1. Trang Chủ
  2. Triết học
  3. [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 30 phần 9

[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 30 phần 9

Dưới thời Joseph Stalin, chính quyền Liên Xô đã thực hiện những chính sách sai lầm, đồng thời tệ sùng bái cá nhân trở nên phổ biến (xem thêm bài Đại thanh trừng và Về sùng bái cá nhân và những hậu quả của nó). Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1750 Chó thÝch Chó thÝch 1751 437 §©y muèn nãi ®Õn nh÷ng cuèn s¸ch tõ tñ s¸ch cña Vin-hem V«n-ph¬ ®­îc 431 Xem chó thÝch 194. - 516. chuyÓn ®Õn cho M¸c theo di chóc cña «ng sau khi «ng mÊt. M¸

Thể loại Tài liệu miễn phí Triết học

Số trang 80

Ngày tạo 8/29/2018 8:26:44 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx -... (.pdf)

Xem mẫu

  1. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1750 Chó thÝch Chó thÝch 1751 437 §©y muèn nãi ®Õn nh÷ng cuèn s¸ch tõ tñ s¸ch cña Vin-hem V«n-ph¬ ®­îc 431 Xem chó thÝch 194. - 516. chuyÓn ®Õn cho M¸c theo di chóc cña «ng sau khi «ng mÊt. M¸c ®· liÖt kª sè 432 Th¸ng Ba 1864, gia ®×nh M¸c, sau khi nhËn ®­îc kho¶n thõa kÕ nhá sau khi bµ s¸ch nµy trong mÑ mÊt, ®· chuyÓn ®Õn ng«i nhµ míi ë phÝa T©y B¾c Lu©n §«n theo ®Þa chØ: 1, Modena villas, Maitland Park, Haverstock Hill. - 517. 433 §Çu th¸ng T­ 1864, Ga-ri-ban-®i ®· thùc hiÖn mét chuyÕn ®i cã tÝnh chÊt tuyªn truyÒn ®Õn n­íc Anh, nh»m thu thËp ph­¬ng tiÖn cho viÖc tæ chøc mét cuéc viÔn chinh míi vµo I-ta-li-a. Ga-ri-ban-®i hy väng còng sÏ nhËn ®­îc mét vµi sù gióp ®ì cña giíi cÇm quyÒn Anh ®èi víi cuéc viÔn chinh cña m×nh chèng sù thèng trÞ cña ¸o ë V¬-ni-d¬. ChÝnh phñ Anh, hy väng lîi dông sù cã mÆt cña Ga-ri-ban-®i ë Anh ®Ó trÊn ¸p n­íc ¸ o, vµ còng tÝnh ®Õn t©m tr¹ng cña ®«ng ®¶o d©n chóng phÊn khëi chµo ®ãn vÞ anh hïng d©n téc I-ta-li-a, ®· tæ chøc nghi lÔ ®ãn chÝnh thøc ngay tõ lóc ®Çu. Tuy nhiªn, cuéc gÆp gì cña Ga-ri-ban-®i víi M¸t-di-ni ®ang sèng l­u vong chÝnh trÞ ë Lu©n §«n vµ bµi ph¸t biÓu cña Ga-ri-ban-®i ñng hé nh÷ng ng­êi khëi nghÜa Ba Lan ®· g©y ra sù bÊt b×nh cña giai cÊp t­ s¶n Anh, nh÷ng ng­êi ®· b¾t ®Çu mét chiÕn dÞch chèng nhµ c¸ch m¹ng I-ta-li-a trªn b¸o chÝ. Tr¶ lêi yªu cÇu cña Na-p«-lª-«ng III vÒ viÖc ®ßi trôc xuÊt ngay lËp tøc Ga-ri-ban-®i ra khái n­íc Anh, c¸c tê b¸o cña giíi t­ s¶n Anh véi v· tuyªn bè r»ng «ng Êy bÞ èm vµ ®ang tíi Ca-prª-ra . Ga-ri-ban-®i ®· b¸c bá chuyÖn bÞa ®Æt nµy, tuyªn bè ý ®Þnh ®i th¨m mét sè thµnh phè cña n­íc Anh mµ tiÕp theo ®ã lµ tuyªn bè trùc tiÕp cña bé tr­ëng Anh Gl¸t-xt«n vÒ viÖc kh«ng mong muèn tiÕp tôc sù cã mÆt cña Ga-ri-ban-®i ë n­íc nµy. Ch¼ng bao l©u sau vµo cuèi th¸ng T­, Ga-ri-ban-®i rêi n­íc Anh. hµnh vi gi¶ nh©n gi¶ nghÜa vµ hÌn nh¸t cña ChÝnh phñ Anh ®· g©y ra sù c«ng phÉn cña c¸c giíi d©n chñ ë Anh. - 519. 434 VÒ viÖc theo dâi b¸o chÝ cña chÝnh phñ Bi-xm¸c xem chó thÝch 414. Cuèi th¸ng T­ 1864, vua Phæ Vin-hem I thùc hiÖn chuyÕn ®i ®Õn c¸c c«ng quèc Slª-d¬-vÝch vµ H«n-stai-n¬ nh©n cuéc tr­ng cÇu d©n ý ®­îc dù ®Þnh ë ®ã. Môc ®Ých chuyÕn ®i cña nhµ vua lµ l«i kÐo d©n chóng cña hai c«ng quèc nµy ñng hé viÖc s¸p nhËp vµo n­íc Phæ. - 519. 435 §uýp-pen ( tªn gäi theo tiÕng §an M¹ch lµ §uýp-ben) - c«ng sù cña §an M¹ch ë Slª-d¬-vÝch, bÞ qu©n Phæ tÊn c«ng chiÕm ®ãng ngµy 18 th¸ng T­ 1864 trong thêi gian cuéc chiÕn tranh cña Phæ vµ ¸o chèng §an M¹ch (xem chó thÝch 421). - 520. 436 M¸c tíi Man-se-xt¬ th¨m Vin-hem V«n-ph¬ bÞ èm vµo ngµy 3 th¸ng N¨m vµ ë ®ã ®Õn 18 th¸ng N¨m 1864. - 522.
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1752 th­ göi ¡ng-ghen ngµy 18 th¸ng M­êi mét 1864. - 527. Bµi b¸o cña t¸c gi¶ v« danh Feudaler Sozialismus ( Chñ nghÜa x· héi phong 438 §Çu th¸ng N¨m 1864, qu©n ®éi cña Gran-t¬ ®ang ë bang ViÕc-gi-ni-a ®· b¾t kiÕn ) ®Çu cuéc tÊn c«ng míi vµo RÝch-m¬n, thñ phñ vµ thµnh tr× chñ yÕu cña Liªn bang miÒn Nam. Sau nhiÒu trËn giao chiÕn kiªn c­êng trong th¸ng N¨m - th¸ng ®¨ng trªn tê Rheinische Zeitung ngµy 30 th¸ng N¨m 1864 ®· ®­a tin vÒ sù ve v·n cña giíi ph¶n ®éng Phæ ®èi víi phong trµo c«ng nh©n. - 532. S¸u 1864, qu©n cña Gran-t¬ ®· ®Èy ®­îc qu©n miÒn Nam tíi cuèi RÝch-m¬n vµ 445 Trong bøc th­ cña Clin-x¬ ngµy 27 th¸ng N¨m 1864 göi c¸c c«ng nh©n Ph. M«- g©y tæn thÊt lín vÒ ng­êi cho qu©n miÒn Nam. Vµo m·i th¸ng T­ 1865, chiÕn l¬ vµ I. Men-khi-o th«ng b¸o vÒ lÔ kû niÖm ë §øc chµo mõng ngµy thµnh lËp dÞch ®¸nh chiÕm RÝch-m¬n míi kÕt thóc. Liªn ®oµn c«ng nh©n toµn §øc vµ th«ng b¸o vÒ sù phÊn chÊn trong c«ng nh©n Nãi vÒ nh÷ng b×nh luËn cña b¸o Times ®èi víi chiÕn dÞch nµy, M¸c cã ý khi ®­îc gîi nhí ®Õn tªn tuæi cña M¸c vµ ¡ng-ghen, Clin-x¬ yªu cÇu bÌ b¹n nãi ®Õn c¸c bµi x· luËn ra ngµy 25 vµ 26 th¸ng N¨m 1864, trong ®ã ca ngîi chiÕn m×nh cam ®oan víi M¸c r»ng hä cè g¾ng ®Ó xøng ®¸ng víi nh÷ng ng­êi b¶o vÖ l­îc cña t­íng Li, chØ huy qu©n miÒn Nam, trong thêi gian cuéc tÊn c«ng cña nh­ hai «ng . qu©n ®éi cña Gran-t¬ ë bang ViÕc-gi-ni-a. - 528. Liªn ®oµn c«ng nh©n toµn §øc - tæ chøc chÝnh trÞ cña c«ng nh©n §øc, 439 Trong th­ göi M¸c ngµy 23 th¸ng N¨m 1864, Ð c-n¬-xt¬ Gi«n-x¬ tá ra rÊt tiÕc v× thµnh lËp ngµy 23 th¸ng N¨m 1863 t¹i ®¹i héi cña c¸c héi c«ng nh©n ë Lai-pxÝch. cuéc gÆp cña «ng víi M¸c vµ ¡ng-ghen kh«ng thµnh, v× «ng v¾ng mÆt. Cuéc häp Ngay tõ lóc míi thµnh lËp, Liªn ®oµn c«ng nh©n toµn §øc ®· chÞu ¶nh h­ëng lÏ ra ph¶i diÔn ra vµo ngµy 19 th¸ng N¨m ë Man-se-xt¬ trong thêi gian M¸c ®Õn cña nh÷ng quan ®iÓm c¬ héi chñ nghÜa cña L¸t-xan vµ nh÷ng ng­êi theo «ng ta ®ã nh©n viÖc Vin-hem V«n-ph¬ bÞ èm vµ ®· mÊt. - 528. cè ®­a phong trµo c«ng nh©n theo con ®­êng c¶i l­¬ng. Liªn ®oµn h¹n chÕ môc 440 ë X «n-phe-ri-n« ngµy 24 th¸ng S¸u 1859 qu©n ¸o ®· bÞ qu©n Ph¸p - I-ta-li-a tiªu ë chç chØ ®Êu tranh ®ßi quyÒn phæ th«ng ®Çu phiÕu vµ chØ ho¹t ®éng cã tÝnh ®¸nh b¹i. - 529. chÊt nghÞ tr­êng hoµ b×nh. B¸c bá cuéc ®Êu tranh kinh tÕ th­êng ngµy cña giai 441 Sau khi tiÕp tôc c¸c phiªn häp vµo ngµy 28 th¸ng N¨m 1864 cña Héi nghÞ Lu©n cÊp c«ng nh©n, Liªn ®oµn c«ng nh©n toµn §øc t¸n thµnh viÖc thµnh lËp c¸c héi §«n cña c¸c c­êng quèc ch©u ¢u vÒ vÊn ®Ò Slª-d¬-vÝch - H«n-stai-n¬ (xem chó s¶n xuÊt ®­îc nhµ n­íc tµi trî, coi ®ã lµ ph­¬ng tiÖn chñ yÕu ®Ó gi¶i quyÕt c¸c m©u thuÉn x· héi. Gi÷ lËp tr­êng d©n téc chñ nghÜa trong nh÷ng vÊn ®Ò vÒ thÝch 430), c¸c ®¹i biÓu cña Phæ vµ ¸o ®· ®Ò nghÞ hoµng tö Au-gu-xten-boãc víi chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i, ban l·nh ®¹o theo L¸t-xan cña Liªn ®oµn ®· ñng hé chÝnh t­ c¸ch lµ c«ng t­íc cña c«ng quèc Slª-d¬-vÝch - H«n-stai-n¬ lµm øng cö viªn, s¸ch ph¶n ®éng cña ChÝnh phñ Phæ vµ viÖc thèng nhÊt n­íc §øc tõ trªn xuèng bëi v× tõ tr­íc ®ã, Bi-xm¸c ®· ®¹t ®­îc viÖc lµm cho hoµng tö Au-gu-xten-boãc b»ng c¸c cuéc chiÕn tranh v­¬ng triÒu. ®ång ý víi nhiÒu nh­îng bé cã lîi cho n­íc Phæ trong tr­êng hîp quyÕt ®Þnh Víi viÖc thµnh lËp Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ (Quèc tÕ I), s¸ch l­îc vÊn ®Ò kÕ vÞ ng«i vua cho hoµng tö. Tuy nhiªn, ®Ò nghÞ nµy ®· bÞ héi nghÞ b¸c bá. mang tÝnh c¬ héi cña ban l·nh ®¹o theo L¸t-xan cña liªn ®oµn ®· trë thµnh sù - 530. k×m h·m viÖc thµnh lËp mét ®¶ng ch©n chÝnh cña c«ng nh©n ë n­íc §øc. Cuéc 442 §©y muèn nãi ®Õn nghÞ ®Þnh th­ V¸c-sa-va vµ Lu©n §«n n¨m 1851 vµ 1852 ®Êu tranh triÖt ®Ó cña M¸c vµ ¡ng-ghen chèng khuynh h­íng L¸t-xan ®· t¹o (xem chó thÝch 423 vµ 412). - 530. ®iÒu kiÖn cho c«ng nh©n §øc tiªn tiÕn t¸ch khái ®­îc khuynh h­íng ®ã vµo ®Çu 443 M¸c cã ý nãi ®Õn Bøc th­ ngá mµ KÐc-t¬-bª-ni cã ý ®Þnh c«ng bè nh­ th­ tr¶ nh÷ng n¨m 70. T¹i ®¹i héi ë G«-ta th¸ng N¨m 1875 ®· tiÕn hµnh viÖc hîp nhÊt lêi C«-sót. Göi tµi liÖu nµy cho M¸c ngµy 29 th¸ng Ba, KÐc-t¬-bª-ni ®Ò nghÞ M¸c Liªn ®oµn c«ng nh©n toµn §øc víi §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi §øc (ph¸i t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c«ng bè Bøc th­ ngá trªn c¸c tê b¸o cña §øc vµ Anh. - 532. Ai-den-n¸c) do Bª-ben vµ LÝp-nÕch thµnh lËp n¨m 1869. §¶ng hîp nhÊt nµy 444 Bµi b¸o cña ¡ng-ghen Kasematten-Wolff ( V«n-ph¬ Ca-dª-m¸t ) ®­îc ®­îc gäi lµ §¶ng c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa §øc. - 532. 446 Th¸ng N¨m 1864 L¸t-xan ®Õn En-b¬-phen-®¬ dù lÔ kû niÖm ngµy thµnh lËp ®¨ng trªn tê Breslauer Zeitung ngµy 24 th¸ng N¨m 1864 vµ ®­îc ®¨ng l¹i Liªn ®oµn c«ng nh©n toµn §øc. Trong diÔn v¨n chµo mõng cña m×nh, L¸t-xan trªn tê Rheinische Zeitung ngµy 26 th¸ng N¨m 1864.
