1. Trang Chủ
  2. Triết học
  3. [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 31 phần 4

[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 31 phần 4

Trường phái Frankfurt chia rẽ với những người theo chủ nghĩa Marx thời kỳ đầu, gồm cả Lenin và những người Bolshevik ở nhiều khía cạnh quan trọng. Đầu tiên, thời ấy viết về sự gia tăng uy thế của chủ nghĩa Stalin, họ đã đưa ra những nghi ngờ về ý tưởng truyền thống Marxist về ý thức giai cấp của tầng lớp vô sản. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 342 M¸c göi ¡ng-ghen, 7 th¸ng T¸m 1866 ¡ng-ghen göi M¸c, 10 th¸ng T¸m 1866 343 v.v.1*; «

Thể loại Tài liệu miễn phí Triết học

Số trang 57

Ngày tạo 8/29/2018 8:26:45 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx -... (.pdf)

Xem mẫu

  1. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 342 M¸c göi ¡ng-ghen, 7 th¸ng T¸m 1866 ¡ng-ghen göi M¸c, 10 th¸ng T¸m 1866 343 v.v.1*; «ng ta cho r»ng do lo¹i chÊt ®Êt ­u tréi ë Nga mµ ng­êi Xla- t a th­êng nghÜ nh­ vËy, mµ ng­îc l¹i, nã t¹o ra sù thèng v¬ ë ®©y ®· bÞ T¸c-ta hãa vµ bÞ M«ng Cæ hãa; «ng ta cßn chøng nhÊt ®iÓn h×nh cña loµi. Ng­îc l¹i, nh÷ng h ×nh thµnh ® Þa minh («ng nµy sèng rÊt l©u ë ch©u Phi) r»ng, kiÓu chung cña ng­êi chÊt l¹i t ¹o ra n h÷ng sù kh¸c nhau (kh«ng ph¶i tù chóng, da ®en chØ lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh tho¸i hãa cña mét kiÓu cao mµ lµ trong t­ c¸ch lµ nÒn mãng chñ yÕu). B­íc tiÕn bé - ë h¬n. §¸c-uyn b­íc tiÕn ®ã chØ lµ thuÇn tuý ngÉu nhiªn - ë ®©y " Nh÷ng ®Ò ¸n cña con ng­êi mµ kh«ng ®Õm xØa ®Õn nh÷ng quy luËt vÜ b¾t nguån tõ sù tÊt yÕu, trªn c¬ së nh÷ng thêi kú ph¸t triÓn ®¹i cña tù nhiªn th× chØ ®em l¹i nh÷ng tai ho¹; b»ng chøng vÒ ®iÒu ®ã lµ cña tr¸i ®Êt. ë ® ©y sù tho¸i hãa - mµ §¸c-uyn kh«ng thÓ nh÷ng nç lùc cña c¸c Nga hoµng hßng biÕn d©n téc Ba Lan thµnh d©n téc gi¶i thÝch ®­îc - ®­îc gi¶i thÝch mét c¸ch ®¬n gi¶n; còng cã Nga... Trªn cïng mét miÕng ®Êt sÏ lÆp l¹i cïng mét lo¹i tÝnh c¸ch, cïng sù gi¶i thÝch ®¬n gi¶n vÒ hiÖn t­îng biÕn ®i nhanh chãng cña mét lo¹i kh¶ n¨ng. C«ng viÖc tµn ph¸ kh«ng thÓ kÐo dµi vÜnh viÔn, cßn sù nh÷ng h×nh thøc thuÇn tuý cã tÝnh chÊt qu¸ ®é so víi sù phôc h­ng th× vÜnh h»ng... §­êng ranh giíi thùc sù gi÷a mét bªn lµ c¸c ph¸t triÓn chËm ch¹p cña loµi, cho nªn nh÷ng khiÕm khuyÕt d©n téc Xla-v¬ vµ LÝt-va víi bªn kia lµ d©n téc Nga, - ®ã lµ giíi tuyÕn ®Þa cña khoa cæ sinh vËt häc, ®· g©y c¶n trë cho §¸c-uyn, th× l¹i lý chñ yÕu ch¹y ë phÝa b¾c c¸c l­u vùc s«ng Ni-ª-man vµ s«ng §¬-ni-e- lµ ®iÒu tÊt yÕu ë ®©y. TÝnh æn ®Þnh cña mét loµi ®· h×nh pr¬... VÒ phÝa nam giíi tuyÕn chñ yÕu nµy ta thÊy nh÷ng mÇm mèng vµ thµnh råi (ch­a kÓ ®Õn nh÷ng sai lÖch c¸ thÓ vµ v.v..) còng lµ nh÷ng kiÓu, ®Æc tr­ng cho khu vùc nµy, th× l¹i kh¸c vµ sÏ lu«n lu«n kh¸c víi nh÷ng mÇm mèng vµ nh÷ng kiÓu mÉu ®Æc tr­ng cho n­íc Nga" 261. quy luËt tÊt yÕu. ë ® ©y, ng­îc l¹i, hiÖn t­îng lai gièng - chÝnh hiÖn t­îng lai gièng nµy ®· t¹o ra bao nhiªu khã kh¨n Chµo anh. cho §¸c-uyn - chÝnh lµ chç dùa cña hÖ thèng, bëi v× ®· chøng minh ®­îc r»ng trªn thùc tÕ th× loµi chØ ®­îc cÊu t¹o nªn sau C.M. cña anh khi sù lai ghÐp víi c¸c loµi kh¸c th«i kh«ng t¹o ra c¸c thÕ hÖ con ch¸u n÷a hoÆc sù lai ghÐp kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc n÷a vµ v.v.. C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay "Der Briefwechsel zwischen F. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc Sù øng dông vµo lÞch sö vµ chÝnh trÞ ®­îc thùc hiÖn tèt h¬n vµ und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 phong phó h¬n lµ ë §¸c-uyn. §èi víi mét sè vÊn ®Ò, ch¼ng h¹n, vÊn ®Ò vÒ d©n téc v.v. th× ë ®©y lÇn ®Çu tiªn ®· cung cÊp mét c¬ së tù nhiªn. VÝ dô, «ng ta uèn n¾n nh©n vËt ng­êi Ba Lan lµ §u- khin-xki - nh×n chung, lý thuyÕt cña nh©n vËt nµy vÒ nh÷ng sù kh¸c nhau vÒ ®Þa lý gi÷a Nga vµ nh÷ng miÒn ®Êt T©y Xla-v¬ ®· ®­îc «ng ta x¸c nhËn - khi nªu lªn tÝnh ______________________________________________________________ chÊt sai lÇm trong ý kiÕn cña §u-khin-xki cho r»ng ng­êi Nga kh«ng ph¶i lµ ng­êi Xla-v¬, mµ nãi ®óng h¬n, hä lµ ng­êi T¸c-ta, 1* Xem tËp nµy, tr. 173 - 176.
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 344 ¡ng-ghen göi M¸c, 10 th¸ng T¸m 1866 ¡ng-ghen göi M¸c, 10 th¸ng T¸m 1866 345 nhiªn lµ t«i cã thÓ göi thªm 50 p.xt.; nh­ng b©y giê gi¸ b«ng l¹i h¹, cßn bøc th«ng ®iÖp cña B«-na-p¸c-t¬ vÒ ®­êng biªn giíi n¨m 1814262 ® · lµm cho c¸c phÇn tö phi-li-xtanh khiÕp sî, ®iÒu ®ã ¶nh h­ëng ®Õn c¸c b¶ng c©n ®èi. 125 Râ rµng lµ bøc c«ng hµm Êy cña B«-na-p¸c-t¬ cho thÊy r»ng ¡ng-ghen göi M¸c gi÷a h¾n vµ Bi-xm¸c ®· x¶y ra mét sù trôc trÆc. NÕu kh«ng th× yªu ë Lu©n §«n s¸ch ®ã dÜ nhiªn ®· kh«ng ®­îc nªu ra mét c¸ch th« lç vµ ®ét ngét nh­ thÕ vµ l¹i ®óng vµo mét thêi ®iÓm bÊt lîi nhÊt ®èi víi Bi-xm¸c. Kh«ng nghi ngê g× c¶, ®èi víi Bi-xm¸c th× viÖc thùc hiÖn yªu s¸ch Man-se-xt¬, ngµy 10 th¸ng T¸m 1866 Êy ch¼ng khã kh¨n g×, nh­ng trong lóc nµy lµm sao «ng ta cã thÓ lµm ®­îc viÖc nµy? Giíi qu©n nh©n mang t­ t­ëng chiÕn th¾ng sÏ Mo-r¬ th©n mÕn! nãi g× vÒ viÖc nµy? Cßn nghÞ viÖn §øc, c¶ l­ìng viÖn, c¶ c­ d©n T«i kh«ng biÕt liÖu t«i cã ph¶i chóc mõng hoµn toµn, chóc mõng Nam §øc n÷a sÏ nãi g×? Cßn con lõa giµ1* sÏ nãi g×, l·o ta giê ®©y mét nöa hay lµ hoµn toµn kh«ng chóc mõng nh©n viÖc "®Ýnh h«n tÊt nhiªn còng cã d¸ng vÎ ngèc nghÕch sung s­íng y nh­ con chã mét nöa" cña ch¸u Lau-ra. Nh­ng dï ng­êi ta cã cho phÐp chóc §i-®« cã bé l«ng ®en, tr¾ng cña t«i mçi khi nã ¨n no c¨ng bông, l·o mõng bao nhiªu ®i n÷a th× ®iÒu ®ã còng kh«ng liªn quan ®Õn chÊt ta tõng tuyªn bè sÏ kh«ng nh­êng mét tÊc ®Êt nµo cña n­íc §øc l­îng cña sù chóc mõng ®ã, v× vËy t«i chóc mõng tõ ®¸y lßng. v.v.. Cuèn s¸ch cña T¬-rª-m« gi¸ kho¶ng bao nhiªu?1* NÕu nã kh«ng C«ng v¨n khÈn lµ hµnh ®éng rÊt ngu xuÈn cña B«-na-p¸c-t¬, qu¸ ®¾t do cã c¸c h×nh vÏ minh häa hoÆc v× mét lý do kh¸c th× t«i nh­ng nh÷ng lêi la ã cña ph¸i ®èi lËp vµ ch¾c ch¾n c¶ cña qu©n ®éi sÏ mua cuèn s¸ch nµy, lóc ®ã anh sÏ kh«ng cÇn göi cho t«i n÷a. n÷a, hiÓn nhiªn ®· buéc h¾n ph¶i ®Èy m¹nh vÊn ®Ò. §iÒu ®ã cã thÓ §Ó lµm dÞu bít c¬n thÞnh né cña anh chñ hµng thÞt vµ mua thªm g©y hËu qu¶ rÊt nguy hiÓm ®èi víi h¾n. Bi-xm¸c giÊy dù tr÷, t«i göi cho anh hai tê ng©n phiÕu J/H 65865 vµ 66, mçi hoÆc sÏ nh­îng bé, vµ nh­ vËy hÔ cã kh¶ n¨ng lµ «ng ta sÏ buéc c¸i 5 p.xt., tæng céng lµ 10 p.xt., Man-se-xt¬, ngµy ph¶i khai chiÕn víi B«-na-p¸c-t¬ ®Ó phôc thï; hoÆc lµ «ng ta sÏ 30 th¸ng Giªng 1865. LÏ ra t«i s½n sµng b¶o ®¶m cho anh nhiÒu kh«ng thÓ nh©n nh­îng, khi ®ã th× sù viÖc sÏ dÉn ®Õn h¬n 200 p.xt., mçi n¨m, nh­ng tiÕc thay, t«i kh«ng cã chiÕn tranh sím h¬n. Trong c¶ hai tr­êng hîp B«-na-p¸c-t¬ ®iÒu kiÖn lµm viÖc ®ã. Khi nµo mäi chuyÖn diÔn ra tèt ®Ñp, th× dÜ ®Òu cã nguy c¬ sÏ buéc ph¶i tiÕn hµnh chiÕn tranh tr¸i víi ý muèn ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ 1* - P . T¬-rª-m«. "Nguån gèc vµ nh÷ng biÕn ®æi cña con ng­êi vµ cña c¸c ®éng 1* vËt kh¸c". - Vin-hem I.
