1. Trang Chủ
  2. Triết học
  3. [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 28 phần 4

[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 28 phần 4

Những người phê bình khác chỉ trích mối quan hệ hẹp hòi giữa hạ tầng cơ sở và thượng tầng kiến trúc, như có thể thấy trong chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước (State monopoly capitalism) và trong một số thuyết cacten (cartel) Mác-xít. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 384 ¡ng-ghen göi M¸c, 19 th¸ng chÝn 1853 ¡ ng-ghen göi M¸c, 19 th¸ng chÝn 1853 385 Londoner Zeitung cho Nª-xen-r«-®e. C¶ ë ®©y lÉn ë ®Êy ®Òu cã ®ñ nh÷ng lêi bµn t¸n su

Thể loại Tài liệu miễn phí Triết học

Số trang 64

Ngày tạo 8/29/2018 8:26:42 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx -... (.pdf)

Xem mẫu

  1. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 384 ¡ng-ghen göi M¸c, 19 th¸ng chÝn 1853 ¡ ng-ghen göi M¸c, 19 th¸ng chÝn 1853 385 Londoner Zeitung" cho Nª-xen-r«-®e. C¶ ë ®©y lÉn ë ®Êy ®Òu cã ®ñ nh÷ng lêi bµn t¸n su«ng vµ nh÷ng lêi ®Æt ®iÒu. T«i nhËn ®­îc b¸o "Reform" rÊt kh«ng ®Òu. Anh cã nghe thÊy 127 g× vÒ Clót-x¬ kh«ng? ¡ng-ghen göi M¸c N.B.1* . V×, nh­ h«m nay, t«i ®­îc biÕt qua th­ cña anh2*, Lu- ë Lu©n §«n pu-x¬ ®· chuån ®i, mµ thËm chÝ kh«ng chµo t¹m biÖt anh, nªn lÏ tù nhiªn t«i kh«ng cho anh Êy xem g× trong sè nh÷ng c¸i anh Man-se-xt¬, 19 th¸ng ChÝn 1853 göi tíi; anh Éy vÉn hoµn toµn ®øng ngoµi cuéc. NÕu sù viÖc kh«ng liªn quan ®Õn Boãc-kh¸c-t¬, ng­êi ®· kiÕm 10 pao cho M¸c th©n mÕn! anh Êy ®i vµ nãi chung cã th¸i ®é tèt víi anh Êy, th× t«i sÏ xö sù C«ng viÖc cña t«i vµ sù viÕt l¸ch cña t«i cho ®Õn nay bÞ v­íng víi me-xõ Lu-pu-x¬ dÌ dÆt h¬n. §Æc biÖt v× chµng trai Êy, tuy vÝu nhiÒu v× sù cã mÆt cña "«ng giµ"1* hiÖn ®ang ë chç t«i. cßn gi÷ tÝnh b­íng bØnh, nh­ng ®· mÊt lßng kiªn tr× chÞu ®ùng Kh«ng thÓ nµo t×m ®­îc chç lªn chiÕc tµu thñy ch©n vÞt cña anh vµ rÊt mùc thÝch nghi víi nh÷ng ng­êi mµ anh ta hy väng nhËn Êy, ®ång thêi Boãc-kh¸c-t¬ n¨n nØ rÊt nhiÒu r»ng anh Êy tr­íc ®­îc Ých lîi tõ hä. Anh ta thËm chÝ ®· trë thµnh ng­êi h¬i xu tiªn h½ng thö t×m viÖc d¹y häc ë ®©y, ngoµi ra, anh Êy cã mét Ýt nÞnh, thÕ ®Êy! triÓn väng kiÕm tiÒn c¶ ë Li-víc-pun. C¸ch nµy hay c¸ch kh¸c, V¶ l¹i, chóng ta h·y xem xem hoµn c¶nh vËt chÊt tèt h¬n - anh Êy cßn muèn cÇu may ë ®©y, mµ t«i th× kh«ng muèn anh Êy nÕu thu xÕp ®­îc ®iÒu ®ã ë ®©y - cã