1. Trang Chủ
  2. Triết học
  3. [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 32 phần 9

[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 32 phần 9

Theo McLellan, Marx đã sử dụng từ Judentum theo cách thông tục, với nghĩa thương mại, cho rằng người Đức phải chịu đựng, và phải được giải phóng khỏi, chủ nghĩa tư bản. McLellan kết luận rằng độc giả phải hiểu nửa sau của cuốn tiểu luận như một sự chơi chữ mở rộng làm thiệt hại cho Bauer Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2810 Chó thÝch Chó thÝch 2811 194 Cã lÏ ë ®©y muèn nãi ®Õn cuéc b·i c«ng b¾t ®Çu tõ th¸ng Ba 1866 cña nh÷ng thî t

Thể loại Tài liệu miễn phí Triết học

Số trang 114

Ngày tạo 8/29/2018 8:26:46 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx -... (.pdf)

Xem mẫu

  1. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2810 Chó thÝch Chó thÝch 2811 194 Cã lÏ ë ®©y muèn nãi ®Õn cuéc b·i c«ng b¾t ®Çu tõ th¸ng Ba 1866 cña nh÷ng thî t. 23, 1993, tr. 969-974). 264. may häc viÖc ng­êi Anh. Tæng héi ®ång quèc tÕ phèi hîp víi Ban chÊp hµnh liªn 200 ¡ng-ghen trÝch trong Romance del conde Claros, hijo de Reynaldos de ®oµn nh÷ng thî may häc viÖc ®· l·nh ®¹o cuéc b·i c«ng nµy. §­îc sù gióp ®ì Montalvan ( B¶n t×nh ca cña b¸ t­íc Cla-r«-x¬, con trai cña R©y-nan-®« §¬ cña c¸c ph¸i viªn, c¸c chñ xÝ nghiÖp ë Lu©n §«n ®· t×m c¸ch thu n¹p thî may M«ng-tan-van ). häc viÖc ë BÐc-lin, Ph¸p, vµ Thuþ SÜ. Nh©n ®ã Tæng héi ®ång ®· cho ®¨ng trªn c¸c b¸o BØ, Ph¸p vµ Thuþ SÜ lêi hiÖu triÖu kªu gäi thî may häc viÖc ®õng ®Õn n­íc Anh v× ë ®ã ®ang cã b·i c«ng. KÕ ho¹ch cña c¸c chñ xÝ nghiÖp ®· bÞ thÊt b¹i, chóng ®· buéc ph¶i nh­îng bé vµ ®ång ý t¨ng tiÒn c«ng. 253. 195 §©y lµ nãi ®Õn b¶n th¶o viÕt tay B¶n chÊt cña lao ®éng trÝ ãc cña con ng­êi cña I. §i-x¬-ghen, ng­êi ®· sèng ë Pª-tÐc-bua tõ n¨m 1863 ®Õn n¨m 1869. 255. 196 Trong c¸c bøc th­ göi M¸c ngµy 31 th¸ng M­êi vµ 1 th¸ng M­êi mét, V. Ai-s¬- hèp ®· gi¶i thÝch nguyªn nh©n buéc téi «ng cã liªn hÖ víi c¶nh s¸t Phæ. Lý do cña sù nghi ngê ®ã lµ viÖc thuËt l¹i kh«ng chÝnh x¸c bµi ph¸t biÓu cña Ai-s¬-hèp t¹i héi nghÞ lÇn thø nhÊt cña Liªn ®oµn c«ng nh©n d©n chñ BÐc-lin (xem chó thÝch 138) häp ngµy 15 th¸ng M­êi 1868, bµi nµy ®· ®¨ng trªn b¸o Zukunft , sau ®ã l¹i ®¨ng l¹i trªn tê Demokratisches Wochenblatt sè 43, ngµy 24 th¸ng M­êi 1868. 255. 197 §©y lµ nãi ®Õn Lêi kªu gäi c¸c nhµ d©n chñ T©y Ban Nha ( Adresse an die Demokraten Spaniens ) xuÊt hiÖn th¸ng M­êi 1868 thay mÆt nh÷ng nhµ x· héi d©n chñ D¾c-den nh©n cã cuéc c¸ch m¹ng ë T©y Ban Nha (xem chó thÝch 165). Lêi kªu gäi ®· ®­îc ®¨ng trªn phô tr­¬ng cña tê Demokratisches Wochenblatt sè 44, ngµy 31 th¸ng M­êi 1868. 256. 198 §©y lµ nãi ®Õn Lêi kªu gäi nh©n d©n vµ ®¹i héi cña n­íc Mü ( Adresse au peuple et au CongrÌs des Ðtats - Unis d AmÐrique ), ®äc ngµy 2 th¸ng M­êi mét 1868 t¹i cuéc mÝt-tinh do c¸c nhµ d©n chñ tiÓu t­ s¶n nh­ Pi-a, Luy-b¬, Vª- b¬ v.v. tæ chøc t¹i Lu©n §«n. Lêi kªu gäi ®· ®­îc ®¨ng trªn c¸c b¸o La Cigale sè 45, ngµy 8 th¸ng M­êi mét 1868 vµ L EspiÌgle sè 45, ngµy 8 th¸ng M­êi mét 1868. 262. 199 ChÕ ®é nh÷ng to¸n lµm thuª nh¾c ®Õn ë ®©y ®· ®­îc M¸c m« t¶ ë trang 684- 687 tËp I bé T­ b¶n xuÊt b¶n lÇn ®Çu tiªn b»ng tiÕng §øc (xem Toµn tËp,
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2812 Chó thÝch Chó thÝch 2813 B ¶n t×nh ca nµy ®· ®­îc ®¨ng trong tuyÓn tËp t×nh ca T©y Ban Nha cæ Silva de tËp, t. 4, 1995, tr. 658-660, 677-691, 696-702, 724-727, 735-746). 268, 304, 310. romances viejos , do I-a-cèp Grim xuÊt b¶n ë Viªn n¨m 1831. 264. 201 Cuéc häp do mét sè nhµ kinh tÕ häc vµ nhµ b¸o Ph¸p, trong ®ã cã Hoãc-n¬, tæ chøc ë Pa-ri ngµy 10 th¸ng M­êi 1868 ®Ó bµn vÒ vÊn ®Ò t­ b¶n vµ lîi tøc xÐt theo quan ®iÓm lao ®éng. B¶n b¸o c¸o vÒ cuéc häp ®· ®­îc ®¨ng trªn tê Figaro sè 285, ngµy 11 th¸ng M­êi 1868 d­íi ®Çu ®Ò Chronique de Paris ( Tin ng¾n Pa-ri ). 267. 202 M¸c nh¾c ®Õn bµi cña U. T. Toãc-n¬-t«n A new Theory of Supply and Demand ( Häc thuyÕt míi vÒ cung vµ cÇu ) trªn t¹p chÝ The Fortnightly Review , XXXIV, ngµy 1 th¸ng M­êi 1866, vµ trÝch dÉn bµi The Law of Demand and Supply ( Quy luËt cung vµ cÇu ) ®¨ng trªn t¹p chÝ Economist sè 1210, ngµy 3 th¸ng M­êi mét 1866, ký t¾t lµ Gi E.X. . 267. 203 L. Büchner. Sechs Vorlesungen über die Darwin sche Theorie von der Verwandlung der Arten . Eweite Auflage. Leipzig, 1868, S. 374-375 (L. Buy- sn¬. S¸u bµi gi¶ng vÒ häc thuyÕt cña §¸c-uyn vÒ sù chuyÓn ho¸ cña c¸c loµi . XuÊt b¶n lÇn thø hai. Lai-pxÝch, 1868, tr. 374-375. 268. 204 Ngµy 3 th¸ng Ch¹p 1851 b¸c sÜ V. B«-®anh, ®¹i biÓu Quèc héi lËp ph¸p, ®· kªu gäi c«ng nh©n khu Xanh ¡ng-toan, ngo¹i « Pa-ri, vò trang chèng l¹i cuéc ®¶o chÝnh cña Lu-i - Na-p«-lª-«ng. ¤ng ®· tham gia nh÷ng trËn ®¸nh trªn chiÕn luü vµ ®· hy sinh. §Ó t­ëng nhí B«-®anh, n¨m 1868 nh÷ng ng­êi céng hoµ ®· tæ chøc c¸c cuéc diÔu hµnh ®Õn viÕng mé «ng. Mét sè tê b¸o, sau khi tuyªn bè quyªn gãp tiÒn b¹c ®Ó x©y ®µi t­ëng niÖm B«-®anh, ®· bÞ ®­a ra xÐt xö v× téi kh¬i lßng c¨m thï chèng l¹i chÝnh phñ. Nh÷ng ng­êi khëi x­íng viÖc quyªn gãp ®· bÞ kÕt ¸n. M·i ®Õn n¨m 1872 ®µi t­ëng niÖm B«-®anh míi ®­îc x©y dùng. M¸c ®· sö dông bµi t­êng thuËt vÒ c¸c phiªn toµ cÊp ®Çu tiªn më ngµy 13 vµ 14 th¸ng M­êi mét 1868: Affaire de la souscription Baudin ( Vô ¸n quyªn tiÒn x©y ®µi t­ëng niÖm B«-®anh ), bµi nµy ®­îc c«ng bè ë Pa-ri n¨m 1868. phong trµo ®ßi c¶i c¸ch quyÒn bÇu cö ë Ph¸p n¨m ChiÕn dÞch tiÖc tïng 1847 ngay tr­íc lóc c¸ch m¹ng næ ra. Bªn c¹nh nh÷ng phÇn tö t­ s¶n tù do, tham gia tÝch cùc vµo phong trµo nµy cßn cã c¶ nh÷ng ng­êi thuéc ph¸i d©n chñ t­ s¶n. ¡ng-ghen ®· ®¸nh gi¸ phong trµo nµy qua mét lo¹t bµi b¸o (xem Toµn