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 346 M¸c göi ¡ng-ghen, 13 th¸ng T¸m 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 23 th¸ng T¸m 1866 347 cña m×nh vµ thiÕu sù chuÈn bÞ thÝch ®¸ng vÒ mÆt ngo¹i giao, thiÕu viÖc b¶o ®¶m cho m×nh cã nh÷ng ®ång minh, mét cuéc chiÕn tranh v× nh÷ng môc ®Ých x©m l¨ng ®­îc nãi ra mét c¸ch c«ng nhiªn. Tuy nhiªn, nhiÒu n¨m tr­íc ®©y Bi-xm¸c ®· tõng nãi víi Pla-tanh, bé tr­ëng ë Han-n«-v¬, r»ng «ng ta sÏ lµm cho n­íc §øc ph¶i khuÊt 126 phôc chiÕc mò s¾t Phæ, råi sau ®ã, ®Ó "®óc n­íc §øc thµnh mét M¸c göi ¡ng-ghen khèi thèng nhÊt", «ng ta sÏ tiÕn ®¸nh n­íc Ph¸p 263. ë Man-se-xt¬ ë ® ©y ng­êi ta ®ang cho l­u hµnh nh÷ng th«ng tri do Lª- pèc-c¬ phæ biÕn, trong ®ã kªu gäi h·y tham gia vµo buæi lÔ [Lu©n §«n], ngµy 13 th¸ng T¸m "chµo mõng Kin-ken" "nhµ th¬ vÜ ®¹i vµ nh©n vËt vÜ ®¹i", 1866 nh©n chuyÕn ®i cña nh©n vËt Gèt-phrÝt kh¶ kÝnh ®Õn Xuy- rÝch. T«i ®· tuyªn bè s½n sµng tham gia víi kho¶n tiÒn lµ mét PhrÕt th©n mÕn! ph¸c-tinh. Vµo thø b¶y, do ®Õn b­u ®iÖn chËm, nªn Len-khen1* ®· kh«ng Xin göi nh÷ng lêi chóc tèt ®Ñp nhÊt ®Õn chÞ vµ c¸c ch¸u g¸i cña kÞp göi ®i cho anh l¸ th­ nhá trong ®ã t«i thµnh thËt c¶m ¬n anh anh. vÒ kho¶n tiÒn 10 pao xtÐc-linh. Ph.¡. cña anh Anh ph¶i thø lçi vÒ viÖc h«m nay t«i hoµn toµn kh«ng viÕt th­ cho anh. T«i bÞ ch×m ngËp trong mét ®èng nh÷ng c«ng viÖc bËn rén kh«ng thÓ tr× ho·n ®­îc. H«m nay t«i ®· viÕt th­ cho La-ph¸c-g¬ C«ng bè lÇn ®Çu cã l­îc bít trong cuèn In theo b¶n viÕt tay mét l¸ th­ dµi b»ng tiÕng Ph¸p vµ ®· th«ng b¸o cho anh ta biÕt lµ s¸ch: "Der Briefwechsel zwischen Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc F. Engels und K. Marx". Bd. III, tr­íc khi tiÕp tôc c«ng viÖc nµy vµ thu xÕp døt ®iÓm c«ng viÖc Êy Stuttgart, 1913; c«ng bè toµn v¨n trong th× t«i ph¶i nhËn ®­îc nh÷ng d÷ kiÖn râ rµng do gia ®×nh anh ta Marx - Engels Gesamtausgabe. Dritte cung cÊp vÒ hoµn c¶nh vËt chÊt cña anh ta2*. L¸ th­ cña mét b¸c sÜ Abteilung, Bd. 3, 1930 vµ trong C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n næi tiÕng ë Pa-ri3* mµ anh ta ®­a cho t«i xem - nãi tèt vÒ anh ta. lÇn thø nhÊt, t.XXIII, 1930 §Çu ®Ò cuèn s¸ch: "P. T¬-rª-m«. Nguån gèc vµ nh÷ng biÕn ______________________________________________________________ 1* - Hª-lª-na §ª-mót. 2* Xem tËp nµy, tr. 722 - 724. 3* - Mu-a-len.
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 348 M¸c göi ¡ng-ghen, 23 th¸ng T¸m 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 26 th¸ng ChÝn 1866 349 ®æi cña con ng­êi vµ cña nh÷ng ®éng vËt kh¸c. PhÇn thø nhÊt. Pa- PhrÕt th©n mÕn! ri (nhµ xuÊt b¶n L. A-sÐt) 1865". PhÇn thø hai ch­a ®­îc xuÊt b¶n. H«m nay t«i chØ viÕt mÊy dßng th«i. VÊn ®Ò vÒ La-ph¸c-g¬ ®· Trong cuèn s¸ch nµy kh«ng cã biÓu ®å nµo c¶. C¸c b¶n ®å ®Þa chÊt cã tiÕn xa ®Õn møc lµ «ng giµ1* cña anh ta ®· tõ Boãc-®« viÕt th­ cho trong c¸c t¸c phÈm kh¸c còng cña t¸c gi¶ kÓ trªn. t«i ®Ò nghÞ gäi con trai cña «ng Êy lµ promesso sposo2* vµ nªu lªn T«i göi kÌm theo ®©y l¸ th­ cña LÝp-nÕch. T«i còng göi cho anh nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ rÊt thuËn lîi. Ngoµi ra, ®­¬ng nhiªn lµ c¸c sè tê b¸o cña anh Êy1*, nh÷ng sè b¸o Êy kh«ng ®¸ng gi¸ nöa La-ph¸c-g¬ cßn ph¶i hoµn thµnh kú thi lÊy b»ng b¸c sÜ ë Lu©n xu264. §«n, sau ®ã ë Pa-ri, råi míi nghÜ ®Õn chuyÖn lÊy vî. Theo ý nghÜa ®ã th× vÊn ®Ò ®· ®­îc gi¶i quyÕt. Nh­ng h«m qua t«i ®· th«ng b¸o Chµo anh cho anh chµng ng­êi lai cña chóng t«i r»ng nÕu anh ta kh«ng gi¶m C.M. cña anh bít t×nh c¶m nång nµn cña m×nh xuèng ®Õn møc nh­ tËp qu¸n cña ng­êi Anh, th× ch¸u Lau-ra sÏ th¼ng thõng ®Èy anh ta ra khái cöa; T«i còng sÏ nhËn ®­îc t¸c phÈm chñ yÕu cña vÞ b¸c sÜ Pa-ri kÓ anh ta cÇn ph¶i hiÓu râ ®iÒu ®ã, nÕu kh«ng sù viÖc nµy sÏ kh«ng ®i trªn2* vµ khi ®äc xong t«i sÏ göi cho anh. ®Õn kÕt qu¶ nµo c¶. Anh ta lµ mét chµng trai tuyÖt vêi, nh­ng quen ®­îc nu«ng chiÒu vµ qu¸ mang tÝnh c¸ch tù nhiªn. C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay Ch¸u Lau-ra tuyªn bè r»ng tr­íc khi cã lÔ ®Ýnh h«n chÝnh thøc "Der Briefwechsel zwischen F. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc nã ph¶i nhËn ®­îc sù ®ång ý cña anh. und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 Lóc ë chç nµy, lóc ë chç kia trªn ng­êi t«i xuÊt hiÖn nh÷ng dÊu hiÖu míi cña môn nhät; mçi lÇn nh­ thÕ ®Òu qua ®i, nh­ng chóng buéc t«i ph¶i h¹n chÕ nghiªm ngÆt c¸c giê lµm viÖc cña t«i. Xin göi Li-di lêi th¨m nång nhiÖt. 127 Chµo anh. M¸c göi ¡ng-ghen ë Man-se-xt¬ C.M. cña anh C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay Lu©n §«n, ngµy 23 th¸ng T¸m "Der Briefwechsel zwischen F. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc 1866 und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ 1* 1* - "Mitteldeutsche Volkszeitung". - Phr¨ng-xoa La-ph¸c-g¬. 2* 2* - Mu-a-len. "Bµi gi¶ng vÒ y häc sinh lý". - vÞ h«n phu.
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 350 M¸c göi ¡ng-ghen, 26 th¸ng ChÝn 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 1 th¸ng M­êi 1866 351 Tuy nhiªn, §uy-p«ng ®· lµm cho t«i thÊy râ ®iÒu bÝ Èn gi¶i thÝch hµnh ®éng cña T«-lanh vµ Phri-bua. Hä cã ý ®Þnh vµo n¨m 1869 ®øng ra lµm øng cö viªn c«ng nh©n trong cuéc bÇu cö vµo Héi ®ång lËp ph¸p, xuÊt ph¸t tõ "nguyªn t¾c" cho r»ng chØ cã c«ng nh©n míi 128 cã thÓ ®¹i diÖn cho c«ng nh©n mµ th«i. Do vËy, c¸c ngµi ®ã thÊy hÕt M¸c göi ¡ng-ghen søc cÇn ph¶i lµm sao ®¹i héi c«ng bè nguyªn t¾c Êy266. ë Man-se-xt¬ T¹i phiªn häp ngµy h«m qua cña Héi ®ång trung ­¬ng ®· diÔn ra nh÷ng mµn kÞch gay cÊn ®ñ lo¹i. VÝ dô, ngµi Cri-m¬ nh­ tõ trªn trêi r¬i xuèng, khi thay v× «ng ta, Phèc-x¬ ®· ®­îc bæ nhiÖm lµm [Lu©n §«n], ngµy 26 th¸ng ChÝn tæng th­ ký. ChØ rÊt khã kh¨n «ng ta míi kiÒm chÕ ®­îc sù tøc 1866 giËn cña m×nh. C¶nh t­îng gay cÊn kh¸c ®· x¶y ra khi ng­êi ta chÝnh thøc tuyªn bè víi ngµi L¬ Luy-b¬ vÒ viÖc «ng ta bÞ khai trõ PhrÕt th©n mÕn! ra khái Héi ®ång trung ­¬ng theo nghÞ quyÕt cña ®¹i héi. ¤ng ta T«i göi kÌm theo ®©y hãa ®¬n ®Ó chuyÓn cho Mu-r¬ (m·i h«m ®· trót t©m hån bÞ chÊn ®éng cña m×nh trong mét bµi diÔn v¨n qua t«i míi nhËn ®­îc hãa ®¬n cña §en) 265. trµng giang ®¹i h¶i, trong ®ã «ng ta gi¸ng sÊm sÐt lªn ®Çu nh÷ng nh©n vËt Pa-ri, nãi vÒ b¶n th©n m×nh víi mét lßng kÝnh träng hÕt Ngµi X«i-¬, chñ cho thuª nhµ, ®· göi th­ th«ng b¸o cho t«i biÕt søc s©u s¾c vµ tu«n ra mäi ®iÒu bÞa ®Æt vÒ nh÷ng ©m m­u mµ r»ng ®Õn ngµy 2 th¸ng M­êi lµ hÕt h¹n thanh to¸n tiÒn thuª nhµ ng­êi ta sö dông ®Ó g¹t nh÷ng ng­êi thuéc c¸c d©n téc th©n ¸i víi cña 3 quý (46 p.xt.). Tõ Hµ Lan t«i ch­a nhËn ®­îc mét ®ång ph¸c- «ng ta (ng­êi BØ vµ ng­êi I-ta-li-a) kh«ng ®­îc tham gia ®¹i héi. tinh nµo, v× vËy t«i kh«ng thÓ tr«ng cËy vµo sè tiÒn Êy. KÕt thóc, «ng ta ®ßi Héi ®ång trung ­¬ng267 bá phiÕu tÝn nhiÖm - §Ó biÓu thÞ th¸i ®é ph¶n ®èi c¸c ngµi ng­êi Ph¸p - nh÷ng viÖc nµy sÏ ®­îc ®em ra th¶o luËn vµo thø ba tuÇn tíi. ngµi Êy cã ý ®Þnh khai trõ tÊt c¶, ngoµi "nh÷ng ng­êi lao Chµo anh. ®éng ch©n tay" tr­íc hÕt trong sè c¸c thµnh viªn cña Héi C.M. cña anh liªn hiÖp Quèc tÕ, råi sau ®ã chÝ Ýt lµ trong sè nh÷ng nh©n vËt cã quyÒn ®­îc bÇu lµm c¸c ®¹i biÓu ®i dù ®¹i héi - ng­êi C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay Anh h«m qua ®· ®Ò nghÞ t «i gi÷ chøc chñ tÞch Héi ®ång trung "Der Briefwechsel zwischen F. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 ­¬ng. T «i ®· tuyªn bè r»ng t rong bÊt kú h oµn c¶nh n µo t «i còng kh«ng thÓ chÊp nhËn lêi ®Ò nghÞ Êy ®­îc, vµ vÒ phÝa m×nh t«i ®· ®Ò nghÞ èt-gie-r¬ lµ ng­êi sau ®ã ®· tróng cö mét lÇn n÷a, mÆc dï ®· cã lêi tuyªn bè cña t«i hä vÉn bá phiÕu bÇu t«i.