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1754 Chó thÝch Chó thÝch 1755 ®· gäi Vin-hem V«n-ph¬ lµ mét trong nh÷ng chiÕn sÜ xuÊt s¾c v× sù nghiÖp cña cña toµ ¸n nµy, cïng víi nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c, cßn cã viÖc phª duyÖt c¸c di chóc, giai cÊp c«ng nh©n . - 532. cÊp giÊy tê qu¶n lý tµi s¶n. - 536. 447 Trong nöa cuèi th¸ng Ch¹p 1847, M¸c ®· ®äc bµi gi¶ng vÒ lao ®éng lµm thuª vµ 451 ý ®å cña M¸c viÕt cho tê Free Press bµi tin ng¾n vÒ viÖc khëi c«ng x©y dùng t­ b¶n t¹i Héi c«ng nh©n §øc ë Bruy-xen. Nh÷ng bµi gi¶ng nµy ®­îc M¸c lÊy kªnh ®µo Xuy-ª vµo n¨m 1859, râ rµng lµ kh«ng thùc hiÖn ®­îc. - 539. lµm c¬ së cho t¸c phÈm cña «ng Lao ®éng lµm thuª vµ t­ b¶n , ®­îc c«ng bè 452 Xem chó thÝch 359. - 539. d­íi d¹ng c¸c bµi x· luËn trªn tê Neue Rheinische Zeitung sè 264-267, ngµy 453 Theo lÇn ph©n chia thø ba n­íc Ba Lan, ®­îc thùc hiÖn n¨m 1795 (xem chó 5-8 vµ 11 th¸ng T­ thÝch 366), th× n­íc Phæ chiÕm phÇn chñ yÕu ®Êt ®ai chÝnh gèc cña Ba Lan cïng 1849 (xem Toµn tËp, t. 6, 1993, tr. 537-576). Sau nµy M¸c tõ bá ý ®Þnh ®· nªu ra V¸c-sa-va. Theo quyÕt ®Þnh cña §¹i héi Viªn 1814 - 1815 th× phÇn lín nh÷ng trong bøc th­ vÒ viÖc c«ng bè toµn bé t¸c phÈm Lao ®éng lµm thuª vµ t­ b¶n vïng ®Êt nµy - cã trong phÇn phô tr­¬ng cña tËp ®Çu bé T­ b¶n . M¸c trÝch dÉn nh÷ng chç riªng biÖt cña t¸c phÈm cña «ng trong phÇn chó thÝch cña tËp I bé T­ b¶n (xem Toµn tËp, t. 23, 1994, tr. 816, 865-866, 1062-1063); phÇn M¸c phª ph¸n L¸t-xan còng xem trong t¸c phÈm ®ã, tr. 15-16, 161-162. Héi c«ng nh©n §øc ë Bruy-xen do M¸c vµ ¡ng-ghen thµnh lËp ë Bruy-xen vµo cuèi th¸ng T¸m 1847 víi môc ®Ých gi¸o dôc chÝnh trÞ cho c«ng nh©n §øc sèng ë BØ vµ tuyªn truyÒn trong c«ng nh©n lý t­ëng cña chñ nghÜa céng s¶n khoa häc. D­íi sù l·nh ®¹o cña M¸c vµ ¡ng-ghen cïng c¸c ®ång chÝ cña hai «ng, Héi ®· trë thµnh trung t©m thèng nhÊt hîp ph¸p cña c¸c lùc l­îng c¸ch m¹ng v« s¶n ë BØ. Nh÷ng phÇn tö ­u tó cña Héi tham gia ph©n bé Bruy-xen cña Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n. Ho¹t ®éng cña Héi c«ng nh©n §øc ë Bruy-xen chÊm døt Ýt l©u sau cuéc C¸ch m¹ng t­ s¶n th¸ng Hai 1848 ë Ph¸p, do viÖc c¶nh s¸t BØ b¾t gi÷ vµ trôc xuÊt c¸c thµnh viªn cña Héi. - 534. 448 Xem Toµn tËp, t. 29, 1996, tr. 353-521. - 535. 449 M¸c nh¹i l¹i c©u nãi ®­îc dïng réng r·i hä ch¼ng häc ®­îc c¸i g× vµ còng ch¼ng quªn c¸i g× , ë mét trong nh÷ng bøc th­ cña ®« ®èc h¶i qu©n Ph¸p, §¬ Pan vµo thêi kú kh«i phôc l¹i nÒn qu©n chñ cña dßng hä Buèc-b«ng. §«i khi ng­êi ta cßn g¸n c©u nãi nµy cho Ta-l©y-r¨ng. C©u nµy dµnh cho nh÷ng ng­êi theo chñ nghÜa b¶o hoµng, nh÷ng ng­êi kh«ng thÓ rót ®­îc bµi häc nµo tõ cuéc c¸ch m¹ng t­ s¶n Ph¸p cuèi thÕ kû XVIII. Dïng c©u nãi nµy, M¸c cã ý chØ sù viÖc Phrai-li-gr¸t, ng­êi tham gia cuéc c¸ch m¹ng 1848 - 1849, tõ cuèi n¨m 1859, ®· xa rêi nh÷ng ng­êi c¸ch m¹ng v« s¶n vµ c¸c ®ång chÝ cña hä. - 535. 450 Toµ ¸n vÒ vÊn ®Ò di chóc - mét trong nh÷ng toµ ¸n tèi cao cña n­íc Anh (sau c¶i c¸ch toµ ¸n n¨m 1873 lµ mét bé phËn cña Toµ ¸n tèi cao). Thuéc thÈm quyÒn
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1756 Chó thÝch Chó thÝch 1757 tªn gäi lµ V­¬ng quèc Ba Lan - l¹i nhËp vµo n­íc Nga. - 539. Tõ n¨m 1843 ®Õn th¸ng Hai 1846 - ë Brª-xlau. 454 Th¸ng N¨m 1864 qu©n Nga ë C¸p-ca-d¬ ®· chiÕm ®­îc vïng ®Êt C¬-ba-®¬ 1846. V«n-ph¬ ch¹y trèn v× bÞ ®e do¹ bëi vô kiÖn vÒ viÖc vi ph¹m luËt b¸o (hiÖn nay lµ Cra-xnai-a P«-li-a-na), n¬i cã c¨n cø ®Þa cuèi cïng cña ng­êi Muy- chÝ. Bµi b¸o vÒ cuéc khëi nghÜa cña nh÷ng ng­êi thî dÖt Xi-lª-di. ri-®¬. ViÖc tiªu diÖt æ ®Ò kh¸ng cuèi cïng nµy cña nh÷ng ng­êi d©n vïng nói ®· 1846 - 1848. Bruy-xen. V¨n phßng th­ tÝn . BÞ giam gi÷ l¹i Bruy-xen (bÞ chÊm døt c¸c cuéc chiÕn tranh vïng C¸p-ca-d¬ do chÕ ®é Nga hoµng khëi x­íng b¾t kho¶ng gi÷a ngµy 26 vµ 28 th¸ng Hai). vµo cuèi thÕ kû XVIII, vµ ®· s¸p nhËp hoµn toµn vïng C¸p-ca-d¬ vµo n­íc Nga. 1848. Th¸ng T­ - th¸ng S¸u ë B rª-xlau. - 540. 1848. Th¸ng ChÝn. Khuªn Lu-pu-x¬ cÇn ph¶i ra [tr­íc toµ]. LÖnh b¾t giam 455 M¸c gäi cuéc chiÕn tranh gi÷a Phæ vµ ¸o chèng §an M¹ch n¨m 1864 (xem chó ®­îc b·i bá. thÝch 421) lµ cuéc chiÕn tranh Slª-d¬-vÝch - H«n-stai-n¬. 22 th¸ng M­êi 1848. LÖnh cña HÕch-c¬ vÒ viÖc b¾t giam. LÖnh ®­îc b·i bá VÒ héi nghÞ Lu©n §«n xem chó thÝch 430 vµ 441. - 540. ngµy 8 th¸ng Ba 1849. 456 §©y muèn nãi ®Õn bµi ph¸t biÓu cña Vin-hem V«n-ph¬ t¹i phiªn häp cña quèc 1848. Th¸ng S¸u - ngµy 10 th¸ng N¨m 1849 ë tØnh Khuªn. Tõ ®©y l¹i héi Phran-phuèc ngµy 26 th¸ng N¨m 1849. Xem Stenographischer Bericht chuyÓn tíi Phran-phuèc. über die Verhandlungen der deutschen constituirenden Nationalversammlung Ngµy 26 th¸ng N¨m 1849. Cuéc c·i v· t¹i nghÞ viÖn §øc (Phran-phuèc). zu Frankfurt am Main . Bd. Ix, Nº 229. Frankfurt am Main, 1849 ( B¸o c¸o tèc 1849. Ngay sau khi Lu-pu-x¬ cã mÆt ë Thuþ SÜ, l¹i cã lÖnh ®­a anh ta ra ký vÒ c¸c phiªn häp cña quèc héi lËp hiÕn cña n­íc §øc t¹i Phran-phuèc trªn toµ v× téi lµm tay sai cho quèc héi ë Stót-g¸t. s«ng Mai-n¬ . T. IX, sè 229. Phran-phuèc trªn s«ng Mai-n¬, 1849). V¨n b¶n bµi Ngµy 5 th¸ng B¶y 1849 chuyÓn ®Õn Ba-l¬, tõ ®ã l¹i chuyÓn ®i giam gi÷ ë ph¸t biÓu cña V«n-ph¬ xem trong Toµn tËp, t. 14, 1994, tr. 593-596 vµ 19, tr. BÐc-n¬. 1 3/4 n¨m d¹y häc ë Xuy-rÝch. 31 th¸ng Ba 1851 - lÖnh b»ng v¨n b¶n vÒ 137-139. - 542. viÖc ®­a ®i ®Çy khái Xuy-rÝch (ngµy 10 th¸ng ChÝn 1850. Xuy-rÝch. Lu-pu-x¬ 457 TrËn chiÕn ë Uyn-®Ðc-nÐt-x¬ (bang ViÕc-gi-ni-a) ngµy 5-7 th¸ng N¨m 1864 lµ chèng l¹i lÖnh ®­a ®i ®Çy tíi bang Luy-nÐc-n¬ theo quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång liªn trËn b¾t ®Çu chiÕn dÞch cuèi cïng, chiÕn dÞch thø ba cña qu©n miÒn B¾c nh»m bang vÒ bè trÝ n¬i c­ tró cho nh÷ng ng­êi l­u vong). chiÕm gi÷ thñ phñ cña Liªn bang miÒn Nam lµ RÝch-m¬n. MÆc dï qu©n miÒn Ngµy 4 th¸ng S¸u 1851 - 1853. Tíi Lu©n §«n. ë Lu©n §«n gÇn 2 n¨m. B¾c d­íi sù chØ huy cña Gran-t¬ trong trËn chiÕn nµy vµ trong c¸c trËn chiÕn Ngµy 12 th¸ng Giªng 1861. LÖnh ©n x¸ cña Phæ. 4 th¸ng Giªng 1861. §¬n tiÕp theo vµo mïa hÌ 1864 kh«ng chiÕm ®­îc RÝch-m¬n, nh­ng ®· lµm cho ®èi xin göi ChÝnh phñ Phæ, 5 th¸ng sau vÉn kh«ng ®­îc tr¶ lêi. §¬n míi göi ngµy 4 ph­¬ng ph¶i chÞu nh÷ng tæn thÊt nÆng nÒ vµ còng chiÕm ®­îc c¸c vÞ trÝ xuÊt th¸ng S¸u 1862. 1 th¸ng T¸m 1862. Chñ tÞch héi ®ång hµnh chÝnh khu Sv©y-®¬- ph¸t ®Ó gi¸ng ®ßn quyÕt ®Þnh vµo RÝch-m¬n vµo mïa xu©n 1865. - 542. nÝch ®ßi V«n-ph¬ ph¶i th«ng b¸o n¬i ë míi nhÊt cña m×nh ë Phæ. 458 Víi ý ®Þnh viÕt tiÓu sö chi tiÕt cña Vin-hem V«n-ph¬ trong th¸ng S¸u 1864 M¸c Ngµy 5 th¸ng ChÝn 1862. Tr¶ lêi cña ChÝnh phñ Phæ, r»ng viÖc ©n x¸ sÏ dÉn ®· so¹n b¶n liÖt kª ng¾n nh÷ng n¨m th¸ng vÒ cuéc ®êi vµ ho¹t ®éng cña V«n- tíi viÖc tiÕp tôc ®iÒu tra . - 543. ph¬. D­íi ®©y lµ b¶n ghi chÐp cña M¸c vÒ tiÓu sö V«n-ph¬: 459 Cã ý muèn nãi ®Õn bµi b¸o khuyÕt danh Eine Erinnerung an den 1809. Sinh ngµy 21 th¸ng S¸u ë T ¸c-nau, khu Sv©y-®¬-nÝch. 1813. Nh÷ng communisten Wolff ( Håi ký vÒ ng­êi céng s¶n V«n-ph¬ ) ®¨ng trong t¹p chÝ ng­êi Nga. Grenzboten n¨m 1864, quý mét, t. II, tr. 398-400. - 546. 1834 - 1838. 4 1/2 n¨m ë Din-b¬-bÐc-g¬. Tï nh©n cÇm cè V«n-ph¬ kh«ng 460 Do thiÕu mét sè th«ng tin vÒ thêi kú ®Çu cña cuéc ®êi V«n-ph¬ trong bµi cña ®­îc chÊp nhËn yªu cÇu vÒ th¨m ng­êi cha ®ang hÊp hèi, dï lµ cã c¶nh s¸t ®i M¸c viÕt vÒ tiÓu sö V«n-ph¬ (xem chó thÝch 458) nªn Gien-ni M¸c, ®­îc sù uû kÌm. nhiÖm cña M¸c ®· ®Ò nghÞ nhµ chÝnh luËn En-xn¬ - b¹n häc cïng tr­êng ®¹i häc
