- Trang Chủ
- Triết học
- [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 4 phần 9
Xem mẫu
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
686 687
316
C.MÁC VÀ PH. ĂNG-GHEN VỀ VẤN ĐỀ BA LAN
hoặc một Bô-nan nào đó rút cục cũng được qui vào vấn đề tiền
ô ng có biết những người dân chủ Ba Lan muốn gì không? Những
bạc mà vấn đề tiền bạc nào lại không trực tiếp là vấn đề xã hội?
người dân chủ Ba Lan muốn đưa vào nước họ hình thức sở hữu đã
Những nhà hoạt động của thời kỳ Phục tích đã không giấu giếm
tồn tại ở nước các ông", thì những người sở hữu Pháp sẽ trả lời:
rằng để trở lại với chính trị của thời xưa tốt đẹp, cần phải phục
"Họ đang hành động rất tốt". Nhưng hãy thử cùng với ngài Ghi-dô
hồi chế độ sở hữu cũ tốt đẹp chế độ sở hữu phong kiến, chế độ
đi nói với những người sở hữu Pháp: "Những người Ba Lan muốn
sở hữu đạo đức. Mọi người đều biết rằng lòng trung quân không
hủy bỏ chế độ sở hữu mà các ông đã thiết lập được bằng cuộc
thể có được nếu không có thuế thập phân và lao dịch.
cách mạng năm 1789 và vẫn còn đang tồn tại ở nước các ông cho
đến ngày nay"; thì họ sẽ thét lên: "Thế nào, nghĩa là họ là bọn Chúng ta hãy quay về với thời kỳ xưa hơn nữa. Năm 1789, vấn
cách mạng, bọn cộng sản! Cần phải đè bẹp bọn vô lại ấy đi!" Ở đề chính trị về nhân quyền bao hàm vấn đề xã hội về cạnh tranh tự
Thụy Điển, sự xóa bỏ các phường hội, các nghiệp đoàn, việc thực do.
hiện tự do cạnh tranh ngày nay được gọi là c hủ nghĩa cộng sản.
Và điều gì đã xảy ra ở nước Anh? Trong tất cả mọi vấn đề bắt
T ờ "Journal des Débats" còn đi xa hơn nữa: việc tước bỏ của hai
đầu từ dự luật về cải cách và kết thúc bằng việc hủy bỏ những đạo
trăm nghì n cử tri cái lợi nhuận mà quyền bán phiếu bầu của họ đã
luật về ngũ cốc, phải chăng các đảng phái chính trị đã đấu tranh
tạo ra cho họ, điều đó có nghĩa là tiêu diệt nguồn thu nhập, phá
cho một cái gì khác hơn là cho sự thay đổi trong những quan hệ về
hoại tài sản kiếm được một cách chính đáng, điều đó có nghĩa là
tài sản. Phải chăng họ đã không đấu tranh vì những vấn đề sở hữu,
làm cộng sản. Không nghi ngờ gì nữa, cuộc cách mạng Cra-cốp
những vấn đề xã hội?
cũng muốn hủy bỏ một trong những hình thức của chế độ sở hữu.
Mà ngay ở đây, ở chính nước Bỉ này, cuộc đấu tranh giữa chủ
Nhưng hình thức nào? Đó chính là hình thức không thể tiêu diệt
nghĩa tự do và công giáo lại không phải là cuộc đấu tranh giữa tư
được ở phần còn lại của châu Âu, cũng như không thể tiêu diệt
bản công nghiệp và chế độ sở hữu ruộng đất lớn hay sao?
được Đồng minh đặc biệt ở Thụy Sĩ, bởi vì cả cái này lẫn cái kia
đều không còn tồn tại nữa. Và những vấn đề chính trị được bàn cãi suốt mười bảy năm
ròng, về thực chất lại chẳng phải là những vấn đề xã hội hay sao?
Không một ai lại đi phủ nhận một sự thật là ở Ba Lan vấn đề
chính trị gắn liền với vấn đề xã hội. Hai vấn đề này luôn luôn Vì vậy, bất kể quý vị giữ quan điểm nào - t ự do, cấp tiến hoặc
không tách rời nhau. thậm chí quý tộc đi nữa làm sao quý vị lại còn có thể chê trách
Nhưng, tốt nhất là các vị hãy hỏi bọn phản động! Phải chăng là cuộc cách mạng ở Cra-cốp về việc nó đã gắn liền vấn đề chính trị
vào thời kỳ Phục tích, họ chiến đấu chống chủ nghĩa tự do chính với vấn đề xã hội?
trị và chống học thuyết Vôn-te là gánh hành lý bắt buộc phải có Những người đứng đầu phong trào cách mạng Cra-cốp đã tin
của chủ nghĩa đó? tưởng sâu sắc rằng chỉ có một nước Ba Lan dân chủ mới có thể là
một nước độc lập và rằng nền dân chủ Ba Lan không thể có được
Một nhà văn phản động khá nổi tiếng đã công khai thừa nhận
nếu kh ô n g t i êu di ệt nhữ n g q u yề n l ợi p ho ng k i ến , n ếu kh ô ng
rằng cái thuyết siêu hình cao quý nhất - c ủa một Đờ Me-xtơ-rơ
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
688 689
317
C.MÁC VÀ PH. ĂNG-GHEN VỀ VẤN ĐỀ BA LAN
có phong trào ruộng đất sẽ biến những nông nô thành những người
sở hữu tự do, những người sở hữu hiện đại. Nếu đặt bọn quý tộc DIỄN VĂN CỦA ĂNG-GHEN
Ba Lan vào địa vị của tên vua chuyên chế Nga thì quý vị cũng lại
trao quyền công dân cho chế độ chuyên chế mà thôi. Cũng hệt như
Thưa quý vị!
vậy, những người Đức trong cuộc chiến tranh của mình chống
những người nước ngoài đã đánh đổi một Na-pô-lê-ông lấy ba Cuộc khởi nghĩa mà hôm nay chúng ta làm lễ kỷ niệm, đã
không thành cô ng. Sau mấy ngà y chống trả anh dũng, Cra-cốp
mươi sáu Mét-téc-ních.
đã bị chiếm, và cái bóng ma đầy máu của nước Ba Lan xuất
Cho dù trên vai một địa chủ Ba Lan sẽ không còn có địa chủ hiện trong chốc lát trước mắt bọn đao p hủ giết nó, lại đã xuống
Nga đè nặng nữa, - t rên cổ người nông dân Ba Lan vẫn có một mồ.
địa chủ cưỡi như trước, thì quả thực đây là một địa chủ tự do chứ
Cuộc cách mạng Cra-cốp đã bị kết thúc thất bại - m ột sự
không phải là một địa chủ đã bị nô dịch. Sự chuyển biến về chính thất bại thật đau xót. Chúng ta hã y tỏ lòng tôn kính cao cả đ ối
trị như vậy sẽ không thay đổi được tí gì địa vị xã hội của người với những anh hùng đã ngã xuống, hãy thương tiếc về sự không
nông dân Ba Lan. thành công của họ, hã y bà y tỏ sự đồng tình của chúng ta đối với
hai mươi triệu người Ba Lan đang bị gông xiềng xiết chặt hơn
Cuộc cách mạng Cra-cốp đã nêu một tấm gương chói lọi cho
do cuộc thất bại này.
toàn thể châu Âu vì nó đã coi sự nghiệp dân tộc và sự nghiệp dân
Nhưng, thưa quý vị, phải chăng đó là tất cả những việc
chủ cũng như công cuộc giải phóng giai cấp áp bức là một.
chúng ta phải làm? Phải chăng nhỏ lệ trên nấm mồ của một đất
Mặc dầu cuộc cách mạng ấy tạm thời bị áp bức bởi những bàn nước bất hạnh và thề ngu yền giữ mối căm thù không nguôi
tay vấy máu của bọn giết người thuê, vậy mà ngày nay nó vẫn nhưng cho đ ến ngày na y vẫn là bất lực đối với bọn áp bức đất
nước đó, đã là đủ rồi?
đang được phục hồi một cách vinh quang và thắng lợi ở Thụy Sĩ
và I-ta-li-a. Những nguyên tắc của nó đã được xác nhận ở Ai-rơ-len, Không, thưa quý vị! Lễ kỷ niệm cuộc khởi nghĩa Cra-cốp
không chỉ là một ngà y lễ tang; đối với chúng ta, những người
nơi đây đảng dân tộc hẹp hòi đã chết đi cùng với Ô' Cô-nen, nơi
dân chủ, đó là một ngày hội, bởi vì thắng lợi vẫn nằm nga y
đây đảng dân tộc mới, trước hết là một đảng cải cách và dân
trong thất bại, và chú ng ta đã thu được một cách vững chắ c
chủ245 .
những thành quả của thắng lợi đó, còn các hậu quả của thất bại
Nước Ba Lan lại một lần nữa biểu hiện tinh thần chủ động, chỉ mang tính chất tạm thời.
nhưng đây đã không còn là một nước Ba Lan phong kiến nữa mà
Và thắng lợi ấ y là thắng lợi của nước Ba Lan dân chủ trẻ
là một nước Ba Lan dân chủ, và từ lúc đó sự nghiệp giải phóng tuổi đối với nước Ba Lan quý tộc già cỗi.
của nó sẽ trở thành sự nghiệp quang vinh đối với tất cả những
Q uả th ực, t rư ớc cuộ c đ ấu t r a nh v ừa rồ i củ a n ước Ba L an
người dân chủ châu Âu.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
690 691
318
C.MÁC VÀ PH. ĂNG-GHEN VỀ VẤN ĐỀ BA LAN
Người đó đã đề nghị những biện pháp thực sự cách mạng mà
c hống lại bọn nô dịch nước ngoài đã có cuộc đấu tranh kín đáo,
bí mật nhưng kiên quyết ngay trong lòng nước Ba Lan, cuộc tính chất táo bạo của chúng đã làm cho bọn quý tộc trong nghị
đấu tranh của những người Ba Lan bị áp bức chống lại bọn Ba viện phải hoảng sợ. Người đó đã tìm kiếm con đường biến cuộc
Lan đi áp bức, cuộc đấu tranh của lực lượng dân chủ Ba Lan đấu tranh dân tộc thành cuộc đ ấu tranh vì tự do trong việc kêu
chống lại tầng lớp quý tộc Ba Lan. gọi toàn bộ nước Ba Lan cũ hãy cầm lấ y vũ khí, trong việc biến
cuộc chiến tranh giành đ ộc lập của Ba Lan thành cuộc chiến
Hãy so sánh năm 1830 với năm 1846, hãy so sánh Vác-sa-va
tranh châu Âu, trong việc trao q uyền công dân cho người Do
với Cra-cốp. Giai cấp thống trị ở Ba Lan đã tỏ ra có tinh thần
Thái và nông dân trong việc chia ruộng đất cho nông dân, trong
h y sinh, đầy nhiệt huyết và có lòng dũng cảm trên chiến trường
việc xây dựng lại toàn bộ nước Ba Lan trên cơ sở dân chủ và
bao nhiêu thì năm 1830 lại tỏ ra ích k ỷ, hẹp hò i và nhát gan tại
bình đẳng; người đó cố gắng đồng nhất những lợi ích của tất cả
hội nghị lập pháp bấy nhiêu.