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 352 ¡ng-ghen göi M¸c, 2 th¸ng m­êi 1866 ¡ng-ghen göi M¸c, 2 th¸ng m­êi 1866 353 t«i ph¶i lËp tøc ®i vÒ lôc ®Þa ®Ó xem liÖu "®Ých th©n" t«i cã thÓ lµm ®­îc ®iÒu g× ®ã ë ®Êy kh«ng. Song t«i ph¶i ho·n viÖc ®ã l¹i cho ®Õn khi kÕt thóc b¶n th¶o cña m×nh1* ®Ó ®em nã ®i theo vµ kh«ng bÞ gi¸n ®o¹n mét lÇn n÷a. 129 Xin anh thø lçi cho viÖc t«i th­êng xuyªn quÊy rÇy anh vµ lµm M¸c göi ¡ng-ghen khæ anh v× nh÷ng chuyÖn gia ®×nh t«i. T«i ®· qu¸ hy väng vµo viÖc ë Man-se-xt¬ nhËn ®­îc tiÒn tõ Hµ Lan. C.M. cña anh [Lu©n §«n], ngµy 1 th¸ng M­êi 1866 Anh cã ý kiÕn g× vÒ Mu-a-len2*. ¡ng-ghen th©n mÕn! C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay T«i kh«ng râ, trong l¸ th­ gÇn ®©y kh«ng biÕt t«i cã nãi víi anh "Der Briefwechsel zwischen F. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc r»ng t«i ph¶i tr¶ tiÒn thuª nhµ theo kú phiÕu hay kh«ng (mµ kú und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 phiÕu nµy ®· kh«ng cßn n»m trong tay vÞ chñ nhµ). X«i-¬ cho t«i biÕt r»ng thêi h¹n cña tÊm kú phiÕu hÕt h¹n vµo ngµy 2 th¸ng nµy, nghÜa lµ vµo ngµy mai. H«m qua t«i cã ®Õn nhµ «ng ta, bëi v× theo sù tÝnh to¸n cña t«i, th× thêi h¹n chØ cã thÓ hÕt vµo ngµy 3 th¸ng 130 M­êi, v× t«i ®· ph¸t tÊm kú phiÕu Êy vµo ngµy 1 th¸ng BÈy víi thêi ¡ng-ghen göi M¸c h¹n 3 th¸ng, nh­ vËy, cã 3 ngµy ­u ®·i céng vµo ®ã. Hãa ra t«i ®· ë Lu©n §«n cã lý. Tæng sè tiÒn lµ 46 p.xt. (cho 3 quý), vËy mµ ®· nhiÒu tuÇn lÔ nay t«i kh«ng cã mét xu dÝnh tói, bëi lÏ ®· c¹n hÕt nh÷ng kho¶n tiÒn nhá bÐ cßn cã thÓ nhËn ®­îc via1* hiÖu cÇm ®å. Man-se-xt¬, ngµy 2 th¸ng M­êi 1866 Ngoµi ra, v× giê ®©y t«i l¹i rÊt bÞ eo hÑp bëi "nh÷ng kho¶n chi tiªu thªm" h»ng ngµy ®· tÝch tô l¹i trong nh÷ng th¸ng Mo-r¬ th©n mÕn! gÇn ®©y, cßn trong hoµn c¶nh hiÖn nay (cã La-ph¸c-g¬) t«i ph¶i tr¸nh - h¬n bÊt cø lóc nµo - mäi sù tiÕt lé, cho nªn lÏ ra ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ 1* - "T­ b¶n". 1* 2* - th«ng qua. - T. Mu-a-len. "Bµi gi¶ng vÒ y häc sinh lý" (xem tËp nµy, tr. 346-347).
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 354 M¸c göi ¡ng-ghen, 3 th¸ng M­êi 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 3 th¸ng M­êi 1866 355 Anh ®· kh«ng nãi víi t«i r»ng anh ®· ký tÊm kú phiÕu trÞ ngu xi vµ thµnh nh÷ng ng­êi da ®en; cã thÓ lµ «ng ta sÏ gi¶i thÝch gi¸ 46 pao xtÐc-linh; do vËy kÕt qu¶ lµ h«m qua t«i ®· chØ göi cã ®iÒu ®ã trong tËp thø hai hoÆc sÏ c«ng bè r»ng thËt ra chóng ta lµ phÇn nöa tÊm ng©n phiÕu trÞ gi¸ 40 p.xt., h«m nay sÏ ®­îc göi tíi nh÷ng ng­êi da ®en. phÇn nöa thø hai vµ thªm mét tÊm ng©n phiÕu 5 pao n÷a - I/F 98 Cuèn s¸ch Êy kh«ng cã gi¸ trÞ g× c¶, ®©y lµ mét lý thuyÕt mang 815, Man-se-xt¬, ngµy 30 th¸ng Giªng 1865. tÝnh chÊt t­ biÖn thuÇn tuý, m©u thuÉn víi tÊt c¶ c¸c sù thËt; mçi ë chç viªn thñ quü cña chóng t«i kh«ng cã tÊm ng©n phiÕu 5 b»ng chøng mµ t¸c gi¶ ®­a ra th× «ng ta l¹i ph¶i cñng cè b»ng mét pao kh¸c, ®Õn b­u ®iÖn th× ®· qu¸ muén, v× thÕ t«i kh«ng thÓ göi b»ng chøng míi. kÌm vµo ®ã mét ®ång x«-vª-ren cßn thiÕu; song ch¾c ch¾n anh cã Xin göi nh÷ng lêi chóc tèt ®Ñp nhÊt ®Õn chÞ vµ c¸c ch¸u. thÓ kh¾c phôc trë ng¹i nµy. Ph.¡. cña anh Vµi ngµy n÷a t«i sÏ viÕt th­ nãi tØ mØ h¬n vÒ Mu-a-len vµ T¬-rª- m«; t«i ch­a ®äc hÕt cuèn s¸ch cña T¬-rª-m«1*, nh­ng ®· ®i ®Õn C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay nhËn thøc cho r»ng toµn bé häc thuyÕt cña «ng ta kh«ng thÓ dïng "Der Briefwechsel zwischen F. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc ®­îc, chÝ Ýt còng v× «ng ta kh«ng am hiÓu vÒ khoa ®Þa chÊt vµ und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 kh«ng cã kh¶ n¨ng tiÕn hµnh mét sù phª ph¸n v¨n häc - lÞch sö s¬ ®¼ng nhÊt. C©u chuyÖn vÒ anh da ®en Xan-ta-ma- ri vµ vÒ viÖc nh÷ng ng­êi da tr¾ng biÕn thµnh nh÷ng ng­êi da ®en cã thÓ lµm ng­êi ta c­êi ®Õn chÕt268. Nh÷ng truyÒn thuyÕt cña nh÷ng ng­êi da ®en ë Xª-nª-gan tùa hå nh­ ®¸ng ®­îc tin tuyÖt ®èi chÝnh v× nh÷ng ng­êi da ®en Êy kh«ng biÕt viÕt! VËy b»ng c¸ch 131 nµo l¹i cã thÓ quy nh÷ng sù kh¸c nhau gi÷a ng­êi xø Ba-xc¬, ng­êi M¸c göi ¡ng-ghen Ph¸p, ng­êi xø Brª-t¬n vµ xø An-da-x¬ thµnh nh÷ng kiÓu chÊt ®Êt ë Man-se-xt¬ kh¸c nhau, mµ dÜ nhiªn, nh÷ng kiÓu chÊt ®Êt Êy còng cßn nguyªn nh©n khiÕn cho nh÷ng c­ d©n Êy nãi b»ng 4 thø tiÕng kh¸c nhau. T¹i sao chóng ta, nh÷ng c­ d©n c¸c tØnh vïng ranh, víi nh÷ng [Lu©n §«n], ngµy 3 th¸ng M­êi ngän nói cã thÓ v­ît qua ®­îc thuéc thêi kú §ª-v«n (nh÷ng ngän 1866 nói nµy ®· d©ng lªn cao h¬n mÆt biÓn tõ l©u ¡ng-ghen th©n mÕn! tr­íc thêi kú than ®¸) tõ l©u ®· kh«ng biÕn thµnh nh÷ng kÎ Qua tÊm kú phiÕu göi kÌm theo ®©y anh cã thÓ thÊy t«i ®· ph¶i ______________________________________________________________ tr¶i qua nh÷ng cuéc hµnh tr×nh gian tru©n nh­ thÕ nµo h«m qua 1* - P . T¬-rª-m«. "Nguån gèc vµ nh÷ng biÕn ®æi cña con ng­êi vµ cña c¸c ®éng vµ ngµy h«m nay. Kh«ng ph¶i nh­ lêi kh¼ng ®Þnh cña X«i-¬, h«m vËt kh¸c".
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 356 M¸c göi ¡ng-ghen, 3 th¸ng M­êi 1866 ¡ng-ghen göi M¸c, 5 th¸ng M­êi 1866 357 mét sù phª ph¸n v¨n häc - lÞch sö s¬ ®¼ng qua tuyÖt nhiªn thêi h¹n thanh to¸n ch­a hÕt. nhÊt", th× anh cã thÓ t×m thÊy g Çn nh­ nguyªn v¨n ý k iÕn Trong nh÷ng hoµn c¶nh kh¸c, viÖc ho·n mét ngµy lµ cã thÓ chÊp nhËn xÐt Êy ë Kiu-vi-e trong t¸c phÈm cña «ng Êy "Nh÷ng nhËn ®­îc, nh­ng trong bèi c¶nh Êy viÖc tr× ho·n l¹i lµ tai h¹i. Sau suy xÐt vÒ nh÷ng ®¶o lén trªn mÆt tr¸i ®Êt" nh»m chèng l¹i khi nhËn ®­îc l¸ th­ cña anh ngµy h«m qua vµ ch¼ng cã g× ®Ó ®em häc thuyÕt vÒ t Ýnh chÊt biÕn ®æi cña c¸c loµi. T rong t¸c phÈm cÇm cè, cho nªn t«i ®· lËp tøc ®Õn «ng chñ hiÖu b¸nh cña chóng t«i Êy, ngoµi nh÷ng ®iÒu kh¸c ra, «ng Êy cßn c­êi giÔu c¸c nhµ lµ Uy-díc-x¬ ®Ó vay cña «ng ta 1 pao xtÐc-linh. Nh­ng s¸ng h«m khoa häc tù nhiªn §øc cã ®Çu ãc h·o huyÒn, hä ®· p h¸t biÓu nay t«i nhËn ®­îc tÊm kú phiÕu vµ thÊy r»ng nã gi¸ trÞ lµ 48 p.xt. h oµn toµn râ rµng ý t­ëng c¬ b¶n cña §¸c-uyn tuy r»ng ®· 15 pen-ni chø kh«ng ph¶i lµ 46 p.xt. nh­ tr­íc ®©y t«i t­ëng. DÜ kh«ng thÓ c høng minh ® ­îc ý t­ëng ®ã. Nh­ng ®iÒu ®ã còng nhiªn, ®ã lµ sai lÇm cña t«i, v× t«i kh«ng ghi nhí sè tiÒn. T«i cø cho kh«ng c¶n trë «ng Kiu-vi-e - «ng nµy lµ nhµ ®Þa chÊt vÜ ®¹i r»ng X«i-¬ ®· khÊu trõ thuÕ nhµ (theo luËt ®Þnh th× thuÕ nµy do vµ lµ mét nh©n vËt cã kh¶ n¨ng phª ph¸n v¨n häc - lÞch sö «ng ta chÞu) lµ kho¶n tiÒn mµ t«i ®· tr¶ vµ ch­a ®­îc khÊu trõ hiÕm cã trong hµng ngò c¸c nhµ tù nhiªn häc - ®· tá ra ngay c¶ khi thanh to¸n tÊm kú phiÕu tr­íc kia. Nh­ng sù thÓ l¹i kh«ng ®óng, mµ nh÷ng ng­êi tá ra cã lý lµ nh÷ng ng­êi ®· kh«ng ph¶i nh­ vËy. (TÊt c¶ kho¶n ®ã sÏ ®­îc gi÷ l¹i, khÊu trõ vµo ®­a ra ý t­ëng míi. ý t ­ëng c¬ b¶n cña T¬-rª-m« vÒ ¶ nh «ng ta, trong lÇn tr¶ tiÒn thuª nhµ cña quý sau.) Do ®ã mµ cã sù h­ëng cña chÊt ®Êt ( tuy r»ng «ng ta ®­¬ng nhiªn kh«ng tÝnh nhÇm lÉn cña t«i víi con sè 46 pao xtÐc-linh. Vµo lóc 9 giê s¸ng ®Õn nh÷ng biÕn ®æi lÞch sö cña ¶nh h­ëng nµy, t«i cßn liÖt h«m nay tÊm kú phiÕu ®· ®­îc xuÊt tr×nh, vµ t«i kinh ng¹c ph¸t vµo nh÷ng biÕn ®æi lÞch sö Êy c¶ sù biÕn ®æi hãa chÊt cña líp hiÖn ra r»ng t«i cßn thiÕu 2 p.xt. 15 pen-ni. Lµm sao ®©y? t«i nãi bÒ mÆt cña chÊt ®Êt nhê sù canh t¸c vµ v.v., tiÕp ®ã lµ ¶nh víi ng­êi xuÊt tr×nh tÊm kú phiÕu r»ng anh ta ph¶i ®îi (ë nhµ h­ëng kh¸c nhau - trong nh÷ng ph­¬ng thøc s¶n xuÊt kh¸c chóng t«i) ®Ó t«i ®i ®æi tiÒn. Kh«ng cßn biÕt lµm g× kh¸c ngoµi viÖc nhau - cña nh÷ng yÕu tè nh­ c¸c má than ®¸ vµ v.v..), theo ®i ®Õn ng­êi chñ hiÖu b¸nh tèt bông cña chóng t«i; «ng ta biÓu lé t«i lµ mét ý t­ëng mµ ng­êi ta chØ cÇn n ªu lªn l µ ý t­ëng Êy nÐt mÆt rÊt chua ch¸t, bëi v× t«i ®· nî «ng ta kh«ng Ýt vÒ nh÷ng sÏ giµnh ®­îc quyÒn tån t¹i m·i m·i trong khoa häc, vµ ®iÒu s¶n phÈm do «ng ta cung cÊp. Song, «ng ta dÉu sao còng chiÕu cè nµy th× hoµn toµn kh«ng phô thuéc vµo sù tr×nh bµy cña T¬-rª-m«. hoµn c¶nh. Ad vocem1* T¬-rª-m«2*. §èi víi nhËn xÐt cña anh nãi r»ng "toµn Chµo anh. bé häc thuyÕt cña «ng ta kh«ng thÓ dïng ®­îc, chÝ Ýt còng v× «ng ta C.M. cña anh k h«ng am hiÓu vÒ khoa ®Þa chÊt vµ kh«ng cã kh¶ n¨ng tiÕn hµnh ______________________________________________________________ C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay "Der Briefwechsel zwischen F. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc 1* - V Ò vÊn ®Ò. und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 2* - P . T¬-rª-m«. "Nguån gèc vµ nh÷ng biÕn ®æi cña con ng­êi vµ cña c¸c ®éng vËt kh¸c".
