1. Trang Chủ
  2. Triết học
  3. [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 28 phần 7

[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 28 phần 7

Chủ nghĩa tư bản có thể tạo ra sự tăng trưởng cao bởi nhà tư bản có thể, và có ý muốn, tái đầu tư lợi nhuận vào các công nghệ và thiết bị tư bản mới. Marx coi tầng lớp tư bản là tầng lớp cách mạng nhất trong lịch sử, bởi họ thưởng xuyên cải tiến công cụ sản xuất. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 766 ¡ng-ghen göi V©y-®¬-mai-¬, 12 th¸ng t­ 1853 M¸c göi Clót-x¬, 17 th¸ng t­ 1853 767 3* - Xi-b×-u 2* - Lu-i-da V©y-®¬-mai-¬ 738 ®Ëp tan .

Thể loại Tài liệu miễn phí Triết học

Số trang 64

Ngày tạo 8/29/2018 8:26:42 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx -... (.pdf)

Xem mẫu

  1. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 766 ¡ng-ghen göi V©y-®¬-mai-¬, 12 th¸ng t­ 1853 M¸c göi Clót-x¬, 17 th¸ng t­ 1853 767 3* - Xi-b×-u 2* - Lu-i-da V©y-®¬-mai-¬ 738 ®Ëp tan . Cßn cha §em-bin-xki th× ®¬n gi¶n lµ mét kÎ m¬ méng vµ lµ kÎ kho¸c l¸c, mét ng­êi du kÝch ®· t­ëng t­îng r»ng «ng ta cã sø mÖnh lµm thèng so¸i trong mét cuéc chiÕn tranh lín vµ ®· t¹o ra mäi ®iÒu ng«ng cuång. QuyÓn s¸ch cña XmÝt vµ cuéc hµnh qu©n Ba Lan n¨m 18311* ®· kÓ nh÷ng ®iÒu thó vÞ vÒ «ng ta. Nh©n tiÖn, b¹n cã thÓ m« t¶ v¾n t¾t cho t«i c¸c c«ng sù ë Khuªn vµ vÏ mét sè b¶n vÏ theo trÝ nhí, ®¬n thuÇn lµ nh÷ng b¶n ph¸c th¶o vÒ ®¹i thÓ ®­îc kh«ng. NÕu t«i kh«ng lÇm th× thµnh luü chÝnh cã c¸c ph¸o ®µi, cßn c¸c ®ån bèt th× ®­îc x©y dùng theo hÖ thèng M«ng-ta-l¨m-be; trong thùc tÕ cã ph¶i nh­ vËy kh«ng vµ cã bao nhiªu? B¹n cã thÓ dïng ®ñ thø thuËt ng÷ x©y dùng c«ng sù, ë ®©y t«i cã nh÷ng s¸ch tra cøu vµ b¶n vÏ tèt. B¹n cã biÕt thªm nh÷ng chi tiÕt nµo ®ã vÒ c¸c ph¸o ®µi Phæ hay kh«ng? T«i biÕt mét Ýt vÒ C«-blen-tx¬ (chÝ Ýt lµ £-ren-br©y-stai- n¬) vµ ®· thÊy b×nh ®å Ma-in-x¬. §iÒu t«i ®Æc biÖt muèn biÕt lµ ë §øc ®· x©y dùng c¸c c«ng tr×nh M«ng-ta-l¨m-be nh­ thÕ nµo. Víi c¸ch gi÷ bÝ mËt cña Phæ th× kh«ng thÓ biÕt ®­îc g× vÒ ®iÒu nµy. B¹n h·y biªn th­ nhanh lªn nhÐ vµ chuyÓn lêi chµo ch©n thµnh cña t«i ®Õn quý phu nh©n2* vµ Clót-x¬. Ph. ¨ng-ghen cña b¹n C«ng bè toµn v¨n lÇn ®Çu b»ng tiÕng Nga In theo b¶n viÕt tay trong C. M¸c vµ Ph. ¨ng-ghen, Toµn tËp, Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt, t. XXV, 1934 1* Ph. XmÝt. "LÞch sö cuéc khëi nghÜa vµ cuéc chiÕn tranh Ba Lan n¨m 1830 vµ 1831"
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 768 M¸c göi Clót-x¬, 17 th¸ng t­ 1853 M¸c göi Clót-x¬, 17 th¸ng t­ 1853 769 Êy ®· ph¸t hiÖn thÊy trªn b¸o chÝ Mü. TiÕc thay, ®¶ng chóng ta rÊt nghÌo. T«i sÏ cßn liªn hÖ víi viªn cùu trung uý StÐp-phen, nguyªn lµ nh©n chøng bµo ch÷a t¹i phiªn toµ ë Khuªn, hiÖn nay 43 lµ gi¸o viªn ë ngo¹i « Lu©n §«n. ¤ng Êy cã nhiÒu th× giê rçi h¬n M¸c göi A-®«n-ph¬ Clót-x¬739 c¶ vµ rÊt n¨ng næ. - Pi-p¬ vÉn ch­a viÕt xong nh÷ng bµi mµ b¹n ®Ò nghÞ cËu Êy viÕt, v× vËy cho ®Õn nay b¹n vÉn ch­a nhËn ë Oa-sinh-t¬n ®­îc741... [Lu©n §«n, 17 th¸ng T­ 1853] Cßn vÒ chuyÖn HiÕc-s¬1* , th× ®· lËp tøc göi ®i lêi tuyªn bè2* th«ng qua ¡ng-ghen, göi cho ¡ng-ghen, lêi tuyªn bè nµy v.v. vµ ... H«m nay t«i nhËn ®­îc tõ Niu Oãc n¨m sè ®Çu1*, t«i kh«ng v.v.. ViÖc B[an-®i-a] trë nªn kh«ng trong s¹ch, t«i ®­îc biÕt râ biÕt do V©y-®¬-mai-¬ hay Ken-n¬ göi. Nhê b¹n mµ t«i ®· biÕt c¸ch ®©y h¬n nöa n¨m, nh­ng t«i chØ c¾t ®øt liªn hÖ víi g· nµy ®a sè c¸c sè b¸o. Ýt ra ®ã lµ mét tê b¸o ®øng ®¾n, ®©y lµ mét sau khi con lõa ®ã ®· t¹o cho t«i kh¶ n¨ng biÕt ®­îc tÊt c¶ c¸c ®iÒu hiÕm thÊy ë Mü, vµ h¬n n÷a lµ mét tê b¸o c«ng nh©n. mèi quan hÖ cña «ng ta, ®· giao tËn tay t«i nh÷ng giÊy tê thanh Nh­ng mÆt kh¸c, t«i kh«ng thÓ nãi r»ng t«i rÊt thÝch sù cÇu kú minh cho t«i vµ v¹ch trÇn «ng ta vµ, nãi chung, sau khi «ng ta huyªn thuyªn qu¸ møc cña «ng chñ bót vÒ "c¸c vÊn ®Ò c¸ nh©n" ®· bÞ t«i chi phèi. C¸ch ®©y mÊy th¸ng t«i ®· tèng cæ «ng ta ra ®ång thêi lµ vÊn ®Ò ®¶ng, sù chÊt ph¸c vµ ng©y th¬ gi¶ t¹o cña cöa ë nhµ Xª-me-r¬. «ng ta, tÝnh chÊt trÞnh träng kiÓu kinh th¸nh cña «ng ta. Nh­ng Sù nghi ngê cña t«i ®èi víi Vi-lÝch chØ ®­îc kh¼ng ®Þnh bëi cÇn ®èi xö thùc sù cÇu thÞ ®èi víi tê b¸o. T«i thÝch h¬n c¶ lµ lêi nh÷ng b­íc tiÕp theo. Tr­íc hÕt, t«i biÕt r»ng «ng ta vµ Kin-ken nãi ®Çu cña V[©y-®¬-mai-¬] viÕt cho bµi "Kh¸i luËn vÒ kinh tÕ" cña «ng740. ThÕ lµ tèt. ë ®©y t«i ®· liªn hÖ víi ng­êi cña chóng ®· tr¶ tiÒn cho HiÕc-s¬ b»ng tiÒn cña c¸ch m¹ng vµ ®ang tiÕp tôc tr¶ tiÒn cho «ng ta! Sau ®ã, trong thêi gian xö ¸n ë Khuªn, Ýt ta; §ron-ke vµ Pi-p¬, nh­ t«i c¶m thÊy, ®· göi ®i mét sè thø. T«i sÏ nãi chuyÖn víi Gi«n-x¬. Nh­ng nãi chung, viÖc céng t¸c l©u sau khi phiªn toµ b¾t ®Çu, Vi-lÝch ®· khoe víi Phl¬-ri («ng kh«ng thËt ®¬n gi¶n l¾m. B¶n th©n t«i bËn c«ng viÖc tói bôi, nµy l¹i kÓ ®iÒu ®ã cho I-man) r»ng «ng ta cã bøc th­ cña t«i, cßn nh÷ng ng­êi kh¸c th× tiÕc thay, kinh nghiÖm cña qu¸ khø nghÜa lµ bøc th­ göi tõ Man-se-xt¬ ghi ®Þa chØ göi cho Ban-®i- cßn lµm hä h¬i sî. T×nh h×nh cña Lu-pu-x¬2* rÊt xÊu. Õch-ca-ri- a. Lóc ®ã t«i ®ßi B[an-®i-a] tr¶ lêi. ¤ng ta tuyªn bè s½n sµng ®èi ót buéc ph¶i ®¹p m¸y kh©u tõ 5 giê s¸ng ®Õn 8 giê tèi vµ m¾c chÊt víi Phl¬-ri. Khi I-man ®· th«ng b¸o cho Phl¬-ri vÒ ®iÒu bÖnh lao mét c¸ch nguy hiÓm. Trong toµn bé thêi gian ngåi ë v¨n nµy theo sù ñy nhiÖm cña t«i, «ng ta phñ nhËn viÖc ®ã. Nh­ vËy, phßng, ¨ng-ghen hoµn toµn say mª víi c«ng viÖc nghiªn cøu vµ cã lÏ vÉn cßn tøc vÒ nh÷ng chuyÖn moi mãc ®èi víi anh Êy mµ anh 1* Xem tËp nµy, tr.313-315. 1* §©y lµ nãi b¸o "Die Reform" 2* C. M¸c. "Nh÷ng lêi tù thó cña HiÕc-s¬". 2* - Vin-hem V«n-ph¬
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 770 M¸c göi Clót-x¬, 26 th¸ng t­ 1853 M¸c göi Clót-x¬, 26 th¸ng t­ 1853 771 lóc ®ã Vi-lÝch vÉn cã quan hÖ ®¸ng chª tr¸ch víi HiÕc-s¬. ¤ng ta lÆp ®i lÆp l¹i t¹i mét trong nh÷ng héi tr­êng cña Tr­êng ®¹i häc biÕt r»ng HiÕc-s¬ cã quan hÖ ®¸ng chª tr¸ch víi Gr©y-ph¬ vµ tæng hîp Lu©n §«n, tr­íc c«ng chóng Lu©n §«n, nh÷ng bµi r»ng «ng b¹n Phl¬-ri cña «ng ta lµ mét tªn gi¸n ®iÖp. ¤ng ta ®· gi¶ng cò rÝch cña m×nh vÒ nghÖ thuËt C¬ §èc gi¸o thêi trung cæ. ¤ng ta gi¶ng nh÷ng bµi Êy kh«ng lÊy tiÒn. kh«ng c«ng, víi hy nhËn bøc th­ cña t«i th«ng qua nh÷ng g· Êy. "Nh©n vËt dòng c¶m vµ cã ®øc h¹nh", - nh©n tiÖn xin nãi qua, ®èi víi «ng ta, väng chui vµo Tr­êng ®¹i häc tæng hîp Lu©n §«n lµm gi¸o s­ mü häc. ¤ng ta gi¶ng bµi b»ng thø tiÕng Anh ®¸ng ghÐt, theo mãn ¨n vµ thøc uèng cho kh«ng lµ môc ®Ých cao nhÊt, - muèn bµi ®· viÕt s½n. Lóc b¾t ®Çu gi¶ng, «ng ta ®­îc vç tay hoan ®Æt bÉy b¾t t«i vµ víi môc ®Ých ®ã ®· bµy ra nh÷ng ©m m­u bÈn thØu víi bän chØ ®iÓm c¶nh s¸t. nghªnh, trong qu¸ tr×nh gi¶ng bµi «ng ta hoµn toµn bÞ ®æ vì, thµnh thö ngay c¶ nh÷ng ng­êi vç tay thuª ®­îc ®Æc biÖt mêi Qu¶ thËt, «ng ta ®· cö H[iÕc-s¬] ®Õn Khuªn. Qu¶ thËt, sau tíi trong sè nh÷ng kÎ thùc lîi duy mü Do Th¸i còng kh«ng n©ng nµy t«i ®­îc biÕt r»ng HiÕc-s¬ ®· ë Khuªn. Nh­ng v× sao «ng ta ®ì næi «ng ta. Ðt-ga Bau-¬ cã mÆt ë ®ã - K[in-ken] gi¶ng bµi cö H[iÕc-s¬] ®Õn ®ã vµ «ng ta lµm viÖc ®ã lóc nµo? Thø nhÊt, lóc ®Çu tiªn cña m×nh vµo thø ba tr­íc, - ®· kÓ cho t«i nghe tØ mØ ®· qu¸ muén. 2) Sau khi b¶n th©n c¶nh s¸t ë Khuªn ®· v¹ch ®iÒu nµy. Theo lêi cËu Êy, Kin-ken tuy rÊt xÊc x­îc nh­ng thùc trÇn ng­êi b¹n Phl¬-ri cña «ng ta. 3) Sau khi b¶n th©n «ng ta ®· b¾t ®Çu g©y sù ngê vùc vµ víi cö chØ ®ãng kÞch ®ã, muèn kh«i tÕ tr«ng cã vÎ hÕt søc th¶m h¹i... phôc danh dù cña m×nh lµ "nh©n vËt cao th­îng vµ cã ®øc h¹nh". ChÝnh HiÕc-s¬ sau khi trë vÒ ®· h×nh dung sù viÖc Êy V¨n b¶n l­u gi÷ ®­îc c«ng bè toµn In theo b¶n viÕt tay bøc th­ cña nh­ thÕ nµy... v¨n lÇn ®Çu Clót-x¬ göi V©y-®¬-mai-¬ ngµy 3 th¸ng N¨m 1853 Rai-sen-b¸c cïng víi gia ®×nh, trung uý Sim-men-phen-nÝch Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc "s¸ng suèt" cïng víi vî vµ 1 000 p. xt. gia tµi cña m×nh do Bruy- ninh ®Ó l¹i, cuèi cïng lµ häa sÜ Sm«n-x¬ h«m nay ®· ®¸p tµu ®i Mü. Chóc th­îng lé b×nh an! ChØ riªng Lu-pu-x¬ khèn khæ, do viÖc ch¹y trèn cña Rai-sen-b¸c mµ mÊt nh÷ng buæi d¹y cuèi 44 cïng. §èi víi anh Êy, ®iÒu ®ã rÊt tåi tÖ. V× r»ng anh Êy kh«ng ph¶i lµ Kin-ken. Anh Êy kh«ng biÕt quþ luþ tr­íc nh÷ng ng­êi M¸c göi A-®«n-ph¬ Clót-x¬ t­ s¶n nh­ vÞ "tæng thèng cña n­íc céng hoµ §øc" sau nµy vµ ë Oa-sinh-t¬n "phu nh©n cña «ng ta"1* vÉn lµm, nh÷ng ng­êi nµy lµ nh÷ng kÎ xu nÞnh, kÎ ¨n chùc vµ kÎ tinh ma chuyªn nghiÖp. Gèt-phrÝt ngät ngµo [Lu©n §«n, 26 th¸ng T­ 1853] ®· len ®­îc vµo nh÷ng lÜnh vùc cao c¶ khiÕn «ng ta ®­îc phÐp Clót-x¬ th©n mÕn! B¹n ¾t ®· nhËn cña t«i ba th­ råi742. T«i göi kÌm theo ®©y 1* - I-«-han Kin-ken
