Mi-khai-lèp-xki, chø kh«ng vµ ®em ®èi chiÕu víi nhau ®Ó ph¸t hiÖn ra ®­îc dï chØ lµ mét ®îi in xong toµn bé bµi tr¶ lêi. lêi ph¶n ®èi ®«i chót nghiªm tóc nµo ®ã. Trong nh÷ng lÇn xuÊt b¶n thø hai vµ thø ba ®ang ®­îc Th«i thÕ lµ ®ñ råi! chuÈn bÞ, b¹n ®äc sÏ thÊy, ngoµi phÇn ph©n tÝch nµy ra, cßn cã Th¸ng T­ 1894. mét phÇn ph©n tÝch nh÷ng quan ®iÓm kinh tÕ - x· héi cña nh÷ng ng­êi cÇm ®Çu kh¸c cña tê "Cña c¶i n­íc Nga", nh­ c¸c _ _______ «ng X. I-u-gia-cèp vµ X. Cri-ven-c«, nh©n cã bµi l­îc kh¶o vÒ hiÖn thùc kinh tÕ cña n­íc Nga vµ nh©n "nh÷ng t­ t­ëng vµ s¸ch l­îc cña nh÷ng ng­êi d©n chñ - x· héi" n¶y ra tõ bµi l­îc kh¶o ®ã.
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. N h÷ng "ng­êi b¹n d©n" lµ t hÕ nµo V . I. L ª - n i n 2 58 2 57 thñ ®o¹n nh­ thÕ, t¹p chÝ Êy chØ tù lµm h¹i m×nh vµ chuÈn bÞ sù th¾ng lîi cho chóng ta mµ th«i. Tuy thÕ, kh«ng nªn quªn r»ng nh÷ng kÎ vu khèng ®ang cã trong tay tÊt c¶ mäi ph­¬ng tiÖn vËt chÊt ®Ó truyÒn b¸ réng r·i nh÷ng lêi vu khèng cña hä. Hä cã mét t¹p chÝ in hµng ngµn b¶n, l¹i cã nh÷ng phßng ®äc s¸ch vµ th­ viÖn phôc vô cho hä. Cho nªn chóng ta ph¶i hÕt søc cè g¾ng ®Ó tá cho kÎ thï cña chóng ta biÕt r»ng ngay c¶ ®Õn nh÷ng ­u thÕ cña mét ®Þa vÞ ®Æc quyÒn còng kh«ng ph¶i bao giê còng ®ñ ®Ó ®¶m b¶o th¾ng lîi cho nh÷ng Vµi lêi vÒ b¶n in lÇn nµy64 lêi giÌm pha vu khèng. Chóng t«i tin t­ëng hoµn toµn r»ng nh÷ng cè g¾ng nh­ thÕ sÏ ®­îc thùc hiÖn. Th¸ng B¶y 1894 B¶n in lÇn nµy ®¨ng l¹i nguyªn v¨n b¶n in lÇn thø nhÊt. V× hoµn toµn kh«ng tham gia th¶o ra nguyªn b¶n nªn chóng t«i cho r»ng m×nh kh«ng cã quyÒn söa ch÷a g× vµo ®©y, vµ chóng t«i chØ lµm c«ng viÖc cña ng­êi xuÊt b¶n th«i. §éng c¬ thóc ®Èy chóng t«i lµm viÖc ®ã lµ lßng tin cña chóng t«i cho r»ng t¸c phÈm nµy sÏ lµm cho c«ng t¸c tuyªn truyÒn d©n chñ - x· héi cña chóng ta s«i næi lªn mét chót. NhËn thÊy r»ng tinh thÇn s½n sµng phôc vô cho sù nghiÖp tuyªn truyÒn ®ã lµ mét kÕt qu¶ tÊt yÕu cña nh÷ng niÒm tin d©n chñ - x· héi, cho nªn chóng t«i kªu gäi tÊt c¶ nh÷ng ai ®ång t­ t­ëng víi t¸c gi¶ tËp s¸ch nµy h·y gãp phÇn b»ng tÊt c¶ mäi c¸ch (dÜ nhiªn, nhÊt lµ b»ng c¸ch t¸i