1. Trang Chủ
  2. Triết học
  3. [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 31 phần 6

[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 31 phần 6

Những người theo chủ nghĩa Marx nổi bật trong cùng thời kỳ gồm cả Georg Lukács và Antonio Gramsci thuộc Quốc tế Cộng sản ba, thường gộp vào một nhóm cùng Trường phái Frankfurt dưới thuật ngữ Chủ nghĩa Marx phương Tây. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 564 ¡ng-ghen göi M¸c, 29 th¸ng M­êi mét 1867 M¸c göi ¡ng-ghen, 30 th¸ng M­êi mét 1867 565 kh¸c4* tá T«i tr¶ l¹i cho anh bøc th­ cña Si-li. Trêi ¬i, anh thÊy ch­a, tin lµ L¸c-kin ®· ngÊ

Thể loại Tài liệu miễn phí Triết học

Số trang 57

Ngày tạo 8/29/2018 8:26:45 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx -... (.pdf)

Xem mẫu

  1. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 564 ¡ng-ghen göi M¸c, 29 th¸ng M­êi mét 1867 M¸c göi ¡ng-ghen, 30 th¸ng M­êi mét 1867 565 kh¸c4* tá T«i tr¶ l¹i cho anh bøc th­ cña Si-li. Trêi ¬i, anh thÊy ch­a, tin lµ L¸c-kin ®· ngÊt ®i, cßn nh÷ng ng­êi thÕ lµ l·o giµ M«-de-x¬1* ®· ®¨ng qu¶ng c¸o vÒ Ên phÈm chÕt tiÖt ra rÊt nhît nh¹t vµ hoang mang. Nh÷ng cha cè c«ng gi¸o cã mÆt ë ®Þnh kú Êy! Vµ «ng ta tù chóc mõng b¶n th©n m×nh víi viÖc anh ®· ®ã tuyªn bè r»ng ®ã lµ sù dèi tr¸. Theo lêi hä, L¸c-kin ®· vÊp ph¶i kh¼ng ®Þnh tÝnh chÊt x¸c thùc cña lêi «ng ta kh¼ng ®Þnh r»ng t­ mét chç mÊp m« nµo ®ã, c¶ ba ng­êi ®Òu tá ra hÕt søc dòng c¶m. VÞ b¶n - ®ã lµ lao ®éng ®­îc tÝch luü! gi¸m môc c«ng gi¸o Xan-phoãc-xki rÊt than phiÒn r»ng A-lin ®· §èi víi phÇn tö tiÓu thÞ d©n nµy t«i sÏ cã th¸i ®é phÇn nµo dÌ kh«ng muèn s¸m hèi vÒ hµnh ®éng cña m×nh vµ tuyªn bè «ng Êy dÆt. Nh­ thÕ «ng ta l¹i cµng ch¾c ch¾n c¾n c©u, mµ anh biÕt ®Êy, ch¼ng cã g× ph¶i s¸m hèi c¶, vµ nÕu «ng ta ®­îc tù do th× «ng Êy sÏ chóng ta Ýt cã thÓ tin vµo «ng ta nh­ thÕ nµo nÕu kh«ng k×m gi÷ vÉn lµm chuyÖn ®ã. Nh×n chung c¸c cha cè c«ng gi¸o ®· tá ra rÊt «ng ta trong tay m×nh. Theo t«i, anh cã thÓ t¹m thêi cho phÐp «ng m¹nh b¹o, chñ nhËt tõ trªn tÊt c¶ c¸c bôc gi¶ng trong nhµ thê hä ta ®¨ng mét sè trÝch ®o¹n trong tËp s¸ch ®ã2* trªn b¸o "Courrier ®· tuyªn bè: ba ng­êi Êy ®· bÞ giÕt chÕt. français" ®Ó xem «ng ta cã ý ®Þnh tr×nh bµy tËp s¸ch ®ã nh­ thÕ nµo. §­¬ng nhiªn, «ng ta sÏ ký d­íi bµi viÕt Êy b»ng c¸i tªn cña Ch¾c ch¾n anh ®· nhËn ®­îc l¸ th­ h«m qua cña t«i cïng víi 30 m×nh vµ nh­ thÕ sÏ l¹i hiÖn lªn tr­íc m¾t chóng ta, xÐt vÒ ý nghÜa p.xt.1*. VÒ c«ng ty b¶o hiÓm ®êi sèng2*, th× t«i ®ång ý b¶o ®¶m mét nµo ®ã, trong t­ thÕ mét kÎ ph¹m téi ®ang s¸m hèi. §Õn lóc ®ã anh sÏ sè tiÒn t­¬ng øng víi ®iÒu kiÖn lµ Boãc-hai-m¬ gi÷ l¹i ë chç «ng ta cã thÓ ®Ò cËp ®Õn chuyÖn dÞch toµn bé cuèn s¸ch, mµ «ng Êy dù b¶n gèc giÊy b¶o l·nh, vµ chØ trao b¶n sao cho viªn th­ ký nÕu viÖc ®Þnh thùc hiÖn; kh«ng nghi ngê g× c¶, quyÒn so¸t l¹i thuéc vÒ a nh; nµy cã thÓ t¹o dÔ dµng cho c«ng viÖc. còng nªn nãi ®Õn c¸c ®iÒu kiÖn ngay khi nµo t×m ®­îc ng­êi ®øng T«i còng c¶m thÊy r»ng sù xuÊt hiÖn cña nh÷ng nhät cã ®Çu ra xuÊt b¶n. T«i c¶m thÊy ®iÒu mµ Si-li cho Rª-cluy biÕt lµ quan träng, v× ng­êi nµy biÕt tiÕng §øc397. ®inh cã nghÜa lµ bÖnh cò ®i vµo thêi kú khñng ho¶ng. VÒ c¸c thµnh viªn phong trµo Phª-ni-¨ng th× anh hoµn toµn cã T«i göi lêi th¨m vî anh, c¸c c« bÐ vµ La-ph¸c-g¬. 3* lý . Thãi ®Óu gi¶ cña ng­êi Anh khiÕn chóng ta cã quyÒn quªn V× b©y giê LÝp-nÕch cã mét tê b¸o nhá3* - mµ tr¸ch nhiÖm vÒ tê r»ng c¸c thñ lÜnh cña nhãm ph¸i nµy ®a sè lµ nh÷ng kÎ ®Çn ®én, b¸o Êy sÏ trót lªn chóng ta - cho nªn ®iÒu rÊt quan träng lµ trong cßn mét bé phËn hä lµ bän bãc lét, nªn chóng ta tuyÖt nhiªn kh«ng chÝnh s¸ch cña m×nh ë §øc «ng ta kh«ng ®­îc g©y ra nh÷ng ®iÒu thÓ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nh÷ng ®iÒu kú côc kh«ng tr¸nh khái gÆp ph¶i ngu ngèc. T«i nãng lßng chê th­ cña «ng Êy. trong mäi cuéc ©m m­u. Ch¾c ch¾n sÏ cã nh÷ng chuyÖn kú côc Êy. TiÖn thÓ nãi lu«n. KÓ tõ ngµy mång mét th¸ng Giªng tê T«i vÞ tÊt cÇn nãi víi anh r»ng trong nhµ t«i còng ngù trÞ hai "Internationale Reuve" sÏ ®­îc xuÊt b¶n víi tÝnh c¸ch lµ sù tiÕp mÇu: ®en vµ xanh399. C¸c b¸o Anh l¹i xö sù hÕt søc bØ æi. Hä ®­a ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ 1* Xem tËp nµy, tr. 557-559. 1* - HÐt-x¬ (xem tËp nµy, tr. 558). 2* Xem tËp nµy, tr. 556. 2* - tËp I bé "T­ b¶n". 3* 3* - "Demokratisches Wochenblatt". Xem tËp nµy, tr. 558. 4* 4* "Deutsches Museum". - A-lin vµ ¤ Brai-en.
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 566 M¸c göi ¡ng-ghen, 30 th¸ng M­êi mét 1867 M¸c göi ¡ng-ghen, 30 th¸ng M­êi mét 1867 567 nèi cña t¹p chÝ cña Prót-x¬4* mµ nã míi nhËp vµo. §iÒu Nh­ng lµm viÖc ®ã b»ng c¸ch nµo th× t«i cßn ch­a râ. nµy cã thÓ ph¸ háng c¸c kÕ ho¹ch cña chóng ta1*. Anh dù ®Þnh më S¸ng h«m nay t«i ®· nhËn ®­îc cuèn s¸ch cña Soãc-lem-m¬1* vµ ®Çu cuéc th­¬ng l­îng víi Hin-bÐc nh­ thÕ nµo? Khi lµm viÖc nµy t«i göi lêi c¶m ¬n «ng ta vÒ cuèn s¸ch Êy. cÇn tá th¸i ®é thËn träng. NÕu anh ®· ®äc c¸c b¸o th× ch¾c h¼n anh ®· biÕt r»ng: 1) Héi ®ång cña Quèc tÕ ®· göi cho H¸c-®i mét b¶n kªu gäi bªnh vùc c¸c Ph.¡. cña anh thµnh viªn phong trµo Phª-ni-¨ng401 vµ 2) nh÷ng cuéc tranh luËn vÒ phong trµo Phª-ni-¨ng (vµo thø ba tuÇn tr­íc2*) mang tÝnh chÊt C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay Briefwechsel zwischen F. Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc c«ng khai, vµ tê "Times" ® · cã ®¨ng bµi t­êng thuËt vÒ nh÷ng cuéc K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 tranh luËn Êy402. C¸c phãng viªn viÕt phãng sù cña hai tê b¸o ë §u-blin - "Irishman" vµ "Nation" - còng cã mÆt ë ®ã. T«i ®Õn ®ã rÊt muén (gÇn hai tuÇn lÔ t«i bÞ sèt cao, mµ m·i hai ngµy tr­íc ®©y míi khái sèt) vµ thËt thµ mµ nãi, t«i còng kh«ng söa so¹n ph¸t biÓu, thø nhÊt, v× kh«ng ®­îc khoÎ, vµ thø hai, v× t×nh h×nh r¾m 209 rèi. Song, vÞ chñ tÞch OÐt-xt¬n l¹i muèn b¾t t«i ph¶i ph¸t biÓu, v× vËy t«i ®Ò nghÞ chuyÓn cuéc th¶o luËn sang ngµy kh¸c, ®iÒu nµy M¸c göi ¡ng-ghen khiÕn t«i cã bæn phËn ph¶i ph¸t biÓu vµo thø ba tuÇn tr­íc3*. ThËt ë Man-se-xt¬ vËy, ®óng vµo thø ba tuÇn tr­íc t«i ®· chuÈn bÞ nÕu kh«ng ph¶i lµ bµi diÔn v¨n th× còng lµ b¶n s¬ th¶o bµi diÔn v¨n ®ã4*. Song c¸c phãng viªn Ai-r¬-len ®· kh«ng ®Õn, tuy ng­êi ta chê hä cho ®Õn 9 [Lu©n §«n], ngµy 30 th¸ng M­êi mét 1867 giê, trong khi Êy chóng t«i chØ ®­îc sö dông ®Þa ®iÓm ®Õn m­êi mét giê r­ìi. Phèc-x¬ (v× vô xung ®ét trong Héi ®ång nªn «ng ta ®· PhrÕt th©n mÕn! kh«ng lã mÆt trong suèt hai tuÇn lÔ; ngoµi ra, «ng ta cßn göi b¶n tuyªn bè vÒ viÖc «ng Êy rót khái Héi ®ång, kÌm theo nh÷ng lêi ®¶ §èi víi M«-de-x¬2* t«i sÏ lµm theo ®óng lêi khuyªn cña anh. Dï kÝch th« lç nh»m vµo I-¨ng403), theo ®Ò nghÞ cña t«i, ®· chuÈn bÞ sao ®i n÷a, chóng ta ph¶i sö dông «ng ta nh­ng ®ång thêi kh«ng bµi diÔn v¨n dµi. V× vËy sau khi khai m¹c cuéc häp t«i tuyªn bè ®Ó «ng ta l¹m dông lßng tin cña chóng ta. VÒ nh©n vËt Hin-bÐc th× qu¶ thËt sÏ tèt nÕu cã thÓ gi÷ l¹i ®­îc tê t¹p chÝ nµy, tê t¹p chÝ duy ______________________________________________________________ nhÊt mµ cho ®Õn nay chóng ta cã thÓ ®¨ng bµi ®­îc trong ®ã3* . 1* G. £. R«-xc«. "Gi¸o tr×nh tãm t¾t vÒ hãa häc, ®­îc so¹n theo nh÷ng tµi liÖu khoa häc míi nhÊt. B¶n tiÕng §øc do C¸c-l¬ Soãc-lem-m¬ chØnh lý cã sù ______________________________________________________________ tham gia cña t¸c gi¶". 1* Xem tËp nµy, tr. 539. 2* - Ngµy 19 th¸ng M­êi mét. 2* 3* - HÐt-x¬ (xem tËp nµy, tr. 561-564). - Ngµy 26 th¸ng M­êi mét. 3* 4* - "Internationale Revue". C.M¸c. "Dù th¶o diÔn v¨n kh«ng ®äc vÒ vÊn ®Ò Ai-r¬-len".