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 358 ¡ng-ghen göi M¸c, 5 th¸ng M­êi 1866 ¡ng-ghen göi M¸c, 5 th¸ng M­êi 1866 359 tr­íc ®ã, ¶nh h­ëng cña "chÊt ®Êt" lªn sù h×nh thµnh c¸c chñng téc, do ®ã, sù h×nh thµnh c¸c loµi; vµ thø hai, «ng ta ®· ph¸t triÓn nh÷ng quan ®iÓm ®óng ®¾n h¬n vÒ ¶nh h­ëng cña pha trén 132 so víi nh÷ng ng­êi ®i tr­íc «ng ta (mÆc dï, theo t«i, còng rÊt phiÕn ¡ng-ghen göi M¸c diÖn). Trong nh÷ng quan ®iÓm cña m×nh vÒ sù t¸c ®éng mang tÝnh ë Lu©n §«n chÊt g©y biÕn ®æi cña sù trén ghÐp §¸c-uyn còng ®óng ë mét ph­¬ng diÖn, tuy nhiªn ®iÒu ®ã th× T¬-rª-m« còng thõa nhËn tuy lµ mét c¸ch l¼ng lÆng, khi «ng ta - ë chç nµo thuËn tiÖn - còng coi Man-se-xt¬, ngµy 5 th¸ng M­êi 1866 hiÖn t­îng trén ghÐp nh­ lµ ph­¬ng c¸ch biÕn ®æi, mÆc dï cuèi cïng th× còng cã t¸c dông cµo b»ng. §¸c-uyn vµ nh÷ng nh©n vËt Mo-r¬ th©n mÕn! kh¸c còng hoµn toµn kh«ng phñ nhËn ¶nh h­ëng cña chÊt ®Êt, vµ T«i thÊy buån c­êi vÒ sù ng©y th¬ cña anh khi xuÊt tÊm kú nÕu hä ®· kh«ng ®Æc biÖt nhÊn m¹nh ¶nh h­ëng ®ã th× ®ã chØ lµ v× phiÕu mµ thËm chÝ kh«ng biÕt sè tiÒn ghi trong ®ã; tuy nhiªn, may hä ®· kh«ng biÕt g× vÒ viÖc chÊt ®Êt Êy ¶nh h­ëng chÝnh b»ng c¸ch mµ con sè chªnh lÖch l¹i kh«ng nhiÒu h¬n vµ ë gÇn ®ã l¹i cã «ng nµo - ngo¹i trõ viÖc biÕt râ mét ®iÒu lµ chÊt ®Êt ph× nhiªu th× cã chñ hiÖu b¸nh tèt bông. §Ó anh cã thÓ hoµn tr¶ ngay lËp tøc cho ¶nh h­ëng tèt, cßn chÊt ®Êt kh«ng mÇu mì th× cã ¶nh h­ëng kh«ng con ng­êi tuyÖt vêi Êy sè tiÒn t­¬ng øng vµ nhê ®ã mµ cßn ®­îc cho tèt. Ngay c¶ T¬-rª-m« còng kh«ng biÕt h¬n thÕ nhiÒu ®©u. Gi¶ chÞu, t«i göi kÌm theo ®©y cho anh 5 pao xtÐc-linh, I/F 59 667, thiÕt, - cho r»ng chÊt ®Êt h×nh thµnh muén h¬n nãi chung thuËn Man-se-xt¬, ngµy 30 th¸ng Giªng 1865, cïng víi tÊm kú phiÕu ®· lîi h¬n ®èi víi sù ph¸t triÓn cña c¸c loµi bËc cao, - cã mang mét ®­îc thanh to¸n vµ tr¶ l¹i. ®iÒu g× ®ã rÊt gÇn víi sù thËt vµ nã cã thÓ ®óng, còng cã thÓ sai; Ad vocem1* T¬-rª-m«2*. Khi t«i viÕt th­ cho anh nãi vÒ «ng ta nh­ng khi t«i thÊy T¬-rª-m« ®· dïng nh÷ng b»ng chøng nùc c­êi th× t«i míi chØ ®äc xong mét phÇn ba cuèn s¸ch v¶ l¹i, ®ã lµ mét nh­ thÕ nµo ®Ó cè luËn chøng cho gi¶ thuyÕt Êy, nh÷ng b»ng chøng phÇn ba tåi tÖ nhÊt (phÇn ®Çu). PhÇn ba thø hai, phÇn phª ph¸n mµ 9/10 trong sè ®ã l¹i dùa trªn nh÷ng hiÖn t­îng kh«ng chÝnh x¸c c¸c tr­êng ph¸i, th× tèt h¬n nhiÒu; phÇn ba cuèi cïng, nh÷ng kÕt hoÆc bÞ xuyªn t¹c, cßn 1/10 trong sè ®ã nãi chung kh«ng chøng luËn, th× l¹i rÊt dë. Cèng hiÕn cña t¸c gi¶ lµ ë chç minh ®iÒu g× c¶, th× t«i bÊt gi¸c ®· chuyÓn sù ngê vùc cña m×nh ®èi «ng ta ®· nhÊn m¹nh, ë møc ®é nhiÒu h¬n møc ng­êi ta ®· lµm víi ng­êi ®Ò ra gi¶ thuyÕt vµ h­íng sù ngê vùc Êy vµo chÝnh gi¶ thuyÕt. Cßn khi «ng ta, tiÕp ®ã, tuyªn bè ¶nh h­ëng cña chÊt ®Êt ______________________________________________________________ trÎ h¬n hay cæ x­a h¬n - ¶nh h­ëng nµy ®­îc ®iÒu chØnh qua hiÖn 1* - V Ò vÊn ®Ò. t­îng trén ghÐp - lµ nguyªn nh©n duy nhÊt lµm biÕn ®æi c¸c loµi 2* - P . T¬-rª-m«. "Nguån gèc vµ nh÷ng biÕn ®æi cña con ng­êi vµ cña c¸c ®éng h÷u c¬, do ®ã lµm biÕn ®æi c¶ c¸c chñng téc, vËt kh¸c".
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 360 ¡ng-ghen göi M¸c, 5 th¸ng M­êi 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 8 th¸ng M­êi mét 1866 361 ®Õn häc thuyÕt cña T¬-rª-m« lµ mét kho¶ng c¸ch rÊt lín. DÇu sao th× dï sao ®i n÷a t«i còng kh«ng cã c¨n cø nµo ®Ó ®i tiÕp xa h¬n «ng ta còng cã c«ng lao ë chç lµ ®· nhÊn m¹nh khÝa c¹nh mµ cho n÷a theo t¸c gi¶, mµ tr¸i l¹i, t«i cã nhiÒu ý kiÕn ph¶n b¸c ®iÒu ®ã. ®Õn nay vÉn bÞ l·ng quªn; vµ nh­ t«i ®· nãi, gi¶ thuyÕt cho r»ng Anh nãi r»ng Kiu-vi-e còng tr¸ch cø c¸c nhµ triÕt häc tù nhiªn chÊt ®Êt - tuú theo tuæi ®Þa chÊt trÎ h¬n hoÆc cæ x­a h¬n cña nã - §øc ®· tõng kh¼ng ®Þnh tÝnh chÊt biÕn ®æi cña c¸c loµi, tr¸ch hä ®· cã ¶nh h­ëng ®Õn tèc ®é nhanh cña sù ph¸t triÓn, lµ gi¶ thuyÕt cã kh«ng hiÓu biÕt vÒ khoa häc ®Þa chÊt, tuy nhiªn hä ®· tá ra cã lý. thÓ ®óng (hoÆc kh«ng) trong nh÷ng giíi h¹n nhÊt ®Þnh; nh­ng cßn Nh­ng håi ®ã vÊn ®Ò nµy kh«ng hÒ cã quan hÖ g× ®Õn khoa ®Þa tÊt c¶ nh÷ng kÕt luËn tiÕp theo do «ng ta ®­a ra, th× t«i coi chóng chÊt; hoµn toµn l¹i lµ chuyÖn kh¸c khi t¸c gi¶ x©y dùng häc thuyÕt hoÆc lµ nh÷ng kÕt luËn hoµn toµn kh«ng ®óng, hoÆc ®· ®­îc c­êng vÒ tÝnh chÊt biÕn ®æi cña c¸c loµi tuyÖt ®èi chØ dùa trªn c¬ së ®Þa ®iÖu lªn mét c¸ch rÊt phiÕn diÖn. chÊt häc, ngoµi ra t¸c gi¶ cßn ph¹m ph¶i nh÷ng sù s¬ xuÊt ®Þa chÊt Cuèn s¸ch cña Mu-a-len1* lµm t«i rÊt quan t©m, ®Æc biÖt nhê häc nh­ vËy, xuyªn t¹c ®Þa chÊt häc cña mét lo¹t n­íc (vÝ dô, cña I- nh÷ng kÕt qu¶ mµ ng­êi Ph¸p ®· ®¹t ®­îc b»ng ph­¬ng ph¸p gi¶i ta-li-a vµ thËm chÝ cña n­íc Ph¸p), cßn nh÷ng b»ng chøng kh¸c phÉu; ®©y lµ con ®­êng duy nhÊt ®Ó x¸c ®Þnh nh÷ng chøc n¨ng cña m×nh th× «ng ta l¹i lÊy tõ nh÷ng n­íc mµ vÒ khoa häc ®Þa chÊt thÇn kinh nµo ®ã vµ hËu qu¶ cña t×nh tr¹ng rèi lo¹n thÇn kinh; cña nh÷ng n­íc Êy th× chóng ta hÇu nh­ kh«ng biÕt g× c¶ (ch©u nh÷ng con ng­êi tµi ba Êy râ rµng lµ ®· ®Èy lªn ®Õn tr×nh ®é cao Phi, Trung ¸ vµ v.v.). Cßn riªng vÒ nh÷ng vÝ dô rót tõ lÜnh vùc d©n siªu viÖc hä hµnh h¹ c¸c ®éng vËt, cho nªn t«i cã thÓ hiÓu ®­îc rÊt téc häc th× mét sè nh×n chung cã liªn quan ®Õn c¸c n­íc vµ c¸c d©n râ sù phÉn né gi¶ nh©n gi¶ nghÜa cña ng­êi Anh ph¶n ®èi ph­¬ng téc ®­îc ng­êi ta biÕt ®Õn th× hÇu nh­ tÊt thÈy l¹i kh«ng chÝnh ph¸p gi¶i phÉu: ®èi víi nh÷ng kÎ sèng trong th¸p ngµ Êy ë ®©y x¸c, hoÆc lµ, xÐt vÒ nh÷ng tiÒn ®Ò ®Þa chÊt häc cña chóng, hoÆc xÐt nh÷ng cuéc thÝ nghiÖm Êy th­êng rÊt lµ khã chÞu, hä b¸c bá nh÷ng vÒ nh÷ng kÕt luËn rót ra tõ nh÷ng vÝ dô Êy; t¸c gi¶ ®· hoµn toµn thuyÕt t­ biÖn cña nh÷ng ng­êi kia. VÒ ®iÒu míi mÎ trong lý bá qua rÊt nhiÒu vÝ dô tr¸i víi häc thuyÕt cña «ng ta, ch¼ng h¹n: thuyÕt vÒ hiÖn t­îng viªm th× t«i kh«ng thÓ suy xÐt vÒ vÊn ®Ò ®ã nh÷ng miÒn ®ång b»ng ®Çm lÇy thuéc vïng néi Xi-bi-ri, vïng l­u (t«i muèn trao cuèn s¸ch cho Gum-pÐc-t¬), nh­ng theo t«i nghÜ, vùc réng lín ®Çm lÇy cña s«ng A-ma-d«n, toµn bé khu vùc ®Çm lÇy toµn bé tr­êng ph¸i míi nµy ë Ph¸p mang mét tÝnh chÊt cã phÇn kh«ng ®µng hoµng cho l¾m, nã s½n sµng kh¼ng ®Þnh nhiÒu ®iÒu vµ ë phÝa nam vÞnh La-Pla-ta hÇu nh­ ®Õn tËn chám phÝa nam ch©u kh«ng chÞu ®­a ra nh÷ng b»ng chøng. VÒ thuèc men th× ë ®©y Mü (vÒ phÝa ®«ng Coãc-®i-li-e-r¬). ch¼ng cã g× C¬ së ®Þa chÊt cña chÊt ®Êt cã quan hÖ chÆt chÏ víi "chÊt ®Êt" mµ bÊt kú mét ng­êi §øc nµo cã ®Çu ãc tØnh t¸o l¹i kh«ng biÕt ®Õn mµ trªn ®ã nãi chung mét thø g× ®ã ®Ó cã thÓ nÈy në - ®ã vµ kh«ng ®ång ý; chØ cã ®iÒu lµ Mu-a-len quªn r»ng 1) nhiÒu khi lµ ch©n lý cæ x­a nh­ ch©n lý sau ®©y: chÊt ®Êt cã kh¶ n¨ng sinh cÇn chän lÊy ®iÒu tai h¹i nhá h¬n, thuèc ch÷a bÖnh, ®Ó thñ tiªu ra thùc vËt Êy cã ¶nh h­ëng ®Õn c¸c loµi thùc vËt vµ c¸c ______________________________________________________________ lo¹i ®éng vËt sèng trªn chÊt ®Êt Êy. §iÒu còng ®óng lµ cho ®Õn nay ¶nh h­ëng Êy hÇu nh­ ®· kh«ng ®­îc nghiªn cøu. Nh­ng tõ ®ã 1* - T. Mu-a-len. "Bµi gi¶ng vÒ y häc sinh lý".