b¶n) vµo viÖc phæ biÕn thËt réng r·i t¸c phÈm nµy còng nh­ tÊt c¶ mäi s¸ch b¸o tuyªn truyÒn chñ nghÜa M¸c nãi chung. Nay lµ lóc ®Æc biÖt thuËn lîi cho mét sù gãp søc nh­ thÕ. Ho¹t ®éng cña t¹p chÝ "Cña c¶i n­íc Nga" cã mét tÝnh chÊt khiªu khÝch ngµy cµng râ ®èi víi chóng ta. V× muèn lµm tª liÖt sù phæ biÕn nh÷ng t­ t­ëng d©n chñ - x· héi trong x· héi, tê t¹p chÝ Êy ®· ®i ®Õn chç c«ng khai buéc téi chóng ta lµ thê ¬ ®èi víi lîi Ých cña giai cÊp v« s¶n vµ muèn cho quÇn chóng bÞ ph¸ s¶n. Chóng t«i d¸m ch¾c r»ng víi nh÷ng
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. N h÷ng "ng­êi b¹n d©n" lµ t hÕ nµo V . I. L ª - n i n 2 60 2 59 [251 T hiªn III
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. B×a thiªn III b¶n in th¹ch cuèn s¸ch cña V. I. Lª-nin: "Nh÷ng "ng­êi b¹n d©n" lµ thÕ nµo vµ hä ®Êu tranh chèng nh÷ng ng­êi d©n chñ - x· héi ra sao?"  1894 ¶nh thu nhá
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. N h÷ng "ng­êi b¹n d©n" lµ t hÕ nµo V . I. L ª - n i n 2 54 2 53 ® · nãi trªn cña «ng Cri-ven-c« h¬n lµ dùa vµo c¸c bµi kh¸c, kh«ng nh÷ng chØ v× c¸c bµi b¸o cña «ng ta cung cÊp ®­îc nhiÒu tµi liÖu h¬n, mµ cßn v× t¸c gi¶ c¸c bµi Êy lµ nhµ thùc tiÔn vµ nhµ chÝnh trÞ tiªu biÓu cho tê t¹p chÝ Êy, nh­ «ng Mi-khai- lèp-xki ®· tiªu biÓu víi t­ c¸ch lµ nhµ x· héi häc, vµ «ng I-u- gia-cèp ®· tiªu biÓu víi t­ c¸ch lµ nhµ kinh tÕ häc ®èi víi t¹p chÝ Êy vËy. Nh­ng tr­íc khi nãi ®Õn c­¬ng lÜnh cña hä, ®iÒu tuyÖt ®èi cÇn thiÕt lµ chóng ta cßn ph¶i dõng l¹i ë mét ®iÓm lý luËn n÷a. Trªn kia, chóng ta ®· thÊy «ng I-u-gia-cèp t×m c¸ch lÈn tr¸nh §Ó kÕt thóc, chóng ta h·y lµm quen víi mét "ng­êi b¹n d©n" nh­ thÕ nµo b»ng nh÷ng c©u ch¼ng cã nghÜa lý g× nãi r»ng chÕ kh¸c n÷a, «ng Cri-ven-c«, lµ ng­êi còng c«ng khai g©y chiÕn ®é nh©n d©n thuª m­ín ruéng ®Êt lµm cho nÒn kinh tÕ nh©n víi nh÷ng ng­êi d©n chñ - x· héi. d©n ®øng v÷ng, v. v., nh÷ng c©u nãi mµ «ng ta dïng ®Ó che Tuy vËy, chóng ta sÏ kh«ng ph©n tÝch c¸c bµi b¸o cña giÊu sù kh«ng hiÓu biÕt cña m×nh vÒ kinh tÕ cña c¸c nhµ n«ng ë «ng ta ("Bµn vÒ nh÷ng nhµ trÝ thøc ®¬n ®éc", trong sè 12, n­íc ta. ¤ng ta