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 568 M¸c göi ¡ng-ghen, 30 th¸ng M­êi mét 1867 M¸c göi ¡ng-ghen, 30 th¸ng M­êi mét 1867 569 r»ng do thêi gian ®· muén nªn t«i ®· diÔn ra vµo thêi kú Êy chØ nh­ mét ngo¹i lÖ, tr­íc hÕt lµ ë nh­êng lêi cho Phèc-x¬. Trªn thùc tÕ - do cuéc hµnh quyÕt diÔn ra Len-xte-r¬, t¹i ®ã ruéng ®Êt tr­íc hÕt cã thÓ dïng vµo viÖc trong thêi gian ®ã ë Man-se-xt¬ - cuéc th¶o luËn ®Ò tµi cña chóng ch¨n nu«i sóc vËt) víi møc tr¶ t« lµm kh¸nh kiÖt n«ng d©n ta - "phong trµo Phª-ni-¨ng" cã thÓ diÔn ra trong bÇu kh«ng khÝ vµ víi nh÷ng kÎ trung gian; - chÕ ®é Êy ®· bÞ ph¸ s¶n vµo c¨ng th¼ng ®ang tån t¹i vµo thêi ®iÓm nµy, ®iÒu ®ã cã thÓ buéc t«i n¨m 1846. ViÖc b·i bá c¸c ®¹o luËt ngò cèc - phÇn nµo ®ã lµ (chø kh«ng ph¶i nh©n vËt Phèc-x¬ tr×u t­îng) ®äc mét bµi diÔn v¨n kÕt qu¶ trùc tiÕp cña n¹n ®ãi ë Ai-r¬-len vµ dï sao còng do c¸ch m¹ng nh­ sÊm sÐt thay v× mét bµi ph©n tÝch kh¸ch quan vÒ n¹n ®ãi Êy thóc ®Èy - ®· lµm cho Ai-r¬-len bÞ mÊt ®i sù ®éc t×nh h×nh vµ vÒ phong trµo, nh­ ®· dù ®Þnh. Nh­ vËy lµ phãng viªn quyÒn cung cÊp lóa m× cho n­íc Anh vµo nh÷ng n¨m b×nh Ai-r¬-len ®· gióp t«i rÊt nhiÒu b»ng viÖc hä v¾ng mÆt vµ viÖc khai th­êng. Len vµ thÞt ®· trë thµnh khÈu hiÖu cña ngµy h«m m¹c chËm - v× lý do ®ã - cuéc häp. T«i kh«ng muèn hßa lÉn m×nh nay, vµ ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ biÕn ®Êt canh t¸c thµnh b·i ch¨n víi nh÷ng ng­êi thuéc lo¹i nh­ R«-bÐc-tx¬, Xtª-phen vµ v.v.. th¶ sóc vËt. Do ®ã b¾t ®Çu qu¸ tr×nh më réng mét c¸ch cã hÖ Bµi diÔn v¨n cña Phèc-x¬ hay, thø nhÊt, v× bµi nµy do mét ng­êi thèng c¸c tr¹i ch¨n nu«i. §¹o luËt vÒ c¸c tr¹i Êp chÞu g¸nh Anh ® äc, thø hai, v× nã chØ ®Ò cËp ®Õn khÝa c¹nh chÝnh trÞ vµ quèc nÆng nî nÇn ®· biÕn hµng lo¹t nh÷ng ng­êi tr­íc kia lµ tÕ cña vÊn ®Ò. Nh­ng chÝnh v× vËy mµ «ng ta chØ ®Ò cËp sù viÖc mét trung gian vµ nay giµu phÊt lªn trë thµnh c¸c chóa ®Êt, ®¹o c¸ch hêi hît. Dù th¶o nghÞ quyÕt do «ng ta ®Ò xuÊt thËt lµ phi lý vµ luËt nµy ®· ®Èy nhanh qu¸ tr×nh Êy 405 . C hñ tr­¬ng t¶o t hanh trèng rçng404. T«i ®· lªn tiÕng ph¶n ®èi dù th¶o nghÞ quyÕt Êy vµ c¸c trang tr¹i ë Ai-r¬-len - ® ã lµ ý nghÜa duy nhÊt cña sù ®ßi chuyÓn dù th¶o Êy cho ban th­êng vô xem xÐt14. thèng trÞ hiÖn nay cña Anh ë Ai-r¬-len. TÊt nhiªn, ChÝnh phñ Anh n gu xuÈn ë L u©n §«n thËm chÝ kh«ng biÕt g× vÒ sù Ng­êi Anh vÉn cßn ch­a biÕt r»ng tõ n¨m 1846 néi dung kinh thay ®æi to lín Êy tõ n¨m 1846. Nh­ng ng­êi Ai-r¬-len th× tÕ, do ®ã c¶ môc ®Ých chÝnh trÞ cña sù thèng trÞ cña Anh t¹i Ai-r¬- biÕt vÒ sù thay ®æi Êy. KÓ tõ b ¶n tuyªn ng«n cña Mi-gh¬ len ®· ®i vµo mét giai ®o¹n hoµn toµn míi, vµ chÝnh v× vËy phong ( n¨m 1848) cho ®Õn l êi kªu gäi vÒ bÇu cö cña Hen-nÐt-xi ( mét trµo Phª-ni-¨ng cã sù kh¸c biÖt lµ theo khuynh h­íng x· héi chñ phÇn tö thuéc ®¶ng To-ri vµ ph¸i Uèc-c¸c-t¬) (n¨m 1866) nghÜa (hiÓu theo ý nghÜa tiªu cùc, ®©y lµ phong trµo nh»m chèng ng­êi Ai-r¬-len béc lé ®iÒu ®ã mét c¸ch hoµn toµn râ rµng vµ l¹i viÖc chiÕm h÷u ruéng ®Êt) vµ cã sù kh¸c biÖt lµ nã lµ phong trµo d­íi mét h×nh thøc rÊt m¹nh mÏ. cña c¸c giai cÊp bªn d­íi. §iÒu g× cã thÓ phi lý h¬n lµ sù quy ®ång nh÷ng hµnh ®éng tµn ¸c cña £-li-da-bÐt hoÆc cña Cr«m-oen - hä C©u hái ®Æt ra lµ chóng ta cÇn ph¶i ®­a ra lêi khuyªn g× cho mong muèn lo¹i bá c«ng nh©n Anh? Theo ý kiÕn cña t«i, hä ph¶i ®­a mét ®iÒu kho¶n ng­êi Ai-r¬-len, thay thÕ ng­êi Ai-r¬-len, b»ng nh÷ng di d©n vµo c­¬ng lÜnh cña m×nh lµ yªu s¸ch b·i bá chÕ ®é liªn minh hîp ng­êi Anh (hiÓu theo nghÜa La M·) - víi chÕ ®é hiÖn nay lo¹i trõ nhÊt (nãi tãm l¹i, yªu s¸ch n¨m 1783, nh­ng ®· ng­êi Ai-r¬-len, thay thÕ hä b»ng ®µn cõu, b»ng ®­îc d©n chñ hãa vµ thÝch øng víi nh÷ng ®iÒu kiÖn ngµy nay)406. nh÷ng con lîn vµ con bß! ChÕ ®é ®· tõng tån t¹i trong nh÷ng §ã lµ h×nh thøc hîp ph¸p duy nhÊt cña c«ng cuéc gi¶i n¨m 1801-1846 (viÖc trôc xuÊt n«ng d©n ra khái ruéng ®Êt phãng Ai-r¬-len vµ do ®ã lµ h×nh thøc duy nhÊt cã thÓ cã
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 570 ¡ng-ghen göi M¸c, 4 th¸ng Ch¹p 1867 ¡ng-ghen göi M¸c, 6 th¸ng Ch¹p 1867 571 ® ­îc ®Ó ®­a vµo c­¬ng lÜnh cña ®¶ng A nh. K inh nghiÖm sau ­¬ng (häp vµo thø ba tíi ®©y, may m¾n lµ lÇn nµy sÏ kh«ng cã c¸c nµy cÇn ph¶i chØ cho xem sù hîp nhÊt cã tÝnh chÊt c¸ nh©n phãng viªn phãng sù), t«i muèn anh th«ng b¸o v¾n t¾t cho t«i biÕt ®¬n gi¶n Êy liÖu cã thÓ tån t¹i ®­îc l©u dµi hay kh«ng gi÷a ý kiÕn cña anh. hai n­íc Êy. T«i tin ®Õn mét nöa r»ng ®iÒu ®ã lµ cã thÓ ®­îc Chµo anh. nÕu diÔn ra ®óng lóc. C.M. cña anh Ng­êi Ai-r¬-len th× cÇn nh÷ng ®iÒu sau ®©y: V× M«-dÐt-x¬1* lµ ng­êi anh em hä cña HiÕc-x¬2*, cho nªn t«i 1. ChÕ ®é tù qu¶n vµ sù ®éc lËp ®èi víi n­íc Anh. kh«ng lÊy lµm l¹ lµ b¶n th©n «ng ta mäc sõng. ¤ng ta mang sõng 2. C¸ch m¹ng ruéng ®Êt. Dï cã hÕt søc mong muèn, ng­êi Anh mét c¸ch kiªu h·nh3*. còng kh«ng thÓ lµm cuéc c¸ch m¹ng Êy thay cho ng­êi Ai-r¬-len C«ng bè lÇn ®Çu cã l­îc bít trong cuèn In theo b¶n viÕt tay ®­îc, nh­ng hä cã thÓ cung cÊp cho ng­êi Ai-r¬-len nh÷ng ph­¬ng s¸ch: "Der Briefwechsel zwischen Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc tiÖn hîp ph¸p ®Ó tù b¶n th©n ng­êi Ai-r¬-len lµm cuéc c¸ch m¹ng F. Engels und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913; c«ng bè toµn v¨n trong Êy cho b¶n th©n m×nh. Marx-Engels Gesamtausgabe. Dritte 3. C ¸ c thø thuÕ b¶o hé nh»m chèng l¹i n­íc Anh. T õ n¨m Abteilung, Bd. 3, 1930 vµ trong C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n 1783 ®Õn n¨m 1801 tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc c«ng nghiÖp cña Ai- lÇn thø nhÊt, t.XXIII, 1930 r¬-len ®· h­ng thÞnh. Nh­ng chÕ ® é hîp nhÊt, sau khi ®­îc thµnh lËp ®· xo¸ bá c¸c lo¹i thuÕ b¶o hé mµ tr­íc kia nghÞ viÖn Ai-r¬-len ®· ¸p dông, ®· ph¸ huû toµn bé ®êi sèng 210 c«ng nghiÖp cña Ai-r¬-len. NÒn c«ng nghiÖp lanh bÐ nhá ¡ng-ghen göi M¸c tuyÖt nhiªn kh«ng thÓ bï ®¾p ®­îc t×nh tr¹ng ®ã. ChÕ ®é ë Lu©n §«n hîp nhÊt, cña n¨m 1801 ®· t¸c ®éng ®Õn nÒn c«ng nghiÖp Ai-r¬-len hoµn toµn gièng nh­ nh÷ng biÖn ph¸p dÉn ®Õn sù thñ tiªu nÒn c«ng nghiÖp len cña Ai-r¬-len vµ v.v. mµ nghÞ Man-se-xt¬, ngµy 4 th¸ng Ch¹p 1867 viÖn Anh d­íi thêi cai trÞ cña An-na, Gioãc-gi¬ II vµ nh÷ng vÞ vua kh¸c ®· thi hµnh. Ngay khi nµo ng­êi Ai-r¬-len ®­îc Mo-r¬ th©n mÕn! ®éc lËp, sù bÇn cïng sÏ buéc hä ¸p dông chÝnh s¸ch b¶o hé ______________________________________________________________ mËu dÞch, gièng nh­ Ca-na-®a, ¤-xt¬-r©y-li-a vµ v.v. ®· 1* - HÐt-x¬. lµm. 2* C h¬i ch÷: Hirsch lµ hä tªn, cßn "Hirsch" lµ "con tuÇn léc". Tr­íc khi tr×nh bÇy c¸c quan ®iÓm cña m×nh t¹i Héi ®ång trung 3* §o¹n nµy ®­îc M¸c viÕt thªm ë phÇn trªn cña trang ®Çu bøc th­.