các dân tộc với những lợi ích của nhân dân Ba Lan. Phải chăng
Năm 1830 tầng lớp q uý tộc Ba Lan muốn gì? Muốn bảo vệ
cần gọi đích danh con người đã có thiên tài sáng tạo nên cái kế
những quyền lợi chú ng đã giành được khỏi bị hoàng đ ế xâm
hoạch rộng lớn đến thế nhưng đồng thời lại giản đơn đến thế?
phạm. Nó hạn chế cuộc khởi nghĩa trong một lãnh thổ nhỏ hẹp
Đó là Lê-lê-ven.
mà Đại hội Viên ưa gọi là Vương q uốc Ba Lan; nó kìm hãm sự
bùng nổ ở những địa phương khác của Ba Lan, nó giữ nguyên Năm 1830, phái đa số quý tộc mù quáng vì những lợi ích tham
vẹn tình trạng lệ thuộc có tính chất nông nô của người nông lam của chúng đã luôn luôn bác bỏ những đề nghị ấy. Nhưng
dân, một sự lệ thuộc đã biến con người thành gia súc, nó duy trì chính những tư tưởng ấy, được chín muồi và được phát triển hơn
địa vị thấp kém của người Do Thái. Nếu như trong tiến trình nữa trong thời gian thử thách của thời kỳ mười lăm năm nô lệ,
khởi nghĩa tầng lớp quý tộc buộc phải nhượng bộ nhân dân, thì chính những tư tưởng ấy chúng ta đã thấy viết trên lá cờ của cuộc
nó chỉ làm việc đó khi đã quá muộn, khi mà cuộc khởi nghĩa đã khởi nghĩa Cra-cốp. Ở Cra-cốp và điều này rõ ràng đập vào mắt
không tránh khỏi thất bại. mọi người - đ ã không còn tìm thấy những con người có thể mất
mát nhiều; ở đó đã hoàn toàn không có bọn quý tộc; mỗi biện
Chúng ta hãy nói thẳng: cuộc khởi nghĩa năm 1830 chẳng
pháp được thực hiện đều nổi bật về dũng khí dân chủ, và hầu như
phải là một cuộc cách mạng dân tộc (nó đã cho đặt ba phần tư
nước Ba Lan ở ngoài cuộc), cũng chẳng phải là cuộc cách mạng tôi có thể nói là giống như tính dũng cảm của giai cấp vô sản, là
xã hội hoặc chính trị; nó khô ng tha y đổi được tí gì trong tình giai cấp không có gì để mất cả, ngoài sự bần cùng của họ, còn
hình nội bộ của nhân dân; đó là một cuộc cách mạng bảo thủ. được thì được trọn cả tổ quốc, cả thế giới. Ở đó không có chỗ cho
sự dao động và cho sự hoài nghi: họ đã tấn công cùng một lúc vào
Nhưng ngay trong lòng cuộc cách mạng bảo thủ ấ y, ngay
ba cường quốc tuyên bố tự do cho nông dân, cải cách ruộng đất,
trong chính phủ q uốc gia ấy đã có người từng phê phán ga y gắt,
quyền bình đẳng công dân cho người Do Thái, mà không lúng túng
sự thiển cận trong các quan điểm của giai cấp thống trị.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
692 693
319
C.MÁC VÀ PH. ĂNG-GHEN VỀ VẤN ĐỀ BA LAN
nước; từ chỗ là đ ối tượng của sự đồng tình như trước kia, nó đã
c hút nào trước việc là điều đó có thể đụng chạm đến quyền lợi này
khác của bọn quý tộc. trở thành sự nghiệp mà tất cả những người dân chủ đều q uan
tâm. Trước năm 1846, chúng ta phải trả thù về tội ác, còn ngày
Cuộc cách mạng Cra-cốp không có khuynh hướng khôi phục
na y chú ng ta phải ủng hộ những người bạn đồng minh và chúng
nước Ba Lan cũ, không giữ lại những thiết chế của Ba Lan cổ xưa
ta đang làm điều đó.
mà các chính phủ nước ngoài còn để lại nguyên vẹn; cuộc cách
mạng này không mang tính chất phản động, cũng như bảo thủ.
Và trước hết, nước Đức chú ng ta phải vui mừng trước ngọn
Không, cuộc cách mạng này có thái độ thù địch với bản thân lửa nhiệt tình dân chủ ấ y ở Ba Lan. Chính chúng ta có nhiệm vụ
nước Ba Lan, nước Ba Lan - một đất nước già cỗi, dã man, phong phải hoàn thành cách mạng dân chủ, trong thời gian sắp tới;
kiến, quý tộc dựa trên sự nô dịch hóa đại đa số nhân dân, hơn là cuộc đấu tranh chống những bè lũ dã man Áo và Nga đang chờ
đối với bọn nước ngoài áp bức Ba Lan. Tuy nhiên không muốn đợi chúng ta. Trước năm 1846, chúng ta còn có thể hoài nghi
phục hồi cái nước Ba Lan già cỗi ấy, cuộc cách mạng này trái lại Ba Lan sẽ đứng về p hía nào trong trường hợp có cách mạng dân
muốn tiêu diệt nó đến tận gốc và dựa vào một giai cấp hoàn toàn
chủ nổ ra ở Đức. Cuộc cách mạng Cra-cốp đã phá tan mọi sự
mới, dựa vào đại đa số nhân dân mà xây dựng trên đống tro tàn đổ
hoài nghi. Từ nay nhân dân Đức và Ba Lan được gắn bó với
nát của nó một nước Ba Lan mới, hiện đại, văn mi nh, dân chủ,
nhau bằng những mối quan hệ không gì phá vỡ nổi. Chúng ta có
xứng đáng với thế kỷ XIX, - một nước Ba Lan, thực sự là người
cù ng kẻ thù, cù ng chịu một bọn áp bức, bởi vì Chính phủ Nga
chiến sĩ tiên tiến của nền văn minh.
áp bức chúng ta không khác gì áp b ức những người Ba Lan.
Sự khác nhau giữa năm 1830 và năm 1846, một bước tiến vĩ
Điều kiện đầu tiên đ ể giải phóng cả nước Đức, lẫn Ba Lan là
đại thực hiện được trong nước Ba Lan bất hạnh, đẫm máu, đau
phải tha y đổi tận gốc tình hình chính trị hiện nay của nước
thương nhất, tình hình giai cấp quý tộc Ba Lan hoàn toàn tách
Đức, lật đổ nước Phổ và nước Áo, đẩy lùi nước Nga sang bên
khỏi nhân dân Ba Lan và ngả vào vòng tay bọn áp bức tổ quốc
kia sông Đni-e-xtơ-rơ và sông Đvi-na.
mình, sự chuyển hẳn của nhân dân Ba Lan sang phía lực lượng
dân chủ, và cuối cùng sự xuất hiện ở Ba Lan cũng như, ở nước Và như vậy, sự liên minh của hai dân tộc chúng ta không
chúng ta đây cuộc đấu tranh giai cấp, xuất hiện cái động lực của phải là một ước mơ đẹp đ ẽ, một ảo tưởng đầy qu yến rũ; không,
mọi tiến bộ xã hội, c hính đó là thắng lợi của lực lượng dân chủ thưa quý vị, sự liên minh ấ y là một tất yếu không tránh khỏi,
mà cuộc cách mạng Cra-cốp đã ghi lại, đó chính là cái kết quả sẽ bắt nguồn từ những lợi ích chung của cả hai dân tộc, và nó đã
còn ra hoa kết trái khi mà sự thất bại của những người khởi nghĩa trở thành tất yếu nhờ có cuộc cách mạng Cra-cốp. Nhân dân
sẽ được rửa thù. Đức trong sự nghiệp của mình cho đến ngày na y hầu như chỉ
Thực vậy, thưa quý vị, nhờ cuộc khởi nghĩa Cra-cốp mà sự mới biểu hiện trên lời nói, phải đi vào hành động vì lợi ích của
nghiệp của nước Ba Lan từ chỗ là sự nghiệp dân tộc như từng những người anh em Ba Lan của mình; và giống như chú ng ta,
có trước kia, nay đã trở thành sự nghiệp của nhân dân tất cả các những người dân chủ Đức có mặt tại đâ y, giơ ta y ra cho những
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
694 695
316
C.MÁC VÀ PH. ĂNG-GHEN
n gười dân chủ Ba Lan, toàn b ộ nhân dân Đức sẽ chúc mừng sự
liên minh của mình với nhân dân Ba Lan trên chiến trường của
trận đánh đầu tiên, ở đó với sự hợp lực họ sẽ chiến thắng bọn
áp bức chung của họ. PH.ĂNG-GHEN
VÀI LỜI NÓI VỚI BÁO "RIFORMA" 2 46
Đã đăng vào tháng Ba 1848 trong văn tập In theo bản đăng trong văn
"Célébration, à Bruxelles, du deuxième tập
B áo "Riforma" ở Lúc-ca đã trả lời một trong những bài báo đê
anniversaire de la Révolution Polonaise, du Nguyên văn là tiếng Pháp
22 Février 1846"
tiện thông thường mà tờ "Allgemeine Zeitung" ở Au-xbuốc vẫn
Bruxelles, 1848
thường đăng theo chỉ thị của văn phòng triều đình Viên.
Tờ báo nhơ nhuốc bên bờ sông Lê-khơ 247 k hông những chỉ
tâng bốc lên tận mây xanh lòng trung thành của 518 000 lính Áo
đối với Phéc-đi-năng ngớ ngẩn của chúng, mà còn khẳng định
rằng tất cả những người lính ấy - n gười Bô-hêm, người Ba Lan,
người Crô-a-xi, người Hây-đúc, người Va-la-ki, người Hung-ga-ri,
người I-ta-li-a, v.v. - đ ang ước mơ về sự thống nhất của nước
Đức và sẵn lòng hiến dâng cuộc đời mình cho sự thống nhất ấy,
n ếu đó cũng là ý muốn của hoàng đế!
D ường như điều bất hạnh không phải là ở chỗ khi nước Áo
còn tồn tại thì nước Đức phải mạo hiểm phó thác việc bảo vệ sự
thống nhất của mình cho người Hây-đúc, người Crô-a-xi và
người Va-la-ki, dường như là khi nước Áo còn sống thì sự thống
nhất của nước Đức có thể là một cái gì khác ngoài sự thống nhất với
người Crô-a-xi, người Va-la-ki, người Ma-gi-a và người I-ta-li-a!