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 772 M¸c göi V©y-®¬-mai-¬, 26 th¸ng t­ 1853 M¸c göi V©y-®¬-mai-¬, 26 th¸ng t­ 1853 773 sè b¸o "People's Paper" cña Gi«n-x¬, cã bµi viÕt cña "Mét ng­êi Anh"1* chèng b¸o "Times"743. NÕu "V¹ch trÇn vô ¸n ë Khuªn"2* vÉn ch­a ®­îc in thµnh 45 s¸ch hoÆc nÕu b¸o "Neu-England-Zeitung" ch­a ®¨ng nã M¸c göi I-«-xÝp V©y-®¬-mai-¬ "kh«ng c«ng" d­íi d¹ng nh­ vËy, th× b¹n h·y bá viÖc ®ã ®i, v× ë Niu Oãc giê ®©y ®· muén råi. Vi-lÝch ®· viÕt cho HÐc-xen (ng­êi Nga) r»ng tÊt c¶ mäi [Lu©n §«n], 26 th¸ng T­ 1853 chuyÖn ®Òu diÔn ra "rÊt tèt", r»ng «ng ta ®· ®¹t ®­îc nh÷ng 28, Deanstreet, Soho "kÕt qu¶ lín" l¾m vµ s¾p trë vÒ. V©y-®¬-mai-¬ th©n mÕn! Han-x¬ ch¾c l¹i dÝnh lÝu vµo chuyÖn BÐc-lin3*. ¤ng ta, víi t­ c¸ch lµ tay sai cña Vi-lÝch - Kin-ken, tÊt nhiªn, cã nh÷ng lêi Ngµy 21 th¸ng T­ t«i nhËn ®­îc bøc th­ nÆc danh ng¾n kÌm tuyªn bè cò vµ nh÷ng ®¬n thuèc c¸ch m¹ng. Ngoµi ra, nh÷ng vÜ theo d­íi ®©y. Nh÷ng «ng chñ cña c¸c qu¸n r­îu d©n chñ Síc- nh©n ®ã ®· dù ®Þnh ®Ó «ng ta lµm t­ lÖnh cña BÐc-lin. t¬-n¬ vµ Guª-rinh-g¬ còng ®· nhËn ®­îc mét bøc th­ nÆc danh nh­ vËy. T«i ®· thÈm tra nh÷ng sù kiÖn nªu trong bøc th­ ®ã. Nh÷ng ng­êi së t¹i theo L¬-®ruy - R«-lanh xÊu hæ vÒ lêi kªu T«i cho r»ng (Síc-t¬-n¬ vµ G[uª-rinh-g¬] b¹n cã thÓ nªu tªn) gäi cña Ru-g¬ mµ chóng t«i ®· th«ng b¸o cho hä. Kh«ng thÓ cã b¹n cÇn ph¶i ®¨ng c¸i ®ã víi mét vµi nhËn xÐt më ®Çu, chØ ra chuyÖn L¬-®ruy cho phÐp Ru-g¬ c«ng bè bøc th­ nhôc nh· ®ã; r»ng tin tøc lµ do b¹n nhËn ®­îc tõ Lu©n §«n. C¸c «ng Sti-b¬ Ru-g¬ ®· moi ë L¬-®ruy bøc th­ Êy th«ng qua mét ng­êi vµ G«n-hai-m¬ ®ang ë ®©y ®Ó "lµm trung gian" gi÷a vô ©m m­u nguyªn lµ luËt s­ ë Pphan-x¬ vµ nguyªn lµ tay sai cña L¬-®ruy, thuèc sóng ®¸ng ngê cña C«-sót vµ BÐc-lin744. Qua nh÷ng ®iÒu cùu nghÞ sÜ Xa-vu-ª cña Ph¸p, tr­íc kia lµ ng­êi bu«n b¸n tÝnh sau ®©y, b¹n thÊy HiÕc-s¬ "buån phiÒn" tiÕp tôc vÉn lµ "n¹n tõ tiÕng §øc. Dï thÕ nµo ®i n÷a, L¬-®ruy b©y giê ®· r¬i xuèng nh©n cña ho¹t ®éng gi¸n ®iÖp"1* ®Õn møc nµo. MiÔn lµ tªn v« l¹i thÊp h¬n bÊt cø lóc nµo. nµy ®õng cã g©y ra nh÷ng n¹n nh©n míi ë BÐc-lin! T«i nghÜ C. M. cña b¹n r»ng ë Mü «ng ta ®· bÞ b­¬u ®Çu vì tr¸n trong chuyÖn nµy. C¸i göi kÌm d­íi ®©y t«i ®ång thêi göi cho b¹n lÉn cho Clót-x¬. TÊt C«ng bè toµn v¨n lÇn ®Çu b»ng tiÕng In theo b¶n viÕt tay c¶ chóng t«i rÊt thÝch hai bµi cña b¹n trªn b¸o "Reform"2*. B¹n Nga trong C. M¸c vµ Ph. ¨ng-ghen, Toµn Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc tËp, xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt, t. XXV, 1934 h·y cè g¾ng lµm thÕ nµo ®Ó Ken-n¬ kh«ng bãc lét b¹n b»ng c¸ch kh«ng trao cho b¹n phÇn ¶nh h­ëng chÝnh trÞ xøng ®¸ng. Nh­ 1* - Ri-sít 1* - ¸m chØ mØa mai bµi cña HiÕc-s¬ "Nh÷ng n¹n nh©n cña ho¹t ®éng gi¸n ®iÖp" 2* C. M¸c. "V¹ch trÇn vô ¸n nh÷ng ng­êi céng s¶n ë Khuªn" 2* I. V©y-®¬-mai-¬. "Kh¸i luËn kinh tÕ chÝnh trÞ häc" (bµi 1 vµ 2) 3* Xem tËp nµy, tr. 319.
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 774 M¸c göi Clót-x¬, kho¶ng 14 th¸ng s¸u 1853 M¸c göi Clót-x¬, kho¶ng 14 th¸ng s¸u 1853 775 vËy, bøc th­ ®­a tíi cho Síc-t¬-n¬ vµ nh÷ng ng­êi kh¸c cã néi céng s¶n lÉn nh÷ng sù kh¸c biÖt giai cÊp ®¸ng ghÐt, - nªn theo dung nguyªn v¨n nh­ sau: ý t«i, cßn ch­a muén nÕu c«ng bè trªn b¸o "Reform" bøc th­ cña Ðc-ne-xt¬ Gi«n-x¬ göi cho b¹n745. "Lu©n §«n, 21 th¸ng T­ 1853 Th«ng b¸o Võa råi viªn cè vÊn c¶nh s¸t Sti-b¬ vµ trung uý c¶nh s¸t ng­êi Do Th¸i G«n- C«ng bè lÇn ®Çu b»ng tiÕng Nga trong In theo b¶n viÕt tay hai-m¬ ®Õn ®©y, c¶ hai ®Òu tõ BÐc-lin. C. M¸c vµ Ph. ¨ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc §Æc ®iÓm nhËn d¹ng b¶n lÇn thø nhÊt, t. XXV, 1934 Sti-b¬: Ng­êi Do Th¸i G«n-hai-m¬: ChiÒu cao trung b×nh (gÇn 5 phót) (gÇn 6 phót) Tãc: ®en, ng¾n §en, ng¾n Ria mÐp: nh­ trªn Nh­ trªn Mµu da mÆt: vµng, t¸i MÆt vµng, h¬i phï 46 MÆc quÇn chËt mµu thÉm, ¸o kho¸c MÆc quÇn ®en, ¸o kho¸c vµng nh¹t, M¸c göi A-®«n-ph¬ Clót-x¬746 xanh, ®éi mò mÒm vµ ®eo kÝnh. mò ®en. ë Oa-sinh-t¬n NB1*. C¶ hai lu«n lu«n ®i víi nhau, ®i kÌm hai ng­êi nµy cã: nh©n viªn th­¬ng nghiÖp tõ H¨m-buèc tªn lµ HiÕc-s¬, vµ ng­êi tr­íc ®©y nhËn göi b­u kiÖn tªn lµ He-rinh, cïng quª víi Vi-lÝch. [Lu©n §«n, kho¶ng 14 th¸ng S¸u 1853] H«m nay Sti-b¬ vµ G«n-hai-m¬ ®· tæ chøc cuéc héi ý víi Ban-®i-a. H»ng ngµy ... MÆt kh¸c, cÇn ph¶i tr¶ lêi747, vµ nh÷ng ng­êi thø ba cã thÓ tõ 11 ®Õn 3 giê, S[ti-b¬] hoÆc G[«n-hai-m¬] th­êng xuyªn lui tíi ®¹i sø qu¸n Phæ". lµm viÖc ®ã tèt h¬n c¶. Trong tr­êng hîp nµy, b¹n hoµn toµn H«m nay, b¸o "Times" b¸o tin Sti-b¬ vµ G«n-hai-m¬ cã mÆt ë kh«ng ®­îc ngÇn ng¹i ®Ò cËp mét Ýt ®Õn quan hÖ c¸ nh©n vµ ®©y. truyÒn ®¹t cho "tÝnh chÊt" d©n chñ th« lç mét sè "giai tho¹i" s¾c Göi lêi chµo ch©n thµnh ®Õn b¹n vµ quý phu nh©n. s¶o748... C. M¸c cña b¹n VÒ b¸o "Reform" t«i khuyªn c¸c b¹n, ngoµi sù kh«n ngoan ra, cÇn cã mét sù b×nh tÜnh ®Æc biÖt. T«i kh«ng quan t©m ®Õn kÎ V× trªn b¸o "Volk" cña m×nh tªn hÒ Hai-n¬-txen l¹i l¸o x­îc phi-li-xtanh lµm bé th«ng minh nµy1*, ng­êi mµ ë HÐt-xen, - viÖn dÉn "ph¸i HiÕn ch­¬ng" mµ «ng ta cho lµ chØ ®ßi quyÒn bÇu mµ HÐt-xen lµ thÕ giíi cña «ng ta, - chØ lµ ®¹i biÓu cña cö phæ th«ng, mµ hoµn toµn kh«ng quan t©m ®Õn nh÷ng ng­êi ng­êi s¸ng t¹o ra c¸i thÕ giíi ®ã cña m×nh - ng­êi b×nh th­êng 1* - Nota bene - chó ý 1* - Ken-n¬
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 776 M¸c göi Clót-x¬, 15 th¸ng chÝn 1853 M¸c göi Clót-x¬, 15 th¸ng chÝn 1853 777 HÐt-xen, cßn b©y giê ®©y th× «ng ta lµm ra vÎ lµ lu«n lu«n ®ãng c«ng d©n Slª-g¬ ®Æt ra tr­íc «ng ta. Nh­ng c«ng d©n M¸c ph¶i vai ng­êi ®¹i biÓu cña giai cÊp v« s¶n "trªn c¬ së duy vËt". KÎ v« "tõ bá c¸c c©u nãi trõu t­îng cña m×nh" vµ ph¶i viÕt nh­ tÊt c¶ tÝch sù hay c­êi g»n ®ã, kÎ dïng nh÷ng danh ng«n cña X«-l«- nh÷ng ng­êi kh¸c, v.v.. C«ng d©n Slª-g¬ dòng c¶m còng ®ång m« ®Ó "nhÊn m¹nh" sù kh«n ngoan vµ sù chÝn ch¾n ®éc ®¸o cña thêi viÕt cho Pi-g¬ r»ng anh nµy chØ kh«ng ®­îc tÊn c«ng (anh ta th­êng xuyªn xãa toÑt ®iÒu nµy ë Pi-p¬) vµo c¸c c«ng d©n Ru- m×nh ®èi lËp víi nh÷ng ®¶ng ®ang v­ît ra ngoµi khu«n khæ c¸i ®­îc phÐp, chó thÝch ®iÓn h×nh ®ã ®èi víi "c¸c th­ tÝn cña H©y- g¬ vµ Hai-n¬-xten, v× "bé phËn ®éc gi¶ ­u tó" ®äc b¸o cña «ng ta d¬", - c¸i g· nµy tÊt nhiªn kh«ng lµm t«i quan t©m vµ g©y cho (tõ ®ã cã thÓ kÕt luËn nh÷ng ng­êi cßn l¹i nh­ thÕ nµo) lµ t«i sù ghª tëm. Nh­ng c¸c b¹n ®· gióp thµnh lËp tê b¸o. Nã ra nh÷ng ng­êi theo Hai-n¬-xten, vµ b¸o "Neu-England-Zeitung" m¾t ë Niu Oãc. Mét