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 572 ¡ng-ghen göi M¸c, 6 th¸ng Ch¹p 1867 M¸c göi ¡ng-ghen, 7 th¸ng Ch¹p 1867 573 T«i ®· trao giÊy giíi thiÖu cho c«ng ty cÊp tÝn dông, víi lêi tuyªn Mo-r¬ th©n mÕn! bè r»ng: trªn c¬ së nh÷ng tin tøc mËt t«i tin r»ng «ng M¸c sÏ cã T«i göi kÌm theo ®©y c¸c bøc th­ cña Cu-ghen-man (cïng víi kh¶ n¨ng hoµn tr¶ sè tiÒn vay ®óng thêi h¹n. phÇn phô lôc), cña LÝp-nÕch vµ Di-ben, còng nh­ ba th­ kh¼ng T«i tr¶ l¹i anh nh÷ng bøc th­ cña Boãc-hai-m¬. T«i hy väng ®Þnh vÒ viÖc nhËn ®­îc th­ cña Rau, Hin-®¬-bran-®¬ vµ Sun-tx¬- r»ng vÊn ®Ò sÏ ®­îc gi¶i quyÕt. §ª-lÝt-x¬407. T«i ®Ò nghÞ anh hoµn tr¶ l¹i ngay nh÷ng bøc th­ cña Ngµy mai hoÆc ngµy kia t«i sÏ göi cho c¸c anh c¸c bøc th­ cña Cu-ghen-man cïng víi phÇn phô lôc vµ c¸c th­ cña Di-ben; th­ Cu-ghen-man vµ cña LÝp-nÕch. C¶ hai nh©n vËt Êy ®Òu hy väng göi Di-ben th× sÏ ®­îc chuyÓn ®i vµo tèi thø hai, vµ t«i còng ph¶i ®¨ng nh÷ng bµi tiÓu luËn kh¸c nhau1*, tuy nhiªn, trong nh÷ng tê b¸o viÕt th­ cho Cu-ghen-man. Anh cã ý kiÕn g× vÒ tê b¸o b­ím ë Sva- nhá; h«m nay vµ tèi ngµy mai t«i sÏ lo liÖu chuyÖn nµy. ben1*? Râ rµng lµ Cu-ghen-man sö dông ®Õn nh÷ng biÖn ph¸p quyÕt liÖt nhÊt. T«i kh«ng khuyªn qu¸ véi vµng víi bµi qu¶ng c¸o cña Mai- xn¬2*. Bµi qu¶ng c¸o Êy sÏ chØ ®­îc xuÊt hiÖn trªn c¸c b¸o sau TÕt T«i ®· viÕt bøc th­ tØ mØ göi LÝp-nÕch vµ ®ßi «ng Êy ph¶i ®¶ kÝch N¨m Míi, nÕu kh«ng nã sÏ bÞ tan biÕn trong dßng th¸c qu¶ng c¸o ch¼ng nh÷ng bän Phæ, mµ c¶ nh÷ng ®Þch thñ cña chóng - bän ¸o, bän theo chñ nghÜa liªn bang, bän ñng hé triÒu ®¹i Vªn-ph¬295 vµ s¸ch vµo dÞp Gi¸ng Sinh. nh÷ng bän kh¸c ñng hé hÖ thèng nh÷ng tiÓu quèc gia. Nh­ t«i ®· Ph.¡. cña anh dù ®o¸n, anh chµng nµy m¾c chøng bÖnh ®Çu ãc h¹n chÕ cña ng­êi Nam §øc. ¤ng ta vµ Bª-ben ®· ký tªn vµo bøc th­ göi héi ®ång C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay thµnh phè Viªn, mµ t¹i ®ã n­íc ¸o ®­îc chµo mõng nh­ lµ quèc "Der Briefwechsel zwischen F. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc gia tù do míi xuÊt hiÖn ë miÒn Nam, ®èi lËp víi miÒn B¾c bÞ n« und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 dÞch! NÕu «ng ta sÏ ®äc mét sè bµi diÔn v¨n kh«ng râ rµng t¹i nghÞ viÖn §øc th× ®ã cßn lµ vÊn ®Ò ch©m ch­íc ®­îc, nh­ng tê b¸o nhá2* Êy l¹i lµ vÊn ®Ò hoµn toµn kh¸c, v× ng­êi ta sÏ trót lªn chóng ta 211 tr¸ch nhiÖm vÒ tê b¸o Êy, mµ chóng ta th× kh«ng thÓ cho phÐp ng­êi ta lÉn lén chóng ta víi nh÷ng phÇn tö ñng hé n­íc ¸o, ¡ng-ghen göi M¸c nh÷ng phÇn tö theo chñ nghÜa liªn bang vµ nh÷ng kÎ ñng hé triÒu ë Lu©n §«n ®¹i Vªn-ph¬. T«i còng ®· viÕt th­ nãi víi «ng ta vÒ s¸ng kiÕn ngu ngèc ®×nh chØ c«ng t¸c tuyªn truyÒn x· héi3*. Man-se-xt¬, ngµy 6 th¸ng Ch¹p Tèi h«m nay t«i göi cho Gien-ni b¶n t­êng thuËt vÒ vô xö ¸n A- 1867 ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ 1* - "Beobachter". 1* 2* - bµn vÒ tËp I bé "T­ b¶n". - "Demokratisches Wochenblatt". 2* 3* Xem tËp nµy, tr. 550, 554. Xem tËp nµy, tr. 556-560.
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 574 M¸c göi ¡ng-ghen, 7 th¸ng Ch¹p 1867 M¸c göi ¡ng-ghen, 7 th¸ng Ch¹p 1867 575 ® ª-lai-i-®a M¸c-®«-nan, ng­êi phô n÷ ®· b¾n vµo §©y kh«ng ph¶i lµ mét thñ tôc gi¶n ®¬n, bëi v× nÕu t«i chÕt tr­íc viªn c¶nh s¸t408. Quan hÖ cña ng­êi phô n÷ nµy víi A-lin th× th¸ng ChÝn th× c«ng ty nµy sÏ kh«ng nhËn ®­îc kh«ng râ rµng. A-lin ®· ®Ýnh h«n víi mét c« g¸i kh¸c vµ sÏ ph¶i mét xu nµo. T«i ®· sî r»ng t«i sÏ ph¶i cëi quÇn ¸o (®ã lµ sè phËn ®· lµm lÔ thµnh h«n víi c« Êy vµo thø hai ®Çu tiªn sau "vô m­u s¸t". x¶y ®Õn víi mét vÞ ng­êi Anh cã mÆt ë ®ã cïng mét lóc víi t«i). Thø T«i ®ang véi. nhÊt, t«i kh«ng ­a thÝch c¸i lèi kiÓm tra kiÓu ®ã vµ, thø hai, trªn ng­êi t«i ®óng vµo thêi ®iÓm hiÖn nay, ngoµi v« sè nhät ®éc, l¹i cßn Ph.¡. cña anh xuÊt hiÖn mét c¸i nhät cã ®Çu ®inh ë vïng bÑn tr¸i, c¸ch c¬ quan sinh dôc kh«ng xa. May m¾n thay, bé ngùc cña t«i lµm cho «ng b¸c Ch¾c lµ mäi chuyÖn ®Òu æn víi kho¶n tiÒn vay? sÜ hµi lßng ®Õn nçi «ng ta kh«ng thÊy cÇn tiÕp tôc kiÓm tra thªm H«m nay - c¸c c©u chÊt vÊn vÒ b¶o hiÓm ®êi sèng. n÷a. Vµo lóc 12 giê tr­a thø hai t«i sÏ nhËn ®­îc tiÒn. Anh ®· quªn bá bøc th­ cña Di-ben vµo th­ göi lÇn nµy. T«i göi C«ng bè lÇn ®Çu cã l­îc bít trong cuèn In theo b¶n viÕt tay tr¶ l¹i cho anh bøc th­ cña Cu-ghen-man cïng víi phÇn phô lôc. s¸ch: "Der Briefwechsel zwischen Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc Ngoµi ra, t«i göi kÌm theo ë ®©y bøc th­ cña «ng Êy göi cho t«i F. Engels und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913; c«ng bè toµn v¨n trong cïng víi c¸c phÇn phô lôc. Anh h·y ®Ýnh vµo tËp tµi liÖu l¸ th­ Marx-Engels Gesamtausgabe. Dritte nh¶m nhÝ cña BuyÕc-ghÐc-x¬383. C¸c c«ng nh©n ë §uy-xen-®oãc- Abteilung, Bd. 3, 1930 vµ trong C.M¸c ph¬ ®· hoµn toµn cã quyÒn nh¾c nhë th»ng ngè Êy vÒ lêi tuyªn bè vµ Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt, t.XXIII, 1930 ®­a ra tõ thêi cßn L¸t-xan: 1) r»ng "«ng Êy muèn tÝnh ®Õn c¸c ®iÒu kiÖn"; 2) r»ng "«ng Êy ®· tõ bá nh÷ng ¶o t­ëng vÒ ®Êu tranh giai cÊp" vµ 3) r»ng «ng ta ®· t×m thÊy Sun-tx¬-§ª-lÝt-x¬ mét sù gi¶i ®¸p cho tÊt c¶ nh÷ng c©u ®è x· héi trong qu¸ khø vµ trong t­¬ng lai1*. 212 VÒ tê b¸o nhá ë Sva-ben 2* , kÓ ra còng lµ ®iÒu thó vÞ nÕu M¸c göi ¡ng-ghen sá mòi «ng M©y-¬ xø Sva-ben vµ lµ b¹n cña Ph«-gt¬. Cã thÓ ë Man-se-xt¬ thùc hiÖn viÖc nµy mét c¸ch ®¬n gi¶n. H·y më ®Çu tõ viÖc sau ®©y: bÊt luËn cã th¸i ®é ra sao ®èi víi khuynh h­íng cña tËp s¸ch nµy 3* , nh­ng tËp s¸ch Êy ®em l¹i vinh h¹nh cho [Lu©n §«n], ngµy 7 th¸ng Ch¹p 1867 ______________________________________________________________ 1* Xem tËp nµy, tr. 691-694. PhrÕt th©n mÕn! 2* - "Beobachter". H«m qua t«i cã mÆt t¹i c«ng ty tÝn dông ®Ó kiÓm tra søc khoÎ. 3* - tËp I bé "T­ b¶n".
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 576 M¸c göi ¡ng-ghen, 7 th¸ng Ch¹p 1867 M¸c göi ¡ng-ghen, 7 th¸ng Ch¹p 1867 577 " tinh thÇn § øc " vµ chÝnh v× vËy mµ tËp s¸ch nµy lµ do mét [Sozialismus von Fach], nghÜa lµ chÊm hÕt mäi thø chñ nghÜa ng­êi Phæ viÕt ra trong c¶nh sèng l­u vong, chø kh«ng ph¶i kh«ng t­ëng. viÕt ë Phæ. Tõ l©u n­íc Phæ ®· kh«ng cßn lµ ®Êt n­íc mµ ë ®ã Tr¸i l¹i, ®Þnh h­íng chñ quan cña t¸c gi¶ - cã thÓ lµ t¸c gi¶ bÞ cã thÓ cã hoÆc cã thÓ chøng kiÕn mét s¸ng kiÕn khoa häc nµo rµng buéc vµ buéc ph¶i lµm nh­ vËy do t­ thÕ ®¶ng viªn cña m×nh ®ã, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc chÝnh trÞ, lÞch sö hoÆc x· héi. vµ do qu¸ khø cña m×nh - nghÜa lµ viÖc «ng ta quan niÖm nh­ thÕ HiÖn nay n­íc Phæ ®¹i diÖn cho tinh thÇn Nga, chø kh«ng nµo hoÆc miªu t¶ nh­ thÕ nµo víi nh÷ng ng­êi kh¸c vÒ kÕt qu¶ sau ph¶i tinh thÇn §øc. VÒ b¶n th©n tËp s¸ch Êy th× cÇn ph©n cïng cña qu¸ tr×nh vËn ®éng hiÖn ®¹i, cña qu¸ tr×nh x· héi hiÖn biÖt hai ®iÓm: sù tr×nh bµy chÝnh diÖn ("tuyÖt vêi" - ®ã lµ ®¹i - ®Þnh h­íng Êy cña t¸c gi¶ kh«ng cã ®iÓm chung nµo víi sù tr×nh bµy cña t¸c gi¶ vÒ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn thùc sù. NÕu quy m« h×nh dung tõ thø hai) cña t¸c gi¶, vµ nh÷ng kÕt luËn mang bµi viÕt cã thÓ cho phÐp bµn luËn chi tiÕt h¬n vÒ vÊn ®Ò nµy th× cã tÝnh ®Þnh h­íng do t¸c gi¶ ®­a ra. §iÓm thø nhÊt lµ yÕu tè lÏ cã thÓ chØ râ r»ng sù tr×nh bµy "kh¸ch quan" cña t¸c gi¶ ®· b¸c trùc tiÕp lµm phong phó cho khoa häc, v× nh÷ng quan hÖ bá nh÷ng sù ®áng ®¶nh "chñ quan" cña chÝnh m×nh. kinh tÕ thùc tiÔn ®­îc xem xÐt theo mét c¸ch hoµn toµn míi NÕu ngµi L¸t-xan chöi bíi bän t­ b¶n vµ nÞnh bî giíi ®Þa chñ - b»ng ph­¬ng ph¸p duy vËt chñ nghÜa (nh©n vËt "May-¬" ­a quý téc hñ lËu Phæ, th× ngµi M¸c, tr¸i l¹i, ®· chØ râ "sù tÊt yÕu" lÞch thÝch tõ ng÷ th«ng dông nµy lµ v× Ph«-gt¬). VÝ dô : 1) sù ph¸t sö cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa vµ lªn ¸n nh÷ng tªn triÓn cña tiÒn tÖ; 2) còng nh­ sù hîp t¸c, sù ph©n c«ng lao ®Þa chñ quý téc chØ biÕt tiªu dïng. T¸c gi¶ Ýt chia sÎ biÕt bao nh÷ng ®éng, hÖ thèng c¸c m¸y mãc, nh÷ng liªn hÖ vµ nh÷ng quan ý t­ëng cña ng­êi häc trß kh«ng trung thµnh cña m×nh lµ L¸t-xan hÖ x· héi t­¬ng øng víi chóng ta ®ang ph¸t triÓn "b»ng con vÒ sø m¹ng cña Bi-xm¸c lËp nªn mét v­¬ng quèc kinh tÕ thiªn thu, ®­êng tù nhiªn". t¸c gi¶ ch¼ng nh÷ng ®· chØ râ, qua nh÷ng sù ph¶n ®èi tr­íc kia VÒ ®Þnh h­íng cña t¸c gi¶ th× ë ®©y còng l¹i ph¶i ph©n biÖt ®iÒu cña m×nh chèng l¹i "chñ nghÜa x· héi hoµng gia - Phæ"1*, mµ cßn sau ®©y. Khi t¸c gi¶ chøng minh r»ng x· héi hiÖn ®¹i - ®­îc xem c«ng khai ph¸t biÓu mét lÇn n÷a, trªn c¸c trang 762-763, r»ng hÖ xÐt d­íi gãc ®é kinh tÕ - chøa ®ùng mét h×nh th¸i míi, cao h¬n, - thèng hiÖn ®ang thèng trÞ ë Ph¸p vµ ë Phæ sÏ ®Èy lôc ®Þa ch©u ¢u th× t¸c gi¶ chØ lµm râ, trong lÜnh vùc x· héi, qu¸ tr×nh c¶i biÕn diÔn vµo chÕ ®é dïi cui Nga, nÕu kh«ng kÞp thêi kÕt liÔu nã409. ra tõ tõ nhÊt mµ §¸c-uyn ®· x¸c ®Þnh trong lÜnh vùc lÞch sö tù Nh­ vËy theo ý kiÕn t«i, cã thÓ sá mòi nh©n vËt M©y-¬ nhiªn. Häc thuyÕt tù do chñ nghÜa vÒ "sù tiÕn bé" (®iÓm nµy thÓ ng­êi xø Sva-ben Êy (lµ ng­êi dï sao còng ®¨ng phÇn lêi tùa cña t«i 326 ) cßn tê b¸o bÐ nhá tåi tÖ cña «ng ta th×, dï nã hiÖn toµn bé con ng­êi M©y-¬) bao hµm ý t­ëng Êy, vµ c«ng lao cña kh«ng quan träng nh­ thÕ nµo ®i n÷a, nã vÉn lµ vÞ tiªn tri cã t¸c gi¶ lµ ë chç «ng ®· chØ ra sù tiÕn bé tiÒm Èn thËm chÝ ë n¬i mµ tiÕng t¨m cña tÊt c¶ c¸c phÇn tö theo chñ nghÜa liªn bang ë c¸c quan hÖ kinh tÕ hiÖn ®¹i ®i kÌm víi nh÷ng hËu qu¶ trùc tiÕp §øc vµ còng ®­îc ng­êi ta ®äc ë n­íc ngoµi. VÒ LÝp-nÕch th× qu¶ lµm ng­êi ta khñng khiÕp. Nhê nhËn thøc mang tÝnh phª ph¸n Êy cña m×nh, t¸c gi¶ ®ång thêi ®· - cã thÓ lµ tr¸i víi sù mong muèn ______________________________________________________________ cña m×nh - vÜnh viÔn chÊm hÕt mäi thø chñ nghÜa x· héi cã h¹ng 1* C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen. "Tuyªn bè göi ban biªn tËp b¸o "Social-Demokrat"".
