1. Trang Chủ
  2. Triết học
  3. [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 28 phần 9

[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 28 phần 9

Bởi Marx tin rằng giá trị thặng dư bị chiếm đoạt từ lao động là nguồn gốc của lợi nhuận, ông kết luận rằng tỷ suất lợi nhuận phải giảm thậm chí khi nền kinh tế tăng trưởng. Khi tỷ suất lợi nhuận giảm dưới một mức nào đó, kết quả sẽ là một sự giảm phát hay khủng hoảng trong đó một số lĩnh vực của nền kinh tế sẽ sụp đổ. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 978 chó thÝch chó thÝch 979 669 Bøc th­ nµy cña M¸c göi Clót-x¬ chØ l­u gi÷ ®­îc d

Thể loại Tài liệu miễn phí Triết học

Số trang 64

Ngày tạo 8/29/2018 8:26:42 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx -... (.pdf)

Xem mẫu

  1. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 978 chó thÝch chó thÝch 979 669 Bøc th­ nµy cña M¸c göi Clót-x¬ chØ l­u gi÷ ®­îc d­íi th¸ng Ba 1852 (xem chó thÝch 48). - 665. d¹ng mét ®o¹n ng¾n mµ Clót-x¬ trÝch dÉn trong bøc th­ cña 661 XÐt theo bøc th­ cña Clót-x¬ göi M¸c ngµy 8 th¸ng T­ m×nh göi V©y-®¬-mai-¬ ngµy 6 th¸ng S¸u 1852. - 672. 1852 th× trong th­ ®Ò ngµy 23 th¸ng Ba 1852 göi Clót-x¬ (th­ 670 Bøc th­ nµy cña M¸c göi Clót-x¬ chØ l­u gi÷ ®­îc d­íi nµy chóng t«i kh«ng s­u tÇm ®­îc) M¸c ®· ®Ò nghÞ Clót-x¬ vµ d¹ng mét ®o¹n ng¾n mµ Clót-x¬ trÝch dÉn trong bøc th­ cña V©y-®¬-mai-¬ t×m kh¶ n¨ng xuÊt b¶n ë Mü cuèn s¸ch cña Xª- m×nh göi V©y-®¬-mai-¬ ngµy 8 th¸ng N¨m 1852. - 674. me-r¬ "B¸ t­íc Lót-vÝch B¸t-ti-a-ni, ¸c-tua GuÕc-g©y, Lóc- 671 Trong bøc th­ cña V©y-®¬-mai-¬ göi M¸c ngµy 9 th¸ng vÝch C«-sót". Clót-x¬ vµ V©y-®¬-mai-¬ kh«ng t×m ®­îc ng­êi T­ 1852 cã th«ng b¸o r»ng nhê sù gióp ®ì cña mét c«ng nh©n xuÊt b¶n cuèn s¸ch nµy. Song vµo n¨m 1853, b¸o "Reform" c¸c §øc l­u vong ®· hiÕn 40 ®«-la tiÒn tiÕt kiÖm cña m×nh, nªn cã sè 18-28, ngµy 1 th¸ng S¸u - 6 th¸ng B¶y ®· ®¨ng phÇn nãi vÒ thÓ in t¸c phÈm cña M¸c "Ngµy 18 th¸ng S­¬ng mï cña Lu-i GuÕc-g©y trong quyÓn s¸ch nµy. - 665. B«-na-p¸c-t¬". - 675. 662 VÒ héi cña Stª-khan, xin xem chó thÝch 225. - 667. 672 VÒ bµi cña V©y-®¬-mai-¬ chèng Hai-n¬-txen, xin xem 663 ë ®©y M¸c gäi Héi gi¸o dôc c«ng nh©n §øc ë Lu©n §«n chó thÝch 48. - 676. (xin xem chó thÝch 103), n¬i lóc ®ã nh÷ng kÎ ñng hé Vi-lÝch - 673 §©y lµ nãi ý ®Þnh cña V©y-®¬-mai-¬ c«ng bè nh÷ng lêi S¸p-p¬ chiÕm ®a sè, lµ Héi Vi-lÝch. tuyªn bè cña Pphen-®¬ (xem chó thÝch 610 vµ c¶ ë tr.666-667, VÒ lêi tuyªn bè cña Pphen-®¬, xin xem chó thÝch 610. - 667. tËp nµy) vµ vÒ dù ®Þnh xuÊt b¶n kh«ng ®Þnh kú t¹p chÝ 664 Muèn nãi ý ®Þnh cña Gi«n-x¬ xuÊt b¶n tê "People's "Revolution" d­íi d¹ng mét lo¹t cuèn s¸ch máng. - 676. Paper" (xem chó thÝch 74). VÒ lËp tr­êng cña c¸c nhµ l·nh ®¹o 674 Bøc th­ ®­îc nh¾c tíi cña M¸c göi V©y-®¬-mai-¬ kh«ng c«ng liªn chñ nghÜa cña Héi liªn hiÖp c«ng nh©n c¬ khÝ ®· l·nh ®¹o cßn l­u gi÷ ®­îc. - 676. cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n chÕ t¹o m¸y, xin xem chó thÝch 46. - 675 TriÓn l·m c«ng nghiÖp quèc tÕ ë Niu Oãc ®­îc tæ chøc 668. vµo n¨m 1854. - 676. 665 §©y lµ nãi cuéc héi nghÞ cña giíi l­u vong tiÓu t­ s¶n 676 Cã lÏ M¸c ®· b¸o cho Clót-x¬ biÕt thùc chÊt vô xung ®ét §øc ë Niu Oãc häp ngµy 3 th¸ng T­ 1852 (xem chó thÝch 79). - gi÷a Gi«n-x¬ vµ H¸c-ni (vÒ ®iÒu nµy xin xem chó thÝch 13) 668. trong bøc th­ kh«ng cßn l­u gi÷ ®­îc ®Ò ngµy 666 ý nãi c¸i gäi lµ "c«ng tr¸i c¸ch m¹ng §øc - Mü" (xem chó 30 th¸ng T­ 1852, trong bøc th­ cña m×nh göi M¸c ngµy 22 - 24 thÝch 57). - 670. th¸ng N¨m 1852. Clót-x¬ ®· nh¾c ®Õn bøc th­ ®ã. - 678. 667 Trong th­ göi M¸c ngµy 11 th¸ng N¨m 1852, V©y-®¬- 677 VÒ "Cæ ®éng" vµ "Giíi l­u vong", xin xem chó thÝch 37. - mai-¬ b¸o tin r»ng lêi tuyªn bè cña Muy-l¬-Tªn-l¬-rinh c«ng 679. kÝch vu khèng M¸c kh«ng ®­îc c¸c b¸o Mü chÊp nhËn. - 670. 678 Bøc th­ nµy cña M¸c göi Clót-x¬ chØ cßn gi÷ ®­îc d­íi 668 - Xem chó thÝch 647. - 671. d¹ng mét ®o¹n ®­îc Clót-x¬ trÝch dÉn trong bøc th­ cña «ng göi
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. V©y-®¬-mai-¬ ngµy 31 th¸ng N¨m 1852. - 680. m×nh, M¸c vµ ¡ng-ghen ®· sö dông lêi M¸c nhËn xÐt b¸o "Kosmos" vµ viÖc Ru-g¬ vµ Kin-ken hîp t¸c víi b¸o nµy trong 679 Nh÷ng kÎ mÞ d©n - xin xem chó thÝch 227. - 682. hai bøc th­ cña «ng göi ¡ng-ghen ngµy 21 vµ 28 th¸ng N¨m 680 PhÇn tö cÊp tiÕn tiÓu t­ s¶n U.Gi.Lin-t¬n mét thêi theo 1851 (xem Toµn tËp, t. 27, 1996, tr.237, 244). - 689. phong trµo HiÕn ch­¬ng, ®· in c¸c t¸c phÈm cña m×nh d­íi bót 686 Trªn b×a phô t¸c phÈm cña M¸c "Ngµy 18 th¸ng S­¬ng mï danh "Xp¸c-ta-cót". Bµi nhan ®Ò "Lý trÝ cña ®Êt n­íc" c«ng kÝch cña Lu-i B«-na-p¸c-t¬" ph¸i c¸ch m¹ng cña phong trµo HiÕn ch­¬ng, ®­îc ®¨ng trªn do V©y-®¬-mai-¬ xuÊt b¶n lÇn ®Çu, in lµ "Ngµy 18 th¸ng S­¬ng b¸o "Star of Freedom" sè 1, ngµy 8 th¸ng N¨m 1852. - 683. mï cña Lu-i - Na-p«-lª-«ng". - 690. 681 M¸c ë Man-se-xt¬ víi ¡ng-ghen tõ cuèi th¸ng N¨m ®Õn 687 VÒ b×a cña Õch-ca-ri-ót, xin xem chó thÝch 627. - 690. nöa cuèi th¸ng S¸u 1852. - 685. 688 Xem chó thÝch 647. - 693 682 ý nãi c¸i gäi lµ "c«ng tr¸i c¸ch m¹ng §øc-Mü" (xem chó 689 VÒ c¸c bµi cña ¡ng-ghen viÕt vÒ Hung-ga-ri, xin xem thÝch 57). - 686. chó thÝch 110. - 694. 683 - §©y lµ nãi ý ®Þnh cña nh÷ng ng­êi ñng hé Vi-lÝch 690 Xem chó thÝch 675. - 694. (trong ®éi ngò qu©n ®éi khëi nghÜa lµ tõng tham gia cuéc khëi 691 "Qu©n ®oµn Vi-lÝch", xem chó thÝch 683. nghÜa Ba-®en - Pphan-x¬ n¨m 1849 d­íi sù chØ huy cña Vi-lÝch) VÒ c«ng tr¸i §øc-Mü, xem chó thÝch 57. - 696. t×m c¸ch phôc håi ë Mü mét ®¬n vÞ qu©n ®éi ®Æc biÖt phßng 692 Bøc th­ nµy cña M¸c göi Clót-x¬ chØ gi÷ ®­îc d­íi d¹ng tr­êng hîp c¸ch m¹ng s¾p næ ra ë ch©u ¢u. Nh÷ng ng­êi tæ mét ®o¹n ng¾n mµ Clót-x¬ trÝch dÉn trong th­ cña m×nh göi chøc "qu©n ®oµn Vi-lÝch" ®ßi cho m×nh ®­îc ®éc lËp víi chÝnh V©y-®¬-mai-¬ ngµy 13 th¸ng B¶y 1852. Néi dung phÇn th­ nµy quyÒn nhµ n­íc. Trong th­ göi M¸c ngµy 17 th¸ng S¸u 1852, cña M¸c ®­îc Clót-x¬ thuËt l¹i cho V©y-®¬-mai-¬ nh­ sau: V©y-®¬-mai-¬ ®¸nh gi¸ hµnh ®éng cña nh÷ng ng­êi ñng hé Vi- "C¸ch ®©y mÊy h«m, M¸c viÕt véi mÊy dßng n÷a tõ Man-se- lÝch lµ m­u toan thµnh lËp mét tæ chøc t­¬ng tù nh­ nhiÒu tæ xt¬, høa tuÇn tíi sÏ viÕt tØ mØ h¬n. ë chç anh Êy chØ cßn 3 b¶n chøc tån t¹i ng¾n ngñi kh¸c cña nh÷ng ng­êi l­u vong tiÓu t­ "Th¸ng S­¬ng mï". s¶n. - 687. "LÞch sö cuéc chiÕn tranh cña chuét nh¾t vµ Õch [ý nãi tiÓu 684 ý nãi cuèn s¸ch: H.Harring "Historisches Fragment über phÈm cña M¸c vµ ¡ng-ghen "Nh÷ng vÜ nh©n cña giíi l­u vong"] die Entstehung der Arbeiter-Vereine und ihren Verfall in (quyÓn vë thø nhÊt cho ®Õn tËn lóc Kin-ken lªn ®­êng sang Mü) communistische Speculationen". London, 1852 (H.Ha-rich. "TrÝch ra m¾t khuyÕt danh. M¸c tiÕc lµ m×nh ph¶i ngõng c«ng viÖc ®Ó ®o¹n v¨n lÞch sö vÒ sù xuÊt hiÖn c¸c héi c«ng nh©n vµ viÖc hä bÞ r¬i tiÕn hµnh viÖc cña "ng­êi dän hè xÝ". Tuy vËy t«i nghÜ r»ng nh­ vËy rÊt tèt, v× nã phÇn nµo che ch¾n cho c¸ch m¹ng tiÕp theo khái vµo ho¹t ®éng t­ biÖn céng s¶n chñ nghÜa". Lu©n §«n, 1852). - bän ¸p-phe hîp nhÊt ®ã. Theo ý M¸c, c¸i ®ã ®­îc viÕt rÊt sinh 689. ®éng, vµ chóng ta sÏ nhËn ®­îc nã mét khi nã ®­îc in xong. Anh 685 Trong tiÓu phÈm "Nh÷ng vÜ nh©n cña giíi l­u vong" cña
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 980 chó thÝch chó thÝch 981 Êy uû nhiÖm chóng ta in c¸i ®ã ë Mü, nÕu chóng ta thÊy viÖc ®ã cã mµ Clót-x¬ trÝch dÉn trong bøc th­ cña «ng göi V©y-®¬-mai-a lîi vÒ mÆt kinh tÕ vµ chÝnh trÞ. Anh h·y suy nghÜ ®iÒu nµy nhÐ". ngµy 15 th¸ng M­êi 1852. - 711. - 697. 701 Bøc th­ nµy cña M¸c lµ th­ tr¶ lêi bøc th­ cña I-man 693 Bøc th­ nµy chØ cßn l­u gi÷ ®­îc d­íi d¹ng mét ®o¹n mµ ngµy 27 th¸ng T¸m 1852, cïng víi bøc th­ ®ã I-man cßn chuyÓn Clót-x¬ trÝch dÉn trong th­ cña «ng göi V©y-®¬-mai-¬ ngµy 6 cho M¸c hai tµi liÖu cña giíi l­u vong tiÓu t­ s¶n §øc: "Tháa th¸ng T¸m 1852. - 698. ­íc s¬ bé vÒ hiÖp ­íc liªn minh" do Kin-ken, Vi-lÝch vµ Guª-g¬ 694 Ng­êi St¬-rau-bin-g¬ - xem chó thÝch 36. - 701. ký ngµy 11 th¸ng T¸m lµm c¬ së ®Ó x©y dùng mét tæ chøc l­u 695 Bøc th­ nµy cña M¸c göi Clót-x¬ l­u gi÷ ®­îc d­íi d¹ng vong míi - Liªn ®oµn nh©n d©n (xem chó thÝch 187), vµ th­ mét ®o¹n dµi mµ Clót-x¬ dÉn ra trong th­ cña «ng göi V©y-®¬- th«ng tri cña Kin-ken, Vi-lÝch, vµ Guª-g¬ göi nh÷ng ng­êi b¶o mai-¬ ngµy 16 th¸ng T¸m 1852. - 703. l·nh ë Mü cho c¸i gäi lµ "c«ng tr¸i c¸ch m¹ng §øc - Mü" (xem 696 §©y lµ nãi bøc th­ viÕt cuèi th¸ng S¸u 1852 cña Hu-xen chó thÝch 57). VÒ m­u toan ®­îc nh¾c tíi trong th­ cña Kin-ken göi Clót-x¬, trong ®ã Hu-xen th«ng b¸o vÒ viÖc Kin-ken nãi xÊu - Vi-lÝch ®Þnh t×m c¸ch th«ng qua viÖc thµnh lËp mét tæ chøc M¸c vµ ¡ng-ghen. Mét ®o¹n cña th­ nµy Clót-x¬ dÉn ra trong míi hßng n¾m sè tiÒn c«ng tr¸i thu ®­îc, vÒ xung ®ét cña hä bøc th­ cña «ng göi M¸c nµy 4-5 th¸ng B¶y 1852. - 703. trªn vÊn ®Ò nµy víi thñ quü gi÷ tiÒn c«ng tr¸i Rai-sen-b¸c vµ vÒ 697 Liªn minh c¸ch m¹ng ë Mü - xin xem chó thÝch 144. - hµnh ®éng cña I-man - ng­êi tham gia ®¹i héi nh÷ng ng­êi b¶o 706. l·nh c«ng tr¸i, - nh»m v¹ch trÇn trß phiªu l­u chñ nghÜa cña Kin-ken - Vi-lÝch, xem thªm tËp nµy, tr.133, 137-138, 139-145. 