lµm cho «ng giµ nhá bÐ cña nhËn thÊy nh÷ng bµi tin cho b¸o "Tribune" ®«i khi ra ®êi b»ng chóng ta tØnh ngé hay kh«ng, vµ lóc Êy anh ta sÏ ph¶i xin lçi c¸ch nµo, mét khi anh Êy ®· xö sù v« lý nh­ vËy ®èi víi anh ë Lu©n §«n. ë ®©y, anh Êy ®øng tr­íc mét sè triÓn väng, vµ sau anh. khi t«i cïng Boãc-kh¸c-t¬ nãi chuyÖn víi anh Êy h«m qua vÒ B©y giê t«i ®i vÒ nhµ ®Ó ngåi lµm viÖc. ®iÒu nµy, h«m nay anh Êy nhóc nhÝch ®i t×m. Nh­ vËy, t«i sÏ cã Ph.¡. cña anh mét buæi tèi r¶nh rçi, vµ t«i sÏ cã thÓ t¹o cho anh mét bµi vÒ t×nh h×nh ë ®©y, t«i sÏ göi ®i chuyÕn b­u ®iÖn thø hai. Bµi vÒ ®Ò tµi Nga t«i sÏ viÕt mét khi cã thÓ. T«i cho r»ng t¸c C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay gi¶2* l µ mét ng­êi §øc ven vïng Ban-tÝch hoÆc ng­êi nöa Ba Briefwechsel zwischen F. Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc Lan; «ng Êy cã lÏ cã nhiÒu tµi liÖu, vµ cÇn ph¶i thËn träng, K. Marx". Bd. I, Stuttgart, 1913 nh­ng vÉn cã thÓ ®­a «ng Êy ra ¸nh s¸ng. HoÆc cã thÓ, ®ã chÝnh lµ «ng Luª-v¬, ng­êi ®· viÕt nh÷ng bøc th­ ®Õn "Deutsche 1* - Nota bene - Chó ý. 1* - Vin-hem V«n-ph¬ 2* Xem tËp nµy, tr. 383 - 384. 2* - Pun-xki (xem tËp nµy, tr. 299-301).
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 386 M¸c göi ¡ng-ghen, 28 th¸ng chÝn 1853 M¸c göi ¡ng-ghen, 28 th¸ng chÝn 1853 387 vÒ chóng ta, th× t«i kh«ng biÕt anh ta viÕt g× cho Rinh-x¬, v× Rinh-x¬ kh«ng nãi ®iÒu nµy. Trong vô «ng §ron-ke1*, t«i muèn lµm thËt râ vÊn ®Ò. B©y giê 128 t«i ®· biÕt ®­îc r»ng cËu Êy ®· b¸n ®i ®©u ®ã quyÓn Ri-c¸c-®« M¸c göi ¡ng-ghen392 cña Pi-p¬, còng nh­ quyÓn lÞch sö khoa kinh tÕ chÝnh trÞ b»ng ë Man-se-xt¬ tiÕng §øc cña ng­êi c«ng nh©n Lèc-n¬ v.v. vµ v.v.. §iÒu ®ã tÊt nhiªn cµng lµm t¨ng thªm sù nghi ngê nÆng nÒ cña t«i ®èi víi cËu Êy. [Lu©n §«n], 28 th¸ng ChÝn1* 1853 Tr­íc khi ®i, «ng V«n-ph¬ cßn kÓ víi I-man - h¬n n÷a d­íi 28, Deanstreet, Soho d¹ng xuyªn t¹c hÕt søc nghiªm träng vµ víi giäng phÉn né tÇm th­êng - vÒ trß thãa m¹ l¸o x­îc cña «ng ta ®èi víi t«i. §iÒu lµm ¡ng-ghen th©n mÕn! t«i bùc m×nh lµ t«i cã th¸i ®é cùc kú ©n cÇn ®èi víi ng­êi hay T«i göi kÌm mét bøc th­ cña V©y-®¬-mai-¬, mét sè th­ cña lµm Çm Ü Êy, chø kh«ng nghiªm s¾c mÆt víi anh ta. Clót-x¬, lêi tuyªn bè cña «ng Vi-lÝch393, bøc th­ cña M¸t-di-ni C«ng viÖc tiÕn triÓn tuyÖt vêi. ë Ph¸p sÏ x¶y ra mét sù ®æ vì göi ®i Mü cho bµ Mèt-t¬ (ng­êi theo ph¸i b·i n«). khñng khiÕp, khi toµn