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2814 Chó thÝch Chó thÝch 2815 205 §¹o luËt vÒ ng©n hµng n¨m 1844 ®¹o luËt do chÝnh phñ Pin ®­a ra, dù ®Þnh vÒ mÆt chÝnh trÞ cña c¸c héi c«ng liªn mµ tõ tr­íc ®Õn nay vèn rÊt thê ¬. §ång chia ng©n hµng Anh thµnh hai bé phËn hoµn toµn ®éc lËp víi sè vèn tù cã riªng, minh cã hÖ thèng chi nh¸nh ë tÊt c¶ c¸c thµnh phè c«ng nghiÖp lín ë Anh vµ ë bé phËn ng©n hµng cã nhiÖm vô thùc hiÖn nh÷ng nghiÖp vô ng©n hµng thuÇn c¸c tuý, vµ bé phËn tÝn dông phô tr¸ch viÖc ph¸t hµnh tÝn phiÕu. TÝn phiÕu ph¶i ®­îc b¶o ®¶m d­íi h×nh thøc quü ®Æc biÖt th­êng xuyªn cã s½n. Nh­ng trong nh÷ng thêi kú khñng ho¶ng kinh tÕ trÇm träng vµo n¨m 1847, 1857 vµ mïa xu©n 1866 ChÝnh phñ Anh ®· buéc ph¶i t¹m ®×nh chØ hiÖu lùc cña ®¹o luËt n¨m 1844 vµ t¨ng l­îng giÊy b¹c kh«ng cã vµng b¶o ®¶m. 269, 278. 206 M¸c muèn nãi ®Õn ch­¬ng Sù ph©n chia lîi nhuËn thµnh lîi tøc vµ lîi nhuËn doanh nghiÖp. T­ b¶n sinh lîi tøc trong b¶n th¶o viÕt tay tËp ba bé T­ b¶n cña «ng ®­îc viÕt trong nh÷ng n¨m 1864-1865. Trong tËp ba bé T­ b¶n do ¡ng-ghen xuÊt b¶n, ch­¬ng nµy lµ toµn bé phÇn thø n¨m (xem Toµn tËp, t. 25, phÇn I, 1995, tr. 515-706, ph. II, tr. 9-238). 270. 207 §©y lµ nãi ®Õn sù ph¸ s¶n vµo n¨m 1866 cña Ng©n hµng ¤-ve-ren-®¬, Gíc-ni vµ c«ng ty, mét trong nh÷ng ng©n hµng lín nhÊt ë Anh. Sù ph¸ s¶n nµy lµm cho rÊt nhiÒu ng­êi göi tiÒn bÞ kh¸nh kiÖt, v× thÕ ®· g©y nªn sù phÉn né trªn kh¾p ®Êt n­íc. Vô viÖc ®· ®­îc ®­a ra toµ ¸n xÐt xö, phiªn toµ kÕt thóc vµo th¸ng Ch¹p 1869 b»ng viÖc tuyªn bè tr¾ng ¸n cho c¸c gi¸m ®èc ng©n hµng. 271, 330, 437, 962. 208 §ång minh c¶i c¸ch ®­îc thµnh lËp ë Lu©n §«n mïa xu©n 1865 theo s¸ng kiÕn vµ cã sù tham gia trùc tiÕp cña Tæng héi ®ång Quèc tÕ víi t­ c¸ch lµ trung t©m chÝnh trÞ l·nh ®¹o phong trµo quÇn chóng c«ng nh©n ®ßi c¶i c¸ch lÇn thø hai. Thµnh phÇn c¸c c¬ quan l·nh ®¹o cña §ång minh nh­ Héi ®ång vµ Ban chÊp hµnh gåm c¸c uû viªn Tæng héi ®ång, chñ yÕu lµ c¸c thñ lÜnh c¸c héi c«ng liªn Anh. C­¬ng lÜnh chØ ®¹o phong trµo c¶i c¸ch cña §ång minh vµ s¸ch l­îc ®èi víi c¸c ®¶ng t­ s¶n ®· ®­îc th¶o ra d­íi ¶nh h­ëng trùc tiÕp cña M¸c, ng­êi ®Êu tranh ®Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch tù chñ vµ ®éc lËp cña giai cÊp c«ng nh©n Anh víi nh÷ng ®¶ng t­ s¶n ®ã. §èi lËp víi yªu s¸ch cña giai cÊp t­ s¶n chØ ®ßi më réng quyÒn bÇu cö cho nh÷ng chñ së h÷u vµ ng­êi thuª nhµ ë riªng biÖt, theo yªu cÇu cña M¸c, §ång minh c¶i c¸ch ®­a ra yªu s¸ch ®ßi quyÒn phæ th«ng ®Çu phiÕu cho tÊt c¶ nam giíi ®· ®Õn tuæi tr­ëng thµnh trªn ®Êt n­íc. KhÈu hiÖu nµy cña phong trµo HiÕn ch­¬ng ®­îc Quèc tÕ nªu l¹i ®· ®­îc h­ëng øng réng r·i trong hµng ngò giai cÊp c«ng nh©n Anh vµ b¶o ®¶m cho §ång minh cã ®­îc sù ñng hé
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2816 Chó thÝch Chó thÝch 2817 tØnh. Nh­ng do c¸c phÇn tö cÊp tiÕn t­ s¶n trong ban l·nh ®¹o §ång minh c¶i ®oµn L¸t-xan vµ ®­êng lèi chÝnh trÞ cña Liªn ®oµn c«ng nh©n toµn §øc do c¸ch dao ®éng v× sî h·i tr­íc phong trµo quÇn chóng, vµ còng do sù tho¶ hiÖp «ng ta l·nh ®¹o. §ång thêi Svai-x¬ tuyªn bè r»ng, «ng ta cã nhiÒu c¬ së ®Ó cña c¸c thñ lÜnh c¬ héi chñ nghÜa trong c¸c héi c«ng liªn nªn §ång minh ®· l·nh ®¹o phong trµo kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­êng lèi do Tæng héi ®ång ®Ò ra; giai cÊp t­ s¶n Anh ®· thùc hiÖn ®­îc viÖc chia rÏ phong trµo, vµ ®Õn n¨m 1867 ®· tiÕn hµnh mét cuéc c¶i c¸ch nöa vêi, cuéc c¶i c¸ch nµy chØ giµnh ®­îc quyÒn bÇu cö cho giai cÊp tiÓu t­ s¶n vµ c«ng nh©n quý téc, cßn ®¹i bé phËn quÇn chóng vÉn kh«ng cã quyÒn lîi chÝnh trÞ nh­ tr­íc ®©y. 271, 373. 209 ¸m chØ ho¹t ®éng cña Br«-®lau trong NghÞ viÖn Anh. T¹i nhµ thê th¸nh Xtª- phan, mét trong nh÷ng toµ nhµ cña cung ®iÖn OÐt-min-t¬n, tõ thÕ kû XVI th­êng diÔn ra c¸c phiªn häp H¹ nghÞ viÖn. 271. 210 Nh÷ng lêi c«ng kÝch vu khèng cña tê b¸o t­ s¶n Ph¸p Constitutionnel chèng cuéc khëi nghÜa th¸ng S¸u cña c«ng nh©n Pa-ri n¨m 1848 ®· bÞ M¸c v¹ch trÇn trªn b¸o Neue Rheinische Zeitung (xem Toµn tËp, t. 5, 1993, tr. 175-176, 178 vµ 554). VÒ vô ¸n xö nh÷ng héi viªn Phª-ni-¨ng, xem chó thÝch 26. 273. 211 Bøc th­ M¸c göi S. §. C«-lÐt, ng­êi xuÊt b¶n t¹p chÝ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i Diplomatic Review ngµy 9 th¸ng M­êi mét 1868 ®· ®­îc ®¨ng thµnh bµi d­íi nhan ®Ò Bøc th­ cña ngµi Gl¸t-xt«n göi Ng©n hµng Anh n¨m 1866 ®· ®em l¹i cho Nga kho¶n c«ng tr¸i 6 triÖu pao xtÐc-linh nh­ thÕ nµo (xem Toµn tËp, t. 16, 1994, tr. 454-456). Khi ®¨ng bµi nµy cña M¸c, ban biªn tËp tê Diplomatic Review ®· cã mÊy dßng giíi thiÖu bµi b¸o, trong ®ã ®· giíi thiÖu M¸c lµ t¸c gi¶ bé T­ b¶n vµ nhiÒu bµi vÒ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i. 278. 212 §©y lµ nãi ®Õn lêi tuyªn bè cña M¸c göi Héi gi¸o dôc chñ nghÜa céng s¶n cña c«ng nh©n §øc ë Lu©n §«n (Toµn tËp, t. 16, 1994, tr. 457-459) ngµy 23 th¸ng M­êi mét 1868 do lËp tr­êng cña Héi ®èi víi §¹i héi BÐc-lin n¨m 1868 cña ph¸i L¸t-xan vµ ®èi víi tæ chøc c«ng nh©n do Bª-ben vµ LÝp-nÕch thµnh lËp t¹i §¹i héi Nu-ren-be (xem chó thÝch 134, 163). 279. 213 §©y lµ nãi ®Õn bøc th­ cña Svai-x¬ ngµy 2 th¸ng Ch¹p 1868 tr¶ lêi th­ cña M¸c viÕt cho «ng ngµy 13 th¸ng M­êi 1868 (xem tËp nµy, tr. 768-770). Trong th­ cña m×nh, Svai-x¬ b¶o vÖ b¶n dù th¶o ®iÒu lÖ ®· bÞ M¸c phª ph¸n cña liªn
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2818 Chó thÝch Chó thÝch 2819 c«ng nh©n §øc h¬n LÝp-nÕch, vµ r»ng toµn bé quyÒn l·nh ®¹o cuéc ®Êu tranh cña c¸c héi viªn. VÒ sau thµnh ng÷ Héi l­u hoµng ®· trë thµnh th«ng dông. cña c«ng nh©n §øc ph¶i ®­îc tËp trung vµo tay «ng ta. 287. Vµo nh÷ng n¨m 1849-1850 mét nhãm c¸c phÇn tö l­u vong tiÓu t­ s¶n §øc 214 Th­ cña thî má vïng D¾c-den ë Lu-gau, Ni-®¬ Viu-r¬-snÝt vµ £n-xnhÝt ngµy 15 ®· næi tiÕng ë Gi¬-ne-v¬ víi tªn gäi kh«i hµi Héi l­u hoµng . N¨m 1859, nhµ th¸ng M­êi mét 1868 nh÷ng c«ng nh©n nµy ®· nhÊt trÝ quyÕt ®Þnh gia nhËp d©n chñ tiÓu t­ s¶n C¸c Ph«-gt¬, gi¸n ®iÖp cña B«-na-p¸c-t¬, trong nh÷ng bµi Quèc tÕ vµ ®· uû quyÒn cho B¾c-man vµ I-ung-g¬-ni-ken ®Æt vÊn ®Ò víi Héi liªn ph¸t biÓu vu khèng hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ, bøc th­ nµy ®· ®­îc göi cho M¸c vµ ®­îc ®äc t¹i phiªn häp Tæng héi ®ång Quèc tÕ ngµy 24 th¸ng M­êi mét 1868. 217. 215 Trong th­ göi Tæng héi ®ång ngµy 29 th¸ng M­êi mét 1868, I. Ph. BÕch-c¬ th«ng b¸o r»ng trong th«ng tri cña Bª-ben, chñ tÞch Liªn minh c¸c héi c«ng nh©n §øc, ®· chØ râ nghÞ quyÕt cña §¹i héi Nu-ren-be vÒ viÖc gia nhËp Quèc tÕ (xem chó thÝch 134), vµ cho phÐp c¸c héi viªn kh«ng ph¶i nép héi phÝ cho Héi liªn hiÖp quèc tÕ. VÊn ®Ò nµy ®· ®­îc ®­a ra th¶o luËn t¹i phiªn häp Tæng héi ®ång ngµy 15 th¸ng Ch¹p 1868, t¹i ®©y M¸c th«ng b¸o r»ng «ng yªu cÇu LÝp- nÕch huû bá b¶n th«ng b¸o nµy. 288. 216 §©y lµ nãi ®Õn cuéc khñng ho¶ng b«ng x¶y ra do viÖc chuyªn chë b«ng tõ ch©u Mü bÞ ngõng v× sù phong to¶ cña h¹m ®éi miÒn B¾c ®èi víi c¸c bang chiÕm h÷u n« lÖ miÒn Nam trong cuéc Néi chiÕn ë Mü nh÷ng n¨m 1861-1865. N¹n khan hiÕm b«ng ë Anh xuÊt hiÖn ngay tr­íc cuéc khñng ho¶ng s¶n xuÊt thõa vµ hoµ quyÖn víi nã. 293. 217 Nh÷ng sè liÖu M¸c dÉn ra ®­îc lÊy trong bµi A Phase of the Cotton Trade during the Civil War ( T×nh h×nh bu«n b¸n b«ng trong thêi kú néi chiÕn ) ®¨ng d­íi bót danh J.E. trªn t¹p chÝ Economist sè 1181, ngµy 14 th¸ng T­ 1866, tr. 447. 294. 218 M¸c trÝch th­ cña Cu-ghen-man ngµy 9 th¸ng Ch¹p 1868. 295. 219 §©y lµ nãi ®Õn bµi gi¶ng cña Hít-xli On the physical basis of life ( VÒ c¬ së vËt lý cña sù sèng ) ë £-®in-buèc ngµy 18 th¸ng M­êi mét 1868. Bµi nµy ®· ®­îc ®¨ng trªn t¹p chÝ Fortnightly Review sè XXVI, ngµy 1 th¸ng Hai 1869. 300. 220 H éi l­u hoµng tªn gäi cña héi liªn hiÖp sinh viªn tr­êng §¹i häc tæng hîp I-ª-na vµo nh÷ng n¨m 70 thÕ kû XVIII, héi mang tiÕng xÊu v× sù cµn quÊy