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1758 Chó thÝch Chó thÝch 1759 Pan-míc-xt¬n ®­a ra nh÷ng lêi gi¶i thÝch cã tÝnh chÊt trÊn an, dÉn ®Õn ph¸ bá T æng hîp Brª-xl¸p víi V«n-ph¬ vµ lµ t¸c gi¶ bµi b¸o vÒ V«n-ph¬ ®¨ng trªn tê cuéc xung ®ét gi÷a Phæ vµ Anh. Nh÷ng biÖn ph¸p ®­îc ngo¹i giao Nga thùc thi Breslauer Zeitung - göi cho M¸c nh÷ng t­ liÖu tiÓu sö vÒ V«n-ph¬ (xem tËp ®· gãp phÇn c¶i thiÖn quan hÖ Anh - Phæ. - 559. nµy, tr. 892). Tuy vËy, En-xn¬ kh«ng thÓ th«ng b¸o ®­îc cho M¸c nh÷ng chi tiÕt 466 Khi pháng theo c©u næi tiÕng trong bµi v¨n ®¶ kÝch cña Huy-g« Na-p«-lª-«ng mµ M¸c quan t©m. ý ®Þnh cña M¸c BÐ - Kh«ng ph¶i bÊt kú ai còng ®­îc trë thµnh ng­êi kú qu¸i! , - ¡ng-ghen viÕt tiÓu sö chi tiÕt cña V«n-ph¬ kh«ng thùc hiÖn ®­îc. Sau nµy, tiÓu sö Êy ®­îc cã ý nãi ®Õn viÕt râ trong lo¹t bµi b¸o cña ¡ng-ghen Vin-hem V«n-ph¬ ®¨ng trong t¹p chÝ t×nh tiÕt lµ n¨m 1864, khi ®· ë tuæi 80, Pan-míc-xt¬n vÉn tiÕp tôc gi÷ chøc thñ Die Neue Welt n¨m 1876 (xem Toµn tËp, t. 19, 1995, tr. 85-144). - 548. t­íng Anh. - 559. 461 P. B. Lord. Popular Phisiologie . 3 ed., London, 1855, p. 316 (P. B. Loãc-®¬. 467 §©y lµ nãi vÒ sù thÊt b¹i nhôc nh· cña Pha-di trong cuéc bÇu cö vµo héi ®ång Sinh lý häc phæ th«ng , xuÊt b¶n lÇn thø ba, Lu©n §«n, 1855, tr. 316). - 551. bang Gi¬-ne-v¬ th¸ng T¸m 1864, sau khi m¸nh khoÐ gian lËn tµi chÝnh cña «ng 462 §©y lµ nãi vÒ viÖc tham gia sau nµy cña ¡ng-ghen vµo h·ng Ð c-men vµ ¡ng- ta, trªn c­¬ng vÞ thèng ®èc ng©n hµng trung ­¬ng Thuþ SÜ, bÞ v¹ch trÇn. Sau ghen víi t­ c¸ch héi viªn. - 553. cuéc bÇu cö, nh÷ng ng­êi ñng hé Pha-di ®· thùc hiÖn mét cuéc tÊn c«ng cã vò 463 Vµo cuèi th¸ng S¸u - ®Çu th¸ng B¶y 1864 M¸c viÕt xong cho tê Free Press trang vµo mét bé phËn cö tri chèng Pha-di, g©y ra vô lén xén. Do qu©n ®éi bµi b¸o vÒ lËp tr­êng cña n­íc Nga nh©n cuéc chiÕn tranh §an M¹ch n¨m 1864. ChÝnh phñ Thuþ SÜ tiÕn vµo Gi¬-ne-v¬ nªn Pha-di buéc ph¶i ch¹y sang Ph¸p. Bµi b¸o kh«ng ®­îc c«ng bè. ë ®©y M¸c còng cã ý nãi ®Õn bµi b¸o cña C«-lÐt Phrai-li-gr¸t lµ uû viªn ban qu¶n trÞ chi nh¸nh Lu©n §«n cña Ng©n hµng Groundlessness of any Claim of Russia to Holstein-Gottorp ( Sù v« c¨n cø trung ­¬ng Thuþ SÜ. - 560. cña bÊt kú ®ßi hái nµo cña n­íc Nga ®èi víi H«n-stai-n¬ - Gèt-t¬-r¬ ) ®¨ng 468 Bøc ®iÖn cña M¸c kh«ng cßn gi÷ ®­îc; cã lÏ, trong bøc ®iÖn Êy b¸o tin vÒ c¸i khuyÕt danh trªn tê Free Press , t. III, sè 5, ngµy 4 th¸ng N¨m 1864. - 556. chÕt cña L¸t-xan. - 562. 464 §©y lµ nãi c¸c tØnh Bran-®en-buèc, §«ng Phæ, T©y Phæ, P«-d¬-nan, P«-mª-ra-ni 469 RÝch-m¬n - thñ phñ cña Liªn bang miÒn Nam - cø ®iÓm chÝnh cña nh÷ng ng­êi vµ Xi-lª-di n»m trong V­¬ng quèc Phæ tr­íc §¹i héi Viªn n¨m 1815. Trong sè næi lo¹n, xung quanh cø ®iÓm nµy tËp trung c¸c lùc l­îng tinh nhuÖ cña qu©n c¸c tØnh cò kh«ng cã tØnh Ranh, tØnh ph¸t triÓn h¬n c¶ vÒ mÆt kinh tÕ, chÝnh trÞ miÒn Nam. Trong tiÕn tr×nh cuéc Néi chiÕn ë Mü, qu©n miÒn B¾c ®· thùc hiÖn vµ v¨n ho¸, chØ ®­îc s¸p nhËp vµo Phæ n¨m 1815. - 559. ba chiÕn dÞch lín víi môc ®Ých chiÕm gi÷ cø ®iÓm nµy. ChiÕn dÞch ®Çu tiªn ®¸nh 465 Do kÕt côc v« hiÖu qu¶ cña Héi nghÞ Lu©n §«n trong th¸ng S¸u 1864 (xem chó chiÕm RÝch-m¬n trong th¸ng B¶y 1861 kÕt thóc b»ng thÊt b¹i cña qu©n miÒn thÝch 430) vµ sù t¨ng c­êng nh÷ng hµnh ®éng qu©n sù cña Phæ ë §an M¹ch, B¾c ë Bun-l¬ Ran ngµy 21 th¸ng B¶y 1861. ChiÕn dÞch thø hai vµo mïa xu©n vµ ChÝnh phñ Anh yªu cÇu Na-p«-lª-«ng III ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chung ®Ó ®Êu mïa hÌ 1862 còng kÕt thóc b»ng sù rót lui vÒ Oa-sinh-t¬n cña qu©n miÒn B¾c. tranh chèng cuéc x©m l­îc cña Phæ. MÆc dï chÝnh phñ Pan-míc-xt¬n trªn thùc ChiÕn dÞch thø ba b¾t ®Çu vµo th¸ng N¨m 1864 vµ kÕt thóc b»ng viÖc chiÕm tÕ kh«ng dù ®Þnh tham gia cuéc chiÕn tranh víi Phæ, nh­ng vÉn ph« tr­¬ng sù RÝch-m¬n vµo ngµy 3 th¸ng T­ 1865, ®ãng mét vai trß quan träng trong chiÕn s½n sµng tham chiÕn Êy v× e ng¹i sù gÇn gòi gi÷a Phæ, ¸o vµ Nga. Sau cuéc gÆp th¾ng hoµn toµn cña miÒn B¾c trong cuéc Néi chiÕn ë Mü. - 563. ngµy 13-15 th¸ng S¸u 1864 ë C¸c-xb¸t gi÷a vua Phæ víi hoµng ®Õ ¸o vµ cuéc 470 Tõ th¸ng N¨m 1864, bé t­ lÖnh qu©n miÒn B¾c b¾t ®Çu thùc hiÖn mét kÕ ho¹ch gÆp ®Çu th¸ng B¶y 1864 ë P«-x®am vµ Ki-xen-ghen gi÷a Vin-hem I víi hoµng ®Õ míi mang tÝnh chiÕn l­îc ®Ó ®¸nh b¹i Liªn bang miÒn Nam, kÕ ho¹ch nµy cã A-lÕch-xan-®r¬ II ë ch©u ¢u, ng­êi ta b¾t ®Çu nãi vÒ viÖc phôc håi Liªn minh nhiÒu ®iÓm trïng hîp víi nh÷ng luËn ®iÓm mµ M¸c vµ ¡ng-ghen ®· nªu ra trªn thÇn th¸nh. Tuy nhiªn, chÝnh phñ cña Na-p«-lª-«ng III tõ chèi viÖc ®Êu tranh b¸o chÝ tõ n¨m 1862 (xem Toµn tËp, t. 15, 1994, tr. 651-654). §ång thêi víi sù tÊn chèng l¹i Phæ vµ ¸ o v× nÒn tµi chÝnh cña §Õ chÕ thø hai l©m vµo t×nh tr¹ng khã c«ng cña Gran-t¬ ë mÆt trËn trung t©m t¹i bang ViÕc-gi-ni-a (xem chó thÝch 438 kh¨n, v× sù lín m¹nh cña phong trµo ®èi lËp trong n­íc vµ nh÷ng thÊt b¹i nÆng vµ 457), t­íng SÐc-man ®· b¾t ®Çu cuéc tiÕn qu©n ra bê biÓn qua Gioãc-gi-a - nÒ trong lÜnh vùc ®èi ngo¹i. ViÖc chèi tõ cña n­íc Ph¸p ®· thóc ®Èy chÝnh phñ
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1760 mét cuéc ®ét kÝch lõng danh, vµo ngµy 7 th¸ng N¨m 1864. MÆc dï bÞ tæn thÊt lín, sù tÊn c«ng cña qu©n ®éi liªn bang ®· tiÕn triÓn mét c¸ch th¾ng lîi. Ngµy 2 th¸ng ChÝn qu©n cña SÐc-man chiÕm ®­îc ¸t-lan-ta, cßn ngµy 10 th¸ng Ch¹p 1864 ®· tiÕn ®­îc ra bê biÓn. B»ng c¸ch ph©n chia nh­ vËy, l·nh thæ Liªn bang chia ra lµm 2 phÇn, cuéc tiÕn qu©n ra bê biÓn cña SÐc-man ®· chuÈn bÞ ®­îc nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó ®¸nh tan nh÷ng lùc l­îng chÝnh cña qu©n miÒn Nam ë bang ViÕc-gi-ni-a mïa xu©n 1865. - 564. 471 §©y lµ nãi vÒ chiÕn dÞch bÇu cö nh©n cuéc bÇu cö tæng thèng míi s¾p tíi vµo ngµy 8
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1762 Chó thÝch Chó thÝch 1763 477 §©y lµ nãi vÒ Liªn ®oµn c«ng nh©n BÐc-lin ®­îc thµnh lËp th¸ng Giªng 1863 vµ th¸ng M­êi mét 1864 vµ cuéc bÇu cö nghÞ viÖn diÔn ra ®ång thêi ë Mü. Trong chÞu ¶nh h­ëng cña nh÷ng ng­êi tiÕn bé. Sun-tx¬ §ª-lÝt-x¬ th­êng b¸o c¸o t¹i c¸c cuéc bÇu cö nµy, ®¶ng céng hoµ ®­a ra mét ch­¬ng tr×nh cÊp tiÕn h¬n so víi Liªn ®oµn ch­¬ng tr×nh bÇu cö mµ ®Æc ®iÓm cña nã ®· ®­îc M¸c nªu ra trong bµi b¸o Néi chiÕn ë B¾c Mü (xem Toµn tËp, t. 15, 1994, tr. 427-442). Ch­¬ng tr×nh ®­îc héi nghÞ toµn quèc cña §¶ng céng hoµ th«ng qua ë Ban-ti-mo ngµy 7 th¸ng S¸u 1864 mang tÝnh chÊt chñ nghÜa b·i n« rÊt râ rµng vµ tuyªn bè huû bá chÕ ®é n« lÖ trªn toµn l·nh thæ Liªn bang. Lin-c«n l¹i ®­îc bÇu lµm tæng thèng Mü trong cuéc bÇu cö n¨m 1864. - 564. 472 Sau khi l­u l¹i Ýt ngµy ë chç M¸c t¹i Lu©n §«n, vµ ë chç bµ mÑ ®ang nghØ ë Ram-xghÕt, ¡ng-ghen ®· thùc hiÖn chuyÕn ®i kh¾p Slª-d¬-vÝch - H«n-stai-n¬ tõ ngµy 8 th¸ng ChÝn ®Õn gi÷a th¸ng M­êi 1864 ®Ó t×m hiÓu t×nh h×nh chÝnh trÞ trong n­íc vµ t×nh tr¹ng cña qu©n ®éi ¸o - Phæ. - 565. 473 M¸c cã ý nãi ®Õn n¨m L¸t-xan lµm c«ng viÖc cæ ®éng kÓ tõ ngµy thµnh lËp Liªn ®oµn c«ng nh©n toµn §øc vµo th¸ng N¨m 1863 vµ viÖc «ng ®­îc bÇu lµm chñ tÞch Liªn ®oµn. Th¸ng N¨m 1864 ë Lai-pxÝch, D«-lin-ghen, En-b¬-phen-®¬ vµ nhiÒu thµnh phè kh¸c cña n­íc §øc ®· tæ chøc lÔ kû niÖm träng thÓ viÖc thµnh lËp Liªn ®oµn. - 566. 474 C«-blen-x¬ - thµnh phè ë vïng biªn giíi víi Ph¸p, trong thêi gian x¶y ra cuéc c¸ch m¹ng t­ s¶n Ph¸p cuèi thÕ kû XVIII ®· lµ trung t©m cña giíi l­u vong quý téc - qu©n chñ vµ lµ trung t©m ®Ó chuÈn bÞ cuéc can thiÖp chèng n­íc Ph¸p c¸ch m¹ng. - 566. 475 M¸c cã ý nãi ®Õn Biªn niªn sö cña §Õ chÕ §øc trong thêi kú cai trÞ cña triÒu ®¹i D¾c-den ( Jahrbücher des Deutschen Reichsunter dem Sächsischen Hause ), ®­îc xuÊt b¶n thµnh ba tËp do Ran-kª vµ c¸c häc trß cña «ng biªn tËp ë BÐc-lin trong nh÷ng n¨m 1837-1840. Nh÷ng kÎ mÞ d©n lµ tªn mµ giíi ph¶n ®éng ë §øc dïng ®Ó gäi nh÷ng ng­êi tham gia phong trµo ®èi lËp trong thêi kú kÕ tiÕp sau c¸c cuéc chiÕn tranh víi n­íc Ph¸p cña Na-p«-lª-«ng, chèng l¹i chÕ ®é ph¶n ®éng ë c¸c quèc gia §øc vµ tæ chøc cuéc biÓu t×nh cã tÝnh chÊt chÝnh trÞ ®ßi thèng nhÊt n­íc §øc. Phong trµo lan réng c¶ trong giíi trÝ thøc vµ sinh viªn. ChÝnh quyÒn ph¶n ®éng ®· theo dâi nh÷ng kÎ mÞ d©n. - 566. 476 Cã ý nãi ®Õn cuèn s¸ch cña §uª-ni-ghÐt: Jahrbücher des Deutschen Reichs unter der Herrschafte König und Kaiser Ottos I. von 951 bis 973 . Berlin, 1839 ( Biªn niªn sö §Õ chÕ §øc thêi kú cai trÞ cña vua vµ hoµng ®Õ è t-t« I tõ n¨m 951 ®Õn 973 . BÐc-lin, 1839). Cuèn s¸ch nµy xuÊt b¶n nh­ phÇn thø ba cña tËp I cña Ên phÈm do Ran-kª chñ biªn (xem chó thÝch 475). - 566.