bé sù gian lËn vÒ tµi chÝnh Êy sôp ®æ. 394 Bµi cña anh t«i chia ra hai phÇn vµ lµm thµnh hai bµi ®· I-a-c«-bi ®· viÕt cho b¸o "Reform" mét bµi thÊm ®Çy giäng u göi ®i Niu Oãc. Trong viÖc nµy vî t«i lµm nhiÖm vô th­ ký. sÇu vÒ sù huû diÖt cña tr¸i ®Êt396. Pi-p¬ ®­îc ®èt häng trong bÖnh viÖn §øc. Trªn gi­êng bÖnh Anh h·y gi÷ cho nh÷ng dßng nµy kh«ng r¬i vµo tay nh÷ng cña cËu Êy cã treo b¶ng víi ch÷ ®Ò nguy h¹i: "V[in-hem] P[i-p¬] ng­êi kh«ng cÇn thiÕt. - syphilis secundaris". Ng­êi ta gß cËu Êy vµo kû luËt hÕt søc nghiªm ngÆt, v¶ l¹i ®iÒu nµy hÕt søc cã lîi cho cËu Êy. C.M. cña anh V. V«n-ph¬ ®· göi tíi bøc th­ göi Rinh-x¬, ng­êi ®­îc anh Êy tin cËy. Anh Êy viÕt r»ng sÏ cè g¾ng thu xÕp ë Man-se-xt¬ Nh©n tiÖn nãi thªm. H«m kia t«i ®· nhËn ®­îc mÊy dßng cña ®Õn cuèi th¸ng M­êi. NÕu ®Õn lóc ®ã mµ kh«ng cã kÕt qu¶ g× th× Blin-®¬. CËu Êy sÏ ph¶i tõ ®Ønh cao tÇm cì d©n chñ vÜ ®¹i cña anh Êy sÏ ra ®i. Cßn nay th× anh Êy ®ang sèng "do ng­êi kh¸c m×nh tôt xuèng trë l¹i nh÷ng lÜnh vùc thÊp hÌn cña vÊn ®Ò dao chÞu phÝ tæn" ë phè §¹i §uy-xi395 sè g× g× ®ã. Anh Êy hoµn toµn ®Üa. CËu Êy ®· thua kiÖn, vµ nay toµn bé tµi s¶n cña vî cËu Êy kh«ng nãi ®Õn tªn anh, qua ®ã anh cã thÓ kÕt luËn vÒ tÝnh nhá ®· bÞ tÞch thu. Nh­ vËy, nguån thu nhËp kh«ng cßn n÷a. T«i tiÕc cho cËu Êy mÆc dï nh÷ng cung c¸ch khã chÞu mµ cËu Êy cho lµ nhen ®éc ¸c cña ng­êi b¹n Êy. Sau khi c¸u g¾t víi anh, anh ta cÇn tiÕp thu. tÊt nhiªn thÊy xÊu hæ thó nhËn r»ng anh ta mang ¬n anh. Cßn 1* Xem tËp nµy, tr. 378-379. 1* Trong nguyªn b¶n viÕt nhÇm: "th¸ng T¸m".
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 388 M¸c göi ¡ng-ghen, 28 th¸ng chÝn 1853 ¡ ng-ghen göi M¸c, 29 th¸ng chÝn 1853 389 Anh cã theo dâi c©u chuyÖn cã liªn quan víi Ba-cu-nin trªn Nh÷ng con lõa Êy ®· gióp ®ì Ba-cu-nin b»ng c¸i g×? Hä chØ b¸o "Morning Advertiser"1* hay kh«ng? Uèc-c¸c-t¬ lîi dông cí ®¹t ®­îc mét ®iÒu lµ ®­a ra lêi buéc téi c«ng khai nÆng nÒ ®èi Êy vµ ®¨ng mét bµi, trong ®ã «ng Êy bµy tá sù nghi ngê ®èi víi víi «ng vµ hä ®· b¹t tai chÝnh hä. B[a-cu-nin], thø nhÊt, v× «ng Êy lµ ng­êi Nga, thø hai, v× «ng Êy lµ "nhµ c¸ch m¹ng"397. Uèc-c¸c-t¬ kh¼ng ®Þnh r»ng trong sè C«ng bè toµn v¨n lÇn ®Çu b»ng tiÕng cña In theo b¶n viÕt tay nh÷ng ng­êi Nga kh«ng cã mét nhµ c¸ch m¹ng trung thùc nµo, nguyªn b¶n trong Marx - Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc Gesamtausgabe. Dritte Abteilung, Bd. 