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 362 M¸c göi ¡ng-ghen, 8 th¸ng M­êi mét 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 10 th¸ng M­êi mét 1866 363 ® iÒu tai h¹i lín h¬n, cô thÓ lµ triÖu chøng mµ b¶n th©n nã t¹o ra ch¸u nã ®· quªn lµm viÖc Êy. Nh×n chung, t×nh tr¹ng v« väng ®· mèi nguy hiÓm trùc tiÕp, gièng nh­ ng­êi ta dïng ph­¬ng ph¸p c¶n trë khiÕn t«i kh«ng viÕt ®­îc. Nh­ anh ®· biÕt, sè 10 p.xt. do can thiÖp phÉu thuËt ®Ó ph¸ vì c¸c m« nÕu kh«ng cã c¸ch nµo anh göi ®i tr­íc khi anh lªn ®­êng, lµ dïng chØ ®Ó tr¶ thuÕ th«i, kh¸c, vµ 2) ng­êi ta ph¶i sö dông nh÷ng thuèc men, chõng nµo cßn sè tiÒn 50 p.xt. tiÕp theo th× ®Ó tr¶ tiÒn thuª nhµ. Nh­ vËy lµ ®· mÊy th¸ng nay t«i bÞ m¾c c¹n. C¸i gäi lµ tµi s¶n thõa kÕ1* th× ®· kh«ng cã ph­¬ng c¸ch g× tèt h¬n. Khi nµo Mu-a-len sÏ cã thÓ ch÷a ®­îc bÖnh giang mai b»ng ®iÖn vµ thuû ng©n sÏ nhanh chãng biÕn ®­îc ph©n chia Ýt ra lµ cho 20 ng­êi, vµ ®Õn ®Çu mïa hÌ t«i ®· mÊt, nh­ng tr­íc khi cã ®­îc liÖu ph¸p Êy th× nã vÞ tÊt sÏ cã thÓ nhËn ®­îc phÇn cña m×nh lµ 80 ta-le! TÊt c¶ mäi cè g¾ng cña t«i biÕn ®i. Nãi chung, giê ®©y ®õng ai nãi víi t«i r»ng chØ cã ng­êi t×m kiÕm ra tiÒn ë §øc hoÆc ë Hµ Lan, ®Òu ®· thÊt b¹i. Cßn hiÖu §øc, míi biÕt "x©y dùng" ®­îc nh÷ng hÖ thèng: ng­êi Ph¸p ®· cÇm ®å (mµ vî t«i ®· ®em cÇm b¸n tÊt c¶, ®Õn nçi cã lÏ vî t«i thËm th¾ng hä mét c¸ch c¬ b¶n vÒ ph­¬ng diÖn nµy. chÝ ch¼ng cßn cã g× ®Ó mÆc vµo ng­êi khi ra ngoµi phè) th× chØ nh¾c ®Õn m×nh b»ng c¸ch ®ßi tr¶ sè lîi tøc. Do vËy, gièng nh­ vµo thêi Göi ®Õn anh nh÷ng lêi chóc tèt ®Ñp nhÊt. kú l­u vong tåi tÖ nhÊt, t«i ®· ph¶i ®i vay ë kh¾p mäi n¬i víi nh÷ng Ph.¡. cña anh kho¶n tiÒn nho nhá ë Lu©n §«n - vµ lµm viÖc nµy chØ trong mét sè ng­êi h¹n chÕ, mµ b¶n th©n hä còng ch¼ng cã tiÒn - ®Ó chi tiªu cho C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay nh÷ng kho¶n cÇn thiÕt nhÊt cÇn cã tiÒn mÆt. MÆt kh¸c, nh÷ng "Der Briefwechsel zwischen F. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc ng­êi cung cÊp hµng cho chóng t«i ®· cã th¸i ®é ®e do¹, mét sè und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 ng­êi trong sè hä ®· tuyªn bè chÊm døt viÖc cho vay vµ däa sÏ kiÖn ra toµ. T×nh c¶nh nµy l¹i cµng trë nªn tai h¹i v× La-ph¸c-g¬ (vµi ngµy tr­íc ®©y, tr­íc khi anh ta trë l¹i Boãc-®«) lu«n lu«n cã mÆt ë trong nhµ t«i, vµ cÇn ph¶i che giÊu hÕt søc cÈn thËn kh«ng ®Ó anh 133 ta biÕt thùc tr¹ng t×nh c¶nh. V× lý do Êy mµ chóng t«i ch¼ng nh÷ng M¸c göi ¡ng-ghen rÊt th­êng hay ngõng c«ng viÖc cña m×nh2* mµ cßn l¹i bÞ mét c¸i ë Man-se-xt¬ nhät tuyÖt vêi mäc gÇn s¸t penis, v× vµo c¸c buæi ®ªm t«i ph¶i lµm viÖc bï vµo kho¶ng thêi gian ban ngµy bÞ mÊt. DÜ nhiªn, t«i biÕt r»ng anh ®· lµm tÊt c¶ nh÷ng g× trong [Lu©n §«n], ngµy 8 th¸ng M­êi kh¶ n¨ng cña anh cho phÐp, vµ thËm chÝ ®· lµm nhiÒu h¬n thÕ. mét 1866 Nh­ng cÇn ph¶i nghÜ ra mét c¸ch nµo ®ã. LiÖu cã thÓ thu xÕp mét ¡ng-ghen th©n mÕn! kho¶n vay hoÆc mét c¸i g× ®ã ®¹i lo¹i nh­ thÕ ch¨ng? Ch¾c lµ sù im lÆng cña t«i ®· lµm cho anh ng¹c nhiªn. T«i cø ______________________________________________________________ cho r»ng ng­êi ta ®· th«ng b¸o cho anh vÒ viÖc ®· nhËn ®­îc 5 1* Xem tËp nµy, tr. 211. p.xt., v× Lau-ra nhËn ®¶m nhiÖm viÖc nµy, nh­ng vÒ sau hãa ra 2* - viÕt bé "T­ b¶n".
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 364 M¸c göi ¡ng-ghen, 10 th¸ng M­êi mét 1866 ¡ng-ghen göi M¸c, 11 th¸ng M­êi mét 1866 365 Chµo anh. lóc nµo ®ã còng ph¶i chÊm døt, nh­ng ®iÒu nµy sÏ ch­a cã thÓ thùc hiÖn ®­îc khi nµo t«i trë vÒ lôc ®Þa vµ ®Ých th©n cã thÓ t¸c ®éng. Vµo tuÇn tíi, cuèi cïng, th× phÇn ®Çu cña b¶n th¶o1* sÏ ®­îc göi C.M. cña anh ®Õn cho Mai-xn¬. ThËt ra, sù chËm trÔ vµo mïa hÌ nµy vµ mïa thu ®· x¶y ra kh«ng ph¶i v× lý do lý luËn, mµ do t×nh h×nh thÓ lùc vµ v× C«ng bè lÇn ®Çu cã l­îc bít trong cuèn In theo b¶n viÕt tay nh÷ng c«ng viÖc th­êng nhËt. §· võa trßn ba n¨m kÓ tõ khi trÝch s¸ch: "Der Briefwechsel zwischen Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc chiÕc nhät ®Çu tiªn. Tõ ®ã c¸i cña mü miÒu Êy th­êng chÊm døt chØ F. Engels und K. Marx". Bd. III, trong nh÷ng kho¶ng thêi gian ng¾n, vµ nh­ Gum-pÐc-t¬ còng sÏ Stuttgart, 1913; c«ng bè toµn v¨n trong Marx - Engels Gesamtausgabe. Dritte kh¼ng ®Þnh víi anh, trong tÊt c¶ c¸c lo¹i c«ng viÖc th× nh÷ng c«ng Abteilung, Bd. 3, 1930 vµ trong C.M¸c viÖc thuÇn tuý lý luËn lµ nh÷ng c«ng viÖc Ýt thÝch hîp nhÊt, khi ë vµ Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt, t.XXIII, 1930 trªn ng­êi ta bÞ c¸i bÖnh qu¸i quû nh­ vËy. Cßn vÒ c¸i nhät hiÖn nay th× nã sÏ ®­îc trÞ khái sau kho¶ng hai tuÇn lÔ. Giê ®©y t«i biÕt rÊt râ c¸ch xö sù víi chóng, thÕ lµ t«i l¹i b¾t ®Çu dïng th¹ch tÝn. T«i rÊt véi. C. M. cña anh 134 C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay M¸c göi ¡ng-ghen "Der Briefwechsel zwischen F. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 ë Man-se-xt¬ [Lu©n §«n], ngµy 10 th¸ng M­êi mét 1866 ¡ng-ghen th©n mÕn! Ch©n thµnh c¶m ¬n anh vÒ sù chi viÖn nhanh chãng cña anh còng nh­ vÒ mãn r­îu vang pooc-t¬-vanh. T«i hiÓu rÊt râ t×nh c¶nh cña anh, v× thÕ t«i thÊy ®au khæ gÊp béi khi ph¶i trót g¸nh ______________________________________________________________ nÆng ®Ì lªn anh. DÜ nhiªn, c©u chuyÖn nµy sau cïng råi ®Õn mét 1* - tËp I bé "T­ b¶n".