698 §©y lµ nãi sù ph©n liÖt cña Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng - 712. s¶n vµo th¸ng ChÝn 1850 do hµnh ®éng cña nhãm bÌ ph¸i phiªu l­u Vi-lÝch-S¸p-p¬ g©y ra (xem chó thÝch 8). - 709. 702 Bøc th­ nµy chØ l­u gi÷ ®­îc d­íi d¹ng nh÷ng ®o¹n mµ Clót-x¬ trÝch dÉn trong hai bøc th­ cña «ng göi V©y-®¬-mai-¬ 699 §©y lµ nãi nh÷ng lêi kªu gäi cña Ban chÊp hµnh trung ngµy 28 th¸ng ChÝn 1852 vµ ngµy 26 th¸ng Ba 1853. - 714. ­¬ng göi Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n do M¸c vµ ¡ng-ghen viÕt vµo cuèi th¸ng Ba vµ trong th¸ng S¸u 1850 (xem Toµn tËp, 703 §Çu n¨m 1851 b¸o "Hamburger Nachrichten" ("Tin tøc t.7, 1993, tr.341-355, 426-435), còng nh­ lêi kªu gäi cña Ban H¨m-buèc") ®· ®¨ng bµi nhËn xÐt M¸c do HÐp-n¬ viÕt dùa trªn chÊp hµnh trung ­¬ng ë Khuªn ngµy 1 th¸ng Ch¹p 1850 (xem nh÷ng ý kiÕn ph¸t biÓu vÒ M¸c thÊm s©u th¸i ®é thï ®Þch ®èi chó thÝch 250). Lêi kªu gäi cña Ban chÊp hµnh trung ­¬ng Liªn víi «ng cña Suèc-x¬ vµ Sim-men-phen-nÝch (vÒ ®iÒu nµy xin ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n ®­a ra trong th¸ng Ba 1850 vµ lêi xem trong t¸c phÈm cña M¸c "Ngµi Ph«-gt¬" - Toµn tËp, t.14, kªu gäi cña Ban chÊp hµnh trung ­¬ng ë Khuªn ®· ®­îc c«ng bè 1994, tr. 583-584). vµo th¸ng S¸u vµ th¸ng B¶y 1851 trªn c¸c b¸o t­ s¶n §øc VÒ b¶n th¶o cña HÐp-n¬, xin xem chó thÝch 174. - 714. (Kölnische Zeitung" vµ "Dresdner Journal and Anzeiger" - 709. 704 §©y lµ nãi viÖc Kin-ken trèn khái nhµ tï ë Span-®©u vµo 700 Bøc th­ nµy chØ l­u gi÷ ®­îc d­íi d¹ng mét ®o¹n ng¾n th¸ng M­êi mét 1850, n¬i «ng ta bÞ giam v× tham gia chiÕn dÞch
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 982 chó thÝch chó thÝch 983 c¬ së nh÷ng t­ liÖu M¸c b¸o, Clót-x¬ ®· kÓ vÒ vô r¾c rèi gi÷a bµ ®ßi ban hµnh hiÕn ph¸p ®Õ chÕ. - 720. Bruy-ninh vµ Vi-lÝch (xem tËp nµy, tr.102-103, 107-110) vµ vÒ 705 §©y lµ nãi ®Õn t×nh tiÕt liªn quan tíi cuéc ®Êu tranh gi÷a nh÷ng lêi Kin-ken vµ Vi-lÝch buéc téi bµ Êy ho¹t ®éng gi¸n ®iÖp. c¸c ®¹i biÓu cña nh÷ng nhãm kh¸c nhau trong giíi l­u vong - 725. tiÓu t­ s¶n - Kin-ken, Ru-g¬, Hai-n¬-txen, - t×m c¸ch giµnh nhau thÕ chñ ®éng trong phß phiªu l­u ph¸t hµnh c¸i gäi lµ 709 Bøc th­ nµy cña M¸c kh«ng cßn l­u gi÷ ®­îc. - 726. "c«ng tr¸i c¸ch m¹ng §øc-Mü" ë Mü. M­u toan cña Kin-ken cè 710 Bøc th­ nµy cña M¸c göi Clót-x¬, còng nh­ bøc th­ sau th©u tãm viÖc tËp trung tiÒn vµo tay m×nh ®· bÞ nh÷ng phe ®Ò ngµy 14 th¸ng Ch¹p, nhãm c¹nh tranh c«ng kÝch, nh÷ng sù c«ng kÝch nµy ®· khiÕn ®­îc Clót-x¬ dÉn ra trong c¸c bøc th­ cña «ng göi V©y-®¬-mai- «ng ta c«ng bè trªn b¸o chÝ Mü lêi tuyªn bè trong ®ã «ng ta phñ ¬ ngµy 6 vµ 7 th¸ng Giªng 1853. B¶n viÕt tay cña M¸c kh«ng nhËn ý ®Þnh g¸n cho «ng ta lµ muèn mét m×nh tiÕn hµnh viÖc l­u gi÷ ®­îc. ph¸t hµnh c«ng tr¸i. Trong lêi tuyªn bè ®¸p l¹i, ®¨ng ë Mü trªn Mét ®o¹n trong bøc th­ nµy cña M¸c ®­îc c«ng bè trong t¹p mét lo¹t b¸o tiÕng §øc, nhµ d©n chñ tiÓu t­ s¶n VÝt-x¬ ®· v¹ch chÝ "Die Neue Zeit", Bd.2, Nr.31, 1906-1907, trong bµi cña Ph. mÆt Kin-ken lµ xuyªn t¹c sù thËt, chØ ra r»ng lêi kªu gäi ®· göi Mª-rinh "Nh÷ng tµi liÖu míi ®Ó viÕt tiÓu sö cña C.M¸c vµ Ph. sang Mü vÒ c«ng tr¸i chØ cã mét m×nh Kin-ken ký tªn. VÒ t×nh ¡ng-ghen". - 730. tiÕt nµy, xin xem trong tiÓu phÈm cña M¸c vµ ¡ng-ghen 711 VÒ lêi kªu gäi göi c«ng nh©n §øc ë Mü, xin xem chó "Nh÷ng vÜ nh©n cña giíi l­u vong" (Toµn tËp, t.8, 1993, tr.416- 418). - 721. thÝch 269. Lêi kªu gäi do nh÷ng thµnh viªn ®ang ë n­íc Anh cña Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n bÞ gi¶i t¸n tr­íc ®ã kh«ng 706 VÒ bµi trªn b¸o "Morning Advertiser" ra ngµy 6 th¸ng M­êi 1852, xin xem chó thÝch 204. l©u - C.M¸c, Ph.¡ng-ghen. V.V«n-ph¬, Ph.Phrai-li-gr¸t, E.§on- ke. V.LÝp-nÕch vµ nh÷ng ng­êi §øc l­u vong kh¸c, vµ c¶ E.Gi«n-x¬, - Theo ®Ò nghÞ cña M¸c, Clót-x¬ ®· viÕt vµ ngµy 1 th¸ng M­êi ký, - 731. mét 1852 ®· göi cho b¸o "Morning Advertiser" th­ tr¶ lêi b¸i ®ã, phª ph¸n ho¹t ®éng cña Liªn ®oµn c¸ch m¹ng Mü do ng­êi ñng 712 ý nãi cuéc triÓn l·m c«ng th­¬ng nghiÖp toµn thÕ giíi ë hé Ru-g¬ lµ Guª-g¬ l·nh ®¹o (xem chó thÝch 144). Song b¸o Lu©n §«n (xem chó thÝch 18). - 732. kh«ng ®¨ng bøc th­ ®ã cña Clót-x¬. - 722. 713 Trong bøc th­ göi M¸c ngµy 21 th¸ng M­êi mét 1852. 707 VÒ bµi cña V©y-®¬-mai-¬ chèng Hai-n¬-txen, xin xem Clót-x¬ tá ý th¾c m¾c kh«ng biÕt ý kiÕn cña M¸t-x«n cã ®óng chó thÝch 48. Bµi cña Clót-x¬ "C¸c Hai-n¬-txen vµ chñ nghÜa kh«ng (bøc th­ cña «ng ®Ò ngµy 25 th¸ng B¶y 1852 ®­îc M¸c céng s¶n, hay lµ HiÖp sÜ lang b¹t trong cuéc ch¹y ®iªn cuång göi cho Clót-x¬ ®Ó t×m hiÓu). M¸t-x«n cho r»ng trong nh÷ng t¸c anh dòng ®uæi theo c¸i bãng con ngùa gÇy thät cña m×nh" ®­îc phÈm míi cña m×nh, Pru-®«ng ®· gi÷ lËp tr­êng c¸ch m¹ng tr¸i ®¨ng trªn b¸o "New Yorker Demokrat" cuèi th¸ng S¸u hoÆc ®Çu víi c¸c t¸c phÈm cña «ng ta nh÷ng n¨m 40. Clót-x¬ coi c¸c quan th¸ng B¶y 1852. - 723. ®iÓm cña Pru-®«ng lµ cã tÝnh chÊt khèng luËn tiÓu t­ s¶n, hÕt 708 Cã lÏ ®©y lµ nãi bµi cña Clót-x¬ ®¨ng trªn b¸o søc xa l¹ víi c¸c t­ t­ëng c¸ch m¹ng. V©y-®¬-mai-¬ còng cã "Baltimore Wecker" ("Ng­êi thøc tØnh Ba-ti-mo") trong ®ã, trªn
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. c¸ch nh×n nhËn nh­ vËy. - 732. mï cña Lu-i B«-na-p¸c-t¬" ë Thôy SÜ kh«ng thùc hiÖn ®­îc. - 745. 714 B¶n gèc bøc th­ nµy cña M¸c göi Clót-x¬ kh«ng l­u gi÷ 721 Xem Toµn tËp, t.8, 1993, tr. 569-570; vÒ ©m m­u §øc - ®­îc. Bøc th­ nµy ®· ®­îc sao l¹i trong th­ cña Clót-x¬ göi V©y-®¬- Ph¸p, xin xem chó thÝch 102. - 745. mai-¬ ngµy 7 th¸ng Giªng 1853. - 737. 715 Bøc th­ nµy cña M¸c göi Bruy-ninh kh«ng l­u gi÷ ®­îc. 722 Bø th­ nµy cña M¸c göi Clót-x¬ chØ gi÷ l¹i ®­îc d­íi - 737. d¹ng mét ®o¹n do Clót-x¬ trÝch dÉn trong th­ cña m×nh göi V©y-®¬-mai-¬ ngµy 17 th¸ng Hai 1853. - 747. 716 §©y lµ viÖc Rai-sen-b¸c c«ng bè b¶n b¸o c¸o vÒ tiÒn nong vµ lêi tuyªn bè (xem chó thÝch 263). - 739. 723 Bøc th­ nµy lµ th­ tr¶ lêi bøc th­ cña Clót-x¬ göi M¸c ngµy 6 th¸ng Ba 1853, cïng lóc víi nã Clót-x¬ göi cho Phrai-li- 717 ý nãi chÊt vÊn cuèi n¨m 1852 ®èi víi Vi-lÝch t¹i Héi gi¸o gr¸t kho¶n tiÒn ®Çu tiªn cña Héi thÓ dôc Oa-sinh-t¬n ñng hé dôc c«ng nh©n §øc ë Lu©n §«n (xem chó thÝch 103) vÒ lêi tuyªn nh÷ng ng­êi céng s¶n bÞ kÕt ¸n ë Khuªn vµ gia ®×nh hä (®¸p l¹i bè cña tªn gi¸n ®iÖp bÞ v¹ch mÆt HiÕc-s¬ r»ng Vi-lÝch lµ ®ång lêi kªu gäi gióp ®ì mµ M¸c ®· göi di Mü; vÒ lêi kªu gäi nµy xin lo· cña y. Lêi tuyªn bè cña HiÕc-s¬ ®­îc ®¸nh gi¸ lµ cã tÝnh chÊt xem chó thÝch 269). Cã lÏ nh÷ng bøc th­ cña Clót-x¬ ngµy 25 vu khèng, song th¸i ®é nghi ngê cña c¸c héi viªn cña Héi ®èi víi th¸ng Hai vµ 2 th¸ng Ba 1853 kh«ng ®­îc tr¶ lêi. - 749. Vi-lÝch chøng tá hä ngµy cµng bÊt b×nh víi hµnh vi vµ s¸ch l­îc 724 ¸m chØ quyÓn s¸ch ký sù l÷ hµnh vÒ n­íc Mü do Ph. A. cña nh÷ng ng­êi cÇm ®Çu nhãm phiªu l­u bÌ ph¸i Vi-lÝch - S¸p-p¬ mµ hä chÞu ¶nh h­ëng. Pun-xki vµ vî «ng viÕt: "White, Red, Black, Sketches of society in the United States during the visit of their guest". Vol, I-III, Nh÷ng sù kiÖn nh¾c ®Õn ë ®©y ®­îc ®Ò cËp trong tiÓu phÈm London, 1853 ("Tr¾ng, ®á, ®en. Ký sù vÒ x· héi ë Hîp chóng cña M¸c "V¹ch trÇn vô ¸n nh÷ng ng­êi céng s¶n ë Khuªn" vµ quèc trong thêi gian kh¸ch ®Õn th¨m". T. I-III, Lu©n §«n, trong bµi cña «ng "Nh÷ng lêi tù thó cña HiÕc-s¬" (xem Toµn 1853). §Çu ®Ò quyÓn s¸ch ph¶n ¸nh thµnh phÇn chñng téc cña tËp, t.8, 1993, tr.616-617 vµ t.9, 1993, tr.57). - 740. d©n c­ Mü. - 750. 718 VÒ ®¹i héi ë Uy-linh, xin xem chó thÝch 204. 725 ý nãi cuéc ®Êu sóng gi÷a Sram vµ Vi-lÝch mµ nguyªn nh©n VÒ "Nh÷ng tÝn ®å Thiªn chóa gi¸o §øc", xin xem chó thÝch lµ th¸i ®é th¸ch thøc t¹i phiªn häp cña Ban chÊp hµnh trung ­¬ng 188. - 740. Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n. Cuéc ®Êu sóng diÔn ra ë ¤-xten- 719 Dùa vµo nh÷ng tin tøc nhËn ®­îc tõ Sa-bª-lÝt-x¬ (xem ®¬ vµo th¸ng ChÝn 1850; trong thêi gian ®Êu sóng, B¸c-tª-lª-mi lµ tËp nµy, tr.273-274) M¸c cho r»ng cuèn s¸ch cña «ng "V¹ch ng­êi lµm chøng cña Vi-lÝch (xem chó thÝch 344). - 751. trÇn vô ¸n nh÷ng ng­êi céng s¶n ë Khuªn" ®· ®­îc xuÊt b¶n ë 726 Mét phÇn bøc th­ nµy ®­îc c«ng bè lÇn ®Çu tiªn trong Ba-®en. VÒ sè phËn cña Ên phÈm nµy, xin xem chó thÝch 221. - t¹p chÝ "Die Neue Zeit", Bd.2, N4.31, 1906-1907, trong bµi cña 745. Ph. Mª-rinh "Nh÷ng tµi liÖu míi ®Ó viÕt tiÓu sö cña C.M¸c vµ 720 ViÖc xuÊt b¶n t¸c phÈm cña M¸c "Ngµy 18 th¸ng S­¬ng