1, r»ng nh÷ng tr­íc t¸c cè tá ra lµ d©n chñ cña hä (c«ng kÝch 1929 vµ b»ng tiÕng Nga trong C. M¸c vµ GhÐc-xen vµ tªn v« l¹i G«-l«-vin) kh«ng chøng minh ®­îc g×, vµ Ph. ¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø cuèi cïng tuyªn bè víi c¸c nhµ c¸ch m¹ng trªn lôc ®Þa r»ng hä nhÊt, t. XXI, 1929 còng lµ nh÷ng kÎ ph¶n béi nh­ chÝnh phñ cña hä vËy, nÕu hä tin ng­êi Nga. Lóc ®ã, trªn trËn ®Þa ®· xuÊt hiÖn "Ng­êi Anh" (Ri-sít) cã lÏ do ng­êi Nga ®­a ra; «ng Êy thï hËn Uèc-c¸c-t¬ v× «ng nµy dùa vµo quyÒn cã thêi hiÖu, ®· t­íc cña «ng Êy ®Ò tµi "B¸o "Times" vµ Thæ NhÜ Kú" trªn b¸o "Morning Advertiser". 129 Ri-sít tuyªn bè r»ng coi B[a-cu-nin] lµ gi¸n ®iÖp còng v« lý nh­ ¡ng-ghen göi M¸c buéc téi Pan-míc-xt¬n lµ bÞ Nga mua chuéc; «ng Êy viÖn dÉn lêi ë Lu©n §«n x¸c nhËn cña Ru-g¬, cña t«i2*, khen "T­ t­ëng c¸ch m¹ng" cña HÐc-xen3*... Cßn h«m qua th× tay sai cña Uèc-c¸c-t¬, mét A.B. nµo ®ã, l¹i tuyªn bè r»ng «ng ta biÕt toµn bé s¸ch b¸o, tµi liÖu [Man-se-xt¬], 29 th¸ng ChÝn 1853 cña "N­íc Nga trÎ" mµ «ng ta b¶o lµ chøng minh ®­îc sù M¸c th©n mÕn ®óng ®¾n cña c¸c quan ®iÓm cña U[èc-c¸c-t¬], chñ nghÜa §¹i Xla-v¬ v.v.. T«i göi kÌm theo ®©y bµi vÒ c¸c qu©n ®éi Thæ NhÜ Kú1*. NÕu anh b¸o cho t«i biÕt ngµy mai anh sÏ göi ®i c¸i g× vÒ c¸c cuéc b·i Dï sao nh÷ng kÎ gian hïng Nga sÏ thÊy r»ng lµm ra vÎ quan c«ng ë Lan-kª-sia vµ vÒ t×nh h×nh bu«n b¸n398, th× t«i sÏ cã thÓ träng, giµnh ¶nh h­ëng vµ ®ãng mét thø vai quý téc cña giíi tiÕp tôc c¸i ®ã vµ ®Õn thø ba chuÈn bÞ xong cho anh mét bµi l­u vong c¸ch m¹ng ë ®©y kh«ng dÔ nh­ trong giíi d©n chñ tiÕp vÒ nh÷ng vÊn ®Ò nµy. C¸c chñ x­ëng vµ c¸c nhµ bu«n ë th¶m h¹i cña Ph¸p. ë ®©y ph¶i nhËn lÊy nh÷ng có ®¸ khèc liÖt. ®©y cè g¾ng hÕt søc thuyÕt phôc nhau, r»ng t×nh h×nh kh«ng xÊu ®Õn thÕ; b¸o "Guardian"2* còng ra søc chøng minh ®iÒu Êy. 1* Xem th­ M¸c göi ¡ng-ghen ngµy 3 th¸ng ChÝn 1853. 2* C.M¸c. "Mi-kha-in Ba-cu-nin" 3* §©y muèn nãi ®Õn cuèn s¸ch cña HÐc-xen "VÒ sù ph¸t triÓn cña t­ t­ëng 1* Ph.¡ng-ghen. "Ng­êi Nga ë Thæ NhÜ Kú" c¸ch m¹ng ë Nga". 2* "Manchester Guardian"