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2820 Chó thÝch Chó thÝch 2821 224 M¸c muèn nãi ®Õn Accounts relating to Trade and Nivigation for the year c ña m×nh, ®· g¾n ho¹t ®éng cña Héi l­u hoµng nµy víi M¸c vµ c¸c ®ång ended chÝ cña M¸c. M¸c ®· b¸c bá lêi vu khèng ®ã trong bµi ®¶ kÝch næi tiÕng cña «ng Ngµi Ph«-gt¬ (xem Toµn tËp, t. 14, 1993, tr. 490-502). 302. 221 §©y lµ nãi ®Õn cuéc C¸ch m¹ng th¸ng Hai 1848 ë Ph¸p. 305. 222 §©y lµ nãi ®Õn héi nghÞ ®¹i biÓu ®¶ng trËt tù cña Quèc héi Ph¸p t¹i toµ thÞ chÝnh Pa-ri khu m­êi ngµy 2 th¸ng Ch¹p 1851. T¹i ®©y ®· th«ng qua quyÕt ®Þnh phÕ truÊt Lu-i Na-p«-lª-«ng khái ng«i hoµng ®Õ vµ chuyÓn toµn bé quyÒn lùc sang cho Quèc héi. C¸c ®¹i biÓu ®· tõ chèi kªu gäi sù ñng hé cña c«ng nh©n. ¢m m­u chèng ®èi c«ng khai b»ng tiÕn hµnh ®¶o chÝnh ®ã ®· bÞ c¶nh s¸t vµ qu©n ®éi dËp t¾t ngay lËp tøc, nh÷ng ng­êi tham dù phiªn häp ®· bÞ b¾t gi÷. B¸o c¸o tØ mØ vÒ phiªn häp ®· ®­îc ®¨ng trong cuèn s¸ch: E. TÐnot. Paris en dÐcembre 1851. Ðtude historique sur le coup d Ðtat . Paris, 1868, p. 142- 164 (E. Te-n«. Pa-ri th¸ng Ch¹p 1851. Tãm l­îc lÞch sö cuéc chÝnh biÕn . Pa-ri, 1868, tr. 142-164). 306, 310. 223 §©y lµ nãi ®Õn NghÞ viÖn Phran-phuèc nghÞ viÖn toµn §øc, ®­îc thµnh lËp sau cuéc c¸ch m¹ng th¸ng Ba ë §øc vµ b¾t ®Çu häp vµo ngµy 18 th¸ng N¨m 1848 ë Phran-phuèc trªn s«ng Mai-n¬. NhiÖm vô chÝnh cña nghÞ viÖn lµ xo¸ bá sù ph©n t¸n vÒ chÝnh trÞ trong n­íc vµ ®Ò ra hiÕn ph¸p cña toµn n­íc §øc. Nh­ng do sù hÌn nh¸t vµ dao ®éng cña ®a sè thuéc ph¸i tù do trong nghÞ viÖn, do sù kh«ng kiªn quyÕt cña tÇng líp tiÓu t­ s¶n c¸nh t¶, nghÞ viÖn ®· lo ng¹i khi tËp trung quyÒn lùc tèi cao cña ®Êt n­íc vµo tay m×nh vµ kh«ng cã quan ®iÓm døt kho¸t trong nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña cuéc c¸ch m¹ng 1848-1849 ë §øc. NghÞ viÖn ch¼ng lµm g× ®Ó gi¶m nhÑ tæn thÊt cña quÇn chóng nh©n d©n, kh«ng ñng hé phong trµo gi¶i phãng d©n téc cña c¸c n­íc l¸ng giÒng. NghÞ viÖn kh«ng d¸m quyÕt ®Þnh huy ®éng lùc l­îng trong nh©n d©n ®Ó chèng l¹i cuéc tÊn c«ng cña bän ph¶n c¸ch m¹ng vµ ®Ó b¶o vÖ hiÕn ph¸p do nã ®Ò ra. Khi c¸c quèc gia lín ë §øc b·i chøc c¸c nghÞ sÜ cña m×nh, chÝnh quyÒn c¸c thµnh phè cÊm c¸c ®¹i biÓu c¸nh t¶ cßn l¹i häp ë Phran-phuèc trªn s«ng Mai-n¬, hä ®· chuyÓn sang häp ë Stót-g¸t vµ ©m m­u tæ chøc phong trµo c«ng khai b¶o vÖ hiÕn ph¸p ®Õ chÕ, nh­ng ®· bÞ qu©n ®éi ®Ëp tan ngµy 18 th¸ng S¸u 1849. Ho¹t ®éng cña NghÞ viÖn Phran-phuèc ®· bÞ M¸c vµ ¡ng-ghen phª ph¸n kÞch liÖt qua c¸c bµi ®¨ng trªn tê Neue Rheinische Zeitung . 306.
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2822 Chó thÝch Chó thÝch 2823 December 31, 1861 ( B¸o c¸o vÒ th­¬ng m¹i vµ hµng h¶i sau mét n¨m, tÝnh tr­íc ®¹i héi hµng n¨m lÇn thø IV cña Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ (xem ®Õn ngµy 31 th¸ng Ch¹p 1861 ), ®¨ng d­íi d¹ng phô tr­¬ng cña t¹p chÝ Toµn tËp, t. 16, 1994, tr. 500-503). 316. Economist ngµy 1 th¸ng Ba 1862. 306. 225 §©y lµ nãi ®Õn c­¬ng lÜnh vµ ®iÒu lÖ cña Liªn minh d©n chñ x· héi chñ nghÜa Programme et RÌglement de l Alliance Internationale de la DÐmokratie Socialiste ( C­¬ng lÜnh vµ ®iÒu lÖ cña Liªn minh d©n chñ x· héi chñ nghÜa quèc tÕ ). C¸c v¨n kiÖn nµy ®· ®­îc xuÊt b¶n ë Gi¬-ne-v¬ n¨m 1868 d­íi d¹ng truyÒn ®¬n b»ng tiÕng Ph¸p vµ tiÕng §øc. Ngµy 29 th¸ng M­êi mét 1868, I. Ph. BÕch-c¬ ®· göi chóng cho Tæng héi ®ång Quèc tÕ xem xÐt. Ngµy 15 th¸ng Ch¹p Tæng héi ®ång tuyªn bè kh«ng kÕt n¹p Liªn minh vµo Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ vµ ®Õn ngµy 22 th¸ng Ch¹p, sau mét vµi söa ®æi kh«ng lín, Tæng héi ®ång ®· nhÊt trÝ th«ng qua th­ th«ng tri Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ vµ Liªn minh d©n chñ x· héi chñ nghÜa do M¸c viÕt sau khi trao ®æi ý kiÕn víi ¡ng-ghen (xem Toµn tËp, t. 16, 1994, tr. 460-462), trong ®ã v¹ch râ s¸ch l­îc chia rÏ cña Liªn minh (xem tËp nµy, tr. 310-312). Th­ th«ng tri ®· ®­îc göi cho c¸c chi bé cña Héi liªn hiÖp nh­ mét th«ng b¸o mËt. 308, 805, 920. 226 Th¸ng M­êi mét 1868, A-pl¬-g¸c vµ c¸c thñ lÜnh theo ph¸i c¶i l­¬ng cña phong trµo c«ng liªn ë Anh ®· tham gia thµnh lËp Uû ban ®¹i diÖn cho c«ng nh©n tæ chøc b÷a tiÖc chµo mõng Gi«n-x¬n, ®¹i sø Mü ë Lu©n §«n. T¹i phiªn häp ngµy 1 th¸ng Ch¹p 1868, bøc th­ cña Uû ban göi Tæng héi ®ång ®Ò nghÞ cö ®¹i diÖn cña m×nh vµo Tæng héi ®ång ®· ®­îc ®­a ra xem xÐt. §Ó ph¶n ®èi sù tham gia cña Héi ®ång vµ cña c«ng nh©n vµo tæ chøc tiÖc tïng nµy, trong khi ph¸t biÓu M¸c nhÊn m¹nh r»ng Gi«n-x¬n kh«ng ph¶i lµ ng­êi ®¹i diÖn cho giai cÊp c«ng nh©n Mü vµ c«ng nh©n kh«ng ®­îc ®Ó cho giíi quý téc vµ giai cÊp t­ s¶n chi phèi. Tæng héi ®ång quyÕt ®Þnh cö S« vµ I-ung tíi dù phiªn häp thµnh lËp Uû ban ®Ó gi¶i thÝch vµ ph¶n ®èi viÖc lµm cã tÝnh chÊt ph« tr­¬ng nh­ vËy. Nhê ho¹t ®éng cña c¸c ®¹i diÖn cña Tæng héi ®ång trong Uû ban mµ ý ®å cö Gi«n-x¬n lµm ®¹i diÖn cho c«ng nh©n ®· thÊt b¹i. 314. 227 M¸c göi cho ¡ng-ghen tê Vorbote ra th¸ng M­êi mét, th¸ng Ch¹p 1868, cã bµi m« t¶ cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n c«ng nghiÖp dÖt b¨ng ë Ba-l¬ næ ra ngµy 9 th¸ng M­êi mét 1868 (xem tËp nµy, tr. 322). M¸c ®· nhËn xÐt tØ mØ cuéc ®Êu tranh kinh tÕ nµy cña c«ng nh©n Ba-l¬ trong bµi B¸o c¸o cña Tæng héi ®ång
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2824 Chó thÝch Chó thÝch 2825 228 §©y lµ nãi ®Õn bµi ph¸t biÓu cña Ba-cu-nin ®¨ng trªn tê C¸i chu«ng sè 14-15, nh©n quèc tÕ (xem Toµn tËp, t. 16, 1994, tr. 505-508). 323. ngµy 1 th¸ng Ch¹p 1868, nh»m b¶o vÖ nghÞ quyÕt do Ba-cu-nin ®­a ra t¹i héi nghÞ cña §ång minh hoµ b×nh vµ tù do cña giai cÊp t­ s¶n hoµ b×nh (xem chó thÝch 29) häp ngµy 23 th¸ng ChÝn 1868 ë BÐc-n¬ nh©n dÞp th¶o luËn dù th¶o c­¬ng lÜnh cña §ång minh. b¸o d©n chñ - c¸ch m¹ng Nga; do A. I. GhÐc-sen vµ N. I. ¤- C¸i chu«ng ga-rÐp xuÊt b¶n b»ng tiÕng Nga trong nh÷ng n¨m 1857-1867 vµ b»ng tiÕng Ph¸p kÌm phô tr­¬ng tiÕng Nga trong nh÷ng n¨m 1868-1869; b¸o ®· xuÊt b¶n ë Lu©n §«n ®Õn n¨m 1865, sau ®ã ë Gi¬-ne-v¬. Sau khi GhÐc-sen mÊt, viÖc xuÊt b¶n tê C¸i chu«ng ®· ®­îc X. G. Nª-sa-Ðp, ng­êi cã quan hÖ mËt thiÕt víi Ba-cu-nin, cè g¾ng tiÕp tôc. §· ra ®­îc 6 sè trong th¸ng T­ vµ th¸ng N¨m 1870. 318. 229 GhÐc-sen th«ng b¸o viÖc tõ chèi tiÕp tôc tham gia xuÊt b¶n tê C¸i chu«ng trong Th­ göi ¤-ga-rÐp , ®¨ng trªn tê C¸i chu«ng sè 14-15, ngµy 1 th¸ng Ch¹p 1868. 318. 230 Trong t¸c phÈm ThÇn khóc cña §¨ng-t¬ m« t¶ r»ng ë tÇng thø b¶y cña ®Þa ngôc cã nh÷ng kÎ ¸p bøc ®ång lo¹i (nh÷ng tªn b¹o chóa, kÎ giÕt ng­êi, kÎ c­íp), ng­êi tù tö v.v.. 319. 