- Trang Chủ
- Triết học
- [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 32 phần 3
Xem mẫu
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
454 455
m ¸c göi ¡ng-ghen, 8 th¸ng mêi mét 1868 ¡ng-gh en göi m¸c, 10 th¸ng mêi mét 1868
kh¸c. Trong mét bøc th ®Æc biÖt198 hä d¹y ngêi Mü r»ng ngêi T«i võa ë chç Boãc-c¬-hai-m¬ vÒ. Tr¸i víi mong ®îi, ®· ®¹t
Mü ph¶i ra mÆt ñng hé níc céng hoµ T©y Ban Nha.
Ngêi da ®en cña chóng ta, P«n La-ph¸c-g¬, kh«ng gÆp may;
ngêi Ph¸p hoµn toµn kh«ng thõa nhËn v¨n b»ng níc Anh cÊp
cho cËu Êy vµ hä muèn b¾t cËu Êy ph¶i thi 5 m«n thay v× mét
m«n hoÆc tèi ®a lµ hai m«n nh cËu Êy hy väng.
Bµ mÑ Lau-ra chuyÓn ®Õn c¸c anh nh÷ng lêi chóc tèt ®Ñp
nhÊt.
Chµo anh.
C.M. cña anh
C«ng bè lÇn ®Çu cã lîc bít trong cuèn In theo b¶n viÕt tay
s¸ch: "Der Briefwechsel zwischen Nguyªn v¨n lµ tiÕng
F.Engels und K.Marx". Bd. IV, Stuttgart, §øc
1913; c«ng bè toµn v¨n trong Marx
Engels Gesamtausgabe. Dritte Abteilung,
Bd. 4, 1931 vµ trong C.M¸c vµ Ph.¡ng-
ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt, t.
XXIV, 1931
114
m¸c göi ¡ng-ghen
ë Man-se-xt¬
[Lu©n §«n], 8 th¸ng Mêi mét 1868
Th thø hai
T¸i bót.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
456 457
¡ng-ghen göi m¸c, 21 th¸ng chÝn 1868 ¡ng-gh en göi m¸c, 21 th¸ng chÝn 1868
®îc viÖc «ng ta sÏ kh«ng ® ¨ng c¸c bµi cña anh1 d íi sù b¶o trî hä cã ruéng ®Êt lµm vên vµ trång khoai t©y, cã quyÒn thu ho¹ch
cña «ng ta.
C.M. cña anh
C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay
Briefwechsel zwischen F.Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng
K.Marx". Bd. IV, Stuttgart, 1913 §øc
115
¡ng-ghen göi m¸c
ë Lu©n §«n
Man-se-xt¬, 10 th¸ng Mêi mét 1868
Mo-r¬ th©n mÕn!
RÊt c¸m ¬n vÒ viÖc anh ®· thu xÕp æn tho¶ c«ng viÖc víi
Boãc-c¬-hai-m¬. Anh chµng nµy lµ "kÎ gi¶ bé th«ng minh" nh
thÕ nµo, anh cã thÓ thÊy qua bøc th t«i göi kÌm theo ®©y.
BÖnh cña Xa-ra chuyÓn biÕn rÊt thuËn lîi. §ã lµ bÖnh sèt
th¬ng hµn, thêng gäi lµ viªm d¹ dµy. Gum-pÐc-t¬ cho r»ng sÏ
kh«ng cã bÊt cø sù t¸i ph¸t míi nµo, vµ ®Õn cuèi tuÇn nµy ch¾c
lµ c« Êy sÏ ®øng dËy ®îc. ViÖc s¸t trïng gióp chèng l©y nhiÔm
mµ Gum-pÐc-t¬ còng kh«ng coi lµ nguy hiÓm.
T¹i Lin-c«n-sia, Li-di ®· ®Õn th¨m n¬i ë cña lo¹i c«ng nh©n
n«ng nghiÖp kiÓu "gia trëng", sèng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tèt,
-------------------------------------- -----------------------------------
--------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------- ----------------------------------
-------------------------------------------------------------------------
1 Ph.¡ng-ghen. "Chñ nghÜa ®¹i Xla-v¬ d©n chñ".
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
458 459
¡ng-ghen göi m¸c, 10 th¸ng mêi mét 1868 ¡ng-gh en göi m¸c, 13 th¸ng mêi mét 1868
XXIV, 1931
ngò cèc ®em l¹i thu nhËp phô, vµ ®ång thêi cã tiÒn l¬ng t¹m
®îc. Nhng bªn c¹nh ®ã, ë ®Êy ngµy cµng phæ biÕn hÖ thèng ¸c-ten;
Li-di ®· m« t¶ hÖ thèng ®ã y hÖt nh anh ®· m« t¶ nã trong quyÓn
s¸ch cña anh199. Nh÷ng cè n«ng gia trëng ®ã cïng víi suÊt ruéng
®îc chia dÜ nhiªn lµ nh÷ng tµn d ®ang suy vong, giê ®©y hä ®·
®a con c¸i cña m×nh vµo lµm viÖc trong ¸c-ten, cßn b¶n th©n hä
th× tæ chøc nhµ göi trÎ ®Ó tr«ng con cho nh÷ng phô n÷ lµm viÖc ë
nh÷ng ¸c-ten l©n cËn.
Trong sè nh÷ng bµi t×nh ca T©y Ban Nha cña I-a-cèp Grim cã
mét bµi m« t¶ t×nh yªu cña con trai «ng R©y-nan-t¬ (Ri-nan-®«)
thuéc dßng hä Ghª-m«n, b¸ tíc Cla-r«-x¬ M«ng-tan-van vµ c«ng
chóa, con g¸i cña S¸c-l¬ ®¹i ®Õ; trong bµi ca Êy cã nãi b¸ tíc ®a
c« g¸i Êy vµo lïm c©y rËm cña khu vên, n¬i hä ng¶ lng xuèng
®Êt200.
De la cintura en arriba muchos abrazos se dan,
De la cintura en abajo como hombre y muger se han1 .
¤ng giµ I-a-cèp lu«n lu«n t×m tßi nh÷ng trß ng©y th¬ nh vËy.
Chµo th©n ¸i.
Ph.¡. cña anh
C«ng bè lÇn ®Çu cã lîc bít trong cuèn In theo b¶n viÕt tay
s¸ch: "Der Briefwechsel zwischen Nguyªn v¨n lµ tiÕng
F.Engels und K.Marx". Bd. IV, Stuttgart, §øc
1913; c«ng bè toµn v¨n trong Marx
Engels Gesamtausgabe. Dritte Abteilung,
Bd. 4, 1931 vµ trong C.M¸c vµ Ph.¡ng-
ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt, t.
-------------------------------------- -----------------------------------
--------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------- ----------------------------------
-------------------------------------------------------------------------
1 Tõ th¾t lng trë lªn, hä tÆng nhau nhiÒu c¸i h«n, tõ th¾t lng trë xuèng,
hä ®èi xö nh vî chång.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
460 461
¡ng-ghen göi m¸c, 21 th¸ng chÝn 1868 ¡ng-gh en göi m¸c, 21 th¸ng chÝn 1868
116
¡ng-ghen göi m¸c
ë Lu©n §«n
Man-se-xt¬, 13 th¸ng Mêi mét 1868
Mo-r¬ th©n mÕn!