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1764 vÒ nh÷ng vÊn ®Ò cña phong trµo hîp t¸c x· (xem chó thÝch 385). - 567. 485 Trong bøc th­ göi M¸c viÕt vµo cuèi th¸ng Giªng 1860, L¸t-xan cè minh oan 478 Cã lÏ trong th­ göi Xª-me-r¬ ngµy 16 th¸ng Ch¹p 1859 mµ chóng ta kh«ng cã b»ng mäi c¸ch cho Ph«-gt¬ vµ nghi ngê hiÖn t­îng cho r»ng Ph«-gt¬ ®· bÞ chÝnh ®­îc, M¸c ®Ò nghÞ Xª-me-r¬ kiÕm gióp cho «ng Ýt tiÒn. Trong th­ ngµy 29 th¸ng phñ cña Lu-i B«-na-p¸c-t¬ mua chuéc. Ch¹p 1859 Xª-me-r¬ th«ng b¸o víi M¸c r»ng mäi cè g¾ng cña «ng ta ®Òu thÊt D­íi ®©y lµ M¸c ®¸p l¹i sù c«ng kÝch cña L¸t-xan ®èi víi LÝp-nÕch do viÖc b¹i. - 573. LÝp-nÕch lµ phãng viªn cña tê Allgemeine Zeitung ë Au-xbuèc (xem chó thÝch 479 Trong th­ göi M¸c ngµy 11 th¸ng Ch¹p 1859, Xª-me-r¬ th«ng b¸o r»ng «ng 60). - 575. muèn xuÊt b¶n cuèn s¸ch máng cña m×nh viÕt vÒ Hung-ga-ri vµ ®Ò nghÞ M¸c 486 Xem chó thÝch 29. - 575. gióp «ng dÞch cuèn s¸ch máng ra tiÕng Anh vµ xuÊt b¶n nã ë n­íc Anh. Cuèn 487 M¸c cã ý nãi ®Õn dù ®Þnh ban ®Çu cña t¸c phÈm kinh tÕ cña «ng víi dù kiÕn 6 s¸ch máng cña Xª-me-r¬ ®­îc xuÊt b¶n n¨m 1860 ë Pa-ri cã tªn lµ La question cuèn s¸ch: 1) T­ b¶n, 2) Së h÷u ruéng ®Êt, 3) Lao ®éng lµm thuª, 4) Nhµ n­íc, 5) hongroise (1848-1860) ( VÊn ®Ò Hung-ga-ri trong nh÷ng n¨m 1848-1860 ) vµ Ngo¹i th­¬ng, 6) ThÞ tr­êng thÕ giíi (xem Toµn tËp, t. 13, tr. 13). Cuèn thø nhÊt còng trong n¨m ®ã, nã ®­îc xuÊt b¶n ë Lu©n §«n t¹i nhµ xuÊt b¶n Ben-li víi tªn ph¶i bao gåm 4 môc: 1) T­ b¶n nãi chung, 2) C¹nh tranh t­ b¶n, 3) Sù cho vay, 4) gäi Hungary, from 1848 to 1860 ( Hung-ga-ri trong nh÷ng n¨m 1848- T­ b¶n cæ phÇn. Cuèn thø nhÊt Gãp phÇn phª ph¸n khoa kinh tÕ chÝnh trÞ xuÊt b¶n n¨m 1859, bao gåm néi dung cña 2 ch­¬ng më ®Çu cña môc T­ b¶n 1860 ). - 573. nãi chung (ch­¬ng vÒ hµng ho¸ vµ ch­¬ng vÒ tiÒn tÖ), cßn cuèn thø hai M¸c 480 Xem chó thÝch 10. - 574. dµnh hoµn toµn cho t­ b¶n nãi chung. VÒ sù thay ®æi dù ®Þnh ban ®Çu cña t¸c 481 M¸c cã ý nãi ®Õn cuèn s¸ch máng cã tÝnh vu khèng cña Ph«-gt¬ Vô t«i kiÖn phÈm kinh tÕ cña M¸c, xem chó thÝch 27. b¸o Allgemeine Zeitung nh»m chèng M¸c vµ c¸c nhµ c¸ch m¹ng v« s¶n do Trong th­ göi M¸c viÕt vµo cuèi th¸ng Giªng 1860, L¸t-xan th«ng b¸o r»ng M¸c l·nh ®¹o (xem chó thÝch 9). VÒ sù so s¸nh cña M¸c gi÷a cuèn s¸ch máng «ng cho lµ cÇn thiÕt ph¶i ho·n viÖc viÕt t¸c phÈm kinh tÕ cña «ng cho ®Õn khi cña Ph«-gt¬ víi cuèn s¸ch máng cña Muy-l¬ - Tªn-l¬-rinh, xem chó thÝch 17. - c«ng tr×nh cña M¸c ®­îc xuÊt b¶n. Trong thêi gian nµy L¸t-xan ®· cã kÕ ho¹ch 574. viÕt t¸c phÈm vÒ kinh tÕ chÝnh trÞ, t¸c phÈm nµy ®· ®­îc xuÊt b¶n ë BÐc-lin n¨m 482 M¸c gäi Ph«-gt¬ lµ tªn v« l¹i ®Õ chÕ v× nh÷ng ho¹t ®éng cña «ng ta víi t­ c¸ch lµ 1864 víi tªn gäi Herr Bastiat-Schulze von Delitzsch, der ökonomische Juilian, nhiÕp chÝnh ®Õ chÕ. VÒ nhiÕp chÝnh ®Õ chÕ, xem chó thÝch 20. - 575. oder: Capital und Arbeit ( Ngµi Ba-xti-a - Sun-tx¬-§ª-lÝt-x¬, ngµi I-u-li-an kinh 483 VÒ viÖc tê National-Zeitung t¸i dùng l¹i néi dung vu khèng cña cuèn s¸ch tÕ hay: T­ b¶n vµ lao ®éng ). - 576. máng cña Ph«-gt¬, xem chó thÝch 9, vµ xem tËp nµy, tr. 584-592 vµ 605-630. - 488 Trong th­ göi M¸c ngµy 15 th¸ng Giªng 1860, Xª-me-r¬ b¸o víi M¸c r»ng, 575. trong tr­êng hîp M¸c qu¸ bËn th× «ng ta cã thÓ t×m ®­îc ng­êi kh¸c dÞch cuèn 484 Trong bøc th­ göi M¸c viÕt vµo cuèi th¸ng Giªng 1860, L¸t-xan th«ng b¸o vÒ ý s¸ch cña «ng VÊn ®Ò Hung-ga-ri trong nh÷ng n¨m 1848-1860 mµ kh«ng cÇn kiÕn cña Ph«-gt¬, tuång nh­ «ng ta nhËn tiÒn cña nh÷ng ng­êi c¸ch m¹ng Hung- M¸c ph¶i gióp (xem chó thÝch 479). - 576. ga-ri. 489 §©y lµ nãi vÒ viÖc xuÊt b¶n cuèn thø hai t¸c phÈm cña M¸c Gãp phÇn phª Nãi vÒ mét trong nh÷ng tê b¸o cña Anh, M¸c cã ý nãi ®Õn sè 10 cña tê b¸o ph¸n khoa kinh tÕ chÝnh trÞ (xem chó thÝch 27). - 577. Free Press ra ngµy 28 th¸ng ChÝn, trong ®ã cã ®¨ng bµi tin ng¾n cña M¸c 490 VÒ cuéc C hiÕn tranh I-ta-li-a, xem chó thÝch 35. - 578. Chi tiÕt vÒ sù c©u kÕt cña C«-sót víi Lu-i Na-p«-lª-«ng . PhÇn c«ng bè trªn tê 491 Cã ý nãi ®Õn cuéc häp träng thÓ ë Bruy-xen ngµy 22 th¸ng Hai 1848 do Héi d©n Free Press lµ bµi rót gän cña bµi b¸o cña M¸c C«-sót vµ Lu-i Na-p«-lª- chñ tæ chøc kû niÖm lÇn thø hai cuéc khëi nghÜa Cra-cèp n¨m 1846. M¸c vµ «ng , ®¨ng ngµy 24 th¸ng ChÝn 1859 trªn tê New-York Daily Tribune (xem Toµn ¡ng-ghen ®· ®äc diÔn v¨n trong cuéc häp nµy (xem Toµn tËp, t. 4, 1994, tr. 684- tËp, t. 13, 1994, tr. 645-653). - 575. 694). Héi d©n chñ mµ M¸c vµ ¡ng-ghen ®ãng vai trß quan träng trong viÖc s¸ng
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1766 Chó thÝch Chó thÝch 1767 lËp ra nã, ®· ®­îc thµnh lËp ë Bruy-xen vµo mïa thu n¨m 1847; nã tËp hîp ®Êu tranh cho mét n­íc céng hoµ d©n chñ. Tuy nhiªn, sau khi M¸c bÞ trôc xuÊt trong hµng ngò cña m×nh c¸c nhµ c¸ch m¹ng v« s¶n, phÇn lín trong ®ã lµ nh÷ng khái Bruy-xen th¸ng Ba 1848 vµ sau viÖc chÝnh quyÒn BØ ®µn ¸p nh÷ng phÇn tö ng­êi §øc c¸ch m¹ng sèng l­u vong, c¸c phÇn tö tiªn tiÕn cña c¸nh d©n chñ t­ c¸ch m¹ng nhÊt cña Héi, c¸c nhµ d©n chñ t­ s¶n BØ kh«ng d¸m l·nh ®¹o phong s¶n vµ tiÓu t­ s¶n. Chñ tÞch Héi lµ nhµ d©n chñ ng­êi BØ Gi«-t¬-r¨ng. M¸c ®­îc trµo cña quÇn chóng lao ®éng chèng chÕ ®é qu©n chñ. Ho¹t ®éng cña Héi d©n bÇu lµm phã chñ tÞch ®¹i diÖn cho nh÷ng ng­êi §øc. Phã chñ tÞch ®¹i diÖn cho chñ mang tÝnh chÊt h¹n hÑp, thuÇn tuý ®Þa ph­¬ng vµ trªn thùc tÕ ®· chÊm døt nh÷ng ng­êi Ba Lan lµ I-«-a-khim Lª-lª-ven - mét trong nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o vµo n¨m 1849. - 579. c¸nh d©n chñ Ba Lan l­u vong. Nhê cã ¶nh h­ëng cña M¸c, Héi d©n chñ Bruy- 492 M¸c c«ng bè th­ tr¶ lêi cña Lª-lª-ven trong phÇn phô lôc bµi v¨n ®¶ kÝch cña xen lµ mét trong nh÷ng trung t©m lín cña phong trµo d©n chñ quèc tÕ. Trong «ng Ngµi Ph«-gt¬ (xem Toµn tËp, t. 14, 1994, tr. 882-883). - 579. nh÷ng ngµy diÔn ra cuéc c¸ch m¹ng t­ s¶n th¸ng Hai ë Ph¸p, c¸nh v« s¶n cña 493 VÒ chuyÕn ®i cña M¸c tíi Man-se-xt¬, xem chó thÝch 41. - 581. Héi d©n chñ Bruy-xen ®· trang bÞ vò khÝ cho c«ng nh©n BØ vµ më réng cuéc 494 VÒ tê truyÒn ®¬n Sù phßng ngõa , xem chó thÝch 45, vµ xem c¶ tËp nµy, tr. 585-588 vµ 605-611. Tuyªn bè cña Blin-®¬ ®¨ng trªn sè 313 cña tê Allgemeine Zeitung sè ra ngµy 9 th¸ng M­êi mét 1859 vµ sè 345 còng cña tê Allgemeine Zeitung ra ngµy 11 th¸ng Ch¹p 1859, trong ®ã Blin-®¬ phñ nhËn m×nh lµ t¸c gi¶ tê truyÒn ®¬n Sù phßng ngõa - xem trong tËp nµy, tr. 606-608. Tuyªn bè cña chñ nhµ in lµ H«-linh-g¬ vµ ng­êi thî s¾p ch÷ Vi-ª ngµy 2 th¸ng M­êi mét 1859, trong ®ã còng phñ nhËn t¸c gi¶ Blin-®¬, xem trong tËp nµy, tr. 608. - 582. 495 Xem chó thÝch 9. - 584. 496 M¸c göi chøng cø cña Phuª-ghe-l¬ cïng víi Th­ göi chñ biªn b¸o Allgemeine Zeitung (xem Toµn tËp, t. 14, 1994, tr. 891-892), tíi ban biªn tËp b¸o Allgemeine Zeitung ë Au-xbuèc ®Ó gióp tê b¸o nµy trong vô kiÖn mµ Ph«-gt¬ g©y ra chèng l¹i nã. VÒ vô kiÖn cña Ph«-gt¬ chèng b¸o Allgemeine Zeitung ë Au-xbuèc, xem chó thÝch 17. V¨n b¶n vÒ b»ng chøng cña Phuª-ghe- l¬, xem tËp nµy, tr. 607. - 586. 497 VÒ b¨ng nhãm l­u hoµng vµ nh÷ng ng­êi thî lµm bµn ch¶i , xem chó thÝch 51 vµ 56 vµ c¶ tËp nµy, tr. 620-623. - 588. 498 VÒ c«ng tr¸i cña c¸ch m¹ng Mü - §øc, xem chó thÝch 233. - 589. 499 Cã lÏ ®©y nãi vÒ th­ cña M¸c vµ ¡ng-ghen ®· ®­îc göi tíi b¸o Weser - Zeitung ®Ò ngµy 27 th¸ng Giªng 1851 ®Ó tr¶ lêi bµi b¸o vu khèng cña Ru-g¬ ®¨ng trªn Bremer Tages Chronik ngµy 17 th¸ng Giªng 1851 (xem C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Tuyªn bè chèng A. Ru-g¬ trong Toµn tËp, t. 17, 1994, tr. 646-