231 C. M¸c. Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ vµ Liªn minh d©n chñ x· héi chñ nghÜa (Toµn tËp, t. 16, 1994, tr. 460-462). 320. 232 ý nãi ®Õn th­ cña Ba-cu-nin göi M¸c ngµy 22 th¸ng Ch¹p 1868. 321. 233 Th¸ng Ch¹p 1868, do tiÒn c«ng trong ngµnh c«ng nghiÖp dÖt v¶i bÞ h¹ thÊp nªn ë c¸c vïng cña n­íc Ph¸p ®· næ ra nh÷ng cuéc b·i c«ng, trong ®ã lín nhÊt lµ cuéc b·i c«ng ë Xèt-vin-l¬-Ru-¨ng. Víi sù phèi hîp cña chi bé Ru-¨ng cña Quèc tÕ I, nh÷ng ng­êi b·i c«ng ®· ®­îc c«ng nh©n c¸c ngµnh kh¸c ë Ru-¨ng vµ Pa-ri ñng hé. Chi bé Ru-¨ng còng ®· yªu cÇu sù gióp ®ì cña Tæng héi ®ång. VÊn ®Ò b·i c«ng ë Ru-¨ng vµ ë Viªn ®· ®­îc th¶o luËn t¹i phiªn häp Tæng héi ®ång ngµy 5 th¸ng Giªng 1869; theo ®Ò nghÞ cña M¸c, mét nghÞ quyÕt ®· ®­îc nhÊt trÝ th«ng qua nh»m ph¶n ®èi sù chuyªn quyÒn ®éc ®o¸n cña c¸c chñ x­ëng ë Ph¸p. Héi ®ång kªu gäi c«ng nh©n Anh gióp ®ì nh÷ng c«ng nh©n bÞ sa th¶i ë Ru-¨ng vµ ®· th«ng qua nh÷ng biÖn ph¸p kh¸c ®Ó gióp ®ì vÒ vËt chÊt cho nh÷ng ng­êi b·i c«ng. LÞch sö cuéc b·i c«ng ë Ru-¨ng ®· ®­îc M¸c tr×nh bµy tØ mØ trong B¸o c¸o cña Tæng héi ®ång tr­íc ®¹i héi hµng n¨m lÇn thø IV cña Héi liªn hiÖp c«ng
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2826 Chó thÝch Chó thÝch 2827 234 §©y lµ nãi ®Õn c©y th¸nh gi¸ kû niÖm cuéc khëi nghÜa Ba Lan mµ Gien-ni M¸c Geneva, 1866, and the Congress of Brussels, 1868 . London, [1869] ( Héi liªn ®­îc tÆng nh©n ngµy sinh cña bµ ®ã lµ huy hiÖu biÓu t­îng cho cuéc ®Êu tranh hiÖp gi¶i phãng d©n téc cña nh©n d©n Ba Lan. §Õn cuèi n¨m 1867, Gien-ni ®· gµi huy hiÖu ch÷ thËp ®ã lªn d¶i b¨ng xanh ®Ó tang nh÷ng héi viªn Phª-ni-¨ng bÞ xö b¾n th¸ng M­êi mét 1867. 326, 800. 235 Thuþ SÜ, mét n­íc mµ tõ n¨m 1848 ®Õn nay lµ n­íc céng hoµ t­ s¶n, tån t¹i d­íi h×nh thøc liªn bang, gåm 22 bang, c¸c c¬ quan lËp ph¸p gåm héi ®ång liªn bang vµ c¸c héi ®ång bang. §ãng vai trß chÝnh trong viÖc ®Ò ra vµ th«ng qua c¸c dù luËt lµ c¸i gäi lµ bé luËt trùc tiÕp cña d©n tr­ng cÇu d©n ý (th¨m dß d­ luËn). 332. 236 Theo yªu cÇu cña M¸c, ¡ng-ghen ®· so¹n th¶o B¸o c¸o vÒ c¸c tæ chøc ph­êng héi cña c«ng nh©n t¹i c¸c má than vïng D¾c-den (xem Toµn tËp, t. 16, 1994, tr. 463-471), dùa vµo c¸c tµi liÖu cña nh÷ng thî má D¾c-den ë Lu-gau, Ni-®¬-Viu- r¬-snÝt vµ En-xnhÝt, nh÷ng ng­êi nµy göi ®¬n cho Tæng héi ®ång vµ cho riªng M¸c xin ®­îc gia nhËp Quèc tÕ (xem chó thÝch 214). B¸o c¸o do ¡ng-ghen viÕt b»ng tiÕng Anh ®· ®­îc M¸c ®äc t¹i phiªn häp ngµy 23 th¸ng Hai 1869 cña Tæng héi ®ång. Tãm t¾t b¶n b¸o c¸o ®­îc tr×nh bµy trong bµi t­êng thuËt ®¨ng trªn b¸o Bee-Hive sè 385, ngµy 27 th¸ng Hai 1869. C¸c tê b¸o Anh kh¸c nh­ Times , Daily News , Morning Advertiser tõ chèi ®¨ng v¨n kiÖn nµy. §Çu th¸ng Ba 1869 M¸c ®Ých th©n dÞch b¶n th¶o cña ¡ng-ghen ra tiÕng §øc, vµ b¶n dÞch ®ã ®· ®­îc ®¨ng trªn c¸c b¸o Social Demokrat sè 33, ngµy 17 th¸ng Ba 1869, Demokratisches Wochenblatt , phô tr­¬ng cña sè 12, ngµy 20 th¸ng Ba 1869 vµ tê Zukunft sè 67 vµ 68, ngµy 20 vµ 21 th¸ng Ba 1869. 337. 237 ý nãi ®Õn nh÷ng tµi liÖu cña Boãc-c¬-hai-m¬ ®· ®­îc chuÈn bÞ s½n cho lo¹t bµi cña «ng Th­ cña ng­êi Nga viÕt cho b¸o Zukunft (xem chó thÝch 422). Nh÷ng tµi liÖu nµy cña Boãc-c¬-hai-m¬ kh«ng cßn l­u gi÷ ®­îc, nh­ng dùa theo nh÷ng bµi b¸o cña «ng th× trong sè c¸c t¸c phÈm cña Ba-cu-nin mµ «ng ta ®· sö dông cã c¶ lêi kªu gäi göi Nh÷ng ng­êi b¹n Nga, Ba Lan vµ tÊt c¶ c¸c b¹n ng­êi Xla-v¬ , ®¨ng ë phô tr­¬ng tê C¸i chu«ng ngµy 15 th¸ng Hai 1862. ChÝnh bµi nµy ®· ®­îc M¸c nhËn xÐt tr­íc hÕt lµ mang ®Ëm mµu s¾c cña chñ nghÜa ®¹i Xla-v¬ (xem tËp nµy, tr. 342). 339. 238 The International Working Men s Association. Resolutions of the Congress of
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2828 Chó thÝch Chó thÝch 2829 c«ng nh©n quèc tÕ. NghÞ quyÕt cña §¹i héi Gi¬-ne-v¬ n¨m 1866 vµ §¹i héi Bruy- tiÕng víi c¸i tªn gäi hµi h­íc ®ã. M¸c vµ ¡ng-ghen ®· nhËn xÐt Néi c¸c cña mäi xen n¨m 1868 . Lu©n §«n, [1869]). 341, 343, 784. tµi n¨ng trong bµi ChÝnh phñ tr­íc cña Anh (xem Toµn tËp, t. 11, 1993, tr. 239 C. M¸c. Dù ¸n nghÞ quyÕt vÒ c¸c hËu qu¶ cña viÖc sö dông m¸y mãc d­íi 34-42). 346. chñ nghÜa t­ b¶n do Tæng héi ®ång ®Ö tr×nh §¹i héi Bruy-xen (xem Toµn 244 Muèn nãi ®Õn b¶n b¸o c¸o cña A. Nèc-x¬ vµ Gi. P«-lèc-c¬ Report of the tËp, t. 16, 1994, tr. 431). 342. 240 ¡ng-ghen ®Õn th¨m M¸c t¹i Lu©n §«n kho¶ng tõ ngµy 4 ®Õn 7 th¸ng Hai 1869. 342. 241 M¸c muèn nãi ®Õn Uû ban ®Æc biÖt cña H¹ nghÞ viÖn Anh ®­îc lËp ra ®Ó ®iÒu tra ho¹t ®éng cña c¸i gäi lµ §¹o luËt vÒ viÖc h¹n chÕ ho¹t ®éng cña ng©n hµng (Bank Restriction Act) n¨m 1797. §¹o luËt nµy ®· ®Þnh ra mét tû gi¸ b¾t buéc ®èi víi giÊy b¹c cña Ng©n hµng Anh vµ b·i bá viÖc ®æi giÊy b¹c lÊy vµng. N¨m 1819, ChÝnh phñ Anh ®· th«ng qua ®¹o luËt míi phôc håi l¹i chÕ ®é ®æi giÊy b¹c lÊy vµng. Thùc tÕ cho ®Õn n¨m 1821 chÕ ®é ®æi giÊy b¹c nµy míi hoµn toµn ®­îc phôc håi. 345. 242 ë ®©y cã lÏ M¸c nªu kh«ng chÝnh x¸c. T¸c phÈm cña U. Bl©y-c¬ Observations on the Principles which regulate the course of Exchange; and on the Present Depreciated State of the Currency ( NhËn xÐt vÒ nh÷ng nguyªn t¾c ®iÒu tiÕt tû gi¸ hèi ®o¸i; vµ vÒ sù mÊt gi¸ tiÒn tÖ hiÖn nay ) ®· ph©n tÝch râ sù kh¸c nhau gi÷a tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa vµ tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ, cuèn s¸ch ®­îc xuÊt b¶n ë Lu©n §«n n¨m 1810. N¨m 1802 ë Lu©n §«n ®· xuÊt b¶n t¸c phÈm cña G. Toãc-n¬-t¬n An Inquiry into the Nature and Effects of the Paper Credit of Great Britain ( Nghiªn cøu vÒ b¶n chÊt vµ kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng tÝn dông trªn c¬ së hÖ thèng tiÒn giÊy cña n­íc Anh ). Trong c¸c ch­¬ng vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i trªn danh nghÜa vµ tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ, U. Bl©y-c¬ nhiÒu lÇn trÝch dÉn tõ t¸c phÈm cña G. Toãc-n¬-t¬n. C¸c t¸c phÈm cña Uy-li-am PÐt-ti nãi vÒ sù kh¸c nhau gi÷a tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ vµ tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa ®· ®­îc M¸c nh¾c ®Õn trong cuèn s¸ch C¸c häc thuyÕt vÒ gi¸ trÞ thÆng d­ (xem Toµn tËp, t. 26, ph. I, 1995, tr. 509- 515). 346. 243 M¸c so s¸nh néi c¸c cña Gl¸t-xt«n (1868-1874) víi Néi c¸c cña mäi tµi n¨ng ; néi c¸c liªn hiÖp cña A-bíc-®in (th¸ng Ch¹p 1852 th¸ng Giªng 1855) ®· næi