Thùc t×nh mµ nãi, t«i c¶m thÊy ngîng v× lÇn gÇn ®©y ®· chØ
göi ®îc cho anh 5 p.xt. cßm câi, nhng qu¶ thËt lóc ®ã t«i kh«ng
thÓ nµo rót ra ®îc nhiÒu h¬n; h«m nay t«i göi thªm 5 pao n÷a;
víi 5 pao anh sÏ kh«ng ®ñ dïng, ®iÒu ®ã chÝnh t«i còng thÊy râ.
B¹n Ðc-ne-xt¬ Gi«n-x¬ giê ®©y ®ang gÆt h¸i nh÷ng thµnh qu¶
cña viÖc anh ta ®· biÕn m×nh thµnh ngêi ®Çy tí ngoan ngo·n cña
Brai-t¬ vµ Gl¸t-xt«n vµ ë ®©y anh ta ®· hoµn toµn ®ång nhÊt
m×nh víi Ba-d¬-li vµ Gi©y-cèp Brai-t¬. ChiÒu nay trªn tÊt c¶ c¸c
bøc têng næi lªn hai biÓu ng÷ lín, mét ®en vµ mét ®á, in l¹i
nh÷ng ®o¹n trÝch tõ b¸o "People's Paper" mµ b¸o "Democrat" (®ã
lµ c¸i g× vËy?) ®· dÉn ra c¸ch ®©y kh«ng l©u, trong ®ã anh ta b¸c
bá sù chöi m¾ng vµ truy n· ®èi víi giíi quý téc, coi ®ã lµ mét
m¸nh khoÐ cña bän t b¶n, ®Ò xíng cuéc ®Êu tranh cña lao ®éng
chèng t b¶n, ®¶ kÝch ph¸i tù do Man-se-xt¬, coi hä lµ kÎ thï tåi
tÖ nhÊt cña c«ng nh©n, nhng anh biÕt kh«ng, tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu
®ã ®Òu theo kiÓu c¸ch cò cña anh ta. ChuyÖn nµy x¶y ra ngay
tríc cuéc bÇu cö, v× thÕ nã cã thÓ lµm h¹i anh ta.
Anh cã quyÓn s¸ch: Tª-n«, "Pa-ri th¸ng Ch¹p 1851" hay
kh«ng, vµ anh cã thÓ göi nã cho t«i ®îc kh«ng? NÕu kh«ng, t«i sÏ
®Æt mua nã cho t«i. ë ®©y, mäi viÖc ®Òu tèt.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
462 463
m ¸c göi ¡ng-ghen, 14 th¸ng mêi mét 1868 m ¸c göi ¡ng-ghen, 14 th¸ng mêi mét 1868
héi nghÞ nh©n d©n 201 b µn vÒ c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ do môc s
Chµo th©n ¸i.
Ph.¡. cña anh A.Ai-n¬-hoãc-n¬, thêng ®îc ngêi ta gäi lµ I.E.Hoãc-n¬, chñ tr×.
Anh chµng ngèc nµy (thÕ nhng l¹i lµ ngêi kh«n khÐo vÒ mÆt
®Çu c¬ chøng kho¸n) c¸ch ®©y Ýt l©u ®· xuÊt b¶n quyÓn s¸ch vÒ
C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay
ng©n hµng1 , mµ ngay c¶ t¹p chÝ "Economist" còng nhËn xÐt (tuy
Briefwechsel zwischen F.Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng
b¸o "Times" ®· th¶o luËn kü quyÓn s¸ch ®ã) r»ng râ rµng nã ®îc
K.Marx". Bd. IV, Stuttgart, 1913 §øc
viÕt ra chØ ®Ó cho trÎ con mµ th«i.
Nh©n tiÖn xin nãi vÒ t¹p chÝ "Economist". Anh ch¾c kh«ng khái
ng¹c nhiªn khi nghe thÊy r»ng theo g¬ng cña Toãc-n¬-t¬n
trong t¹p chÝ "Fortnightly Review" t¹p chÝ "Economist" tuyªn bè
nguyªn v¨n nh sau202:
"Kh«ng tån t¹i bÊt cø quy luËt cung cÇu nµo theo bÊt cø nghÜa nµo mµ tõ tríc
®Õn nay ngêi ta ®· g¸n cho nh÷ng tõ Êy. C¶ trong thùc tÕ lÉn trong xu híng,
gi¸ c¶ thÞ trêng ®Òu kh«ng phôc tïng c¸i quy luËt mµ theo gi¶ ®Þnh chung, lµ
117
quy luËt chi phèi nã".
m¸c göi ¡ng-ghen
Buy-sn¬ vÜ ®¹i ®· göi cho t«i "S¸u bµi gi¶ng v.v. vÒ häc thuyÕt
ë Man-se-xt¬
cña §¸c-uyn v.v." cña «ng Êy. Khi t«i ë chç Cu-ghen-man th×
quyÓn s¸ch cha xuÊt b¶n, thÕ mµ giê ®©y «ng ta (Buy-sn¬) ®·
Lu©n §«n, 14 th¸ng Mêi mét 1868
göi cho t«i quyÓn s¸ch xuÊt b¶n lÇn thø hai råi! P h¬ng ph¸p
viÕt nh÷ng quyÓn s¸ch nh vËy rÊt hay. Ch¼ng h¹n, Buy-sn¬
PhrÕt th©n mÕn!
nãi (vµ bÊt cø ai ®· ®äc quyÓn s¸ch bËy b¹ cña L¨ng-g¬2 ® Òu
RÊt c¶m ¬n vÒ 5 pao xtÐc-linh. C¸ch ®©y mÊy ngµy, t«i l¹i bÞ
biÕt ®iÒu ®ã) r»ng ch¬ng vÒ triÕt häc duy vËt cña «ng ta phÇn
môn nhät. V× c¸i cña nî Êy bao giê còng b¾t ®Çu vµo lóc nµy, nªn
lín ®îc chÐp l¹i toµn bé tõ quyÓn s¸ch cña chÝnh «ng L¨ng-g¬
t«i l¹i lËp tøc b¾t ®Çu dïng th¹ch tÝn. CÇn ph¶i nghÜ c¸ch lµm thÕ
nµo ®Ó ng¨n ngõa bÖnh tiÕp tôc ph¸t triÓn. Êy. Vµ còng chÝnh «ng Buy-sn¬ Êy sÏ th¬ng h¹i nh×n A-ri-xtèt
TiÕp theo bøc th nµy (nãi ®óng h¬n, song song víi nã), t«i göi
-------------------------------------- -----------------------------------
--------------------------------------------------------------------------
cho anh nh÷ng ®o¹n buån cêi c¾t tõ b¸o chÝ Ph¸p mµ La-ph¸c-
-------------------------------------- ----------------------------------
-------------------------------------------------------------------------
g¬ ®· göi ®Õn. Anh ph¶i tr¶ l¹i cho t«i, v× Gien-ni thu thËp nh÷ng
thø Êy. 1 I.E.Hoãc-n¬. "Sù tù do cña c¸c ng©n hµng".