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1768 648). Bµi b¸o cña Ru-g¬ cã néi dung c«ng kÝch b¸o Neue Rheinische Zeitung vµ chèng M¸c vµ ¡ng-ghen nãi riªng. - 589. 500 §©y lµ nãi vÒ Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n (xem chó thÝch 47). - 590. 501 §©y lµ nãi vÒ viÖc ¡ng-ghen göi t¸c phÈm Xa-voa, Ni-x¬ vµ Ranh (xem Toµn tËp,
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1770 Chó thÝch Chó thÝch 1771 t. 13, 1994, tr. 725-776) cho §un-c¬, ng­êi xuÊt b¶n s¸ch ë BÐc-lin. Tuy nhiªn v× 505 V Ò bøc th­ cña Tª-khèp, xem chó thÝch 40. - 595. bÊt ®ång ý kiÕn víi ¡ng-ghen vÒ viÖc ®¸nh gi¸ nh÷ng quan ®iÓm cña c¸c chÝnh 506 VÒ nh÷ng bøc th­ cña tæng biªn tËp Oãc-ghÐc cña tê Allgemeine Zeitung göi ®¶ng cña §øc, nªn §un-c¬, râ rµng, nh­ trong bøc th­ «ng ta göi ¡ng-ghen ngµy cho M¸c ngµy 16 th¸ng M­êi 1859, trong ®ã «ng nµy ®Ò nghÞ M¸c, nh©n cã vô 27 th¸ng Hai 1860, kh«ng ®ång ý in t¸c phÈm nµy nÕu kh«ng ghi tªn t¸c gi¶ ë b×a kiÖn ë Au-xbuèc, göi cho «ng nh÷ng b»ng chøng cña ng­êi thî s¾p ch÷ Phuª- phô. ¡ng-ghen cho r»ng chØ cÇn nªu ra lµ t¸c gi¶ cña cuèn s¸ch máng míi nµy, ghe-l¬ tè c¸o Ph«-gt¬ - xem bµi v¨n ®¶ kÝch cña M¸c Ngµi Ph«-gt¬ trong còng lµ t¸c gi¶ cuèn P« vµ Ranh lµ ®ñ, «ng kh«ng muèn chÝnh thøc ®­îc nªu Toµn tËp, t. 14, 1994, tr. 615 vµ 877 vµ c¶ tËp nµy, tr. 616. «ng lµ t¸c gi¶ vµ kh«ng muèn ®Ó cho ®éc gi¶ qu©n ®éi v× thÕ mµ ph¸t hiÖn ra VÒ tuyªn bè cña Sai-bl¬, xem chó thÝch 71. ®­îc qu¸ sím r»ng t¸c gi¶ cña c¶ hai cuèn s¸ch máng lµ mét th­êng d©n. Cuèn Bøc th­ cña Blin-®¬ göi LÝp-nÕch ngµy 8 th¸ng ChÝn 1859, trong ®ã Blin- s¸ch máng ®­îc xuÊt b¶n khuyÕt danh vµo th¸ng T­ 1860 ë BÐc-lin t¹i nhµ xuÊt ®¬ cè chøng minh viÖc m×nh kh«ng tham gia viÕt tê truyÒn ®¬n Sù phßng b¶n Bª-ren-x¬. - 592. ngõa - xem bµi v¨n ®¶ kÝch cña M¸c Ngµi Ph«-gt¬ trong Toµn tËp, t. 14, 502 VÒ cuèn s¸ch máng cña L¸t-xan ChiÕn tranh I-ta-li-a vµ nhiÖm vô cña n­íc 1994, tr. 613. - 596. Phæ , xem chó thÝch 35. - 592. 507 Xem tËp nµy, tr. 581-583, - 598. 503 Cã ý nãi vÒ nh÷ng ®iÒu bÞa ®Æt cã tÝnh vu khèng ®­îc lan truyÒn chèng M¸c, 508 Cã ý nãi ®Õn c¸c vô kiÖn mµ M¸c ®­a ra chèng tê National-Zeitung ë BÐc-lin ¡ng-ghen vµ c¸c ®ång chÝ cña hai «ng nh©n vô ¸n nh÷ng ng­êi céng s¶n ë vµ tê Daily Telegraph ë Lu©n §«n v× c¸c tê b¸o nµy ®· in l¹i nh÷ng ®iÒu bÞa Khuªn n¨m 1852. Trong nhiÒu t¸c phÈm M¸c vµ ¡ng-ghen ®· v¹ch trÇn nh÷ng ®Æt cã tÝnh vu khèng cña Ph«-gt¬ chèng l¹i M¸c vµ c¸c ®ång chÝ cña «ng (xem ®iÒu bÞa ®Æt nµy vµ gi¶i thÝch râ ®Æc ®iÓm thËt sù cña ho¹t ®éng cña c¸c nhµ chó thÝch 9 vµ 51 vµ c¶ tËp nµy, tr. 584-592 vµ 605-630). - 598. c¸ch m¹ng v« s¶n. Xem bµi V¹ch trÇn vô ¸n nh÷ng ng­êi céng s¶n ë Khuªn 509 VÒ vô ¸n Ai-s¬-hèp, xem chó thÝch 31. cña M¸c (xem Toµn tËp, t. 8, 1994, tr. 539-625); bµi cña ¡ng-ghen Vô ¸n míi VÒ vô ¸n nh÷ng ng­êi céng s¶n ë Khuªn, xem chó thÝch 1. - 598. ®©y ë Khuªn (xem Toµn tËp, t. 8, 1993, tr. 529-537); bµi HiÖp sÜ cã ý thøc cao 510 Trong bøc th­ riªng göi b¸o Allgemeine Zeitung ngµy 12 th¸ng ChÝn 1859, th­îng cña M¸c (Toµn tËp, t. 9, 1993, tr. 627-666). - 594. 504 Tuyªn bè cña BÝt-xcam ngµy 9 th¸ng Hai 1860 ®¨ng trong phô lôc sè 46 cña tê LÝp-nÕch viÕt: NÕu Ph«-gt¬, vÒ mÆt tinh thÇn ph¶i miÔn c­ìng chuyÓn vô kiÖn Allgemeine Zeitung ra ngµy 15 th¸ng Hai 1860 v¹ch trÇn tÝnh chÊt vu khèng cña m×nh tíi c¸c toµ ¸n ë Lu©n §«n, th× M¸c vµ Phrai-li-gr¸t, còng gièng nh­ cña bµi b¸o Bän båi bót trong ngµnh b¸o chÝ n­íc ¸o trªn tê Daily t«i, sÏ ph¸t biÓu víi t­ c¸ch lµ c¸c nh©n chøng . - 599. Telegraph ra ngµy 6 th¸ng Hai 1860, trong ®ã t¸i hiÖn l¹i nh÷ng bµi x· luËn 511 M¸c cã ý nãi ®Õn bøc th­ cña m×nh göi Phrai-li-gr¸t ngµy 23 th¸ng M­êi mét cña tê National-Zeitung (xem chó thÝch 9) cã néi dung vÒ nh÷ng ®iÒu bÞa ®Æt 1850 (xem Toµn tËp, t. 29, 1996, tr. 809-812). - 599. cña Ph«-gt¬. BÝt-xcam cßn minh chøng s¾c s¶o vÒ sù gi¶ dèi cña nh÷ng ý kiÕn 512 Trªn tê Morning Advertiser ra ngµy 11 th¸ng M­êi mét 1859 ®· c«ng bè bµi cña Ph«-gt¬ ®èi víi chÝnh b¶n th©n m×nh. b¸o khuyÕt danh cña Blin-®¬, bao gåm b¸o c¸o vÒ lÔ kû niÖm Si-l¬ ë Lu©n §«n, Trong tuyªn bè ®¨ng trªn phô lôc sè 44 cña tê Allgemeine Zeitung ra thªm vµo ®ã lµ bµi th¬ cña Phrai-li-gr¸t vÒ lÔ kû niÖm ®­îc coi lµ nã kh¸ h¬n ngµy 13 th¸ng Hai 1860 d­íi tiªu ®Ò Gegen Karl Vogt ( Chèng C¸c Ph«- bµi th¬ trung b×nh . Trong th­ göi M¸c, Phrai-li-gr¸t ¸m chØ r»ng chç nµy trong gt¬ ), Blin-®¬ b¸c bá nhiÒu ý kiÕn cña Ph«-gt¬ nhËn xÐt vÒ Blin-®¬ trong cuèn bµi b¸o cña Blin-®¬ d­êng nh­ lµ ®­îc ®­a vµo theo lêi khuyªn cña M¸c. Chi tiÕt s¸ch máng Vô t«i kiÖn b¸o Allgemeine Zeitung . Ngoµi ra trong tuyªn bè h¬n vÒ vÊn ®Ò nµy xem bøc th­ cña M¸c göi ¡ng-ghen ngµy 19 th¸ng M­êi mét cßn ¸m chØ mèi quan hÖ cña Ph«-gt¬ víi giíi cÇm quyÒn B«-na-p¸c-t¬. 1859 trong Toµn tËp, t. 29, 1996, tr. 645-652. - 600. VÒ tuyªn bè cña V«n-ph¬ (Lu-pu-x¬), xem chó thÝch 49. 513 Trong tuyªn bè göi b¸o Allgemeine Zeitung ë Au-xbuèc ngµy 5 th¸ng M­êi VÒ tuyªn bè cña Sai-bl¬, xem chó thÝch 71. mét 1859 ®­îc ®¨ng trong phô tr­¬ng sè 319 cña tê b¸o nµy sè ra ngµy 15 th¸ng VÒ vô kiÖn b¸o Au-xbuèc, xem chó thÝch 17. - 595.
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1772 M­êi mét 1859, Phrai-li-gr¸t tuyªn bè r»ng «ng ch­a bao giê lµ céng t¸c viªn cña mong muèn cña «ng. Phrai-li-gr¸t còng nh¾c l¹i chÝnh ®iÒu nµy trong tuyªn bè b¸o Volk vµ tªn tuæi «ng ta n»m trong sè nh÷ng ng­êi kÕt téi Ph«-gt¬ lµ ngoµi ý cña m×nh ®¨ng trong phô tr­¬ng sè 345 cña tê Allgemeine Zeitung sè ra ngµy nguyÖn vµ 11 th¸ng Ch¹p 1859. Tuyªn bè thø hai nµy ®­îc ®¨ng cïng víi tuyªn bè cña Blin-®¬ (xem chó thÝch 494). - 600. 514 M¸c cã ý nãi tíi bøc th­ riªng cña LÝp-nÕch göi b¸o Allgemeine Zeitung ngµy 12 th¸ng ChÝn 1859 (xem chó thÝch 510) vµ tuyªn bè ngµy 15 th¸ng M­êi mét ®¨ng trong phô tr­¬ng sè 327 cña tê Allgemeine Zeitung sè ra ngµy 23 th¸ng M­êi mét 1859. Trong tuyªn bè nµy khi tr¶ lêi Phrai-li-gr¸t, LÝp-nÕch nhÊn m¹nh r»ng «ng kh«ng khi nµo nhËn m×nh lµ bÞ c¸o cña Ph«-gt¬ (xem bøc th­ cña M¸c göi ¡ng-ghen ngµy 26 th¸ng M­êi mét 1859 vµ bøc th­ cña M¸c göi Phrai-li-gr¸t ngµy 23 th¸ng M­êi mét 1859 trong Toµn tËp, t. 29, 1996, tr. 654 vµ 812). - 600. 515 Cã lÏ ng­êi nµo ®ã ®· th«ng b¸o sai cho M¸c; lóc nµy «ng ch­a hÒ nhËn ®­îc cuèn s¸ch máng cña Ph«-gt¬ Vô t«i kiÖn b¸o Allgemeine Zeitung . Trong cuèn s¸ch máng kh«ng cã néi dung nh÷ng bøc th­ cña Phrai-li-gr¸t göi Ph«-gt¬. - 601. 516 VÒ bøc th­ cña Tª-khèp, xem chó thÝch 40. - 603. 517 M¸c ¸m chØ giÔu cît tuyªn bè cña Blin-®¬ d­íi tiªu ®Ò Chèng C¸c Ph«-gt¬ ®¨ng trong phô tr­¬ng sè 44 cña tê Allgemeine Zeitung sè ra ngµy 13 th¸ng Hai 1860 (xem chó thÝch 504) ®­îc më ®Çu b»ng nh÷ng tõ sau: Trong cuèn s¸ch máng gÇn ®©y nhÊt cña m×nh Ph«-gt¬ nãi vÒ chøng sî Nga cña t«i vµ sù bÊt tÝn cña t«i . - 604. 518 §©y lµ nãi vÒ bøc th­ ng¾n cña VÝt-x¬, mét ng­êi l­u vong §øc ë Mü, cã lÏ göi cho Clót-x¬, trong ®ã ®Æc biÖt nªu râ ®Æc ®iÓm con ng­êi L¸t-xan nh­ mét kÎ hiÕu th¾ng nguy hiÓm ®èi víi bÊt kú mét ®¶ng nµo, ch¼ng tõ mét thñ ®o¹n nµo ®Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých cña m×nh vµ v× thÕ s½n sµng ph¶n béi l¹i bÌ b¹n cña m×nh. - 604. 519 M¸c cã ý nãi ®Õn bøc th­ cña «ng göi ¡ng-ghen ngµy 19 th¸ng M­êi mét 1852, trong ®ã «ng b¸o cho ¡ng-ghen biÕt vÒ sù lín m¹nh cña Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n (xem Toµn tËp, t. 28, 1996, tr. 262-264). - 605. 520 VÒ tµi liÖu nµy xem bµi ®¶ kÝch cña M¸c Ngµi Ph«-gt¬ trong Toµn tËp, t. 14, 1994, tr. 614-617. - 607.