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2830 Chó thÝch Chó thÝch 2831 m¹ng: t×nh h×nh tµi chÝnh cña chóng ®­îc m« t¶ trong th­ göi ngµi U. I-u. Gl¸t- Commissioners on the Treatment of the Treason Felony Convicts in the xt«n ®¸ng kÝnh, English Convict Prisons . London, 1867 ( B¸o c¸o cña c¸c uû viªn uû ban vÒ viÖc ®èi xö víi nh÷ng téi ph¹m quèc gia ®ang bÞ giam gi÷ trong c¸c nhµ tï n­íc Anh . Lu©n §«n, 1867). 346, 621. 245 §©y lµ nãi ®Õn ý ®Þnh xuÊt b¶n tê tuÇn b¸o chÝnh trÞ Ph¸p La Renaissance ( Phôc h­ng ) tõ n¨m 1869. Trong sè céng t¸c viªn dù tÝnh cña tê b¸o cã c¶ nh÷ng ng­êi theo ph¸i Bl¨ng-ki (Gi¾c-la-r¬, T¬-ri-®«ng, v.v.) vµ nh÷ng ng­êi theo ph¸i céng hoµ (Ran-c¬). Tham gia tÝch cùc vµo viÖc chuÈn bÞ xuÊt b¶n tê b¸o cã La-ph¸c-g¬, ng­êi ®· viÕt hai bµi: mét bµi phª ph¸n chñ nghÜa Pru-®«ng vµ mét bµi tãm t¾t nh÷ng luËn ®iÓm c¬ b¶n cña Tuyªn ng«n cña §¶ng céng s¶n . La-ph¸c-g¬ mong muèn M¸c tham gia céng t¸c víi tê b¸o. Dù ®Þnh xuÊt b¶n trªn ®· kh«ng ®­îc thùc hiÖn. 347, 444, 445, 804. 246 Cã lÏ muèn nãi ®Õn nh÷ng cuéc ®µm ph¸n vÒ viÖc båi th­êng thiÖt h¹i cho Mü do tuÇn d­¬ng h¹m cña Anh A-la-ba-ma g©y ra trong cuéc Néi chiÕn ë Mü. HiÖp ­íc ®· ®­îc ký kÕt ë Oa-sinh-t¬n n¨m 1871. 347. 247 M¸c trÝch mét ®o¹n trong cuèn biªn niªn sö Xcèt-len thÕ kû XVI cña nhµ th¬ vµ nhµ sö häc HÕch-to B«-Ðt-x¬ qua b¶n dÞch tõ ph­¬ng ng÷ Xcèt-len sang tiÕng Anh cña nhµ v¨n Xcèt-len Ben-len-®en. B¶n dÞch ®· ®­îc xuÊt b¶n ë £-®in-buèc n¨m 1536 d­íi nhan ®Ò The History and Chronicles of Scotland ( LÞch sö vµ biªn niªn sö Xcèt-len ), vµ sau ®ã ®­îc t¸i b¶n vµo n¨m 1821. ChÝnh cuèn biªn niªn sö cña B«-Ðt-x¬ viÕt b»ng tiÕng la-tinh ®· ®­îc xuÊt b¶n lÇn ®Çu tiªn ë Pa-ri n¨m 1527 d­íi nhan ®Ò Scotorum Historiae a prima gentis origine cum aliarum et rerum et gentium illustratione non vulgari ( LÞch sö ng­êi Xcèt-len tõ buæi ®Çu h×nh thµnh d©n téc nµy cïng víi sù m« t¶ c¸c d©n téc kh¸c vµ nh÷ng sù kiÖn cho ®Õn nay ch­a ai biÕt tíi ) vµ ®· ®­îc t¸i b¶n cã bæ sung vµo n¨m 1574. 348. 248 §o¹n trÝch bøc th­ nµy ®­îc ®¨ng lÇn ®Çu tiªn trong cuèn s¸ch: Der Briefwechsel zwischen F.Engels und K.Marx . Bd. IV, Stuttgart, 1913. 350. 249 §©y lµ nãi ®Õn cuèn s¸ch máng: An Actuary. Lyfe Assurance Companies: their Financial Condition. Discussed, with Reference to Impending Legislation, in a Letter Adressed to the Right Hon. W. E. Gladstone, M. P., first Lord of the Treasury . London, 1869, p. 6 (Nhµ thèng kª häc. C¸c c«ng ty b¶o hiÓm sinh
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2832 Chó thÝch Chó thÝch 2833 nghÞ sÜ, bé tr­ëng tµi chÝnh, nh©n viÖc ban hµnh c¸c ®¹o luËt s¾p tíi . Lu©n ®­îc söa vµo th¸ng T­ 1869 nh­ sau: Liªn minh tr­íc hÕt ®Êu tranh ®Ó xo¸ bá §«n, 1869, tr. 6). 350, 355. hoµn 250 §©y muèn nãi ®Õn ®¹o luËt vÒ an ninh x· héi næi tiÕng d­íi tªn gäi ®¹o luËt vÒ nh÷ng ng­êi bÞ t×nh nghi (loi des suspects) ®­îc Héi ®ång lËp ph¸p Ph¸p th«ng qua ngµy 19 th¸ng Hai 1858. §¹o luËt cho phÐp chÝnh phñ vµ hoµng ®Õ cã toµn quyÒn b¾t ®i ®Çy ®Õn tÊt c¶ c¸c vïng thuéc n­íc Ph¸p vµ An-giª-ri hoÆc ®uæi ra khái l·nh thæ n­íc Ph¸p tÊt c¶ nh÷ng ai bÞ nghi lµ cã th¸i ®é thï ®Þch víi chÕ ®é cña §Õ chÕ thø hai. 354. 251 E. S. Beesly. The Social Future of the Working Class (E. X. Bi-d¬-li. T­¬ng lai x· héi cña giai cÊp c«ng nh©n ). Trªn t¹p chÝ Fortnightly Review , T. V, sè XXVII, ngµy 1 th¸ng Ba 1869. 355, 374. 252 §©y lµ nãi ®Õn tuyªn bè cña LÝp-nÕch ngµy 18 th¸ng Hai ®¨ng trªn tê Demokratisches Wochenblatt sè 8, ngµy 20 th¸ng Hai 1869. Trong b¶n tuyªn bè nµy LÝp-nÕch ®Ò nghÞ bÇu Tæng héi ®ång Quèc tÕ lµm träng tµi trong cuéc xung ®ét gi÷a mét bªn lµ Svai-x¬ vµ Liªn ®oµn c«ng nh©n toµn §øc do «ng l·nh ®¹o víi mét bªn lµ Bª-ben, LÝp-nÕch vµ c¸c liªn ®oµn c«ng nh©n kh¸c do hai «ng l·nh ®¹o. Th«ng b¸o vÒ viÖc Svai-x¬ kh«ng chÊp nhËn Tæng héi ®ång lµm träng tµi trong vÊn ®Ò nµy ®· ®­îc ®¨ng trªn tê Social Demokrat sè 24, ngµy 24 th¸ng Hai 1869. 355, 561. 253 §©y muèn nãi ®Õn bøc th­ cña Ban th­êng vô trung ­¬ng Liªn minh d©n chñ x· héi chñ nghÜa göi Tæng héi ®ång ngµy 27 th¸ng Hai 1869. §ã lµ th«ng b¸o thø hai cña Liªn minh göi Tæng héi ®ång, trong ®ã tuyªn bè s½n sµng gi¶i t¸n Liªn minh quèc tÕ nÕu Tæng héi ®ång t¸n thµnh c­¬ng lÜnh cña Liªn minh vµ tiÕp nhËn mét sè chi bé cña Liªn minh vµo Quèc tÕ. ë ®o¹n sau M¸c trÝch §iÒu lÖ cña Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ (xem Toµn tËp, t. 16, 1994, tr. 706-707). 358. 254 Bøc th­ nµy lµ th­ tr¶ lêi cña Tæng héi ®ång Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ cho Ban th­êng vô trung ­¬ng Liªn minh d©n chñ x· héi chñ nghÜa do M¸c so¹n th¶o vµ ®· ®­îc nhÊt trÝ th«ng qua t¹i phiªn häp Héi ®ång ngµy 9 th¸ng Ba 1869. V¨n kiÖn nµy ®­îc M¸c viÕt b»ng tiÕng Anh vµ tiÕng Ph¸p (xem Toµn tËp, t. 16, 1994, tr. 472-474). 359. 255 Theo yªu cÇu cña Tæng héi ®ång, ®iÒu 2 trong C­¬ng lÜnh cña liªn minh ®·
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2834 Chó thÝch Chó thÝch 2835 toµn vµ triÖt ®Ó c¸c giai cÊp vµ thùc hiÖn sù b×nh ®¼ng vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ vµ x· mµ Svai-x¬ g©y ra ®Õn nçi dùng c¶ tãc g¸y. Giê ®©y, râ rµng lµ Svai-x¬ ®­a ra héi cña mäi c¸ nh©n . 360, 923. c­¬ng lÜnh cña Quèc tÕ chØ lµ nh»m gi¸ng cho chóng ta mét ®ßn m¹nh vµ 256 Bµi kh«ng ký tªn t¸c gi¶ Die demokratischen Ziele und die deutschen lµm tan r· hoÆc l«i kÐo vÒ phÝa m×nh ®a sè nh÷ng phÇn tö ®èi lËp. V× Arbeiter ( Nh÷ng nhiÖm vô cña ®¶ng d©n chñ vµ c«ng nh©n §øc ) ®· ®­îc ®¨ng trªn tê Demokratisches Wochenblatt c¸c sè 34, 36, 47 vµ 48; ngµy 22 th¸ng T¸m, 5 th¸ng ChÝn, 21 vµ 28 th¸ng M­êi mét 1868 vµ sè 10, ngµy 6 th¸ng Ba 1869. 365. 257 §©y muèn nãi ®Õn ba bµi cña M¸c ThÊt b¹i th¸ng S¸u 1848 , Ngµy 13 th¸ng S¸u 1849 vµ HËu qu¶ cña sù kiÖn ngµy 13 th¸ng S¸u 1849 , ®· ®­îc ®¨ng n¨m 1850 trªn c¸c sè 1, 2 vµ 3 cña t¹p chÝ Neue Rheinische Zeitung. ökonomische Revue Politisch vµ sau nµy lµ phÇn chÝnh trong t¸c phÈm cña M¸c §Êu tranh giai cÊp ë Ph¸p tõ n¨m 1848 ®Õn n¨m 1850 (xem Toµn tËp, t. 7, 1993, tr. 15-150). 367, 369. 258 Mét ®o¹n cña bøc th­ nµy ®­îc c«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: Der Briefwechsel zwischen F.Engels und K.Marx . Bd. IV, Stuttgart, 1913. 377. 259 §o¹n tiÕp theo ®­îc trÝch tõ th­ cña HiÕc-s¬ göi Cu-ghen-man ngµy 8 th¸ng Hai 1869 vµ th­ cña Cu-ghen-man göi M¸c ngµy 22 th¸ng Ba 1869. 379. 260 §©y muèn nãi ®Õn cuéc tranh luËn gi÷a Bª-ben vµ LÝp-nÕch víi Svai-x¬ t¹i phiªn häp toµn thÓ cña Liªn ®oµn c«ng nh©n toµn §øc, diÔn ra tõ ngµy 28-31 th¸ng Ba 1869 ë B¸c-men-En-b¬-phen-®¬. Sù lín m¹nh cña phong trµo c«ng nh©n §øc, sù tuyªn truyÒn cã kÕt qu¶ cña LÝp-nÕch, Bª-ben vµ b¹n bÌ cña c¸c «ng trong c«ng nh©n §øc ®· dÉn ®Õn sù ph¶n ®èi m¹nh mÏ trong hµng ngò liªn ®oµn L¸t-xan ®èi víi s¸ch l­îc chÝnh trÞ vµ chÕ ®é chuyªn chÕ cña Svai-x¬. Do ¸p lùc cña c«ng nh©n, Svai-x¬ ®· buéc ph¶i lµm theo yªu cÇu cña c¸c uû viªn Liªn ®oµn Lai-pxÝch lµ tæ chøc cuéc tranh luËn c«ng khai víi LÝp-nÕch vµ mêi LÝp-nÕch cïng Bª-ben tíi dù häp ë B¸c-men-En-b¬-phen-®¬ (xem chó thÝch 262). Do sî mÊt ¶nh h­ëng trong Liªn ®oµn, Svai-x¬ ®· dù ®Þnh ®Ò nghÞ héi nghÞ th¶o luËn vÊn ®Ò thiÕt lËp mèi liªn hÖ chÆt chÏ h¬n n÷a víi Quèc tÕ. Tr­íc khi liªn ®oµn L¸t-xan ë B¸c-men En-b¬-phen-®¬ tiÕn hµnh ®¹i héi, Bª-ben ®· cïng víi LÝp-nÕch th«ng b¸o tr­íc cho M¸c biÕt nh÷ng m­u ®å mÞ d©n cña Svai-x¬ trong bøc th­ ®­îc nh¾c ®Õn ®Ò ngµy 27 th¸ng Ba 1869 nh­ sau: ë ®©y chóng t«i ®· ®­îc nghe biÕt bao nhiªu ®iÒu ®ª tiÖn