2 Ph. L¨ng-g¬. "LÞch sö chñ nghÜa duy vËt vµ sù phª ph¸n ý nghÜa cña nã hiÖn
T«i còng göi kÌm mét ®o¹n lý thó c¾t tõ b¸o "Figaro" vÒ c¸c
nay".
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
464 465
¡ng-ghen göi m¸c, 21 th¸ng chÝn 1868 ¡ng-gh en göi m¸c, 21 th¸ng chÝn 1868
tõ trªn cao xuèng, ngêi mµ râ rµng lµ «ng ta chØ biÕt qua nghe
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
466 467
m ¸c göi ¡ng-ghen, 14 th¸ng mêi mét 1868 m ¸c göi ¡ng-ghen, 14 th¸ng mêi mét 1868
phong thanh mµ th«i! Nhng ®iÒu lµm t«i ®Æc biÖt buån cêi lµ cô thÓ lµ t«i ®· nãi víi «ng ta r»ng ® ¹o luËt ng©n hµng cña
®o¹n sau ®©y vÒ t¸c phÈm cña Ca-ba-nÝt1 (1798): Pin n¨m 1844 205 ® · ®em l¹i cho ChÝnh phñ Nga kh¶ n¨ng
thóc Ðp Ng©n hµng Anh ph¶i ph¸ s¶n trong t×nh h×nh thÞ trêng
"Khi anh ®äc (ë Ca-ba-nÝt) nh÷ng c©u danh ng«n ®¹i lo¹i nh: "N·o dïng ®Ó
tiÒn tÖ nhÊt ®Þnh. BÊt chÊp sù x· giao cña t«i ®èi víi C«-lÐt,
t duy, gièng nh d¹ dµy dïng ®Ó tiªu ho¸ hoÆc gan dïng ®Ó t¸ch mËt tõ m¸u ra"
t«i vÉn kh«ng thÓ cam t©m chÞu ®ùng næi sù ba hoa cña «ng ta
v.v.203 th× cø nh lµ anh nghe C¸c Ph«-gt¬ nãi ".
Buy-sn¬ râ rµng cho r»ng Ca-ba-nÝt ®· sao chÐp cña C¸c Ph«-gt¬. vÒ Ai-r¬-len vµ t«i ®· bµy tá hÕt søc kiªn quyÕt víi «ng Êy nh÷ng
Buy-sn¬ ®¸ng kÝnh kh«ng ®ñ n¨ng lùc phª ph¸n ®Ó ®a ra gi¶ quan ®iÓm cña t«i vÒ vÊn ®Ò nµy.
Tót-xi1 ®ang häc t vÒ thÓ dôc. Ch¸u göi nh÷ng lêi chóc tèt
thiÕt ngîc l¹i. VÒ b¶n th©n Ca-ba-nÝt th× cã lÏ «ng ta chØ biÕt qua
cuèn s¸ch cña L¨ng-g¬! Ce sont des savants sÐrieux!2 ®Ñp nhÊt tíi bµ Bíc-x¬.
T×nh h×nh ë Pa-ri kh«ng yªn tÜnh. Vô B«-®anh lµm cho ngêi Chµo anh.
ta thùc sù nhí ®Õn phong trµo thêi Lu-i-Phi-lÝp 204. ChØ cã ®iÒu lµ C.M. cña anh
b©y giê kh«ng cã ®éi vÖ binh quèc gia, vµ Buy-gi« (v× sù thÓ sÏ ®i
C«ng bè lÇn ®Çu cã lîc bít trong cuèn In theo b¶n viÕt tay
®Õn b¹o lùc trÇn trôi) hiÖn nay ®· s½n sµng ngay vµo ngµy ®Çu
s¸ch: "Der Briefwechsel zwischen Nguyªn v¨n lµ tiÕng
tiªn, trong khi ®ã vµo th¸ng Hai «ng chØ ®îc gäi ®Õn vµo giê phót
F.Engels und K.Marx". Bd. IV, Stuttgart, §øc
cuèi cïng, khi kh«ng cã néi c¸c nµo c¶, do ®ã trong ®iÒu kiÖn lóc
1913; c«ng bè toµn v¨n trong Marx
bÊy giê kh«ng cã chÝnh phñ nµo c¶. Ngoµi ra, viÖc x©y dùng chiÕn Engels Gesamtausgabe. Dritte Abteilung,
luü kh«ng ®em l¹i kÕt qu¶ g× c¶. BÊt chÊp tÊt c¶ mäi huÊn dô vÒ Bd. 4, 1931 vµ trong C.M¸c vµ Ph.¡ng-
trôc xuÊt do Vª-b¬-Pi-a ban hµnh, t«i kh«ng thÊy c¸ch m¹ng ë Pa-ri ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt, t.
XXIV, 1931
cã thÓ giµnh th¾ng lîi b»ng c¸nh nµo, trõ phi qu©n ®éi ph¶n béi
vµ chuyÓn sang phÝa nh÷ng ngêi khëi nghÜa hoÆc trong qu©n ®éi
sÏ x¶y ra sù ph©n liÖt.
Chñ nhËt tuÇn tríc, C«-lÐt mêi t«i cïng gia ®×nh ®Õn nhµ
«ng Êy; ®· mÊy n¨m råi t«i kh«ng gÆp «ng ta. T«i lîi dông c¬
118
héi nµy ®Ó ®Æt ra cho ph¸i Uèc-c¸c-t¬ mét c©u ®è míi mµ giê
m¸c göi ¡ng-ghen
®©y ®ang ®îc th¶o luËn nghiªm tóc gi÷a C«-lÐt vµ Uèc-c¸c-t¬,
ë Man-se-xt¬
-------------------------------------- -----------------------------------
--------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------- ----------------------------------
-------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------- -----------------------------------
--------------------------------------------------------------------------
1 P.Ca-ba-nÝt. "Quan hÖ gi÷a c¸i thÓ chÊt vµ c¸i tinh thÇn trong con ngêi".
-------------------------------------- ----------------------------------
-------------------------------------------------------------------------
2 §Êy lµ nh÷ng nhµ b¸c häc nghiªm tóc! (¸m chØ mét trong nh÷ng nh©n vËt
1 £-lª-«-n«-ra M¸c.
trong tiÓu thuyÕt cña P«n §¬ Cèc "Ngêi ngìng mé mÆt tr¨ng").
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
468 469
¡ng-ghen göi m¸c, 21 th¸ng chÝn 1868 ¡ng-gh en göi m¸c, 21 th¸ng chÝn 1868
Lu©n §«n, 14 th¸ng Mêi mét 1868
P.S. Bøc th thø hai
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
470 471
m ¸c göi ¡ng-ghen, 18 th¸ng mêi mét 1868 m ¸c göi ¡ng-ghen, 18 th¸ng mêi mét 1868
PhrÕt th©n mÕn!