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 984 chó thÝch chó thÝch 985 Ph. ¡ng-ghen". - 753. a còng bÞ ®µn ¸p tµn khèc. - 758. 727 §©y lµ nãi quyÓn s¸ch: J.C.Plümicke. "Handbuch für die 730 §©y lµ nãi néi c¸c cña ®¶ng VÝch cña Rít-xen, n¾m chÝnh Königlich Preuischen Artillerie-Offiziere". Berlin, 1820 (I. quyÒn tõ th¸ng B¶y 1846 ®Õn th¸ng Hai 1852, néi c¸c cña ®¶ng C.Pluy-mi-ke. "CÈm nang cho c¸c sÜ quan ph¸o binh hoµng gia To-ri ®øng ®Çu lµ §íc-bi thay néi c¸c Rít-xen cÇm quyÒn ®Õn Phæ". BÐc-lin, 1820). - 756. th¸ng Ch¹p 1852, còng nh­ néi c¸c liªn hîp cña A-bíc-®in (gåm ng­êi cña ®¶ng VÝch vµ cña ph¸i Pin). - 759. 728 Næi tiÕng nhÊt lµ nh÷ng t¸c phÈm sau ®©y cña Gi«-mi-ni nãi vÒ c¸c cuéc chiÕn tranh cña Na-p«-lª-«ng: "Histoire critique 731 §Çu nh÷ng n¨m 50 thÕ kû XIX cuéc ®Êu tranh gi÷a Phæ et militaire des guerres de la RÐvolution de 1792 µ 1801". T.1- vµ ¸o giµnh b¸ quyÒn ë §øc l¹i trë nªn gay g¾t; ®Æc biÖt, ¸o 15, Paris, 1819-1824 ("LÞch sö phª ph¸n vµ lÞch sö qu©n sù cña ®­îc n­íc Nga Sa hoµng ñng hé, ®· ng¨n c¶n ý muèn cña Phæ c¸c cuéc chiÕn tranh cña C¸ch m¹ng tõ n¨m 1792 ®Õn n¨m kh«i phôc Liªn minh thuÕ quan (xem chó thÝch 179). Sau cuéc 1801". T.1 - 15, Pa-ri, 1819-1824); "Vie politique et militaire de chÝnh biÕn cña B«-na-p¸c-t¬ ë Ph¸p th¸ng Ch¹p 1851 ®· xuÊt NapolÐon, racontÐe par lui-mªme au tribunal de CÐsar, hiÖn nguy c¬ d'Alexandre et de FrÐdÐric". T.1-4, Paris, 1827 ("TiÓu sö chÝnh chiÕn tranh míi ë ch©u ¢u do tham väng cña giíi theo B«-na- trÞ vµ qu©n sù cña Na-p«-lª-«ng do chÝnh «ng kÓ tr­íc tßa ¸n p¸c-t¬ ®ßi kh«i phôc cña Xª-da, A-lÕch-xan-®r¬ vµ Phri-®Ých". T.1-4, Pa-ri, 1827). biªn giíi cña §Õ chÕ I. ChÝnh do ®iÒu nµy mµ ¸o ®· tá ra ®«i ¡ng-ghen biÕt c¸c t¸c phÈm cña Clau-d¬-vÝt-x¬ cã lÏ qua lÇn chót nh©n nh­îng trong cuéc ®µm ph¸n víi Phæ vÒ c¸c vÊn ®Ò xuÊt b¶n thø nhÊt tËp t¸c phÈm cña «ng "Hinterlassene Werke bu«n b¸n (xem chó thÝch 308). - 760. über Krieg und Krieführung" ("C¸c t¸c phÈm xuÊt b¶n sau khi 732 Cuéc khëi nghÜa Mi-la-n« - xem chó thÝch 288. - 760. t¸c gi¶ qua ®êi vÒ chiÕn tranh vµ vÒ nghÖ thuËt chiÕn tranh", 733 ý nãi ®iÓm thø nhÊt b¶n "Nh÷ng yªu s¸ch cña §¶ng céng xuÊt b¶n ë BÐc-lin trong nh÷ng n¨m 1832-1837 thµnh m­êi s¶n ë §øc" do M¸c vµ ¡ng-ghen so¹n th¶o nh©n danh Ban chÊp tËp. Bµn vÒ c¸c cuéc chiÕn tranh cña Na-p«-lª-«ng lµ nh÷ng t¸c hµnh trung ­¬ng Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n vµo th¸ng Ba phÈm in trong c¸c tËp 5 - 8 cña lÇn xuÊt b¶n nµy. - 757. 1848 (xem Toµn tËp, t.5, 1993, tr.11-13). - 761. 729 Th¸ng Hai 1846, khi cuéc khëi nghÜa ®· ®­îc dÊy lªn trªn 734 §©y lµ nãi quyÓn s¸ch: W.Willisen. "Der Italienische c¸c miÒn ®Êt Ba Lan nh»m gi¶i phãng d©n téc Ba Lan, vµ ë Cra- Feldzug des Jahres 1848". Berlin, 1849 (V.Vi-li-®en. "ChiÕn dÞch cèp nghÜa qu©n ®· t¹m giµnh ®­îc th¾ng lîi, th× ë Ga-li-xi-a ®· I-ta-li-a n¨m 1848". BÐc-lin, 1849). - 764. bïng lªn cuéc khëi nghÜa cña n«ng d©n. C¸c nhµ ®­¬ng côc ¸o lîi 735 ý nãi chiÕn dÞch mïa xu©n n¨m 1849 ë B¾c I-ta-li-a b¾t dông lßng c¨m thï cña n«ng d©n U-cra-i-na bÞ ¸p bøc ®èi víi giíi ®Çu sau khi chiÕn sù gi÷a ¸o vµ Pi-ª-m«ng l¹i næ ra vµo ngµy quý téc Ba Lan, trong nhiÒu tr­êng hîp ®· l¸i ®­îc n«ng d©n khëi 12 th¸ng Ba. T¹i trËn ®¸nh cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh trong chiÕn nghÜa quay sang chèng c¸c ®éi nghÜa qu©n Ba Lan. Sau khi cuéc dÞch nµy ë N«-va-ra ngµy 23 th¸ng Ba 1849, qu©n ®éi ¸o do Ra- khëi nghÜa ë Cra-cèp bÞ ®Ì bÑp, phong trµo cña n«ng d©n Ga-li-xi-
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 986 chó thÝch chó thÝch 987 thµnh c«ng, song chung côc cña cuéc chiÕn tranh ë ®©y kh«ng ®Ðt-xki chØ huy ®· ®¸nh b¹i qu©n ®éi Pi-ª-m«ng. HËu qu¶ cña thuËn lîi ®èi víi ng­êi Hung-ga-ri, ®ã lµ do hoµn c¶nh cùc kú thÊt b¹i nµy lµ viÖc kh«i phôc sù thèng trÞ cña ¸o ë B¾c I-ta-li- phøc t¹p ë Ba-n¸t víi d©n c­ pha t¹p vÒ mÆt téc ng­êi vµ do sai a. Trong qu¸ tr×nh chiÕn dÞch, viªn t­ lÖnh ¸o ®· khÐo lîi dông lÇm cña ChÝnh phñ Hung-ga-ri trong vÊn ®Ò d©n téc ®· t¹o ®iÒu sù ph©n t¸n cña c¸c lùc l­îng qu©n Pi-ª-m«ng do t­íng Ra-m«- kiÖn cho chÕ ®é qu©n chñ ¸o lîi dông phong trµo ®ßi tù trÞ cña ri-n« ®Ó x¶y ra. - 764. ng­êi XÐc-bi ®Ó chèng n­íc Hung-ga-ri c¸ch m¹ng. 736 ¡ng-ghen cã ý nãi quyÕt ®Þnh cña bé t­ lÖnh qu©n ®éi Nãi ®Õn cuéc chuyÓn qu©n ë ngo¹i « HÐc-man-st¸t (Xi-bi-u), Hung-ga-ri vµ chÝnh phñ c¸ch m¹ng Hung-ga-ri më ®Çu - sau ¡ng-ghen cã ý nãi nh÷ng ho¹t ®éng sau ®©y cña qu©n ®éi Bem khi qu©n ¸o bÞ ®¸nh tan ë Na-®¬-S¸c-l¬ ngµy 19 th¸ng T­ 1849 trong thêi gian chiÕn dÞch ë T¬-ran-xin-va-ni th¸ng Hai- th¸ng vµ hä bá C«-moãc-n¬ (C«-ma-r«m) ngµy 26 th¸ng T­ 1849 - Ba 1849. Hµnh qu©n cÊp tèc vÒ ®Õn HÐc-man-st¸t, Bem tiÖn chiÕn dÞch gi¶i phãng Bu-®a thay v× tæ chøc truy kÝch qu©n ®éi ®­êng ®¸nh b¹i mét ®éi qu©n cña ¸o, ®¸nh bËt ®éi qu©n yÕu cña ¸o ®· bÞ ®¸nh tan, rót lui theo th­íng Viªn (xem chó thÝch 89). Nga ra khái thµnh phè vµ cuèi cïng b¾t qu©n ®éi ¸o vµ qu©n ®éi Theo ý kiÕn cña ¡ng-ghen, quyÕt ®Þnh nµy g©y hËu qu¶ v« cïng Nga hoµng rót khái T¬-ran-xin-va-ni. Sau ®ã qu©n ®éi cña Bem tai h¹i ®èi víi c¸ch m¹ng Hung-ga-ri, v× nã cho phÐp ng­êi ¸o vµ PÐc-xen ®· tiÕn qu©n tíi Ba-n¸t. Mïa hÌ n¨m 1849, do cuéc më cuéc tÊn c«ng míi vµo lóc qu©n ®éi Nga hoµng b¾t ®Çu can tæng tÊn c«ng cña qu©n ®éi Nga hoµng. Bem trë vÒ T¬-ran-xin-va- thiÖp vµo Hung-ga-ri, viÖc nµy rèt cuéc dÉn ®Õn chç qu©n ®éi ni. ë ®©y «ng l¹i hµnh qu©n tíi HÐc-man-st¸t, ®¸nh bËt qu©n ®ån Hung-ga-ri ®Çu hµng ngµy 13 th¸ng T¸m 1849 ë Vi-la-gèt. Sù tró Nga khái n¬i nµy, nh­ng lÇn nµy ®¸nh nhau víi lùc l­îng ®Çu hµng cña qu©n ®éi Hung-ga-ri cßn kh¶ n¨ng chiÕn ®Êu vµ qu©n ®éi Nga hoµng vµ qu©n ®éi hoµng ®Õ ¸o tréi h¬n, «ng ®· ®­îc quÇn chóng cã tinh thÇn c¸ch m¹ng trong nh©n d©n buéc ph¶i rót lui. - 766. Hung-ga-ri ñng hé tÝch cùc ®· ®­îc chuÈn bÞ b»ng hµnh ®éng 739 Bøc th­ nµy cña M¸c göi Clót-x¬ chØ gi÷ l¹i ®­îc d­íi ph¶n béi cña Tæng t­ lÖnh GuÕc-g©y dùa vµo bé phËn ph¶n c¸ch d¹ng mét ®o¹n mµ Clót-x¬ trÝch dÉn trong th­ cña «ng göi V©y- m¹ng cña giai cÊp t­ s¶n vµ giai cÊp quý téc Hung-ga-ri. MÆt ®¬-mai-¬ ngµy 3 th¸ng N¨m 1853. PhÇn ®Çu cña chÝnh v¨n cßn kh¸c, C«-sót vµ nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o kh¸c cña chÝnh phñ c¸ch gi÷ l¹i ®­îc cho ®Õn c©u: "§¸ng tiÕc lµ ®¶ng ta rÊt nghÌo" lÇn m¹ng ®· tá ra do dù vµ thiÕu nhÊt qu¸n trong viÖc ®Êu tranh ®Çu tiªn ®­îc c«ng bè trong t¹p chÝ "Die Neue Zeit", Bd.2, víi nh÷ng hµnh ®éng ph¶n béi cña GuÕc-g©y. - 765. Nr.31, 1906-1907, trong bµi Ph.Mª-rinh "Nh÷ng tµi liÖu míi ®Ó viÕt tiÓu sö cña C. M¸c vµ Ph.¡ng-ghen" vµ ®­îc in l¹i b»ng 737 Xem chó thÝch 497. - 765. tiÕng Nga trong C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn 738 §©y lµ nãi cuéc hµnh qu©n cña qu©n ®éi Hung-ga-ri do thø nhÊt, t.XXV, 1934. - 767. Bem cÇm ®Çu vµo mïa xu©n n¨m 1849 sau nh÷ng ho¹t ®éng 740 §©y lµ nãi nh÷ng bµi ®Çu cña V©y-®¬-mai-¬ trong lo¹t thµnh c«ng cña «ng ë T¬-ran-xin-va-ni chèng c¸c lùc l­îng ¸o, bµi "Kh¸i niÖm vÒ kinh tÕ chÝnh trÞ häc" ®¨ng trªn b¸o "Reform" Nga hoµng ph¶n c¸ch m¹ng vµ c¸c lùc l­îng thï ®Þch víi n­íc th¸ng T­ - th¸ng T¸m 1853. - 767. Hung-ga-ri c¸ch m¹ng, tiÕn vÒ Ba-n¸t, mét miÒn cña V«-e-v«- ®i-an ë XÐc-bi, lóc ®ã thuéc Hung-ga-ri. MÆc dï Bem cã mét sè 741 §©y lµ nãi lo¹t bµi cña Pi-p¬ ®¨ng trªn b¸o "People's