ch¼ng nãi g× vÒ thñ c«ng nghiÖp, mµ chØ dÉn ra n¨m 1893 vµ "Nh÷ng bøc th­ viÕt trong lóc ®i ®­êng" nh÷ng sè liÖu vÒ sù ph¸t triÓn cña ®¹i c«ng nghiÖp c«ng x­ëng. trong sè 1, n¨m 1894), nh­ tr­íc ®©y chóng ta ®· lµm ®èi B©y giê «ng Cri-ven-c« l¹i l¾p l¹i nh÷ng c©u hoµn toµn gièng víi c¸c «ng Mi-khai-lèp-xki vµ I-u-gia-cèp. §èi víi hai nh­ thÕ ®Ó nãi vÒ thñ c«ng nghiÖp. ¤ng ta ®em ®èi lËp trùc tiÕp "nÒn c«ng nghiÖp nh©n d©n cña n­íc ta", tøc lµ thñ c«ng nghiÖp, «ng kia th× viÖc ph©n tÝch c¸c bµi b¸o cña hä lµ hoµn toµn víi c«ng nghiÖp t­ b¶n chñ nghÜa (sè 12, tr. 180 - 181). ¤ng ta nãi: cÇn thiÕt ®Ó cã mét ý niÖm râ rµng, trong tr­êng hîp thø "Trong nhiÒu tr­êng hîp, nÒn s¶n xuÊt nh©n d©n (sic!) xuÊt hiÖn nhÊt, vÒ néi dung nh÷ng lêi ph¶n ®èi mµ hä nªu ra nh»m mét c¸ch tù nhiªn", cßn nÒn c«ng nghiÖp t­ b¶n chñ nghÜa th× chèng l¹i chñ nghÜa duy vËt vµ chñ nghÜa M¸c nãi chung; "ë kh¾p n¬i ®Òu ®­îc t¹o ra mét c¸ch nh©n t¹o". Trong mét ®o¹n trong tr­êng hîp thø hai, vÒ nh÷ng lý luËn kinh tÕ - kh¸c, «ng ta l¹i ®em "nÒn tiÓu c«ng nghiÖp nh©n d©n" ®èi lËp chÝnh trÞ cña hä. B©y giê, muèn cã mét ý niÖm ®Çy ®ñ vÒ víi "nÒn ®¹i c«ng nghiÖp, víi c«ng nghiÖp t­ b¶n chñ nghÜa". NÕu nh÷ng "ng­êi b¹n d©n", chóng ta ph¶i xem s¸ch l­îc cña b¹n hái ®Æc ®iÓm cña nÒn tiÓu c«ng nghiÖp nh©n d©n lµ ë chç nµo, hä, nh÷ng ®Ò nghÞ thùc tiÔn cña hä, c­¬ng lÜnh chÝnh trÞ th× b¹n chØ biÕt r»ng nã lµ "tiÓu"* vµ trong nÒn c«ng nghiÖp cña hä. C­¬ng lÜnh nµy, hä ch­a hÒ tr×nh bµy ë ®©u ®­îc râ rµng, triÖt ®Ó vµ ®Çy ®ñ nh­ khi hä tr×nh bµy c¸c quan * Ta cã thÓ biÕt thªm mét ®iÒu ®éc nhÊt nµy lµ: "NÒn tiÓu c«ng nghiÖp nh©n ®iÓm lý luËn cña hä. V× vËy t«i buéc lßng ph¶i rót c­¬ng d©n Êy cã thÓ ph¸t triÓn lªn thµnh mét nÒn c«ng nghiÖp nh©n d©n thùc sù (sic!)" lÜnh Êy ra tõ nh÷ng bµi kh¸c nhau cña mét t¹p chÝ mµ c¸c nh­ lêi «ng Cri-ven-c« nãi. §ã lµ mét thñ ®o¹n th­êng dïng cña nh÷ng "ng­êi nh©n viªn biªn tËp kh¸ lµ nhÊt trÝ víi nhau ®Õn møc b¹n d©n": ®¸ng lÏ nhËn xÐt th¼ng vµ chÝnh x¸c vÒ thùc t¹i th× hä l¹i nãi nh÷ng kh«ng m©u thuÉn víi nhau. Së dÜ t«i sÏ dù a vµo c¸c bµi lêi phï phiÕm vµ v« nghÜa.