PhrÕt th©n mÕn!
V× thùc tiÔn tèt h¬n tÊt c¶ mäi lý luËn, nªn t«i ®Ò nghÞ anh m«
t¶ cho t«i hoµn toµn chÝnh x¸c (b»ng c¸c vÝ dô) hÖ thèng c¸c quan
hÖ nghiÖp vô cña c¸c anh víi chñ ng©n hµng v.v..
Nh: 1) Ph¬ng ph¸p khi mua (b«ng, v.v.). chØ chó ý khÝa c¹nh
tiÒn tÖ cña vÊn ®Ò, kú phiÕu; thêi h¹n xuÊt kú phiÕu v.v..
2) Ph¬ng ph¸p khi b¸n. Thanh to¸n kú phiÕu víi kh¸ch hµng
cña c¸c anh vµ víi th«ng tÝn viªn Lu©n §«n cña c¸c anh.
3) Thanh to¸n vµ nghiÖp vô (tµi kho¶n v·ng lai v.v.) víi chñ
ng©n hµng cña c¸c anh ë Man-se-xt¬.
C.M. cña anh
V× tËp thø hai11 p hÇn lín mang nÆng tÝnh chÊt lý luËn, nªn t«i
sö dông ch¬ng vÒ tÝn dông206 ®Ó v¹ch trÇn n¹n ®Çu c¬ vµ ®¹o ®øc
th¬ng m¹i hiÖn ®¹i.
C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay
Briefwechsel zwischen F.Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng
K.Marx". Bd. IV, Stuttgart, 1913 §øc
119
m¸c göi ¡ng-ghen
ë Man-se-xt¬
[Lu©n §«n], 18 th¸ng Mêi mét1 1868
-------------------------------------- -----------------------------------
--------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------- ----------------------------------
-------------------------------------------------------------------------
1 Trong nguyªn b¶n viÕt nhÇm lµ: "18 th¸ng Mêi".
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
472 473
¡ng-ghen göi m¸c, 21 th¸ng chÝn 1868 ¡ng-gh en göi m¸c, 21 th¸ng chÝn 1868
C¸ch ®©y mÊy h«m, ngêi chñ nhµ (tiÕc thay, hiÖn nay «ng Êy
®ang sèng ë Lu©n §«n) ®· viÕt cho t«i bøc th göi kÌm theo ®©y.
H«m qua chÝnh «ng ta ®· ghÐ vµo nhµ t«i, nhng lÊy cí t«i kh«ng
cã nhµ, dÜ nhiªn ngêi nhµ kh«ng ®Ó «ng ta vµo. BÊt h¹nh lµ ë chç
con ngêi Êy sau sù kiÖn ¤-ve-ren-®¬207 chØ sèng b»ng thu nhËp
cho thuª nhµ vµ ngoµi ra kh«ng nhËn bÊt cø kú phiÕu nµo. NÕu
kh«ng th× «ng ta ®· kh«ng dån t«i mét c¸ch quyÕt liÖt nh vËy, v×
t«i chØ nî «ng ta tiÒn thuª nhµ cã mét quý. Le-xn¬ còng n»ng nÆc
®ßi sè tiÒn cßn l¹i mµ t«i nî «ng Êy: vî «ng Êy èm kh«ng ch÷a
®îc. Nãi chung t×nh h×nh rÊt tåi tÖ.
Tèi h«m qua, t¹i Tæng Héi ®ång, nh÷ng ngêi Anh ®· thõa
nhËn qu¸ muén, nhng nhÊt trÝ r»ng t«i ®· ®o¸n tríc cho hä
®óng r¨m r¾p vÒ kÕt côc cuéc bÇu cö ®· lµm t«i hÕt søc buån cêi,
®ång thêi phª ph¸n chÝnh s¸ch sai lÇm cña §ång minh c¶i c¸ch208.
NghÞ viÖn hiÖn nay lµ nghÞ viÖn tåi tÖ nhÊt kÓ tõ cuéc bÇu cö thêi
«ng Pam1 cÇm quyÒn. Cha bao giê bän träc phó cã u thÕ tuyÖt
®èi nh vËy. Ðc-ne-xt¬ Gi«n-x¬ hoµn toµn ®¸ng bÞ thÊt b¹i. Cßn
vÒ Brª-®lau, th× «ng ta qu¸ kho¸c l¸c theo kiÓu L¸t-xan. T¹i
phiªn häp chñ nhËt võa råi cña chi héi cña «ng Êy, ë héi trêng Cli-
v¬-len cã treo tÊm biÓu ng÷ víi néi dung sau ®©y: "Ngêi chiÕn sÜ
vÜ ®¹i chèng ®Þnh kiÕn, vÞ cøu tinh cña nh©n d©n mu«n n¨m! ¤ng
Brª-®lau hiÖp sÜ gan d¹ cña th¸nh Xtª-phan mu«n n¨m!"209.
T×nh h×nh ë níc Ph¸p, còng xÐt theo nh÷ng bøc th gÇn ®©y
nhÊt cña La-ph¸c-g¬, lµ rÊt nghiªm träng. ChÝnh phñ muèn b¾t
mäi ngêi xuèng ®êng, n¬i mµ sóng kim ho¶ vµ ®¹i b¸c nßng cã
r·nh xo¾n sÏ "lµm nªn kú tÝch". Anh cã cho r»ng cuéc ®Êu
tranh trªn ®êng phè cã c¬ may thµnh c«ng hay kh«ng? T«i cã
-------------------------------------- -----------------------------------
--------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------- ----------------------------------
-------------------------------------------------------------------------
1 Pan-míc-xt¬n.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
474 475
m ¸c göi ¡ng-ghen, 18 th¸ng mêi mét 1868 ¡ng-gh en göi m¸c, 18 th¸ng mêi mét 1868
c¶m gi¸c lµ qu©n ®éi mµ cha nÕm tríc thÊt b¹i th× Ýt cã kh¶ l¹i ®ã ®· g©y ra mét sù phÉn né chung, v× víi t c¸ch lµ uû viªn
n¨ng quay sóng.
QuyÓn s¸ch b«i b¸c cña Buy-sn¬1 lý thó ®èi víi t«i bëi v× ë ®Êy
cã trÝch dÉn phÇn lín c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cña §øc trong
lÜnh vùc chñ nghÜa §¸c-uyn cña gi¸o s I-ª-g¬ (Viªn) vµ cña
gi¸o s HÕch-ken. Nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu ®ã b¸c bá quan
®iÓm coi tÕ bµo lµ h×nh th¸i nguyªn sinh vµ thõa nhËn ®iÓm xuÊt
ph¸t lµ côc an-bu-min kh«ng cã h×nh thï, nhng cã kh¶ n¨ng co
l¹i. Gi¶ thuyÕt ®ã vÒ sau ®îc chøng thùc b»ng nh÷ng ph¸t hiÖn ë
Ca-na-®a (vµ sau nµy n÷a ë Ba-vi-e vµ mét sè n¬i kh¸c). TÊt
nhiªn, h×nh th¸i nguyªn sinh cÇn ®îc theo dâi cho ®Õn lóc cã thÓ
t¹o ra nã b»ng ph¬ng ph¸p ho¸ häc. Vµ dêng nh ®· dß ra ®îc
con ®êng ®i tíi ®ã.