nöa n­íc §øc ®Õn cuéc triÓn l·m ë Niu nhÊt ®Þnh do giíi ®éc gi¶ cña b¸o "Janus" kÕ thõa (nguyªn v¨n Oãc749. ë chç c¸c b¹n, t¹i Niu Oãc, kh«ng cã mét tê b¸o nµo lµ nh­ vËy). ¤i ng­êi c«ng d©n vÜ ®¹i Slª-g¬! ¤i P«m-pª v« cïng kh¸c. V× vËy, nÕu tõ bá Ken-n¬ vµ tê b¸o cña anh Êy th× cã phi vÜ ®¹i! ThÕ nh­ng t«i ®· khuyªn Pi-p¬ viÕt tiÕp cho Slª-g¬. chÝnh trÞ hay kh«ng? C¸c b¹n cã lÏ thËm chÝ sÏ tá ra nh· nhÆn §éng c¬ hÕt søc ®¬n gi¶n. Khi chóng ta viÕt cho hä, chóng ta ®èi víi nh÷ng g· Êy. C¸c b¹n h·y gi¶ vê lµ ng©y th¬ vµ h·y tiÕp kh«ng gióp ®ì cho kÎ thï cña chóng ta. Hoµn toµn tr¸i l¹i. tôc viÕt. Kh«ng thÓ cã g× xÊu h¬n ®èi víi anh Êy. C¸c b¹n kh«ng Chóng ta sÏ kh«ng thÓ trªu chäc hä b»ng mét trß ®ïa xÊu h¬n... nªn ®Ó cho anh Êy tho¸t khái ¶nh h­ëng cña c¸c b¹n, xÐt theo mäi mÆt, ¶nh h­ëng ®ã ®· trë nªn nÆng nÒ khñng khiÕp ®èi víi anh Êy. C¸c b¹n h·y hµnh ®éng nh­ nh÷ng ng­êi t­ s¶n Phæ: V¨n b¶n l­u gi÷ ®­îc c«ng bè lÇn In theo b¶n viÕt tay bøc th­ cña chÝnh phñ vµ Man-toi-phen hoµi c«ng dån mäi cè g¾ng ®Ó tho¸t ®Çu Clót-x¬ göi V©y-®¬-mai-¬ ngµy khái t×nh bÌ b¹n cña nh÷ng ng­êi t­ s¶n ®ã. Mµ nh÷ng ng­êi 28 th¸ng S¸u 1853 Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc nµy th× lµm bé tin vµo tÝnh chÊt hîp hiÕn ch©n chÝnh cña chÝnh phñ m×nh, vµ chÝnh phñ th× ph¶i miÔn c­ìng lµ hîp hiÕn. §¹o lý cña thÕ giíi nµy lµ nh­ vËy. B¸o "Neu-England-Zeitung" ®· vµ vÉn lµ mét tê b¸o kh«ng 47 ®¸ng tin cËy nh­ thÕ. C«ng d©n Sluª-g¬, sinh viªn, mét g· hoµn M¸c göi A-®«n-ph¬ toµn n«ng næi, t­ëng t­îng m×nh lµ ng­êi biÕt râ tÊt c¶ mäi thø Clót-x¬750 trªn ®êi (gièng nh­ Ken-n¬, "ng­êi tèt nhÊt lµ kÎ thï lín nhÊt ë Oa-sinh-t¬n ®èi víi c¸i tèt"), - lµ mét kÎ ®ª tiÖn qu¸ tù tin. Anh ta viÕt cho Pi-p¬ r»ng t«i ph¶i viÕt cho b¸o "Neu-England-Zeitung" vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i chuyÓn tõ ph­¬ng thøc s¶n xuÊt t­ s¶n sang [Lu©n §«n], 15 th¸ng ChÝn 1853 ph­¬ng thøc s¶n xuÊt céng s¶n. C«ng d©n M¸c, víi "trÝ tuÖ ®­îc c«ng thøc hãa vµ s¾p xÕp" cña «ng ta, thÝch hîp cho nhiÖm vô mµ ... H«m nay t«i nhËn ®­îc bµi tin cña b¹n tõ Kª-bÕch ®¨ng
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 778 M¸c göi Clót-x¬, 15 th¸ng chÝn 1853 M¸c göi blin-®¬, 26 th¸ng chÝn 1853 779 trªn b¸o "Reform" sè ra gÇn ®©y vµ lêi bµo ch÷a cña Ken-n¬ cho Ken-n¬ qu¸ nhu nh­îc; xem ra anh ta kh«ng hiÓu r»ng luËn chÝnh «ng Puª-s¬, ng­êi mµ trªn b¸o "Neu-England-Zeitung" chiÕn lµ cÇn thiÕt ®èi víi mçi tê b¸o, nÕu nã ph¶i tiÕn hµnh ®Êu ngµy 3 th¸ng ChÝn - mµ t«i nhËn ®­îc cïng mét lóc - ®· pha tranh. Vµ anh ta cßn cã mét xu h­íng b¶n n¨ng bÊt h¹nh muèn trß mét c¸ch nh¹t nhÏo, ®ång thêi lµm ra vÎ s¾c s¶o, ®èi víi th­êng xuyªn khen ngîi kÎ thï cña m×nh hai ngµy tr­íc khi nh÷ng "ng­êi kú quÆc" buån c­êi, "nh÷ng chiÕn sÜ giai anh ta bÞ hä ®¸. Víi Hai-n¬-xten, víi Puª-s¬, ng­êi ®· cho t«i cÊp"751. ChÝnh lµ tõ khi b¹n b¾t ®Çu göi c¸c sè b¸o "Reform", thÊy nh÷ng tri thøc b¸ch khoa cña m×nh trong mét bµi th¶m t«i l¹i b¾t ®Çu ®Òu ®Æn nhËn ®­îc b¸o, nh­ng b¸o "Tribune" h¹i vÒ l­u th«ng tiÒn tÖ còng vËy... th× t«i nhËn ®­îc kh«ng ®Òu, mµ ®iÒu nµy ®èi víi t«i rÊt Dï sao ®i n÷a th× sù chuyÓn ®éng còng ®· b¾t ®Çu sím h¬n quan träng. ThÝ dô, ë chç t«i kh«ng cã bµi trong ®ã t«i trÝch t«i sù ®o¸n vµ muèn (t«i cho r»ng cuéc suy tho¸i th­¬ng m¹i sÏ dÉn nh÷ng c«ng hµm ngo¹i giao mµ c¸c c­êng quèc ®· trao ®æi b¾t ®Çu vµo mïa xu©n nh­ n¨m 1847). T«i vÉn cßn hy väng víi nhau vÒ §an M¹ch1* vµ bµi trong ®ã t«i tr×nh bµy quan hÖ së r»ng tr­íc thêi gian Êy lµm thÕ nµo ®ã mµ sèng ®­îc riªng biÖt h÷u ruéng ®Êt"2*... hai th¸ng ®Ó ®i s©u nghiªn cøu "Kinh tÕ chÝnh trÞ häc" cña m×nh. Nh­ng cã lÏ t«i sÏ kh«ng thÓ lµm thÕ ®­îc. Nh÷ng bµi b«i T«i c¶m thÊy ®· ®Õn lóc c¸c b¹n l¹i ph¶i b¾t tay bót chiÕn b¸c th­êng xuyªn trªn b¸o ®· lµm t«i ch¸n ngÊy. Chóng lÊy vµ xá ngät ®Ých ®¸ng nh÷ng Gíp-p¬ - Puª-s¬ v« vÞ Êy, nh÷ng mÊt cña t«i nhiÒu thêi gian, ph©n t¸n sù chó ý vµ rèt cuéc kÎ ®· ph¸t minh ra q uan ®iÓm duy vËt; t rªn thùc tÕ, chñ kh«ng ®em l¹i ®­îc g× c¶. Dï ta cè g¾ng ®­îc ®éc lËp thÕ nµo ®i nghÜa duy vËt cña hä l µ chñ nghÜa duy vËt cña ng­êi d©n n÷a th× ta vÉn bÞ tê b¸o vµ c«ng chóng b¹n ®äc cña nã trãi buéc, b×nh th­êng. C¸c ®èi thñ trë nªn l¸o x­îc - ®ã lµ mét sù thËt ®Æc biÖt lµ nÕu ta nhËn tiÒn mÆt nh­ t«i ®©y. C«ng t¸c khoa häc mµ Ýt ra lµ vµo thêi tê "Neue Rheinische Zeitung" kh«ng thÓ thuÇn tuý lµ chuyÖn hoµn toµn kh¸c, cßn vinh dù ®­îc nh¾c tíi cã ®­îc. Xtu-®i-«-®u-x¬ Sluª-g¬, ng­êi mµ trong thêi kú bªn c¹nh mét «ng A.P.C. nµo ®ã1*, mét bµ phãng viªn nµo ®ã vµ c¸ch m¹ng n¨m 1848 ®· thùc tÕ chuån ®i vµ ë Mü «ng ta ®· mét "§¹i gi¸o chñ" nµo ®ã, qu¶ lµ ®en ®ñi. b¾t ®Çu b¸n rong thiªn tµi cña m×nh, vÉn cßn kiªn tr× göi C¸c Vin-hem Clai-n¬ (c«ng nh©n ë D«-lin-ghen) ®· ®Ò nghÞ cho t«i b¸o "Neu-England-Zeitung" cña «ng ta, ch¾c lµ ®Ó t«i t«i gióp anh Êy liªn hÖ víi c¸c b¹n. §Þa chØ cña anh ta... Anh Êy thÊy râ ad oculos 3* nh÷ng g· Êy lµ g×. Ch­a ch¾c lóc nµo ®ã lµ mét chµng trai n¨ng næ. §· thµnh lËp héi c«ng nh©n vµ, nh­ ®· cã mét tê b¸o võa ngu ngèc vµ hiÕu danh, võa cã ®Çu ãc anh Êy viÕt cho t«i, "Gradaus" ®· r¬i vµo ¶nh h­ëng cña héi ®Çy tham väng nh­ vËy. nµy752. Tõ ®©y Pi-p¬ trao ®æi th­ tõ víi anh Êy; nÕu b¹n cã kh¶ n¨ng dµnh cho ®iÒu nµy mét sè thêi gian nµo ®ã, th× tõ 1* C. M¸c. "T¹i h¹ nghÞ viÖn. - B¸o chÝ viÕt vÒ vÊn ®Ò ph­¬ng §«ng. - B¶n Oa-sinh-t¬n b¹n ph¶i ñng hé hä. tuyªn ng«n cña Nga hoµng. - §an M¹ch" 2* C. M¸c. "VÊn ®Ò chiÕn tranh. - Nh÷ng c«ng viÖc cña nghÞ viÖn. - Ên §é". 3* - tËn m¾t 1* - Pun-xki (xem tËp nµy, tr. 300).
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 780 M¸c göi V©y-®¬-mai-¬, ®Çu th¸ng m­êi 1853 M¸c göi V©y-®¬-mai-¬, ®Çu th¸ng m­êi 1853 781 Víi nhiÖt t×nh to lín, bè Blin-®¬ tiÕp tôc1*... c¸c bµi cña m×nh Tin vÒ chuyÖn ®ª tiÖn ë Ba-®en1* lµ ®iÒu bÊt ngê ®èi víi vî t«i cho b¸o "Neu-England-Zeitung" vµ mõng cho m×nh vµ biªn tËp vµ t«i, tuy kh«ng thÓ tr«ng mong g× tèt tõ n¬i Êy c¶. B¹n cã thÓ viªn cña m×nh vµ vice versa2* vÒ nh÷ng thµnh tùu ch­a tõng hy väng vµo nh÷ng thiÖn c¶m s©u s¾c nhÊt cña chóng t«i vÒ tÊt thÊy, nh÷ng thµnh tùu sÏ ph¶i gîi nªn sù kÝnh träng ®èi víi c¶ nh÷ng mÆt cã quan hÖ ®Õn b¹n vµ gia ®×nh b¹n. Bruy-ghª-man ë b¸o "Kölnische Zeitung". Cßn vÒ Gi«n-x¬, th× t«i e r»ng cËu Êy ®· ®i n¬i kh¸c. T«i H«m nay t«i chØ viÕt mÊy dßng th«i. Kh«ng cã sù kiÖn nµo kh«ng thÊy cËu Êy nhiÒu tuÇn råi. H«m nay t«i vÉn sÏ cè g¾ng x¶y ra. Cã ®iÒu cholera morbus3* ®· vµo Lu©n §«n. t×m hiÓu xem cËu ta cã ®ång ý hay kh«ng, còng nh­ sÏ t×m c¸ch lµm râ xem cËu Êy ®· nhËn ®­îc th­ b¹n ch­a. Ngµy mai b¹n sÏ C. M¸c cña b¹n biÕt c¸c chi tiÕt. Göi lêi chµo ch©n thµnh cña gia ®×nh t«i ®Õn gia ®×nh b¹n. V¨n b¶n l­u gi÷ ®­îc c«ng bè lÇn In theo b¶n viÕt tay bøc th­ cña ®Çu Clót-x¬ göi V©y-®¬-mai-¬ ngµy 3 C. M¸c cña b¹n th¸ng M­êi 1853 Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc T«i lÏ ra tõ l©u ®· mß tíi chç b¹n, nh­ng c¶ mét ®èng nh÷ng ®iÒu khã chÞu lÆt vÆt lu«n lu«n ng¨n c¶n t«i. C«ng bè lÇn ®Çu trong t¹p chÝ: In theo b¶n viÕt tay "International Review for Social Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc History", vol. IV, 1939 In b»ng tiÕng Nga lÇn ®Çu 48 M¸c göi C¸c Blin-®¬ ë Lu©n §«n 49 M¸c göi I-«-xÝp V©y-®¬-mai-¬753 [Lu©n §«n], 26 th¸ng ChÝn 1853 ë Niu Oãc 28, Deanstreet, Soho Blin-®¬ th©n mÕn! [Lu©n §«n, ®Çu th¸ng M­êi 1853] ... Blin-®¬ ®ét nhiªn ph¸t hiÖn r»ng vÊn ®Ò dao nÜa còng quan 1* ë chç nµy Clót-x¬ viÕt "khã ®äc" 2* - ng­îc l¹i 3* - dÞch t¶ 1* Xem tËp nµy, tr. 781-782.