Tờ "Riforma" đã trả lời rất hay cho báo "Hoàn toàn đê tiện"1 *
1*
C hơi c h ữ : " Al l ge me i ne Ze i t u n g" l à "B á o p h ổ t hô n g ", c ò n " Al l Ge me i ne "
n ghĩ a l à " Hoà n t o à n đ ê t i ệ n".
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
696 697
316
PH.ĂNG-GHEN VÀI LỜI NÓI VỚI BÁO "RIFORMA"
phóng, một ví dụ về quan niệm của những nhà ảo tưởng tóc hung
v ề lời quả quyết dối trá của nó là dường như nước Áo đang bảo
ấy về dân tộc I-ta-li-a, thì chúng tôi xi n dẫn ra đây cho họ một bài
vệ những lợi ích của dân tộc Đức ở Lôm-bác-đi, và trong phần
hát nổi tiếng của A. A. L. Phô-len248 :
kết luận báo "Riforma" đã kêu gọi người Đức bằng cách so sánh
phong trào ở I-ta-li-a năm 1843 và những cuộc chiến tranh giải N gư ời ta hãy ca tụng cái xứ sở mà ở đó các cây đàn măng-đô-lin
phóng của nước Đức trong những năm 1813 và 1815. Va ng l ên cùng với các đàn ghi-ta và các quả cam
Thì lấp lánh qua t àn lá, xum xuê;
Rõ ràng là tờ "Riforma" bằng việc đó định lấy lòng người
Và tôi yêu màu đỏ của trái mận Đức
Đức; nếu không thì chắc hẳn nó đã không đem so sánh - t rái với
Và yê u cả màu hồng quả táo vùng Boóc -đ oóc-phơ
niềm tin chân thực của nó - p hong trào tiến bộ hiện nay ở I-ta-li-a
và những trái quả tương tự như vậy của sự điên dại nên thơ thuộc
với chính những cuộc chiến tranh phản động đã làm cho Áo nô
dịch được I-ta-li-a, đã khôi phục trên mức độ lớn nhất, ở nước về con người vĩnh viễn có lương tri. Sau đó tiếp đến những quan
Đức tình trạng hỗn loạn trước kia, tình trạng chia cắt và nền bạo niệm ngộ nghĩnh nhất về bọn cướp, về dao găm, về núi lửa, về sự
chính trước kia, và làm cho toàn châu Âu phải chịu những hiệp giảo quyệt của người Rô-manh, về sự không chung thủy của phụ
ước nhục nhã năm 1815. nữ I-ta-li-a, về bọ chó, bò cạp, về thuốc độc, về loài rắn độc, về
bọn giết người lén lút, v.v.; tất cả những cái đó, anh chàng say mê
Tờ "Riforma" có thể tin ở chúng tôi là: nước Đức đã hiểu rất
tốt bụng đang cảm thấy một số lượng mận không sao đếm xuể ở
rõ tính chất của các cuộc chiến tranh giải phóng qua kết quả của
mỗi bước đi trên khắp các nẻo đường nước I-ta-li-a. Sau hết anh
chính các cuộc chiến tranh ấy cũng như qua cái kết cục bi thảm
chàng phi-li-xtanh mơ mộng đã cảm tạ đức chúa của mình về việc
đã xảy ra đối với tất cả các anh hùng của cái thời đại "xứng danh
anh ta đang ở trên đất nước của tình yêu và tình bạn, ở trên đất
vinh quang" ấy. Chỉ có những tờ báo bị mua chuộc của chính phủ
nước mà người ta choảng nhau bằng những chân ghế đẩu, ở trên
mới còn có thể tán dương theo đủ kiểu cái thời kỳ say mê lố bịch
đất nước của những cô con gái của mục sư có đôi mắt xanh và
ấy. Công chúng giễu cợt điều đó, và thậm chí cả huân chương
chung thủy, ở trên đất nước của sự ngay thẳng và chất phác, tóm
chữ thập bằng sắt lúc đó cũng phải đỏ lên vì hổ thẹn.
lại, ở trên đất nước của lòng trung thành kiểu Đức. Những ý niệm
Chính những tờ báo ấy, chính những kẻ điên cuồng bài Pháp
hoang đường đầy mê tín ấy về nước I-ta-li-a đã ăn sâu vào đầu óc
năm 1813 ấy ngày nay lại lu loa lên chống người I-ta-li-a cũng
các anh hùng năm 1813, đương nhiên họ là những người chưa bao
như trước kia đã lu loa lên chống người Pháp, đang hát lên
giờ trông thấy nước I-ta-li-a cả.
những bài ca ngợi nước Áo, một nước Áo mang tính chất Đức -
Tờ "Riforma" và nói chung các nhà hoạt động của phong trào
C ơ Đốc giáo và đang cổ động cho cuộc thập tự chinh chống lại
sự giảo quyệt và tính nhẹ dạ của người Rô-manh, bởi vì người I-ta-li-a có thể hoàn toàn tin chắc rằng: dư luận ở Đức kiên quyết
I-ta-li-a cũng là một dân tộc Rô-manh hệt như người Pháp! đứng về phía người I-ta-li-a. Nhân dân Đức cũng rất quan tâm,
như nhân dân I-ta-li-a, đến sự sụp đổ của nước Áo. Nhân dân
Nếu người I-ta-li-a muốn có một ví dụ về sự tham gia mà họ
Đức nhất trí hoan nghênh và chào mừng mỗi thành công của người
có thể trông đợi ở phía những kẻ khoác lác thô bỉ của thời đại giải
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
698 699
316
PH.ĂNG-GHEN
I -ta-li-a và chúng tôi hy vọng rằng vào thời cơ thích hợp nhân dân
Đức sẽ không bao giờ đứng ngoài bãi chiến trường, nơi sẽ vĩnh
viễn kết thúc toàn bộ sự thống trị của nước Áo.
P H.ĂNG-GHEN
D o Ph . Ăn g - gh e n v i ế t v à o k h o ản g 2 2 t h á ng In t he o b ả n đ ă n g t rê n b á o
Ha i 1 8 48 N g uy ê n v ă n l à t i ế n g Đứ c
C UỘC CÁCH MẠNG Ở PA-RI
Đã đ ă ng t rê n b áo " De u t sc h e - Brü sse l e r -
Ze i t u n g " số 1 6 , n g à y 2 4 t h á n g Ha i 1 8 4 8
K ý t ê n : Ph . Ăn g -g h e n
N ăm 1848, mọi việc đ ã diễn ra tốt đ ẹp. Cuộc cách mạng ở
Xi-xin vừa kịp vụt qua với bản hiến pháp dài dằng dặc của nó,
thì cuộc khởi nghĩa thắng lợi ở Pa-ri đã nổ ra.
Các đại biểu của phe đối lập đã buộc lòng phải công khai bảo
vệ quyền hội họp bằng một cuộc biểu tình dũng cảm chống lại sự
xâm phạm của Ghi-dô, Đuy-sa-ten và Hê-be đối với quyền này.
Tất cả những biện pháp chuẩn bị đã được thi hành. Phòng họp
đã sẵn sàng và đang chờ đợi khách vào dự tiệc. Khi giờ hành động
đã tới thì bỗng nhiên những kẻ hèn nhát trong cánh tả, đứng đầu là
ngài Ô-đi-lông Ba-rô, như mọi lần, đã hèn nhát rút lui.
Bữa tiệc bị bãi bỏ. Nhưng nhân dân Pa-ri bị bọn trùm khoác
lác ở nghị viện kích động đã phẫn nộ trước sự hèn nhát của bọn
người thấp kém ấy và bất mãn về tình trạng thất nghiệp phổ biến
kéo dài, nhân dân Pa-ri không chịu rút lui.
Khoảng giữa trưa ngày thứ ba 1* t oàn Pa-ri xuống đường. Trong
quần chúng vang lên những tiếng hô: "Đả đảo Ghi-dô, cải cách
muôn năm!". Nhân dân đã xô ng đến khách sạn nơi ở của Ghi-dô
1*
- n gà y 22 t há n g Ha i 1 8 4 8
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
700 701
316
PH.ĂNG-GHEN CUỘC CÁCH MẠNG Ở PA-RI
buộc binh lính không được tiến công vào nhân dân và để hô
m à quân đội phải vất vả lắm mới bảo vệ được nhưng kính ở các
vang: "Đả đảo Ghi-dô, cải cách muôn năm!".
cửa sổ vẫn bị đập vỡ.
Theo kế hoạch phòng thủ do thống chế Giê-rác249 đ ặt ra thì 5
Quần chúng cũng kéo đến nhà Ô-đi-lông Ba-rô, hô lớn: "Đả
vạn lính đóng ở Pa-ri đã được tung ra trong vụ này và họ chiếm
đảo Ba-rô!"; người ta cũng đập vỡ kính ở các cửa sổ nhà ông ta.
giữ tất cả những vị trí chiến lược. Nhưng các vị trí ấy nhiều đến
Ông Ba-rô, người thủ xướng sợ mất mặt của cuộc nổi loạn đã xin
nỗi toàn thể quân đội đều bận với việc phòng thủ chúng và chính
chính phủ... phái đội cảnh vệ đến!
vì thế đã lâm vào tình trạng không hành động được. Đối với các
Quân đội đứng ra bên cạnh và điềm nhiên nhìn những gì xẩy
hoạt động tiến công thì ngoài đội thị vệ thành phố hầu như
ra. Chỉ có đ ội thị vệ thành phố nổ súng mà là hết sức tàn b ạo.
không hề có quân đội. Cái kế hoạch vĩ đại của Giê-rác đã giúp
Đội thị vệ thành phố được tuyển mộ chủ yếu trong số người
ích quá nhiều cho cuộc khởi nghĩa; nó đã làm tê liệt quân đội và
An-da-xơ và Lo-ren-nơ, tức là những người nửa Đức được trả
tạo điều kiện thêm cho sự bị động mà họ vốn đã lâm vào. Các
lương ba phrăng rưỡi mỗi ngày; chúng đều cao to và béo tốt. Đội
pháo đài biệt lập cũng chỉ làm hại chính phủ. Cần có những đội
thị vệ thành phố là đội lính đê tiện nhất trong tất cả các lính
quân đồn trú đóng giữ các pháo đài ấy và việc đó cũng đã kéo
tráng hồi bấy giờ, tồi tệ hơn cả bọn hiến binh, tồi tệ hơn cả đội
mất một phần quan trọng quân đội khỏi chiến trường. Còn về
cảnh vệ người Thụy Sĩ trước kia; khi mà nhân dân chiến thắng
việc pháo kích người ta không hề nghĩ đến. Vả lại, nói chung
thì bất hạnh cho đội lính này.
không ai còn nhớ đ ến sự tồn tại của những pháo đài đó nữa. Điều
Vào buổi chiều nhân dân bắt đầu chống trả. Nhân dân dựng
đó thừa chứng minh rằng tất cả những kế hoạch phòng thủ đều
lên những chiến lũy, tiến công chiếm giữ và đốt cháy những đồn
vô ích đến mức nào khi phải đương đầu với một cuộc khởi nghĩa
cảnh giới. Tại quảng trường Ba-xti-ơ, một tên mật thám cảnh sát
quần chúng của một thành phố lớn!
bị giết chết. Những cửa hàng vũ khí bị cướp phá.