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 988 chó thÝch chó thÝch 989 "Neu England - Zeitung" ý ®Þnh ph¸t biÓu trªn b¸o chÝ "v¹ch mÆt" Paper" sè 31-33, ngµy 4, M¸c vµ nh÷ng ng­êi ñng hé «ng (xem chó thÝch 343 vµ 349). - 774. 11 vµ 18 th¸ng Ch¹p 1852 d­íi nhan ®Ò chung "LÞch sö phª ph¸n cña chñ nghÜa 748 TiÕp theo Clót-x¬ th«i kh«ng trÝch dÉn bøc th­ cña M¸c x· héi Ph¸p". V©y-®¬-mai-¬ vµ Clót-x¬ dù ®Þnh ®¨ng l¹i lo¹t n÷a vµ thuËt l¹i cho V©y-®¬-mai-¬ néi dung mét phÇn cña bøc bµi nµy trªn b¸o "Reform", song Pi-p¬ ch­a viÕt xong. - 768. th­ ®ã b»ng lêi tr×nh bµy cña chÝnh m×nh nh­ sau: 742 ý nãi nh÷ng bøc th­ cña M¸c göi Clót-x¬ ngµy 25 th¸ng "M¸c nãi ®Õn chuyÖn tiÒn nong. Anh Êy kh«ng bao giê nhËn Ba vµ 17 th¸ng T­ 1853 (xem tËp nµy, tr.748-752, 765-771) vµ tiÒn d­íi h×nh thøc cøu trî; cßn trong tr­êng hîp mµ Vi-lÝch lu cã lÏ mét bøc th­ n÷a cña M¸c viÕt kho¶ng ngµy 10 th¸ng T­ loa th× sù thÓ ®¹i kh¸i nh­ sau: M¸c thuª c¨n hé ë Chen-xi (Lu©n 1853 kh«ng cßn l­u gi÷ ®­îc; trong bøc th­ nãi sau cïng nµy, §«n), hµng th¸ng cè g¾ng tr¶ tiÒn thuª nhµ ®óng nh­ thÊy râ qua th­ Clót-x¬ göi M¸c ngµy 28 th¸ng T­ 1853. h¹n cho chñ, trong khi anh Êy rÊt tóng thiÕu. ë ®©y bçng nhiªn M¸c ®Ò cËp vÊn ®Ò xuÊt b¶n ë Mü t¸c phÈm "V¹ch trÇn vô ¸n xuÊt hiÖn chñ nhµ ®Ých thùc, ®ßi M¸c tr¶ tiÒn, v× ng­êi thuª nh÷ng ng­êi céng s¶n ë Khuªn" cña m×nh thµnh s¸ch lÎ. - 770. trung gian c¶ n¨m kh«ng tr¶ g× cho «ng ta c¶. Ph¸p luËt n­íc 743 ý nãi bµi ký tªn "Mét ng­êi Anh" (bót danh cña Ri-sít) Anh cho phÐp lµm nh÷ng viÖc nh­ thÕ. M¸c kh«ng tr¶ næi, ®¨ng l¹i trªn b¸o "People's Paper" sè 51, ngµy 23 th¸ng T­ 1853 ng­êi ta cö ®Õn nhµ M¸c ng­êi b×nh gi¸ [nh©n viªn ®Ó ®Þnh gi¸ lÊy tõ b¸o "Morning Advetiser". - 771. tµi s¶n], v. v.. Anh Êy ®ang ë trong mét t×nh thÕ khñng khiÕp. 744 "Vô ©m m­u thuèc sóng" cña C«-sót vµ vô BÐc-lin - xin Anh Êy lµ uû viªn ñy ban cøu trî nh÷ng ng­êi l­u vong. TiÒn xem chó thÝch 334. - 772. ®­îc ph¸t hµng ngµy cho tõng ng­êi l­u vong. Nh­ng kho¶n 745 ý nãi bøc th­ cña Gi«n-x¬ göi V©y-®¬-mai-¬ ngµy 3 tiÒn chñ yÕu ®­îc t¹o ra phÇn lín lµ b»ng tiÒn mµ b¹n bÌ cña th¸ng Ba 1852 (xem chó thÝch 48). - 774. chóng ta ë ch©u ¢u göi tíi th× ch­a dïng ®Õn, vµ M¸c ®· "®­îc 746 Bøc th­ nµy cña M¸c göi Clót-x¬ chØ gi÷ l¹i ®­îc d­íi d¹ng cøu tho¸t" nhê nhËn ®­îc sè tiÒn anh Êy cÇn víi ®iÒu kiÖn anh mét ®o¹n ®­îc Clót-x¬ trÝch dÉn trong th­ cña «ng göi V©y-®¬- Êy sÏ hoµn tr¶ tõng phÇn theo møc cÇn cã cho nh÷ng ng­êi l­u mai-¬ ngµy 28 th¸ng S¸u 1853. Mét phÇn nhá v¨n b¶n cßn gi÷ l¹i vong kh¸c. - cã lÏ lµ cho nh÷ng ng­êi ®· h­ëng ®Æc quyÒn nhËn ®­îc b¾t ®Çu tõ mÊy ch÷: "ë chç c¸c b¹n t¹i Niu Oãc" ®Õn cuèi cøu trî. Vµ anh Êy ®· lµm viÖc ®ã mét c¸ch hÕt søc tËn t©m vµ ®o¹n nµy ®­îc c«ng bè lÇn ®Çu tiªn trong t¹p chÝ "Die Neue Zeit". tr¶ hÕt mãn nî mét phÇn b»ng tiÒn m×nh lµm ra, mét phÇn Bd.2, Nr.31, 1906-1907, trong bµi cña Ph.Mª-rinh "Nh÷ng tµi liÖu b»ng tiÒn mµ anh Êy nhËn ®­îc cña gia ®×nh m×nh. TÊt c¶ chØ cã míi ®Ó viÕt tiÓu sö cña C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen" vµ ®­îc in l¹i b»ng thÕ. tiÕng Nga trong C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn §Ó tr×nh bµy cÆn kÏ tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã, t«i kh«ng thiÕu tµi thø nhÊt, t.XXV, 1934, - 774. liÖu, ng­îc l¹i, tµi liÖu cã nhiÒu h¬n møc cÇn thiÕt. ThÝ dô, tiÒn 747 ý nãi bµi ®¸p l¹i lêi tuyªn bè dù ®Þnh ph¸t biÓu trªn b¸o chÝ anh Êy hiÕn cho b¸o "Neue Rheinische Zeitung", khi mµ sau cña Vi-lÝch. §Çu th¸ng N¨m 1853, «ng nµy th«ng b¸o trªn b¸o cuéc c¸ch m¹ng th¸ng S¸u [cuéc khëi nghÜa cña giai cÊp v« s¶n "Belletristisches Journal un New-Yorker Criminal - Zeitung" vµ ë Pa-ri n¨m 1848] giai cÊp t­ s¶n ®o¹n tuyÖt víi b¸o ®ã, cßn sau
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. vÒ quyÓn s¸ch cña Puª-s¬ vµ Gíp-p¬ "La M· míi. Hîp chóng k hi cã lÖnh thiÕt qu©n luËt ë Khuªn [ngµy 26 th¸ng ChÝn 1848], quèc cña thÕ giíi" xuÊt b¶n ë Niu Oãc n¨m 1852. B¸o "Neu th× giai cÊp tiÓu t­ s¶n d©n chñ ng·ng ra - vµ thËt tuyÖt vêi! England-Zeitung" ngµy 3 th¸ng chÝn 1853 ®· ®¨ng bµi cña Puª- M¸c nãi r»ng anh Êy ®· chi tiªu cho b¸o "Neue Rheinische s¬ "VÒ c¸c "chiÕn sÜ giai cÊp"". - 777. Zeitung" gÇn 7 000 ta-le... Anh Êy còng nãi r»ng t«i cã thÓ vµ 752 Xem chó thÝch 390. - 778. ph¶i sö dông tÊt c¶ nh÷ng tin ng¾n anh Êy göi cho t«i, v¶ l¹i, 753 Toµn v¨n bøc th­ nµy cña M¸c göi V©y-®¬-mai-¬ kh«ng kh«ng viÖn dÉn anh Êy lµ nguån cung cÊp. cßn l­u gi÷ ®­îc. - 780. VÒ b¸o "Reform". M¸c cho r»ng t«i ®óng. Anh Êy nãi r»ng 754 V.V«n-ph¬ cã mét d¹o ®Þnh chuyÓn sang Mü, ®ang ë chç mét nöa n­íc §øc sÏ ®Õn Niu Oãc xem triÓn l·m c«ng nghiÖp, ¡ng-ghen t¹i Man-se-xt¬. - 781. vµ v× ë thµnh phè nµy chóng ta kh«ng cã c¬ quan kh¸c, nªn 755 Bøc th­ nµy cña M¸c göi Clót-x¬ chØ gi÷ l¹i ®­îc d­íi chóng ta ph¶i bá qua nh÷ng ®iÒu ngu ngèc cña c¸c «ng trong d¹ng mét ®o¹n mµ Clót-x¬ trÝch trong th­ cña «ng göi V©y-®¬- b¸o "Hornisse" [cña chñ bót b¸o "Reform" lµ Ken-n¬ vµ phãng mai-¬ ®Ò ngµy 2 th¸ng M­êi mét 1853. Mét phÇn cña ®o¹n ®Çu, viªn cña b¸o ®ã ë Lu©n §«n lµ H©y-d¬ trong nh÷ng n¨m 1848 - tõ c¸c ch÷: "Tõ A-ri-«-xt« ®Õn Clai-n¬ cã mét kho¶ng c¸ch lín" 1850 ®· tõng biªn tËp b¸o "Hornisse" ("SÐc-sen") ë C¸t-xen] vµ ®Õn c¸c ch÷: "nh÷ng ng­êi ­u tó ë tØnh Ranh" ®­îc c«ng bè lÇn ph¶i thi hµnh ®­êng lèi cña m×nh mét c¸ch khÐo lÐo. Nh­ chóng ®Çu b»ng tiÕng Nga trong C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, ta biÕt, Ta-l©y-r¨ng lu«n lu«n kªu gäi c¸c nh©n vËt nhµ n­íc xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt, t.XXV, 1934. §o¹n tiÕp theo b¾t ®Çu cña m×nh: "Tr­íc hÕt, kh«ng cÇn qu¸ sèt s¸ng, qu¸ sèt s¾ng!"". - b»ng c¸c ch÷ "VÒ b¸o "Reform"" ®­îc c«ng bè lÇn ®Çu b»ng tiÕng 774. Nga trong t¹p chÝ "Nh÷ng vÊn ®Ò lÞch sö §¶ng céng s¶n Liªn x«" sè 3, 1962. - 784. 749 VÒ cuéc triÓn l·m ë Niu Oãc, xin xem thó thÝch 675. - 756 Cã lÏ ¸m chØ nh÷ng bµi ph¸t biÓu cña Hai-n¬-txen trªn b¸o 775. "Neu-England-Zeitung" vµ trªn b¸o "Herald des Westens" ("Ng­êi 750 Bøc th­ nµy cña M¸c göi Clót-x¬ chØ gi÷ l¹i ®­îc d­íi truyÒn tin ph­¬ng T©y") mµ lóc ®ã Hai-n¬-txen trë thµnh chñ bót. d¹ng mét phÇn mµ Clót-x¬ trÝch dÉn trong th­ cña «ng göi Trªn b¸o "Reform", Clót-x¬ vµ V©y-®¬-mai-¬ ®· chÕ giÔu chua cay V©y-®¬-mai-¬ ngµy 3 th¸ng M­êi 1853; mét ®o¹n hµnh ®éng vµ s¶n phÈm in Ên cña Hai-n¬-txen. - 785. trong ®ã b¾t ®Çu b»ng c©u: "Dï sao th× phong trµo còng ®· b¾t ®Çu sím h¬n t«i dù ®o¸n", ®­îc c«ng bè lÇn ®Çu tiªn trong t¹p 757 M¸c ¸m chØ lËp tr­êng trong vÊn ®Ò ph­¬ng §«ng cña chÝ "Die Neue Zeit", bd.2. Nr.31, 1906-1907, trong bµi cña Ph. giíi cÇm quyÒn cña n­íc Ph¸p thêi B«-na-p¸c-t¬ theo ®uæi c¸c Mª-rinh "Nh÷ng tµi liÖu míi ®Ó viÕt tiÓu sö cña C.M¸c vµ Ph. môc tiªu v­¬ng triÒu phiªu l­u, còng nh­ c¸c hµnh ®éng x©m ¡ng-ghen" vµ ®­îc in l¹i b»ng tiÕng Nga trong C.M¸c vµ Ph. l­îc cña n­íc Nga Sa hoµng lîi dông c¶m t×nh cña c¸c d©n ¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt, t.XXV, 1934. - 776. téc trªn b¸n ®¶o Ban-c¨ng ®èi víi nh©n d©n Nga ®Ó phôc vô cho 751 ý nãi bµi tin cña Clót-x¬ göi tõ Kª-bÕch ®¨ng trªn b¸o chÝnh s¸ch x©m l­îc vµ ph¶n c¸ch m¹ng, th¸ng S¸u 1853 ®· "Reform" sè 44, ngµy 31 th¸ng T¸m 1853 vµ bµi x· luËn ®¨ng ®­a qu©n ®éi cña m×nh tíi c¸c c«ng còng trong sè Êy víi nhan ®Ò "ThÕ giíi míi" do Ken-n¬ viÕt, nãi quèc vïng §a-nuýp lµ M«n-®a-vi-a vµ Va-la-khi. Sù t¨ng
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 990 chó thÝch chó thÝch 991 c­êng cña phÝa nµy còng nh­ cña phÝa kia trong hai phÝa ®èi 3, 4, 8 vµ 9 th¸ng M­êi mét 1853. - 788. ®Þch mµ hµnh ®éng cña chóng ®· lµm cho cuéc chiÕn tranh ch©u 761 Sau ®Êy mÊy dßng Clót-x¬ viÕt: "M¸c cßn göi mét sè bµi ¢u míi trë nªn kh«ng tr¸nh khái (lóc viÕt th­ nµy, chiÕn tranh ng¾n vÒ Uèc-c¸c-t¬ do chç trªn mét tê b¸o mµ t«i ph¶i nhËn ®· diÔn ra gi÷a Thæ NhÜ Kú vµ Nga) ®­îc M¸c coi lµ mèi ®e däa ®­îc, Gi«n-x¬ nhËn ®Þnh kh«ng tÕ nhÞ «ng ta lµ b¹n ®ång minh ®èi víi nÒn d©n chñ ch©u ¢u, trong ®ã cã nÒn d©n chñ §øc. - cña ng­êi Nga. M¸c viÕt r»ng trong bøc th­ göi Gi«n-x¬ [bøc 785. th­ nµy cña M¸c kh«ng cßn l­u gi÷ ®­îc] «ng ®· quë tr¸ch «ng 758 Bøc th­ nµy cña M¸c göi Clót-x¬ chØ gi÷ l¹i ®­îc d­íi d¹ng ta vÒ ®iÒu ®ã. C¨n cø vµo "nh÷ng ®iÒu vÒ Uèc-c¸c-t¬" t«i sÏ so¹n nh÷ng ®o¹n Clót-x¬ trÝch dÉn trong th­ cña «ng göi V©y-®¬-mai-¬ mét bµi nho nhá". Bµi viÕt nh­ vËy cã nhan ®Ò "§a-vÝt Uèc-c¸c- ngµy 7 th¸ng Ch¹p 1853. - 786. t¬" thùc tÕ ®· ®­îc Clót-x¬ ®¨ng, kh«ng 759 ý nãi nh÷ng bµi tin cña Õch-ca-ri-ót vÒ t×nh h×nh kinh ký tªn t¸c gi¶, trªn b¸o "Reform" sè 112, ngµy 19 th¸ng Ch¹p tÕ vµ chÝnh trÞ cña n­íc Ph¸p ®¨ng trªn b¸ "People's Paper" tõ 1853. Bµi ®ã ®­îc th¸ng ChÝn 1852 ®Õn th¸ng N¨m 1853. Trong sè nh÷ng bµi tin biªn so¹n tõ nh÷ng bµi ng¾n cña M¸c kh«ng ®Õn ®­îc víi chóng ®ã cã lo¹t bµi nhan ®Ò "§iÓm s¸ch b¸o tµi liÖu vÒ cuéc chÝnh ta, cã thÓ, trªn mét møc ®é ®¸ng kÓ ®­îc dùng l¹i nguyªn v¨n, biÕn" trong ®ã ®Æc biÖt cã tr×nh bµy néi dung t¸c phÈm cña M¸c gåm phÇn chÝnh v¨n sau d©y: "Ngµy 18 th¸ng S­¬ng mï cña Lu-i B«-na-p¸c-t¬" ("People's "ë mét trong nh÷ng tê b¸o Anh mµ nh÷ng chuyÕn tµu thñy Paper" sè 32 vµ 33, ngµy 11 vµ 18 th¸ng Ch¹p 1852). - 787. võa råi chë ®Õn cho chóng t«i, chóng t«i ng¹c nhiªn ph¸t hiÖn 760 Cã lÏ, ë ®©y M¸c tr¶ lêi th­ cña Clót-x¬ ®Ò ngµy 23 - 24 ra r»ng «ng Uèc-c¸c-t¬, ng­êi mµ gÇn ®©y ®­îc nh¾c ®Õn nhiÒu lÇn víi t­ c¸ch ng­êi cæ ®éng triÖu tËp nh÷ng cuéc mÝt-tinh th¸ng M­êi 1853 th«ng b¸o viÖc Clót-x¬ ®· dÞch ra tiÕng §øc chèng Nga ë Anh, ®­îc gäi lµ mËt th¸m phôc vô n­íc Nga. mét phÇn bµi tiÓu phÈm cña M¸c "Hu©n t­íc Pan-míc-xt¬n" Chóng ta chØ cã