Sù tËn t©m cña Buy-sn¬ trong viÖc nghiªn cøu s¸ch b¸o tiÕng
Anh ®· thÊy râ, ngoµi nh÷ng ®iÒu kh¸c ra, qua viÖc «ng ta coi
¤-oen lµ mét trong sè nh÷ng ngêi ñng hé §¸c-uyn.
Bøc th cña Boãc-c¬-hai-m¬ göi anh mµ anh ®· göi cho t«i, t«i
®· thÝch thó nghe lÇn thø hai do chÝnh «ng ta ®äc. Con ngêi lµm
bé th«ng minh Êy giê ®©y l¹i than phiÒn Ai-s¬-hèp, coi «ng nµy lµ
mét "con ngêi kh«ng chÞu ngåi yªn" (!) vµ lµ "con ngêi ham mª
viÕt nh÷ng bøc th dµi". Mét sù tù nhËn thøc ®¸ng ng¹c nhiªn
dêng nµo!
VÒ cuéc bÇu cö ë Ai-r¬-len: ®Þa ®iÓm lý thó duy nhÊt lµ
§un-g¸c-van , n¬i mµ Ba-ri xuÊt hiÖn díi sù b¶o trî cña tªn
ph¶n béi ¤'§«-n«-van (còng nh díi sù b¶o trî cña c¸c cha
cè). Trong sè nh÷ng ngêi d©n téc chñ nghÜa Ai-r¬-len, tªn v«
-------------------------------------- -----------------------------------
--------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------- ----------------------------------
-------------------------------------------------------------------------
1 L. Buy-sn¬. "S¸u bµi gi¶ng vÒ häc thuyÕt tiÕn ho¸ cña c¸c loµi cña §¸c-
uyn".
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
476 477
¡ng-ghen göi m¸c, 21 th¸ng chÝn 1868 ¡ng-gh en göi m¸c, 21 th¸ng chÝn 1868
c«ng tè cña chÝnh phñ t¹i phiªn toµ thø nhÊt xö nh÷ng ngêi Anh sÏ nãi g× vÒ cuéc bÇu cö ë c¸c khu c«ng xëng? Giai cÊp
Phª-ni-¨ng ë §u-blin, «ng ta ®· dån lªn ®Çu c¸c bÞ c¸o nh÷ng lêi
buéc téi cã tÝnh chÊt vu khèng (µ la "Constitutionnel" ®èi víi
nh÷ng ngêi khëi nghÜa th¸ng S¸u210), khiÕn ngay c¶ c¸c b¸o
Lu©n §«n còng chØ trÝch «ng ta.
Chµo anh.
C.M. cña anh
T«i nghÜ r»ng kÎ gi¶ bé th«ng minh ®· ®i Boãc-®« råi! ChuyÕn
®i c«ng c¸n ®ã thùc ra cã thÓ cã Ých ®Ó gi¶m bít c¬n xóc ®éng cña
«ng ta.
C«ng bè lÇn ®Çu cã lîc bít trong cuèn In theo b¶n viÕt tay
s¸ch: "Der Briefwechsel zwischen Nguyªn v¨n lµ tiÕng
F.Engels und K.Marx". Bd. IV, Stuttgart, §øc
1913; c«ng bè toµn v¨n trong Marx-
Engels Gesamtausgabe. Dritte Abteilung,
Bd. 4, 1931 vµ trong C.M¸c vµ Ph.¡ng-
ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt, t.
XXIV, 1931
120
¡ng-ghen göi m¸c
ë Lu©n §«n
Man-se-xt¬, 18 th¸ng Mêi mét 1868
Mo-r¬ th©n mÕn!
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
478 479
¡ng-ghen göi m¸c, 18 th¸ng mêi mét 1868 ¡ng-gh en göi m¸c, 20 th¸ng mêi mét 1868
v« s¶n l¹i bÞ h¹ nhôc mét c¸ch tµn nhÉn. Man-se-xt¬ vµ X«n-phoãc TiÕng hß hÐt cña nh÷ng ngêi t s¶n tù do cã thÓ lµm t«i c¶m
cö ba ngêi thuéc ®¶ng To-ri chèng l¹i hai ngêi thuéc ®¶ng Tù do, thÊy rÊt buån cêi, nÕu kh«ng cã t×nh huèng phô ®ã. §Ó gi¶i trÝ ra
h¬n n÷a, trong sè nh÷ng ngêi thuéc ®¶ng Tù do cã Ba-d¬-li rçng trß, h«m qua ë chç Boãc-kh¸c-t¬, t«i ®· chuèc rîu cho con rÓ cña
tuÕch miÖng cßn h¬i s÷a. Bon-t¬n, Pre-xt¬n, BlÕch-bÐc-n¬ v.v. ®· «ng ta, mét ngêi ®Êu tranh tËn tôy cho ph¸i tù do, uèng say ®Õn
bÇu hÇu nh toµn lµ ngêi thuéc ®¶ng To-ri. ë A-st¬n, h×nh nh mÊt trÝ.
Min-n¬ GÝp-x¬n ®· thÊt b¹i. Ðc-ne-xt¬ Gi«n-x¬n kh«ng tróng cö Ph.¡. cña anh
ë ®©u c¶, mÆc dï ®îc hoan h«. ë k h¾p n¬i, giai cÊp v« s¶n ®Òu
lÏo ®Ïo theo sau c¸c ®¶ng chÝnh thøc tr«ng thËt téi nghiÖp, vµ nÕu C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay
Briefwechsel zwischen F.Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng
mét ®¶ng nµo cã t¨ng cêng ®îc lùc lîng cña m×nh nhê nh÷ng
K.Marx". Bd. IV, Stuttgart, 1913 §øc
cö tri míi th× ®ã lµ ®¶ng To-ri. Nh÷ng thµnh phè nhá, nh÷ng "thÞ
trÊn nöa thèi n¸t" ®ang cøu vít chñ nghÜa tù do t s¶n, vµ ®ang
®æi vai cho nhau: nh÷ng ngêi thuéc ®¶ng To-ri sÏ chñ tr¬ng
t¨ng sè lîng ®¹i biÓu cña c¸c thµnh phè lín, cßn ph¸i tù do th×
t¸n thµnh sè ®¹i biÓu chªnh lÖch nhau.
ë ® ©y sè cö tri ®· t¨ng tõ 24.000 lªn gÇn 48.000 ngêi, cßn sè
phiÕu bÇu cho ®¶ng To-ri ®· t¨ng tõ 6000 lªn 14-15.000 phiÕu.