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 782 M¸c göi blin-®¬, 13 th¸ng m­êi 1853 M¸c göi blin-®¬, 13 th¸ng m­êi 1853 783 Th¸i muèn gi¸o d­ìng chóng theo tÝn ng­ìng ®¹o Do Th¸i. Nh­ träng nh­ vÊn ®Ò Thæ NhÜ Kú ®­îc lý gi¶i theo lèi Nam §øc. vËy, tµi s¶n cña «ng Blin-®¬ gi¶m xuèng cßn 1/4 tµi s¶n tr­íc Anh biÕt r»ng cËu Êy b¾t ®Çu lªn mÆt mét c¸ch ®Æc biÖt, c­ xö cña «ng ta hoÆc cña vî «ng ta, vµ giê ®©y «ng ta quan niÖm r»ng chØ víi t­ c¸ch lµ mét nh©n vËt nhµ n­íc, mét ®¹i biÓu cña "vÊn ®Ò dao nÜa" vÉn ph¶i ®­îc xem xÐt tr­íc khi kÕt côc cuéc nh÷ng tÇng líp cao cÊp trong giíi l­u vong; anh còng biÕt r»ng chiÕn tranh Thæ NhÜ Kú ®­îc quyÕt ®Þnh vµ Pª-tÐc-bua bÞ ®¸nh vÒ mét bµi viÕt b«i b¸c n«ng næi cña Pi-p¬ (v¶ l¹i bµi nµy hoµn chiÕm b»ng mét cuéc tÊn c«ng. Víi t×nh h×nh xoay chuyÓn nh­ toµn phï hîp víi b¸o "Neu-England-Zeitung"), h¬n n÷a, mét vËy, còng nh­ v× «ng Êy cÇn sù gióp ®ì cña luËt s­ Gi«n-x¬ (Ðc- ng­êi kh«ng cã chç ë hiÖn cã thÓ viÕt mét m¹ch ®iÒu g× kh¸c nµo ne-xt¬), «ng ta mét lÇn n÷a nhí l¹i sù tån t¹i cña t«i, ®iÒu nµy ®ã hay kh«ng - bµi viÕt trong ®ã Pi-p¬ chÕ giÔu n­íc Nga, trong dÜ nhiªn lµm cho t«i rÊt ®Ñp lßng. hai th¸ng Blin-®¬ ®· tung ra Ýt nhÊt lµ ba bµi cho b¸o "Neu- England-Zeitung", ®ång t×nh Ýt nhiÒu trªn t×nh anh em víi Hai- C«ng bè lÇn ®Çu In theo b¶n viÕt tay n¬-xten (t×nh yªu cò kh«ng han gØ), v.v.. V× vËy cËu Êy ®· cã Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc quan hÖ c¨ng th¼ng víi chóng t«i. Khi t«i nãi "chóng t«i" th× t«i lo¹i trõ «ng Lu-pu-x¬1*, «ng nµy do nh÷ng thiÖn c¶m cña m×nh ®èi víi b¸o "Morning Advertiser" mµ g¾n bã tù nhiªn víi Blin- ®¬ vµ ®· tõ l©u cã mét ®Æc ®iÓm lµ c·i cä víi nh÷ng ng­êi gäi lµ b¹n cïng ®¶ng vµ thÓ hiÖn c¶m t×nh ®èi víi nh÷ng kÎ phi-li- 50 xtanh chÝnh trÞ. C¸ch ®©y mÊy h«m, Blin-®¬ l¹i xuÊt hiÖn ®Ó M¸c göi C¸c Blin-®¬ mang ®Õn cho vî t«i mét bøc th­ göi Clót-x¬, nghÜa lµ bøc th­ ë Lu©n §«n ®· chuyÓn cho V«n-ph¬, ng­êi ®· viÕt cho cËu Êy mét bøc th­ tõ biÖt dÞu dµng, ®Ò nghÞ trao ®æi th­ tõ vµ ®Ó l¹i ®Þa chØ cña Clót- x¬. DÜ nhiªn, vî t«i ®· b¸o cho cËu Êy biÕt r»ng n­íc Anh [Lu©n §«n], 13 th¸ng M­êi 1853 vÉn cßn lµ n¬i tró ngô cña ng­êi th©n Thæ NhÜ Kú vÜ ®¹i754. 28, Deanstreet, Soho Song lÏ dÜ nhiªn ®ã kh«ng ph¶i lµ nguyªn nh©n ®Õn th¨m cña Blin-®¬ th©n mÕn! ng­êi b¹n cò ®· ph×nh lªn theo lèi Phan-xt¬. Tßa ¸n Ba-®en ®· Ngay sau khi b¹n ®Õn chç t«i, t«i liÒn ®i tíi chç Phrai-li-gr¸t tÞch biªn toµn bé tµi s¶n cña con c¸i «ng Êy do cuéc h«n nh©n ®Ó nhê cËu Êy lµm trung gian chiÕt khÊu kú phiÕu cña t«i. ®Çu tiªn sinh ra (lÇn kÕt h«n thø hai lµ ë khu thø 132*), chõng Ph[rai-li-gr¸t] b¾t tay vµo viÖc ®ã, nh­ng cho ®Õn b©y giê anh nµo nh÷ng ®øa con ch­a ®­îc giao vÒ §øc cho nh÷ng ng­êi Do Êy ch­a thÓ lµm xong, v× «ng chñ cña anh Êy1* n g­êi mµ muèn 1* - Vin-hem V«n-ph¬ 2* - cña Pa-ri 1* - èc-xpho
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 784 M¸c göi Clót-x¬, gi÷a th¸ng m­êi 1853 M¸c göi Clót-x¬, gi÷a th¸ng m­êi 1853 785 lµm viÖc ®ã th× cÇn cã «ng ta vµ hä ®îi «ng ta trë l¹i ®· 8-10 ngµy råi, nh­ng cho ®Õn nay «ng ta vÉn ch­a ®Õn. V× vËy t«i ngåi nhµ kh«ng cã mét xu dÝnh tói, tuy theo kú phiÕu t«i ®­îc 51 h­ëng 30 pao xtÐc-linh. Dï sao vµi ngµy n÷a, c©u chuyÖn ví M¸c göi A-®«n-ph¬ Clót-x¬755 vÈn ®ã ph¶i ®­îc thu xÕp xong. ë Oa-sinh-t¬n V× t«i ch­a nhËn ®­îc sè tiÒn Êy theo kú phiÕu, nªn t«i ®· t×m c¸ch kiÕm tiÒn ë nh÷ng chç kh¸c ®Ó göi cho b¹n ngay 1 p.xt., song ®©u ®©u t«i còng bÞ tõ chèi. [Lu©n §«n, gi÷a th¸ng M­êi 1853] Nh­ vËy b¹n, còng nh­ b¶n th©n t«i, ®µnh ph¶i chÞu ®ùng mét sè ngµy n÷a. T«i cam ®oan víi b¹n r»ng t«i cùc kú khã chÞu ... Tõ A-ri-«-xt« ®Õn Clai-n¬ lµ mét kho¶ng c¸ch lín, hoÆc khi t«i kh«ng thÓ thu xÕp æn tháa ngay lËp tøc viÖc nµy. nãi ®óng h¬n, mét qu¸ tr×nh r¬i l©u dµi, vµ h¬n thÕ n÷a, ®ã lµ casus obliquus1*. Cha Clai-n¬ ®· viÕt cho t«i, nh­ng tÊt nhiªn Cßn vÒ Gi«n-x¬ th× t«i kh«ng thÓ hiÓu sù thÓ nh­ thÕ nµo. kh«ng nãi mét lêi nµo vÒ nh÷ng sù bÊt ®ång vµ nh÷ng lêi tè gi¸c CËu Êy hai lÇn ®Õn chç t«i sau chuyÕn viÕng th¨m cña b¹n vµ cña m×nh, mµ chØ ®Ò nghÞ giíi thiÖu «ng ta víi V©y-®¬-mai-¬ vµ kh¼ng ®Þnh víi t«i r»ng ®· viÕt th­ tr¶ lêi ®ång ý cho b¹n. CËu víi b¹n. Trong th­ tr¶ lêi cña m×nh (Pi-p¬ kh«ng viÕt cho anh ta Êy kh«ng cã thãi nãi dèi trong nh÷ng viÖc nh­ vËy. Cã thÓ, bøc vÒ c¸c b¹n lÊy mét dßng), lÏ dÜ nhiªn t«i kh«ng viÕt mét lêi nµo th­ cña cËu Êy ®· bÞ chép råi ch¨ng? Ngµy mai cËu Êy l¹i ®Õn, khiÕn cã thÓ cho r»ng ®èi víi chóng ta. V[©y-®¬-mai-¬] kh«ng vµ t«i sÏ b¶o cËu Êy viÕt cho b¹n tr­íc mÆt t«i. Lóc ®ã t«i sÏ tù ph¶i lµ b¹n, hoÆc Ýt ra, lµ ng­êi b¹n ®¸ng ngê. LÏ nµo t«i l¹i cã göi bøc th­ b»ng ®­êng b­u ®iÖn. Vµo ngµy thø hai cËu Êy sÏ ®i thÓ cho phÐp mét sù hÌn h¹ nh­ vËy? - Kh«ng ®êi nµo, c¶ lóc khái n¬i ®©y. say lÉn lóc tØnh t«i còng kh«ng bao giê nãi r»ng c«ng nh©n chØ Göi lêi chµo nång nhiÖt ®Õn b¹n vµ quý phu nh©n. cã thÓ dïng ®Ó lµm bia ®ì ®¹n, thËm chÝ ®èi víi nh÷ng g· ë vµo tr×nh ®é mµ Clai-n¬ ®ang dÇn dÇn r¬i xuèng ch­a ch¾c t«i ®· coi lµ thÝch hîp ngay c¶ ®èi víi viÖc ®ã. B¹n cÇn ph¶i thËn träng C. M¸c cña b¹n khi liªn hÖ víi Clai-n¬ nhá bÐ; cËu Êy qu¶ thËt cã ¶nh h­ëng trong c«ng nh©n D«-lin-ghen, nh÷ng c«ng nh©n ­u tó cña tØnh Ranh, vµ v× thÕ cã thÓ cã Ých khi thêi gian hµnh ®éng tíi. Víi b¸o "Gradaus", tÊt c¶ ®Òu ®· kÕt thóc, v× tê b¸o nµy kh«ng tr¶ tiÒn, cßn Pi-p¬ th× qu¸ tóng thiÕu kh«ng thÓ viÕt kh«ng c«ng cho b¸o ®ã ®­îc. C«ng bè lÇn ®Çu trong t¹p chÝ: In theo b¶n viÕt tay VÒ b¸o "Reform", t«i nghÜ r»ng cã thÓ giao cho nh÷ng ng­êi "Internatinal Review for Social History", Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc vlo. IV, 1939 In b»ng tiÕng Nga lÇn ®Çu 1* - nghÜa ®en: "c¸ch gi¸n tiÕp"; nghÜa bãng: "thuéc mét lÜnh vùc kh¸c"
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 786 M¸c göi Clót-x¬, gi÷a th¸ng m­êi mét 1853 M¸c göi Clót-x¬, gi÷a th¸ng m­êi mét 1853 787 k h¸c. Ng­êi duy nhÊt ta cã thÓ mong ®îi ®Ó cã ®­îc sù gióp ®ì England Zeitung" mét bµi b«i b¸c chèng nh÷ng ng­êi céng s¶n thùc tÕ lµ ¡ng-ghen. V«n-ph¬ §á1* ®· lÊy vî, anh Êy bu«n lÎ ®ñ lo¹i mµ b¸o nµy kh«ng ®¨ng. C«ng d©n Sluª-g¬, c«ng d©n Sluª-g¬! ë ®©y sù cã mÆt cña I-a-c«-bi vÉn cã Ých. C¸c b¹n ®õng nh÷ng c©u nãi tÇm th­êng ë Prót-x¬, Gót-xèp vµ Cèt-ta, ®èi víi ®Ó cho m×nh chØ v× §u-l«ng, chØ v× c¸c g· "La-m¬-ne theo ®¹o chóng ta trong thêi ®iÓm nµy, anh Êy kh«ng ®¸ng gi¸ mét ®ång xu, Lu-pu-x¬2* k h«ng chÞu viÕt; anh Êy cøng ®Çu cøng cæ ®Õn Tin lµnh vïng ®Êt hoang Luy-n¬-bua", mµ lµm mÊt thanh danh cña m×nh. T«i rÊt muèn biÕt c¸i alter ego1* trø danh Êy cña Ru- møc kh«ng thÓ b¾t anh Êy quªn thÊt b¹i víi b¸o "Revolution" g¬ cã göi bµi b«i b¸c cÇn thiÕt cho Hai-n¬-txen hay kh«ng. cña V©y-®¬-mai-¬. §ron-ke b©y giê lµm nh©n viªn thõa hµnh, Trong tr­êng hîp nµy, b¸o "Reform" sÏ l¹i bÞ lµm nhôc nÕu c¸c l­êi biÕng nh­ mét kü n÷. VÐc-th¬ hÇu nh­ suèt n¨m ®i ®ã ®i b¹n tiÕn hµnh c«ng viÖc mét c¸ch kh«ng thËn träng... ®©y kh¾p B¾c Mü vµ Nam Mü víi môc ®Ých kinh doanh. ¡ng- ghen qu¶ thËt bËn viÖc bï ®Çu, nh­ng v× anh Êy lµ mét cuèn b¸ch khoa th­ ®Ých thùc, cã n¨ng lùc lµm viÖc cao trong bÊt cø V¨n b¶n l­u gi÷ ®­îc c«ng bè toµn v¨n In theo b¶n viÕt tay bøc th­ cña giê nµo cña ngµy vµ ®ªm, tØnh t¸o vµ ngµ ngµ say, viÕt vµ suy lÇn ®Çu Clót-x¬ göi V©y-®¬-mai-¬ ngµy 2 th¸ng M­êi mét 1853 nghÜ nhanh nh­ quû, nªn vÉn cã thÓ mong ®îi ë anh Êy mét sè Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc ®iÒu trong viÖc nµy... ChiÕn c«ng anh dòng cña Hai-n¬-txen ®Æc biÖt lµm t«i vui thÝch756. NÕu c¸c b¹n l¹i ph¶i x¹c g· ®ã mét lÇn n÷a th× c¸c b¹n h·y sö dông sù ngu dèt th« thiÓn cña «ng ta vµ h·y chØ ra r»ng con ng­êi bÊt h¹nh ®ã ®ang b¾t ch­íc mét c¸ch khã nhäc nh÷ng 52 c©u có cña c¸c ®èi thñ cña m×nh khi chóng ®· thèi vµ ®· háng ®i M¸c göi A-®«n-ph¬ Clót-x¬758 råi. §iÒu tuyÖt vêi lµ trong viÖc ch¹y theo uy tÝn, g· nµy lu«n ë Oa-sinh-t¬n lu«n thua cuéc. §iÒu ®ã v« h¹i ®èi víi chµng trai nµy! Bän ®Óu gi¶ Nga, tuy t«i kh«ng c¶m thÊy hä nguy hiÓm ®èi víi ch©u ¢u, ®· lµm cho ng­êi §øc chóng ta bùc m×nh kinh [Lu©n §«n, gi÷a th¸ng M­êi mét 1853] khñng. Chóng ta ®ang bÞ bÏ mÆt gi÷a crapauds vµ ng­êi Can- møc757... ... Cßn vÒ b¸o "Reform", th× t«i sÏ cè g¾ng lµm c¸i g× ®ã ë §øc vµ ë Pa-ri. Pi-p¬ giê ®©y tõ 9 giê s¸ng ®Õn 8 giê tèi phôc Sau b¸o "Herold des Westens", Ru-g¬ ®· göi cho b¸o "Neu- dÞch ë Xi-ti. Nh­ vËy, nÕu tÝnh nh÷ng bµi tin trªn b¸o "Union" 1* - PhÐc-di-n¨ng V«n-ph¬ 1* - "t«i" thø hai 2* - Vin-hem V«n-ph¬
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 788 M¸c göi Clót-x¬, gi÷a th¸ng m­êi mét 1853 789 n÷a th× cËu Êy cßn rÊt Ýt thêi gian. CËu Êy sÏ lµm mét sè viÖc. bøc tranh t©m lý, hoÆc nãi ®óng h¬n, mét bøc tranh thÓ lo¹i NÕu ng­êi ta tr¶ tiÒn, th× t«i ®ång ý ®Ó Õch-ca-ri-ót tr­íc tiªn hiÖn t­îng häc vÒ "h×nh th¸i ý thøc" cña tªn phi-li-xtanh d¬ bÈn nhËn c¸i g× ®ã, nÕu kh«ng th× cËu Êy suèt ngµy ph¶i ®¹p m¸y nµy. kh©u. Theo tháa thuËn víi t«i, giê ®©y cËu Êy sÏ göi bµi ®Òu Thø ba tuÇn tr­íc, ®ång thêi víi th­ cña b¹n, t«i ®· nhËn ®Æn. B¹n h·y ch¨m lo ®Ó, nÕu cã thÓ, th× cËu Êy nhËn c¸i g× ®ã. ®­îc mét bøc th­ cña Clai-n¬ vµ t«i ph¶i nãi r»ng bøc th­ ®ã Cßn vÒ nh÷ng bµi tiÕng Ph¸p cña cËu Êy, th× Gi«n-x¬ th«i kh«ng viÕt tuyÖt vêi, s¾c s¶o, chÝn ch¾n. CËu Êy viÕt r»ng vÒ phÝa ®¨ng chóng n÷a759, cßn b¶n th¶o th× cËu Êy kh«ng göi tr¶ l¹i t«i, m×nh, cËu Êy sÏ cã lêi tuyªn bè chèng Vi-lÝch, v× cËu Êy cã thÓ vµ trong thêi ®iÓm nµy kh«ng thÓ kiÕm ®­îc chóng, v× b©y giê v¹ch mÆt «ng ta lµ dèi tr¸ trong toµn bé thêi gian «ng ta ë Lu©n Gi«n-x¬ ®ang ®i cæ ®éng. Nh­ng t«i vÉn viÕt cho cËu Êy vÒ ®iÒu §«n. Clai-n¬ bÞ ¸m ¶nh bëi ý nghÜ cho r»ng c¸c b¹n cã th¸i ®é nµy. T«i ®· ®Ò nghÞ viÕt c¶ cho H©y-d¬. Sù ®a d¹ng lµ tèt, vµ t«i qu¸ ng¹o m¹n ®èi víi cËu Êy. T«i sÏ t×m c¸ch dµn xÕp æn tháa nghÜ r»ng H[©y-d¬], nhê giao thiÖp víi chóng ta, sÏ cã chuyÓn nh÷ng sù bÊt ®ång. biÕn tèt. T«i ®· chuyÓn ®Ò nghÞ cho Lu-pu-x¬1* vµ §ron-ke qua Cã thÓ, víi b¸o "Tribune" tèt h¬n c¶ lµ lµm ra vÎ c¸c b¹n c¶m ¡ng-ghen. Nh­ng ®iÒu ®ã ch¼ng cã mÊy kÕt qu¶. ë Lu-pu-x¬, thÊy c¸c b¹n "®· viÕt v¨n phong cña t«i"760. C¸c bµi vÒ Pan-míc- trong thêi gian non yÓu ®¸ng buån nµy, tuæi t¸c kÕt hîp víi xt¬n1* ®· ®Ò cao t«i tr­íc con m¾t cña Uèc-c¸c-t¬. Nh»m môc nh÷ng thãi quen sèng ®éc th©n ®· dÉn tíi nh÷ng hËu qu¶ tåi tÖ. ®Ých gióp ®ì t«i, «ng Êy ®· göi cho t«i mÊy cuèn s¸ch, nh­ng Bµi b«i b¸c cña Vi-lÝch2* t«i ch­a thÊy. HÇu nh­ toµn bé sù nh÷ng s¸ch Êy t«i ®· biÕt råi761... chó ý ®Òu dån vµo nh÷ng tin tøc tõ chiÕn tr­êng, thËm chÝ kh«ng cã mét phót thêi gian ®Ó nghÜ ®Õn Vi-lÝch vÜ ®¹i. MÆc dï cã ®iÖn b¸o, nh­ng tin tøc ®Õn rÊt lén xén, rêi r¹c vµ chËm trÔ, C«ng bè lÇn ®Çu b»ng tiÕng Nga trong In theo b¶n viÕt tay bøc th­ cña h¬n n÷a, tÊt c¶ mäi tin tøc ®ã kh«ng trõ mét tin tøc nµo ®Òu t¹p chÝ "Nh÷ng vÊn ®Ò lÞch sö §¶ng Clót-x¬ göi V©y-®¬-mai-¬ ngµy céng s¶n Liªn X«" sè 3, 1962. 7 th¸ng Ch¹p 1853 qua tay c¶nh s¸t Viªn, do ®ã ®Òu bÞ kiÓm duyÖt. Nh÷ng tin tøc Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc tõ C«ng-xt¨ng-ti-n«-pl¬ tÊt nhiªn ®Õn qu¸ muén. C¸c nh©n vËt cña giíi d©n chñ ®ang chuÈn bÞ hµnh ®éng. Mét dÊu hiÖu tåi tÖ ®èi víi ng­êi Thæ NhÜ Kú. Cßn vÒ Vi-lÝch, th× t«i muèn, nÕu cã thÓ kh«ng ®­a ra nh÷ng lêi tuyªn bè c¸ nh©n, vµ t«i chØ sÏ ph¶i, cuèi cïng, ®­a vµo trong môc tiÓu phÈm cña b¸o "Reform" mét 1* - Vin-hem V«n-ph¬ 2* - A. Vi-lÝch. "TiÕn sÜ C¸c M¸c vµ quyÓn "V¹ch trÇn" cña «ng" 1* C. M¸c "Hu©n t­íc Pan-míc-xt¬n".
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 790 ¡ng-ghen göi lin-c«n, 30 th¸ng ba 1854 ¡ ng-ghen göi lin-c«n, 30 th¸ng ba 1854 791 thÈm tra t«i khi ch­a biÕt nh÷ng chi tiÕt vÒ t«i. V× vËy t«i ®Ò nghÞ chó ý r»ng tr­êng ph¸i qu©n sù cña t«i lµ ph¸o binh Phæ, tuy ph¸o binh nµy kh«ng ph¶i lµ c¸i nh­ nã cã thÓ thÓ hiÖn ra, thÕ nh­ng nã vÉn ®µo t¹o nªn nh÷ng con ng­êi lµm cho "ph¸o binh Thæ NhÜ Kú trë thµnh mét trong nh÷ng ph¸o binh tèt nhÊt n¨m 1854 ë ch©u ¢u", nh­ «ng b¹n Ni-c«-lai cña chóng t«i tõng nãi. VÒ sau nµy t«i ®· ®Ých th©n tham gia nh÷ng ho¹t ®éng chiÕn ®Êu trong thêi gian cuéc chiÕn tranh khëi nghÜa ë Nam §øc n¨m 1849. Trong nhiÒu n¨m, viÖc nghiªn cøu tÊt c¶ mäi ngµnh khoa 53 häc qu©n sù lµ mét trong nh÷ng c«ng viÖc nghiªn cøu chñ yÕu ¡ng-ghen göi chñ bót b¸o "Daily News" cña t«i, vµ thµnh c«ng mµ nh÷ng bµi viÕt cña t«i vÒ chiÕn dÞch G. Gi. Lin-c«n Hung-ga-ri tõng c«ng bè trªn b¸o chÝ §øc762 ®· cã ®­îc, cho ë Lu©n §«n phÐp t«i nghÜ r»ng t«i ®· lµm viÖc kh«ng uæng c«ng. ViÖc hiÓu biÕt t­¬ng ®èi tèt ®a sè ng«n ng÷ ch©u ¢u, kÓ c¶ tiÕng Nga, tiÕng XÐc-bi vµ mét Ýt tiÕng Ru-ma-ni, khiÕn t«i cã thÓ sö dông [B¶n nh¸p] Man-se-xt¬, 30 th¸ng Ba 1854 7, South Gate, St. Mayr's nh÷ng nguån th«ng tin tèt nhÊt vµ cã thÓ sÏ cã Ých ®èi víi «ng c¶ Th­a «ng! vÒ nh÷ng mÆt kh¸c. T«i cã thÓ viÕt tiÕng Anh ®óng ®¾n vµ tr«i ch¶y ®Õn møc ®é nµo, dÜ nhiªn nh÷ng bµi viÕt cña t«i ¾t ph¶i T«i hy väng lµ kh«ng nhÇm khi pháng ®o¸n r»ng vµo thêi lµm cho «ng thÊy râ. TÊt c¶ nh÷ng th«ng tin kh¸c vÒ t«i, t«i vui ®iÓm nµy, ®Ò nghÞ vÒ viÖc céng t¸c trong môc qu©n sù trªn tê lßng cung cÊp cho «ng, nh­ng «ng còng cã thÓ nhËn chóng tõ b¸o cña «ng sÏ ®­îc ®ång t×nh, tuy ng­êi ®Ò nghÞ s½n sµng céng céng t¸c viªn cña «ng vÒ c¸c vÊn ®Ò gi¸o dôc quèc d©n lµ tiÕn sÜ t¸c th× b©y giê kh«ng phôc vô trong qu©n ®éi vµ h¬n thÕ n÷a l¹i O¸t-x¬ mµ t«i ®· quen biÕt h¬n m­êi n¨m råi. lµ mét ng­êi n­íc ngoµi. Tr­íc ®©y t«i ®· ®Þnh nªu ®Ò nghÞ nh­ vËy víi «ng, nh­ng t«i T«i c¶m thÊy r»ng ®iÒu chñ yÕu lµ n¨ng lùc thùc tÕ cña ng­êi cho r»ng vÊn ®Ò ®ã ch­a ch¾c ®­îc «ng quan t©m, chõng nµo ®ã. Mµ vÒ n¨ng lùc cña ng­êi ®ã, th× mét nöa t¸ bµi vÒ c¸c ®Ò tµi cuéc chiÕn tranh ch­a ®­îc tuyªn bè chÝnh thøc vµ chõng nµo qu©n sù kh¸c nhau - nÕu muèn th× «ng cã thÓ cho bÊt cø ng­êi toµn bé sù phª ph¸n chiÕn l­îc ë vïng §a-nuýp chØ ®ãng khung nµo cã uy tÝn vÒ c¸c vÊn ®Ò qu©n sù xem - cã thÓ chøng minh nã ë nh÷ng sù t×m tßi s©u s¾c vÒ viÖc hu©n t­íc A-bíc-®in chÞu tèt h¬n c¶. Uy tÝn cµng lín cµng tèt. T«i thÝch ®Ó cho «ng Uy-li- phÇn lçi nµo vÒ nh÷ng hµnh ®éng kh«ng thÓ hiÓu ®­îc ë Bun- am N©y-pia xÐt ®o¸n t«i h¬n rÊt nhiÒu so víi ®Ó cho mét chuyªn ga-ri vµ phÇn nµo lµ lçi cña ¤-me-r¬-pa-sa. HiÖn nay t×nh h×nh gia h¹ng hai th«ng th¸i rëm nµo ®ã ph¸n xÐt. ®· kh¸c. ChiÕn tranh côc bé chØ cã thÓ lµ chiÕn tranh gi¶ vê, cßn Nh­ng t«i thËm chÝ kh«ng thÓ hy väng r»ng «ng sÏ muèn chiÕn tranh ch©u ¢u th× ¾t ph¶i trë thµnh hiÖn thùc. Ngoµi ra,