Gần trưa, những lời oán trách nội các đã tăng lên trong hàng
Đến 5 giờ có hiệu lệnh tổng tiến công cho quân cảnh vệ quốc
ngũ quân cảnh vệ quốc gia đến mức nhiều viên đại tá đã gửi báo
gia. Nhưng chỉ còn rất ít binh sĩ có mặt mà lại là những người
cáo về cung Tuyn-lơ-ri về việc họ không bảo đảm về hành động
hô: "Đả đảo Ghi-dô!".
của các đoàn lê dương của họ nếu nội các vẫn cầm quyền.
Đêm đến sự yên tĩnh trở lại. Những chiến lũy cuối cùng bị
Vào 2 giờ chiều, Lu-i-Phi-líp già nua buộc phải thay Ghi-dô
chiếm và cuộc nổi loạn dường như đã kết thúc.
và lập nội các mới. Điều này vừa mới được công bố thì quân
Tuy nhiên vào sáng sớm thứ tư cuộc khởi nghĩa lại bùng lên cảnh vệ quốc gia hân hoan phân tán về nhà riêng và thắp đèn
với sức mạnh mới. Một phần quan trọng của trung tâm Pa-ri nằm sáng trưng để ăn mừng.
về phía đông phố Mông-mác-tơ-rơ đã dựng lên rất nhiều chiến
Nhưng nhân dân, công nhân là những người đã một mình dựng
lũy, từ 11 giờ trở đi, quân đội đã không dám tiến gần khu vực đó.
lên những chiến lũy và chiến đấu chống đội thị vệ thành phố, đã
Quân cảnh vệ quốc gia tập hợp với số lượng lớn, nhưng chỉ là để
phơi ngực ra trước làn đạn, trước lưỡi lê và vó ngựa, công nhân
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
702 703
317
PH.ĂNG-GHEN CUỘC CÁCH MẠNG Ở PA-RI
đ ã có ý định chiến đấu hoàn toàn không phải vì ngài Mô-lê và ngài n hân Pa-ri! Họ đã thú c đ ẩy toàn thế giới, và tất cả các nước,
Bi-ô250 . Họ vẫn tiếp tục cuộc chiến đấu. Trong khi đại lộ I-ta-li-a lần lượt đều cảm thấ y sự thúc đẩ y ấ y; b ởi vì thắng lợi của nền
phấn khởi vui mừng thì tại các phố Xanh A-voa và Răm-buy-tô đã cộng hòa ở P háp có nghĩa là thắng lợi của nền dân chủ ở toà n
xẩy ra một trận đọ súng ác liệt. Cuộc chiến đấu kéo dài rất lâu quá châu Âu.
nửa đêm và còn tiếp tục đến sáng sớm thứ năm. Việc các đường ray
Thời đại của chúng ta, thời đại của lực lượn g dân chủ đ ã
bị phá hủy trên tất cả các tuyến đường sắt xung quanh Pa-ri chứng
đến. Ngọn lửa mới nhen lên ở Tu yn-lơ-ri và Pa-e-Roay-an là
tỏ rằng công nhân khắp nơi đã tham gia vào trận chiến đấu này.
bình minh của giai cấp vô sản. Sự thống trị củ a giai cấp tư sản
Giai cấp tư sản đã hoàn thành cuộc cách mạng của nó: nó đã lật
hiện đ ang b ị thất bại hoặc sắp bị lật đổ ở khắp nơi.
đổ được Ghi-dô và cùng với việc đó đã chấm dứt được sự thống trị
Phải h y vọng rằng nước Đức sẽ đi theo con đường của nước
độc quyền của bọn trùm sở giao dịch kếch xù. Nhưng bây giờ, trong
Pháp. Chỉ có giờ phút này hoặc không còn lú c nào nữa nước
hồi thứ hai của cuộc đấu tranh thì đã không còn là một bộ phận này
của giai cấp tư sản chống lại bộ phận khác nữa: giờ đây giai cấp tư Đức có thể vùng lên thoát khỏi tình trạng thấp kém của mình!
sản đang chống lại giai cấp vô sản. Nếu người Đức cò n nghị lực, lòng tự hào và tinh thần dũn g
cảm thì chỉ không quá bốn tuần lễ nữa chúng ta cũng sẽ hô
*
vang:
* *
" Nước cộng hòa Đức muôn năm!".
Vừa mới nhận được tin tức cho biết nhân dân đã chiến thắng và
Do Ph.Ăng-ghen viết ngày 25-26 tháng Hai In theo bản đăng trên báo
tuyên bố nền cộng hòa. Phải thừa nhận chúng ta không ngờ rằng 1848 Nguyên văn là tiếng Đức
giai cấp vô sản Pa-ri lại đạt được thắng lợi tuyệt vời đến như vậy. Đã đăng trên báo "Deutsche-Brüsseler- In bằng tiếng Nga lần đầu
Zeitung" số 17, ngày 27 tháng Hai 1848 trên tạp chí "Những vấn đề
Ba ủy viên của chính phủ lâm thời đều thuộc đảng dân chủ cấp lịch sử" số 11, 1955
tiến, mà cơ quan ngôn luận của đảng này là tờ "Réforme". Ủy viên
thứ tư là m ột công nhân 1* , điều chưa từng có ở một nước nào trên
thế giới. Những ủy viên còn lại là La-mác-tin, Đuy-pông Đơ Lơ-rơ
và hai nhà hoạt động của báo "National"251 .
Nhờ cuộc cách mạng thắng lợi này, giai cấp vô sản Pháp lại
dẫn đầu phong trào châu Âu. Vinh dự và vinh quang thay cô ng
1*
- An-be
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
704 705
316 THƯ GỬI ÔNG TỔNG BIÊN TẬP BÁO "NORTHERN STAR"
c hức - H ội dân chủ và Đồng minh - s ẽ làm những gì. Cả hai tổ
chức này đ ều nhó m họp vào b uổi tối. Đồng minh - t ập hợp
những người cấp tiến tư sản, - q uyết định chờ đợi và như vậ y
là tách ra khỏi phong trào. Nhưng Hội dân chủ thì đã thông qua
một loại nghị quyết rất quan trọng, nhờ đó đặt mì nh đứng đầu
phong trào. Hội đã q uyết định không phải là họp mỗi tuần một
P H.ĂNG-GHEN
lần mà hàng ngà y, gửi đơn thỉnh ngu yện đến hội đồng thành
phố để yêu cầu cho phát vũ khí cho tất cả mọi công dân ở mỗi
khu, chứ khô ng phải chỉ riêng cho đ ội dân vệ tư sản. Vào buổi
T HƯ GỬI ÔNG TỔNG BIÊN TẬP
chiều, đó đây trên đường phố đã xuất hiện những cuộc phản đối
BÁO "NORTHERN STAR"
của quần chúng. Nhân dân hô vang: "Vive la République!" và tụ
tập đông đảo quanh tòa thị chính. Đã có hàng loạt vụ bắt bớ,
T hưa Ngài kính mến! nhưng không xảy ra điều gì quan trọng.
Do có những sự kiện q uan trọng xảy ra ở Pháp, nên lập Trong số những nhân vật bị bắt có hai người Đức - m ột
người cư trú chính trị, là ngài Vôn-p hơ và một công nhân. Ngài
trường của nhân dân Bỉ và Chính phủ Bỉ làm cho người ta chú ý
hẳn đã biết rằng ở đây, tại Bru y-xen có Hội công nhân Đức, hội
hơn bình thường. Vì vậ y tôi vội vã thông báo với các bạn đọc
nà y thảo luận những vấn đề chính trị và xã hội và phát hành
của Ngài về những gì đã xảy ra từ thứ sáu ngày 25 tháng Hai.
một tờ báo dân chủ bằng tiếng Đức1 * . Mọi người đều biết những
Buổi tối hô m ấ y, thành phố Bruy-xen tràn ngập một không người Đức sống ở Bru y-xen là những nhà dân chủ, rất tích cực
khí nhốn nháo và kích động. Người ta truyền đi đủ mọi lời đồn và kiên định. Họ hầu hết là hội viên Hội dân chủ và phó chủ
đại, nhưng không ai tin cái gì là thật cả. Nhà ga chật ních tịch Hội công nhân Đức là tiến sĩ Mác, đồng thời cũng là phó
người; trong đám đông có đại biểu của mọi giai cấp đang nóng chủ tịch Hội dân chủ.
lòng chờ tin tức. Bản thân đại sứ Pháp, nguyên là hầu tước Đờ
Chính phủ biết rất rõ tình cảm dân tộc chủ nghĩa hẹp hòi
Ru-mi -nhi cũng có mặt. Vào nửa đêm đầu tiên, một chuyến tàu
đang ngự trị trong một số tầng lớp cư dân nhất định ở những
đến mang theo những tin tức rất phấn khởi về cuộc cách mạng đã
nước nhỏ như nước Bỉ, liền lợi dụng tình hình đó để gieo rắc
nổ ra vào thứ năm và toàn thể quần chúng trong niềm hứng khởi
những tin đồn rằng toàn bộ công tác cổ động cho chế độ cộng
chung bất ngờ, đã hô vang: "Vive la République!"1* . Tin này lan
hòa đều bắt nguồn từ những người Đức là những người không có
đi nhanh khắp thành phố. Thứ bảy, tất cả đều yên tĩnh. Nhưng đến
gì để mất cả, là những người đã bị đuổi khỏi ba bốn nước vì những
chủ nhật, thì phố xá đông nghịt và mọi người đều muốn biết hai tổ
1* 1*
- "Chế độ cộng hòa muôn năm!" - t ờ "Deutsche - Brüsseler - Zeitung"
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
706 707
316
PH.ĂNG-GHEN THƯ GỬI ÔNG TỔNG BIÊN TẬP BÁO "NORTHERN STAR"
đại khác nhau xúi giục các chủ xí nghiệp chống lại tất cả các
h ành vi thấp hèn của họ và đang rắp tâm đứng đầu nước cộng hòa
công nhân người nước ngoài, do đó người Đức không thể nào có
Bỉ do họ bày mưu tính kế lập ra. Cái tin lạ lùng ấy lan ra toàn
được việc làm. Ngay cả những người đã có việc làm cũng mất
thành phố vào thứ hai, và chưa đầy một ngày toàn bộ đám chủ
việc và từ đó phải chịu ảnh hưởng của các sắc lệnh về trục xuất.