121
Ph¸i tù do ®· bá lì nhiÒu c¬ héi, vµ M.Hen-ri ®· thiÖt h¹i kh«ng
¡ng-ghen göi m¸c
Ýt, nhng kh«ng thÓ phñ nhËn r»ng viÖc t¨ng sè phiÕu cña c«ng
ë Lu©n §«n
nh©n ®· lµm cho sè phiÕu bÇu cho ®¶ng To-ri t¨ng lªn vît qu¸ tû
lÖ th«ng thêng cña hä, ®· c¶i thiÖn t¬ng ®èi t×nh h×nh cña hä.
Man-se-xt¬, 20 th¸ng Mêi mét 1868
Nãi chung, nh thÕ lµ tèt. B©y giê h×nh nh Gl¸t-xt«n sÏ nhËn
®îc ®a sè kh«ng ®¸ng kÓ vµ sÏ buéc ph¶i cã nh÷ng ®iÓm söa ®æi
Mo-r¬ th©n mÕn!
trong ®¹o luËt vÒ c¶i c¸ch ®Ó ng¨n chÆn dßng th¸c tuyÕt lë ®ang
Chñ nhËt t«i sÏ göi cho anh mét Ýt tiÒn, cho nªn anh sÏ nhËn
trît xuèng; cßn sau khi chiÕm ®îc ®a sè ¸p ®¶o th× «ng ta, theo
tiÒn vµo s¸ng thø hai. ChØ v× sù ngu ngèc cña ngêi thñ quü cña
th«ng lÖ, sÏ ®Ó mÆc tÊt c¶ theo ý Chóa.
chóng t«i mµ ngay h«m nay cha kiÕm ®îc tiÒn cho anh. T«i göi
Nhng ®èi víi giai cÊp v« s¶n Anh, tÊt c¶ c¸i ®ã vÉn lµ mét
cho anh 20 pao.
b»ng cø ®¸ng sî vÒ sù nghÌo nµn. §· ph¸t hiÖn thÊy søc m¹nh
XÐt theo quan ®iÓm qu©n sù, c¸c chµng trai Pa-ri kh«ng cã
bÊt ngê cña cha cè vµ sù luån cói tríc ng«i cao chøc träng.
m¶y may c¬ héi thµnh c«ng, nÕu hä hµnh ®éng b©y giê. Gi¶i
Kh«ng mét øng cö viªn c«ng nh©n nµo cã m¶y may c¬ héi tróng
tho¸t khái chÕ ®é B«-na-p¸c-t¬ Êy kh«ng ph¶i lµ chuyÖn ®¬n
cö, cßn mét th»ng ngu quyÒn quý hoÆc mét kÎ ch¬i tréi dë h¬i
gi¶n nh vËy. Kh«ng cã cuéc khëi nghÜa trong qu©n ®éi th× ë ®©y
thÝch phï hoa th× c«ng nh©n vui vÎ bá phiÕu cho hä.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
480 481
¡ng-ghen göi m¸c, 20 th¸ng mêi mét 1868 m ¸c göi ¡ng-ghen, 23 th¸ng mêi mét 1868
Anh h·y tr¶ t«i bøc th cña kÎ gi¶ bé th«ng minh1 , t«i vÉn
ch¼ng lµm ®îc g× c¶. ChØ trong trêng hîp Ýt ra lµ ®éi vÖ binh c¬
ph¶i chøng minh cho «ng ta thÊy «ng ta ®· m¾c nh÷ng lçi nµo
®éng mét lÇn n÷a l¹i gi÷ trung lËp gi÷a d©n chóng vµ qu©n ®éi,
vÒ ng«n ng÷.
th× theo ý t«i, cã thÓ liÒu lÜnh më cuéc tÊn c«ng. B«-na-p¸c-t¬
muèn g©y ra mét mu toan [khëi nghÜa]- ®iÒu ®ã lµ kh«ng thÓ
nghi ngê vµ hiÓn nhiªn, vµ nh÷ng ngêi c¸ch m¹ng sÏ lµ nh÷ng
C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay
kÎ khê kh¹o nÕu hä ®em l¹i cho «ng ta sù thÝch thó ®ã. Thªm vµo
Briefwechsel zwischen F.Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng
®ã, nh÷ng khÈu sóng kiÓu míi, thø nhÊt, cã thÓ bÞ v« hiÖu ho¸ rÊt
K.Marx". Bd. IV, Stuttgart, 1913 §øc
dÔ dµng (b»ng c¸ch rót kim ho¶), vµ, thø hai, ngay dï chóng r¬i
vµo tay nghÜa qu©n trong tr¹ng th¸i dïng ®îc, th× chóng còng
kh«ng ®¸ng gi¸ g× nÕu kh«ng cã nh÷ng viªn ®¹n chuyªn dïng
kh«ng thÓ tù lµm lÊy ®îc nh nh÷ng viªn ®¹n cò. V¶ l¹i, hä næi
dËy ngay b©y giê ®Ó lµm g× kia chø? Sù tiÕp tôc kÐo dµi t×nh h×nh
hiÖn nay cµng cã h¹i nhiÒu h¬n cho B«-na-p¸c-t¬, vµ ngoµi ra,
kh«ng cã bÊt cø nguyªn cí ®Æc biÖt nµo ®Ó næi dËy. Cßn B«-na-p¸c-t¬
122
còng sÏ tr¸nh t¹o ra c¸i thø lý do thÝch hîp víi chÝnh nh÷ng
m¸c göi ¡ng-ghen
ngêi c¸ch m¹ng.
ë Man-se-xt¬
BÝ mËt cña cuéc bÇu cö ë Lan-kª-sia lµ lßng c¨m thï cña c«ng
nh©n Anh ®èi víi ngêi Ai-r¬-len. Tªn MÐc-phi ®¸ng nguyÒn rña
Lu©n §«n, 23 th¸ng Mêi mét 1868
®· më ®êng cho nh÷ng ngêi thuéc ®¶ng To-ri. Song gi¸o héi
quèc gi¸o Ai-r¬-len vÉn bÞ kÕt liÔu. Trong nh÷ng ®iÓm cßn l¹i th×
PhrÕt th©n mÕn!
tÊt c¶ ®Òu ®· x¶y ra ®óng nh t«i ®· nãi. B¸o "Manchester
Nöa thø nhÊt t«i ®· nhËn ®îc s¸ng h«m nay.
Herald" ®· tuyªn bè r»ng, tuy xÐt vÒ bÒ ngoµi ® ¶ng To-ri bÞ thiÓu
T«i göi kÌm theo ®©y hai bøc th: mét cña C«-lÐt, th kia cña
sè, nhng thùc ra hä l¹i chiÕm ®a sè, v× hä ®¹i biÓu cho ®a sè
Gi«n-x¬.
nh©n d©n.