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 390 ¡ng-ghen göi M¸c, 29 th¸ng chÝn 1853 M¸c göi ¡ng-ghen, 30 th¸ng chÝn 1853 391 Lu-pu-x¬1* cã c¬ may nhËn ®­îc ghÕ nh©n viªn v¨n phßng lo Nh­ng tÊt c¶ toµn lµ c¸i vÎ ngoµi vµ lõa bÞp. TuÇn qua, gi¸ sîi c«ng viÖc th­ tÝn - nÕu tin lêi Boãc-kh¸c-t¬. ¤ng giµ häc tiÕng th­êng gi¶m 1/4 - 3/8 pen-ni mét pao; nh­ vËy, víi gi¸ 9 pen-ni Nga v. v.. vµ vÉn nh­ tr­íc ham mª vÊn ®Ò Thæ NhÜ Kú, viÖc mét pao, gi¸ sôt 3 - 4 1/2%, víi gi¸ 8 pen-ni - sôt 3 - 6%, víi gi¸ nµy t«i vui lßng khuyÕn khÝch «ng Êy. 7 pen-ni - sôt 4 - 7%. B«ng trong thêi gian ®ã sôt gi¸ gÇn 1/8. T«i göi lêi chµo chÞ vµ c¸c ch¸u. L­îng dù tr÷ t¨ng, l­îng cÇu sôt ngay c¶ trªn thÞ tr­êng trong n­íc. N¹n ®Çu c¬ tiªu thô sang ¤-xt¬-r©y-li-a ®· lªn to tíi møc Ph.¡. cña anh 80 000 ba-ren bét mú Mü ®· ®Õn ®Êy råi l¹i ®­a vÒ ®©y víi tiÒn Anh sÏ nãi g× vÒ nh÷ng viÔn c¶nh buån rÇu vµ cã ®øc ®é cña c­íc vËn t¶i 8 si-linh mét ba-ren. Sù ph¸ s¶n cña ¤-xt¬-r©y-li-a I-a-c«-bi vÒ sù huû diÖt cña tr¸i ®Êt?2* kho¶ng bèn tuÇn n÷a sÏ x¶y ra cã lÏ víi møc cao nhÊt. "Tin tøc tèt" tõ §«ng Ên chung quy lµ sù t¨ng gi¸ ë ®Êy vµ sù gi¶m gi¸ ë C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay ®©y tÝnh chung vÉn ®em l¹i thua lç khi xuÊt khÈu sang ®ã. ChØ Briefwechsel zwischen F. Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc cã viÖc bu«n b¸n víi Mü vµ n¹n ®Çu c¬ lóa m× lµ ph¸t triÓn K. Marx". Bd. I, Stuttgart, 1913 m¹nh. ë A-bri-gi¬, ng­êi ta ®· tr¶ 18 si-linh mét qu¸c-t¬ lóa m× h¹ng nhÊt. Gi¸ lóa m× t¨ng, gi¸ sîi gi¶m, cßn chuyÖn Thæ NhÜ Kú v« vÞ lµ ph­¬ng thøc tèt nhÊt ®Ó gi÷ c¸c nhµ bu«n chóng ta trong tr¹ng th¸i nhén nh¹o suèt mïa ®«ng. 130 Gi¸ thµnh phÈm c«ng nghiÖp còng sôt nhanh, vµ sù t¨ng M¸c göi ¡ng-ghen l­îng dù tr÷ cña chóng cßn nguy hiÓm h¬n lµ sù d­ thõa sîi. V× ë Man-se-xt¬ thÕ, viÖc c¸c chñ x­ëng quyÕt ®Þnh ngõng s¶n xuÊt, theo tÝnh to¸n cña hä, lµ b¾n mét mòi tªn tróng liÒn hai ®Ých: mét lµ lµm cho c«ng nh©n mÊt vò khÝ; hai lµ thu hÑp s¶n xuÊt. C¸c chñ [Lu©n §«n], 30 th¸ng ChÝn 1853 28, Deanstreet, Soho x­ëng Pre-xt«n tÊt nhiªn sÏ ®­îc phiÕu c¶m ¬n chung chung, nÕu kh«ng ph¶i lµ ®­îc bï ®¾p tæn thÊt399. ë A-st«n, Xt©y-li- Phrª-®ª-rÝch th©n mÕn! bøt-gi¬ vµ ë Glèt-x¬n, c¸c chñ x­ëng còng tÝnh chuyÖn ngõng Bµi qu©n sù3* tuyÖt vêi. B¶n th©n t«i c¶m thÊy lo ng¹i tr­íc s¶n xuÊt, cßn ë ®©y th× còng cã mét sè ®Þnh lµm nh­ thÕ. V¶ l¹i, trong viÖc nµy cã sù m¾c mÝu cña nã, v× viÖc nµy nh­ vËy chØ cã 1* - Vin-hem V«n-ph¬ lîi cho nh÷ng ng­êi tiÕp tôc s¶n xuÊt, cßn nh÷ng ng­êi t¹m thêi 2* Xem tËp nµy, tr. 386-387. ngõng s¶n xuÊt th× chØ bÞ thiÖt400. 3* Ph. ¡ng-ghen. "Ng­êi Nga ë Thæ NhÜ Kú"