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1774 Chó thÝch Chó thÝch 1775 céng s¶n tõ th¸ng ChÝn 1850. S¸ch l­îc cã tÝnh chÊt ©m m­u tiÓu t­ s¶n cña 521 Nh÷ng tµi liÖu nµy do M¸c nªu ra trong bµi ®¶ kÝch Ngµi Ph«-gt¬ , trong nhãm nµy kh«ng ®Õm xØa g× ®Õn hoµn c¶nh thùc tÕ vµ tr«ng ®îi vµo viÖc tæ chøc Toµn tËp, t. 14, 1994, tr. 618. - 608. ngay lËp tøc c¸c cuéc khëi nghÜa, ®· cho phÐp c¶nh s¸t Ph¸p vµ Phæ víi sù trî 522 Xem bµi ®¶ kÝch cña M¸c Ngµi Ph«-gt¬ , Toµn tËp, t. 14, 1994, tr. 618-620. - gióp cña kÎ khiªu khÝch SÐc-van, ng­êi ®øng ®Çu mét trong nh÷ng chi héi Pa-ri, 609. bÞa ®Æt ra vô gäi lµ ©m m­u §øc - Ph¸p. Th¸ng Hai 1852 nh÷ng ng­êi bÞ b¾t ®· 523 Cã ý nãi ®Õn bµi b¸o cña BÝt-xcam Der Reichsregent ( NhiÕp chÝnh ®Õ bÞ kÕt téi lµ chuÈn bÞ cuéc chÝnh biÕn. Tªn khiªu khÝch SÐc-van ®­îc tæ chøc chÕ ). Mét trong nh÷ng ®o¹n cña bµi b¸o b¾t ®Çu b»ng c¸c tõ sau KÎ nhiÕp ch¹y trèn khái nhµ tï. M­u toan cña c¶nh s¸t Phæ g¸n cho Liªn ®oµn nh÷ng chÝnh ®Õ chÕ trong vai trß tªn ph¶n béi ®Õ chÕ . VÒ ®iÒu nµy xem bµi v¨n ®¶ ng­êi céng s¶n do M¸c vµ ¡ng-ghen l·nh ®¹o viÖc tham gia vµo ©m m­u Ph¸p - kÝch cña M¸c Ngµi Ph«-gt¬ , Toµn tËp, t. 14, 1994, tr. 607. - 612. §øc ®· bÞ thÊt b¹i hoµn toµn. C«n-r¸t Sram-m¬, thµnh viªn cña Liªn ®oµn 524 Bµi b¸o nµy hoµn toµn do M¸c dÉn ra trong bµi ®¶ kÝch Ngµi Ph«-gt¬ , Toµn nh÷ng ng­êi céng s¶n, bÞ b¾t th¸ng ChÝn 1851 ë Pa-ri, ch¼ng bao tËp, t. 14, 1994, tr. 614. - 614. 525 Xem Tuyªn bè cña ban biªn tËp b¸o Volk , Toµn tËp, t. 13, 1994, tr. 779. - 618. 526 Sau nµy M¸c nhËn ®­îc th­ cña §a-na göi ngµy 11 th¸ng Hai 1860; bøc th­ nµy ®­îc dÉn ra trong bµi v¨n ®¶ kÝch cña M¸c Ngµi Ph«-gt¬ , Toµn tËp, t. 14, 1994, tr. 883-885. - 619. 527 Cã ý nãi ®Õn §¹i héi ®Çu tiªn cña c¸c nhµ d©n chñ vïng Ranh diÔn ra ë Khuªn trong c¸c ngµy 13-14 th¸ng T¸m 1848. M¸c vµ ¡ng-ghen ®· tham gia c«ng viÖc cña ®¹i héi. §¹i héi chuÈn y thµnh phÇn Uû ban trung ­¬ng cña ba liªn ®oµn d©n chñ tØnh Khuªn víi t­ c¸ch lµ ban chÊp hµnh vïng Ranh cña nh÷ng ng­êi d©n chñ. Ho¹t ®éng cña ban chÊp hµnh nµy ®­îc më réng kh«ng chØ ë tØnh Ranh mµ cßn c¶ ë Ve-xt¬-pha-li. §¹i héi th«ng qua nghÞ quyÕt vÒ viÖc cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh c«ng t¸c trong hµng ngò c«ng nh©n c«ng x­ëng vµ c¶ trong n«ng d©n. - 622. 528 Bøc th­ cña Boãc-c¬-hai-m¬ göi M¸c ngµy 12 th¸ng Hai 1860, trong ®ã ®­a ra nh÷ng tin tøc cô thÓ vÒ c¸i gäi lµ nhãm l­u hoµng , xem trong bµi v¨n ®¶ kÝch cña M¸c Ngµi Ph«-gt¬ , Toµn tËp, t. 14, 1994, tr. 491-495. - 622. 529 Trong bµi v¨n ®¶ kÝch Ngµi Ph«-gt¬ M¸c ®· viÕt vÒ xuÊt xø cña tõ ng­êi thî lµm bµn ch¶i : ¸ p-t¬ c¾t lÊy mét nöa tªn nghÒ vµ mét nöa hä cña Dau-íc- hai-m¬, mét ®»ng lÊy nöa tr­íc, mét ®»ng lÊy nöa sau, vµ tõ hai nöa Êy khÐo lÐo ch¾p thµnh mét chÝnh thÓ - thî lµm bµn ch¶i (xem Toµn tËp, t. 14, 1994, tr. 504). - 623. 530 Cã ý nãi ®Õn Héi gi¸o dôc c«ng nh©n §øc ë Lu©n §«n (xem chó thÝch 1). - 623. 531 Th¸ng ChÝn 1851 ë Ph¸p ®· x¶y ra c¸c vô b¾t gi÷ nh÷ng thµnh viªn cña c¸c chi héi ®Þa ph­¬ng thuéc nhãm Vi-lÝch - S¸p-p¬ ®· t¸ch khái Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1776 Chó thÝch Chó thÝch 1777 l©u sau ®· ®­îc tr¶ l¹i tù do v× kh«ng cã tang chøng. ViÖc lµm chøng gian dèi lîi cho giai cÊp t­ s¶n th× kh«ng thÓ nãi g× ®Õn mét cuéc khëi nghÜa thµnh c«ng cña Sti-b¬ t¹i vô ¸n Khuªn nh»m môc ®Ých chøng minh sù tham gia cña c¸c bÞ nµo ë n­íc §øc. - 639. 539 Héi bèn mïa (SociÐtÐ des Saisons) - tæ chøc m­u lo¹n bÝ mËt cã tÝnh céng hoµ - c¸o vµo ©m m­u Ph¸p - §øc ®· bÞ M¸c b¸c bá trong t¸c phÈm V¹ch trÇn vô ¸n x· nh÷ng ng­êi céng s¶n ë Khuªn ë ch­¬ng ¢m m­u cña SÐc-van (xem Toµn tËp, t. 8, 1994, tr. 555-572). - 625. 532 VÒ vô ¸n Sti-b¬-Ai-s¬-hèp, xem chó thÝch 31. - 627. 533 M¸c cã ý nãi ®Õn bµi b¸o cña HiÕc-s¬ Die Opfer der Moucharderie ( N¹n nh©n cña ho¹t ®éng gi¸n ®iÖp ) ®­îc c«ng bè trªn tê Belletristisches Journal und New-Yorker Criminal - Zeitung ( T¹p chÝ mü v¨n vµ b¸o Niu Oãc vÒ vÊn ®Ò h×nh ph¸p häc ) trong c¸c sè 1, 8, 15 vµ 22 th¸ng T­ 1853. §¸nh gi¸ bµi b¸o nµy ®­îc M¸c nªu ra trong t¸c phÈm Nh÷ng lêi tù thó cña HiÕc-s¬ (xem Toµn tËp, t. 9, 1994, tr. 57-61). - 627. 534 Xem chó thÝch 59. - 632. 535 Trong bµi v¨n ®¶ kÝch cña M¸c Ngµi Ph«-gt¬ ng­êi ta thÊy râ rµng lµ affidavit nµy do C¸c S¸p-p¬ cung khai ngµy 1 th¸ng Ba 1860 t¹i toµ ¸n c¶nh s¸t Lu©n §«n ë B«i-xtrÝt (xem Toµn tËp, t. 14, 1994, tr. 808). - 634. 536 Xem chó thÝch 31. - 636. 537 Cã ý nãi ®Õn C ©u l¹c bé céng s¶n ë Niu Oãc ®­îc thµnh lËp n¨m 1857 theo s¸ng kiÕn cña nh÷ng ng­êi l­u vong c¸ch m¹ng §øc lµ Ph. Cam-m¬ vµ A. C«m-p¬. C¸c ®ång chÝ cña M¸c nh­ I. V©y-®¬-mai-¬, Ph. A. Doãc-g¬, G. M©y-e, A. Ph«- gt¬ ®ãng vai trß quan träng trong ho¹t ®éng cña c©u l¹c bé nµy. - 638. 538 M¸c cã ý nãi ®Õn chuyÕn ®i ®Çu tiªn tõ tØnh Ranh ®Õn Lu©n §«n vµo nöa cuèi th¸ng Ch¹p 1853 cña Gu-xta-v¬ Lª-vi, nhµ chñ nghÜa x· héi ng­êi §øc, sau nµy lµ mét trong nh÷ng ng­êi ho¹t ®éng tÝch cùc cña Liªn ®oµn c«ng nh©n toµn §øc. §­îc sù uû nhiÖm cña c«ng nh©n ë §uýt-xen-®oãc-ph¬, Lª-vi ®Õn chç M¸c. Trong lóc ®Õn th¨m M¸c, Lª-vi cè g¾ng thuyÕt phôc M¸c vÒ sù cÇn thiÕt cña cuéc khëi nghÜa ë n­íc §øc vµ viÖc c«ng nh©n c¸c c«ng x­ëng cña tØnh Ranh chuÈn bÞ cho cuéc khëi nghÜa nµy. Tuy nhiªn, M¸c ®· chøng minh cho Lª-vi thÊy râ sù kh«ng ®óng lóc cña cuéc khëi nghÜa, còng gièng nh­ viÖc Lª-vi ®Ò nghÞ kh«i phôc l¹i ho¹t ®éng cña Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n ë §øc. LËp tr­êng cña M¸c ®­îc gi¶i thÝch b»ng nh÷ng sù kiÖn lµ trong lóc mµ thÕ lùc ph¶n ®éng chÝnh trÞ tµn b¹o ®ang hoµnh hµnh ë n­íc §øc, trong khi thiÕu mét cao trµo c¸ch m¹ng ë Ph¸p vµ Anh, trong mét côc diÖn kinh tÕ thuËn
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1778 Chó thÝch Chó thÝch 1779 héi chñ nghÜa ho¹t ®éng ë Pa-ri vµo nh÷ng n¨m 1837-1839, d­íi sù l·nh ®¹o cña ch­¬ng lµ sù cã mÆt cña c¸nh cÊp tiÕn t­ s¶n nh­ Brai-t¬, Ghin-pin, v.v.. Cæ Bl¨ng-ki vµ B¸c-bÐt. - 639. ®éng vµo n¨m 1857 cho 540 M¸c cã ý nãi ®Õn bµi v¨n ®¶ kÝch cña «ng V¹ch trÇn vô ¸n nh÷ng ng­êi céng liªn minh víi c¸nh t­ s¶n cÊp tiÕn nh»m môc ®Ých cïng ®Êu tranh ®ßi c¶i c¸ch s¶n ë Khuªn Ên hµnh ë Ba-l¬ vµo th¸ng Giªng 1853 (hÇu nh­ toµn bé sè b¶n in bÇu cö, Gi«n-x¬ hy väng trªn c¬ së nµy kh«i phôc l¹i phong trµo HiÕn ch­¬ng cña nã trong th¸ng Ba ®· bÞ c¶nh s¸t tÞch thu), vµ sau ®ã còng trong n¨m Êy in ë réng r·i ë trong n­íc. Tuy nhiªn, «ng ®ång thêi còng ®· cã nh÷ng nh­îng bé quan B«-xt¬n. Xem phÇn nµy trong Toµn tËp, t. 8, 1994, tr. 591. - 640. träng vÒ mÆt chÝnh trÞ ®èi víi ph¸i cÊp tiÕn cña giai cÊp t­ s¶n, trong khi so¹n 541 Cã ý nãi ®Õn lêi kªu gäi göi c«ng nh©n §øc ë Mü vÒ viÖc gióp ®ì nh÷ng ng­êi bÞ th¶o c­¬ng lÜnh chung ®Ó hîp nhÊt víi hä th× ®· bá qua nhiÒu ®iÓm cña HiÕn kÕt ¸n ë Khuªn; lêi kªu gäi nµy do M¸c viÕt thay mÆt uû ban tæ chøc cøu trî ch­¬ng nh©n d©n; trong 6 ®iÓm cña HiÕn ch­¬ng (quyÒn phæ th«ng ®Çu phiÕu, nh÷ng ng­êi céng s¶n bÞ kÕt ¸n ë Khuªn. M¸c göi lêi kªu gäi nµy cho Clót-x¬ ®Ó bÇu cö hµng n¨m vµo nghÞ viÖn, bá phiÕu kÝn, chia ®Òu khu vùc bÇu cö, b·i bá c«ng bè trªn c¸c tê b¸o §øc - Mü. Lêi kªu gäi ®· ®­îc ®¨ng trªn tê California ®iÒu kiÖn vÒ tµi s¶n ®èi víi øng cö viªn vµo nghÞ viÖn, tr¶ l­¬ng cho c¸c nghÞ sÜ) Staats - Zeitung ( B¸o quèc gia ë Ca-li-phoãc-ni-a ) vµ trªn Belletristisches Gi«n-x¬ chØ cßn gi÷ ®­îc ®iÒu vÒ quyÒn phæ th«ng ®Çu phiÕu cho c­ d©n lµ nam Journal und New-Yorker Criminal Zeitung trong th¸ng Giªng 1853 (xem Toµn giíi ®Õn tuæi tr­ëng thµnh. ViÖc nh­îng bé cña Gi«n-x¬ tr­íc nh÷ng lËp tr­êng tËp, t. 8, 1994, tr. 740-744). - 640. cña c¸ch m¹ng ®· g©y ra sù bÊt b×nh cña c¸c ®¶ng viªn trong ®¶ng HiÕn ch­¬ng, 542 Toµn v¨n bøc th­ nµy xem trong Toµn tËp, t. 28, 1996, tr.262-265. - 641. phÇn lín trong sè nµy ®· lªn tiÕng ph¶n ®èi chÝnh s¸ch tho¶ hiÖp cña thñ lÜnh 543 Trong bøc th­ göi M¸c ngµy 6 th¸ng Hai 1852, V©y-®¬-mai-¬ th«ng b¸o cho cña m×nh. Héi nghÞ chung cña ph¸i HiÕn ch­¬ng víi c¸nh cÊp tiÕn t­ s¶n ®­îc «ng vÒ ý ®å cña §a-na ®Þnh c«ng bè trªn tê New-York Daily Tribune bµi b¸o triÖu tËp ë Lu©n §«n ngµy 8 th¸ng Hai 1858. M¸c vµ ¡ng-ghen coi sù tho¶ hiÖp cña L. Xi-m«n, nhµ d©n chñ tiÓu t­ s¶n ng­êi §øc, nguyªn ®¹i biÓu Quèc héi cña Gi«n-x¬ víi nh÷ng ng­êi cÊp tiÕn lµ biÓu hiÖn sù dao ®éng chÝnh trÞ cña «ng ta Phran-phuèc, cã néi dung c«ng kÝch M¸c vµ ¡ng-ghen; c¨n cø vµo bøc th­ cña vµ sù tr­ît sang quan ®iÓm c¶i l­¬ng, nªn ®· c¾t ®øt quan hÖ bÌ b¹n víi «ng ta vµ V©y-®¬-mai-¬ göi M¸c ngµy 10 th¸ng Ba 1852, bµi b¸o nµy ®· ®­îc ®¨ng trªn tê chØ nèi l¹i vµo n¨m 1860, sau khi Gi«n-x¬ l¹i trë l¹i ®Êu tranh víi tinh thÇn c¸ch New-York Daily Tribune . Râ rµng, M¸c cã ý nãi ®Õn bµi b¸o nµy. - 642. m¹ng v« s¶n. - 644. 