thÓ c¾t nghÜa sù v« lý nh­ vËy lµ do nh÷ng ©m ®¨ng trªn b¸o "New - York Daily Tribune" vµ göi b¶n dÞch cho m­u cña "d©n téc Xla-v¬ tù do", v× toµn bé ch©u ¢u tõ tr­íc ®Õn b¸o "Reform". Khã kh¨n trong viÖc nªu tªn t¸c gi¶ khi c«ng bè giê chØ biÕt Uèc-c¸c-t¬ lµ kÎ chèng Nga vµ th©n Thæ NhÜ Kú râ b¶n dÞch lµ ë chç b¸o "Tribune" ®¨ng t¸c phÈm cña M¸c khuyÕt rÖt, cuång tÝn ®Õn møc nghiÖn. Nghe nãi khi «ng ta lµ bÝ th­ ®¹i danh, d­íi d¹ng nh÷ng bµi x· luËn (xem chó thÝch 405). V× vËy sø qu¸n ë C«ng-xt¨ng-ti-n«-pl¬, ng­êi Nga thËm chÝ ®· t×m khi c«ng bè, b¸o "Reform" tr­íc tiªn nªu chó dÉn cña tßa so¹n c¸ch ®Çu ®éc «ng ta. V× vËy chóng t«i xin nãi mÊy lêi vÒ con nh­ sau: "Mèi quan t©m to lín mµ lóc nµy tªn tuæi cña Pan- ng­êi nµy, con ng­êi mµ tªn cña «ng ta b©y giê ai ai còng biÕt, míc-xt¬n l¹i gîi ra khiÕn chóng t«i ®¨ng l¹i tµi liÖu nµy lÊy tõ nh­ng trong thùc tÕ «ng ta lµ g× th× hÇu nh­ kh«ng ai nhËn b¸o "Tribune". Kh¶o luËn nµy chøng tá t¸c gi¶ hiÓu biÕt t×nh thøc ®­îc. h×nh n­íc Anh h¬n møc b×nh th­êng, vµ mÆc dï kh«ng ký tªn, Uèc-c¸c-t¬ lu«n lu«n Êp ñ mét t­ t­ëng ¸m ¶nh nµo ®ã. nh­ng kh«ng khã ®o¸n ra nã do ai viÕt". B¶n dÞch do Clót-x¬ Trong vßng 20 n¨m «ng ta v¹ch mÆt kh«ng cã kÕt qu¶ Pan-míc- thùc hiÖn ®­îc ®¨ng trong c¸c sè 72, 73, 74, 77 vµ 78 ra ngµy 2, xt¬n vµ c¸c ©m m­u cña Nga vµ do vËy lÏ tù nhiªn «ng ta ph¶i
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 992 chó thÝch chó thÝch 993 ngo¹i giao. Cßn vÒ quan niÖm kh¸ch quan, duy vËt vÒ lÞch sö th× mÊt ®i mét nöa lý trÝ, gièng nh­ bÊt cø ng­êi nµo bÞ mét t­ t­ëng nµo ®ã ¸m ¶nh mµ anh ta kh«ng tµi nµo thùc hiÖn ®­îc. «ng ta coi nã lµ c¸i g× ®ã t×m c¸ch ng¨n c¶n téi ph¹m tr­íc c¬ quan t­ ph¸p vµ, ng­îc l¹i, muèn n©ng nã lªn thµnh ph¸p luËt. Nh­ §èi víi viÖc Pan-míc-xt¬n cïng víi nÒn ngo¹i giao cña m×nh cã mét nhµ phª b×nh nhËn xÐt «ng ta, "«ng ta lµ mét «ng giµ ®¸ng thÓ ®øng v÷ng ®­îc ®Õn nay, «ng ta gi¶i thÝch ®ã lµ do sù lôc kÝnh, cè chÊp, yªu sù thËt, dÔ kho¸i tr¸, lón s©u vµo ®Þnh kiÕn ®ôc gi÷a ®¶ng VÝch vµ ®¶ng To-ri, vµ ®iÒu ®ã lµ ®óng, nh­ng dÜ vµ ®· hoµn toµn sôp ®æ". nhiªn lµ chØ ®óng mét phÇn. ViÖc gi¶i tho¸t khái NghÞ viÖn Anh hiÖn nay, c¸i nghÞ viÖn ®èi xö víi mäi ng­êi kh«ng ph¶i theo V× «ng ta chØ biÕt cã mét nhiÖm vô thiÕt th©n, cuéc ®Êu tranh c«ng lao cña hä, mµ lµ theo mét ®Æc tr­ng duy nhÊt - ng­êi ®ã chèng n­íc Nga mµ «ng ta tiÕn hµnh víi sù s¸ng suèt vèn cã cã gi÷ chøc vô nµy hay chøc vô kh¸c hay kh«ng. - «ng ta víi t­ cña nh÷ng ng­êi cuång vµ rÊt th«ng th¹o, nªn tÊt c¶ nh÷ng c¸ch lµ ng­êi b¶o thñ bÈm sinh chØ thÊy ë mét bªn lµ viÖc t¨ng ®iÒu ®ã kh«ng ®¸ng sî l¾m. HiÖp sÜ cña mét môc ®Ých thiÕt th©n c­êng quyÒn lùc nhµ vua vµ mét bªn lµ chÕ ®é tù qu¶n thÞ chÝnh nhÊt ®Þnh l¹i ph¶i xuÊt hiÖn d­íi d¹ng mét "hiÖp sÜ cao th­îng ®Þa ph­¬ng. §Ó chèng n­íc Nga «ng ta muèn ph­¬ng T©y còng cã h×nh ¶nh ®¸ng buån", v¶ l¹i «ng ta còng ch¼ng thiÕu nh÷ng t¹o thµnh mét khèi r¾n ch¾c vµ ®ång nhÊt y nh­ ng­êi Nga vËy. X¨ng-s« P¨ng-xa ë ®©y, còng nh­ ë ch©u ¢u. Mét trong sè V× thÕ «ng ta kh«ng muèn nghe g× vÒ c¸c ®¶ng ph¸i vµ lµ kÎ thï nh÷ng kiÓu mÉu ®· ®­îc hiÖn ®¹i hãa cña lo¹i ng­êi nµy ®­îc chñ yÕu cña c¸c kh¸t väng tËp quyÒn. V× tÊt c¶ mäi cuéc c¸ch thÓ hiÖn ë A.P.C [Pun-xki, xem chó thÝch 311], ë c¸i dinh luü m¹ng x¶y ra tõ n¨m 1848 ®Õn nay, vµo mét thêi ®iÓm nµo ®ã ®· chñ yÕu nµy ë Lu©n §«n cña b¸o "Tribune". - 788. t¹o thuËn lîi cho n­íc Nga tiÕn lªn, nªn «ng ta coi mét c¸ch gµn dë 762 VÒ c¸c bµi cña ¡ng-ghen vÒ chiÕn dÞch Hung-ga-ri, xin xem nh÷ng kÕt qu¶ ®ã lµ nh÷ng môc ®Ých ®· ®­îc nÒn ngo¹i giao Nga chó thÝch 110. - 790. nghÜ ra tõ tr­íc. §ång thêi trong ý thøc cña Uèc-c¸c-t¬, nh÷ng tªn 763 Râ rµng lµ ¡ng-ghen cã ý nãi cuèn s¸ch: H.Douglas. "A tay sai cña Nga lµ nh÷ng l·nh tô bÝ mËt cña c¸ch m¹ng. V× trong Treatise on naval gunnery" (H.§u-gl¸t. "Bµn vÒ ph¸o binh h¶i khu«n khæ hÖ thèng b¶o thñ cò, ¸o lµ ®èi träng qu©n"); xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt ë Lu©n §«n n¨m 1820. - 793. trùc tiÕp cña Nga, nªn «ng ta tá ra ®Æc biÖt g¾n bã víi ¸o vµ rÊt 764 F.Chesney. "The Russo - Turkish campaigns of 1828 and ¸c c¶m víi tÊt 1829, with a view of the present state of affairs in the East", c¶ nh÷ng g× ®e däa sù hïng c­êng cña nã trªn tr­êng quèc tÕ. London, 1854 (ph.R.SÐc-ni. "ChiÕn dÞch Nga - Thæ NhÜ Kú n¨m §èi lËp víi mét bªn lµ sù cµo b»ng cña Nga vµ mét bªn lµ sù cµo 1828 vµ 1829 d­íi ¸nh s¸ng t×nh h×nh hiÖn nay ë ph­¬ng b»ng c¸ch m¹ng, «ng ta kiªn quyÕt ñng hé chñ nghÜa c¸ nh©n §«ng". Lu©n §«n, 1854). - 793. vµ tÝnh ®éc ®¸o ®Æc thï cña c¸c d©n téc. Theo «ng ta, ng­êi do 765 HiÖp ­íc Un-ki-¸c - I-xkª-lª-xi do Nga vµ Thæ NhÜ Kú ký Th¸i, ng­êi Di-gan, ng­êi T©y Ban Nha vµ ng­êi Håi gi¸o, kÓ n¨m 1833 quy ®Þnh c¶ ng­êi TrÐc-kª-xi, lµ bèn d©n téc kiÖt xuÊt, v× hä - theo «ng ta viÖc gióp ®ì nhau trong tr­êng hîp ®¸nh nhau víi n­íc thø ba. - kh«ng bÞ sù hÌn h¹ (sù th« lç) tÇm th­êng cña Pa-ri vµ Lu©n §Æc biÖt, theo §«n ®ông ®Õn. Qua tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã ng­êi ta thÊy r»ng hiÖp ­íc nµy Thæ NhÜ Kú cam kÕt theo yªu cÇu cña Nga kh«ng quan niÖm cña «ng ta vÒ lÞch sö ¾t ph¶i mang tÝnh chÊt hÕt søc ®Ó cho tµu n­íc ngoµi ®i vµo H¾c H¶i. chñ quan; «ng ta quan niÖm lÞch sö lµ kÕt qu¶ cuèi cïng cña nÒn
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 994 chó thÝch chó thÝch 995 VÒ c¸c hiÖp ­íc n¨m 1840 vµ 1841, xin xem chó thÝch 424. vua Phrª-®rÝch VII. §iÒu ®ã ®· t¹o tiÒn lÖ cho c¸c tham väng cña Nga hoµng ®ßi gi÷ ng«i vua §an M¹ch trong t­¬ng lai, ChiÕn tranh Anh - ¸p-ga-ni-xtan nh÷ng n¨m 1838 - 1842 do trong tr­êng hîp v­¬ng triÒu Gluých-xbuèc chÊm døt. - 801. ng­êi Anh ph¸t ®éng nh»m n« dÞch ¸p-ga-ni-xtan lµm thuéc ®Þa. ChiÕn tranh kÕt thóc b»ng thÊt b¹i cña c¸c ý ®å cña bän 770 Liªn minh tay t­ - hiÖp ­íc ký kÕt vµo th¸ng T­ 1834 thùc d©n Anh. gi÷a Anh, Ph¸p, T©y Ban Nha vµ Bå §µo Nha. VÒ h×nh thøc, VÒ lËp tr­êng cña Pan-míc-xt¬n trong vÊn ®Ò Cra-cèp, xin hiÖp ­íc nµy nh»m chèng l¹i c¸c c­êng quèc qu©n chñ chuyªn chÕ Nga, Phæ vµ ¸o, nh­ng trªn thùc tÕ nã ®· cho phÐp n­íc xem chó thÝch 462. - 797. Anh m­în cí viÖn trî qu©n sù cho ChÝnh phñ T©y Ban Nha vµ 766 N¨m 1838, V­¬ng quèc Na-pl¬ nh­êng cho c«ng ty Ph¸p ChÝnh phñ Bå §µo Nha trong cuéc ®Êu tranh chèng nh÷ng mét hîp ®ång t« nh­îng khai th¸c l­u huúnh ë Xi-xin. ChÝnh ng­êi tÊp tÓnh ng«i vua. §«n Mi-ghen ë Bå §µo Nha vµ §«n phñ Anh vin vµo HiÖp ­íc n¨m 1846, theo ®ã Na-pl¬ cam kÕt C¸c-lèt ë T©y Ban Nha, cñng cè vÞ trÝ cña m×nh ë hai n­íc nµy. kh«ng dµnh cho c¸c n­íc kh¸c nh÷ng ®Æc quyÒn th­¬ng m¹i §ã lµ nguyªn nh©n khiÕn quan hÖ Anh - Ph¸p xÊu ®i. ®ông ch¹m ®Õn lîi Ých cña n­íc Anh, ®· ra lÖnh cho h¹m ®éi §Þa Trung H¶i cña m×nh tiÕn hµnh ho¹t ®éng qu©n sù vµ ®· VÒ viÖc Pan-míc-xt¬n thõa nhËn chÕ ®é B«-na-p¸c-t¬ ë Ph¸p, xin xem chó thÝch 645. - 801. buéc Na-pl¬ huû hîp ®ång víi c«ng ty Ph¸p. - 797. 771 ý nãi c¸c hiÖp ­íc Lu©n §«n n¨m 1840 vµ 1841 (xem chó 767 "C¸c tiÓu phÈm chÝnh trÞ" - xem chó thÝch 507. - 800. thÝch 424). - 802. 768 VÒ lËp tr­êng cña Pan-míc-xt¬n trong cuéc xung ®ét 772 Trong lo¹t bµi dù ®Þnh viÕt, ngµy 29 th¸ng Ch¹p 1854 vµ Anh - Hy L¹p nh©n vô th­¬ng nh©n Pa-xi-phi-c«, xin xem chó ngµy 1 th¸ng Giªng 1855 M¸c viÕt hai bµi ®­îc ®¨ng trªn b¸o thÝch 304. - 800. "Neue Oder-Zeitung" ngµy 2 vµ 4 th¸ng Giªng 1855. Trong lÇn 769 Ngµy 8 th¸ng N¨m 1852, c¸c ®¹i diÖn cña Nga, ¸o, Anh, xuÊt b¶n nµy, chóng ®­îc c«ng bè d­íi nhan ®Ò "Nh×n l¹i chiÕn Ph¸p, Phæ, Thôy §iÓn cïng víi ®¹i diÖn cña §an M¹ch ký NghÞ dÞch Cr­m" (xem Toµn tËp, t.10, 1993, tr.640-646). Bµi ®iÓm t×nh ®Þnh th­ Lu©n §«n thõa nhËn sù toµn vÑn cña v­¬ng quèc §an h×nh nµy lµ bµi ®Çu tiªn M¸c céng t¸c víi tê b¸o nãi trªn (xem chó thÝch 538). - 804. M¹ch, quy ®Þnh nguyªn t¾c kh«ng ph©n chia c¸c l·nh ®Þa cña v­¬ng triÒu §an M¹ch, kÓ c¶ c«ng quèc Slª-d¬-vÝch vµ H«n- 773 VÒ viÖc b·i bá c¸c ®¹o luËt vÒ ngò cèc, xin xem chó thÝch stai-n¬. Trong NghÞ ®Þnh th­ Lu©n §«n, hoµng ®Õ Nga ®­îc 54. - 808. nh¾c ®Õn nh­ lµ mét trong nh÷ng ng­êi ngÊp nghÐ hîp ph¸p 774 Cuéc b·i c«ng ë Pre-xt¬n - xem chó thÝch 399. - 810. ng«i vua §an M¹ch (víi t­ c¸ch lµ hËu duÖ cña c«ng t­íc H«n- 775 A-tª-nª-um - xem chó thÝch 203. - 819. stai-n¬-Gèt-toãc-p¬ C¸c Pi-èt - Un-rÝch tõng trÞ v× ë Nga d­íi 776 "C¸c hiÕn ph¸p vua ban" - nh÷ng b¶n hiÕn ph¸p do vua tªn gäi Pi-èt III) ®· tõ bá quyÒn cña m×nh, nh­êng cho c«ng Phæ Phri-®rÝch Vin-hem IV "ban tÆng" sau cuéc chÝnh biÕn t­íc Cri-xti-an Gluých-xbuèc, ng­êi ®­îc tuyªn bè lµ thÕ tö cña ph¶n c¸ch m¹ng ë Phæ vµo th¸ng M­êi mét - th¸ng Ch¹p 1848.