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 392 M¸c göi ¡ng-ghen, 30 th¸ng chÝn 1853 M¸c göi ¡ng-ghen, 30 th¸ng chÝn 1853 393 §«ng", cßn ®Õn thø s¸u sau sÏ xong bµi ®Çu tiªn trong sè ba bµi sù tiÕn qu©n cña c¸c lùc l­îng Nga vÒ phÝa t©y, nh­ng dÜ nhiªn vÒ §an M¹ch, n¬i mµ mét th¸ng n÷a trªn s©n khÊu sÏ l¹i xuÊt kh«ng d¸m tin ph¸n ®o¸n cña chÝnh m×nh vÒ nh÷ng ®iÒu nh­ hiÖn nh÷ng héi nghÞ giai tÇng kh¸c nhau403. vËy. Trong vßng s¸u th¸ng diÔn ra c¸c cuéc b·i c«ng, t«i ®· viÕt mét lo¹t bµi vÒ chóng401, cã gi¸n ®o¹n. B©y giê, ®óng lµ ®· b¾t NÕu sÏ x¶y ra mét sù kiÖn qu©n sù nµo ®ã, th× t«i hoµn toµn ®Çu mét giai ®o¹n míi. Trong bµi mµ t«i ®· sö dông nh÷ng dùa vµo Bé chiÕn tranh ë Man-se-xt¬, nã sÏ göi ngay th«ng b¸o nhËn xÐt chung cña anh vÒ c¸c cuéc b·i c«ng1*, t«i ®· nªu nhiÒu ®Õn cho t«i; ®èi víi b«ng vµ sîi mµ c¸c b¸o ë ®©y cung cÊp th«ng tin hÕt søc th¶m h¹i còng vËy. ®Þa danh x¶y ra b·i c«ng; t«i còng ®· kÓ vÒ c¸c sù kiÖn ë Pre- xt«n vµ Uy-gan402. VÒ Man-se-xt¬ t«i ch­a cã chi tiÕt nµo c¶. Tr­íc hÕt t«i muèn dån bµi cho nh÷ng chµng trai Êy ngËp M¸nh khoÐ cña ng­êi Pre-xt«n t«i m« t¶ (rÊt ng¾n gän, nota tËn cæ v× thêi ®iÓm thuËn lîi, vµ nÕu t«i ®ång thêi nhËn ®­îc Ýt bene2*): 1) nh­ lµ m­u toan cña c¸c chñ x­ëng t×m c¸ch che ®Ëy thø cña anh, th× t«i sÏ cã thÓ ph©n bæ c¸c ®Ò tµi cho mét thêi h¹n l©u h¬n. Anh còng h·y chó ý r»ng nÕu kh«ng cã th­ ký1* th× xu h­íng cña m×nh muèn tù cøu khái n¹n s¶n xuÊt thõa, b»ng t«i h¬i sî vÒ tiÕng Anh cña t«i. c¸ch vin vµo c«ng nh©n, cho lµ b»ng c¸c yªu s¸ch cña m×nh, hä b¾t chñ x­ëng ph¶i ®ãng cöa nhµ m¸y; 2) nh­ lµ m­u toan dïng Anh ®õng chuyÓn lêi chµo cña t«i ®Õn Lu-pu-x¬2* n¹n ®ãi buéc c«ng nh©n ph¶i phôc tïng. C.M. cña anh Nh­ anh thÊy, trong lÞch sö b·i c«ng cña t«i, t«i míi viÕt ®Õn thø ba tr­íc vµ hoµn toµn ch­a ®ông ®Õn Man-se-xt¬. Nh÷ng bµi vÒ gi¸ sîi vµ b«ng, nÕu cã thÓ, c¶ gi¸ thµnh phÈm c«ng nghiÖp, anh cã thÓ më réng ®«i chót, - më réng nh­ thÕ C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay nµo ®Ó Ýt ra cã ®­îc mét môc riªng trong bµi. Briefwechsel zwischen F. Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc K. Marx". Bd. I, Stuttgart, 1913 Trong mçi bµi, ngoµi nh÷ng ®Ò tµi c¬ b¶n ra, t«i cßn ph¶i tõng b­íc theo s¸t c¸c c«ng hµm Nga vµ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña Anh (mµ chÝnh s¸ch nµy thËt kú diÖu!), v× nh÷ng con lõa Êy ë Niu Oãc cho ®ã lµ c¸i quan träng nhÊt, v¶ l¹i rèt cuéc kh«ng cã g× dÔ h¬n lµ soi s¸ng "chÝnh s¸ch cao c¶"®ã. §Õn thø ba sau t«i sÏ chuÈn bÞ xong bµi vÒ "gi¸o héi ph­¬ng 1* C.M¸c. "Sù hoang mang ë Së giao dÞch Lu©n §«n. - B·i c«ng" 1* - Pi-p¬ 2* - chó ý 2* - Vin-hem V«n-ph¬