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 578 M¸c göi ¡ng-ghen, 7 th¸ng Ch¹p 1867 ¡ng-ghen göi M¸c, 12 th¸ng Ch¹p 1867 579 t hËt lµ nhôc nh·, v× «ng ta, mÆc dï cã trong tay bao nhiªu tê T«i göi lêi th¨m chÞ Bíc-x¬. T«i hÕt søc thÝch tËp gi¸o tr×nh cña b¸o nhá ®Þa ph­¬ng, vËy mµ l¹i kh«ng chñ ®éng göi ®Õn ®ã nh÷ng Soãc-lem-m¬1*. bµi tiÓu phÈm ng¾n, kh«ng ®ßi hái mét sù nghiªn cøu cÆn kÏ nµo c¶ - mét viÖc lµm tr¸i víi b¶n chÊt cña «ng Êy. Ngµi Svai-x¬ vµ b¹n C«ng bè lÇn ®Çu cã l­îc bít trong cuèn In theo b¶n viÕt tay s¸ch: "Der Briefwechsel zwischen Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc bÌ «ng ta trong tr­êng hîp nµy ®· thÓ hiÖn mét sù khÐo lÐo lín F. Engels und K. Marx". Bd. III, h¬n, anh cã thÓ tin vµo ®iÒu ®ã qua sè b¸o göi kÌm theo ®©y cña tê Stuttgart, 1913; c«ng bè toµn v¨n trong "Social-Demokrat"410. (Cu-ghen-man ®· göi sè b¸o nµy cho t«i). Marx-Engels Gesamtausgabe. Dritte H«m qua t«i cã göi (chuyÖn nµy chØ nãi gi÷a chóng ta th«i) cho Abteilung, Bd. 3, 1930 vµ trong C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n Gvi-®« V©y-x¬ thuéc b¸o "Zukunft" b¶n so s¸nh: mét bªn lµ b¶n lÇn thø nhÊt, t.XXIII, 1930 v¨n ¨n c¾p vµ xuyªn t¹c ý nghÜa cña Ph«n Hèp-xtÐt-ten, mét bªn lµ nh÷ng ®o¹n trÝch dÉn ®Ých thùc rót trong tËp s¸ch cña t«i411. §ång thêi t«i còng viÕt th­ b¶o «ng Êy r»ng cÇn ®¨ng bµi nµy kh«ng nh©n danh t«i, mµ nh©n danh ban biªn tËp cña b¸o 213 "Zukunft" (hay lµ - nÕu viÖc ®ã kh«ng thÓ lµm ®­îc - nh©n danh M¸c göi ¡ng-ghen mét ®éc gi¶ ë BÐc-lin cña b¸o "Zukunft"). NÕu V©y-x¬ chÊp nhËn ý ë Man-se-xt¬ kiÕn Êy (mµ t«i th× hy väng r»ng «ng ta sÏ chÊp nhËn), th× ch¼ng nh÷ng ng­êi c«ng nh©n BÐc-lin sÏ chó ý ®Õn tËp s¸ch Êy bëi nh÷ng [Lu©n §«n], ngµy 7 th¸ng Ch¹p ®o¹n trÝch nh÷ng chç lµm cho hä trùc tiÕp quan t©m, mµ sÏ cßn næ 1867 ra mét cuéc tranh luËn hÕt søc bæ Ých, vµ kÕ ho¹ch cña Svai-x¬ muèn xem th­êng kh«ng ®Õm xØa tËp s¸ch Êy nh­ng ®ång thêi vÉn PhrÕt th©n mÕn! sö dông néi dung tËp s¸ch Êy, sÏ tan thµnh m©y khãi. Ng­êi ta T«i ph¸t hiÖn ra qu¸ chËm r»ng t«i ®· quªn göi cho anh sè b¸o ng¹c nhiªn vÒ nh÷ng g· Êy khi thÊy hä toan hµnh ®éng theo kÕ "Social-Demokrat"410. Nªn b©y giê t«i lµm viÖc nµy vµ göi kÌm ë ho¹ch cña L¸t-xan1*. Cßn cã g× ng©y th¬ h¬n c¸ch thøc mµ Ph«n ®©y sè b¸o "Courrier"2*, trong ®ã anh sÏ quan t©m ®Õn bµi viÕt cña Hèp-stÐt-ten cïng chung søc víi ngµi G©y-b¬ ®· dïng ®Ó xö lý viªn t­íng Mü Cluy-de-r¬ nãi vÒ Men-ta-na vµ Ga-ri-ban-®i372. phÇn trong t¸c phÈm cña t«i bµn vÒ "ngµy lao ®éng"412 t¹i cuéc häp Anh ph¶i göi tr¶ l¹i cho t«i tËp c¸c sè b¸o "Courrier". Bé s­u tËp chung cña Liªn minh c«ng nh©n toµn §øc! nµy t«i cÇn ®Õn, v× ®èi víi t«i ®©y lµ tê b¸o duy nhÊt ®¨ng ®Òu ®Æn Chµo anh ______________________________________________________________ C.M. cña anh 1* G. £. R«-xc«. "Gi¸o tr×nh tãm t¾t vÒ hãa häc, ®­îc so¹n th¶o theo nh÷ng tµi liÖu khoa häc míi nhÊt. B¶n tiÕng §øc do C¸c-l¬ Soãc-lem-m¬ chØnh lý víi ______________________________________________________________ sù tham gia cña t¸c gi¶". 1* Xem tËp nµy, tr. 743. 2* - "Courrier français".
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 580 ¡ng-ghen göi M¸c, 12 th¸ng Ch¹p 1867 M¸c göi ¡ng-ghen, 14 th¸ng Ch¹p 1867 581 c¸c b¸o c¸o cña së giao dÞch. lÇn. L¸ th­ cña BuyÕc-ghÐc-x¬, t«i ®· ®Ýnh vµo ad acta2*. ThËt Chµo anh. lµ sè phËn trí trªu, khi phÇn mµo ®Çu cña bµi viÕt1*, mµ Cu-ghen- Mo-r¬ cña anh man göi cho «ng Êy l¹i rÊt ch¹m näc «ng ta víi t­ c¸ch mét øng cö viªn ®· thÊt cö ë §uy-xen-®oãc-ph¬ trong cuéc bÇu cö vµo quèc héi §øc. Kh«ng cã bÊt kú Èn ý nµo, trong bµi Êy t«i ®· viÕt r»ng tõ khi C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay ®¶ng d©n chñ - x· héi cã ®¹i biÓu cña m×nh trong nghÞ viÖn th× "Der Briefwechsel zwischen F. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc ng­êi ta kh«ng cßn cã thÓ im lÆng phít lê ®¶ng nµy ®­îc n÷a vµ und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 c¸c ®¹i biÓu cña ®¶ng sÏ biÕn tËp s¸ch nµy thµnh cuèn th¸nh kinh cña m×nh413. Cu-ghen-man, vèn dÜ cã tÝnh tÕ nhÞ, ®· göi bµi nµy cho Hen-rÝch. Hinc illae lacrimae2*! T«i hoµn toµn quªn mÊt néi dung, vµ chØ cã bøc th­ c¶m ®éng cña Hen-rÝch trong ®ã tÊt c¶ ®iÒu ®ã ®· ®­îc c¶m nhËn mét c¸ch nghiªm tóc - míi nh¾c nhë t«i nhí ®Õn chuyÖn nµy. 214 C©u chuyÖn x¶y ra víi tê "Zukunft"3* thËt rÊt hay. Anh h·y viÕt ¡ng-ghen göi M¸c th­ cho t«i biÕt khi nµo bµi b¸o Êy4* xuÊt hiÖn bëi v× t«i kh«ng thÓ ë Lu©n §«n ®Ó mÊt thêi gian vµo viÖc ngµy ngµy ®Õn Héi Si-l¬21 ®Ó ®äc b¸o "Zukunft". Man-se-xt¬, ngµy 12 th¸ng Ch¹p Cµng ngµy Cu-ghen-man cµng trë nªn ng©y th¬ h¬n. §Ò nghÞ 1867 víi Buy-x¬ - t¹i sao kh«ng ®Ò nghÞ th¼ng víi Bi-xm¸c?414 T«i kh«ng hiÓu ®­îc nh÷ng ®iÒu «ng Êy nãi trong bøc th­ göi cho anh ®Ò ngµy Mo-r¬ th©n mÕn! 3 th¸ng Ch¹p, vÒ l¸ th­ nµo ®ã cña Mai-xn¬, ®­îc göi kÌm trong Tõ chñ nhËt t«i b¾t ®Çu høng mét lo¹i bÖnh tËt: ®au r¨ng, c¶m th­ cho t«i, hay lµ t«i ®· quªn ch¨ng. cóm, viªm häng, sèt cao vµ nh÷ng thø khã chÞu kh¸c; chØ m·i tíi Göi kÌm theo ë ®©y cã: 1) hai bøc th­ cña Cu-ghen-man göi s¸ng h«m nay t«i l¹i cã kh¶ n¨ng lµm viÖc vµ tèi h«m nay t«i sÏ b¾t anh, t«i xin tr¶ l¹i cho anh; tay vµo anh chµng M©y-¬ cña chóng ta ng­êi xø Sva-ben, lµm theo ______________________________________________________________ ph­¬ng ¸n cña anh ®­a ra1*. Ph­¬ng ¸n rÊt hay - nÕu kh«ng tÝnh 1* - Ph.¡ng-ghen. "B×nh luËn vÒ tËp I cña bé "T­ b¶n" cña C.M¸c viÕt cho tê ®Õn vµi ®iÒu qu¸ cÆn kÏ khiÕn kÐo dµi bµi viÕt dµi gÊp kho¶ng ba "Rheinische Zeitung"". 2* - Do ®©u mµ cã nh÷ng giät n­íc m¾t ®ã! (Pu-bli-xi-ót Tª-ren-xi-ót. "C« g¸i ______________________________________________________________ tõ An-®r«-x¬". Håi I, c¶nh mét). 1* 3* Xem tËp nµy, tr. 573-577. Xem tËp nµy, tr. 576. 2* 4* - vµo hå s¬. C.M¸c. "Nh÷ng kÎ ¨n c¾p v¨n".
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 582 M¸c göi ¡ng-ghen, 14 th¸ng Ch¹p 1867 M¸c göi ¡ng-ghen, 14 th¸ng Ch¹p 1867 583 2) bøc th­ cña «ng ta göi t«i vµ bøc th­ cña Stum-ph¬ göi Cu- r¬-len th× giê ®©y l¹i tá ra giËn d÷ vµ bæ nhµo vµo lßng ®¶ng cña ghen-man; chÝnh phñ. Kh«ng thÓ chê ®îi c¸i viÖc lµ nh÷ng ng­êi v« s¶n Lu©n 3) th­ cña Di-ben. §«n sÏ cho phÐp ng­êi ta xói giôc m×nh næi sung lªn ®Ó t¨ng thªm sù vÎ vang cña nh÷ng ph¸i viªn B©y giê b­u ®iÖn s¾p ®ãng cöa. T«i göi lêi th¨m hái tèt ®Ñp nhÊt phong trµo Phª-ni-¨ng. Nãi chung, cã mét thiªn mÖnh nµo ®ã lu«n tíi c¸c bµ vµ tíi La-ph¸c-g¬. lu«n ®Ì nÆng lªn nh÷ng hµnh ®éng bÝ Èn, kh«ng tù nhiªn mang Ph.¡. cña anh tÝnh chÊt ©m m­u kiÓu ®ã. Vµo thø hai t«i ®· nhËn ®­îc tiÒn vµ ®· tr¶ c«ng cho «ng Boãc- hai-m¬ sè tiÒn 45p.xt. cña «ng Êy céng víi 1p.xt., 1 si-linh lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ v¨n phßng. C«ng bè lÇn ®Çu cã l­îc bít trong cuèn In theo b¶n viÕt tay Anh cã thÓ vui lßng gióp t«i, hái Ðc-ne-xt¬ Gi«n-x¬ xem ë Lu©n s¸ch: "Der Briefwechsel zwischen Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc F. Engels und K.Marx". Bd. III, §«n tiÕn hµnh h«n lÔ d©n sù nh­ thÕ nµo lµ tiÖn nhÊt; ë héi ®ång Stuttgart, 1913; c«ng bè toµn v¨n trong luËt gia vÒ luËt d©n sù hay tiÕn hµnh ë mét chç nµo kh¸c? VÊn ®Ò Marx-Engels Gesamtausgabe. Dritte lµ Lau-ra söa so¹n ®Õn ®Çu th¸ng T­ nµy sÏ lÊy chång. V× sÏ Abteilung, Bd.3.1930 vµ trong C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n kh«ng cö lÔ thµnh h«n theo thñ tôc gi¸o héi, cho nªn lóc ®Çu ®· dù lÇn thø nhÊt, t.XXIII, 1930 ®Þnh lµm thñ tôc h«n nh©n t¹i Pa-ri. Song, viÖc nµy qu¸ phøc t¹p. ë ®Êy t«i sÏ ph¶i x¸c ®Þnh nh©n th©n cña m×nh vµ lµm nh­ thÕ sÏ lé diÖn qu¸ râ ®èi víi c¶nh s¸t. MÆt kh¸c, vî t«i muèn r»ng nÕu tiÕn hµnh h«n lÔ d©n sù ë Lu©n §«n th× cè hÕt søc tiÕn hµnh mét 215 c¸ch lÆng lÏ ®Ó tr¸nh nh÷ng sù x× xµo trong giíi ng­êi Anh quen M¸c göi ¡ng-ghen biÕt. Anh còng hái Gi«n-x¬ xem t×nh h×nh nh­ thÕ nµo liªn quan ë Man-se-xt¬ ®Õn sù ®ång thuËn cña cha mÑ La-ph¸c-g¬. Ph¶i ch¨ng h«n lÔ Êy ph¶i ®­îc sù x¸c nhËn tr­íc (cã thÓ, th«ng qua sø qu¸n Anh?) ë Pa-ri? T«i biÕt r»ng ë Anh kh«ng cÇn cã thñ tôc Êy, nh­ng cÇn cã Lu©n §«n, ngµy 14 th¸ng Ch¹p thñ tôc Êy ®Ó lÔ thµnh h«n ®ã ®­îc coi lµ hiÖu lùc theo luËt ph¸p 1867 n­íc Ph¸p. Do vËy, vÒ mÆt nµy kh«ng ®­îc bá qua bÊt cø thñ tôc nµo. PhrÕt th©n mÕn! VÊn ®Ò ®­îc ®Æt ra nh­ thÕ nµo víi nh÷ng ng­êi lµm chøng ë ChiÕn c«ng gÇn ®©y nhÊt cña c¸c thµnh viªn phong trµo Phª-ni- n­íc Anh? 415 ¨ng ë ClÐc-kª-nu-en ®óng lµ mét sù ngu xuÈn ®¸ng kÓ. QuÇn chóng ë Lu©n §«n ®· tõng bµy tá th¸i ®é c¶m t×nh lín ®èi víi Ai-
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 584 ¡ng-ghen göi M¸c, 16 th¸ng Ch¹p 1867 M¸c göi ¡ng-ghen, 17 th¸ng Ch¹p 1867 585 VÉn ch­a cã tin tøc g× vÒ tê "Zukunft"1*. §iÒu tåi tÖ nhÊt lµ khæ nhá cña nh÷ng tê b¸o nµy, ®Æc biÖt lµ vµo mét thêi ®iÓm mµ bµi viÕt cña c¸c tay ba hoa nhiÒu lêi trong nghÞ viÖn ®ang trµn 216 ngËp tÊt c¶ c¸c cét b¸o. ¡ng-ghen göi M¸c HiÓn nhiªn lµ trong ®Çu ãc «ng b¹n cña chóng ta Stum-ph¬ ë Lu©n §«n ®ang cã mét sù lÉn lén to lín. T«i tr¶ l¹i cho anh bøc th­ cña Di-ben. VÒ L¨ng-g¬ «ng Êy cã ý kiÕn sai lÇm. ¤ng L¨ng-g¬ ph¶i "mua" tËp s¸ch Êy1* vµ ch¾c lµ «ng [Man-se-xt¬], ngµy 16 th¸ng Ch¹p 1867 Êy ®· mua nã tõ l©u råi. Quid pro quo2* víi Hen-rÝch3* qu¶ thËt lµ rÊt buån c­êi4*. Mo-r¬ th©n mÕn! Chµo anh. T«i göi kÌm theo ë ®©y l¸ th­ cña LÝp-nÕch; trong ®Çu ãc «ng C. Mo-r¬ cña anh nµy còng cã mét sù nhÇm lÉn lín, ®Æc biÖt lµ trong c©u chuyÖn víi n­íc ¸o. V× n­íc ¸o ®ang ë bªn thÒm n¨m 1789 cña m×nh, cho nªn LÝp-nÕch ca ngîi nã nh­ mét ®Êt n­íc cña tù do! T«i vÉn ch­a tr¶ C«ng bè lÇn ®Çu cã l­îc bít trong cuèn In theo b¶n viÕt tay lêi «ng Êy, nh­ng t«i sÏ lµm viÖc ®ã ngay khi nµo anh tr¶ l¹i cho t«i s¸ch: "Der Briefwechsel zwischen Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc F .Engels und K.Marx". Bd.III, bøc th­ ®ã. S tuttgart , 1913; c«ng bè toµn v¨n §· göi cho Cu-ghen-man nh÷ng bµi sau: 1) bµi ®Ó göi cho nh©n trong Marx-Engels Gesamtausgabe. vËt M©y-¬ ng­êi xø Sva-ben, 2) bµi ®Ó göi cho tê "Gewerbeblatt"416. Dritte Abteilung, Bd.3.1930 vµ trong C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt Còng göi cho c¶ Di-ben - ®Ó ®¨ng trªn c¸c b¸o ë Man-hai-m¬. C¸c b¶n lÇn thø nhÊt, t.XXIII, 1930 bµi tiÕp theo sÏ göi ®i cho b¸o chÝ ë Sva-ben. Bµi göi cho "Zukunft"1* ®· ®­îc ®¨ng. B©y giê t«i mua cho m×nh tê b¸o nµy tõ tay ng­êi thø hai lµ Héi Si-l¬21, nh»m môc ®Ých th­êng xuyªn theo dâi nã. ______________________________________________________________ T«i ®ang véi. 1* Xem tËp nµy, tr. 756, 580. Ph.¡. cña anh 1* - tËp I bé "T­ b¶n" 2* - Sù hiÓu lÇm ______________________________________________________________ 3* - B uyÕc-ghÐc-x¬ 4* 1* - Xem tËp nµy, tr. 485. C.M¸c. "Nh÷ng kÎ ¨n c¾p v¨n".
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 586 M¸c göi ¡ng-ghen, 17 th¸ng Ch¹p 1867 ¡ng-ghen göi M¸c, 19 th¸ng Ch¹p 1867 587 Thñ tôc kÕt h«n rÊt ®¬n gi¶n. LÔ thµnh h«n ®­îc cö hµnh ë v¨n PhrÕt th©n mÕn! phßng ®¨ng ký c¸c thñ tôc d©n sù cña khu vùc, hai tuÇn lÔ tr­íc T«i tr¶ l¹i cho anh bøc th­ cña Vin-hem1*. Trong th­ tr¶ lêi anh khi tiÕn hµnh thñ tôc nµy v¨n phßng niªm yÕt b¶n th«ng b¸o t¹i ph¶i thËn träng. T×nh h×nh thËt khã kh¨n. §Ó cã thÓ hµnh ®éng trô së cña m×nh. CÇn cã hai ng­êi lµm chøng hoÆc nhiÒu h¬n. T¹i hoµn toµn ®óng ®¾n, cÇn cã nhiÒu h¬n sù nh¹y c¶m vÒ tÝnh phª v¨n phßng nµy ng­êi ta sÏ gi¶i thÝch cho anh mäi chuyÖn. §èi víi ph¸n vµ vÒ kinh nghiÖm biÖn chøng, so víi møc ®é mµ Vin-hem cã. n­íc Anh, ngoµi ®iÒu ®ã ra, kh«ng ®ßi hái g× n÷a. Cßn vÒ hiÖu lùc ChØ cã thÓ kiÒm chÕ «ng Êy kh«ng m¾c ph¶i nh÷ng sai lÇm th« b¹o. cña h«n nh©n ë n­íc Ph¸p th× c¶ Gi«n-x¬ còng kh«ng thÓ nãi ®iÒu Nãi chung th× lßng c¨m thï ®èi víi n­íc Phæ chÝnh lµ niÒm ®am mª ®ã víi anh ®­îc; vÒ chuyÖn nµy «ng giµ La-ph¸c-g¬ ph¶i hái luËt mµ «ng Êy cã ®­îc nhê tinh thÇn høng khëi vµ chÝ h­íng cña m×nh. s­ cña m×nh ë Boãc-®«. Tuy nhiªn, t«i sÏ cßn ph¶i tham kh¶o vÒ ¤ng Êy nhËn xÐt ®óng r»ng giai cÊp t­ s¶n ®Ých thùc t¹o thµnh h¹t viÖc nµy trong Code civil1*. nh©n cña ph¸i "d©n téc, tù do chñ nghÜa"303, vµ ®iÒu ®ã ®· cho phÐp Gum-pÐc-t¬ ®· tiÕn hµnh lÔ thµnh h«n theo ®óng c¸ch ®ã. Bµ vî «ng ta ®em l¹i sù biÖn minh kinh tÕ cao c¶ h¬n cho ho¹t ®éng cæ a nh cã thÓ nãi víi c¸c phÇn tö Phi-li-xtanh l¸ng giÒng r»ng së dÜ ®éng chÝnh trÞ cña m×nh. Ira facit poetam2* còng lµm cho ngay c¶ lùa chän con ®­êng Êy lµ v× Lau-ra theo ®¹o tin lµnh, cßn P«n th× nh©n vËt Vin-hem quý hãa cña chóng ta, ë møc ®é nµo ®ã, trë nªn theo ®¹o C¬ ®èc gi¸o. kh«n ngoan. Th«ng tÝn viªn ë ®©y cña b¸o "Irishman" s½n sµng cho ®¨ng - C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay "Der Briefwechsel zwischen F.Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc nÕu anh viÕt b»ng tiÕng Anh - trªn tê b¸o nµy ë §u-blin bµi b×nh und K.Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 luËn vÒ tËp s¸ch Êy3*, víi quy m« mét cét b¸o (nh­ng ®ång thêi cÇn dµnh mét vÞ trÝ ®Æc biÖt cho Ai-r¬-len), d­íi h×nh thøc b¶n tin do th«ng tÝn viªn nµy cung cÊp. T«i sÏ göi cho anh vµi sè cña tê b¸o nµy, ®Ó anh nghiªn cøu xem cã thÓ lµm g× ®­îc. 217 B¸o "Zukunft" cã tµi n¨ng ®Æc biÖt vÒ lçi in sai4*, vµ ®iÒu ®ã l¹i M¸c göi ¡ng-ghen cµng ®¸ng kinh ng¹c, v× ë chç tiÕn sÜ Gvi-®« V©y-x¬ cã b¶n gèc. ë Man-se-xt¬ ë m«ng bªn tr¸i cña t«i cã mét c¸i môn nhá, nh­ng lµm t«i ______________________________________________________________ Lu©n §«n, ngµy 17 th¸ng Ch¹p 1867 1* - LÝp-nÕch 2* - Lßng c¨m giËn biÕn con ng­êi thµnh nhµ th¬ (l¸y l¹i c©u trong bµi th¬ ch©m biÕm thø nhÊt cña Giu-vª-nan) ______________________________________________________________ 3* - tËp I bé "T­ b¶n" 1* 4* - B é luËt d©n sù. - khi c«ng bè bµi viÕt cña C.M¸c "Nh÷ng kÎ ¨n c¾p v¨n"
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 588 ¡ng-ghen göi M¸c, 19 th¸ng Ch¹p 1867 ¡ng-ghen göi M¸c, 19 th¸ng Ch¹p 1867 589 ®ßi hái cã sù thËn träng. Nh­ tr­íc ®©y t«i ®· tõng viÕt p hiÒn to¸i v« cïng. cho anh1*, chÝ h­íng phiÕn diÖn-h¹n chÕ lµ ®iÒu may m¾n cña «ng "Vµ nÕu nh­ ch¼ng cã m«ng ®Ýt, Êy vµ còng lµ nh÷ng bÝ quyÕt cña nh÷ng thµnh c«ng mµ «ng Êy ®¹t Th× chµng hiÖp sÜ biÕt ngåi b»ng c¸i chi?"1* ®­îc t¹i quèc héi §øc. §¸ng tiÕc lµ ®iÒu ®ã chØ hay ho cã mét lÇn, H«m qua, t¹i Héi c«ng nh©n §øc cña chóng ta (nh­ng ë ®ã cßn vµ viÖc c«ng bè c¸c bµi diÔn v¨n2* - Êy lµ ch­a nãi ®Õn nh÷ng bøc cã c¸c ®¹i biÓu cña ba héi c«ng nh©n §øc kh¸c, c¶ th¶y cã kho¶ng th­ cña Cu-ghen-man ®· cho thÊy r»ng sù viÖc ®· ®i qu¸ xa. Giê mét tr¨m ng­êi) t«i ®· ®äc b¶n b¸o c¸o kÐo dµi mét giê r­ìi vÒ Ai- ®©y, thªm vµo ®ã l¹i cã thªm tê b¸o nhá3* trong ®ã sÏ ®­îc ghi l¹i, r¬-len417 v× b©y giê t­ thÕ "®øng" lµ t­ thÕ dÔ dµng nhÊt ®èi víi t«i. b»ng giÊy tr¾ng mùc ®en, nh÷ng ch©m ng«n mµ ng­êi ta sÏ trót Chµo anh. lªn ®Çu chóng ta tr¸ch nhiÖm vÒ nh÷ng ch©m ng«n Êy, - sau n÷a l¹i cßn nghÞ viÖn thuÕ quan418, mµ vÒ vÊn ®Ò ®ã th× nh©n vËt Vin- C.M. cña anh hem quý hãa Êy nhÊt ®Þnh sÏ lµm cho chóng ta bÞ « nhôc, nÕu nh­ kh«ng lµm cho «ng ta tØnh ngé ra ®«i chót. Víi tµi n¨ng lõng lÉy C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay cña «ng ta trong viÖc m¾c sai lÇm th× trong vÊn ®Ò nµy cã thÓ chê "Der Briefwechsel zwischen F.Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc ®îi nhiÒu ®iÒu, v¶ l¹i giê ®©y mäi chuyÖn cßn ë phÝa tr­íc. TÊt und K.Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 nhiªn, chóng ta chØ cã thÓ kiÒm chÕ «ng ta kh«ng m¾c ph¶i nh÷ng sai lÇm nghiªm träng nhÊt, nh­ng l¸ th­ cña «ng Êy viÕt ë Viªn4* vµ sù giao du cña «ng Êy víi ph¸i liªn bang chñ nghÜa, tøc lµ víi Gruyn (!!) th× ®· lµ mét sai lÇm ®ñ nghiªm träng råi. V× vËy, t«i chØ cã thÓ ®­a ra cho «ng Êy hai chØ dÉn chñ yÕu: 1) cÇn nh×n nhËn c¸c 218 sù kiÖn vµ hËu qu¶ cña n¨m 1866 kh«ng ®¬n gi¶n tõ khÝa c¹nh ¡ng-ghen göi M¸c tiªu cùc, nghÜa lµ tõ khÝa c¹nh ph¶n ®éng, mµ tõ khÝa c¹nh phª ë Lu©n §«n ph¸n (dÜ nhiªn, ®iÒu nµy sÏ khã kh¨n ®èi víi «ng Êy), vµ 2) cÇn ®¶ kÝch c¸c kÎ thï cña Bi-xm¸c mét c¸ch còng m¹nh mÏ nh­ khi ®¶ kÝch b¶n th©n Bi-xm¸c, bëi v× c¶ bän Êy n÷a còng ch¼ng cã gi¸ trÞ Man-se-xt¬, ngµy 19 th¸ng Ch¹p g×. Anh thÊy ®Êy, «ng ta ®· sa vµo c©u chuyÖn tåi tÖ nh­ thÕ nµo 1867 cïng víi Gruyn vµ ®ång bän. SÏ lµ mét th¾ng lîi thËt sù cho Mo-r¬ th©n mÕn! ______________________________________________________________ 2* TÊt nhiªn, viÖc trao ®æi th­ tõ víi nh©n vËt Vin-hem quý ho¸ 1* Xem tËp nµy, tr. 524-526. ______________________________________________________________ 2* - V. LÝp-nÕch. "T«i ®· nãi g× t¹i "quèc héi" ë BÐc-lin" 1* 3* G¬-t¬. "Trän vÑn" - "Demokratisches Wochenblatt" 2* 4* - L Ýp-nÕch - Xem tËp nµy, tr. 572, 584.