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2836 Chó thÝch Chó thÝch 2837 vËy, t«i thay mÆt LÝp-nÕch vµ tÊt c¶ nh÷ng ng­êi b¹n ë ®©y ®Ò nghÞ anh t¹m thêi chi vïng thuéc hÖ ng«n ng÷ la-tinh vµ c¸c chi bé cña Quèc tÕ ë Gi¬-ne-v¬ ®õng ®Ó ý ®Õn yªu cÇu ñng hé mét nghÞ quyÕt t­¬ng tù cña ®¹i héi hoÆc Ýt nhÊt lµ l·nh ®¹o, nhê sù phèi hîp cña hai tæ chøc nµy mµ ®· tæ chøc ®­îc viÖc ñng ph¶i thËn träng trong khi tr¶ lêi Svai-x¬ . 379, 381. hé vÒ mÆt vËt chÊt cho c¸c c«ng nh©n b·i c«ng ë Thuþ SÜ, §øc vµ I-ta-li-a. B¸o 261 Trªn tê Bee-Hive sè 390, ngµy 3 th¸ng T­ 1868 ®· ®¨ng tin vÒ ®¹i héi cña c¸c chÝ t­ s¶n ë Thuþ SÜ hiÖp héi hîp t¸c x· häp ë LÝt-x¬; t¹i ®¹i héi nµy, L«i-®¬ Gi«n-x¬, nhµ ho¹t ®éng trong phong trµo hîp t¸c x· ë Anh, ®· ®äc diÔn v¨n nãi vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i thµnh lËp mét c¬ quan ng«n luËn chung cña c¸c hîp t¸c x· vµ héi c«ng liªn mang tªn Citizen Newspaper ( B¸o d©n sù ). Dù ®Þnh nµy kh«ng ®­îc thùc hiÖn. 383. 262 §©y muèn nãi ®Õn cuéc tranh luËn gi÷a LÝp-nÕch, Bª-ben vµ Svai-x¬ t¹i phiªn häp toµn thÓ cña Liªn ®oµn c«ng nh©n toµn §øc tõ ngµy 28-31 th¸ng Ba 1869 ë B¸c-men En-b¬-phen-®¬ (xem chó thÝch 260). T¹i phiªn häp, Bª-ben vµ LÝp- nÕch ®· ph¸t biÓu buéc Svai-x¬ téi liªn hÖ víi chÝnh phñ Bi-xm¸c, còng nh­ cã ©m m­u ng¨n c¶n viÖc thµnh lËp mét ®¶ng c«ng nh©n thèng nhÊt ë §øc. Cuéc häp chøng tá uy tÝn cña Svai-x¬ ®· bÞ lung lay m¹nh mÏ, h¬n mét phÇn ba ®¹i biÓu ®· kh«ng bá phiÕu tÝn nhiÖm Svai-x¬. Cuéc häp ®· th«ng qua mét lo¹t nghÞ quyÕt nh»m h¹n chÕ ®éc quyÒn cña Svai-x¬ vµ thùc hiÖn d©n chñ ho¸ trong sinh ho¹t néi bé cña liªn ®oµn. T¹i ®©y ®· ®­a ra ®Ò nghÞ triÖu tËp ®¹i héi cña nh÷ng ng­êi d©n chñ x· héi ë §øc ®Ó thµnh lËp mét tæ chøc thèng nhÊt . Theo ®Ò nghÞ cña Svai-x¬, cuéc häp ®· th«ng qua nghÞ quyÕt thiÕt lËp mèi liªn hÖ chÆt chÏ h¬n n÷a víi Quèc tÕ ë møc ®é mµ luËt ph¸p cña n­íc §øc cho phÐp. Nh­ng trªn thùc tÕ ban l·nh ®¹o vÉn tiÕp tôc thi hµnh chÝnh s¸ch bÌ ph¸i vµ ng¨n c¶n viÖc s¸p nhËp liªn ®oµn vµo Quèc tÕ. 384, 387, 400. 263 B u-xt¬-ra-pa biÖt hiÖu cña Lu-i B«-na-p¸c-t¬, ®­îc t¹o thµnh tõ nh÷ng ©m ®Çu cña tªn c¸c thµnh phè Bu-l«ng, Xt¬-ra-xbua, Pa-ri. BiÖt hiÖu nµy ¸m chØ ©m m­u b¹o lo¹n cña B«-na-p¸c-t¬ ë Xt¬-ra-xbua (30 th¸ng M­êi 1836) vµ ë Bu- l«ng (6 th¸ng T¸m 1840), còng nh­ cuéc chÝnh biÕn ë Pa-ri ngµy 2 th¸ng Ch¹p 1851, dÉn ®Õn viÖc h×nh thµnh chÕ ®é chuyªn chÝnh B«-na-p¸c-t¬ ë Ph¸p. 385, 698. 264 Cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n ngµnh in ë Gi¬-ne-v¬ b¾t ®Çu vµo th¸ng Ba 1869 do c¸c chñ nhµ in tõ chèi thùc hiÖn yªu s¸ch cña c«ng nh©n ®ßi t¨ng tiÒn c«ng mµ hä ®­a ra trong suèt m­êi n¨m nay. Cuéc b·i c«ng do Uû ban liªn
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2838 Chó thÝch Chó thÝch 2839 thÊy râ r»ng trong Liªn ®oµn cã rÊt nhiÒu vµ ë n­íc ngoµi (trong ®ã cã b¸o chÝ cña ph¸i B«-na-p¸c-t¬) ®· tiÕn hµnh mét chiÕn dÞch vu khèng chèng nh÷ng ng­êi b·i c«ng vµ Quèc tÕ trong thêi gian b·i c«ng. §Æc biÖt, M¸c nh¾c ®Õn bµi cña S. G«-m«ng trªn b¸o Le Peuple ( Nh©n d©n ) ngµy 29 vµ 30 th¸ng Ba 1869. M¸c ®· m« t¶ tØ mØ cuéc b·i c«ng trong B¸o c¸o cña Tæng héi ®ång tr­íc ®¹i héi hµng n¨m lÇn thø IV cña Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ (Toµn tËp, t. 16, 1994, tr. 502-505). 385. 265 Ngµy 3 th¸ng T­ 1869, trong môc §iÓm t×nh h×nh chÝnh trÞ trªn tê Demokratisches Wochenblatt cã viÕt: Giê ®©y, chõng nµo cßn cã c¬ së ®Ó hy väng, nÕu kh«ng ph¶i hy väng vµo sù hîp nhÊt, th× vµo sù thèng nhÊt c¸c phe ph¸i cña ®¶ng d©n chñ x· héi th× chõng ®ã chóng ta sÏ kh«ng tÊn c«ng Thuþ SÜ ®Ó kh«ng g©y khã kh¨n cho viÖc thèng nhÊt. §ång thêi lÏ dÜ nhiªn chóng ta yªu cÇu phÝa bªn kia ngõng tiÕn c«ng chóng ta . 387. 266 §©y muèn nãi ®Õn bµi PhÐc-®i-n¨ng L¸t-xan, nhµ d©n chñ x· héi §øc cña Gi. M. L¸t-l«i, mét trong nh÷ng ng­êi s¸ng lËp chñ nghÜa x· héi C¬ §èc gi¸o ë Anh. Bµi nµy ®· ®­îc ®¨ng trªn tê Fortnightly Review sè XXVIII, ngµy 1 th¸ng T­ 1869 (xem tËp nµy, tr. 813-816). 388, 394, 397. 267 Cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n c«ng nghiÖp v¶i sîi ë Pre-xt¬n (Lan-kª-sia) b¾t ®Çu vµo th¸ng Ba 1869 do quyÕt ®Þnh cã tÝnh chÊt khiªu khÝch cña c¸c chñ xÝ nghiÖp gi¶m 10% tiÒn c«ng. Nhê sù gióp ®ì vÒ vËt chÊt cña c«ng nh©n c¸c thµnh phè kh¸c ë Anh do Tæng héi ®ång vµ c¸c tæ chøc c«ng liªn ®øng ra tæ chøc, cuéc b·i c«ng ®· kÐo dµi ®Õn th¸ng T¸m 1869. Tin tøc vÒ qu¸ tr×nh b·i c«ng ®· ®­îc ®¨ng c«ng khai trªn c¸c trang cña b¸o Bee-Hive . 391. 268 §©y muèn nãi ®Õn th­ cña M«-l¬ göi M¸c ngµy 6 th¸ng T­ 1869, viÕt theo sù ñy nhiÖm cña chi bé D«-lin-ghen cña Quèc tÕ. M«-l¬ th«ng b¸o: Cuéc häp toµn thÓ cña Liªn ®oµn c«ng nh©n toµn §øc ë B¸c-men-En-b¬-phen-®¬, nh­ anh biÕt, ®· x¸c ®Þnh ®­îc phÇn nµo sù sïng b¸i c¸ nh©n kÎ ®éc tµi Svai-x¬ sau khi xua tan ®¸m khãi bao phñ xung quanh kÎ ®éc tµi sÝnh quyÒn lùc, cuéc häp ®· t¸n thµnh viÖc gia nhËp Héi liªn hiÖp quèc tÕ chõng nµo luËt ph¸p hiÖn hµnh cho phÐp. Bª-ben vµ LÝp-nÕch ®· ph¸t biÓu kiªn quyÕt t¹i cuéc häp, ñng hé nh÷ng nguyªn t¾c cña Quèc tÕ sau khi ®· buéc téi Svai-x¬ cïng c¸c ®¹i biÓu kh¸c. Svai-x¬ kh«ng thÓ tù b¶o vÖ m×nh, mÆc dï tr­íc khi häp «ng ta ®· chuÈn bÞ cho viÖc ®ã. Qua nh÷ng bµi ph¸t biÓu cña c¸c ®¹i biÓu