544 Report of Committee on the Operation and Effects of the Corrupt Practices 547 Bøc th­ nµy cña Gi«n-x¬ göi M¸c ngµy 11 th¸ng Hai 1860 ®· ®­îc dÉn ra trong Prevention Act 1854. Evidence, Appendix and Index . London, 1860 ( B¸o c¸o bµi v¨n ®¶ kÝch cña M¸c Ngµi Ph«-gt¬ trong Toµn tËp, t. 14, 1994, tr. 883. - cña uû ban kiÓm tra tÝnh hiÖu qu¶ cña v¨n b¶n n¨m 1854 vÒ viÖc ng¨n chÆn viÖc 644. mua chuéc trong thêi gian bÇu cö. ChØ dÉn, phô lôc vµ chØ sè . Lu©n §«n, 1860). 548 M¸c tr¶ lêi th­ cña L¸t-xan göi «ng vµ ¡ng-ghen håi cuèi th¸ng Hai 1860. VÒ vÊn ®Ò nµy xem bµi b¸o cña M¸c Hèi lé trong bÇu cö ë Anh (xem Toµn Trong phÇn t¸i bót cña bøc th­ nµy, L¸t-xan viÕt cho M¸c: ë cuèi bøc th­ cña tËp, t. 13, 1994, tr. 674-679). anh, b»ng mét cö chØ oai vÖ, anh ®· chuyÓn cho t«i mÈu th­ ng¾n tõ Ba-ti-mo ®Ó VÒ S¸ch xanh, xem chó thÝch 81. - 643. chøng minh r»ng, Ýt ra t«i còng kh«ng cã c¬ së ®Ó tr¸ch cø vÒ sù kh«ng tin t­ëng 545 VÒ tuyªn bè cña Phuª-ghe-l¬ tr­íc toµ, xem chó thÝch 63. cña anh . Cã ý nãi vÒ mÈu th­ ng¾n cña Vi-x¬, ®­îc M¸c chuyÓn cho L¸t-xan Tuyªn bè cña Vi-ª, xem trong tËp nµy, tr. 51 vµ 581-583. trong bøc th­ göi ngµy 23 th¸ng Hai 1860 (xem vÊn ®Ò nµy trong tËp nµy, tr. 603 VÒ tuyªn bè cña Blin-®¬ Chèng C¸c Ph«-gt¬ , xem chó thÝch 504. vµ chó thÝch 518). - 649. VÒ tuyªn bè cña Sai-bl¬, xem chó thÝch 71. - 644. 549 VÒ b¨ng nhãm l­u hoµng , xem chó thÝch 51. - 650. 546 §©y lµ nãi vÒ quan ®iÓm tho¶ hiÖp cña thñ lÜnh ph¸i HiÕn ch­¬ng Ðc-n¬-xt¬ 550 M¸c cã ý nãi ®Õn nh÷ng bøc th­ cña «ng göi L¸t-xan ngµy 2 th¸ng M­êi vµ 6 Gi«n-x¬ trong quan hÖ víi ph¸i cÊp tiÕn t­ s¶n. Th¸ng T­ 1857 Gi«n-x¬ lªn tiÕng th¸ng M­êi mét 1859 (xem Toµn tËp, t. 29, 1996, tr. 784-786 vµ 791-798). - 650. ®Ò nghÞ triÖu tËp mét héi nghÞ, trong ®ã cïng víi c¸c ®¹i biÓu cña tæ chøc HiÕn
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1780 biªn tËp hoµn toµn thanh minh cho t­ c¸ch cña Ba-cu-nin (xem Toµn tËp, t. 9, 551 M¸c cã ý nãi ®Õn tuyªn bè cña V©y-®¬-mai-¬, I-a-cèp vµ Clót-x¬ Göi ban biªn 1994, tr. 378). tËp b¸o New-Yorker Criminal - Zeitung c«ng bè trªn b¸o nµy ngµy 25 th¸ng Trong bµi b¸o XVIII cña lo¹t bµi C¸ch m¹ng vµ ph¶n c¸ch m¹ng ë §øc M­êi mét 1853 (xem bµi v¨n ®¶ kÝch cña M¸c Ngµi Ph«-gt¬ , Toµn tËp, t. 14, do ¡ng-ghen viÕt theo ®Ò nghÞ cña M¸c vµ ®­îc ®¨ng mang tªn cña M¸c trªn tê 1994, tr. 869). Tuyªn bè nµy ®­îc c«ng bè ®Ó tr¶ lêi bµi b¸o cã tÝnh chÊt vu khèng New-York Daily Tribune trong c¸c n¨m 1851-1852 ®· ®¸nh gi¸ cao vai trß cña Vi-lÝch Doctor Karl Marx und seine Enthüllungen ( TiÕn sÜ C¸c M¸c vµ cña Ba-cu-nin trong cuéc khëi nghÜa §re-x®en n¨m 1849 (xem Toµn tËp, t. 8, bµi b¸o V¹ch trÇn cña «ng ta ), ®¨ng trªn Belletristisches Journal und New- 1994, tr. 128-130). - 653. Yorker Criminal - Zeitung ngµy 28 th¸ng M­êi vµ 4 th¸ng M­êi mét 1853. 555 Cã lÏ M¸c cã ý nãi ®Õn tin tøc trªn tê b¸o Daily Telegraph ë Lu©n §«n vÒ Trong bµi b¸o cña m×nh, Vi-lÝch bãp mÐo c¸c sù kiÖn nh»m g©y nghi ngê tÝnh c¸i chÕt cña I-«-han-na Mèc-ken, vî cña Gèt-phrÝt Kin-ken. Tin tøc nµy lµ cña ®óng ®¾n cña sù phª ph¸n cña M¸c trong t¸c phÈm V¹ch trÇn vô ¸n nh÷ng n÷ v¨n sÜ ng­êi §øc Phan-ni Lª-van-®¬, hä chång lµ Sta-r¬. Xin tham kh¶o Toµn ng­êi céng s¶n ë Khuªn ®èi víi ho¹t ®éng bÌ ph¸i cña c¸nh Vi-lÝch - S¸p-p¬. tËp, t. 29, 1996, tr. 739. - 654. M¸c ®· b¸c bá nh÷ng ®iÒu bÞa ®Æt vô khèng cña Vi-lÝch trong bµi v¨n ®¶ kÝch HiÖp sÜ cã ý thøc cao th­îng viÕt vµo th¸ng M­êi mét 1853 vµ c«ng bè thµnh cuèn s¸ch riªng vµo th¸ng Giªng 1854 (xem Toµn tËp, t. 9, 1994, tr. 627-666). VÒ bøc th­ cña Tª-khèp, xem chó thÝch 40. - 650. 552 Trong bøc th­ cña m×nh göi M¸c vµ ¡ng-ghen viÕt håi cuèi th¸ng Hai 1860, L¸t-xan ®· buéc téi hai «ng lµ ®· cè t×nh thu thËp tµi liÖu vÒ «ng ta (lËp sæ theo dâi «ng ta) vµ bøc th­ ng¾n cña VÝt-x¬ lµ kÕt qu¶ cña sù chÊt vÊn cña hai «ng. - 650. 553 Trong bøc th­ göi M¸c vµ ¡ng-ghen viÕt vµo cuèi th¸ng Hai 1860, ë phÇn t¸i bót göi M¸c, L¸t-xan ®· hái M¸c xem cã ph¶i c«ng nh©n §uýt-xen-®oãc-ph¬ th«ng qua Lª-vi ®· göi ®Õn cho M¸c nh÷ng ®iÒu buéc téi L¸t-xan hay kh«ng (xem chó thÝch 61 vµ tËp nµy, tr. 48) vµ BÐc-m¬-b¾c, Ðt-h¸c, U-len-®oãc-ph¬, v.v. cã tham gia viÖc ®­a ra nh÷ng lêi buéc téi nµy kh«ng. - 651. 554 Trong sè 36 ra ngµy 6 th¸ng B¶y 1848 tê Neue Rheinische Zeitung ®· c«ng bè bøc th­ cña £-vÐc-bÕch, phãng viªn cña b¸o t¹i Pa-ri, trong ®ã kh¼ng ®Þnh r»ng Gioãc-gi¬ Xan-®¬ cã trong tay nh÷ng tµi liÖu xóc ph¹m ®Õn Ba-cu-nin, ng­êi ®· thiÕt lËp mèi quan hÖ víi ChÝnh phñ Nga. §Ó tr¶ lêi ®iÒu nµy, Ba-cu-nin ®· lªn tiÕng b¸c bá cïng víi th­ göi Gioãc-gi¬ Xan-®¬ trªn tê Neue Oder - Zeitung . Tê Neue Rheinische Zeitung ngµy 16 th¸ng B¶y 1848 ®· ®¨ng l¹i c¶ tuyªn bè còng nh­ bøc th­ Êy. Ngµy 3 th¸ng T¸m 1848 trªn sè 64 cña tê Neue Rheinische Zeitung ®· ®¨ng bøc th­ cña Gioãc-gi¬ Xan-®¬ göi tæng biªn tËp b¸o Neue Rheinische Zeitung , trong ®ã b¸c bá nh÷ng tin ®ån vÒ mèi quan hÖ cña Ba-cu-nin víi hoµng ®Õ Ni-c«-lai I. Trªn nh÷ng bøc th­ nµy cã nh÷ng nhËn xÐt më ®Çu cña ban
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1782 Chó thÝch Chó thÝch 1783 560 Bøc th­ cña §a-na, chñ biªn cña tê New-York Daily Tribune , göi M¸c ngµy 8 556 §o¹n trÝch cña bøc th­ nµy lÇn ®Çu tiªn ®­îc c«ng bè trong Ên phÈm: Archiv th¸ng Ba 1860, xem trong bµi v¨n ®¶ kÝch cña M¸c Ngµi Ph«-gt¬ , Toµn tËp, t. für die Geschichte des Sozialismus und der Arbeiterbewegung , herausgegeben 14, 1994, tr. von G. Grünberg. Zehnter Jahrgang. Leipzig, 1922, S. 63 - 66 ( Tµi liÖu l­u tr÷ vÒ lÞch sö cña chñ nghÜa x· héi vµ phong trµo c«ng nh©n do C. Grun-bÐc-g¬ xuÊt b¶n. N¨m xuÊt b¶n thø m­êi. Lai-pxÝch, 1922, tr. 63-66). - 655. 557 Xem Toµn tËp, t. 28, 1996, tr. 226. - 657. 558 Tuyªn bè nµy (affidavit) do M¸c ®­a ra tr­íc phiªn toµ t¹i Man-se-xt¬ ngµy 29 th¸ng Hai 1860. - 658. 559 NhiÒu tµi liÖu nh¾c ®Õn ë ®©y ®· ®­îc c«ng bè trong bµi v¨n ®¶ kÝch cña M¸c Ngµi Ph«-gt¬ , Toµn tËp, t. 14, 1994: th­ cña Phl«-c«ng göi M¸c - tr. 881; th­ cña Lª-lª-ven göi M¸c - tr. 882-883; th­ cña Gi«-t¬-r¨ng göi M¸c ngµy 19 th¸ng N¨m 1848 - tr. 881-882; th­ cña Ðc-n¬-xt¬ Gi«n-x¬ göi M¸c - tr. 883; th­ cña Uû ban ngo¹i vô SÕp-phin-®¬ - tr. 874-875. Cuèn s¸ch máng Zwei politische prozesse. Verhandelt vor den Februar - Assissen in Köln . Köln, 1849 ( Hai vô ¸n chÝnh trÞ. XÐt xö vµo th¸ng Hai t¹i Toµ héi thÈm ë Khuªn . Khuªn, 1849), do phßng ph¸t hµnh cña tê Neue Rheinische Zeitung xuÊt b¶n bao gåm nh÷ng biªn b¶n cña phiªn toµ xö vô ¸n chèng b¸o Neue Rheinische Zeitung ngµy 7 th¸ng Hai 1849 vµ biªn b¶n vô ¸n chèng Khu uû vïng Ranh cña nh÷ng ng­êi d©n chñ ngµy 8 th¸ng Hai 1849. Trong phiªn toµ vô ¸n ngµy 7 th¸ng Hai 1849, M¸c, ¡ng-ghen vµ Coãc-ph¬ - ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm xuÊt b¶n cña tê b¸o - ®· bÞ buéc téi lµ trong bµi b¸o Nh÷ng vô b¾t bí ®¨ng trªn tê Neue Rheinische Zeitung sè 35 ra ngµy 5 th¸ng B¶y 1848 (xem Toµn tËp, t. 5, 1993, tr. 206-209), tuång nh­ cã néi dung l¨ng nhôc c«ng tè viªn tr­ëng Xvai-phen vµ vu khèng nh÷ng hiÕn binh tiÕn hµnh c¸c vô b¾t bí Gèt-san-c¬ vµ An-nª-ke. Toµ båi thÈm xö tr¾ng ¸n cho c¸c bÞ c¸o. Bµi ph¸t biÓu cña M¸c vµ ¡ng-ghen t¹i phiªn toµ nµy xem Toµn tËp, t. 6, 1993, tr. 301-325. Vô ¸n chèng Khu uû vïng Ranh cña nh÷ng ng­êi d©n chñ diÔn ra ngµy 8 th¸ng Hai 1849, M¸c, S¸p-p¬ vµ luËt s­ Snai-®¬ II ph¶i ra tr­íc phiªn toµ båi thÈm ë Khuªn; hä bÞ buéc téi xói giôc cuéc næi lo¹n v× lêi kªu gäi cña Khu uû nµy ngµy 18 th¸ng M­êi mét 1848 vÒ viÖc cù tuyÖt nép thuÕ (xem Toµn tËp, t. 6, 1993, tr. 49). Toµ båi thÈm xö tr¾ng ¸n cho c¸c bÞ c¸o. Bµi ph¸t biÓu cña M¸c t¹i phiªn toµ nµy xem trong Toµn tËp, t. 6, 1993, tr. 326-349). - 660.