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 590 591 Bi-xm¸c, nÕu nh­ chóng ta hoÆc nh÷ng ng­êi theo chóng ta l¹i ký kÕt liªn minh víi bän v« l¹i « hîp ®ã! ChØ cßn cã c¸ch lµ chê xem ®iÒu g× sÏ x¶y ra tiÕp. Hµnh ®éng ngu xuÈn ë ClÐc-ke-nu-ª-l¬415 râ rµng lµ viÖc lµm cña mét sè nh÷ng kÎ cuång tÝn ®Çu ãc h¹n chÕ; ®iÒu bÊt h¹nh cña tÊt c¶ c¸c vô ©m m­u lµ ë chç chóng ®Òu dÉn ®Õn nh÷ng ®iÒu ngu xuÈn t­¬ng tù, v× "cÇn ph¶i lµm mét ®iÒu g× ®ã, cÇn ph¶i thùc hiÖn mét chuyÖn g× ®ã". §Æc biÖt lµ ë Mü cã kh«ng Ýt nh÷ng sù bµn t¸n lung tung vÒ c¸c vô næ vµ ®èt ph¸, vËy mµ l¹i xuÊt hiÖn nh÷ng kÎ ngu si nµo ®ã vµ ph¹m ph¶i nh÷ng ®iÒu ngu ngèc nh­ vËy. Tuy nhiªn, PhÇn thø hai nh÷ng kÎ ¨n thÞt ng­êi Êy phÇn lín bän hä l¹i lµ nh÷ng kÎ ®¹i hÌn nh¸t, nh­ «ng A-lin; râ rµng con ng­êi nµy ®· kÞp trë thµnh nh©n chøng cña vô luËn téi. Ngoµi ra, ý t­ëng muèn gi¶i phãng Ai-r¬-len Th­ cña C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen b»ng c¸ch ®èt ph¸ mét hiÖu may ë Lu©n §«n lµ c¸i t­ t­ëng g× vËy! göi c¸c nh©n vËt kh¸c Anh ®· ®äc hay ch­a vÒ nh÷ng lêi tuyªn bè däa dÉm cña ng­êi Nga ("Ng­êi tµn tËt Nga") nãi r»ng sù liªn minh gi÷a n­íc Ph¸p vµ n­íc ¸o sÏ lµm cho kh«ng thÓ cã hßa b×nh ë ch©u ¢u ®­îc, v× sù Th¸ng M­êi 1864 - th¸ng Ch¹p 1867 liªn minh Êy sÏ c¶n trë viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò §øc, I-ta-li-a vµ ph­¬ng §«ng419? ThËt lµ tuyÖt. Râ rµng lµ hiÖn nay Bi-xm¸c vµ Goãc-tra-cèp muèn chuyÓn sang tÊn c«ng. Anh b¹n LÝp-pª cña anh ®· bÞ ®em lµm vËt hy sinh ®Ó d©ng tÕ c¸c vong linh c¸c vÞ qu©n v­¬ng ®· bÞ mÊt l·nh ®Þa420 - sù tõ chøc cña «ng ta lµ c¸i gi¸ ®Ó tr¶ cho viÖc ph¸i d©n téc - tù do chñ nghÜa ®· tõ bá hµnh ®éng ph¶n ®èi vô tµi trî hai m­¬i nh¨m triÖu dµnh cho nh©n vËt Vªn-ph¬ vµ nh©n vËt ë Na-xau1*. T«i göi lêi th¨m tèt ®Ñp nhÊt tíi ph¸i n÷. Ph.¡. cña anh C«ng bè lÇn ®Çu cã l­îc bít trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay "Der Briefwechsel zwischen F.Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc K.Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913; c«ng bè toµn v¨n trong Marx-Engels Gesamtausgabe. Dritte Abteilung, Bd. 3, 1930 vµ b»ng tiÕng Nga trong C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt, t.XXIII, 1930 ______________________________________________________________ 1* - Ghª-oãc V. vµ A-®«n-ph¬, quËn c«ng Na-xau.
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 592 M¸c göi c¸c Clinh-x¬, 4 th¸ng M­êi 1864 M¸c göi c¸c Clinh-x¬, 4 th¸ng M­êi 1864 593 ý nhËn chøc vô chñ tÞch kh«ng1*. T«i ®· tr¶ lêi r»ng viÖc ®ã kh«ng thÓ ®­îc, bëi v× ®Õn nay t«i vÉn ch­a cã ®­îc quyÒn c­ tró t¹i Phæ 2* . Cã lÏ sÏ lµ mét hµnh ®éng biÓu thÞ tèt cña ®¶ng võa chèng l¹i N¨m 1864 chÝnh phñ Phæ võa chèng l¹i giai cÊp t­ s¶n, nÕu nh­ ®¹i héi c«ng nh©n bÇu t«i, sau ®ã trong mét bøc th­ ngá t«i sÏ tuyªn bè lµ t¹i sao t«i kh«ng thÓ chÊp nhËn viÖc bÇu Êy ®­îc. B­íc ®i nh­ vËy sÏ ®Æc biÖt quan träng do nguyªn nh©n sau ®©y. Ngµy 28 th¸ng ChÝn t¹i ®©y, t¹i Lu©n §«n ®· triÖu tËp cuéc häp c«ng khai réng lín cña c«ng nh©n, c¸c c«ng nh©n Anh, §øc, Ph¸p vµ I-ta-li-a ®· gÆp 1 nhau. C«ng nh©n Pa-ri ngoµi ra cßn cö thªm ®oµn ®¹i biÓu cña M¸c göi c¸c Clinh-x¬ m×nh, cÇm ®Çu lµ T«-lanh, ng­êi mµ giai cÊp c«ng nh©n Pa-ri ®Ò ë D«-lin-ghen cö vµo Héi ®ång lËp ph¸p10 t¹i cuéc bá phiÕu gÇn ®©y. T¹i cuéc häp nµy ng­êi ta ®· bÇu ra ñy ban - ñy ban quèc tÕ ®¹i diÖn cho quyÒn lîi cña c«ng nh©n, ñy ban nµy cã liªn hÖ trùc tiÕp [ B¶n nh¸p] Lu©n §«n, 4 th¸ng M­êi 1864 1, Modena Villas, Maitland Park, víi c«ng nh©n Pa-ri vµ trong thµnh phÇn cña nã cã c¶ c¸c thñ lÜnh Haverstock Hill cña c«ng nh©n Lu©n §«n. T«i ®­îc bÇu lµm ®¹i diÖn cho c«ng nh©n §øc (cïng víi t«i cßn cã c¶ anh thî may Õch-ca-ri-ót, b¹n cò cña t«i) 3*. Nh­ vËy lµ nÕu t«i ®­îc ®¹i héi §øc bÇu th× mÆc dï t¹m thêi B¹n th©n mÕn! hiÖn nay t«i buéc ph¶i tõ chèi viÖc bÇu ®ã, - th× ñy ban vµ sau ®ã giai T«i rÊt lÊy lµm phÊn khëi nhËn ®­îc tin tøc cña nhãm c«ng cÊp c«ng nh©n ë Lu©n §«n vµ Pa-ri sÏ xem xÐt viÖc ®ã nh­ mét sù nh©n vïng Ranh trong th­ cña Ngµi ®Ò ngµy 28 th¸ng ChÝn. biÓu thÞ cña c«ng nh©n §øc. B. BÕch-c¬ hay lµ M. HÐt-x¬? T«i biÕt c¶ hai ng­êi Êy; c¶ hai Sang n¨m ñy ban sÏ triÖu tËp §¹i héi c«ng nh©n quèc tÕ ë ®Òu lµ nh÷ng ng­êi tham gia phong trµo tõ l©u l¾m råi. C¶ hai ®Òu Bruy-xen. §¸ng tiÕc lµ t«i kh«ng thÓ trùc tiÕp tham gia ®­îc, v× lµ nh÷ng ng­êi trung thùc. Kh«ng mét ai trong sè hä cã kh¶ n¨ng cho ®Õn nay t«i vÉn bÞ cÊm nhËp c¶nh vµo c¸i quèc gia mÉu mùc ®ã l·nh ®¹o mét phong trµo ®¸ng kÓ nµo. BÕch-c¬ thùc chÊt lµ con ______________________________________________________________ ng­êi yÕu ®uèi, cßn HÐc-s¬ lµ con ng­êi cã c¸i ®Çu lÈn thÈn. V× thÕ 1* L iªn minh c«ng nh©n toµn n­íc §øc. viÖc lùa chän gi÷a hai ng­êi thËt lµ khã. H¬n n÷a, t«i cho r»ng c¸c 2* T iÕp ®ã trong b¶n nh¸p lµ ®o¹n ®· bÞ xãa ®i sau ®©y: "Ngoµi ra, nÕu nh­ t«i vÞ chän ai trong sè hä th× ®iÒu ®ã hoµn toµn kh«ng quan träng, bëi ®øng ®Çu th× chÝnh phñ sÏ cÊm toµn bé chuyÖn ®ã ngay lËp tøc". v× vµo thêi ®iÓm quyÕt ®Þnh sÏ t×m ra nh÷ng ng­êi cÇn thiÕt421. 3* T iÕp ®ã trong b¶n nh¸p lµ ®o¹n ®· bÞ xãa ®i sau ®©y: "®Ó liªn hÖ phong trµo Ng­êi ta vÉn th­êng hái t«i, vÝ dô nh­ ë BÐc-lin, liÖu t«i cã ®ång c«ng nh©n §øc víi phong trµo Anh".
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 594 M¸c göi X«-phi-a H¸t-tx¬-phen, 16 th¸ng M­êi 1864 ¡ng-ghen göi HÐc-man ¡ng-ghen, 2 th¸ng M­êi mét 1864 595 - BØ, còng nh­ vµo n­íc Ph¸p vµ n­íc §øc. T«i sÏ göi cho Ngµi mét sè b¶n cña "Tuyªn ng«n"1* ngay khi cã dÞp ch¾c ch¾n. Bøc th­ nµy, Ngµi nhËn ®­îc qua mét trong nh÷ng ng­êi b¹n ë B¸c-men cña t«i2*. 2 T«i èm suèt n¨m qua (môn nhät ®· hµnh h¹ t«i). NÕu nh­ M¸c göi X«-phi-a H¸t-tx¬-phen kh«ng v× chuyÖn ®ã th× t¸c phÈm vÒ kinh tÕ chÝnh trÞ cña t«i, cuèn ë BÐc-lin "T­ b¶n", ®· ®­îc xuÊt b¶n råi. T«i hy väng lµ vµi th¸ng n÷a cuèi cïng råi còng sÏ kÕt thóc nã vµ sÏ gi¸ng cho bän t­ s¶n mét ®ßn vÒ mÆt lý luËn, qua ®ã chóng kh«ng bao giê håi tØnh l¹i ®­îc. L u©n §«n, 16 th¸ng M­êi 1864 Modena Villas, Maitland Park, Chóc Ngµi m¹nh khoÎ vµ ®õng nghi ngê g× lµ giai cÊp c«ng Haverstock Hill nh©n lu«n t×m thÊy ë t«i mét chiÕn sÜ trung thµnh vµ tiªn phong. B¸ t­íc phu nh©n th©n mÕn! C.M. cña Ngµi Trong mÊy tuÇn võa qua t«i èm nghiªm träng ®Õn møc buéc ph¶i n»m trªn gi­êng bÖnh, v× vËy ®¸ng tiÕc lµ ph¶i tr× ho·n ®Õn C«ng bè lÇn ®Çu b»ng tiÕng Nga trong In theo b¶n viÕt tay h«m nay míi tr¶ lêi bøc th­ ®Çy thÞnh t×nh cña Bµ ®Ò ngµy 1 th¸ng t¹p chÝ "B«n-sª-vÝch", sè 8, 1939 Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc M­êi. Xin bµ h·y tin t«i, t«i vÉn kh«ng thÓ nµo cam nhËn víi sù ra ®i cña L¸t-xan nh­ mét fait accompli 1* ! Tr­íc m¾t t«i anh Êy vÉn lµ mét chµng trai ®Çy søc sèng vµ søc m¹nh tinh thÇn, ®Çy nghÞ lùc vµ kÕ ho¹ch, thÕ mµ giê ®©y bçng nhiªn anh Êy ®· lÆng thinh vµ ngõng thë - t«i kh«ng thÓ hiÓu ®­îc sù ®ét biÕn ®ã vµ sù cè x¶y ra ®Ì nÆng lªn t«i nh­ mét c¬n ¸c méng n·o nÒ. Bµ hoµn toµn ®óng khi cho r»ng ngoµi t«i ra kh«ng ai cã thÓ ®¸nh gi¸ hÕt ®­îc phÈm chÊt to lín vµ quan träng trong ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ 1* C .M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. "Tuyªn ng«n cña §¶ng céng s¶n" 1* 2* TiÕp ®ã trong b¶n nh¸p lµ ®o¹n ®· bÞ xo¸ ®i sau ®©y: "C. Di-ben tõ B¸c-men". - viÖc ®· råi.