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 792 ¡ng-ghen göi lin-c«n, 30 th¸ng ba 1854 ¡ ng-ghen göi lin-c«n, 30 th¸ng ba 1854 793 t«i xin thó thËt r»ng mét lý do kh¸c ®· lµm cho t«i chÇn chõ. sù phª ph¸n qu©n sù. Trong chiÕn tranh chØ cã mét ®­êng lèi Lóc bÊy giê t«i ch­a cã nh÷ng b¶n ®å, b×nh ®å vµ t­ liÖu chuyªn chÝnh trÞ ®óng ®¾n lµ: tiÕn hµnh chiÕn tranh víi tèc ®é vµ nghÞ dông cÇn thiÕt vÒ chiÕn tr­êng vµ vÒ c¸c bªn tham chiÕn nh­ lùc lín nhÊt, ®Ëp tan kÎ thï vµ b¾t nã ph¶i ®ång ý víi c¸c ®iÒu hiÖn nay, cßn t«i th× t«i c¶m thÊy kh«ng thÝch thó nÕu göi cho kiÖn cña «ng. NÕu c¸c chÝnh phñ ®ång minh sÏ hµnh ®éng nh­ «ng dï chØ lµ mét dßng kh«ng dùa trªn c¬ së th«ng tin tèt nhÊt vËy, th× t«i thõa nhËn c«ng lao cña hä. NÕu hä g©y trë ng¹i vµ cã thÓ kiÕm ®­îc. trãi ch©n trãi tay nh÷ng viªn t­ lÖnh cña m×nh, th× t«i chèng l¹i c¸c hµnh ®éng nh­ thÕ. T«i rÊt muèn qu©n Nga bÞ ®¸nh t¬i bêi, ViÖc t«i kh«ng nh÷ng kh«ng ë trªn chiÕn tr­êng, mµ cßn (Ýt nh­ng nÕu hä chiÕn ®Êu tèt, th× t«i c¶m thÊy m×nh lµ mét ng­êi ra lµ trong thêi ®iÓm nµy) ®ang sèng xa toµ so¹n cña «ng, quy lÝnh ®ñ ®Ó ®¸nh gi¸ ®óng møc c¶ b¶n th©n con quû. VÒ nh÷ng ®Þnh kh¸ chÝnh x¸c tÝnh chÊt cña nh÷ng tµi liÖu mµ t«i cã thÓ ®iÒu cßn l¹i t«i sÏ tu©n thñ nguyªn t¾c: lµ khoa häc qu©n sù, cung cÊp cho «ng. Nh÷ng bµi viÕt cña t«i sÏ dõng l¹i ë viÖc m« gièng nh­ to¸n häc vµ ®Þa lý, kh«ng cã nh÷ng ý kiÕn chÝnh trÞ t¶ c¸i bé phËn chiÕn tr­êng mµ t¹i ®ã hiÖn ®ang diÔn ra c¸c ®Æc biÖt. ho¹t ®éng qu©n sù; ë viÖc kh¸i qu¸t vµ nhËn ®Þnh vÒ tæ chøc Giê ®©y chóng t«i chuyÓn sang nh÷ng ®Ò nghÞ thùc tiÔn. T«i qu©n sù vµ lùc l­îng cña c¸c qu©n ®éi tham chiÕn, c¬ héi thµnh kh«ng nghÜ r»ng bµi m« t¶ Cr«n-st¸t1* göi cïng víi bøc th­ nµy c«ng cña hä vµ nh÷ng ho¹t ®éng cã thÓ cã cña hä; ë nh÷ng ý sÏ lµm cho «ng thùc sù h×nh dung ®­îc «ng cã thÓ mong ®îi g× ë kiÕn cã tÝnh chÊt phª ph¸n vÒ nh÷ng trËn ®¸nh ®ang x¶y ra vµ, t«i. Nh­ng nÕu «ng cho r»ng t«i cã thÓ cã Ých cho tê b¸o cña «ng, thØnh tho¶ng, tãm t¾t, (t«i dïng thuËt ng÷ Ph¸p) c¸c ho¹t ®éng th× chóng ta cã thÓ ký kÕt mét tháa ­íc t¹m thêi, trªn c¬ së ®ã qu©n sù trong mét th¸ng hoÆc mét th¸ng r­ìi tuú theo t×nh «ng cã toµn quyÒn tõ chèi viÖc tiÕp tôc céng t¸c cña t«i, nÕu «ng h×nh c¸c sù kiÖn. V× cÇn cã th«ng tin ®Çy ®ñ nhÊt ®Ó ph¸n ®o¸n cho sù céng t¸c Êy lµ kh«ng thÝch hîp, cßn t«i th× sÏ ®­îc ®¶m ®óng nh÷ng ®iÒu ®· x¶y ra trong thùc tÕ, nªn t«i Ýt khi viÕt chØ b¶o thï lao tháa ®¸ng vÒ c«ng søc vµ chi phÝ cña t«i. DÜ nhiªn dùa trªn nh÷ng tin ®iÖn, mµ th«ng th­êng ph¶i chê khi nhËn «ng biÕt rÊt râ r»ng ®Ó viÕt vÒ c¸c ho¹t ®éng qu©n sù th× cÇn cã ®­îc nh÷ng tin tøc tØ mØ h¬n. ViÖc mÊt mét hoÆc hai ngµy sÏ nhiÒu b¶n ®å vµ s¸ch ®¾t tiÒn cÇn ®­îc tÝnh ®Õn, v× tÊt c¶ nh÷ng kh«ng quan träng l¾m nÕu nhê ®ã mµ c¸c bµi cña t«i trë nªn tèt c¸i ®ã ®Òu nhËp vµo chi phÝ s¶n xuÊt. h¬n. V× vËy - Ýt ra lµ trong thêi gian tíi - cã thÓ t«i kh«ng nhÊt VËy, t«i ®Ò nghÞ göi cho «ng mét lo¹t bµi cung cÊp tin tøc thiÕt ph¶i cã mÆt ë Lu©n §«n. NÕu «ng muèn c¸c bµi cña t«i bao ®Çy ®ñ vÒ lùc l­îng qu©n sù vµ lùc l­îng h¶i qu©n cña n­íc qu¸t mét ph¹m vi ®Ò tµi réng h¬n, th× t«i sÏ kh«ng ph¶n ®èi viÖc Nga, vÒ sù tæ chøc cña chóng, qu©n sè vµ kh¶ n¨ng chiÕn ®ã, t«i sÏ ®îi c¸c ®Ò nghÞ cña «ng. ®Êu cña chóng hiÖn nay (v× ®iÒu ®ã cã thÓ lµm râ), còng nh­ bµi NÕu «ng vui lßng chÊp thuËn ®Ò nghÞ cña t«i, th× hai th¸ng nhËn ®Þnh trªn gãc ®é qu©n sù vÒ chiÕn tr­êng, c¸c tuyÕn ho¹t n÷a ch¾c t«i cã thÓ chuyÓn h¼n tíi sèng ë Lu©n §«n. Tr­íc thêi gian ®ã nÕu cÇn, t«i sÏ cã thÓ ®Õn ®Ó th­¬ng l­îng víi «ng. 1* Ph. ¨ng-ghen. "Ph¸o ®µi Cr«n-st¸t" Cßn vÒ chÝnh trÞ, th× t«i sÏ pha trén nã cµng Ýt cµng tèt víi
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 794 m¸c göi L¸t-xan, 6 th¸ng t­ 1854 m¸c göi L¸t-xan, 6 th¸ng t­ 1854 795 nhËn ®­îc cña «ng cµng sím cµng tèt mét b¶n th«ng b¸o v¾n t¾t ®éng qu©n sù vµ tuyÕn phßng thñ ë biÓn Ban-tÝch, H¾c H¶i, vÒ ®iÒu nµy, ®Ó cã thÓ b¾t tay ngay vµo c«ng viÖc. biªn giíi §a-nuýp vµ biªn giíi Ba Lan, kÓ c¶ hÖ thèng c¸c ph¸o ®µi. Bµi kÌm theo ®©y vÒ Cr«n-st¸t sÏ lµ mét trong sè nh÷ng bµi HiÖn thêi t«i vÉn v. v... vµ v. v... thuéc lo¹i nµy vµ sÏ cã thÓ ho·n l¹i cho tíi lóc ®Õn l­ît nã. T«i cam ®oan r»ng th«ng tin cña t«i vÒ tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò ®ã lµ C«ng bè toµn v¨n lÇn ®Çu b»ng tiÕng In theo b¶n viÕt tay th«ng tin th­îng h¹ng, nã chØ ®­îc lÊy tõ c¸c nguån ®· in (chø Nga trong C. M¸c vµ Ph. ¨ng-ghen, Toµn Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc tËp, xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt, t. XXV, 1934 kh«ng ph¶i tõ nh÷ng nguån bÝ hiÓm nµo ®ã). T«i cã thÓ göi mçi tuÇn mét bµi, mét hoÆc hai cét, cßn nÕu cÇn th× víi quy m« lín h¬n. NÕu tr×nh tù nh­ vËy «ng cho lµ qu¸ cã tÝnh chÊt hÖ thèng, th× tiÕp theo bµi vÒ Cr«n-st¸t cã thÓ ®¨ng mét bµi nh­ vËy vÒ 54 c¸c c«ng sù cè ®Þnh cña Xª-va-xt«-p«n vµ nh÷ng c¶ng cã bè M¸c göi PhÐc-®i-n¨ng L¸t-xan phßng kh¸c cña n­íc Nga (trong møc ®é kiÕm ®­îc t­ liÖu) vµ ë §uýt-xen-®oãc-ph¬ kÕt thóc b»ng mét sè kiÕn gi¶i vÒ c¬ héi thµnh c«ng cña viÖc tÊn c«ng tõ biÓn vµo c¸c khÈu ®éi bê biÓn, mét sè kiÕn gi¶i ®­îc ph¸t biÓu trªn c¬ së c¸c sù kiÖn lÞch sö vµ nh÷ng nguån lý luËn L u©n §«n, 6 th¸ng T­ 1854 tèt nhÊt, nh­ cuèn s¸ch cña «ng H«-v¸c-®¬ §u-gl¸t763 ch¼ng (§Þa chØ anh ®· biÕt) h¹n. L¸t-xan th©n mÕn! NÕu «ng cÇn nh÷ng bµi ®iÓm s¸ch b¸o qu©n sù, th× t«i còng Th­ cña b¹n ngµy 7 th¸ng Ba t«i ®· nhËn kÞp thêi. T«i ph¶i cã thÓ b¾t tay c¶ vµo viÖc ®ã. ThÝ dô, ë thêi ®iÓm nµy t«i cã thÓ nªu mét sè nhËn xÐt, thø nhÊt, vÒ nh÷ng quan ®iÓm qu©n sù vµ, viÕt vÒ cuèn s¸ch cña ®¹i t¸ SÐc-ni "ChiÕn dÞch Nga - Thæ NhÜ thø hai, vÒ c¸c quan ®iÓm ngo¹i giao cña b¹n. Kú"764. VÒ cuèn s¸ch nµy, t«i cã thÓ m¹nh d¹n nãi r»ng t«i ®· VÒ ®iÓm1*. §èi víi nh÷ng nhËn xÐt cña t«i vÒ £-n«-x¬ vµ R«- thu thËp ®­îc nh÷ng tµi liÖu tuyÖt vêi. ®«-xt«, b¹n tr¶ lêi, - trong tr­êng hîp nµy hoµn toµn khíp víi T«i xin kÕt thóc bøc th­ dµi nµy b»ng viÖc ®Ò nghÞ cung cÊp c¸c b¸o cña ChÝnh phñ Anh, - r»ng C«ng-xt¨ng-ti-n«-pl¬ cÇn cho «ng mét sè nhËn xÐt vÒ vÊn ®Ò qu©n Nga v­ît s«ng §a- ®­îc yÓm trî. Nh­ng nÕu hai h¹m ®éi ë H¾c H¶i vµ ®¹o qu©n nuýp lµ sù kiÖn quan träng hoÆc, nãi ®óng h¬n, kh«ng quan §a-nuýp kh«ng yÓm trî cho C«ng-xt¨ng-ti-n«-pl¬, th× 100 000 träng ®Õn møc nµo. Nh÷ng nhËn xÐt ®ã cã thÓ chuyÓn ®Õn «ng ngay khi «ng yªu cÇu. NÕu «ng quan t©m ®Õn ®Ò nghÞ cña t«i, th× t«i rÊt vui mõng 1* Xem thªm tËp nµy, tr. 433-435.