tiệm buôn nhỏ mà đội dân vệ được tuyển mộ trong số này, đã
đồng thanh la lối chống lại bọn phiến loạn Đức muốn lôi kéo tổ Chính phủ không những chỉ truy nã những công nhân không
quốc Bỉ hạnh phúc của họ vào cách mạng. có việc làm, mà còn truy nã cả phụ nữ nữa. Một hội viên dân chủ
trẻ tuổi người Đức từ trước tới nay vẫn sống theo tập tục Pháp và
Những người Đức qui định nơi gặp gỡ ở các tiệm cà-phê, đến
Bỉ, cùng với một phụ nữ Pháp với tư cách người chồng nhưng
đó mỗi người phải cung cấp những tin tức cuối cùng từ Pa-ri.
hình như sự có mặt của anh ở Bruy-xen làm cho cảnh sát lo ngại,
Nhưng sự rùm beng do bọn chủ tiệm buôn nhỏ gây nên đã loang
rộng quá, và có quá nhiều lời đồn đại về những biện pháp của nên bỗng nhiên anh ta đã bị sách nhiễu xua đuổi, biểu hiện qua
chính phủ thi hành chống người Đức đến nỗi người Đức buộc phải việc người ta truy nã người yêu của anh. Viện cớ rằng chị ấ y
từ bỏ ngay cả cái biện pháp vô hại như vậy để thông tin cho nhau. không có đủ chứng chỉ, - x ưa nay ở Bỉ đã có ai nẩy ra ý nghĩ hỏi
phụ nữ về chứng chỉ đâu! - n gười ta đã đe dọa trục xuất chị
Đến chiều chủ nhật, cảnh sát đã kịp cảnh cáo chủ tiệm cà-phê
có ngôi nhà cho Hội công nhân Đức thuê, để người chủ này không ngay tức khắc, hơn nữa, cảnh sát còn tuyên bố rằng làm như vậ y
được tiếp tục cho bố trí một cuộc họp nào trong ngôi nhà ấy nữa. là do bản thân chị ít hơn là do con người mà chị đã chung sống.
Chỉ trong ba ngày, cảnh sát trưởng đã đến nhà chị bảy lần. Đã có
Trong suốt thời gian ấy, người Đức đã giữ tinh thần hết sức
vài lần chị bị gọi lên đồn gặp cảnh sát trưởng và cuối cùng đã bị
vững vàng. Mặc dầu bị cảnh sát truy nã một cách hèn hạ nhất, họ
cảnh sát áp giải lên Cục cảnh sát trung ương; nếu không có sự
vẫn không rời vị trí của mình. Tối tối họ vẫn có mặt ở các cuộc
can thiệp của một nhà dân chủ Bỉ có uy tín thì chắc hẳn chị ấy đã
họp của Hội dân chủ. Họ tránh mọi sự tụ tập ồn ào trên đường phố
buộc phải rời khỏi nước này.
nhưng lại làm cho mọi người hi ểu rằng trong những giờ phút nguy
nan họ sẽ không bỏ rơi những người anh em Bỉ của họ dù có nguy Nhưng tất cả những cái đó vẫn còn là điều nhỏ mọn không
hiểm cho bản thân họ.
đáng kể. Việc truy lùng công nhân, việc phao tin đồn rằng người
Mấy ngày sau, khi sự kích động bất thường của ngày chủ nhật này người nọ sẽ bị bắt hoặc đến tối thứ ba sẽ có cuộc tổng vâ y
và thứ hai đã dịu đi, khi mọi người đã trở về với công việc của ráp người Đức ở tất cả các quán cà-phê trong thành phố, tất cả
mình, khi chính phủ đã trấn tĩnh lại khỏi sự hoảng hốt ban đầu những điều đó, tôi xin nhắc lại, đều là chu yện không đáng kể so
thì một thời kỳ truy nã mới đã bắt đầu đối với người Đức. Chính với những gì tôi cần thông báo với Ngài.
phủ ban bố một loạt sắc lệnh qui định trục xuất ngay tức khắc tất
Vào tối thứ sáu1 * t iến sĩ Mác cùng một số người khác đã nhận
cả những công nhân người nước ngoài không có việc làm, tất cả
những người nước ngoài, không phân biệt nước nào, mà hộ
chiếu không hợp lệ, cũng chịu chung số p hận đó. Khi thi hành 1*
Trong nguyên bản viết nhầm là: "Vào thứ bảy".
các biện pháp ấy, Chính phủ Bỉ đồng thời lại tung ra những lời đồn
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
708 709
317
PH.ĂNG-GHEN THƯ GỬI ÔNG TỔNG BIÊN TẬP BÁO "NORTHERN STAR"
quan tòa nhanh chó ng ra lệnh thả họ. Vậy họ đã bị buộc tội gì?
đ ược lệnh của nhà vua buộc ông phải rời khỏi nước này trong
T ội đi lang thang, v ới lý do là ông Gi-gô cũng như bà Mác đều
vòng hai mươi bốn giờ. Ông đang sắp xếp va li chuẩn bị lên
không mang theo hộ chiếu!
đường, thì vào một giờ đêm, bất chấp luật cấm không được vi
Ông Mác cũng được thả ra và đ ược lệnh phải rời khỏi nước
phạm sự bất khả xâm nhập nhà ở của công dân trong khoảng thời
nà y ngay trong tối hôm đó. Như vậ y là sau khi giam giữ ông
gian từ mặt trời lặn cho đến mặt trời mọc, mười nhân viên cảnh
trong tù một cách p hi pháp suốt 18 giờ trong số 24 giờ mà
sát có vũ trang dẫn đầu là cảnh sát trưởng đã đột nhập căn nhà ở
người ta đã dành cho ông thu xếp việc riêng, sau khi không
của ông, bắt ông và giải đến nhà tù của tòa thị chính. Người ta
những bản thân ông mà cả vợ ông trong suốt thời gian đó bị
không đưa ra được lý do nào về việc bắt bớ này ngoài việc hình
cách ly với ba đứa con nhỏ, trong số đó cháu gái lớn nhất chưa
như hộ chiếu của ông không hợp lệ, mặc dầu ông đã xuất trình với đầy bốn tuổi, ông đã bị trục xuất, không có lấy một phút đ ể thu
họ ít nhất ba giấy chứng nhận và ông đã sống ở Bruy-xen ba năm! xếp việc riêng.
Người ta đã bắt ông đi như vậy. Vợ ông, lo lắng bàng hoàng lập
Ông Gi-gô trước lúc bị bắt thì cũng vừa mới ra khỏi nhà tù
tức chạy đến nhà ông Giô-tơ-răng, luật sư Bỉ, chủ tịch Hội dân được một ngày. Lần đầu ông bị bắt vào hồi 6 giờ sáng thứ hai tại
chủ, là người luôn luôn sẵn sàng giúp đỡ những người nước ngoài một khách sạn cùng với ba người dân chủ ở Li-e-giơ; tất cả bốn
bị truy nã; chính sự can thiệp đầy tình bạn bè của ông đã được người này bị bắt về tội đi lang thang, vì họ không có giấy thông
hành trong người. Lệnh thả họ ra đã có từ thứ ba, nhưng bất chấp
nhắc đến trong trường hợp kể trên. Trên đường về nhà, bà Mác
mọi luật lệ, người ta đã giữ họ lại trong tù cho đến thứ năm. Một
gặp một người Bỉ quen biết, ông Gi-gô. Ông này đưa bà về nhà.
người trong số họ, ông Tê-đê-xcô, cho đến bây giờ vẫn ở trong tù,
Tại cửa ngôi nhà của tiến sĩ Mác, họ thấy hai trong số những tên
mà không ai được biết ông bị buộc tội gì. Và ông ấy và cả ông
cảnh sát đã tham dự vụ bắt chồng bà. Bà liền hỏi: "Các ông dẫn
Vôn-phơ hoặc sẽ được thả hoặc sẽ bị đưa ra tòa trong tuần này.
chồng tôi đi đâu?". "Nếu các vị đi theo chúng tôi thì chúng tôi sẽ
Tuy nhiên, tôi cần p hải nói rằng công nhân Bỉ và nhiều
chỉ cho các vị rõ hiện ông ấy ở đâu". Cảnh sát dẫn bà cùng với
người dân chủ nước nà y, đặc biệt là ông Giô-tơ-răng, có thái đ ộ
ông Gi-gô đến tòa thị chính, nhưng đáng lẽ phải thực hiện lời hứa
đặc biệt tốt với những người Đức bị truy lùng; họ biết vươn lên
thì trái lại, họ đã giao cả hai cho cảnh sát, và h ai người đã bị giam cao thoát khỏi mọi thứ tình cảm dân tộc hẹp hòi. Họ nhìn chúng
vào nhà tù . Bà Mác để ba con nhỏ ở nhà cho người giúp vi ệc tôi khô ng p hải là những người nước ngoài, mà là những người
trông nom, bị nhốt vào một phòng giam đã có một bọn gái điếm dân chủ.
mạt hạng nhất mà bà phải cùng qua suốt một đêm. Sáng sớm Tôi được biết đã có lệnh bắt ông Đờ Guy-a-xcô, là công
người ta dẫn bà sang một căn phòng khác hoàn toàn không có lò nhân và dân chủ Bỉ dũng cảm. Một nhà dân chủ khác, ông Đa-xi,
sưởi và bà đã ở đây suốt ba giờ, rét run lên vì lạnh. Ông Gi-gô bị bắt vào chủ nhật trước về tội phiến loạn đã bị đưa ra tòa hôm
qua; nhưng còn chưa tuyên án.
cũng bị giam giữ. Ông Mác bị giam cùng phòng với m ột người
điên rất hung dữ n ên ông phải đề phòng từng phút từng giây. Tất Còn tôi thì hàng ngà y và hàng giờ vẫn chờ lệnh trục xuất nếu
cả những điều đê tiện ấy lại được bổ sung bằng thái độ cực kỳ thô không phải là cái gì xấu hơn nữa, bởi vì không có ai có thể tiên
đoán được rằng cái Chính phủ Bỉ kiểu Nga này còn có thể quyết
bạo của bọn cai ngục.
định những gì nữa. Tôi sẵn sàng chờ người ta yêu cầu đi b ất cứ
Đến ba giờ chiều bà Mác và ông Gi-gô rốt cuộc bị đưa ra tòa,
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
710 711
316
PH.ĂNG-GHEN
l ú c nào. Đấ y là tình cảnh của một người dân chủ Đức tại cái
nước "tự do" này, một nước mà, theo như báo chí đã viết,
khô ng hề thua kém nước Cộng hòa Pháp về cái gì cả.
Tôi gửi tới Ngài lời chào anh em.