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 596 ¡ng-ghen göi HÐc-man ¡ng-ghen, 2 th¸ng M­êi mét 1864 ¡ng-ghen göi HÐc-man ¡ng-ghen, 2 th¸ng M­êi mét 1864 597 con ng­êi L¸t-xan. B¶n th©n anh Êy còng hiÓu râ ®iÒu ®ã, nã ®­îc R­îu vang nh·n hiÖu Ni-r«-st©y hoµn toµn kh«ng dïng ®­îc. thÓ hiÖn qua nh÷ng bøc th­ anh Êy göi cho t«i. Khi mµ viÖc trao R­îu göi ®Õn ®©y, nh­ng ch¾c ch¾n bÞ háng: vÞ cña nã hoµn toµn ®æi th­ tõ gi÷a chóng t«i ch­a bÞ gi¸n ®o¹n, t«i lu«n lu«n ph¸t biÓu kh«ng gièng ë chç c¸c em, cho nªn sau nµy anh sÏ h¹n chÕ ®Æt mua víi anh Êy, mét mÆt, sù thõa nhËn nång nhiÖt nhÊt cña t«i ®èi víi lo¹i r­îu nµy. nh÷ng phÈm chÊt cña anh Êy, mÆt kh¸c, t«i lu«n lu«n th¼ng th¾n Theo anh, khñng ho¶ng vÒ tiÒn tÖ ®· qua råi. Cã thÓ cßn cã ba nãi lªn nh÷ng nhËn xÐt phª ph¸n cña t«i ®èi víi tÊt c¶ nh÷ng g× mµ nguyªn nh©n sÏ ¶nh h­ëng. t«i cho lµ sai lÇm. 1) Cã thÓ cã nh÷ng vô ph¸ s¶n lín v× nh÷ng tin tøc bÊt lîi tõ Ên Qua mét trong nh÷ng bøc th­ gÇn ®©y anh Êy göi cho t«i, anh §é. Nh­ng nh÷ng nh©n vËt quan t©m nhiÒu h¬n c¶ th× kh«ng chê Êy ®· bµy tá, mét c¸ch hå hëi vèn cã, sù hµi lßng mµ viÖc ®ã ®· ®îi nh÷ng tin tøc nh­ thÕ. Ên §é ®· tr¶i qua thêi kú khñng ho¶ng mang l¹i cho anh Êy. Nh­ng kh«ng hÒ lÖ thuéc vµo nh÷ng kh¶ cña m×nh tõ håi mïa xu©n, khi mµ tû suÊt chiÕt khÊu ë Bom-bay n¨ng s¸ng t¹o cña anh Êy, t«i c¶m thÊy cã sù g¾n bã riªng ®èi víi lµ 32%. anh Êy. §iÒu ®¸ng tr¸ch h¬n c¶ lµ hai chóng t«i lóc nµo còng giÊu nhau ®iÒu ®ã, t­ëng chõng nh­ cã ý hy väng sèng vÜnh viÔn...1* 2) ViÖc nhËp b«ng vµo Li-víc-pun kh¸ lín, kho¶ng 100000 kÝp trong mçi tuÇn, do ®ã cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh tÝnh to¸n ngay ®èi víi nhiÒu hîp ®ång nhËp bÞ thua lç, vµ c¸i ®ã sÏ kÐo theo sù ph¸ C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn: Ph.L¸t-xan. In theo cuèn s¸ch "Nachgelassene Briefe und Schriften". Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc s¶n. Nh­ng nguy c¬ ®ã cã lÏ ®· qua råi. Ng­êi Li-víc-pun biÕt r»ng Bd.III, Stuttgart - Berlin, 1922 In b»ng tiÕng Nga lÇn ®Çu hä ®· qu¸ sa lÇy vµo viÖc ®Çu c¬, vµ v× thÕ hä ®èi víi nhau rÊt réng l­îng. Ai kh«ng thÓ tr¶ hÕt toµn bé kho¶n chªnh lÖch v× thua lç cña hä, th× ng­êi ®ã ®Ò nghÞ tr¶ mét phÇn th«i, trong ®¹i ®a sè c¸c 3 tr­êng hîp hai bªn ®Òu ®i ®Õn tháa thuËn. H¬n n÷a, c¸c l« hµng ¡ng-ghen göi HÐc-man ¡ng-ghen ®ang nhËp kh«ng lín l¾m, do ®ã hoµn toµn cã thÓ hy väng r»ng ë B¸c-men b«ng nhËp qua ®­êng biÓn (400000 kÝp nhËp tõ Ên §é vµ Trung Quèc) ch¾c sÏ tíi dÇn dÇn vµ sÏ kh«ng g©y nªn nh÷ng sù chÊn ®éng to lín. Man-se-xt¬, 2 th¸ng M­êi mét ViÖc c¶i thiÖn døt kho¸t trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ viÖc kh«i 1864 phôc l¹i lßng tin lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¶ hai ® iÓm ®ã. HÐc-man th©n mÕn! 3) NÕu nh­ Lin-c«n kh«ng ®­îc t¸i ®¾c cö ë Mü. Nh­ng ______________________________________________________________ viÖc t¸i ®¾c cö cña «ng ta cã thÓ tin t­ëng ®­îc, bëi v× nãi chung, ë 1* Mü cã thÓ tin vµo mét ®iÒu g× ®ã. T«i cho r»ng ®iÒu §o¹n cuèi bøc th­ bÞ mÊt.
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 598 ¡ng-ghen göi V©y-®¬-mai-¬, 24 th¸ng M­êi mét 1864 ¡ ng-ghen göi V©y-®¬-mai-¬, 24 th¸ng M­êi mét 1864 599 k h«ng nghi ngê g× n÷a lµ chiÕn tranh sÏ tiÕp tôc cho ®Õn khi hoµn hoÆc Li-víc-pun. §iÒu ®ã cã thÓ t¹m thêi l¹i lµm gi¶m phÇn nµo toµn chiÕn th¾ng miÒn Nam, kh«ng phô thuéc vµo ®iÒu ai sÏ lµ gi¸ ë chç chóng ta, nh­ng ch­a ch¾c ®iÒu ®ã sÏ kÐo dµi vµ cã ¶nh tæng thèng. Nh­ng nÕu M¸c-Clª-lan ®¾c cö th× t×nh tr¹ng do dù h­ëng lín. Dï sao ®i ch¨ng n÷a, nÕu c¨n cø vµo sù tÝnh to¸n nh­ ph¶i kÐo dµi Ýt ra lµ nöa n¨m, cho ®Õn khi biÕt râ ®­îc ®­êng lèi vËy mµ ®Çu c¬ th× sÏ lµ sai lÇm. Nh­ng mÆt kh¸c, anh tin t­ëng cña «ng ta ra sao. Nh­ng cø xÐt theo t×nh h×nh bÇu cö ë c¸c bang ch¾c ch¾n r»ng mäi ý ®å nhanh chãng n©ng gi¸ sÏ bÞ thÊt b¹i ngay kh¸c nhau diÔn ra nh­ thÕ nµo th× kh«ng thÓ cã chuyÖn Êy ®­îc. v× kh¸ch hµng ë ®©y vµ v× t×nh tr¹ng cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ. §iÒu 1 nµy ®· thÊy ngay tõ h«m qua. Gi¸ b«ng t¨ng 3 - 3 /2 pen-ni so víi KÕt côc cña toµn bé sù kiÖn theo t«i lµ nh­ sau: râ rµng lµ cuéc ®iÓm thÊp nhÊt, sîi b«ng - t¨ng 1 pen-ni, trong mét vµi tr­êng hîp chiÕn tranh ë Mü sÏ kÐo dµi tíi cuèi n¨m sau vµ kÕt thóc b»ng 1 t¨ng 1 /2 p en-ni. H«m qua c¸c chñ x­ëng kÐo sîi ®ßi t¨ng tiÕp nh÷ng vô tËp kÝch c­íp ph¸ cña nh÷ng to¸n phØ miÒn Nam nh­ ®· x¶y ra ë Na-pl¬ hai n¨m tr­íc ®©y422, ®ång thêi ch¾c ch¾n sÏ cã kho¶ng 1 pen-ni n÷a vµ t×nh h×nh...1* nhiÒu b«ng bÞ ®èt s¹ch. Do ®ã, chóng ta chØ cã thÓ dùa vµo nguån b«ng n¨m ngo¸i. Sù cung cÊp tõ nh÷ng nguån ®ã t¨ng chËm. V× C«ng bè lÇn ®Çu trong t¹p chÝ In theo b¶n viÕt tay nhu cÇu ngµy cµng gi¶m do gi¸ c¶ cao, cho nªn l­îng dù tr÷ thµnh "Deutsche Revue", Jg. 46, Bd. II, 1921 Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc phÈm, kÓ c¶ sè hiÖn ®ang n»m trong tay nh÷ng ng­êi tiªu dïng kh¸c nhau, hiÖn nay hoµn toµn kh«ng ®¸ng kÓ; nh­ng ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu th× ph¶i cã mét sè l­îng rÊt lín hµng v¶i b«ng, vµ v× thÕ, anh cho r»ng viÖc t¨ng nhu cÇu hoµn toµn cã thÓ ®iÒu hßa viÖc t¨ng cung cÊp nguyªn liÖu b«ng, v× vËy trong t­¬ng lai gi¸ c¶ kh«ng 4 nh÷ng kh«ng h¹, mµ ng­îc l¹i, cho ®Õn tËn mïa hÌ sang n¨m nãi ¡ng-ghen göi I-«-xÝp V©y-®¬-mai-¬423 chung gi¸ ë ®©y sÏ t¨ng. ë Xanh-lu-Ýt Trong thêi kú khñng ho¶ng tiÒn tÖ gi¸ b«ng ®­îc x¸c ®Þnh kh«ng ph¶i bëi t×nh h×nh lµm ¨n trªn thÞ tr­êng b«ng, mµ bëi t×nh Man-se-xt¬, 24 th¸ng M­êi mét h×nh chung cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ. Anh cho r»ng t×nh tr¹ng ®ã hiÖn 1864 nay ®· chÊm døt vµ gi¸ c¶, nh­ th­êng lÖ, sÏ l¹i ®­îc x¸c ®Þnh b»ng cung cÇu; trong tr­êng hîp nh­ vËy, khi t×nh h×nh thÞ tr­êng V©y-®¬-mai-¬ th©n mÕn! b×nh th­êng, khi tr÷ l­îng hoµn toµn thiÕu vµ gi¸ c¶ hiÖn nay T«i rÊt vui s­íng v× cuèi cïng anh còng l¹i tin cho biÕt vÒ t­¬ng ®èi h¹, cã thÓ hy väng r»ng c«ng viÖc lµm ¨n sÏ khÊm kh¸ vµ anh. Trong suèt mÊy n¨m qua chóng ta kh«ng cã ®Þa chØ cña anh, nãi chung gi¸ sÏ t¨ng. ______________________________________________________________ Cã thÓ cßn cã nh÷ng có sèc riªng lÎ tiÕp sau, vÝ dô nh­ tõ Ên §é 1* §o¹n cuèi bøc th­ bÞ mÊt.