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 796 m¸c göi L¸t-xan, 6 th¸ng t­ 1854 m¸c göi L¸t-xan, 6 th¸ng t­ 1854 797 qu©n Ph¸p vµ qu©n Anh còng sÏ kh«ng yÓm trî nã ®­îc. Tõ R«- qu©n ®éi ra tuyÕn Sum-la sÏ lµ v« bæ, v× trong tr­êng hîp bá l¹i ®­êng trôc chÝnh tõ Ben-gr¸t tíi C«ng-xt¨ng-ti-n«-pl¬, th× ®«-xt« chuyÓn chóng tíi Xª-va-xt«-p«n hoÆc ¤-®Ðt-xa tiÖn lîi tuyÕn ®ã dï sao còng ®· bÞ vu håi vµ, tr¸i l¹i, chÝnh trong h¬n tõ Man-ta hoÆc tõ Tu-l«ng, - ®iÒu ®ã tÊt nhiªn t«i kh«ng tr­êng hîp ®ã sÏ ph¶i bá l¹i mét c¸ch hÕt søc véi v· ®Ó tËp phñ nhËn. trung ë A-®ri-a-n«-p«n tÊt c¶ mäi ®éi qu©n dù bÞ vµ tiÕn lªn T«i c¶m thÊy quan niÖm cho r»ng khi x©m nhËp XÐc-bi, qu©n chèng l¹i kÎ thï sÏ v­ît qua d·y nói Ban-c¨ng. ¸o sÏ xuÊt hiÖn "sau l­ng ®¹o qu©n §a-nuýp cña Thæ NhÜ Kú" VÒ ®iÓm 2.Ad vocem1* Pan-míc-xt¬n. B¹n gi÷ ý kiÕn vÒ Pan- lµ kh«ng hoµn toµn ®óng. §Ó tiÕn tíi Va-la-khi, qu©n ¸o sÏ míc-xt¬n gièng nh­ ý kiÕn chiÕm ­u thÕ trªn lôc ®Þa vµ trong ph¶i v­ît s«ng §a-nuýp ë Ben-gr¸t hoÆc d­íi ®ã mét Ýt, hoÆc ®a sè c«ng chóng tù do Anh. Nh­ng ®èi víi t«i, ®iÒu hoµn toµn gi¶ ®i qua Mª-kha-®i-a theo bê tr¸i. Trong tr­êng hîp thø nhÊt, kh«ng thÓ chèi c·i lµ Pan-míc-xt¬n - nh©n tiÖn nãi qua, «ng chóng sÏ ë trªn tuyÕn kÐo dµi cña s­ên tr¸i qu©n Thæ NhÜ Kú, nµy vµo n¨m 1827 ®· ®­îc c«ng t­íc phu nh©n Li-ven tr¶ nî hé, cßn trong tr­êng hîp thø hai th× chóng sÏ ë ®»ng tr­íc s­ên «ng ta ®· ®­îc c«ng t­íc Li-ven ®­a vµo bé ngo¹i giao n¨m nµy. Trong tr­êng hîp ®ã, qu©n Thæ NhÜ Kú sÏ ph¶i tõ bá viÖc 1830 vµ ®· bÞ Ca-ninh lóc l©m chung nh¾c nhë ph¶i ®Ò phßng, - b¶o vÖ Ca-la-ph¸t vµ Vi-®in, chØ ®Ó l¹i ®Êy nh÷ng ®éi qu©n ®ån lµ tay sai cña Nga. T«i ®· ®i ®Õn kÕt luËn ®ã b»ng c¸ch nghiªn tró, ®iÒu ®ã ®· râ, nh­ng tõ ®ã kh«ng thÓ suy ra s­ên tr¸i qu©n cøu cùc kú thËn träng vµ chu ®¸o toµn bé con ®­êng c«ng danh Thæ NhÜ Kú nhÊt ®Þnh sÏ ph¶i diÖt vong vµ tµn qu©n cña nã cña «ng ta theo c¸c "S¸ch xanh", theo tµi liÖu "Tranh luËn ë ph¶i rót vÒ tuyÕn Sum-la. Tr¸i l¹i, nÕu chiÕn thuËt ®óng ®¾n nghÞ viÖn" vµ nh÷ng lêi x¸c nhËn cña c¸c nh©n viªn ngo¹i giao ®èi víi qu©n ¸o lµ lËp tøc tiÕn qua s«ng Ni-s¬ tíi X«-phi-a, th× cña chÝnh «ng ta. C«ng viÖc ®ã tuyÖt nhiªn kh«ng hÊp dÉn vµ ®èi víi qu©n Thæ NhÜ Kú, viÖc ®óng ®¾n lµ sÏ rót lui khái Vin- h¬n thÕ n÷a, ®· ngèn rÊt nhiÒu thêi gian, nh­ng cÇn ph¶i lµm ®in còng vÒ phÝa X«-phi-a. Nh­ng v× con ®­êng cña hä ng¾n v× nã ®em l¹i ch×a khãa ®i vµo lÞch sö bÝ mËt cña nÒn ngo¹i giao h¬n, nªn hä sÏ cã mÆt ë ®Êy sím h¬n qu©n ¸o vµ sÏ cã thÓ cè thñ trong ba m­¬i n¨m gÇn ®©y. (Nh©n tiÖn xin nãi, mét sè bµi ë vïng nói Ban-c¨ng hoÆc ®i vÒ A-®ri-a-n«-p«n. trong sè c¸c bµi cña t«i vÒ Pan-míc-xt¬n c«ng bè trªn b¸o NÕu qu©n ¸o cã quyÕt ®Þnh sai lÇm vµ ®i vÒ Vi-®in, th× qu©n "Tribune", ®· ®­îc in l¹i ë Lu©n §«n thµnh 50 000 b¶n d­íi Thæ NhÜ Kú vÉn ph¶i ®i vÒ X«-phi-a. ViÖc t¸c khái qu©n chñ lùc d¹ng s¸ch lÎ2*). - Pan-míc-xt¬n kh«ng ph¶i lµ mét thiªn tµi. cña ¤-me-r¬-pa-sa trong tr­êng hîp nµy tuyÖt nhiªn kh«ng cã Thiªn tµi sÏ kh«ng ®ãng vai trß nh­ vËy. Nh­ng «ng ta lµ mét nghÜa lµ chia nhá lùc l­îng, v× ®èi thñ míi ®ßi hái ph¶i cã tuyÕn trong nh÷ng tµi n¨ng v« cïng lín lao vµ lµ mét nhµ s¸ch l­îc t¸c chiÕn míi A-®ri-a-n«-p«n - X«-phi-a - Ben-gr¸t - Vi-®in. l·o luyÖn. NghÖ thuËt cña «ng ta lµ ë chç kh«ng ph¶i «ng ta Nh­ vËy, s­ên tr¸i cña qu©n Thæ NhÜ Kú sÏ trë thµnh mét ®¹o qu©n ®éc lËp. 1* - VÒ Nh­ng nÕu mÆc dï vËy mµ ho¹t ®éng qu©n sù vÉn sÏ ph¸t 2* C. M¸c. "Hu©n t­íc Pan-míc-xt¬n". Bµi thø ba, thø t­ vµ thø n¨m (hai bµi cuèi ®­îc gép l¹i trong mét cuèn s¸ch) triÓn theo c¸ch nh­ b¹n pháng ®o¸n, th× mäi sù kÐo dµi c¨ng
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 798 m¸c göi L¸t-xan, 1 th¸ng s¸u 1854 m¸c göi L¸t-xan, 1 th¸ng s¸u 1854 799 phôc vô n­íc Nga, mµ lµ ë chç trong khi phôc vô n­íc Nga, «ng cËp ®Õn lîi Ých cña n­íc Anh, «ng ta còng lu«n lu«n ph¶n béi lîi Ých ®ã mét c¸ch hÕt søc tinh vi cã lîi cho n­íc Nga. H¬n n÷a, ë ta cã thÓ ®ãng vai mét "bé tr­ëng Anh ®Ých thùc". ¤ng ta chØ kh¸c A-bíc-®in ë chç A-bíc-®in phôc vô n­íc Nga v× «ng ta ®©y ng­êi ta b¾t ®Çu hiÓu «ng ta lµ c¸i g×. kh«ng hiÓu n­íc Nga, cßn Pan-míc-xt¬n th× phôc vô n­íc Nga T«i chê tin tøc sím cña b¹n. mÆc dï «ng ta hiÓu n­íc Nga. V× vËy, A-bíc-®in lµ ng­êi ñng hé C. M. cña b¹n c«ng khai, cßn Pan-míc-xt¬n lµ tay sai mËt cña n­íc Nga, A- bíc-®in phôc vô kh«ng c«ng, Pan-míc-xt¬n phôc vô ®­îc tr¶ c«ng. NÕu thËm chÝ «ng ta giê ®©y cã muèn chèng l¹i n­íc Nga C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "F. In theo b¶n viÕt tay ®i n÷a th× «ng ta còng sÏ kh«ng thÓ lµm ®­îc viÖc ®ã, v× «ng ta Lassalle. Nachgelassene Briefe und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc ®ang ë trong tay n­íc Nga vµ «ng ta ph¶i tõng phót lo sî r»ng ë Schriften". Bd. III, Stuttgart - Berlin, 1922 Pª-tÐc-bua ng­êi ta ®· hy sinh «ng ta. §ã chÝnh lµ con ng­êi mµ n¨m 1829 ®· buéc téi A-bíc-®in r»ng chÝnh s¸ch cña «ng nµy thËt kh«ng th©n Nga, ®ã lµ con ng­êi mµ t¹i h¹ nghÞ viÖn, 55 R«-bíc Pin ®· tuyªn bè víi «ng ta r»ng «ng Êy kh«ng râ «ng ta lµ ®¹i biÓu cña ai. Con ng­êi mµ vµo n¨m 1831 ®· hy sinh Ba M¸c göi PhÐc-®i-n¨ng L¸t-xan Lan, n¨m 1833 ®· ¸p ®Æt HiÖp ­íc Un-ki-¸c - I-xkª-lª-xi cho ë §uýt-xen-®oãc-ph¬ triÒu ®×nh Thæ NhÜ Kú, n¨m 1836 ®· nép C¸p-ca-d¬ vµ cöa s«ng §a-nuýp cho Nga, ®· gãp phÇn thóc ®Èy viÖc ký kÕt hiÖp ­íc Lu©n §«n, 1 th¸ng S¸u 1854 n¨m 1840 vµ 1841 vµ viÖc thµnh lËp Liªn minh thÇn th¸nh míi 28, Deanstreet, Soho nh»m chèng l¹i n­íc Ph¸p. Con ng­êi ®· tõng tiÕn hµnh cuéc chiÕn tranh ë ¸p-ga-ni-xtan v× lîi Ých cña ng­êi Nga, vµo n¨m L¸t-xan th©n mÕn! 1831, 1836 vµo 1840 ®· chuÈn bÞ viÖc s¸p nhËp Cra-cèp vµo ¸o Hai-ba tuÇn võa råi t«i èm nÆng, ngoµi ra, tÊt c¶ ba ®øa con ®Ó ®Õn n¨m 1846 chèng l¹i viÖc ®ã, v. v..765 ë kh¾p n¬i, ®©u ®©u cña t«i1* ®Òu lªn sëi vµ m·i b©y giê míi khái bÖnh nªn c¶ nhµ ®· «ng ta ®Æt tay vµo th× «ng ta ®Òu hµnh ®éng cã h¹i cho lîi Ých trë thµnh bÖnh viÖn. T«i míi ra khái nhµ tõ hai ngµy nay, vµ v× th­¬ng m¹i cña n­íc Anh dï lÊy cí lµ b¶o vÖ chóng. ¤ng ta ®· t«i ®Æc biÖt ®au ®Çu vµ mäi cuéc nãi chuyÖn ®Òu ®· t¸c ®éng hµnh ®éng nh­ vËy trong vÊn ®Ò l­u huúnh Na-pl¬766. ¤ng ta nÆng nÒ ®Õn t«i, nªn trong thêi gian ®ã t«i kh«ng tiÕp bÊt ®· lµm rèi lo¹n nh÷ng hiÖp ­íc th­¬ng m¹i víi Ph¸p cã lîi cho kú ng­êi kh¸ch nµo. V× vËy t«i hÇu nh­ kh«ng biÕt g× vÒ hµnh Anh, nh÷ng hiÖp ­íc chØ cßn cã viÖc phª chuÈn n÷a th«i. §ã lµ con ng­êi ®· ®­a I-ta-li-a vµ Hung-ga-ri ra ®Ó trõng trÞ. NÕu «ng ta chØ hµnh ®éng chèng l¹i c¸c d©n téc c¸ch m¹ng, th× ®iÒu ®ã cã thÓ hiÓu ®­îc. Nh­ng c¶ trong nh÷ng vÊn ®Ò chØ ®Ò 1* - Gien-ni, Lau-ra vµ Ðt-ga M¸c
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 800 m¸c göi L¸t-xan, 1 th¸ng s¸u 1854 m¸c göi L¸t-xan, 1 th¸ng s¸u 1854 801 phÈm chÝnh trÞ"767 ®· xuÊt hiÖn nh÷ng tiÓu phÈm cña Uèc-c¸c- ®éng vµ ý ®Þnh cña giíi l­u vong. M¸t-di-ni, nh­ b¹n ch¾c ®· biÕt, ®ang ë Thôy SÜ mét c¸ch bÝ mËt. Qua c¸c th­ tõ Oa-sinh- t¬ xen kÏ víi nh÷ng tiÓu phÈm cña t«i, mµ t«i th× kh«ng muèn t¬n t«i biÕt r»ng giíi l­u vong, nh­ mäi khi, ®ang x©y dùng cho bÞ xÕp vµo sè nh÷ng chiÕn h÷u cña «ng nµy, chóng t«i chØ gièng m×nh nh÷ng ¶o t­ëng lín. Nh÷ng th«ng b¸o bÝ mËt do nh÷ng «ng ta ë mét ®iÓm - ë viÖc ®¸nh gi¸ Pan-míc-xt¬n; trong tÊt c¶ «ng Êy göi tõ ®©y sang Mü, b¬i ng­îc trë l¹i chç t«i th«ng qua nh÷ng ®iÒu cßn l¹i, t«i gi÷ ý kiÕn hoµn toµn tr¸i ng­îc, nh­ ®· thÊy râ ngay trong lÇn gÆp gì ®Çu tiªn cña chóng ta1*. ¤ng ta lµ mét kªnh Oa-sinh-t¬n. - Trong th­ sau cña t«i, t«i cã thÓ th«ng mét ng­êi l·ng m¹n ph¶n ®éng, mét ng­êi Thæ NhÜ Kú ®Ých b¸o cho b¹n nh÷ng chi tiÕt b¹n quan t©m vÒ ho¹t ®éng cña giíi thùc vµ muèn c¶i t¹o toµn bé ph­¬ng T©y theo c¸ch Thæ NhÜ Kú l­u vong. vµ theo kiÓu mÉu c¸c trËt tù Thæ NhÜ Kú. T«i ®· quyÕt ®Þnh VÐc-th¬ b©y giê ®ang ë Ca-li-phoãc-ni-a. Cã tin ®ån lµ cËu Êy kh«ng göi cho b¹n mÊy quyÓn s¸ch nhá ®ã, v× chi phÝ göi nh÷ng ®Þnh lÊy c« Voãc-b¬-x¬ hoÆc Voãc-m¬-x¬ nµo ®ã ng­êi H¨m- bao gãi nhá rÊt lín, kh«ng t­¬ng xøng. Cßn vÒ b¶n th©n thùc buèc, con g¸i cña mét trong nh÷ng sÕp cò cña cËu Êy. chÊt cña vÊn ®Ò, th× b¹n cã toµn quyÒn gi÷ ý kiÕn cña m×nh Ngay c¶ b¸o "Times" còng phÇn nµo mØa mai vÒ nh÷ng "kÎ chõng nµo c¸c sù kiÖn hoµn toµn kh«ng