C . MÁC
B r u y- x e n, n gà y 5 t há n g B a N gười bạn cũ củ a Ngài
D o Ph . Ăn g -g he n v i ế t I n t h e o b ả n đ ăn g t rê n bá o
T HƯ GỬI ÔNG TỔNG BIÊN TẬP
Đã đă n g t rê n b áo " Th e No rt h e rn St ar " s ố Ng u y ê n v ă n l à t i ế n g Đức
5 4 4 , n g à y 2 5 t h á ng Ba 1 8 4 8 In b ằ n g t i ế n g Ng a l ầ n đ ầ u
BÁO "RÉFORME"
T hưa Ngài tổng biên tập!
Trong lú c nà y, Chính phủ Bỉ đã dứt khoát gia nhập hàng ngũ
những nước theo chính sách của Liên minh thần thánh. Những
hành động phản động điên rồ với mức độ tàn bạo chưa từng
thấ y của Chính phủ Bỉ đã bổ xuống đầu những người dân chủ
Đức. Nếu chú ng tôi không p hẫn nộ đ ến mức ấy về những cuộc
truy lùng mà bản thân chúng tôi là đối tượng đặc biệt thì chúng
tôi có lẽ đã cả cười về cái tình hình đáng nực cười mà nội các
Rô-gi-ê đã đặt mình vào khi buộc tội một số người Đức là mư u
toan áp đặt chế độ cộng hò a cho người Bỉ, bất chấp ngu yện
vọng của bản thân người Bỉ; nhưng, trong sự việc mà chú ng tôi
đang nói thì cái đê tiện đã vượt lên trên cái buồn cười.
Thưa Ngài tổng biên tập, trước tiên cần phải nói để ngài biết
rằng hầu hết các báo ở Bruy-xen đ ều do những người Pháp biên
tập, những người nà y phần lớn là chạy trốn từ nước Pháp sang,
để tránh sự trừng phạt nhục nhã đang đe dọa họ tại tổ quốc họ.
Những người Pháp ấy ngày na y tỏ ra rất quan tâm đ ến việc bảo
vệ nền đ ộc lập của nước Bỉ, mà tất cả bọn họ đ ã đ em bán đứng
vào năm 1833 2 5 2 . Nhà vua, các bộ trưởng và những kẻ ủng hộ
họ đã lợi dụng các tờ báo này đ ể củng cố thêm ý kiến cho rằng
dường như cuộc cách mạng Bỉ theo tinh thần cộng hòa chỉ là một
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
712 713
316
C.MÁC THƯ GỬI ÔNG TỔNG BIÊN TẬP BÁO "RÉFORME"
c ảnh sát, ở đó viên cảnh sát trưởng trước hết tuyên bố với vợ
l oại f rancequillonnerie 1* v à dường như toàn bộ cuộc cổ động dân
tôi rằng ông Mác không có ở đây, và sau đó thẩm vấn vợ tôi
chủ mà hiện na y người ta cảm thấy ở Bỉ chỉ là do những người
một cách thô bạo, hỏi bà là ai, bà đến nhà ông Giô-tơ-răng đ ể
Đức bị kích động gây nên mà thôi.
làm gì, và có giấy tờ chứng minh không. Nhà dân chủ Bỉ, ông
Người Đức không hề phủ nhận rằng họ đã công khai liên minh Gi-gô, người đã đi theo vợ tôi đến sở cảnh sát cùng với một
với những người dân chủ Bỉ, mà họ đã làm việc đó không mảy nhân viên cảnh sát, đã biểu lộ sự công phẫn trước những câu
may vì bị kích động. Tuy nhiên trước con mắt của quan chưởng hỏi lố bịch và cũng đầ y càn rỡ của viên cảnh sát trưởng, nhưng
lý hoàng gia thì điều đó khác nào xúi giục công nhân chống lại bọn cảnh sát đã buộc ô ng phải im lặng; ông đã bị chú ng bắt đi
nhà tư sản, điều đó ngang như việc kích động làm mất lòng tin và ném vào nhà tù. Viện cớ đã khép vợ tôi vào tội đi lang
của người Bỉ đối với đức vua n gười Đức r ất quý mến của họ, thang, chúng dẫn vợ tôi vào trại giam của tòa thị chính và nhốt
điều đó có nghĩa là họ đã mở toang cửa của nước Bỉ cho Pháp vào trong một phòng tối tăm cù ng với bọn gái đ iếm. Vào 11 giờ
xâm lược. sáng, cả một đội hiến binh đã áp giải vợ tôi giữa thanh thiên
bạch nhật đến p hòng dự thẩm. Bọn chúng đã giam vợ tôi hai giờ
Vào 5 giờ chiều ngày mồng 3 tháng Ba, sau khi nhận được
trong xà-lim, mặc dầu có những lời phản kháng kiên quyết nhất
lệnh phải rời v ương quốc B ỉ trong vòng hai mươi bốn giờ, trong
vọng lên từ mọi p hía. Vợ tôi phải ở lại đấy chịu đ ựng cái rét
đêm ấy tôi đang chuẩn bị ra đi, thì bất thình lình tên cảnh sát
khủng khiếp và sự đối xử cực k ỳ khả ố của bọn hiến binh.
trưởng đi cùng với mười tên cảnh sát đột nhập vào phòng tôi ở,
lục lọi khắp nhà và cuối cùng bắt tôi với lý do là tôi thiếu giấy Cuối cù ng, k hi vợ tôi đ ã đ ứng trước mặt viên dự thẩm, thì
tờ. Không kể những giấy tờ hoàn hảo mà ông Đuy-sa-ten đã trao hắn ta tỏ ra ngạc n hiên về việc cảnh sát v ới tinh thần s ốt
cho tôi khi trục xuất tôi khỏi nước Pháp, trong tay tôi đã cầm sắng của họ đ ã khôn g bắt giam cả n hữ ng tr ẻ n hỏ. Cu ộc lấ y
lệnh trục xuất khỏi nước Bỉ mà người ta trao cho tôi trước đó có cung chỉ có thể là thuần tú y hình thức: toàn b ộ tội lỗi của vợ
mấy giờ. tôi chỉ là thuộc tần g lớp quý tộc Phổ, mà vợ tô i lại cứ đồng
tình với những tư tưởng dân ch ủ của ch ồn g mình.
Thưa Ngài tổng biên tập, tôi đã định không nhắc lại việc tôi
bị bắt và bị đối xử thô bạo nếu điều đó không liên quan đến một Tôi khôn g đi vào tất cả những chi tiết của sự việc khả ố
tình hình mà ngay ở nước Áo người ta cũng khó mà tưởng tượng ấy. Tôi chỉ nói rằng khi chúng tôi đ ược thả ra thì thời hạn hai
được. mươi b ốn giờ đ ồng hồ đã hết và chú ng tô i b uộc p hải lên
đường mà không th ể man g th eo n ga y cả những đồ vật cầ n
Ngay sau khi tôi bị bắt, vợ tôi đã đến nhà ông Giô-tơ-răng,
thiết nhất.
chủ tịch Hội dân chủ Bỉ để đề nghị ông thi hành những biện pháp
C ác Má c
cần thiết. Quay về nhà đến cửa thì vợ tôi gặp một người cảnh sát,
P hó chủ tịch
người này nói với vợ tôi với thái độ lịch thiệp hiếm có rằng nếu
Hội dân chủ Bruy-x en
bà muốn nói chu yện với ông Mác thì có thể đi theo ông ta. Vợ
tô i đã sẵn sàng nhận lời đề nghị ấ y. Người ta dẫn vợ tô i về sở
Viết vào khoảng 6 tháng Ba 1848 In the bản đăng trên báo
Đã đăng trên báo "La Réorme" Nguyên văn là tiếng Pháp
ngày 8 tháng Ba 1848
1*
- từ ngữ tiếng Phla-măng biểu thị sự khinh miệt, có nghĩa là "sự bắt chước vô nghĩa mọi cái của
Pháp".
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
714 715
316 SỰ TRUY NÃ NHỮNG NGƯỜI NƯỚC NGOÀI Ở BRUY-XEN
đượ c dự ng đ ứ ng l ê n cốt đ ể đá nh l ạ c s ự chú ý đ ối với vi ệ c
bắt b ớ hà ng l oạt nhữ ng n gười Bỉ nổi ti ếng là n hữn g ng ười
cộ ng hòa kiên q u yết, và cũng đ ể kí ch đ ộn g lê n cái tình cả m
nghi k ỵ dâ n t ộc. Đi ều đó đ ã giải thí ch đ ượ c tại sao k hô n g
lâu sa u đó , quan n gài Rô- gi- ê có dò ng má u Bỉ kh ô n g hơ n gì
đấ ng q uân vươn g Lê -ô -pô n có dò ng má u P háp - đ ã b an b ố
mộ t s ắ c l ện h q u y đ ị nh ch o tất cả cá c nhà đươ ng cụ c p hải
C . MÁC
giá m sát n ghiêm n gặt ng ười Pháp là nhữ ng đồ ng bà o củ a
Rô-gi -ê và n gười Đứ c là nhữ ng đ ồn g b à o của Lê-ô -p ô n. Bả n
S Ự TRUY NÃ NHỮNG NGƯỜI NƯỚC sắ c l ệnh đ ó đ ược t hảo ra tới mứ c về hì n h t hức t hì n ó gi ốn g
NGOÀI Ở BRUY-XEN 25 3 như mộ t đạ o lu ật về nh ững ng ười b ị tình n ghi .
K ế ho ạch ch uẩ n bị ch u đáo đ ến t h ế đã đ ược đ em r a t hi
hà nh mộ t cách cò n h èn hạ và t hô bỉ hơn, vì r ằn g n hữn g
V ào chủ nhật, ngà y 27 tháng Hai đ ã tiến hành cuộc đại hội
ngư ời bị b ắt tối hô m 27 t há ng H ai đã tự kiềm chế t ất cả
quần chúng đầu tiên của Hội dân chủ Bruy-xen sau khi nhận
nhữ ng gì có t hể bị coi n hư là sự xú i gi ục.
được tin về việc tuyên b ố thành lập nước Cộng hòa Pháp.
Có thể nghĩ rằ ng n gười ta đã b ắt gia m n hữn g ng ười nà y
Người ta đã biết từ trước rằng tại cuộ c họp này sẽ có mặt một
chỉ cố t đ ể tha hồ h àn h hạ họ, tù y t hí ch nh ạo bá ng họ.
số lớn công nhân hết sức cương quyết và tích cực ủng hộ tất
cả những biện p háp mà Hội cho rằng cần phải thi hành. Nga y sa u k hi bị b ắt, họ bị đấ m đ á, bị đ ánh đập tàn nhẫ n
bằ ng s ốn g gươm. Ng ười ta đ ã n hổ vào mặt họ, n h ữn g ng ười
Về p hía mình, chính phủ đã tung tin đồn dường như hễ
cộ ng h òa ấ y. H ọ bị lăn g nh ục trước n hà từ t hi ện Ô-đi, một
nhân dân muốn là vua Lê-ô-pôn sẵn sàng rời khỏi ngai vàng.
kẻ l ấ y làm thí ch t hú vì đã b i ết làm ch o người n ước ngo ài
Đó là một cái bẫy giương ra đối với những người dân chủ Bỉ
cả m th ấ y đ ượ c q u yền l ự c của hắ n.