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2840 Chó thÝch Chó thÝch 2841 nh©n tè ®Çy sinh lùc; chi bé cña chóng ta, còng nh­ toµn thÓ Héi liªn hiÖp quèc th¶o luËn t¹i c¸c phiªn häp Tæng héi ®ång Quèc tÕ ngµy 20, 27 th¸ng T­ vµ 4 tÕ, sÏ v÷ng m¹nh nÕu nh­ c¸c tæ chøc c«ng nh©n ph©n t¸n sÏ gia nhËp Quèc tÕ . th¸ng N¨m 1869. M¸c ®­îc giao tr¸ch nhiÖm thay mÆt Tæng héi ®ång, th¶o 393. b¶n kh¸ng nghÞ ph¶n ®èi nh÷ng hµnh ®éng tµn b¹o ë BØ. Theo ®Ò nghÞ cña 269 Chi bé D«-lin-ghen cña Quèc tÕ I ®· ®­îc thµnh lËp th¸ng Hai th¸ng Ba 1866. M¸c, Tæng héi ®ång quyÕt Nh÷ng thµnh viªn cña chi bé nµy th­êng xuyªn duy tr× quan hÖ víi Tæng héi ®ång vµ víi c¸ nh©n M¸c, c¸c thµnh viªn tÝch cùc nhÊt cña chi bé nh­ Clai-n¬, M«-l¬ v.v. lµ nh÷ng ng­êi ®· tham dù ®¹i héi Quèc tÕ. Theo s¸ng kiÕn cña chi bé nµy, mïa thu 1867 ®· thµnh lËp hîp t¸c x· cña c«ng nh©n s¶n xuÊt thÐp vµ s¾t. 394. 270 §o¹n trÝch bøc th­ nµy ®­îc ®¨ng lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: Der Briefwechsel zwischen F.Engels und K.Marx . Bd. IV, Stuttgart, 1913. 396. Phänomenologie des Geistes . In: Werke, Bd. II. Zweite 271 G. Hegel. unveränderte Auflage. Berlin, 1841, S. 381-385 (G. Hª-ghen. HiÖn t­îng häc tinh thÇn . Trong cuèn s¸ch: Toµn tËp, tËp II, xuÊt b¶n lÇn thø hai kh«ng söa ch÷a. BÐc-lin, 1841, tr. 381-385). 398. 272 Correspondence, 1839-1841, relative to the Affairs of the East, and the conflict between Egypt and Turkey . 4 Parts ( Th­ tõ trao ®æi 1839-1841, viÕt vÒ c¸c sù kiÖn ë ph­¬ng §«ng vµ vÒ cuéc xung ®ét gi÷a Ai CËp vµ Thæ NhÜ Kú . PhÇn 1- 4). 399. 273 §o¹n trÝch th­ nµy ®­îc ®¨ng lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: Der Briefwechsel zwischen F.Engels und K.Marx . Bd. IV, Stuttgart, 1913. 400. 274 Ngµy 12 th¸ng Hai 1867, trong cuéc bÇu cö NghÞ viÖn B¾c §øc ë B¸c- men En-b¬-phen-®¬, b¸ t­íc phu nh©n H¸t-tx¬-phen cÇm ®Çu mét nhãm nhá thuéc ph¸i L¸t-xan võa t¸ch ra khái Liªn ®oµn c«ng nh©n toµn §øc n¨m 1867, ®· tæ chøc mét chiÕn dÞch chèng Svai-x¬. §Ó chèng l¹i Svai-x¬, ng­êi ta ®· giíi thiÖu Hin-man, ng­êi kh«ng ®­îc c«ng nh©n ñng hé, ra øng cö. Svai-x¬, tuy thu ®­îc sè phiÕu nhiÒu h¬n, song vÉn kh«ng ®­îc bÇu vµo nghÞ viÖn. 406. 275 §©y muèn nãi ®Õn nh÷ng cuéc tµn s¸t ®Ém m¸u cña chÝnh quyÒn BØ ®èi víi c«ng nh©n b·i c«ng ë nhµ m¸y s¶n xuÊt s¾t thÐp C«-kª-rin ë Xª-ren vµ víi c¸c thî má ë Phram-xi th¸ng T­ 1869. Nh÷ng sù kiÖn nµy ®· ®­îc ®­a ra
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2842 Chó thÝch Chó thÝch 2843 liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ vµ hy väng sÏ ®Þnh kh«ng chØ giíi h¹n ë viÖc th¶o lêi kªu gäi, mµ cßn tæ chøc nh÷ng chiÕn dÞch ph¶n kh¸ng réng kh¾p vµ tæ chøc gióp ®ì vÒ vËt chÊt cho c¸c n¹n nh©n. M¸c ®· nhËn xÐt tØ mØ nh÷ng sù kiÖn diÔn ra ë BØ trong bµi C¸c cuéc th¶m s¸t ë BØ (xem Toµn tËp, t. 16, 1994, tr. 475-481). 413. 276 M¸c trÝch c©u trong th­ cña Õ ch-ca-ri-ót ngµy 29 th¸ng T­ 1869, trong ®ã Õ ch-ca-ri-ót th«ng b¸o cho M¸c biÕt viÖc xuÊt b¶n cuèn s¸ch máng cña «ng ökonomischen Lehren John Eines Arbeiters Widerlegung der national Stuart Mill s , Berlin, 1869 ( C«ng nh©n b¸c bá häc thuyÕt kinh tÕ cña Gi«n Xtiu-¸c Min , BÐc-lin, 1869). T¸c phÈm nµy ®· ®­îc Õch-ca-ri-ót viÕt víi sù hç trî rÊt nhiÒu cña M¸c vµ ®· ®­îc c«ng bè lÇn ®Çu trªn b¸o The Commonwealth cuèi n¨m 1866 ®Çu n¨m 1867. 415. 277 §©y lµ nãi ®Õn lÇn xuÊt b¶n thø hai t¸c phÈm cña M¸c Ngµy m­êi t¸m th¸ng S­¬ng mï cña Lu-i B«-na-p¸c-t¬ . 415. 278 Th«ng b¸o vÒ viÖc h¹ tiÒn c«ng ë miÒn §«ng Lan-kª-sia ®· ®­îc ®¨ng trªn tê Bee-Hive sè 395, ngµy 8 th¸ng N¨m 1869. 418. 279 Lêi kªu gäi cña Tæng héi ®ång göi Héi liªn hiÖp c«ng nh©n d©n téc ®­îc M¸c viÕt nh©n cã sù ®e do¹ næ ra chiÕn tranh gi÷a Anh vµ Mü mïa xu©n 1869 vµ ®· ®­îc M¸c ®äc t¹i phiªn häp Tæng héi ®ång ngµy 11 th¸ng N¨m. V¨n b¶n lêi kªu gäi b»ng tiÕng Anh ®­îc in riªng thµnh truyÒn ®¬n Address to the National Labour Union of the United States , vµ còng ®­îc ®¨ng trªn b¸o Bee-Hive sè 396, ngµy 15 th¸ng N¨m 1869, v¨n b¶n lêi kªu gäi b»ng tiÕng §øc ®­îc ®¨ng trªn b¸o Demokratisches Wochenblatt sè 21, ngµy 22 th¸ng N¨m 1869 vµ trªn t¹p chÝ Vorbote sè 8, th¸ng T¸m 1869. Héi liªn hiÖp c«ng nh©n d©n téc ®­îc thµnh lËp ë Mü th¸ng T¸m 1866 t¹i ®¹i héi ë Ban-ti-mo; Xin-vÝt, nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng trong phong trµo c«ng nh©n Mü ®· tham gia tÝch cùc vµo viÖc thµnh lËp héi. Héi nhanh chãng thiÕt lËp ®­îc mèi liªn hÖ víi Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ. §¹i héi Si-ca-g« cña Héi liªn hiÖp c«ng nh©n d©n téc th¸ng T¸m 1867 ®· cö T¬-rª-vª-lÝch lµm ®¹i biÓu ®i dù ®¹i héi th­êng kú cña Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ, nh­ng «ng ®· kh«ng ®Õn dù ®¹i héi. N¨m 1869, ®¹i biÓu cña Héi lµ Ca-mª- r«n ®· tham dù nh÷ng phiªn häp cuèi cïng cña §¹i héi Ba-l¬ cña Quèc tÕ, vµ ®Õn th¸ng T¸m 1870, t¹i ®¹i héi ë Xin-xin-na-ti, Héi ®· ra nghÞ quyÕt sau: Héi liªn hiÖp c«ng nh©n d©n téc tuyªn bè tu©n thñ nh÷ng nguyªn t¾c cña Héi
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2844 Chó thÝch Chó thÝch 2845 gia nhËp Héi liªn hiÖp quèc tÕ trong thêi gian tíi . Nh­ng nghÞ quyÕt nµy ®· 284 Héi nghÖ thuËt vµ thñ c«ng nghiÖp (Society of Arts) héi gi¸o dôc vµ b¸c ¸i t­ kh«ng ®­îc thùc hiÖn. 420, 790. s¶n thµnh lËp n¨m 1754 ë Lu©n §«n. 429. 280 §o¹n trÝch bøc th­ nµy ®­îc c«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: Der Briefwechsel zwischen F.Engels und K.Marx . Bd. IV, Stuttgart, 1913. 421. 281 M¸c cïng víi con g¸i ót lµ £-lª-«-no-ra ®Õn th¨m ¡ng-ghen ë Man-se-xt¬ tõ ngµy 25 th¸ng N¨m ®Õn 14 th¸ng S¸u 1869. H×nh nh­ £-lª-«-no-ra ®· l­u l¹i nhµ ¡ng-ghen ®Õn ®Çu th¸ng M­êi. 424, 510, 630, 832, 849. 282 Ð t-®a tuyÓn tËp truyÒn thuyÕt thÇn tho¹i, anh hïng ca vµ bµi h¸t cña c¸c d©n téc Xc¨ng-®i-na-v¬; t¸c phÈm ®­îc l­u gi÷ d­íi d¹ng b¶n th¶o tõ thÕ kû XIII, do gi¸o chñ Ai-x¬-len tªn lµ Xvª-in-x¬n (®­îc gäi lµ Th­îng Ðt-®a ) ph¸t hiÖn n¨m 1643 vµ d­íi h×nh thøc luËn v¨n vÒ nÒn thi ca cña ng­êi Xcan-®¬ do nhµ th¬ vµ nhµ chÐp sö biªn niªn Xn«-ri Xtuèc-lu-x¬n (®­îc gäi lµ H¹ Ð t-®a ) biªn so¹n vµo ®Çu thÕ kû XIII. C¸c bµi h¸t trong Ðt-®a ph¶n ¸nh t×nh tr¹ng x· héi Xc¨ng-®i-na-v¬ trong thêi kú tan r· cña chÕ ®é thÞ téc vµ thêi kú di c­ cña c¸c d©n téc. Trong ®ã ta t×m thÊy nh÷ng h×nh t­îng vµ chñ ®Ò lÊy tõ s¸ng t¸c d©n gian cña ng­êi GiÐc-manh cæ. 427. 283 Ngµy 18 th¸ng S¸u 1869, Svai-x¬, chñ tÞch Liªn ®oµn c«ng nh©n toµn §øc vµ Men- ®¬, chñ tÞch Liªn ®oµn c«ng nh©n toµn §øc cña ph¸i L¸t-xan hiÖn ®ang chÞu ¶nh h­ëng cña b¸ t­íc phu nh©n H¸t-tx¬-phen (xem chó thÝch 274), ®· c«ng bè trªn tê Social - Demokrat sè 70, ngµy 18 th¸ng S¸u 1869, lêi hiÖu triÖu kªu gäi c¸c thµnh viªn cña hai liªn ®oµn liªn hîp l¹i trªn c¬ së b¶n ®iÒu lÖ cña L¸t-xan n¨m 1863 vµ ®Ò nghÞ tiÕn hµnh bá phiÕu vÒ vÊn ®Ò nµy, vµ bÇu ra chñ tÞch cña Liªn ®oµn hîp nhÊt. Lîi dông nguyÖn väng muèn thèng nhÊt cña c«ng nh©n hai liªn ®oµn, Svai-x¬ ®· thµnh c«ng trong viÖc thùc hiÖn ©m m­u mµ nh÷ng ng­êi cïng thêi gäi lµ ®¶o chÝnh , hñy bá nh÷ng nguyªn t¾c l·nh ®¹o d©n chñ nhÊt mµ cuéc häp toµn thÓ cña Liªn ®oµn ë B¸c-men En-b¬-phen-®¬ mïa xu©n 1869 ®· ®Ò ra (xem chó thÝch 262), tæ chøc l¹i Liªn ®oµn trªn c¬ së ®iÒu lÖ cña ph¸i L¸t-xan cña «ng ta, ®iÒu lÖ nµy cho phÐp chñ tÞch Liªn ®oµn cã toµn quyÒn chuyªn chÕ, vµ bÇu «ng ta lµm chñ tÞch liªn ®oµn hîp nhÊt. Cuéc ®¶o chÝnh nµy ®· g©y phÉn né trong c¸c uû viªn cña Liªn ®oµn c«ng nh©n toµn §øc vµ thóc ®Èy nh÷ng thµnh viªn tiÕn bé ra khái Liªn ®oµn. 427, 436.