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 600 ¡ng-ghen göi V©y-®¬-mai-¬, 24 th¸ng M­êi mét 1864 ¡ ng-ghen göi V©y-®¬-mai-¬, 24 th¸ng M­êi mét 1864 601 c¸i g× ®ã hiÖn thùc55. nÕu kh«ng lÏ ra anh ®· nhËn ®­îc tin tøc cña t«i sím h¬n nhiÒu. §Þa chØ cña t«i vÉn lµ Ðc-men vµ ¡ng-ghen; nã sÏ kh«ng thay ®æi Ch¾c anh ®· nghe tin lµ Lu-pu-x¬1* ®¸ng th­¬ng cña chóng ta trong mét thêi gian n÷a, cã thÓ lµ n¨m n¨m, nÕu nh­ ë §øc sÏ ®· mÊt ë ®©y vµo h«m 9 th¸ng N¨m n¨m nay. Sù tæn thÊt Êy ®èi kh«ng x¶y ra sù kiÖn g×. §Þa chØ cña M¸c - 1, Modena Villas, víi ®¶ng cã mét ý nghÜa hoµn toµn kh¸c so víi c¸i chÕt cña L¸t- Maitland Park, Haverstock Hill, London nh­ng chØ ®¬n gi¶n ®Ò göi xan. Chóng ta sÏ kh«ng bao giê cã ®­îc mét con ng­êi kh¸c kiªn tiÕn sÜ M¸c ë Lu©n §«n, cïng l¾m còng cã thÓ ®Õn tay anh Êy ®­îc. c­êng cøng r¾n v÷ng vµng nh­ vËy, mét con ng­êi biÕt c¸ch khÐo tiÕp cËn víi quÇn chóng nh­ vËy vµ vµo nh÷ng lóc khã kh¨n nhÊt Con lîn bÐ bÐo mÉm Blin-®¬, ë t¹i ch©u ¢u ®©y còng nh­ ë phÝa lu«n lu«n cã mÆt ë vÞ trÝ cÇn thiÕt. Suèt c¶ th¸ng trêi anh Êy bÞ bªn kia ®¹i d­¬ng, cè leo vµo nh÷ng n¬i cã thÓ ®­îc, - ®ã lµ viÖc nh÷ng c¬n ®au ®Çu khñng khiÕp; «ng b¸c sÜ ng­êi §øc ®iÒu trÞ cho gi¶i trÝ duy nhÊt cßn l¹i cña kÎ hÌn h¹ nµy. H¾n lao theo viÖc nµy anh Êy l¹i kh«ng chó ý ®Õn ®iÒu ®ã, cuèi cïng do ¸p huyÕt t¨ng víi sù h¨ng say xøng ®¸ng dïng vµo viÖc tèt h¬n vµ ®¹t hiÖu qu¶ qu¸ cao ®· lµm cho m¹ch m¸u ë n·o vì tung ra. Anh Êy dÇn dÇn lín h¬n. ThÕ nh­ng, tõ håi M¸c cho¶ng cho h¾n mét trËn nªn th©n bÊt tØnh vµ sau 10 ngµy anh Êy ®· mÊt. trong bµi "Göi ngµi Ph«-gt¬" th× anh ta cè tr¸nh xa chóng t«i. ë c h©u ¢u hiÖn nay lµ thêi ®iÓm ch¸n ch­êng. Vô ®µn ¸p Cßn vÒ viÖc L¸t-xan lµm duyªn víi Bi-xm¸c th× kh«ng thÓ chèi cuéc khëi nghÜa ë Ba Lan 18 l µ sù kiÖn ®¸ng kÓ cuèi cïng; nhê c·i ®­îc. Nh÷ng g× mµ Blin-®¬ trÝch dÉn, qu¶ lµ L¸t-xan ®· ph¸t sù hç trî cña m×nh vµo vô nµy Bi-xm¸c ®· ®­îc Nga hoµng 2* biÓu trong lêi biÖn hé cña m×nh ë §uy-xen-®oãc-ph¬ vµ thËm chÝ cho phÐp chiÕm Slª-d¬-vÝch - H«n-stai-n¬ cña ng­êi §an cßn cho phÐp ®¨ng t¶i, v× vËy kh«ng cßn biÕt lµm c¸ch nµo kh¸c M¹ch. Ph¶i cßn l©u Ba Lan míi cã thÓ ®øng lªn ®­îc, thËm n÷a6. L¸t-xan, víi nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt cña m×nh vèn cã th¸i ®é chÝ víi sù hç trî tõ bªn ngoµi, thÕ nh­ng chóng ta rÊt cÇn Ba nÓ v× cña ng­êi Do Th¸i ®èi víi thµnh tùu chèc l¸t; do ®ã anh ta Lan. Lçi trong vô nµy lµ sù ®Óu c¸ng cña nh÷ng kÎ phi-li- kh«ng thÓ kh«ng tá ra t«n sïng Lu-i B«-na-p¸c-t¬ vµ kh«ng thÓ xtanh t­ s¶n §øc; nÕu nh­ nh÷ng kÎ sóc sinh Êy t¹i nghÞ viÖn kh«ng ph¸t biÓu mét c¸ch c«ng khai nh÷ng nguyªn t¾c cña B«-na- §øc tá ra quan t©m vµ dòng c¶m h¬n, th× mäi viÖc sÏ cã thÓ p¸c-t¬, nh­ anh ta ®· lµm. §èi víi nh÷ng ai biÕt râ anh ta th× ®iÒu ®ã tèt h¬n - n­íc ¸ o bÊt kú lóc nµo còng s½n sµng lªn tiÕng b¶o kh«ng ph¶i lµ sù thËt duy nhÊt. Anh cã thÓ t­ëng t­îng ®­îc r»ng ®iÒu vÖ Ba Lan, c¶n trë viÖc nµy chØ lµ lËp tr­êng cña Phæ vµ sù ®ã ®èi víi chóng t«i khã chÞu ®Õn møc nµo, ®èi víi con lîn Blin-®¬ th× ph¶n béi cña ngµi B«-na-p¸c-t¬, con ng­êi ®ã ®­¬ng nhiªn ®ã l¹i lµ cña quý thùc sù. ChØ riªng sù viÖc Êy còng ®· ®ñ ®Ó chóng t«i lµ cã ý ®Þnh thùc hiÖn nh÷ng lêi høa ®èi víi ng­êi Ba Lan chØ víi ®iÒu kiÖn nÕu nh­ «ng ta cã thÓ hµnh ®éng mét c¸ch ch¾c ch¾n, tøc kh«ng muèn cã c¸i g× chung víi toµn bé luËn ®iÖu tuyªn truyÒn cña lµ nÕu nh­ Phæ vµ ¸o ñng hé «ng ta. anh ta khi anh ta cßn sèng, nh­ng chóng t«i cßn cã nh÷ng lý do kh¸c. ThÕ nh­ng giê ®©y tÊt c¶ ®· lµ ______________________________________________________________ qu¸ khø vµ cÇn ph¶i lµm s¸ng tá xem luËn ®iÖu tuyªn truyÒn cña 1* - Vin-hem V«n-ph¬ 2* anh ta chØ lµ mét c¬n bét ph¸t nhÊt thêi hay lµ ®»ng sau nã Èn mét - A-lÕch-xan-®r¬ II
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 602 ¡ng-ghen göi V©y-®¬-mai-¬, 24 th¸ng M­êi mét 1864 ¡ng-ghen göi V©y-®¬-mai-¬, 24 th¸ng M­êi mét 1864 603 Tuy vËy cuéc chiÕn tranh ®ang diÔn ra ë chç c¸c anh lµ mét vô cho nh÷ng ng­êi ñng hé mét ®¶ng nhÊt ®Þnh; miÒn Nam trong trong nh÷ng sù kiÖn träng ®¹i nhÊt mµ ng­êi ta cã thÓ tr¶i qua. hoµn c¶nh c¸ch m¹ng vµ d­íi chÕ ®é ®éc tµi qu©n sù ®· cã thÓ MÆc dï x¶y ra nhiÒu ®iÒu ngu xuÈn do qu©n ®éi miÒn B¾c g©y ra kh«ng cÇn tÝnh ®Õn viÖc ®ã. Mäi sai lÇm chÝnh tõ chç ®ã. T«i kh«ng (c¶ cña qu©n miÒn Nam còng kh«ng Ýt), dï sao ®ît tÊn c«ng, tuy phñ ®Þnh r»ng t­íng Li lµ t­íng giái nhÊt trong sè nh÷ng t­íng chËm, nh­ng tiÕn triÓn ch¾c ch¾n, vµ trong n¨m 1865 ch¾c ch¾n sÏ cña miÒn B¾c vµ nh÷ng chiÕn dÞch gÇn ®©y cña «ng ta xung quanh xuÊt hiÖn thêi ®iÓm, khi mµ cuéc kh¸ng cù cã tæ chøc cña miÒn khu ®ån tró Ri-s¬-m«n-®¬22 lµ mÉu mùc cho nghÖ thuËt qu©n sù Nam sÏ bÞ bÎ gÉy ngay lËp tøc vµ cuéc chiÕn sÏ mang d¹ng c­íp cao mµ rÊt cã thÓ d¹y cho hoµng tö næi tiÕng Phri-®rÝch C¸c-l¬ cña bãc gièng nh­ ®· x¶y ra ë cuéc chiÕn tranh C¸c-lèt ë T©y Ban Nha Phæ nhiÒu ®iÒu. Nh­ng nh÷ng cuéc tiÕn c«ng quyÕt liÖt cña Gran- 424 vµ míi ®©y ë Na-pl¬ . KÓ tõ khi tån t¹i c¸c quèc gia lín cho ®Õn t¬ vµ SÐc-man cuèi cïng ®· lµm cho toµn bé chiÕn l­îc Êy trë nay ch­a bao giê cã cuéc chiÕn tranh nh©n d©n tõ hai phÝa nh­ thµnh v« dông. Râ rµng lµ Gran-t¬ ®· n­íng mét sè l­îng nh©n vËy; kÕt côc cña nã ®­¬ng nhiªn sÏ x¸c ®Þnh t­¬ng lai cña toµn bé m¹ng khæng lå, nh­ng «ng ta cã thÓ nµo lµm kh¸c ®­îc? T«i kh«ng n­íc Mü cho hµng tr¨m n¨m tíi. ChØ cÇn chÕ ®é n« lÖ bÞ ®Ëp tan - h×nh dung ®­îc vÒ møc ®é ý thøc kû luËt cña qu©n ®éi c¸c anh, vÒ nh÷ng xiÒng xÝch vÜ ®¹i Êy ®ang k×m h·m sù ph¸t triÓn vÒ chÝnh trÞ tÝnh kiªn c­êng cña nã trong trËn chiÕn, vÒ kh¶ n¨ng vµ sù s½n vµ x· héi cña Mü - th× ®Êt n­íc sÏ cã mét sù t¨ng tr­ëng ®Õn møc sµng cña nã chÞu ®ùng mäi g¸nh nÆng cña chiÕn tranh vµ ®Æc biÖt chØ trong vßng thêi gian ng¾n nhÊt sÏ b¶o ®¶m cho nã mét ®Þa vÞ lµ vÒ t×nh tr¹ng tinh thÇn cña nã, tøc lµ cã thÓ yªu cÇu ®iÒu g× ë nã hoµn toµn kh¸c trong lÞch sö thÕ giíi, vµ qu©n ®éi, h¹m ®éi mµ mµ kh«ng lµm cho nã ng· lßng n¶n trÝ. CÇn ph¶i biÕt tÊt c¶ nh÷ng cuéc chiÕn mang l¹i cho n­íc nµy lóc ®ã sÏ nhanh chãng t×m ®­îc ®iÒu ®ã tr­íc khi cho phÐp m×nh xÐt ®o¸n, khi m×nh ®ang ë t¹i cho m×nh sù øng dông. phÝa bªn kia ®¹i d­¬ng, khi kh«ng cã ®ñ tin tøc vµ nh÷ng tÊm b¶n ThËt hoµn toµn dÔ hiÓu lµ t¹i sao miÒn B¾c vÊt v¶ l¾m ®å t­¬ng ®èi nghiªm chØnh. Cã mét ®iÒu mµ t«i cho r»ng kh«ng thÓ míi tæ chøc ®­îc cho m×nh mét qu©n ®éi vµ ®éi ngò t­íng nghi ngê lµ: qu©n ®éi hiÖn nay do SÐc-man chØ huy - lµ ®éi qu©n ­u lÜnh. TËp ®oµn thèng trÞ miÒn Nam ®· sím ®Æt d­íi sù l·nh tó nhÊt cña c¸c anh vµ v­ît tréi h¬n qu©n ®éi cña Hót, gièng nh­ ®¹o cña m×nh nh÷ng lùc l­îng qu©n sù nhá bÐ cña ®Êt n­íc, qu©n ®éi cña t­íng Li v­ît tréi so víi qu©n ®éi cña Gran-t¬. hä cung cÊp sÜ quan vµ h¬n thÕ n÷a ®· n¾m ®­îc c¸c kho vò Nh­ t«i ®­îc biÕt, ®iÒu lÖnh vµ chiÕn thuËt qu©n ®éi cña khÝ. MiÒn B¾c ngoµi c¶nh s¸t ra hoµn toµn kh«ng cã c¸n bé c¸c anh hoµn toµn du nhËp cña ng­êi Ph¸p, - nh­ vËy qu©n sù, trong khi ®ã miÒn Nam ®· huÊn luyÖn c¸n bé cña nguyªn t¾c tæ chøc c¬ b¶n cã lÏ lµ ®éi h×nh c¸ch nhau gi÷a c¸c trung ®éi. Ph¸o binh c¬ ®éng cña c¸c anh hiÖn giê ra sao? NÕu nh­ m×nh trong vßng nhiÒu n¨m liÒn. MiÒn Nam ngay tõ ®Çu ®· n¾m anh cã thÓ th«ng b¸o cho t«i sè liÖu vÒ nh÷ng vÊn ®Ò ®ã th× t«i rÊt ®­îc sè c­ d©n quen c­ìi ngùa ®Ó tæ chøc ra binh chñng khinh kþ, c¶m ¬n anh. trong khi ®ã miÒn B¾c vÒ mÆt nµy bÞ tôt hËu. MiÒn B¾c øng dông ChuyÖn g× x¶y ra víi An-nª-ke vÜ ®¹i? Sau khi anh ta suýt thua ph­¬ng ph¸p ®­îc miÒn Nam thùc hiÖn tõ l©u lµ ph©n chia chøc
nguon tai.lieu . vn
Chính trị học Báo chí - Truyền thông Xã hội học Giáo dục học Tâm lý học Lịch sử - Văn hoá Triết học Ngôn ngữ học Thư viện thông tin Văn học nước ngoài Ngư nghiệp Hành chính - Pháp luật Địa lý - Địa danh Văn học Việt nam Lịch sử Đảng CNXH - KH Tư Tưởng HCM Ngụ ngôn - Cổ tích Ca dao - Tục ngữ Hoá học Sinh học Y khoa - Dược Kinh tế học