đ ể khiến họ đ ừng dự tính áp dụng những hành động kiên qu yết
Bởi vì không tìm được tang chứng nào b uộc tội họ, nên chỉ
nào ch ống lại một ông vua tốt đến như thế, một ông vua chỉ
cò n việc trả lại tự do cho họ. Nhưng khô ng! Người ta giữ họ lại
khao khát chờ cơ hội trút bỏ cái gánh nặng của vương q uyền,
trong nhà tù suốt sáu ngà y trời. Sau đó trong số người bị bắt
miễn là người ta cung cấp cho ngài theo đú ng mọi nghi lễ một
người ta chọn riêng những người nước ngoài ra và nhốt vào các
khoản trợ cấp lớn mà thôi.
xe chở tù để đưa thẳng ra đường xe lửa. Ở đó, người ta lại nhốt
Cũng chính trong thời gian đó, chính phủ vương quốc đã nắm họ vào các toa dành cho người tù, mỗi người một ngăn riêng và
chắc một danh sách đã hoàn chỉnh những nhân vật mà họ cho rằng bằng cách đó chuyển họ đến Ki-ê-anh, từ đây bọn hiến binh Bỉ
cần phải bắt giữ ngay trong tối hôm đó với tư cách là những kẻ đã đuổi họ tới biên giới nước Pháp.
phá hoại trật tự xã hội. Theo sự thỏa thuận với cục trưởng Cục bảo
Khi mà họ biết mình đã đứng trên mảnh đất tự do, trấn tĩnh
vệ là ông Ô-đi, thì trong danh sách ấy, phải ghi tên những người
lại một chút, thì rút cuộ c h ọ k hôn g tìm thấ y gì trong túi ngoài
n ước ng oài đ ượ c coi là nhữ ng k ẻ chủ mư u của cu ộc n ổi l oạn
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
716 717
316
C.MÁC
l ệnh trục xuất đề ngày hôm trước, ngà y bị bắt. Một trong những
người bị trục xuất, có ông A-lác, là người Pháp.
Chính trong thời gian đó, chính phủ của tiểu vương nước Bỉ
tuyên bố tại hạ nghị viện rằng v ương quốc B ỉ gồm cả hai xứ
Phlan-đrơ là nước cộng hòa tốt nhất trong c ác nước cộng hòa
c ó thể có được, rằng nó có một đội cảnh sát kiểu mẫu do một
người như ông Ô-đi cai quản, ông ta là một con người đã kiêm
P H. ĂNG-GHEN
cả nhà cộng hòa cũ, người theo p hái Phu-ri-ê và kẻ ủng hộ mới
xuất hiện của Lê-ô-pôn. Hạ nghị viện đã vui sướng đến rơi
nước mắt. Còn các báo chí của cô ng giáo và phái tự do thì ca
T ÌNH HÌNH Ở BỈ 254
tụng những phẩm hạnh tề gia nội trợ của vua Lê-ô-pôn và
những phẩm hạnh xã hội của tên đầy tớ của ông ta là Rô-gi-ê.
B ruy- xe n, ngà y 1 8 t há ng Ba
Nhân dân Bỉ có khuynh hướng cộng hòa. Lê-ô-pôn chỉ có H ai tuần lễ trước đây giai cấp tư sản Bỉ đã khước từ trước
được những người ủng hộ mình trong giai cấp đại tư sản, giai
nhân dân việc thiết lập nền cộng hòa; bây giờ thì chính nó lại tỏ
cấp địa chủ quý tộc, bọn thầ y tu dòng Tên, bọn quan lại và bọn
ra sẵn sàng đề xướng phong trào đấu tranh cho nền cộng hòa. Nó
ngu yên là người Pháp sau khi bị trục xuất khỏi Pháp đã trở
còn chưa dám công bố công khai, nhưng khắp Bruy-xen đã có
thành những tên cầm đầu bộ má y hành chính Bỉ và báo chí Bỉ.
tiếng thì thào về việc này truyền từ tai người này sang tai người
Mét-téc-ních thì khoái trá về việc người đại diện của dòng
khác: "Điều cần thiết là Lê-ô-pôn cần phải ra đi. Thật ra, chỉ có
họ Cô-buốc-gơ, kẻ thù bẩm sinh của cách mạng Pháp, lại có
nền cộng hòa mới có thể cứu được chúng ta; nhưng chúng ta cần
mặt đúng lúc đến như thế nga y tại biên giới của nước Pháp. Tu y
một nền cộng hòa đàng hoàng, có kỷ cương trật tự, không có tổ
nhiên, y q uên rằng những người thuộc dòng họ Cô-buốc-gơ hiện
chức lao động, không có quyền phổ thông đầu phiếu, không có
nay chỉ được đ ếm xỉa đến trong việc cưới xin.
sự can thiệp của công nhân!".
D o C. M á c vi ết và o k ho ả ng ng ày 10 t há n g
Điều đó cũng đã là một tiến bộ. Những nhà tư sản Bruy-xen
In t he o bản đă ng t rê n bá o
Ba 18 48
đáng kí nh cách đây không lâu đã ra sức phản đối bất cứ một mưu
Đã đ ăn g t rên b áo "La Ré fo rme " n g ày 1 2 N g uy ên v ăn l à ti ến g Ph áp
toan nào nhằm bắt chước nước Cộng hòa Pháp, họ đã cảm thấy
t há ng Ba 1 8 48
In bằ ng ti ế ng Nga lầ n đầ u
những hậu quả của cuộc khủng hoảng tài chính ở Pa-ri. Mồm thì
không tiếc lời chửi rủa sự bắt chước về chính trị, nhưng trên thực
tế thì họ lại chịu ảnh hưởng của sự bắt chước về tài chính. Mồm
thì hết lời ca ngợi nền độc lập và sự trung lập của nước Bỉ, trên
thực tế thì họ thấy rằng sở giao dịch Bruy-xen phụ thuộc vào sở
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
718 719
317
C.MÁC
g iao dịch Pa-ri một cách hoàn toàn và thấp hèn nhất. Hàng rào quân
sự thiết lập dọc theo biên giới phía nam không thể ngăn chặn được
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
718 719
316
PH.ĂNG-GHEN TÌNH HÌNH Ở BỈ
thực sự đã gợi nên trong bọn họ tư tưởng cộng hòa, chính là ở đó.
q uá trình sụt xuống của thị giá những giấy có giá, một quá trình
đã giong trống tiến vào cái lãnh thổ trung lập có bảo đảm của Trong lúc đó thì công nhân tuyệt nhiên không chịu ngồi yên. Ở
nước Bỉ. Gan-tơ, trong vòng mấy ngày đã nổi lên những phong trào phản
đối của quần chúng; ở Bruy-xen đến ngày hôm kia đã có nhiều
Trên thực tế, một không khí im lìm như chết dường như bao
cuộc hội họp của công nhân được kết thúc bằng việc đưa đơn
trùm sở giao dịch Bruy-xen. Sự vỡ nợ đã làm khánh kiệt hàng
thỉnh nguyện lên nhà vua, và Lê-ô-pôn đã hạ mình đến mức đích
loạt nhà buôn loại nhỏ và vừa, những giấy có giá không còn
thân nhận đơn này từ những bàn tay chai sần cầm nó đưa ra.
người mua nữa, thì giá chứng khoán chỉ có giá trị trên danh
Những cuộc biểu tình nghiêm trọng hơn đã nổ ra tiếp theo ngay.
nghĩa, đồng tiền cũng biến mất với tốc độ còn nhanh hơn ở Pa-ri,
Mỗi ngày qua lại thêm nhiều nhóm công nhân bị mất việc làm.
thương nghiệp lâm vào tình trạng hoàn toàn đình đốn, đa số các
Chỉ cần cuộc khủng hoảng công nghiệp kéo dài thêm một thời
chủ xí nghiệp đã sa thải công nhân. Đây là mấy ví dụ về sự sụt
gian nhất định, chỉ cần ý thức của giai cấp công nhân được tôi
giá phổ biến của những giấy có giá: trong mấy ngày ròng rã một
luyện thêm chút nữa thì giai cấp tư sản Bỉ cũng như giai cấp tư
nhà buôn đã tìm cách cố bán 150 cổ phiếu đường sắt ở lưu vực
sản Pa-ri sẽ thực hi ện "cuộc hôn nhân có tính toán" với chế độ
sông Đăng-đrơ, trị giá mỗi cổ phiếu là 100 phrăng; trước cách
cộng hòa.
mạng tháng Hai, những cổ phiếu ấy được định giá tại sở giao
dịch Luân Đôn cao hơn giá cả danh nghĩa của nó. Ngày đầu anh
Do Ph.Ăng-ghen viết ngày 18 tháng Ba In theo bản thảo
ta không chịu giảm giá xuống 45 phrăng một cổ phiếu, ngày thứ
1848 Nguyên văn là tiếng Pháp
hai, từ chối không bán với giá 35 phrăng mỗi cổ phiếu, nhưng In bằng tiếng Nga lần đầu
-
Do Viện nghiên cứu chủ nghĩa Mác
đến ngày thứ ba đã bán mỗi cổ phiếu mười phrăng! Một khoảnh Lênin công bố lần đầu tiên bằng tiếng
đất hai năm trước đây phải mua sáu nghìn phrăng, nay thậm chí nguyên bản vào năm 1932
không thể bán lấy một phần ba số tiền đó.
Và đúng vào lúc có tình trạng hoang mang phổ biến đó thì
chính phủ trước hết đòi thu trước hai phần ba thuế trực thu, và
sau đó là phát hành công trái cưỡng bức với số tiền lên tới 50-60
triệụ - đó là những biện pháp gây nên sự khiếp sợ trong số người
phải đóng thuế vốn đã bất mãn về việc ngân sách cứ không
ngừng tăng lên!