VÒ C«-lÐt th× t«i ®· thÊt b¹i víi nh÷ng phÇn tö thuéc ph¸i
NÕu ®Õn s¸ng thø hai mµ anh cha nhËn ®îc 20 pao, th× anh
Uèc-c¸c-t¬ chÕt tiÖt ®ã2 . Anh biÕt, Ýt ra lµ t«i nghÜ r»ng t«i
h·y lËp tøc ®¸nh ®iÖn cho t«i biÕt. Ngµy chñ nhËt t«i kh«ng thÓ
göi th b¶o ®¶m vµ ®ång thêi t«i kh«ng cho lµ an toµn nÕu nh
-------------------------------------- -----------------------------------
--------------------------------------------------------------------------
th b¶o ®¶m lu l¹i bu côc tõ chiÒu thø b¶y ®Õn s¸ng thø hai.
-------------------------------------- ----------------------------------
-------------------------------------------------------------------------
Göi tíi anh nh÷ng lêi chóc tèt ®Ñp nhÊt.
1 Boãc-c¬-hai-m¬.
Ph.¡. cña anh 2 Xem tËp nµy, tr. 268-269.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
482 483
¡ng-ghen göi m¸c, 21 th¸ng chÝn 1868 ¡ng-gh en göi m¸c, 21 th¸ng chÝn 1868
® · viÕt cho anh vÒ ®iÒu nµy, r»ng ®¬n gi¶n chØ do nghÞch
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
484 485
m ¸c göi ¡ng-ghen, 23 th¸ng mêi mét 1868 ¡ng-gh en göi m¸c, 23 th¸ng mêi mét 1868
gi¸o dôc c«ng nh©n ë ®©y1 . Qua bøc th nµy thÊy râ r»ng ph¸i
ngîm mµ t«i ®· g©y ra cho hä nh÷ng sù nghi ngê míi vÒ ®¹o
luËt cña Pin n¨m 1844205 vµ nh÷ng hËu qu¶ cã lîi cña nã ®èi L¸t-xan nhËp khÈu tõ Pa-ri vµ §øc sang ®©y ®ang duy tr× nh÷ng
víi níc Nga. (V¶ l¹i, trªn mét møc ®é nµo ®ã, ®iÒu ®ã ®óng). quan hÖ bÝ mËt víi Svai-x¬, lîi dông sù v¾ng mÆt cña Le-xn¬ do
Giê ®©y Uèc-c¸c-t¬ muèn ®¨ng mét trong sè nh÷ng bøc th nµy vî «ng ta bÞ èm, ®Ó lÐn lót ®a ra ë ®©y mét nghÞ quyÕt tÝn nhiÖm
®Ò tªn t«i trong sè tiÕp theo cña t¹p chÝ "Diplomatic Review" Svai-x¬ chèng l¹i nh÷ng ngêi Nu-ren-be. DÜ nhiªn, tr¸ch nhiÖm
cña «ng ta. Do tõ chèi "ký tªn m×nh", t«i lµm cho hä kh«ng tin vÒ nghÞ quyÕt nµy ngêi ta sÏ ®æ lªn ®Çu t«i víi t c¸ch lµ mét
t«i. VËy lµ t«i ®· bÞ m¾c kÑt. §iÒu an ñi lµ kh«ng mét con quû thµnh viªn cã tiÕng t¨m cña Héi ®ã, vµ t«i c¶m thÊy r»ng ®ã
nµo ®äc "Diplomatic Review" c¶ (ngoµi mét nhóm nhá). Song vÒ chÝnh lµ môc ®Ých cña toµn bé ©m mu. V× vËy, t«i lËp tøc viÕt th
phÝa m×nh, ph¸i Uèc-c¸c-t¬ còng bÞ thÊt b¹i. §Ó lµm cho c«ng cho Sp©y-Ðc tr×nh bµy nh÷ng lý do khiÕn trong t×nh h×nh nh vËy
t«i ph¶i tuyªn bè ra khái Héi212.
viÖc cã uy tÝn, hiÓn nhiªn hä muèn trÝch dÉn t«i víi t c¸ch lµ
t¸c gi¶ quyÓn "T b¶n" quyÓn s¸ch ®ã sÏ lµ con ngo¸o ép
trong con m¾t cña hä, nÕu hä hiÓu nã 211. C.M. cña anh
Cßn vÒ Ðc-ne-xt¬ Gi«n-x¬, th× t«i cho r»ng «ng ta qu¸ tr©ng
Tªn Svai-x¬ trêi ®¸nh th¸nh vËt vÉn cßn qu¸ trÎ, nªn kh«ng
tr¸o. T«i ph¶i hµnh ®éng víi t c¸ch lµ tay ch©n cña «ng ta trong
thÓ lõa ®îc t«i.
cuéc bÇu cö (®èi víi Grin-vÝch)! T«i ®· tr¶ lêi «ng ta r»ng t«i
kh«ng thÊy «ng ta cã m¶y may c¬ héi thµnh c«ng.
C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay
1) øng cö viªn ®Þa ph¬ng lµ B¾c-xt¬ L¨ng-gli vµ c¶ Min lÉn Briefwechsel zwischen F.Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng
Bin-x¬ ®Òu kh«ng thÓ øng cö nÕu kh«ng ®îc «ng ta ®ång ý. K.Marx". Bd. IV, Stuttgart, 1913 §øc
2) Tæng héi ®ång cña Quèc tÕ kh«ng can thiÖp vµo cuéc tranh
cö. BÊt kÓ t×nh huèng nµo chóng ta còng kh«ng thÓ hµnh ®éng
chèng B.L¨ng-gli v× ®iÒu nµy phï hîp víi thùc tÕ B.L¨ng-gli
vµ §ång minh chñ nhËt cña «ng ta tõ thêi §¹i héi Bruy-xen151 ®·
123
ký kÕt víi chóng ta mét tho¶ íc h÷u nghÞ. (C¸c phiªn häp cña
¡ng-ghen göi m¸c
chóng ta thùc tÕ diÔn ra trong héi trêng cña hä.)
ë Lu©n §«n
3) Anh ta (Gi«n-x¬) hiÖn nay kh«ng ®îc h©m mé ë Lu©n §«n
(vµ ®óng thÕ). C¸c bµi cña "Reynolds's" "Nh÷ng kÎ ph¶n béi
trong phe" v.v., - ®· lµm h¹i anh ta. -------------------------------------- -----------------------------------
--------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------- ----------------------------------
-------------------------------------------------------------------------
T«i võa míi nhËn ®îc bøc th kÌm theo ®©y cña bÝ th Héi
1 Sp©y-Ðc.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
486 487
¡ng-ghen göi m¸c, 21 th¸ng chÝn 1868 ¡ng-gh en göi m¸c, 21 th¸ng chÝn 1868
[Man-se-xt¬], 23 th¸ng Mêi mét [1868]
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
488 489
¡ng-ghen göi m¸c, 23 th¸ng mêi mét 1868 ¡ng-gh en göi m¸c, 25 th¸ng mêi mét 1868
Y/J 71968, Man-se-xt¬, 7 th¸ng Giªng 1868 10 pao xtÐc- ra sao?
linh. T/N 14065, Lu©n §«n, 26 th¸ng Hai 1868 10 pao xtÐc-linh.