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 366 ¡ng-ghen göi M¸c, 11 th¸ng M­êi mét 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 8 th¸ng Ch¹p 1866 367 cña anh. ë chõng mùc rÊt lín cuèn s¸ch nµy ®· lµ nguyªn nh©n g©y cho anh nh÷ng tai ho¹; mét khi anh trót ®­îc nã ra khái m×nh th× anh l¹i trë thµnh mét ng­êi hoµn toµn kh¸c. T«i hy väng r»ng ngay tõ h«m qua Buª-s¬ ®· göi mãn r­îu 135 vang pooc-t¬-vanh ®i råi, nh­ng t«i kh«ng hoµn toµn tin ch¾c viÖc ¡ng-ghen göi M¸c ®ã ®· ®­îc thùc hiÖn, song dÉu sao th× ch¾c ch¾n mãn r­îu Êy còng ë Lu©n §«n sÏ ®Õn vµo tèi thø hai hoÆc s¸ng thø ba. Ng­êi Phæ vÉn lµ ng­êi Phæ. V× hai nh©n vËt Tve-xten vµ Phren-xen ®· bá phiÕu t¸n thµnh båi th­êng, hä ®· bÞ ®­a ra toµ v× [ Man-se-xt¬], ngµy 11 th¸ng nh÷ng bµi diÔn v¨n trong nghÞ viÖn270. Kh«ng thÓ hiÓu ®­îc ®iÒu M­êi mét 1866 86, Mornington Street ngu xuÈn ®ã, nh­ng nã ®· biÕn thµnh nguyªn t¾c. Sù giËn d÷ cña "c¸c phÇn tö thÞ d©n"1* vÉn cßn tiÕp tôc, giê ®©y hä b¾t ch­íc ng­êi Mo-r¬ th©n mÕn! Ba Lan, hä mÆc ®å tang vµ mang nh÷ng chiÕc ca-ra-v¸t víi nh÷ng HÕt søc c¶m ¬n anh vÒ tê "Free Press". LiÖu anh cã thÓ göi cho mµu s¾c cña tØnh Phran-phuèc255. ë D¾c-xen-hau-den cã mét viªn t«i c¸c sè b¸o ra th¸ng T¸m vµ th¸ng ChÝn ®­îc kh«ng? T«i ch­a trung uý Phæ b­íc vµo qu¸n r­îu ®· hÕt chç. ë trong mét gãc cã nhËn ®­îc nh÷ng sè b¸o Êy. mét ng­êi nµo ®ã ®øng lªn vµ ®i ra; ng­êi ngåi bªn c¹nh anh ta chØ T«i göi kÌm theo ®©y phÇn nöa thø hai cña tÊm ng©n phiÕu 30 cho viªn trung uý vµo chç võa ®­îc bá trèng, nh­ng viªn trung uý pao. LÏ ra t«i s½n sµng göi nhiÒu h¬n cho anh, nh­ng qu¶ thùc t«i tõ chèi kh«ng ngåi: ra ®iÒu h¾n kh«ng thÝch ngåi vµo chiÕc ghÕ cßn kh«ng thÓ lµm ®­îc ®iÒu ®ã. Chóng ta h·y chê xem sang th¸ng tíi Êm. Anh chµng kia thèt lªn: "å, ngµi cã thÓ kh«ng lo ng¹i vÒ ®iÒu liÖu t«i cã thÓ lµm ®­îc g×, cßn ®Õn ngµy 31 th¸ng Ch¹p ë chç ®ã, tõ khi qu©n Phæ cã mÆt ë ®©y th× ë phÝa d­íi m«ng ®Ýt cña tÊt chóng t«i sÏ l¹i tæng kÕt b¶ng c©n ®èi; nÕu c¶ chóng t«i tùa hå nh­ cã c¸c t¶ng b¨ng tr«i næi". cã thuËn lîi th× dÜ nhiªn sÏ cã thÓ lµm ®­îc thªm mét c¸i g× ë ® ©y t«i ®­îc nghe nh÷ng ng­êi ®­îc chøng kiÕn kÓ l¹i ®ã n÷a. nh÷ng c©u chuyÖn hÕt søc kú l¹ vÒ c¸ch tiÕn hµnh chiÕn Khi nhËn ®­îc tin cho biÕt b¶n th¶o1* ®· ®­îc göi ®i, t«i c¶m tranh cña ®Õ chÕ. Ch­a bao giê ng­êi ta thÊy mét ®iÒu g× thÊy nh­ trót ®­îc g¸nh nÆng nh­ t¶ng ®¸ trªn vai. ThÕ lµ cuèi t­¬ng tù. VÝ dô, ë gÇn Híc-xt¬ c¸c binh lÝnh Na-xau ®­îc cïng ®· cã ®­îc "b­íc ®Çu cña sù hoµn thµnh" nh­ c©u nãi trong lÖnh b¾c cÇu qua s«ng Mai-n¬. Sau lÇn ®Çu, khi hä kh«ng thÓ Code pÐnal269. Nh©n sù viÖc nµy t«i n©ng cèc ®Æc biÖt chóc søc khoÎ lµm ®­îc viÖc g× ®ã do cã b·o giã (b·o t¸p trªn s«ng Mai-n¬!), th× ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ 1* 1* - tËp I bé "T­ b¶n". T rong nguyªn b¶n sö dông thæ ng÷ Nam §øc: "Borjer".
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 368 M¸c göi ¡ng-ghen, 8 th¸ng Ch¹p 1866 ¡ng-ghen göi m¸c, 14 th¸ng Ch¹p 1866 369 Mai-xn¬ vÉn ch­a b¾t tay vµo viÖc in s¸ch1*, bëi v× «ng ta muèn trong lÇn thø hai t×m c¸ch lÆp l¹i viÖc ®ã hä bçng nhiªn ph¸t hiÖn ra r»ng hä cã qu¸ Ýt phµ næi vµ v× vËy hä chØ cã thÓ b¾c cÇu ®Õn tr­íc hÕt kÕt thóc c¸c viÖc kh¸c. T«i chê th­ cña «ng ta tíi vµo thø gi÷a s«ng Mai-n¬ mµ th«i. V× vËy, hä ®· viÕt th­ ®Õn §¸c-m¬-st¸t hai nµy. Nãi chung, sù chËm trÔ tuyÖt nhiªn kh«ng ph¶i lµ ®iÒu ®Ò nghÞ cho hä m­în mÊy chiÕc phµ phao, nh÷ng chiÕc phµ phao lµm t«i khã chÞu, bëi lÏ chØ vµi ngµy tr­íc ®©y t«i míi tho¸t khái nµy cuèi cïng ®· ®­îc göi tíi, vµ thÕ lµ c©y cÇu qua dßng n­íc bÖnh môn nhät ®¸ng kinh tëm, ngoµi ra, c¸c ngµi chñ nî cßn s¨n "khñng khiÕp" Êy ®· ®­îc b¾c xong. LËp tøc sau ®ã binh lÝnh Na- ®uæi t«i b»ng mét c¸ch thùc sù r¨n d¹y. T«i chØ lÊy lµm tiÕc lµ c¸c xau nhËn ®­îc lÖnh rót lui vÒ phÝa nam. Hä ®Ó l¹i c©y cÇu nµy mµ t­ nh©n kh«ng thÓ c«ng bè mét c¸ch ®µng hoµng, nh­ c¸c th­¬ng kh«ng b¶o vÖ g× hÕt vµ chØ giao cho mét «ng giµ ng­ d©n tr«ng coi gia, vÒ t×nh tr¹ng vì nî cña m×nh tr­íc héi ®ång chñ nî. sao cho nã kh«ng bÞ dßng ch¶y cuèn tr«i ®i. Sau ®ã mÊy ngµy qu©n Võa míi ®©y trªn tê "Kladderadatsch", d­íi h×nh thøc mét bµi Phæ ®Õn ®©y, chiÕm lÊy c©y cÇu cã s½n, cñng cè vµ dïng nã ®Ó v­ît v¨n phØ b¸ng tåi tµn nh»m vµo bµi "Ng­êi ®µn bµ mÆc ¸o tr¾ng" s«ng! cña C«n-lin-x¬, ®· thÊy xuÊt hiÖn bµi b¸o in ch÷ ®Ëm chèng l¹i "b¨ng ®¶ng l­u hoµng". T¸c gi¶ cña bµi b¸o ti tiÖn Êy lµ anh chµng Ph.¡. cña anh Bªt-xi-kh¬ nhá nhen, vµ t«i sÏ kh«ng lÊy lµm ng¹c nhiªn nÕu thÊy C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay r»ng bµi b¸o Êy ®­îc viÕt ra theo lÖnh cña Kin-ken hoÆc cña H¸t- "Der Briefwechsel zwischen F. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc tx¬-phen. T«i còng kh«ng hoµi nghi r»ng mô sóc sinh Êy ®· lµ und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 nguyªn nh©n dÉn ®Õn viÖc b¾t giam LÝp-nÕch271. Nh÷ng tªn sóc sinh Phæ hµnh xö ®óng theo c¸ch mµ chóng ta ph¶i mong muèn. Sù viÖc thÕ nµo còng sÏ kh«ng tr¸nh khái c¶nh ®Çu r¬i. Chµo anh. 136 C.M. cña anh M¸c göi ¡ng-ghen ë Man-se-xt¬ C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay "Der Briefwechsel zwischen F. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 [Lu©n §«n], ngµy 8 th¸ng Ch¹p 1866 PhrÕt th©n mÕn! ______________________________________________________________ 1* In tËp I cña bé "T­ b¶n".
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 370 ¡ng-ghen göi m¸c, 14 th¸ng Ch¹p 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 17 th¸ng Ch¹p 1866 371 ®©y1*, víi Clinh-x¬ sau khi «ng nµy tró ngô ë råi sau ®ã «ng R«-®ª ®· ®i xa ®Õn møc lµ ®­a nh÷ng lo¹i ng­êi nh­ vËy ®Õn chç t«i, chØ cho hä thÊy t«i nh­ thÓ lµ viªn thñ quü cña tÊt 137 c¶ nh÷ng ng­êi l­u vong. NÕu anh chµng Êy sÏ cßn tù cho phÐp ¡ng-ghen göi m¸c m×nh lµm mét ®iÒu g× n÷a t­¬ng tù, th× anh ta cã thÓ tin ch¾c r»ng ë Lu©n §«n t«i sÏ cho anh ta nÕm mïi. T¹i sao «ng ta kh«ng ®Ó t«i yªn, t«i thËm chÝ kh«ng quen biÕt «ng ta kia mµ. Bän sóc sinh Phæ dÜ nhiªn hµnh ®éng mét c¸ch tuyÖt h¶o. Dï Man-se-xt¬, ngµy 14 th¸ng Ch¹p 1866 sao ®i n÷a t«i còng kh«ng coi chóng lµ nh÷ng kÎ ngu si, nh­ng qu¶ thËt khã h×nh dung ®­îc r»ng bän chóng tá ra ngu xuÈn ®Õn møc Mo-r¬ th©n mÕn! nµo. Nh­ vËy cµng tèt. V× t×nh h×nh ®· chuyÓn ®éng, nh­ thÕ cµng Anh thËm chÝ sÏ kh«ng tin r»ng hiÖn cã ®ñ lo¹i ng­êi ®ang v©y sím næ ra c¸ch m¹ng, vµ lÇn nµy th× ch¾c ch¾n c¸ch m¹ng diÔn ra kh«ng tr¸nh khái c¶nh ®Çu r¬i, nh­ anh ®· nãi. quanh t«i nh­ thÕ nµo. Nh÷ng ng­êi trÎ tuæi do c¸c kh¸ch hµng giíi thiÖu ®Õn vµ t×m kiÕm chç lµm viÖc ë ®©y, c¸c ®¹i lý hoÆc V¨n phßng cña h·ng ®ang ®ãng cöa, cho nªn t«i còng ph¶i kÕt thóc l¸ th­. T«i göi kÌm theo ®©y hai ng©n phiÕu, mçi tÊm ng©n nh÷ng ng­êi muèn trë thµnh ®¹i lý, thªm vµo ®ã trong tuÇn nµy phiÕu ghi 5 pao xtÐc-linh: l¹i cã thªm ®øa ch¸u trai dÔ th­¬ng cña t«i lµ Bl¨ng-c¬ ®· ®Õn th­êng tró ë Lu©n §«n, - tÊt c¶ nh÷ng viÖc Êy diÔn ra liªn tôc, vµ I/ S / 38 / 969 anh hiÓu cho, trong hoµn c¶nh Êy thËt khã mµ tranh thñ ®­îc thêi Man-se-xt¬, ngµy 26 th¸ng Giªng 1866 I/ S / 62 / 239 gian ®Ó viÕt l¸ch. Vµo nh÷ng kho¶ng thêi gian gi÷a c¸c sù viÖc Êy ®«i khi cßn cã mét ai ®ã ghÐ vµo - ®¹i lo¹i nh­ l¸ th­ t¸c gi¶ göi T«i kh«ng d¸m göi nhiÒu h¬n, chõng nµo t«i ch­a biÕt ®­îc t×nh kÌm theo ®©y - vµ dÝ dao vµo cæ t«i272. §äc xong l¸ th­ lµ t«i ®o¸n h×nh c«ng viÖc cña t«i ra sao; mµ vÒ viÖc Êy th× t«i kh«ng thÓ t×m hiÓu ra ngay ®­îc r»ng ai lµ ng­êi ®· kho¸c lªn cæ t«i anh chµng tiÓu ®­îc, chõng nµo cßn ch­a tæng kÕt ®­îc theo sæ s¸ch. thÞ d©n Êy, ®ã chÝnh lµ nh©n vËt ®oan chÝnh, b¸c sÜ R«-®ª, vµ khi Xin göi nh÷ng lêi chóc tèt ®Ñp nhÊt ®Õn chÞ vµ c¸c ch¸u g¸i cña anh chµng tiÓu thÞ d©n Êy ®Õn gÆp t«i ë v¨n phßng th× anh ta ®· anh. x¸c nhËn ®iÒu ®ã. Ph.¡. cña anh ¤ng R«-®ª v« liªm ®ã ®· tù cho phÐp m×nh lµm nh÷ng viÖc kú l¹ ®èi víi t«i. Lóc ®Çu anh ta g©y ra cho t«i mét cuéc c·i cä ®¸ng ghÐt ______________________________________________________________ 1* Xem tËp nµy, tr. 156.