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1784 883-884. - 660. 569 Cã ý nãi ®Õn bµi b¸o cña M¸c Liªn minh th¸ng Ba ®¨ng trªn tê Neue 561 §©y lµ nãi vÒ tæ chøc bÝ mËt do nh÷ng ng­êi §øc l­u vong thµnh lËp ë Thuþ SÜ Rheinische Zeitung sè ra ngµy 11 th¸ng Ba 1849 (xem Toµn tËp, t. 6, 1993, tr. gäi tªn lµ Sù tËp trung c¸ch m¹ng . §øng ®Çu ban chÊp hµnh trung ­¬ng cña 450-452). Trong bµi v¨n ®¶ kÝch Ngµi Ph«-gt¬ , M¸c ®· ®­a ra nh÷ng ®o¹n tæ chøc nµy cã trô së ë Xuy-rÝch lµ SiÕc-n¬, mét trong nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o trÝch dÉn trong bµi b¸o cuéc khëi nghÜa ë §re-x®en th¸ng N¨m 1849; ®ãng vai trß râ rÖt trong tæ chøc nµy lµ Phri-d¬, Gr©y-ne-r¬, Di-ghen, Tª-khèp, Suèc-x¬, I. Ph. BÕch-c¬, nh÷ng ng­êi tham gia tÝch cùc cuéc khëi nghÜa Ba-®en - Pphan-x¬ n¨m 1849. Nh÷ng thµnh viªn cña Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n tham gia vµo tæ chøc nµy cã § E-xt¬, Brun vµ v.v., cã c¶ Vin-hem V«n-ph¬ ho¹t ®éng theo sù uû nhiÖm cña Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n. Trong c¸c th¸ng S¸u - th¸ng T¸m 1850 nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o cña tæ chøc Sù tËp trung c¸ch m¹ng ®· ®µm ph¸n víi c¸c ®¹i diÖn cña ban chÊp hµnh trung ­¬ng Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n vÒ viÖc thèng nhÊt hai tæ chøc nµy l¹i. M¸c vµ ¡ng-ghen thay mÆt ban chÊp hµnh trung ­¬ng kh­íc tõ nh÷ng ®Ò nghÞ nµy v× chóng ®èi lËp víi c¸c nguyªn t¾c cña Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n mµ Liªn ®oµn ph¶i b¶o vÖ tæ chøc ®éc lËp cña ®¶ng v« s¶n. Tæ chøc Sù tËp trung c¸ch m¹ng tan r· vµo cuèi n¨m 1850 do viÖc trôc xuÊt hµng lo¹t nh÷ng ng­êi §øc l­u vong chÝnh trÞ ra khái Thuþ SÜ. - 662. 562 Xem Toµn tËp, t. 9, 1993, tr. 633-637. - 662. 563 Xem bµi v¨n ®¶ kÝch cña M¸c HiÖp sÜ cã ý thøc cao th­îng , Toµn tËp, t. 9, 1993, tr. 627. - 663. 564 VÒ c«ng tr¸i cña c¸ch m¹ng Mü - §øc, xem chó thÝch 233. - 664. 565 Xem bµi v¨n ®¶ kÝch cña M¸c Ngµi Ph«-gt¬ , Toµn tËp, t. 14, 1994, tr. 872. - 664. 566 Xem chó thÝch 551. - 664. 567 Râ rµng cã ý nãi ®Õn c¸c bµi b¸o sau ®©y cña tê Neue Rheinische Zeitung : C. M¸c. Tê National-Zeitung ë BÐc-lin göi c¸c cö tri s¬ tuyÓn , Toµn tËp, t. 6, 1993, tr. 269-282; C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Mét s¾c tõ , Toµn tËp, t. 6, 1993, tr. 429-436; Ph. ¡ng-ghen. Nh÷ng cuéc tranh luËn vÒ ®¹o luËt vÒ biÓu ng÷ , Toµn tËp, t. 6, 1993, tr. 590-603. - 665. 568 VÒ tuyªn bè cña V©y-®¬-mai-¬, I-a-c«-bi vµ Clót-x¬, xem chó thÝch 551. M¸c cã mét lçi do v« ý: V©y-®¬-mai-¬ ®· lµm viÖc ë bang Vi-xc«n-xin (tham kh¶o tËp nµy, tr. 686 vµ 688). - 666.
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1786 Chó thÝch Chó thÝch 1787 r¨ng ®· xuÊt hiÖn nh÷ng sù bÊt ®ång mµ hËu qu¶ cña nã lµ M¸c tuyªn bè rót nµy (xem Toµn tËp, t. 15, 1994, tr. 389-591). khái Héi. Tuy nhiªn, sau bøc th­ cña Gi«-t¬-r¨ng ngµy 25 th¸ng Hai 1848 ®Ò Liªn minh th¸ng Ba trung ­¬ng ë Phran-phuèc vµ c¸c chi nh¸nh cña nã ë nghÞ M¸c rót l¹i lêi tuyªn bè, M¸c ®· ë l¹i víi c­¬ng vÞ phã chñ tÞch Héi d©n nh÷ng thµnh phè kh¸c cña n­íc §øc do c¸c nghÞ sÜ c¸nh t¶ cña Quèc héi Phran- chñ. - 670. phuèc thµnh lËp cuèi th¸ng M­êi mét 1848. C¸c liªn minh tuyªn bè môc ®Ých cña m×nh lµ b¶o vÖ thµnh qu¶ cña c¸ch m¹ng th¸ng Ba 1848 ë n­íc §øc. §øng 577 M¸c nãi ch­a chÝnh x¸c: kho¶ng ngµy 6 th¸ng T­ 1848 «ng vµ ¡ng-ghen rêi ®Çu nh÷ng liªn minh nµy lµ c¸c nhµ d©n chñ tiÓu t­ s¶n nh­ Phr«-ben, Xi-m«n, khái Pa-ri tíi §øc ®Ó trùc tiÕp tham gia cuéc c¸ch m¹ng. - 670. Ru-g¬, Ph«-gt¬ v.v.. M¸c vµ ¡ng-ghen c«ng kÝch kÞch liÖt trªn tê Neue 578 Trong thêi kú C¸ch m¹ng 1848-1849 ë §øc, M¸c lµ uû viªn Khu uû vïng Ranh Rheinische Zeitung chÝnh s¸ch nöa vêi, kh«ng kiªn quyÕt cña c¸c thñ lÜnh cña nh÷ng ng­êi d©n chñ. - 670. phong trµo d©n chñ tiÓu t­ s¶n, nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o c¸c liªn ®oµn, ®ång thêi 579 M¸c tõ Pa-ri tíi Lu©n §«n kho¶ng ngµy 26 th¸ng T¸m 1849. - 671. chØ ra r»ng chÝnh s¸ch nµy lµ trao c¸ch m¹ng vµo tay kÎ thï. - 667. 580 Xem Toµn tËp, t. 9, 1993, tr. 660-662. - 672. 570 Vµo th¸ng Ch¹p 1844, gi÷a c«ng sø Phæ ë Pa-ri lµ ¸c-nhim vµ bé tr­ëng Ghi-d« 581 VÒ C hiÕn tranh I-ta-li-a, xem chó thÝch 35. - 672. cña Ph¸p ®· ®¹t ®­îc tho¶ thuËn vÒ viÖc trôc xuÊt M¸c vµ nhiÒu céng t¸c viªn 582 Nãi vÒ kho¶n thanh to¸n cho nhµ in, M¸c râ rµng cã ý nãi ®Õn kho¶n thanh kh¸c cña tê b¸o d©n chñ c¸ch m¹ng Vorw ärts! v× viÖc tham gia biªn tËp tê to¸n cña nhµ xuÊt b¶n Free Press vÒ viÖc in tê b¸o khæ nhá Vô kiÖn b¸o b¸o. LÖnh trôc xuÊt do ChÝnh phñ Ph¸p ban hµnh vµo th¸ng Giªng 1845. Ngµy 3 Au-xbuèc . th¸ng Hai 1845 M¸c chuyÓn tõ Pa-ri ®Õn Bruy-xen. - 668. VÒ tuyªn bè cña Sai-bl¬, xem chó thÝch 71 vµ xem c¶ tËp nµy, tr. 609-612. - 571 Xem Toµn tËp, t. 13, 1994, tr. 16-17. - 669. 673. 572 Cã lÏ cã ý nãi ®Õn c¸c th«ng tri mµ M¸c vµ ¡ng-ghen thay mÆt uû ban th«ng 583 Cã ý nãi ®Õn vô Ph«-gt¬ kiÖn b¸o Allgemeine Zeitung (xem chó thÝch 17). - tÊn cña nh÷ng ng­êi céng s¶n ë Bruy-xen Ên hµnh. ChØ cã mçi mét th«ng tri trong sè ®ã cßn ®Õn ®­îc tíi chóng ta: C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Th«ng tri 675. chèng Cri-ghª , Toµn tËp, t. 4, 1995, tr. 1-32. - 669. 584 Cã lÏ nãi vÒ tµi liÖu: C. M¸c. Tuyªn bè göi ban biªn tËp b¸o Allgemeine 573 T¸c phÈm cña M¸c viÕt trªn c¬ së nh÷ng bµi gi¶ng vÒ kinh tÕ chÝnh trÞ mµ «ng Zeitung ngµy 15 th¸ng M­êi mét 1859. Tuyªn bè nµy kh«ng ®­îc c«ng bè ®äc ë Bruy-xen vµo nöa cuèi th¸ng Ch¹p 1847 (xem c¶ chó thÝch 447), m·i ®Õn trªn tê Reform (xem Toµn tËp, t. 14, 1994, tr. 898-899). n¨m 1849 míi ®­îc c«ng bè lÇn ®Çu tiªn trªn tê Neue Rheinische Zeitung VÒ bµi b¸o cña Bra-x¬ chèng Ph«-gt¬ trªn tê Neue Schweizer Zeitung , d­íi tªn gäi Lao ®éng lµm thuª vµ t­ b¶n . Sau nµy trong phÇn di c¶o viÕt tay xem Toµn tËp, t. 14, 1994, tr. 701. - 675. cña M¸c ng­êi ta cßn t×m ®­îc b¶n s¬ th¶o chuÈn bÞ cho bµi gi¶ng cuèi cïng 585 C. M¸c. C«-sót vµ Lu-i - Na-p«-lª-«ng (xem tËp nµy, tr. 580 vµ chó thÝch 484). hoÆc nhiÒu bµi gi¶ng cuèi cïng cña chñ ®Ò vÒ lao ®éng lµm thuª vµ t­ b¶n ë d¹ng - 676. b¶n viÕt tay d­íi tªn gäi TiÒn c«ng vµ ®­îc ghi ë b×a: Bruy-xen, th¸ng Ch¹p 586 VÒ bøc th­ cña Gi«-t¬-r¨ng göi M¸c ngµy 25 th¸ng Hai 1848 vµ vÒ sù kiÖn Bruy- 1847 (xem Toµn tËp, t. 6, 1993, tr. 719-749). - 669. xen, xem chó thÝch 576. Bøc th­ cña Gi«-t¬-r¨ng göi M¸c ngµy 19 th¸ng N¨m 574 VÒ Héi d©n chñ Bruy-xen, xem chó thÝch 491. - 669. 1848, xem trong bµi v¨n ®¶ kÝch cña M¸c Ngµi Ph«-gt¬ , Toµn tËp, t. 14, 1994, 575 Cã ý nãi ®Õn Quèc héi BØ ®­îc bÇu ra trong thêi kú c¸ch m¹ng 1830 ë BØ. Quèc tr. 881-882. - 678. héi tuyªn bè nÒn ®éc lËp cña n­íc BØ vµ so¹n th¶o hiÕn ph¸p mang tÝnh t­ s¶n 587 TiÓu §Õ chÕ lµ tªn M¸c gäi giÔu cît n­íc Ph¸p thêi kú Na-p«-lª-«ng III, ®èi lËp quý téc. Gi«-t¬-r¨ng lµ ®¹i biÓu Quèc héi nµy. - 670. víi n­íc Ph¸p thêi kú Na-p«-lª-«ng I. - 678. 576 Ngµy 22 th¸ng Hai 1848, trong mét cuéc häp träng thÓ ë Bruy-xen do Héi d©n chñ tæ chøc ®Ó kû niÖm lÇn thø hai cuéc khëi nghÜa Cra-cèp, gi÷a M¸c vµ Gi«-t¬-
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1788 588 Trong th­ ngµy 11 th¸ng Ba 1860, L¸t-xan yªu cÇu M¸c liªn hÖ víi PhÐc-®i- n¨ng V«n-ph¬ vµ ®Ò nghÞ «ng ta dÞch ra tiÕng Ph¸p cuèn s¸ch Nh÷ng bøc th­ cña A-lÕch-xan-®r¬ Hun-b«n-t¬ göi V¸c-ha-ghen Ph«n En-d¬ trong nh÷ng n¨m 1827-1858 (Xem thªm chó thÝch 592). Bøc th­ cña M¸c göi PhÐc-®i-n¨ng V«n-ph¬ mµ ¡ng-ghen nh¾c ®Õn vÒ vÊn ®Ò nµy ®Õn nay chóng ta kh«ng cã. - 681. 589 Cã ý nãi ®Õn bøc th­ cña §a-na (xem chó thÝch 526). - 682.
nguon tai.lieu . vn
Chính trị học Báo chí - Truyền thông Xã hội học Giáo dục học Tâm lý học Lịch sử - Văn hoá Triết học Ngôn ngữ học Thư viện thông tin Văn học nước ngoài Ngư nghiệp Hành chính - Pháp luật Địa lý - Địa danh Văn học Việt nam Lịch sử Đảng CNXH - KH Tư Tưởng HCM Ngụ ngôn - Cổ tích Ca dao - Tục ngữ Hoá học Sinh học Y khoa - Dược Kinh tế học