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. HiÕn ph¸p thø nhÊt ban bè ngµy 5 th¸ng Ch¹p 1849 cïng lóc Zeitung", trong ®ã cã VÐc-th¬, céng t¸c víi t¹p chÝ "Revolution" víi viÖc gi¶i t¸n Quèc héi Phæ. ë Phæ ®· thùc hµnh hÖ thèng hai cña V©y-®¬-mai-¬. - 828. viÖn vµ nhµ vua vÉn gi÷ quyÒn ch¼ng nh÷ng huû bá quyÕt ®Þnh 780 C©u l¹c bé l­u vong - xem chó thÝch 37. - 828. cña c¸c viÖn, mµ cßn söa ®æi mét sè ®iÒu cña chÝnh hiÕn ph¸p. 781 Xem chó thÝch 606. - 830. ThÕ lùc ph¶n ®éng tiÕp tôc m¹nh lªn ®· dÉn ®Õn chç h¹ nghÞ 782 Xem chó thÝch 649. - 836. viÖn ®­îc bÇu trªn c¬ së hiÕn ph¸p vua ban bÞ gi¶i t¸n vµo 783 Bøc th­ nµy ®­îc c«ng bè lÇn ®Çu b»ng tiÕng Nga cã l­îc th¸ng T­ 1849, quyÒn bÇu cö phæ th«ng bÞ thay b»ng chÕ ®é bÇu bít trong C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø cö ba giai cÊp víi tiªu chuÈn tµi s¶n cao vµ dÉn ®Õn chç ban hµnh mét hiÕn ph¸p míi cµng ph¶n ®éng h¬n, cã hiÖu lùc tõ nhÊt, t.XXV, 1934, - 837. ngµy 31 th¸ng Giªng 1850. §a sè nÞnh bî trong nghÞ viÖn míi 784 Xem chó thÝch 708. - 838. ®­îc bÇu tr­íc ®ã, ®a sè gåm nh÷ng phÇn tö tù do t­ s¶n - 785 ý nãi th­ tr¶ lêi cña Snau-ph¬, chñ bót b¸o "Baltimore nh÷ng ng­êi theo chñ nghÜa lËp hiÕn - ®· t¸n thµnh hiÕn ph¸p Wecker", ®¨ng trªn b¸o nµy sè ra ngµy 27 th¸ng ChÝn 1852 ®Ó tr¶ míi do vua ban hµnh, trong khi c¸c nhµ d©n chñ t­ s¶n chñ lêi bøc th­ cña Bruy-ninh còng ®¨ng trªn sè b¸o nµy. Bruy-ninh tr­¬ng gi÷ l¹i hiÕn ph¸p cò n¨m 1848. - 820. chÊt vÊn tßa so¹n vÒ nguån tin nãi vÒ bµ Bruy-ninh trong bµi ®­îc 777 Ngµy 10 th¸ng M­êi 1855, b¸o "L'Homme" ("Con ng­êi"), nh¾c ®Õn ë trªn cña Clót-x¬ ®¨ng còng trªn b¸o nµy. - 839. c¬ quan ng«n luËn cña nh÷ng ng­êi l­u vong Ph¸p xuÊt b¶n 786 B¸o "People's Paper" ra ngµy 9 vµ 16 th¸ng M­êi 1852 trªn d¶o Giíc-xi, ®· c«ng bè bøc th­ ngá göi n÷ hoµng Anh ®¨ng hai bµi cña Clót-x¬ vÒ tiÕn tr×nh chuÈn bÞ cho cuéc bÇu cö VÝch-t«-ri-a do mét trong nh÷ng ng­êi ®øng ®Çu giíi l­u vong tæng thèng ë Mü. - 840. d©n chñ tiÓu t­ s¶n ë Lu©n §«n Phª-lÝch-x¬ Pi-a viÕt nh©n dÞp 787 §©y lµ nãi t¹p chÝ mµ BÕch-c¬, V©y-®¬-mai-¬ va BuyÕc- n÷ hoµng ®Õn th¨m ghÐc-x¬ dù ®Þnh thµnh lËp vµo mïa xu©n 1851, song viÖc xuÊt Ph¸p n¨m 1855. ViÖc c«ng bè bøc th­ mang tÝnh chÊt phiªu l­u, b¶n nµy kh«ng thùc hiÖn ®­îc. - 841. khiªu khÝch nµy chØ dÉn ®Õn chç lµ: ®Ó lµm võa lßng Na-p«-lª-«ng III, ChÝnh phñ Anh ®· trôc xuÊt mét lo¹t kiÒu d©n Ph¸p (trong ®ã 788 Trong C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn cã VÝch-to Huy-g«) khái ®¶o Giíc-xi; cã tin ®ån r»ng c¸i gäi lµ Dù thø nhÊt (t.XXV, 1934), bøc th­ nµy ®­îc dÞch theo b¶n do luËt vÒ ngo¹i kiÒu (xem chó thÝch 569) ®­îc phôc håi. - 820. Ph.Mª-rinh c«ng bè trong t¹p chÝ "Die Neue Zeit", Bd.2, Nr.31, 778 M¸c sèng ë Pa-ri tõ cuèi th¸ng M­êi 1843 ®Õn ngµy 3 1906 - 1907, trong bµi "Nh÷ng tµi liÖu míi ®Ó viÕt tiÓu sö C.M¸c th¸ng Hai 1845, lóc «ng bÞ trôc xuÊt khái Ph¸p theo yªu cÇu vµ Ph. ¡ng-ghen". HiÖn nay ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - cña ChÝnh phñ Phæ vµ buéc ph¶i chuyÓn sang Bruy-xen. - 822. Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung ­¬ng §¶ng céng s¶n Liªn X« cã nguyªn b¶n bøc th­ nµy, nay c«ng bè b¶n dÞch toµn 779 §©y lµ nãi ý ®Þnh cña M¸c muèn mêi nh÷ng chiÕn h÷u v¨n bøc th­. - 842. cña m×nh, nguyªn lµ biªn tËp viªn b¸o ""Neue Rheinische
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 996 chó thÝch chó thÝch 997 tr×nh bµy néi dung cña phÇn bøc th­ kh«ng ®Õn ®­îc chóng ta cña 789 T¹i phiªn tßa héi thÈm Khuªn ngµy 23 th¸ng M­êi 1852, M¸c göi Clót-x¬ rÊt cã thÓ lµ ®­îc viÕt kho¶ng ngµy 1 th¸ng N¨m Sti-b¬ tr×nh tßa "sæ biªn b¶n" gi¶ (xem chó thÝch 219). Tr¸i víi 1853, trong thêi gian M¸c l­u l¹i Man-se-xt¬. - 850. toan tÝnh cña nh÷ng ng­êi tæ chøc vô xö ¸n, viÖc tr×nh mét tµi 796 Bµi cuèi cïng, bµi thø hai m­¬i cña t¸c phÈm "C¸ch liÖu râ rµng lµ gi¶ m¹o lµm tang chøng chØ lµm cho bªn bµo m¹ng vµ ph¶n c¸ch m¹ng ë §øc" mµ ¡ng-ghen viÕt theo ®Ò ch÷a m¹nh lªn, t¹o cho nã thªm lý do ®Ó v¹ch trÇn tÝnh chÊt gi¶ nghÞ cña M¸c kh«ng xuÊt hiÖn trªn b¸o "New - York Daily m¹o cña tµi liÖu buéc téi. - 842. Tribune" vµ râ rµng lµ kh«ng ®­îc viÕt ra (xem chó thÝch 170). 790 Cã lÏ ®©y lµ nãi bµi cña Clót-x¬ "Sù phª ph¸n vËt chÊt V× vËy Clót-x¬ ®Ò nghÞ M¸c viÕt phÇn kÕt ®Ó c«ng bè b¶n dÞch vµ quan ®iÓm d¹y ®¹o ®øc" nh»m chèng Ru-g¬. - 845. t¸c phÈm nµy ra tiÕng §øc trªn b¸o "Reform" nh­ ®· ®Þnh. - 791 Bøc th­ nµy ®­îc dÉn ra toµn v¨n trong bøc th­ cña 851. Clót-x¬ göi V©y-®¬-mai-¬ ngµy 28 th¸ng Ba 1853; ViÖn nghiªn 797 §o¹n th­ cña Clót-x¬ göi V©y-®¬-mai-¬ ®­îc dÉn ë ®©y cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin kh«ng cã nguyªn b¶n bøc th­ nµy. tr×nh bµy néi dung bøc th­ cña Gien-ni M¸c göi Clót-x¬ viÕt - 846. kho¶ng ngµy 20 th¸ng N¨m 1853 ch¾c lµ theo nhiÖm vô M¸c 792 ¸m chØ viÖc V©y-®¬-mai-¬ vµ Clót-x¬ do khã kh¨n vÒ vËt giao. Bøc th­ nµy cña Gien-ni M¸c kh«ng ®Õn ®­îc víi chóng ta chÊt nªn kh«ng mua ®­îc cña chñ nhµ in mét phÇn lín sè b¶n d­íi d¹ng kh¸c. - 851. t¸c phÈm cña M¸c "Ngµy 18 th¸ng S­¬ng mï cña Lu-i B«-na- 798 ý nãi lo¹t bµi cña V©y-®¬-mai-¬ "Kh¸i luËn vÒ kinh tÕ p¸c-t¬" xuÊt b¶n ë Niu Oãc. - 846. chÝnh trÞ häc" (xem chó thÝch 740) vµ lêi tùa - ®¨ng trªn b¸o 793 Cã lÏ ngoµi viÖc tÞch thu sè b¶n in t¸c phÈm cña M¸c "Belletristisches Journal und New - Yorker Criminal Zeitung" "V¹ch trÇn vô ¸n nh÷ng ng­êi céng s¶n ë Khuªn" ra, Gien-ni vµo cuèi th¸ng T­ 1853 - cña V©y-®¬-mai-¬ viÕt cho lêi tuyªn bè M¸c cßn cã ý nãi viÖc kh«ng xuÊt b¶n ®­îc tiÓu phÈm cña M¸c cña HiÕc-s¬ ngµy 12 th¸ng Giªng 1852 (xem chó thÝch 608) d­íi vµ ¡ng-ghen "Nh÷ng vÜ nh©n cña giíi l­u vong". - 847. nhan ®Ò "Tªn gi¸n ®iÖp "d©n chñ"". - 852. 794 ý nãi quyÓn s¸ch: "Die Communisten Verschwörungen 799 Cã lÏ c©u nµy muèn nãi ®Õn mét trong nh÷ng ®¹i biÓu des neunzehnten Jahrhungdert". Berlin, Erster Theil 1853, cña nh¸nh Phran-phuèc cña gia ®×nh Rèt-sin - Vin-hem C¸c Zweiter Theil 1854 ("Nh÷ng ©m m­u céng s¶n thÕ kû XIX". BÐc- Rèt-sin (1828 - 1901), râ rµng lµ ®· häc ë Tr­êng ®¹i häc tæng lin, phÇn thø nhÊt 1853, phÇn thø hai 1854) do c¸c quan chøc hîp GuÕt-tin-ghen nh­ Pi-p¬ vËy. - 852. c¶nh s¸t VÐc-mót vµ Sti-b¬ biªn so¹n. Lêi ®¸nh gi¸ quyÓn s¸ch nµy, xin xem trong t¸c phÈm cña ¡ng-ghen "VÒ lÞch sö Liªn 800 Trong sè nh÷ng bµi vÒ vÊn ®Ò ph­¬ng §«ng mµ M¸c göi ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n" (Toµn tËp, t.21, 1995, tr.313). cho b¸o "New - York Daily Tribune", th¸ng T­ 1853 b¸o ®· "TiÒn Mü" lµ tªn M¸c dïng ®Ó gäi tiÒn thu ®­îc qua c¸i gäi lµ ®¨ng lµm x· luËn ba bµi: "§iÓm tranh chÊp thùc sù ë Thæ NhÜ "c«ng tr¸i c¸ch m¹ng §øc - Mü" (xem chó thÝch 57). - 848. Kú", "VÊn ®Ò Thæ NhÜ Kú", "Thæ NhÜ Kú thuéc ch©u ¢u sÏ ra 795 §o¹n th­ cña Clót-x¬ göi V©y-®¬-mai-¬ trÝch dÉn ë ®©y sao?" (xem Toµn tËp, t. 9, 1993, tr.22-28, 34-41, 46-52). TÊt c¶