Nöa thø hai. Nöa thø nhÊt ®· göi theo chuyÕn bu ®iÖn tríc.
Mo-r¬ th©n mÕn!
Nh÷ng thø kÓ trªn m·i h«m nay t«i míi göi ®i ®îc, nhng
®ång thêi xin b¸o anh biÕt mét tin thó vÞ lµ sau cuéc nãi chuyÖn
h«m nay víi Gèt-phrÝt ë ngµnh in hoa1 , cã thÓ sÏ kÐo dµi ®îc
hîp ®ång víi «ng ta thªm mÊy n¨m n÷a. NÕu tÊt c¶ mäi chuyÖn
®Òu ªm ®Ñp, th× t«i cã ý ®Þnh kÐo dµi thªm ba n¨m, trong ®ã n¨m
cuèi cïng phÝa t«i kh«ng cã nghÜa vô ph¶i lµm viÖc. NÕu chuyÖn
nµy thµnh c«ng, ® iÒu nµy Ýt nhiÒu ¾t sÏ thÊy râ muén nhÊt lµ
vµo cuèi th¸ng Hai, th× chóng ta sÏ kh¾c phôc ®îc tÊt c¶ mäi
khã kh¨n, vµ lóc ®ã t«i sÏ cã thÓ dÔ dµng tr¶ 100 p.xt. mµ anh cßn
nî vµ nãi chung thu xÕp mäi viÖc ®©u vµo ®Êy vµ v÷ng ch¾c, ®Ó
g¸nh nÆng nî nÇn ®ã sÏ kh«ng ®Ì lªn vai chóng ta n÷a, Ýt ra lµ
trong thêi gian hîp ®ång cã hiÖu lùc.
H«m qua Li-di bçng dng rÊt khã ë. Lóc ®Çu t«i pháng ®o¸n
r»ng ®ã lµ ®iÒu nghiªm träng, nhng c« Êy ®· ngñ nhiÒu, vµ nhê
vËy mµ ®· kh¸ h¬n rÊt nhiÒu. §ã lµ mét c¬n tô m¸u lªn ®Çu. Bøc
th cña Tót-xi ®· lµm c« Êy hÕt søc thÝch thó, vµ mét khi khái
bÖnh, c« Êy sÏ tr¶ lêi Tót-xi.
ChÊt nguyªn sinh mÇu nhiÖm cña Buy-sn¬ ®¸ng kÝnh cßn rÊt
bÝ Èn ®èi víi t«i. Anh cã thÓ göi tíi ®©y cho chóng t«i quyÓn s¸ch
Êy ®îc kh«ng2 ?
T×nh h×nh quyÓn s¸ch cña Tª-n« "Pa-ri ngµy 2 th¸ng Ch¹p"
-------------------------------------- -----------------------------------
--------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------- ----------------------------------
-------------------------------------------------------------------------
1 Ðc-men.
2 L. Buy-sn¬. "S¸u bµi gi¶ng vÒ häc thuyÕt tiÕn ho¸ cña c¸c loµi cña §¸c-
uyn".
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
490 491
¡ng-ghen göi m¸c, 21 th¸ng chÝn 1868 ¡ng-gh en göi m¸c, 21 th¸ng chÝn 1868
Göi tíi anh nh÷ng lêi chóc tèt ®Ñp nhÊt. víi lo¹i ngêi ®ã. Ngay c¶ tiÕn sÜ Boãc-kh¸c-t¬ vÜ ®¹i còng ®· nãi
Ph.¡. cña anh
C«ng bè lÇn ®Çu cã lîc bít trong cuèn In theo b¶n viÕt tay
s¸ch: "Der Briefwechsel zwischen Nguyªn v¨n lµ tiÕng
F.Engels und K.Marx". Bd. IV, Stuttgart, §øc
1913; c«ng bè toµn v¨n trong Marx-
Engels Gesamtausgabe. Dritte Abteilung,
Bd. 4, 1931 vµ trong C.M¸c vµ Ph.¡ng-
ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt, t.
XXIV, 1931
124
¡ng-ghen göi m¸c
ë Lu©n §«n
Man-se-xt¬, 25 th¸ng Mêi mét 1868
Mo-r¬ th©n mÕn!
T«i göi tr¶ kÌm theo ®©y c¸c bøc th. Gi«n-x¬ thùc ra rÊt
tr©ng tr¸o vµ ®· tÝnh sai vÒ tÊt c¶ mäi mÆt1 . Anh ta cha ch¾c
sÏ t×m ®îc mét chç nµo kh¸c mµ anh ta cã thÓ tróng cö. C¸c
phÇn tö tù do cì nh anh ta ®· qu¸ ®ñ tõ khi anh ta hoµ m×nh
-------------------------------------- -----------------------------------
--------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------- ----------------------------------
-------------------------------------------------------------------------
1 Xem tËp nµy, tr. 278.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
492 493
¡ng-ghen göi m¸c, 29 th¸ng mêi mét 1868 ¡ng-gh en göi m¸c, 29 th¸ng mêi mét 1868
víi anh ta (tÊt nhiªn nÕu cã thÓ tin lêi tiÕn sÜ Boãc-kh¸c-t¬) r»ng
lµm sao anh ta cã thÓ hoµ m×nh víi Brai-t¬ vµ Gl¸t-xt«n ®îc, v× Man-se-xt¬, 29 th¸ng Mêi mét 1868
r»ng sau n¨m n¨m n÷a anh ta sÏ ph¶i hµnh ®éng chèng l¹i hä.
ë ® ©y kh«ng cã g× míi n÷a. Rèt cuéc t«i ®· ®îc Li-di ®ång ý
®Ó «ng Gum-pÐc-t¬ ch÷a bÖnh. Cho ®Õn nay c« Êy kh«ng muèn
thÕ, qu¶ quyÕt r»ng m×nh hoµn toµn khoÎ m¹nh. Ch¾c h«m nay
«ng Êy ®· cã mÆt ë chç c« Êy. V¶ l¹i, h«m nay c« Êy ®· kh¸ h¬n
råi.
Ph.¡. cña anh
T«i x¸c nhËn ®· nhËn ®îc cuèn s¸ch cña Buy-sn¬1 , xin c¸m
¬n.
C«ng bè lÇn ®Çu trong Marx - Engels In theo b¶n viÕt tay
Gesamtausgabe. Dritte Abteilung, Bd. 4, Nguyªn v¨n lµ tiÕng
1931 vµ b»ng tiÕng Nga trong C.M¸c vµ §øc
Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø
nhÊt, t. XXIV, 1931
125
¡ng-ghen göi m¸c
ë Lu©n §«n
-------------------------------------- -----------------------------------
--------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------- ----------------------------------
-------------------------------------------------------------------------
1 L. Buy-sn¬. "S¸u bµi gi¶ng vÒ häc thuyÕt tiÕn ho¸ cña c¸c loµi cña §¸c-
uyn".
nguon tai.lieu . vn