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay "Der Briefwechsel zwischen F. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 138 M¸c göi ¡ng-ghen ë Man-se-xt¬ [Lu©n §«n], ngµy 17 th¸ng Ch¹p 1866 PhrÕt th©n mÕn! C¶m ¬n anh vÒ sè tiÒn 10 pao xtÐc-linh. VÒ nh©n vËt R«-®ª th× ë «ng ta cã ma lùc muèn cã ®­îc nh÷ng mèi liªn hÖ chÝnh trÞ vµ muèn tá ra quan träng. V× ma lùc Êy g©y ra cho anh sù khã chÞu - vµ ®iÒu ®ã lµ hoµn toµn ®óng - cho nªn hÔ cã ®iÒu kiÖn anh h·y viÕt th­ b¸o cho «ng ta biÕt r»ng anh kh«ng cã vinh h¹nh ®­îc lµm quen víi «ng ta vµ anh kh«ng thÓ cho phÐp ng­êi ta cã nh÷ng sù suång s· nh­ vËy ®èi víi m×nh. C¸c tê "Revue des deux Mondes" vµ "Revue contemporaine" ®· ®¨ng hai bµi b¸o c¸o tØ mØ nãi vÒ Quèc tÕ, trong ®ã ng­êi ta coi Quèc tÕ vµ ®¹i héi cña Quèc tÕ lµ mét trong nh÷ng sù kiÖn quan träng nhÊt cña thÕ kû nµy. HËu qu¶ cña sù viÖc nµy lµ bµi b¸o t­¬ng tù ®¨ng trªn tê "Fortnightly Review"273. Song, trªn thùc tÕ chóng ta kh«ng thÓ hµnh ®éng ®­îc v× thiÕu tiÒn vµ thËm chÝ thiÕu ng­êi, v× tÊt c¶ ng­êi Anh ®Òu bÞ cuèn hót hoµn toµn vµo phong trµo ®ßi c¶i c¸ch. ChÝnh phñ Ph¸p (may thay) ta274. b¾t ®Çu tá th¸i ®é thï ®Þch víi chóng Mét
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 372 M¸c göi ¡ng-ghen, 17 th¸ng Ch¹p 1866 ¡ng-ghen göi M¸c, 21 th¸ng Ch¹p 1866 373 74 ¡ng-ghen göi M¸c, 21 75 trong nh÷ng thµnh tÝch ®¸ng hoµi nghi cña chóng ta lµ sù gia nhËp cßn t«i th× hiÖn nay kh«ng thÓ chi mét ph¸c-tinh nµo vµo viÖc mua 275 (t¹i Niu-oãc) cña Head Centre cña Xtª-phen. s¸ch, cho nªn t«i sÏ rÊt biÕt ¬n nÕu anh kiÕm ®­îc cho t«i cµng sím cµng tèt cuèn s¸ch sau ®©y: Gi. £. T. R«-gi¬-x¬. "LÞch sö n«ng 1* Lêi kªu gäi cña gi¸o hoµng göi c¸c sÜ quan Ph¸p ch¼ng ph¶i lµ nghiÖp". T«i nhÊt thiÕt ph¶i ®äc qua cuèn s¸ch nµy, vµ v× lý do ®ã ®iÒu tuyÖt vêi ®ã sao? ChØ cã vÞ linh môc I-ta-li-a míi cã thÓ dïng mµ t«i ph¶i ®Ó dµnh riªng mét chç trèng trong mét ch­¬ng277. Tuy h×nh thøc chóc phóc ®Ó ®¸ mÊy có vµo B«-na-p¸c-t¬ ngay tr­íc m¾t toµn thÓ ch©u ¢u276. cuèn s¸ch nµy xuÊt b¶n kh¸ l©u, nh­ng trong th­ viÖn vÉn cßn ch­a cã nã. ë chç Muy-®i còng kh«ng cã cuèn s¸ch Êy, nh­ Õch-ca- 2* §iÒu hÕt søc tiªu biÓu ®èi víi status rerum lµ: c¶ ë B«-na-p¸c- t¬, c¶ ë nh©n vËt Vin-hem - Nhµ chinh phôc3* ®Çu ãc ®Òu kh«ng ri-ót ®· kh¼ng ®Þnh nh­ vËy, "Commonwealth" ®· lÊy thÎ ®äc hoµn toµn minh mÉn. Vin-hem th× t«i tin vµo sø m¹ng ®Æc biÖt mµ th­êng xuyªn ë th­ viÖn cho anh ta. th­îng ®Õ ®· trao cho «ng ta, cßn B«-na-p¸c-t¬ th× ®· bÞ Mª-hi- Chµo anh. c«186 vµ Bi-xm¸c lµm cho bèi rèi, cho nªn cã nh÷ng lóc «ng ta thËt C.M. cña anh sù kh«ng minh mÉn. LiÖu anh cã nghÜ lµ hßa b×nh còng sÏ cßn ®­îc duy tr× thªm, Ýt C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay ra lµ trong mét n¨m n÷a (tÊt nhiªn, kh«ng kÓ ®Õn nh÷ng ®iÒu "Der Briefwechsel zwischen F. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc ngÉu nhiªn, ch¼ng h¹n nh­ c¸i chÕt cña B«-na-p¸c-t¬ und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 vµ v.v.)? Bëi v× tÊt c¶ nh÷ng anh chµng Êy cÇn cã thêi gian ®Ó tæ chøc l¹i vµ s¶n xuÊt vò khÝ. VÉn ch­a cã tin tøc g× tõ chç ngµi Mai-xn¬. T«i cho r»ng tõ giê cho ®Õn cuèi n¨m «ng ta rÊt bÒ bén c«ng viÖc. Tuy vËy, b¶n hîp ®ång ®¶m b¶o cho t«i ®èi phã víi nh÷ng ®iÒu bÊt ngê cã thÓ x¶y ra. 139 Trong v¨n b¶n lÇn thø hai, ®· ®­îc söa l¹i vµ lµ v¨n b¶n cuèi cïng ¡ng-ghen göi M¸c th× b¶n hîp ®ång kh«ng chøa ®ùng nh÷ng ®iÒu kiÖn nµo liªn quan ë Lu©n §«n ®Õn thêi h¹n quy ®Þnh h¹n nép b¶n th¶o4*. Nh­ng nÕu ®Õn ngµy mai vÉn ch­a nhËn ®­îc tr¶ lêi, th× t«i sÏ l¹i viÕt th­ lÇn n÷a. Ch¾c lµ anh cã quan hÖ tÝn dông víi mét nhµ bu«n s¸ch nµo ®ã, Man-se-xt¬, ngµy 21 th¸ng Ch¹p 1866 ______________________________________________________________ 1* - P i IX. Mo-r¬ th©n mÕn! 2* - t×nh h×nh hiÖn nay. 3* T«i còng cho r»ng vÒ phÝa m×nh th× c¸c ngµi ë T©y ¢u sÏ - Vin-hem I (®©y lµ so s¸nh mØa mai víi quËn c«ng xø Noãc-m¨ng-®i Vin- hem ng­êi ®· x©m l­îc n­íc Anh vµo n¨m 1066). lµm tÊt c¶ nh÷ng g× cã thÓ ®Ó duy tr× hßa b×nh trong vßng mét n¨m 4* - tËp I bé "T­ b¶n".
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. virum1* v.v.. Cã vµi chç «ng giµ H«-ra-xi-ót gîi cho t«i thÊy «ng Êy tíi vµ cho ®Õn khi ë kh¾p mäi n¬i ®Òu ®­îc trang bÞ b»ng lo¹i sóng tr­êng cã æ ®¹n. Nh­ng cßn vÊn ®Ò kh¸c, lµ: liÖu ng­êi Nga trong gièng Hai-n¬, lµ ng­êi ®· häc hái ®­îc rÊt nhiÒu ®iÒu ë «ng ta, khi ®ã cã xem kho¶ng thêi gian Êy lµ thêi gian thÝch hîp ®Ó lîi nh­ng vÒ ph­¬ng diÖn chÝnh trÞ th× vÒ thùc chÊt «ng ta còng tá ra dông Bi-xm¸c ®Ì bÑp n­íc ¸o, th«n tÝnh vïng Ga-li-xi-a vµ ph©n lµ mét kÎ xá l¸. Xin c¸c vÞ h·y h×nh dung con ng­êi trung thùc Êy d¸m th¸ch thøc vultus instantis tyranni2* vµ bß r¹p tr­íc mÆt ¤- chia Thæ NhÜ Kú thµnh nhiÒu quèc gia Xla-v¬ nhá, hay ch¨ng. Tuy nhiªn, ngay c¶ ë Ph¸p còng cã thÓ thÊy r»ng cuéc chiÕn tranh lµ guy-xt¬. VÒ tÊt c¶ mäi ph­¬ng diÖn kh¸c th× l·o giµ th« bØ Êy dï cÇn thiÕt - tÊt c¶ còng vÉn v× lý do c¶i tæ l¹i qu©n ®éi Ph¸p, bëi lÏ sao còng tá ra rÊt dÔ th­¬ng. kh«ng cã chiÕn tranh th× nh©n vËt Bu-xt¬-ra-pa46 d òng c¶m cña T«i sÏ cè hÕt kh¶ n¨ng trong tuÇn tíi t×m kiÕm cho anh cuèn chóng ta sÏ kh«ng tiÕn hµnh cuéc c¶i tæ Êy. Do hËu qu¶ cuéc s¸ch3*. T«i vÉn ch­a thÓ ®äc c¸c bµi ®¨ng trªn c¸c tê "Revue des chiÕn tranh gÇn ®©y 1* t ay anh chÞ Êy ®øng tr­íc mét sù lùa deus Mondes" vµ "Fortnightly Review", nh­ng sù xuÊt hiÖn c¸c bµi chän ®¸ng buån c­êi: hoÆc lµ h¾n ph¶i ®Ó nguyªn mäi c¸i nh­ Êy lµ ®iÒu rÊt thó. Tê "Revue contemporaine" kh«ng thÊy cã ë ®©y273. tr­íc, vµ khi Êy h¾n kh«ng cßn thÓ tranh giµnh víi Phæ, hoÆc Ve-ne-r¬ c¸ch ®©y kh«ng l©u ®· ë §øc - kÓ l¹i c©u chuyÖn giai lµ h¾n sÏ tiÕn hµnh c«ng viÖc Êy, vµ lóc Êy h¾n sÏ lµm b¶n tho¹i sau ®©y, do chÝnh måm Ben-nich-xen ®· kÓ ra (lµ thµnh viªn th©n m×nh gÉy cæ, thø nhÊt, do h¾n lµ mét tªn v« danh tiÓu Liªn minh d©n téc150). Khi Ben-nich-xen cã cuéc gÆp gì víi Bi- tèt vµ thø hai, v× qu©n ®éi h oµn toµn bÞ mÊt ®i tÝnh chÊt B «- xm¸c tr­íc lóc næ ra chiÕn tranh, th× Bi-xm¸c ®· tr×nh bµy víi «ng na-p¸c-t¬. C hØ cÇn khi ë Ph¸p thùc hiÖn chÕ ®é tæng ®éng viªn ta vÒ toµn bé chÝnh s¸ch n­íc §øc cña m×nh, mét chÝnh s¸ch hoµn d­íi mét h×nh thøc nµo ®ã th× chÕ ®é qu©n ®¸nh thuª 278 tù nã toµn phï hîp víi tinh thÇn cña Liªn minh d©n téc: ®¸p l¹i, Ben- sÏ chÊm døt, vµ 25-30 phÇn tr¨m sè binh lÝnh phôc vô qu¸ nich-xen cã hái r»ng t¹i lµm sao mµ Bi-xm¸c l¹i lùa chän con thêi h¹n hiÖn nay trong qu©n ®éi Ph¸p, phÇn lín sÏ biÕn hÕt. ®­êng chiÕn tranh phøc t¹p ®Ó thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®ã mµ lÏ ra - Nh­ng v× vÉn cßn duy tr× chÕ ®é ®i lÝnh thay 279 c ho nªn ngµi nh­ lý thuyÕt cña chñ nghÜa tù do tuyªn B«-na-p¸c-t¬ lÇn nµy bÞ r¬i vµo vÞ thÕ kh«i hµi, khi «ng ta bè - chØ cÇn "dùa vµo nh©n d©n"? Bi-xm¸c tá ra ng¹c nhiªn nh×n buéc ph¶i dùa vµo giai cÊp t ­ s¶n ® Ó chèng l¹i n «ng d©n. Ben-nich-xen trong mÊy gi©y, cuèi cïng ®· nãi nh­ sau: "VËy liÖu N h­ng tiÕn tr×nh c¸c sù kiÖn lÞch sö qu¶ thËt tá ra tµn nhÉn ngµi cã thÓ c­ìi con ngùa gÇy mÖt lö ®Ó nh¶y qua chiÕn hµo ®­îc mét c¸ch tr¬ trÏn ®èi víi chµng hiÖp sÜ cao th­îng Êy, cho nªn kh«ng?". ¤ng ta cßn cho biÕt r»ng hoµng tö kÕ vÞ4* bÊt h¹nh - mét ph¶i tha thø cho «ng ta nÕu nh­ «ng ta mÊt hÕt niÒm tin vµo kÎ tr­íc ®©y tá ra lµ ng­êi tù do chñ nghÜa nh­ vËy, thÕ mµ tõ khi th­îng ®Õ vµ vµo con ng­êi. næ ra cuéc chiÕn tranh l¹i trë nªn ®iªn rå T«i hy väng r»ng, còng nh­ t«i, «ng ta ®äc t¸c phÈm cña ______________________________________________________________ H«-ra-xi-ót cña m×nh ®Ó gi¶i trÝ justum ac tenacem propositi 1* - h·y dòng c¶m b¶o vÖ sù nghiÖp chÝnh nghÜa (H«-ra-xi-ót. §o¶n thi 3). 2* - ®èi mÆt tªn b¹o chóa tµn ¸c (H«-ra-xi-ót. §o¶n thi 3). ______________________________________________________________ 3* - Gi. £. T. R«-gi¬-x¬. "LÞch sö n«ng nghiÖp vµ gi¸ c¶ ë Anh". 1* 4* - ¸ o - Phæ. - Phri-®rÝch - Vin-hem.