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 998 chó thÝch 999 a-c«-bi b¸c bá bµi viÕt cã tÝnh chÊt vu khèng cña Vi-lÝch (xem nh÷ng bµi Êy ®Òu do ¡ng-ghen viÕt theo ®Ò nghÞ cña M¸c. - 852. chó thÝch 421). - 859. 801 §o¹n th­ cña Clót-x¬ göi V©y-®¬-mai-¬ ®­îc dÉn ë ®©y tr×nh bµy néi dung mét phÇn trong bøc th­ cña M¸c göi Clót-x¬ cã lÏ viÕt vµo th¸ng Hai 1853. - 853. 802 §©y ch¾c lµ nãi bøc th­ kh«ng cßn l­u gi÷ ®­îc cña M¸c göi Gi.Sa-bª-lÝt-x¬ viÕt vµo cuèi th¸ng M­êi mét 1852. Trong bøc th­ tr¶ lêi M¸c ®Ò ngµy 1 th¸ng Ch¹p cïng n¨m, Sa-bª-lÝt-x¬ ®ång ý chÊp nhËn ®iÒu kiÖn do M¸c ®Ò nghÞ ®Ó xuÊt b¶n cuèn s¸ch "V¹ch trÇn vô ¸n nh÷ng ng­êi céng s¶n ë Khuªn" cña «ng. - 855. 803 §o¹n th­ cña Clót-x¬ göi V©y-®¬-mai-¬ ®­îc dÉn ë ®©y tr×nh bµy néi dung mét ®o¹n trong bøc th­ kh«ng ®Õn ®­îc víi chóng ta cña M¸c göi Clót-x¬ cã lÏ viÕt vµo gi÷a th¸ng M­êi 1853. - 856. 804 §©y lµ nãi trËn ®Êu sóng gi÷a Vi-lÝch vµ Sram. Trong bµi cã tÝnh chÊt vu khèng cña m×nh "TiÕn sÜ C¸c M¸c vµ cuèn "V¹ch trÇn" cña «ng", Vi-lÝch ®· bãp mÐo t×nh huèng x¶y ra trËn ®Êu sóng. Trong tiÓu phÈm tr¶ lêi cña M¸c "HiÖp sÜ cã ý thøc cao th­îng" cã dÉn lêi tuyªn bè cña nh©n chøng phÝa Sram lµ Mi-xcèp-xki. ¤ng nµy b¸c bá nh÷ng lêi kh¼ng ®Þnh cña Vi-lÝch (xem Toµn tËp, t. 9, 1993, tr.646-648, còng nh­ chó thÝch 480). - 858. 805 Bøc th­ ®­îc c«ng bè cña Clót-x¬ göi V©y-®¬-mai-¬ tr×nh bµy néi dung bøc th­ cña M¸c göi Clót-x¬ ngµy 28 th¸ng M­êi mét 1853 (cïng víi bøc th­ nµy M¸c göi ®Õn Clót-x¬ b¶n th¶o tiÓu phÈm "HiÖp sÜ cã ý thøc cao th­îng") vµ dÉn ra hai ®o¹n trong phÇn cã lÏ do M¸c vµ Gien-ni M¸c viÕt thªm vµo còng bøc th­ Êy. Nh÷ng tµi liÖu nµy kh«ng ®Õn ®­îc víi chóng ta d­íi d¹ng kh¸c. - 858. 806 §©y lµ nãi lêi tuyªn bè cña Clót-x¬, V©y-®¬-mai-¬ vµ I-
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1000 b¶n chØ dÉn tªn ng­êi b¶n chØ dÉn tªn ng­êi 1001 phóng I-ta-li-a thêi kú Phôc h­ng, t¸c gi¶ cña nh÷ng bµi v¨n ®¶ kÝch cã tÝnh chÊt trµo phóng chèng l¹i gi¸o hoµng vµ c¸c quèc v­¬ng ch©u ¢u. - 112, 113. b¶n chØ dÉn tªn ng­êi1* A-ri-«-xt« (Ariosto), L«-®«-vi-c« (1474 - 1533) - nhµ th¬ lín I- ta-li-a thêi kú phôc h­ng, t¸c gi¶ b¶n tr­êng ca "R«-l¨ng giËn d÷". - 28, 784. A 1* Trong tËp nµy, hä tªn cña nh÷ng ng­êi nhËn ®­îc th­ cña M¸c vµ ¡ng- A-bíc-®in (Aberdeen), Gioãc-gi¬ Gioãc-®«n, b¸ t­íc (1784 - ghen ®­îc ®¸nh dÊu b»ng hoa thÞ. 1860) - nhµ ho¹t ®éng nhµ n­íc Anh, ®¶ng viªn ®¶ng To-ri, tõ A-tª-n©y (Cuèi thÕ kû II - ®Çu thÕ kû III) - nhµ tu tõ häc vµ n¨m 1850 lµ l·nh tô ph¸i Pin; bé tr­ëng ngo¹i giao (1828 - ng÷ ph¸p häc Hy L¹p cæ ®¹i. - 663-665. 1830, 1841 - 1846) vµ thñ t­íng néi c¸c liªn hiÖp (1852 - 1855). ¸c-c«-na-ti Vi-xc«n-ti (Arconati Visconti), C«n-xtan-xa - hÇu - 294, 309, 464, 466, 475, 557, 559, 790, 797. t­íc phu nh©n (kho¶ng 1801 - kho¶ng 1870) - nhµ ho¹t ®éng n÷ A-giª-di-l¸t (kho¶ng 442 - kho¶ng 358 tr­íc c«ng nguyªn) - cña phong trµo gi¶i phãng d©n téc I-ta-li-a. - 202. hoµng ®Õ Xp¸c-t¬ (kho¶ng 426 - kho¶ng 399 tr­íc c«ng nguyªn). -665 - 666. ¸c-nim (Arnim), Lót-vÝch A-sim (1781 - 1831) - nhµ th¬ §øc, A-gÝt I (chÕt kho¶ng 399 tr­íc c«ng nguyªn) - hoµng ®Õ Xp¸c- ®¹i biÓu cña tr­êng ph¸i l·ng m¹n. - 457. t¬ (kho¶ng 426 - kho¶ng 399 tr­íc c«ng nguyªn). - 665. ¸c-n«n (Arnold), Phran-tx¬ - nhµ d©n chñ §øc, sèng l­u A-g«-xti-ni (Agostini), Chª-da-rª (1803 - 1855) - nhµ c¸ch vong ë Mü, ®Çu nh÷ng n¨m 50 cña thÕ kû XIX gÇn gòi víi m¹ng I-ta-li-a, m«n ®Ö cña M¸t-di-ni; tham gia cuéc c¸ch m¹ng A.Clót-x¬, tham gia truyÒn b¸ chñ nghÜa M¸c ë Mü. - 360. 1848 - 1849 ë I-ta-li-a, sau khi c¸ch m¹ng thÊt b¹i, di c­ sang An-be (1819 - 1861) - hoµng th©n D¾c-den C«-buèc-g¬ - G«- Anh; vÒ sau rêi bá M¸t-di-ni. - 289. ta, chång cña n÷ hoµng anh VÝch-to-ri-a. - 610. A-lÕch-xan-®r¬ I (Alexander), Uy-li-am - b¸c sÜ ng­êi Anh thÕ kû XVIII, t¸c gi¶ cuèn "LÞch sö phô n÷ tõ thêi cæ ®¹i ®Õn An-bÐc-x¬ (Alberts) - trong nh÷ng n¨m 50 thÕ kû XIX lµ th­ nay". - 724. ký cña sø qu¸n Phæ ë Lu©n §«n. - 258. A-lÕch-xan-®r¬ I (1777 - 1825) - hoµng ®Õ Nga (1801 - 1825). An-®Ðc-xen (Andersen), Hai-x¬ Cri-xchi-an (1805 - 1875) - - 530-534. nhµ v¨n vµ nhµ th¬ §an M¹ch, næi tiÕng bëi c¸c c©u chuyÖn Cæ A-lÕch-xan-®r¬ Ma-xª-®oan (356 - 323 tr­íc c«ng nguyªn) - vÞ tÝch cña m×nh. - 631. t­íng næi tiÕng vµ nhµ ho¹t ®éng nhµ n­íc thêi cæ ®¹i. - 348- An-nª-ke (Anneke), Ma-tin-®a, Phran-xÝt-xca (1817 - 1884) - 349, 764. n÷ v¨n sÜ §øc, nh÷ng n¨m 1848 - 1849 céng t¸c víi c¸c c¬ quan A-rª-na (Arena), ¡ng-toan (chÕt n¨m 1544) - nhµ th¬ trµo cña b¸o d©n chñ, vî cña Phri-®rÝch An-nª-ke. - 337. phóng Ph¸p. - 367. A-rª-ti-n« (Aretino), Pª-t¬-r« (1492 - 1556) - nhµ v¨n trµo An-nª-ke (Anneke), Phri-®rÝch (1818 - 1872) - sÜ quan ph¸o
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. ¡ng-ghen (Engels), £-li-d¬ Phran-xi-xa (1797 - 1873) - mÑ cña binh Phæ, n¨m 1846 bÞ sa th¶i khái qu©n ®éi v× nh÷ng quan Phri-®rÝch ¡ng-ghen. - 359. ®iÓm chÝnh trÞ; lµ ®¶ng viªn trong chi bé Khuªn cña Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n; n¨m 1849 lµ trung t¸ trong qu©n ®éi c¸ch m¹ng Ba-®en - Pphan-x¬; vÒ sau tham gia cuéc Néi chiÕn B ë Mü ®øng vÒ ph¸i c¸c bang miÒn B¾c. - 83, 133, 360, 414, 702- 704. An-ten-stai-n¬ (Altenstein), C¸c-l¬ (1770 - 1840) - bé tr­ëng Ba-bíp (Babeuf), Gr¾c-cót (tªn thËt lµ Phr¨ng-xoa N«-en) v¨n hãa, gi¸o dôc vµ y tÕ Phæ (1817 - 1838). - 484. (1760 - 1797) - nhµ c¸ch m¹ng Ph¸p, ®¹i biÓu xuÊt s¾c cña chñ An-suýt-tx¬ (Anschütz) - nh¹c sÜ ng­êi §øc, tham gia phong nghÜa céng s¶n b×nh qu©n kh«ng t­ëng, ng­êi tæ chøc vô ©m trµo d©n chñ nh÷ng n¨m 40 thÕ kû XIX ë §øc, nh÷ng n¨m 50 m­u cña "nh÷ng ng­êi b×nh ®¼ng". - 194. sèng l­u vong ë Lu©n §«n; b¹n cña E §ron-ke. - 82, 86. Ba-cu-nin, Mi-kha-in A-lÕch-xan-®r«-vÝch (1814 - 1876) - An-xti (Anstey), T«-m¸t Si-d«n (1816 - 1873) - luËt gia vµ nhµ c¸ch m¹ng vµ nhµ chÝnh luËn Nga, tham gia cuéc c¸ch nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Anh, phÇn tö cÊp tiÕn t­ s¶n, nh÷ng m¹ng 1848 - 1849 ë §øc, mét trong nh÷ng nhµ t­ t­ëng cña n¨m 1847 - 1852 lµ nghÞ sÜ tæng ch­ëng lý ë Hång K«ng (1854 - chñ nghÜa d©n tuý vµ chñ nghÜa v« chÝnh phñ, tham gia Quèc tÕ 1859). - 456. I nh­ lµ kÎ thï cuång nhiÖt cña chñ nghÜa M¸c, t¹i Héi nghÞ La ¸p-®un MÐt-gÝt (1823 - 1861) - vua Thæ NhÜ Kú (1839 - Hay n¨m 1872 ®· bÞ khai trõ ra khái Quèc tÕ v× ho¹t ®éng chia 1861). - 284-285, 301-302. rÏ. - 55, 371-379, 388, 757. Au-¬-b¸c (Auerbach), BÐc-t«n (1812 - 1882) - nhµ v¨n §øc Ba-®anh-ghª - xem Na-p«-lª-«ng III. theo khuynh h­íng tù do, vÒ sau lµ kÎ biÖn hé cho Bi-xm¸c. - Ba-i-a (Bayard), Pi-e (kho¶ng 1475-1524) - hiÖp sÜ Ph¸p, næi 608. tiÕng lóc ®­¬ng thêi nh­ mét mÉu mùc vÒ lßng dòng c¶m vµ cao Au-¬-xvan (Auerswald), Ru-®«n-ph¬ (1795 - 1866) - nhµ ho¹t th­îng, nh­ mét "hiÖp sÜ kh«ng biÕt sî vµ kh«ng thÓ chª tr¸ch". ®éng nhµ n­íc Phæ, ®¹i biÓu gÇn gòi víi giai cÊp t­ s¶n cña giíi - 476. quý téc tù do, thñ t­íng vµ bé tr­ëng ngo¹i giao (th¸ng S¸u - B¸c-be (BarbÌs), ¸c-m¨ng (1809-1870) - nhµ c¸ch m¹ng Ph¸p, th¸ng ChÝn 1848). - 231. nhµ d©n chñ tiÓu t­ s¶n, mét trong nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o Héi Au-r¨ng-dÐp (1618 - 1707) - l·nh chóa (1658 - 1707) thuéc c¸ch m¹ng bÝ mËt trong thêi kú nÒn qu©n triÒu ®¹i M«-g«n ®¹i ®Õ ë Ên §é. - 339, 340. chñ th¸ng B¶y; ng­êi ho¹t ®éng tÝch cùc trong cuéc c¸ch m¹ng ¡ng-ghen (Engels), Phri-®rÝch (1796 - 1860) - cha cña Phri- 1848, ®¹i biÓu Quèc héi lËp hiÕn, v× tham gia sù kiÖn ngµy 15 ®rÝch ¡ng-ghen. - 33, 36, 50, 54, 86, 88, 95, 98, 100, 121, 131, th¸ng N¨m 1848 nªn bÞ kÕt ¸n tï chung th©n, n¨m 1854 ®­îc 242, 293, 318, 326, 345, 363, 442, 452, 510, 526, 570, 626, 760.