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2846 Chó thÝch Chó thÝch 2847 2 85 F. La Rochefoucault. Reflexions ou sentences et maximes morales . Paris, 291 LuËt gi÷ vò khÝ (Arms Act), coi tÊt c¶ nh÷ng ai mang vò khÝ mµ kh«ng ®­îc phÐp 1789, PP. 56, 5, 20, 126, 39, 63, 65-67 (Ph. La-r«-s¬-phu-c«. Nh÷ng suy nghÜ lµ nh÷ng kÎ ph¸ rèi an ninh x· héi ph¶i ®­a ra toµ xÐt xö. D­íi triÒu vua Gioãc- hoÆc c¸c ch©m ng«n vµ c¸ch ng«n ®¹o ®øc . Pa-ri, 1789, tr. 56, 5, 20, 126, 39, 63, gi¬ III, cuèi thÕ kû XVIII, còng ®· ban hµnh ®¹o luËt cÊm c¶ viÖc d¹y sö dông vò 65-67). Cuèn s¸ch ®­îc xuÊt b¶n lÇn ®Çu vµo n¨m 1665. 430. khÝ nÕu kh«ng xin phÐp tr­íc. 438. 292 §¹i héi th­êng kú Quèc tÕ I ®· häp ë Ba-l¬ tõ 6 ®Õn 11 th¸ng ChÝn 1869. M¸c 286 Ngµy 23 th¸ng S¸u 1869 M¸c tham dù cuéc mÝt-tinh quÇn chóng cña c¸c héi kh«ng ®Õn ®¹i héi nh­ng ®· tham gia tÝch cùc nhÊt vµo viÖc chuÈn bÞ ®¹i héi. viªn Héi c«ng liªn ë qu¶ng tr­êng Ð t-xe-t¬ ë Lu©n §«n ®­îc tæ chøc ®Ó ñng hé VÉn cßn gi÷ l¹i ®­îc nh÷ng bµi ghi lêi ph¸t biÓu cña M¸c t¹i Tæng héi ®ång khi dù luËt më réng quyÒn cho c¸c Héi c«ng liªn. 430. th¶o luËn tõng vÊn ®Ò trong ch­¬ng tr×nh nghÞ sù cña ®¹i héi nh­: VÊn ®Ò së 287 Ngµy 1 th¸ng B¶y 1869, ¡ng-ghen th«i viÖc ë c«ng ty ë Man-se-xt¬ vµ tõ ®ã «ng h÷u ruéng ®Êt (ngµy 6 th¸ng B¶y 1869), vÊn ®Ò quyÒn thõa kÕ (20 th¸ng B¶y) vµ hoµn toµn hiÕn th©n cho sù nghiÖp cña ®¶ng, sù nghiÖp khoa häc vµ sù nghiÖp vÒ gi¸o dôc phæ th«ng (ngµy 10 vµ 17 th¸ng T¸m) (xem Toµn tËp, t. 16, 1994, tr. chÝnh luËn. 432. 765-774). 288 Ngµy 29 th¸ng B¶y 1869 «ng Mu-s¬, nghÞ sÜ Ai-r¬-len, ®· ph¸t biÓu t¹i phiªn häp §¹i héi Ba-l¬, sau khi th¶o luËn lÇn thø hai vÊn ®Ò ruéng ®Êt, ®· th«ng qua H¹ nghÞ viÖn v¹ch trÇn nh÷ng hµnh ®éng tµn b¹o cña chÝnh quyÒn Anh ®èi víi víi ®a sè phiÕu viÖc xo¸ bá chÕ ®é t­ h÷u vÒ ruéng ®Êt vµ chuyÓn nã thµnh së nh÷ng ng­êi tï thuéc Héi Phª-ni-¨ng Ai-r¬-len, vµ yªu cÇu ph¶i c¶i thiÖn ®iÒu h÷u x· héi; ®¹i héi còng th«ng qua nh÷ng nghÞ quyÕt vÒ viÖc hîp nhÊt c¸c liªn kiÖn giam gi÷ ®èi víi nh÷ng héi viªn Phª-ni-¨ng bÞ b¾t tõ thêi cuéc khëi nghÜa ®oµn trªn ph¹m vi d©n téc vµ quèc tÕ, cïng mét lo¹t nghÞ quyÕt vÒ viÖc cñng cè 1867 mµ kh«ng ®­îc xÐt xö vµ ®iÒu tra, còng kh«ng tuyªn ¸n. Tr¶ lêi bµi ph¸t Quèc tÕ vÒ mÆt tæ chøc vµ më réng ®Æc quyÒn cho Tæng héi ®ång. T¹i §¹i héi biÓu cña Mu-r¬, Bru-x¬, bé tr­ëng néi vô Anh ®· t×m c¸ch phñ nhËn cã tÝnh Ba-l¬, khi bµn vÒ vÊn ®Ò xo¸ bá quyÒn thõa kÕ ®· x¶y ra cuéc xung ®ét c«ng khai chÊt mÞ d©n nh÷ng sù thËt mµ «ng Mu-r¬ ®­a ra vµ bµo ch÷a cho nh÷ng hµnh ®Çu tiªn gi÷a nh÷ng ng­êi theo chñ nghÜa x· héi khoa häc cña M¸c vµ nh÷ng ®éng cña ChÝnh phñ Anh. Trong nh÷ng bµi ph¸t biÓu cña m×nh, tuy cã bµy tá m«n ®å theo chñ nghÜa v« chÝnh phñ cña Ba-cu-nin. 439, 446, 465, 486, 541, mong muèn ®èi xö nh©n ®¹o víi nh÷ng ng­êi bÞ b¾t, nh­ng nãi chung c¸c nghÞ sÜ 862. Ai-r¬-len ®Òu bµo ch÷a cho hµnh ®éng cña ChÝnh phñ Anh ®èi víi nh÷ng ng­êi 293 §©y muèn nãi ®Õn bµi ph¸t biÓu cña LÝp-nÕch t¹i phiªn häp cña Liªn ®oµn c«ng Phª-ni-¨ng. §a sè nghÞ sÜ ®· b¸c bá ®Ò nghÞ cña «ng Mu-r¬. 433. nh©n d©n chñ BÐc-lin ngµy 31 th¸ng N¨m 1869 Ueber die politische Stellung 289 §©y lµ nãi ®Õn cuéc ®ông ®é cña thî má Anh víi c¶nh s¸t vµ qu©n ®éi ë gÇn der Social Demokratie ( VÒ quan ®iÓm chÝnh trÞ cña §¶ng d©n chñ x· M«n-®a thuéc §en-bi-sia ph¶n ®èi viÖc gi¶m tiÒn c«ng vµ chÕ nh¹o chñ má. Ngµy héi ) vµ bµi cña Bª-ben An Herrn Dr. Schweitzer in Berlin ( Göi ngµi tiÕn sÜ 28 th¸ng N¨m 1869, mét ®¸m c«ng nh©n ®Þnh gi¶i tho¸t cho nh÷ng ®ång chÝ bÞ Svai-x¬ ë BÐc-lin ) ®¨ng trªn tê Demokratisches Wochenblatt sè 27, ngµy 3 b¾t th× ®ông ph¶i c¶nh s¸t cã vò khÝ. N¨m ng­êi bÞ chÕt vµ nhiÒu ng­êi kh¸c bÞ th¸ng B¶y 1869. PhÇn cuèi b¶n b¸o c¸o cña LÝp-nÕch ®· ®­îc ®¨ng ë phô tr­¬ng th­¬ng. Toµ ¸n ®· xö tr¾ng ¸n cho hµnh ®éng b¾n chÕt nh÷ng ng­êi c«ng sè 32 tê Demokratisches Wochenblatt ngµy 7 th¸ng T¸m 1869. 441, 474. nh©n tay kh«ng ®ã vµ kÕt ¸n nh÷ng kÎ phiÕn lo¹n m­êi n¨m tï khæ sai. T¹i 294 M¸c mang hä Uy-li-am khi ë víi Lau-ra vµ P«n La-ph¸c-g¬ t¹i Pa-ri tõ ngµy 6 h¹ nghÞ viÖn, bé tr­ëng néi vô Bru-x¬ tuyªn bè r»ng nh÷ng ng­êi lÝnh cã quyÒn ®Õn 12 th¸ng B¶y 1869. 443. b¾n vµo ®¸m ®«ng víi lý do riªng lµ ®Ó tù vÖ. 437, 442. 295 ¸m chØ nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Ph¸p Gi. ¤-xman, d­íi sù l·nh ®¹o cña «ng nµy 290 §¹o luËt vÒ rèi lo¹n trËt tù (Riot Act), cã hiÖu lùc n¨m 1715, ®· cÊm mäi cuéc c«ng cuéc kiÕn thiÕt l¹i Pa-ri ®· ®­îc thùc hiÖn nh»m x©y dùng nh÷ng khu nhµ héi häp cã tÝnh chÊt phiÕn lo¹n qu¸ 12 ng­êi, trong tr­êng hîp vi ph¹m luËt, ®Çy ®ñ tiÖn nghi víi nh÷ng ®­êng phè vµ ®¹i lé réng lín. C«ng cuéc kiÕn thiÕt l¹i ®¹i diÖn chÝnh quyÒn buéc ph¶i c¶nh c¸o vµ dïng b¹o lùc nÕu nh­ nh÷ng ng­êi nµy ®­îc tiÕn hµnh còng lµ nh»m ng¨n ngõa kiÓu chiÕn ®Êu trªn chiÕn luü cña tô häp kh«ng gi¶i t¸n trong vßng mét giê. 437.
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2848 Chó thÝch Chó thÝch 2849 c«ng nh©n khi khëi nghÜa. 444. ®èi lËp víi B«-na-p¸c-t¬ ®· giµnh ®­îc th¾ng lîi lín, mÆc dï bÞ sù trÊn ¸p cña 296 T¹i cuéc bÇu cö Héi ®ång lËp ph¸p ë Ph¸p th¸ng N¨m th¸ng S¸u 1869, ph¸i chÝnh phñ cña Na-p«-lª-«ng III. T¹i kú häp bÊt th­êng th¸ng B¶y 1869, gÇn 100 ®¹i biÓu thuéc phe ®èi lËp tù do vµ trung t©m c¸nh t¶ ®· ký tuyªn bè kh«ng cÇn thiÕt ph¶i thµnh lËp néi c¸c cã träng tr¸ch vµ më réng quyÒn cña Héi ®ång lËp ph¸p. T¹i c¸c phiªn häp ngµy 5 vµ 8 th¸ng B¶y, ®¹i biÓu Ra-xpai ®· ph¸t biÓu v¹ch trÇn nh÷ng sù vi ph¹m nghiªm träng cña chÝnh quyÒn B«-na-p¸c-t¬ ®èi víi quyÒn tù do bÇu cö (M¸c ®· trÝch nh÷ng lêi ph¸t biÓu ®ã trong bøc th­ nµy). Trong th«ng ®iÖp ngµy 12 th¸ng B¶y, Na-p«-lª-«ng III høa më réng quyÒn cña Héi ®ång, bæ nhiÖm c¸c bé tr­ëng trong sè c¸c ®¹i biÓu, nh­ng l¹i im lÆng nÐ tr¸nh vÊn ®Ò tr¸ch nhiÖm cña néi c¸c, sau khi ®· nhÊn m¹nh tÝnh v÷ng ch¾c cña quyÒn lùc ®Õ chÕ cña m×nh. Ngµy 13 th¸ng B¶y «ng ta ®· ho·n v« thêi h¹n cuéc häp Héi ®ång lËp ph¸p, cßn ®Õn ngµy 17 th¸ng B¶y 1869, «ng ta ®· thay mét nöa thµnh phÇn chÝnh phñ, ®­a mét c¸ch cã tÝnh chÊt nh­îng bé vµo chÝnh phñ nh÷ng nh©n vËt phÇn nµo phï hîp víi giai cÊp ®¹i t­ s¶n vµ giíi t¨ng l÷, nh­ng kh«ng thuéc ph¸i ®èi lËp. 445. 297 Nh÷ng ®o¹n trong bøc th­ nµy ®­îc c«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: Der Briefwechsel zwischen F.Engels und K.Marx . Bd. IV, Stuttgart, 1913. 446. 298 Trong sè 81 cña b¸o Social Demokrat ngµy 14 th¸ng B¶y 1869 ®· ®¨ng bµi nhan ®Ò Schwindel ( Sù lõa bÞp ), trong ®ã cã trÝch dÉn nghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh trung ­¬ng chi bé nãi tiÕng §øc ë Gi¬-ne-v¬ ngµy 1 th¸ng B¶y 1869. NghÞ quyÕt nµy, mÆc dï t¸n thµnh viÖc hîp nhÊt c¸c Liªn ®oµn L¸t-xan (xem chó thÝch 283), nh­ng vÉn phª ph¸n nh÷ng nguyªn t¾c ph¶n d©n chñ trong viÖc thµnh lËp Liªn ®oµn c«ng nh©n toµn §øc vµ nÒn chuyªn chÕ do Svai-x¬ thiÕt lËp. T¸c gi¶ bµi b¸o trong tê Social - Demokrat (cã lÏ lµ Men-®¬) ®· buéc téi chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung ­¬ng Gi¬-ne-v¬ I. Ph. BÕch-c¬ vµ Héi liªn hiÖp quèc tÕ lµ ®· can thiÖp vµo c«ng viÖc cña Liªn ®oµn c«ng nh©n toµn §øc. 446, 454. 299 §o¹n trÝch tõ bøc th­ nµy ®­îc c«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: Der Briefwechsel zwischen F.Engels und K.Marx . Bd. IV, Stuttgart, 1913. 447. 300 ý nãi ®Õn th­ cña LÝp-nÕch göi ¡ng-ghen ngµy 11 th¸ng Ch¹p 1867. 448. 301 §©y lµ nãi ®Õn bµi b¸o ng¾n ®¨ng trªn tê Demokratisches Wochenblatt sè 29, ngµy 17 th¸ng B¶y 1869, trong ®ã cã ®o¹n: Sau nµy chóng ta cã thÓ tin r»ng Tæng héi ®ång Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ còng cã ý kiÕn vÒ
nguon tai.lieu . vn
Chính trị học Báo chí - Truyền thông Xã hội học Giáo dục học Tâm lý học Lịch sử - Văn hoá Triết học Ngôn ngữ học Thư viện thông tin Văn học nước ngoài Ngư nghiệp Hành chính - Pháp luật Địa lý - Địa danh Văn học Việt nam Lịch sử Đảng CNXH - KH Tư Tưởng HCM Ngụ ngôn - Cổ tích Ca dao - Tục ngữ Hoá học Sinh học Y khoa - Dược Kinh tế học