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 376 M¸c göi ¡ng-ghen, 31 th¸ng Ch¹p 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 31 th¸ng Ch¹p 1866 377 h¬n n÷a, h¬n c¶ «ng giµ1*, ®iÒu ®ã dï sao còng hÕt søc ®¸ng mõng. PhrÕt th©n mÕn! Xin chóc mõng N¨m Míi! Ditto1* chÞ Li-di n÷a! §Ó anh kh«ng thiÕu tiÒn trong c¸c ngµy lÔ, t«i göi cho anh thªm hai tÊm ng©n phiÕu, mçi tÊm ghi 5 pao: Mong r»ng N¨m Míi sÏ tèng cæ cho quû b¾t ®i bän Nga, bän Phæ, tªn B«-na-p¸c-t¬ vµ nh÷ng viªn båi thÈm Anh! M/W 34/768, Lu©n §«n, ngµy 12 th¸ng M­êi 1866, TiÖn thÓ nãi thªm. ChÝnh phñ Ph¸p ®· tÞch thu vµ chuyÓn vµo I/S 49/080, Man-se-xt¬, ngµy 26 th¸ng Giªng 1866, kho l­u tr÷ cña c¶nh s¸t c¸c tµi liÖu vµ b¶n th¶o göi cho chóng ta, t«i hy väng - kh«ng ph¶i lµ v« c¨n cø - r»ng b¶n c©n ®èi thu chi mµ c¸c thµnh viªn Ph¸p ®· chuyÓn qua biªn giíi sau §¹i héi Gi¬- hµng n¨m sÏ kh«ng v× thÕ mµ bÞ ¶nh h­ëng xÊu. ne-v¬. Th«ng qua hu©n t­íc Xten-li, bé tr­ëng ngo¹i giao, chóng Xin göi nh÷ng lêi chóc tèt ®Ñp nhÊt ®Õn ph¸i n÷. t«i ®· tuyªn bè quyÒn së h÷u nh÷ng vËt ®ã, coi ®ã lµ "tµi s¶n cña n­íc Anh". Vµ qu¶ thËt, B«-na-p¸c-t¬ téi nghiÖp ®· ph¶i hoµn tr¶ Ph. ¡. cña anh cho chóng t«i tÊt c¶ via2* bé ngo¹i giao280. Kh«ng ®Õn nçi tåi chø? H¾n ®· hµnh ®éng s¬ xuÊt vµ thËm chÝ chÝnh b¶n th©n h¾n còng C«ng bè lÇn ®Çu cã l­îc bít trong cuèn In theo b¶n viÕt tay s¸ch: "Der Briefwechsel zwischen Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc kh«ng biÕt r»ng c¸ch nµo mµ h¾n hµnh ®éng s¬ xuÊt. F. Engels und K. Marx". Bd. III, H«m nay t«i nhËn ®­îc mét tin rÊt buån vÒ viÖc chó t«i ®· Stuttgart, 1913; c«ng bè toµn v¨n trong mÊt3*, «ng lµ mét ng­êi tuyÖt vêi. ¤ng ®· qua ®êi mét c¸ch xøng Marx - Engels Gesamtausgabe. Dritte Abteilung, Bd. 3, 1930 vµ trong C.M¸c ®¸ng, nhanh chãng, gi÷a tÊt c¶ c¸c con cña m×nh, trÝ tuÖ hoµn toµn vµ Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n minh mÉn, trót lªn ®Çu vÞ cha cè tÊt c¶ sù mØa mai tinh tÕ cña mét lÇn thø nhÊt, t.XXIII, 1930 ng­êi theo t­ t­ëng V«n-te. Toµn thÓ gia ®×nh t«i göi tíi anh lêi chóc mõng N¨m Míi! Chµo anh! 140 C.M. cña anh M¸c göi ¡ng-ghen ë Man-se-xt¬ C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay "Der Briefwechsel zwischen F. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 [Lu©n §«n], ngµy 31 th¸ng Ch¹p 1866 ______________________________________________________________ 1* - còng chóc c¶. ______________________________________________________________ 2* - th«ng qua. 1* 3* - V in-hem I. - Li-«n Phi-lÝp-x¬.
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. M¸c göi ¡ng-ghen, 19 th¸ng Giªng 1867 379 kho¶n thø hai, bëi v× «ng ta cã thÓ, sau mét thêi gian ng¾n, nhËn ®­îc toµn bé b¶n th¶o cña tËp mét. NÕu «ng ta b¾t ®Çu in muén h¬n, nh­ng in víi tèc ®é nhanh h¬n, th× ®iÒu ®ã sÏ kh«ng lµm thay ®æi vÊn ®Ò. Song, «ng ta ph¶i suy nghÜ xem liÖu trong mét cuèn s¸ch sè l­îng rÊt lín nh­ thÕ gåm nh÷ng chó thÝch b»ng c¸c thø tiÕng kh¸c nhau, víi ph­¬ng ph¸p söa b¶n in thö mµ «ng ta muèn ¸p dông, - th× liÖu cã thÓ tr¸nh ®­îc nh÷ng sù xuyªn t¹c nghiªm N¨m 1867 träng do nh÷ng lçi in sai hay kh«ng. VÒ ®iÒu kho¶n mét th× kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc ®iÒu kho¶n nµy mµ l¹i kh«ng cã sù tr× ho·n kÐo dµi toµn bé c«ng viÖc; ngoµi ra, ®iÒu kho¶n Êy tuyÖt nhiªn kh«ng kÌm theo c¸c ®iÒu kiÖn thi hµnh trong b¶n hîp ®ång cña chóng t«i. T«i ®· dÉn ra mét lo¹t luËn cø, nh­ng ch­a nhËn ®­îc th­ tr¶ lêi 141 cña «ng ta. M¸c göi ¡ng-ghen Ch­a cÇn nãi ®Õn viÖc tr× ho·n t«i kh«ng thÓ b¾t tay lËp tøc viÕt ë Man-se-xt¬ tËp II ngay ®­îc Ýt ra còng lµ v× sau khi xuÊt b¶n tËp I t«i cßn ph¶i nghØ ng¬i ®Ó phôc håi søc khoÎ vµ t«i sÏ trë vÒ lôc ®Þa ®Ó thö b»ng [Lu©n §«n], ngµy 19 th¸ng Giªng c¸ch nµo ®ã chÊn chØnh c¸c c«ng viÖc cña m×nh. Mçi ngµy t×nh h×nh 1867 Êy cµng xÊu ®i vµ t«i cã nguy c¬ l©m vµo mét cuéc ph¸ s¶n thËt sù. ChØ riªng ng­êi chñ hiÖu b¸nh mú, t«i ®· nî «ng ta 20 p.xt., råi ë ¡ng-ghen th©n mÕn! ®©y cßn tÊt c¶ nh÷ng con quû kh¸c n÷a: chñ hiÖu thÞt, chñ hiÖu Sau thêi gian dµi im lÆng cña Mai-xn¬ - mµ «ng ta gi¶i thÝch thùc phÈm kh«, thuÕ m¸ r»ng do qu¸ bËn rén v× c«ng viÖc - th× «ng ta ®· viÕt th­ b¸o cho t«i vµ v.v.. Ngoµi tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu Êy ra, Ýt h«m tr­íc ®©y t«i ®· biÕt r»ng «ng ta "kh«ng b»ng lßng" víi kÕ ho¹ch cña t«i. nhËn ®­îc l¸ th­ cña mét «ng tªn lµ Bít-t¬n, ng­êi thµnh 1) «ng ta muèn cã ngay trong tay m×nh c¶ hai tËp d­íi d¹ng phè Toãc-ki, «ng ta th«ng b¸o víi t«i r»ng «ng ta ®· mua l¹i ng«i hoµn chØnh161. nhµ cña X«i-¬ vµ 1) yªu cÇu t«i tr¶ tiÒn thuª nhµ quý t­ cña n¨m 2) «ng ta kh«ng muèn in theo kiÓu tõng tÝ mét, v× «ng ta cã ý vµ 2) v× ®Õn th¸ng Ba sÏ hÕt h¹n b¶n hîp ®ång ®Þnh in mçi ngµy ®­îc 1 tê in vµ chØ cho t«i xem b¶n söa ch÷a lçi in thuª nhµ cña t«i, nªn yªu cÇu t«i th«ng b¸o xem liÖu t«i cã ý ®Þnh lÇn cuèi. thuª tiÕp ng«i nhµ hoÆc trong mét thêi gian dµi, hoÆc thuª trong mét n¨m. Lóc ®Çu t«i ®¬n gi¶n kh«ng tr¶ lêi. T«i tr¶ lêi cho «ng ta r»ng t«i kh«ng quan t©m ®Õn ®iÒu
nguon tai.lieu . vn
Chính trị học Báo chí - Truyền thông Xã hội học Giáo dục học Tâm lý học Lịch sử - Văn hoá Triết học Ngôn ngữ học Thư viện thông tin Văn học nước ngoài Ngư nghiệp Hành chính - Pháp luật Địa lý - Địa danh Văn học Việt nam Lịch sử Đảng CNXH - KH Tư Tưởng HCM Ngụ ngôn - Cổ tích Ca dao - Tục ngữ Hoá học Sinh học Y khoa - Dược Kinh tế học