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1002 b¶n chØ dÉn tªn ng­êi b¶n chØ dÉn tªn ng­êi 1003 ©n x¸; sau khi ®­îc ©n x¸ ®· sèng l­u vong vµ ch¼ng bao l©u nghÜa ë Ca-la-bri. - 47. sau ®· tõ bá ho¹t ®éng chÝnh trÞ. - 30, 543, 564. B¸t-l¬ (Butler), Giªm-x¬ ¸c-ma (1827-1854) - sÜ quan anh, BÐc-num (Barnum), Phi-nª-¸c Tay-lo (1819-1891) – chñ mét trong nh÷ng ng­êi tæ chøc cuéc phßng thñ Xi-li-xt¬-ri n¨m g¸nh h¸t ng­êi Mü, lu«n biÓu diÔn nh÷ng vë míi l¹ vµ hiÕm 1854. - 499. thÊy.- 11, 94, 573. B¸t-ti-a-ni (Batthy¸ny), Ca-dª-mª (Ca-di-mia), b¸ t­íc B¸c-tª-lª-mi (BarthÐlemy), £-ma-nu-en (kho¶ng 1820-1855) (1807-1854) - nhµ ho¹t ®éng nhµ n­íc Hung-ga-ri, ®¹i diÖn cña - c«ng nh©n Ph¸p, theo ph¸i Bl¨ng-ki, tham gia c¸c héi c¸ch c¸c nhãm tù do trong tÇng líp quý téc Hung-ga-ri, n¨m 1849 lµ m¹ng bÝ mËt trong thêi kú nÒn Qu©n chñ th¸ng B¶y vµ khëi bé tr­ëng ngo¹i giao trong ChÝnh phñ c¸ch m¹ng Hung-ga-ri, nghÜa th¸ng S¸u 1848 ë Pa-ri, sau ®ã sang Anh sèng l­u vong, sau khi cuéc c¸ch m¹ng bÞ ®µn ¸p sèng l­u vong ë Thæ NhÜ Kú, mét trong nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o héi nh÷ng ng­êi l­u vong sau ®ã sang Ph¸p. - 29, 40. Ph¸p theo ph¸i Bl¨ng-ki ë Lu©n §«n; tham gia nhãm phiªu l­u B¸t-ti-a-ni (Batthy¸ny), Lai-«-s¬ (Lót-vÝch), b¸ t­íc (1809- bÌ ph¸i cña Vi-lÝch S¸p-p¬, bÞ hµnh quyÕt n¨m 1855 v× téi h×nh 1849) - nhµ ho¹t ®éng nhµ sù. - 115, 200, 230, 309, 547, 553, 555, 751. n­íc Hung-ga-ri, ®¹i diÖn cña c¸c nhãm tù do trong tÇng líp B¸c-t«n-®¬ (Barthold), Phri-®rÝch Vin-hem (1799-1858) - quý téc Hung-ga-ri; ®øng ®Çu ChÝnh phñ Hung-ga-ri (th¸ng Ba nhµ sö häc §øc. - 149. - th¸ng ChÝn 1848), thi hµnh ®­êng lèi tháa hiÖp víi chÕ ®é qu©n chñ ¸o; bÞ b¾n chÕt sau khi ®µn ¸p c¸ch m¹ng. - 665. Ban-d¾c (Banlzac), ¤-n«-rª §ê (1799-1850) - nhµ v¨n hiÖn thøc vÜ ®¹i Ph¸p. - 206-207. Bau-¬ (Bauer), Bru-n« (1809-1882) - nhµ triÕt häc duy t©m §øc, mét trong nh÷ng ®¹i biÓu næi tiÕng nhÊt cña ph¸i Hª-ghen * Ban-®i-a ( Bangya), I-a-nèt (1817-1868) - sÜ quan vµ lµ nhµ trÎ, phÇn tö cÊp tiÕn t­ s¶n, sau n¨m 1866 theo ph¸i tù do d©n b¸o Hung-ga-ri, tham gia cuéc c¸ch m¹ng 1848-1849 ë Hung- téc. - 35, 36, 64, 72-75, 83-86, 94, 129, 130, 470, 485, 520, 525, ga-ri; sau khi c¸ch m¹ng thÊt b¹i lµ ph¸i viªn cña C«-sót ë n­íc 546, 581-585, 606-610, 679, 812. ngoµi, ®ång thêi lµ mËt vô cña c¶nh s¸t, vÒ sau lÊy tªn lµ MÕch- mÐt-b©y vµo phôc vô trong qu©n ®éi Thæ NhÜ Kú vµ ho¹t ®éng Bau-¬ (Bauer), Ðt-ga (1820-1886) - nhµ chÝnh luËn §øc, theo nh­ mét ®iÖp viªn cña Thæ NhÜ Kú t¹i C¸p-ca-d¬. - 28, 29, 40, ph¸i Hª-ghen trÎ; sau c¸ch m¹ng 1848-1849 sang Anh sèng l­u 83, 92, 108, 111, 116-120, 202, 209, 215, 240-244, 248-258, 266, vong, sau khi ®­îc ©n x¸ n¨m 1861 lµ quan chøc Phæ, em cña 271, 272, 280, 290, 310-316, 319, 328, 395, 404, 447, 453, 507, Bru-n« Bau-¬. - 137, 470, 471, 608, 768-771, 804. 665, 676, 694, 718-722, 726, 741-746, 754, 755, 767-773, 835. Bau-¬ (Bauer), Hen-rÝch - nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong Ban-®i-ª-ra (Bandiera), hai anh em, At-ti-li-« (1810-1844) vµ trµo c«ng nh©n §øc, mét trong nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o Liªn ®oµn £-mi-li-« (1819-1844) - hai nhµ ho¹t ®éng trong phong trµo gi¶i nh÷ng ng­êi chÝnh nghÜa, uû viªn Ban chÊp hµnh trung ­¬ng phãng d©n téc I-ta-li-a, hai sÜ quan h¶i qu©n ¸o, héi viªn cña cña Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n, lµm nghÒ thî giµy; n¨m Héi "N­íc I-ta-li-a trÎ", bÞ tö h×nh v× ©m m­u ph¸t ®éng khëi
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1004 b¶n chØ dÉn tªn ng­êi b¶n chØ dÉn tªn ng­êi 1005 BÐc-m¬-b¾c (Bermbach), A-®«n-ph¬ (1821-1875) - luËt s­ ë 1851 l­u vong sang ¤-xt¬-r©y-li-a. - 662. Khuªn, ®¹i biÓu Quèc héi Phan-phuèc, thµnh viªn Liªn ®oµn Bay-e-r¬ (Bayer), I-«-Ðp Au-gu-xt¬ (1821-1864) - sÜ quan vµ nh÷ng ng­êi céng s¶n, nh©n chøng t¹i vô ¸n nh÷ng ng­êi céng lµ nhµ v¨n ¸o, trong thêi kú c¸ch m¹ng 1848-1849 lµ tham m­u s¶n ë Khuªn (1852), th«ng tin viªn cña M¸c; vÒ sau lµ ®¶ng viªn tr­ëng cña qu©n ®éi GuÕc-g©y; n¨m 1849, sau khi qu©n ®éi nµy ®¶ng tù do. - 19, 22, 121, 124, 216, 218, 230, 238, 632, 683, 708, ®Çu hµng, ®· bÞ b¾t lµm tï binh, bÞ kÕt ¸n tö h×nh nh­ng ®­îc 730. thay b»ng h×nh ph¹t giam ë ph¸o ®µi, n¨m 1850 ®­îc ©n x¸. - BÐc-na (Bernard), M¸c-tanh (1808-1883) - nhµ c¸ch m¹ng 765. Ph¸p, nhµ d©n chñ tiÓu t­ s¶n, mét trong nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o Bay-r¬n (Byron), Gioãc-gi¬ (1788 - 1824) - nhµ th¬ xuÊt s¾c héi c¸ch m¹ng bÝ mËt trong thêi kú nÒn Qu©n chñ th¸ng B¶y, ng­êi Anh, ®¹i biÓu cña chñ nghÜa l·ng m¹n c¸ch m¹ng. - 458. tÝch cùc tham gia cuéc c¸ch m¹ng 1848-1849; v× tham gia c¸c sù B¾c (Bach), A-lÕch-xan-®r¬ (1813-1884) – nhµ ho¹t ®éng nhµ kiÖn ngµy 13 th¸ng S¸u 1849 nªn bÞ kÕt ¸n l­u ®µy, ®Çu n¨m 50 n­íc ¸o, luËt s­, n¨m 1848 lµ bé tr­ëng t­ ph¸p, n¨m 1849- trèn sang Anh; n¨m 1859, sau khi ®­îc ©n x¸ ®· trë vÒ Tæ quèc. 1859 lµ bé tr­ëng néi vô.- 681. - 43. B¨m-bÐc-g¬ (Bamberger), Lót-vÝch (Lu-i) (1823-1899) - nhµ BÐc-na-®anh §¬ Xanh - Pi-e (Bernardin de Sain Pierre), Gi¾c chÝnh luËn vµ nhµ d©n chñ §øc, tham gia cuéc khëi nghÜa Ba- ¡ng-ri (1737-1814) - nhµ v¨n Ph¸p, ®¹i biÓu cña khuynh h­íng den-Pphan-x¬ n¨m 1849, sau ®ã sang sèng l­u vong ë Thôy SÜ, ®a c¶m; nhµ tù nhiªn häc vµ lµ nhµ du hµnh. - 468. Anh vµ Ph¸p; nh÷ng n¨m 60 l¹i trë vÒ §øc. - 300, 323, 747. BÐc-nai-x¬ (Bernays), C¸c-l¬ Lót-vÝch (1815-1879) - nhµ B¨m-bÐc-g¬ (Bamberger), Xi-m«n - chñ ng©n hµng ë Lu©n chÝnh luËn cÊp tiÕn §øc, n¨m 1844 tham gia ban biªn tËp b¸o §«n, cha cña Lót-vÝch B¨m-bÐc-g¬. - 279, 300, 307, 317, 325, cña nh÷ng ng­êi l­u vong §øc ë Pa-ri "Vorwärts", tê b¸o ®­îc 360, 853-855. xuÊt b¶n nhê sù tham gia trùc tiÕp cña M¸c; sau c¸ch m¹ng B¾t-l¬ (Butler), Xa-mu-en (1612-1680) - nhµ th¬ trµo phóng 1848-1849 sang Mü sèng l­u vong. - 748. Anh, t¸c gi¶ bµi th¬ "Gu-®i-bra-x¬". - 340. BÐc-ni (Berni), Phran-che-xc« (kho¶ng 1498-1535) - nhµ th¬ BÐc-ghen-rèt (Bergenroth), Gu-xt¸p A-®«n-ph¬ (1813-1869) - I-ta-li-a, næi tiÕng víi t­ c¸ch lµ t¸c gi¶ c¶i biªn tr­êng ca cña nhµ sö häc vµ nhµ chÝnh luËn §øc, nhµ d©n chñ tiÓu t­ s¶n, B«i-¸c-®« "R«-l¨ng si t×nh". - 119. tham gia cuéc c¸ch m¹ng 1848-1849, n¨m 1850 ra n­íc ngoµi BÐc-ni-ª (Bernier), Phr¨ng-xoa (1625-1688) - b¸c sÜ ng­êi sèng l­u vong. - 609. Ph¸p, nhµ du hµnh vµ nhµ v¨n. - 338-340, 347. BÐc-h¸c (Bernhardt) - nhµ d©n chñ tiÓu t­ s¶n §øc, sèng l­u BÐc-ri (Berry), S¸c-l¬ PhÐc-®i-n¨ng, c«ng t­íc (1778-1820) - vong ë Mü; mét trong nh÷ng biªn tËp viªn cña b¸o "Neue Zeit" ch¸u cña vua Ph¸p Lu-i XVIII. - 533. xuÊt b¶n ë Niu Oãc. - 597-598. BÐc-tanh (Bertin), Lu-i Ma-ri ¸c-m¨ng (1801-1854) - nhµ
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1006 b¶n chØ dÉn tªn ng­êi b¶n chØ dÉn tªn ng­êi 1007 phóng mang tÝnh chÝnh trÞ. - 534. b¸o Ph¸p, theo ph¸i Oãc-lª-¨ng; nh÷ng n¨m 1841-1854 lµ ng­êi xuÊt b¶n b¸o "Journal des DÐbats". - 57-58, 340. BÕch-c¬ (Becker), Au-gu-xt¬ (1814-1871) - nhµ chÝnh luËn §øc, thµnh viªn Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi chÝnh nghÜa ë Thôy SÜ, Bem (Bem), Gi«-dÐp (1795-1850) - t­íng Ba Lan, nhµ ho¹t ng­êi ñng hé Vai-tlinh; tham gia cuéc c¸ch m¹ng n¨m 1848- ®éng trong phong trµo gi¶i phãng d©n téc, tham gia cuéc khëi 1849 ë §øc; n¨m 1853 l­u vong sang Mü, t¹i ®©y ®· céng t¸c víi nghÜa nh÷ng n¨m 1830-1831; n¨m 1848 tham gia cuéc ®Êu c¸c b¸o d©n chñ. - 142. tranh c¸ch m¹ng ë Viªn; mét trong nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o ®éi BÕch-c¬ (Becker), HÐc-man Hen-rÝch (1820-1885) - luËt s­ qu©n c¸ch m¹ng ë Hung-ga-ri; sau ®ã phôc håi trong qu©n ®éi vµ nhµ chÝnh luËn §øc, tõ n¨m 1850 lµ thµnh viªn Liªn ®oµn Thæ NhÜ Kú. - 765. nh÷ng ng­êi céng s¶n, mét trong nh÷ng bÞ c¸o t¹i vô ¸n nh÷ng Ben-luyn, §¬-xem VÝch-to, Clèt VÝch-to Pª-ranh, c«ng t­íc §¬ ng­êi céng s¶n ë Khuªn (1852), bÞ kÕt ¸n n¨m n¨m tï; vÒ sau Ben-luyn. theo ph¸i tù do - d©n téc. - 19, 214, 226-230, 256, 261, 493, 537, Ben-nÝch-xen (Bennigsen), Lª-vin ¸p-gu-xt¬ Tª-«-phin (Lª- 620-622, 633, 639, 687, 708-710, 735-737, 832, 841-843, 848. «ng-chi Lª-«ng-chi-ª-vÝch) (1745-1826) - t­íng phôc vô cho BÕch-c¬ (Becker), I-«-han Phi-lÝp (1809-1886) - c«ng nh©n Nga, ng­êi gèc Ha-n«-v¬, tham gia vô m­u s¸t P«n I; tham gia lµm bµn ch¶i, tham gia phong trµo d©n chñ nh÷ng n¨m 30-40 ë c¸c cuéc chiÕn tranh chèng n­íc Ph¸p Na-p«-lª-«ng, n¨m 1807 §øc vµ Thôy SÜ; tham gia víi t­ c¸ch lµ sÜ quan qu©n ®éi Thôy lµ tæng t­ lÖnh, trong cuéc chiÕn tranh vÖ quèc n¨m 1812 lµ SÜ vµo cuéc chiÕn tranh chèng §ång minh ®Æc biÖt; nhµ ho¹t tæng tham m­u tr­ëng qu©n ®éi Nga. - 734. ®éng tÝch cùc cña cuéc c¸ch m¹ng 1848-1849; trong thêi kú cuéc Ben-phin-®¬ (Belffield), Giªm-x¬ - mét trong nh÷ng ng­êi khëi nghÜa Ba-®en-Pphan-x¬ chØ huy ®éi qu©n binh Ba-®en; b¹n cña M¸c vµ ¡ng-ghen ë Man-se-xt¬. - 221. sau c¸ch m¹ng 1848-1849 chuyÓn sang lËp tr­êng chñ nghÜa Bª-c¬n (Bacon), Phren-xÝt, nam t­íc Vª-ru-lam (1561-1626) céng s¶n v« s¶n; trong nh÷ng n¨m 60 lµ ng­êi tÝch cùc ho¹t - nhµ triÕt häc lçi l¹c Anh, thñy tæ cña chñ nghÜa duy vËt Anh; ®éng trong Quèc tÕ I, tham dù tÊt c¶ c¸c cuéc häp cña Quèc tÕ I; nhµ tù nhiªn häc, nhµ sö häc. - 814. b¹n vµ b¹n chiÕn ®Êu cña M¸c vµ ¡ng-ghen. - 525. Bª-®« (Bedeau), Ma-ri An-ph«ng-x¬ (1804-1863) - t­íng vµ BÕch-c¬ (Becker), M¸c-x¬ Gi«-dÐp (chÕt n¨m 1896) - kü s­ nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Ph¸p, thuéc ph¸i céng hßa t­ s¶n «n vïng Ranh, nhµ d©n chñ tiÓu t­ s¶n; tham gia cuéc khëi nghÜa hoµ; nh÷ng n¨m 30-40 tham gia x©m l­îc An-giª-ri; trong thêi Ba-®en - Pphan-x¬ n¨m 1849, sau khi khëi nghÜa thÊt b¹i sèng kú nÒn céng hßa thø hai lµ phã chñ tÞch Quèc héi lËp hiÕn vµ l­u vong ë Thôy SÜ, sau ®ã ë Mü. - 667, 751. Quèc héi lËp ph¸p, sau cuéc chÝnh biÕn ngµy 2 th¸ng Ch¹p 1851 BÕch-c¬-man (Beckmann) ®Çu nh÷ng n¨m 50 thÕ kû XIX lµ bÞ trôc xuÊt khái n­íc Ph¸p. - 201, 202. gi¸n ®iÖp cña c¶nh s¸t Phæ ë Pa-ri, phãng viªn ë Pa-ri cña b¸o Bª-r¨ng-giª (BÐranger), Pi-e Gi¨ng (1780-1857) - nhµ th¬ - "Kölnische Zeitung". - 193-194. nhµ d©n chñ næi tiÕng cña Ph¸p, t¸c gi¶ c¸c t¸c phÈm trµo BÕch-c¬-man (Beckmann) - vî cña BÕch-c¬-man. - 193-194.
nguon tai.lieu . vn
Chính trị học Báo chí - Truyền thông Xã hội học Giáo dục học Tâm lý học Lịch sử - Văn hoá Triết học Ngôn ngữ học Thư viện thông tin Văn học nước ngoài Ngư nghiệp Hành chính - Pháp luật Địa lý - Địa danh Văn học Việt nam Lịch sử Đảng CNXH - KH Tư Tưởng HCM Ngụ ngôn - Cổ tích Ca dao - Tục ngữ Hoá học Sinh học Y khoa - Dược Kinh tế học