Trong tình hình như vậy, những nhà tư sản đáng kính của
chúng ta không thể không nhận ra rằng do họ q uỳ gối trước nền
quân chủ nên họ hoàn toàn phải chia sẻ tất cả những điều bực
mình do tình hình ở Pháp gây nên mà không hề được hưởng một lợi
lộc gì trong số những lợi lộc đã giành được ở đó. Cái nguyên nhân
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
720 721
316 LỊCH SỬ NHỮNG ĐẠO LUẬT VỀ NGŨ CỐC Ở ANH
hợp; còn trong những trường hợp cá biệt thậm chí tăng gấp năm
so với mức trước kia. Do đó, một phần lớn ruộng đất trước đó
không lâu đã bị biến thành đồng cỏ chăn nuôi thì nay lại được
đưa trở lại trồng ngũ cốc. Đối với những người chủ ruộng đất
Anh - t iện thể xin nói luôn - g ồm mấy trăm huân tước và gần
60.000 tòng nam tước và thân sĩ xuất thân không phải quý tộc -
P HẦN BỔ SUNG t hì một sự tăng thu nhập của họ lên như vậy đã khiến họ sống rất
phung phí và đua nhau về mặt xa hoa, nên ngay cả địa tô tăng lên
của họ để đáp ứng cho những cái đó, chẳng mấy chốc cũng không
kham nổi nữa. Chỉ sau một thời gian ngắn cơ nghiệp của họ đã
chồng chất những món nợ nặng nề. Khi bản hòa ước năm 1814 đã
PH. ĂNG-GHEN
loại trừ đ ược những trở ngại cho việc nhập khẩu, thì giá lúa mì
sụt mạnh và những người lĩnh canh do phải trả khoản tô quá
L ỊCH SỬ cao nên khô ng thể trang trải được những chi phí sản xuất cho
NHỮNG ĐẠO LUẬT VỀ NGŨ CỐC 2 5 5 Ở A NH lúa mì của họ nữa; bấy giờ chỉ có thể có hai lối thoát: hoặc là
các chủ ruộng đất hạ thấp địa tô, hoặc là thi hành thứ chế đ ộ
thuế quan bảo hộ thực sự thay cho cái mà trên thực tế đã đóng vai
trò của thuế quan bảo hộ. Bọn chủ ruộng đất không những thống
C ho tới giữa thế kỷ trước nước Anh hầu như năm nào cũng
trị trong thượng nghị viện và trong nội các mà còn nắm (trước khi
xuất khẩu ngũ cốc và rất hiếm khi phải nhập khẩu loại lương thực
này của nước ngoài. Song, từ ngày đó đã xẩy ra những thay đổi có dự luật về cải cách) cả quyền hành hầu như không hạn chế ở
lớn lao. Một mặt, giá ngũ cốc thấp là điều không thể tránh được hạ nghị viện nữa, tất nhiên đã chọn con đường thứ hai, và họ đã
trong những điều kiện nêu trên, mặt khác, giá thịt cao đã thúc đẩy dựa vào lưỡi lê để thi hành những đạo luật về ngũ cốc vào năm
việc biến nhiều ruộng đất canh tác thành đồng cỏ chăn nuôi, đồng 1815, bất chấp sự công phẫn mạnh mẽ của giai cấp tư sản và của
thời sự phát minh ra những máy móc có ý nghĩa quan trọng,
nhân dân hồi đó còn chịu sự lãnh đạo của giai cấp này. Đạo luật
chính vào thời kỳ ấy đã thúc đẩy sự phát triển chưa từng thấy
về ngũ cốc đầu tiên năm 1815 nói chung cấm nhập khẩu lúa mì
của công nghiệp, và cùng với nó là sự tăng dân số chưa từng có.
cho tới khi nào giá lúa mì ở Anh vẫn còn thấp hơn 80 si-linh một
Và chính vì vậy mà nước Anh buộc phải trước tiên là thôi không
quác-tơ. Nếu ở mức giá ấy hoặc giá cao hơn thì sẽ cho phép tự do
xuất khẩu ngũ cốc nữa, và sau đó thậm chí lại cần nhập ngũ cốc
nhập khẩu lúa mì từ nước ngoài vào. Tuy nhiên, đạo luật này không
từ nước ngoài về. Cuộc chiến tranh hai mươi lăm năm với nước
phù hợp với lợi ích không những của dân cư công nghiệp, mà cả
Pháp trong thời kỳ cách mạng gâ y khó khăn cho việc nhập khẩu,
của dân cư nông nghiệp nữa, và đến năm 1822 đạo luật này được
đã buộc nước Anh ít nhiều phải hạn chế trong phạm vi nông
phẩm của nước mình. Những trở ngại mà chiến tranh gây ra cho thay đổi chút ít về hình thức. Nhưng sự thay đổi này không có ý
nhập khẩu đã có tác dụng hệt như thuế quan bảo hộ. Giá cả ngũ cốc nghĩa thực tiễn bởi vì trong những năm kế tiếp đó, giá cả luôn luôn
đã tăng lên, địa tô cũng tăng lên gấp đôi trong phần lớn các trường thấp và không bao giờ đạt mức cho phép nhập khẩu lúa mì từ
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
722 723
316
PH.ĂNG-GHEN LỊCH SỬ NHỮNG ĐẠO LUẬT VỀ NGŨ CỐC Ở ANH
C ircular" 2 5 7 ), phái diễn giả được trả cô ng đi các nơi và sử dụng
n ước ngoài. Mặc dầu đạo luật đã được hoàn chỉnh bằng mọi cách
tất cả những p hương tiện cổ động quen dù ng ở nước Anh để đạt
và có những cuộc điều tra do nhiều tiểu ban của nghị viện tiến
tới mục tiêu của nó. Trong những năm mới ra đời của Đồng
hành, nhưng những người lĩnh canh không bù nổi những chi phí
mi nh chống những đạo luật về ngũ cốc trùng với bốn năm đình
sản xuất của họ, và lúc bấy giờ Hơ-xkít-xơn và Ca-ninh cuối
cùng đã phát minh ra Sliding-Scale1 * n ổi tiếng, biểu này được đốn trong thương nghiệp, những cuộc đấu tranh của Đồng mi nh
những người kế tục trong nội các đưa lên thành luật 256 . Theo có nét nổi bật là cực kỳ gay gắt. Vào đầu năm 1842 khi tình
biểu này thì thuế nhập khẩu tăng khi giá lúa mì trong nước hạ và trạng đình đốn trong thương nghiệp đã biến thành cuộc khủng
hạ xuống khi giá lúa mì tăng. Bằng cách ấy người ta dự định bảo hoảng thương nghiệp thực sự đẩy giai cấp công nhân trong
đảm cho người lĩnh canh ở Anh giá lúa mì cao và ổn định, sao nước lâm vào cảnh bần cùng khủng khiếp, thì Đồng minh chống
cho họ có thể yên tâm trả địa tô cao. Nhưng ngay cả biện pháp
những đạo luật về ngũ cốc đã trở thành tổ chức thực sự cách
ấy cũng không giúp ích được gì. Chế độ ngày càng trở nên không
mạng. Câu danh ngôn của Giê-rê-mi "Thà chết dưới lưỡi gươm
chịu đựng nổi, giai cấp tư sản chiếm được địa vị thống trị ở Hạ
cò n sướng hơn chết vì đói" đã trở thành phương châm của Đồng
nghị viện từ khi có dự luật về cải cách thì ngày càng kiên quyết
mi nh; cơ quan báo chí của nó khô ng úp mở kêu gọi nhân dân
phản đối những đạo luật về ngũ cốc, và quý ngài Rô-bớt Pin, sau
đứng lên bạo đ ộng và đ e dọa bọn chủ ruộng đất bằng "giáo mác
khi thành lập nội các của mình được một năm, đã buộc phải hạ
và lửa". Những nhà tuyên tru yền lưu động của Đồng minh đi
thấp mức thuế quan xuống.
khắp nơi trong nước, tuyên truyền bằng thứ ngôn ngữ không
Trong thời gian ấy, phái đối lập chống những đạo luật về ngũ cốc
kém gì ngô n ngữ của cơ quan ngôn luận của họ. Mít-tinh nối
đã tổ chức lực lượng của họ. Giai cấp tư sản công nghiệp do giá
tiếp mít-tinh, đơn thỉnh ngu yện để gửi đến nghị viện được đưa
lúa mì đắt lên buộc phải trả tiền công cao hơn cho công nhân của
ra hết bản này đến bản khác, và khi nghị viện bắt đầu họp thì
họ nên đã quyết định dốc sức để bằng bất cứ giá nào xóa bỏ kỳ
đồng thời đại hội đại biểu của Đồng minh cũng nhóm họp nga y
được những đạo luật mà họ thù ghét ấy - n hững dấu vết cuối
bên cạnh tòa nhà nghị viện. Khi Pin không đ ếm xỉa đến tất cả
cùng của sự thống trị của những lợi ích nô ng nghiệp, sự thống
trị đ ã làm cho cá c nước khác cạnh tranh dễ dàng hơn với nền những điều đó mà khước từ không chịu hủy bỏ những đạo luật
công nghiệp Anh. Vào cuối năm 1838, một số chủ xưởng lớn ở về ngũ cốc mà chỉ sửa đổi chút ít, thì đại hội này tuyên bố:
Man-se-xtơ đã thành lập Hội liên hiệp chống những đạo luật về
" Nhâ n d â n k hô n g c ò n c ó t hể t r ô n g c h ờ gì ở c hí n h p h ủ đư ợc n ữ a; h ọ đ à nh p hả i
ngũ cốc; hội này chẳng bao lâu đã bành trướng được ảnh hưởng t rô n g c ậ y và o bả n t hâ n mì n h mà t hô i ; c ầ n p hả i l ậ p t ức hã m nga y n h ữ n g bá n h xe
của nó ở các vùng ngoại ô Man-se-xtơ cũng như ở các khu công c ủa bộ má y c hí nh p hủ l ạ i; t hời gi a n d ù ng l ời nói đ ã qua rồi, đã đ ế n l úc hà nh động;
c ầ n phả i mon g rằ ng nhâ n d â n k hô ng c ò n mu ốn c hế t đói c ho gi ai c ấ p quý t ộc sống
xưởng khác, nó được gọi là Đồng minh chống những đạo luật về
t rong xa h oa nữ a , và nế u k hô ng có gì gi ú p đư ợc nữ a t hì c ò n một bi ệ n phá p c ó t hể
ngũ cốc, tổ chức lấy chữ ký, thành lập tạp chí ("Anti-Bread-Tax
d ùng đ ể bu ộc c hí nh phủ p hả i như ợn g bộ: c ầ n p hả i " (đ ại hội đ ó c ủa nhữ ng c hủ
xưở ng l ớ n và qua n c hứ c t hị c hí nh c ủa n hữ ng t hà n h p h ố c ông ng hi ệ p l ớn c ủa nư ớc
1*
- biểu thuế suất linh hoạt Anh đ ã t uyê n b ố như vậ y) " p há i nhâ n d â n đ ến cá c khu nô n g n ghi ệ p đ ã si n h ra mọi
sự bầ n c ù ng, như ng n hâ n d â n đ ến đó k hô n g p hả i n hư mộ t "đ á m n gư ời n ghè o k h ố n "
nguon tai.lieu . vn