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. N h÷ng "ng­êi b¹n d©n" lµ t hÕ nµo V . I. L ª - n i n 2 55 2 56 nµy c«ng cô lao ®éng kh«ng bÞ t¸ch khái ng­êi s¶n xuÊt (t«i tiÓu c«ng nghiÖp ®éc lËp. Trong c¸c huyÖn A-lÕch-xan-®rèp vµ m­în c¸i ®Þnh nghÜa cuèi nµy trong bµi b¸o ®· nãi trªn kia cña P«-crèp, tØnh Vla-®i-mia, chÕ ®é ®¹i s¶n xuÊt gia c«ng ë nhµ vµ «ng Mi-khai-lèp-xki). Nh­ng ®iÒu ®ã cßn xa míi ®Þnh nghÜa chÕ ®é c«ng tr­êng thñ c«ng hµng n¨m cung cÊp 96% doanh sè ®­îc tæ chøc kinh tÕ cña nÒn tiÓu c«ng nghiÖp; v¶ l¹i ®iÒu ®ã lµ cña thñ c«ng nghiÖp, cßn tiÓu c«ng nghiÖp ®éc lËp th× chØ cung hoµn toµn sai. Ch¼ng h¹n, «ng Cri-ven-c« nãi r»ng "cho ®Õn cÊp 4% th«i". nay nÒn tiÓu c«ng nghiÖp nh©n d©n vÉn cung cÊp mét tæng Theo t«i biÕt th× ch¼ng cã ai ®· thö b¸c nh÷ng con sè Êy c¶; s¶n l­îng lín h¬n nhiÒu so víi tæng s¶n l­îng cña nÒn ®¹i v¶ l¹i còng kh«ng thÓ b¸c ®­îc. ThÕ th× t¹i sao ng­êi ta l¹i cã c«ng nghiÖp t­ b¶n chñ nghÜa, vµ dïng nhiÒu nh©n c«ng thÓ lÈn tr¸nh vµ kh«ng nãi tíi nh÷ng sù thËt Êy, råi gäi mét nÒn h¬n". H¼n lµ t¸c gi¶ muèn nãi ®Õn nh÷ng tµi liÖu vÒ con sè c«ng nghiÖp nh­ thÕ lµ c«ng nghiÖp "nh©n d©n", ®èi lËp víi thî thñ c«ng, con sè nµy lªn tíi 4 triÖu, hay theo nh÷ng sù c«ng nghiÖp t­ b¶n chñ nghÜa, vµ nãi ®Õn kh¶ n¨ng lµ tõ nÒn tÝnh to¸n kh¸c th× lªn tíi 7 triÖu. Nh­ng ai mµ ch¼ng biÕt r»ng c«ng nghiÖp "nh©n d©n" Êy cã thÓ ph¸t triÓn lªn thµnh mét nÒn h×nh thøc kinh tÕ chñ yÕu cña nÒn thñ c«ng nghiÖp n­íc ta c«ng nghiÖp thùc sù? chÝnh lµ chÕ ®é ®¹i s¶n xuÊt gia c«ng ë nhµ? r»ng trong s¶n ChØ cã ®iÒu nµy míi cã thÓ gi¶i thÝch ®­îc viÖc hoµn toµn xuÊt, quÇn chóng thî thñ c«ng gi÷ mét ®Þa vÞ ch¼ng cã chót kh«ng ®Õm xØa ®Õn nh÷ng sù thËt nh­ thÕ mµ th«i: nh÷ng g× lµ ®éc lËp c¶, mµ lµ mét ®Þa vÞ hoµn toµn bÞ chi phèi, phô "ng­êi b¹n d©n", còng nh­ tÊt c¶ nh÷ng ng­êi tù do chñ thuéc; r»ng hä lµm viÖc kh«ng ph¶i víi nguyªn liÖu cña b¶n nghÜa ë Nga, ®Òu cã khuynh h­íng chung lµ che giÊu sù ®èi th©n hä, mµ lµ víi nguyªn liÖu cña th­¬ng nh©n, lµ ng­êi chØ kh¸ng giai cÊp vµ sù bãc lét ng­êi lao ®éng ë Nga, tr×nh bµy tr¶ tiÒn c«ng cho thî thñ c«ng mµ th«i? Ngay c¶ b¸o chÝ hîp tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã chØ lµ nh÷ng "thiÕu sãt" ®¬n gi¶n mµ ph¸p còng ®· ®­a ra nh÷ng sè liÖu chøng tá r»ng h×nh thøc th«i. V¶ l¹i còng cã thÓ lµ do cã nh÷ng nhËn thøc s©u s¾c vÒ Êy chiÕm ®Þa vÞ chñ yÕu. T«i xin dÉn ra, ch¼ng h¹n, t¸c phÈm vÊn ®Ò, nh÷ng nhËn thøc mµ «ng Cri-ven-c« biÓu hiÖn ra, ®Æc s¾c cña X. Kha-ri-d«-mª-nèp, nhµ thèng kª häc cã tiÕng, ch¼ng h¹n, khi «ng gäi "ngµnh lµm dao ë P¸-vl«-v«" lµ mét ®¨ng trong t¹p chÝ "TruyÒn tin ph¸p luËt" 65 (1883, c¸c sè 11 vµ "ngµnh s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt nöa thñ c«ng". Nh÷ng "ng­êi 12). Trong khi tæng hîp c¸c tµi liÖu ®¨ng trªn b¸o chÝ vÒ thñ b¹n d©n" cã thÓ xuyªn t¹c sù thËt ®Õn thÕ th× thËt lµ l¹ lïng! c«ng nghiÖp cña n­íc ta trong c¸c tØnh vïng trung t©m, n¬i Lµm thÕ nµo mµ ë ®©y ng­êi ta l¹i cã thÓ nãi ®Õn tÝnh chÊt mµ thñ c«ng nghiÖp ph¸t triÓn nhÊt, X. Kha-ri-d«-mª-nèp ®· thñ c«ng nghiÖp, khi nh÷ng ng­êi lµm dao ë P¸-vl«-v« s¶n ®i ®Õn kÕt luËn vÒ ­u thÕ tuyÖt ®èi cña chÕ ®é ®¹i s¶n xuÊt xuÊt ®Ó b¸n ra thÞ tr­êng, chø kh«ng ph¶i lµm theo ®¬n ®Æt gia c«ng ë nhµ, tøc lµ mét h×nh thøc c«ng nghiÖp râ rµng cã hµng? ¤ng Cri-ven-c« ch¼ng ®· xÕp vµo ph¹m trï nghÒ thñ tÝnh chÊt t­ b¶n chñ nghÜa. X. Kha-ri-d«-mª-nèp nãi: "Trong khi x¸c ®Þnh vai trß kinh tÕ cña nÒn tiÓu c«ng nghiÖp ®éc lËp, c«ng, c¸i tr­êng hîp th­¬ng nh©n ®Æt cho thî thñ c«ng lµm chóng t«i ®i ®Õn nh÷ng kÕt luËn sau ®©y: trong tØnh M¸c-xc¬- nh÷ng vËt phÈm ®Ó råi göi ®i b¸n t¹i héi chî Ni-gi¬-ni Nèp- va, chÕ ®é ®¹i s¶n xuÊt gia c«ng ë nhµ hµng n¨m cung cÊp 86,5% g«-rèt ®ã sao? Nh­ thÕ thËt lµ qu¸ hµi h­íc, nh­ng ph¶i tin doanh sè cña thñ c«ng nghiÖp, vµ chØ cã 13,5% lµ thuéc vÒ phÇn r»ng sù thËt lµ nh­ thÕ ®Êy.
nguon tai.lieu . vn
Chính trị học Báo chí - Truyền thông Xã hội học Giáo dục học Tâm lý học Lịch sử - Văn hoá Triết học Ngôn ngữ học Thư viện thông tin Văn học nước ngoài Ngư nghiệp Hành chính - Pháp luật Địa lý - Địa danh Văn học Việt nam Lịch sử Đảng CNXH - KH Tư Tưởng HCM Ngụ ngôn - Cổ tích Ca dao - Tục ngữ Hoá học Sinh học Y khoa - Dược Kinh tế học