thÓ b¸c bá ch­a lµm nã bÞp bîm Khuªn" ë Lu©n §«n, lµ nh÷ng kÎ ®ang gµo thÐt lªn thay ®æi. Quan ®iÓm cña t«i n¶y sinh kh«ng ph¶i trªn c¬ së sù lo¹n x¹ vµ lµm cho ng­êi Anh ch¸n ngÊy b»ng nh÷ng lêi than kiÖn riªng lÎ nµy hay sù kiÖn riªng lÎ kh¸c, - v× r»ng mçi sù v·n cña m×nh: kiÖn riªng lÎ ®Òu cho phÐp lý gi¶i rÊt kh¸c nhau mu«n mµu "Nh÷ng ©m thanh ngät ngµo chan chøa t©m hån t«i"1* mu«n vÎ, - mµ trªn c¬ së toµn bé t­ c¸ch cña con ng­êi ®ã, trªn hoÆc: c¬ së toµn bé ho¹t ®éng tæng thÓ cña «ng ta tõ n¨m 1829. Trong "T«i c« ®¬n, nh­ng kh«ng ph¶i mét m×nh"2* ho¹t ®éng nµy, t«i ®· ph¸t hiÖn ra mét kÕ ho¹ch cã phèi hîp vµ v©n v©n. thèng nhÊt mang nh÷ng h×nh thøc kh¸c nhau vµ nhiÒu khi Cßn vÒ "Pan-míc-xt¬n" - «ng nµy b©y giê ®ang dån hÕt søc bÒ ngoµi m©u thuÉn nhau, nh­ng bao giê còng nh»m mét lùc ®Ó n¾m lÊy toµn bé viÖc ®iÒu khiÓn qu©n sù, nh­ng gÆp ph¶i môc ®Ých vµ tr­íc sau ®Òu ®­îc thùc hiÖn víi mét tµi nghÖ ®èi thñ c¹nh tranh lµ ng­êi thuéc ph¸i Pin, c«ng t­íc Niu-ca-l¬, cao nh­ nhau. - th× trong sè nh÷ng bµi t«i viÕt cho b¸o "Tribune" chØ cã nh÷ng Cßn vÒ nh÷ng ®iÓm mµ b¹n ®Æc biÖt nh¾c ®Õn, th× t«i xin bµi ®Çu tiªn ®­îc in ë ®©y thµnh s¸ch3*. B¶n th©n t«i ®· ng¨n nhËn xÐt nh­ sau: c¶n viÖc tiÕp tôc c«ng bè chóng, v× chÝnh trong lo¹t bµi "tiÓu 1) Cuéc viÔn chinh b¶o vÖ Pa-xi-phi-c«768. Trong quyÓn s¸ch cña mét ng­êi nguyªn lµ bÝ th­ ë ®¹i sø qu¸n t¹i A-ten d­íi 1* Hai-n¬. "Mïa xu©n míi", bµi th¬ thø s¸u 2* - mét dßng trong vë kÞch cña P. A. V«n-ph¬ "PrÐt-xi-«-da", håi II, c¶nh 2 (néi dung vë kÞch ®· dïng lµm kÞch b¶n cho vë ca kÞch cïng tªn cña Vª-b¬). 3* C. M¸c. "Hu©n t­íc Pan-míc-xt¬n". Bµi thø ba, thø t­ vµ thø n¨m (hai bµi 1* Xem tËp nµy, tr. 433-435. cuèi ®­îc gép l¹i trong mét cuèn s¸ch)
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 802 m¸c göi L¸t-xan, 1 th¸ng s¸u 1854 m¸c göi en-xn¬, 20 th¸ng ch¹p 1854 803 thêi Pan-míc-xt¬n (1836), cô thÓ lµ trong t¸c phÈm cña «ng Pa- khÈn cña Xun-t¬ göi nam t­íc Buèc-kª-nª ngµy 30 th¸ng N¨m ri-s¬ "LÞch sö ngo¹i giao cña Hy L¹p", b¹n tr­íc hÕt sÏ t×m thÊy 1839, còng nh­ c«ng v¨n khÈn ngµy 17 th¸ng S¸u 1839 v. v.. nh÷ng b»ng cø chøng minh r»ng sau n¨m 1830, Pan-míc-xt¬n Pan-míc-xt¬n lµm ra vÎ «ng ta ®ang suy nghÜ r»ng vua Thæ NhÜ Kú muèn thùc hiÖn HiÖp ­íc Un-ki-¸c-I-xkª-lª-xi vµ muèn ®· lµm tÊt c¶ mäi viÖc ®Ó biÕn Hy L¹p thµnh mét tØnh cña n­íc Nga. Cuéc viÔn chinh b¶o vÖ Pa-xi-phi-c« ®· hoµn toµn nÐm qu©n Nga tíi C«ng-xt¨ng-ti-n«-pl¬, ngµy 19 th¸ng S¸u «ng ta h¼n Hy L¹p vµo vßng tay cña n­íc Nga. Cuéc viÔn chinh ®ã gãp göi c«ng v¨n khÈn ®i Pa-ri cho b¸ t­íc Gran-vin, ®ång thêi phÇn lµm t¨ng sù næi tiÕng cña Pan-míc-xt¬n ë Anh, ®ång thêi göi kÌm theo "dù th¶o c¸c chØ thÞ göi ®« ®èc R«-bíc Xtèp- ®· t¹o cho «ng ta kh¶ n¨ng vµo n¨m Êy ký kÕt víi Brun-nèp phoãc cña m×nh ®Ò cïng ngµy, trong ®ã, bªn c¹nh mét lo¹t mét hiÖp ­íc ®­îc so¹n th¶o cã lîi cho n­íc Nga vÒ thÓ thøc kÕ nh÷ng ®Ò nghÞ mËp mê vµ v« lý kh¸c, «ng ta giao cho ®« ®èc thõa ë §an M¹ch, hiÖp ­íc nµy m·i ®Õn n¨m 1852 míi ®Þnh trong tr­êng hîp cÇn thiÕt "dïng søc m¹nh ®Ó v­ît qua h×nh h¼n hoi.769 NÕu trong chuyÖn nµy - víi Thæ NhÜ Kú - Pan- §¸c-®a-nen cho b»ng ®­îc". Xun-t¬ suy nghÜ rÊt s¸ng suèt míc-xt¬n sau khi ®· g©y ra kh¸ nhiÒu t¸c h¹i, kh«ng lao vµo (xem c«ng v¨n khÈn cña b¸ t­íc Gran-vin göi tö t­íc P[an- n­íc Ph¸p, th× sù nh©n nh­îng ®ã cña «ng ta chØ lµ "m¸nh khoÐ míc-xt¬n], Pa-ri, 28 th¸ng S¸u 1839), l­u ý P[an-míc-xt¬n] ngo¹i giao" ®èi víi nh©n d©n Anh. Nh÷ng tê b¸o thï ®Þch víi r»ng kÎ thï cña hä kh«ng ph¶i lµ vua Thæ NhÜ Kú mµ lµ n­íc «ng ta ®· b¾t ®Çu nhÊn m¹nh r»ng vµo n¨m 1840 «ng ta ®· lµm Nga, r»ng viÖc v­ît eo biÓn §¸c-®a-nen v× vËy lµ v« lý vµ r»ng, cho n­íc Anh trë thµnh b¹n ®ång minh cña n­íc Nga vµ kÎ thï nÕu ®¹i sø Anh vµ ®¹i sø Ph¸p ë C«ng-xt¨ng-ti-n«-pl¬ yªu cÇu cña n­íc Ph¸p. vua Thæ NhÜ Kú - «ng nµy còng chØ muèn cã thÕ - cho phÐp h¹m ®éi ®ång minh ®i qua eo biÓn §¸c-®a-nen, th× còng lµ ®ñ l¾m 2) ViÖc thõa nhËn coup d'Ðtat1*. CÇn lµm nh­ vËy ®Ó nhö B«- råi. P[an-míc-xt¬n] kh«ng thÓ ph¶n ®èi g× ®­îc, nh­ng ®­a ra na-p¸c-t¬ vµo l­íi cña m×nh. Tr­íc kia, nh©n cuéc phiÕn lo¹n ë mét ®Ò nghÞ cµng v« lý h¬n n÷a, vÒ ®Ò nghÞ nµy Xun-t¬ viÕt cho T©y Ban Nha, «ng ta còng ®· t¹o nªn mét liªn minh tay t­ hÖt nh­ vËy ®Ó lµm cho Lu-i-Phi-lÝp bÏ mÆt770. «ng ta: "Cã lÏ quý ngµy rÊt dÔ dµng cam chÞu triÓn väng qu©n Nga ®¸nh chiÕm C«ng- 3) ChØ thÞ ngµy 19 th¸ng S¸u 1839 hoµn toµn x¸c nhËn xt¨ng-ti-n«-pl¬". quan ®iÓm cña t«i. §Ò nghÞ nãi r»ng trong bÊt cø tr­êng hîp Sù viÖc tiÕp diÔn theo tinh thÇn ®ã, h¬n n÷a P[an-míc-xt¬n] nµo còng kh«ng cho phÐp n­íc Nga thùc hiÖn HiÖp ­íc Un- lu«n lu«n c¶n trë hµnh ®éng cña Ph¸p chèng n­íc Nga, lµm ra ki-¸c-I-xkª-lª-xi (nh©n tiÖn xin nãi, hiÖp ­íc nµy lµ do P[an- vÎ toµn bé sù tøc giËn cña «ng ta ®Òu nh»m chèng l¹i M«-ha- míc-xt¬n] ®¹o diÔn!), xuÊt ph¸t kh«ng ph¶i tõ Lu©n §«n mÐt - Ai-li, chõng nµo Brun-nèp ch­a tíi ®­îc Lu©n §«n vµ «ng mµ tõ Pa-ri. B»ng cø chøng minh ®iÒu nµy cã thÓ lµ bøc th­ ta ch­a ký víi «ng Êy hiÖp ­íc n¨m 1840. VÒ sau hiÖp ­íc ®ã ®­îc hoµn tÊt trong hiÖp ­íc n¨m 1841 vÒ eo biÓn §¸c-®a-nen, hiÖp ­íc nµy chØ lµ sù phª chuÈn cña ch©u ¢u ®èi víi HiÖp ­íc 1* - cuéc chÝnh biÕn, nghÜa lµ cuéc ®¶o chÝnh cña B«-na-p¸c-t¬ ngµy 2 th¸ng Un-ki-¸c-I-xkª-lª-xi771. Ch¹p 1852 ë Ph¸p.
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 804 m¸c göi en-xn¬, 20 th¸ng ch¹p 1854 m¸c göi en-xn¬, 20 th¸ng ch¹p 1854 805 T«i sÏ rÊt c¸m ¬n b¹n nÕu b¹n th­êng xuyªn viÕt tØ mØ cho ®Çu tèt ®Ñp nhÊt. Trong vßng hai n¨m t«i chØ viÕt b»ng tiÕng t«i vÒ t×nh h×nh ë §øc vµ ®Æc biÖt lµ ë Phæ. Anh, ý t«i muèn nãi viÕt ®Ó in. §èi víi t«i, viÕt b»ng tiÕng §øc lóc ®Çu h¬i khã. C. M¸c cña b¹n ¤ng biÕt r»ng suèt c¶ mét n¨m t«i biªn tËp mét tê b¸o Phæ d­íi sù kiÓm duyÖt1*. V× vËy t«i h×nh dung rÊt râ b¸o "Neue C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "F. In theo b¶n viÕt tay Lassalle. Nachgelassenne Briefe und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc Oder - Zeitung" ph¶i chÞu nh÷ng nçi khæ nµo trong ®iÒu kiÖn Schriften". Bd. III, Stuttgart - Berlin, 1922 thi hµnh h×nh thøc kiÓm duyÖt míi; nh÷ng khã kh¨n ®ã vµ cuéc ®Êu tranh bÝ mËt chèng nh÷ng nhµ chøc tr¸ch thóc ®Èy t«i gióp ®ì tê b¸o ®ã. Theo nh­ t«i biÕt, - mµ t«i th× biÕt râ hÇu hÕt nh÷ng phßng ®äc t­¬ng ®èi ®¸ng kÓ cña Lu©n §«n, - ë ®©y kh«ng ®©u cã b¸o 56 "Neue Oder-Zeitung". T¹m thêi «ng ph¶i göi nã trùc tiÕp cho M¸c göi M«-rÝt-x¬ En-xn¬ t«i. Cã thÓ, t«i t×m c¸ch ®Ó mét phßng ®äc hoÆc tiÖm cµ phª nµo ë Brª-xl¸p1* ®ã ®Æt mua nã. ¤ng sÏ ®Æc biÖt lµm ¬n gióp ®ì t«i nÕu «ng göi cho t«i mét sè b¸o "Breslauer Zeitung", coi nh­ mét ngo¹i lÖ. Tuy Ðt-ga Bau-¬ L u©n §«n, thø t­, 20 th¸ng Ch¹p 1854 28, Deanstreet, Soho cã ®Õn th¨m t«i hµng tuÇn, nh­ng cËu Êy kh«ng hÒ nãi víi t«i lÇn nµo vÒ c¸c bµi tin cña m×nh, mµ t«i th× muèn t×m hiÓu c¸c En-xn¬ th©n mÕn! quan ®iÓm cña cËu Êy, dï chØ lµ trªn c¬ së mét "b¶n". Bøc th­ cña «ng ®Õn ®©y vµo ngµy thø hai. Cßn t«i th× m·i V× kú häp cña nghÞ viÖn s¾p kÕt thóc vµ bªn c¹nh bµi tãm t¾t h«m nay míi tíi ®©y, v× t«i ë th¨m ¡ng-ghen vµ Lu-pu-x¬2* t¹i kú häp cña nghÞ viÖn vµ cã lÏ ngoµi mét sè nhËn xÐt vÒ c¸c vÊn Man-se-xt¬ mÊy ngµy. ®Ò tµi chÝnh, ë chç t«i sÏ cã Ýt tµi liÖu quan träng cho nh÷ng C¸c bµi tin cña t«i3*, t«i sÏ b¾t ®Çu vµo thø b¶y. Khi kú häp th«ng b¸o kh¸c, nªn t«i cã ý ®Þnh - nÕu gi¶ thiÕt nµy tá ra ®óng ®¾n - trong lo¹t bµi viÕt, ®­a ra mét bµi tæng thuËt vÒ chiÕn "s¬ bé" cña nghÞ viÖn s¾p kÕt thóc mµ míi b¾t ®Çu th× sÏ kh«ng sù diÔn ra cho ®Õn nay ë Cr­m772. ë ®©y còng nh­ ë §øc t«i cã ý nghÜa. Bµi tãm t¾t kú häp ng¾n ngñi nµy sÏ lµ b­íc khëi ch­a gÆp mét bµi nµo hîp lý, nghÜa lµ cã tÝnh chÊt phª ph¸n, vÒ vÊn ®Ò nµy. §ång thêi t«i cho r»ng ®Ò tµi nµy thu hót sù 1* - Vrèt-xl¸p 2* - Vin-hem V«n-ph¬ 3* §©y lµ nãi c¸c bµi tin cho b¸o "Neue Oder - Zeitung" 1* - "Rheinische Zeitung"
nguon tai.lieu . vn
Chính trị học Báo chí - Truyền thông Xã hội học Giáo dục học Tâm lý học Lịch sử - Văn hoá Triết học Ngôn ngữ học Thư viện thông tin Văn học nước ngoài Ngư nghiệp Hành chính - Pháp luật Địa lý - Địa danh Văn học Việt nam Lịch sử Đảng CNXH - KH Tư Tưởng HCM Ngụ ngôn - Cổ tích Ca dao - Tục ngữ Hoá học Sinh học Y khoa - Dược Kinh tế học