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 394 M¸c göi ¡ng-ghen, 8 th¸ng m­êi 1853 M¸c göi ¡ng-ghen, 8 th¸ng m­êi 1853 395 ngµy. Casus belli1* lµ nh­ vËy. Trong nh÷ng ngµy nµy ph¶i xoay xë thÕ nµo ®Êy. TiÒn vay ®Ó mua thøc ¨n (ngoµi thøc uèng nãng v. v...) ®· c¹n kiÖt. Ngoµi ra, ngµy mai Pi-p¬ ra bÖnh viÖn cã thÓ 131 ®Õn chç t«i, cã thÓ nh­ vËy. Võa nhËn ®­îc tiÒn, t«i ®· göi cho M¸c göi ¡ng-ghen404 cËu Êy 3 pao, nh­ng con lõa ®ã ®· ®­a LÝp-nÕch gi÷ vµ giê ®©y ë Man-se-xt¬ sÏ kh«ng nhËn l¹i ®­îc lÊy mét ph¸c-thinh. [Lu©n §«n], 8 th¸ng M­êi 1853 Trong sè tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu bÊt ngê t«i gÆp trong ngÇn Êy 28, Deanstreet, Soho n¨m ë ®©y, nh÷ng ®iÒu bÊt ngê thó vÞ nhÊt tr­íc sau bao giê ¡ng-ghen th©n mÕn! còng do nh÷ng ng­êi gäi lµ b¹n cïng ®¶ng nh­ V«n-ph¬ §á2*, Tr­íc hÕt, t«i ph¶i ®Ò nghÞ anh göi gÊp cho t«i mét Ýt tiÒn, Lu-pu-x¬3*, §ron-ke v.v. ®em l¹i. H«m nay Phrai-li-gr¸t ®· kÓ nÕu cã thÓ. C¸ch ®©y 2 tuÇn, Spin-man rèt cuéc ®· tr¶ tiÒn, gi÷ cho t«i r»ng Phr¨ng-x¬ I-«-xÐp §a-ni-en-x¬ ®ang cã mÆt ë l¹i gÇn 2 pao. Lóc ®ã nî dÜ nhiªn ®· t¨ng lªn ®Õn møc tÊt c¶ Lu©n §«n vµ ®· ®Õn nhµ anh Êy cïng víi V«n-ph¬ §á. Nh­ cËu nh÷ng thø cÇn thiÕt ®· hoµn toµn di c­ sang nhµ cÇm ®å vµ gia Êy b¶o, «ng ta kh«ng ®Þnh ®Õn chç t«i v× theo «ng ta, t«i ®· ®­a ®×nh t«i ®· hoµn toµn t¶ t¬i, thµnh thö ®· m­êi ngµy nay ë nhµ t«i kh«ng cã lÊy mét xu. T«i cã trong tay nh÷ng b»ng cø chøng ng­êi anh em «ng ta4* vµo tï th«ng qua Ban-®i-a, nÕu kh«ng cã minh r»ng Spin-man ®· lõa t«i. Nh­ng pháng cã Ých g×? VÊn ®Ò chuyÖn Êy th× «ng Êy ®· kh«ng bÞ b¾t. Mµ Ban-®i-a lÇn ®Çu tiªn lµ theo ®Ò nghÞ cña t«i, h·ng Niu Oãc ®· tr¶ t«i kú phiÕu víi ë chç t«i vµo th¸ng Hai 1852, cßn §a-ni-en-x¬ th× bÞ bá tï vµo mét bøc th­, qua ®ã thÊy r»ng nã ®· tr¶ tiÒn theo kú phiÕu h«m th¸ng N¨m 1851! Nh­ anh tÊy, kÕt qu¶ x¶y ra tr­íc ®ã rÊt 22 th¸ng B¶y råi, trong khi ®ã, m·i ®Õn cuèi th¸ng ChÝn t«i míi nhiÒu! Sù ®Æt ®iÒu ti tiÖn hiÕm cã Êy (phÇn th­ëng cho tÊt c¶ mäi nhËn ®­îc tiÒn. Giê ®©y, t«i sÏ ph¶i nhËn ®­îc 24 pao n÷a theo c«ng phu cña t«i, cho sù mÊt thêi gian vµ nh÷ng kÕt qu¶ dÔ chÞu kú phiÕu. (Tõ khi Pi-p¬ bÞ giam, t«i ®· göi ®i s¸u bµi, trong ®ã kh¸c cña vô ¸n5*) tÊt nhiªn ®­îc mét sè ng­êi thÌm thuång chép cã b¶n c¸o tr¹ng hÕt søc n¶y löa chèng Pan-míc-xt¬n; trong bµi ®ã t«i ph©n tÝch toµn bé ®­êng c«ng danh cña «ng ta tõ n¨m lÊy ®Ó che ®Ëy nh÷ng hµnh ®éng bØ æi cña chÝnh hä ®èi víi t«i vµ 1808 ®Õn n¨m 1832 405. PhÇn tiÕp theo t«i ch­a ch¾c cã thÓ lµm xong vµo thø ba, v× cÇn ph¶i xem c¶ mét khèi S¸ch xanh vµ tËp "Han-xa-®¬"406, mµ thø s¸u vµ h«m nay ®· mÊt tong v× ch¹y v¹y vÒ chuyÖn tiÒn nong. Bµi viÕt cho ngµy thø s¸u 1* t«i ®· viÕt vµo ban ®ªm; tõ 7 giê s¸ng ®Õn 11 giê t«i ®äc cho vî t«i viÕt, 1* - C¸i cí næ ra chiÕn tranh råi t«i ®· ®i Xi-ti.) Phrai-li-gr¸t høa, - vµ sÏ dèc mäi c«ng 2* - PhÐc-®i-n¨ng V«n-ph¬ søc, sÏ ghi chuyÓn vµo mÆt sau kú phiÕu v.v. ®Ó chiÕt khÊu kú 3* - Vin-hem V«n-ph¬ phiÕu ®ã ë Bi-sèp-xhai-m¬, nh­ng sÏ kh«ng ®­îc g× tr­íc 8-10 4* - R«-lan -§a-ni-en-x¬ 5* §©y muèn nãi ®Õn vô ¸n nh÷ng thµnh viªn Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n ë Khuªn. 1* C.M¸c. "VÊn ®Ò chiÕn tranh. - T×nh h×nh tµi chÝnh. - B·i c«ng"
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 396 M¸c göi ¡ng-ghen, 8 th¸ng m­êi 1853 M¸c göi ¡ng-ghen, 12 th¸ng m­êi 1853 397 sù ph¶n béi hÌn h¹ cña hä. Mµ nguyªn nh©n cña toµn bé hµnh tê "Neu-England-Zeitung", cËu Êy, nh­ t«i c¶m thÊy, ®· tËp vi nh¬ nhuèc ®ã lµ lêi cµu nhµu g¾t gáng lan truyÒn ®ã ®©y cña hîp kh¸ thµnh c«ng nh÷ng chç thÝch hîp trong th­ cña t«i vÒ Kª-ri v. v.407. c¸c «ng §ron-ke - V.V«n-ph¬ - nh÷ng ng­êi ®· gi÷ l¹i cho m×nh phÇn c«ng viÖc tiÖn lîi nhÊt - lµ lêi ®¬m ®Æt, cßn ®èi víi t«i th× C.M. cña anh hä vui lßng dµnh tÊt c¶ nh÷ng viÖc khã nhäc thùc tÕ. NÕu t«i sèng khÊm kh¸, hoÆc Ýt ra, tho¸t khái c¸c mèi lo toan, th× dÜ nhiªn t«i bá mÆc tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ti tiÖn ®ã. Nh­ng C«ng bè toµn v¨n lÇn ®Çu b»ng tiÕng cña In theo b¶n viÕt tay khi nh÷ng ®iÒu xÊu xa cña cuéc sèng nhá nhen trong nhiÒu n¨m nguyªn b¶n trong Marx - Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc Gesamtausgabe. Dritte Abteilung, Bd. 1, cßn ®­îc gia thªm nh÷ng ®iÒu xÊu xa ®ã vµ nh÷ng ®iÒu xÊu xa 1929 vµ b»ng tiÕng Nga trong C. M¸c vµ t­¬ng tù nh­ vËy, th× nh­ thÕ lµ ®· qu¸ l¾m råi. T«i ®Þnh nÕu cã Ph. ¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø thÓ th× tuyªn bè c«ng khai ngay r»ng t«i kh«ng cã g× chung víi nhÊt, t. XXI, 1929 bÊt kú mét ®¶ng nµo trong sè c¸c ®¶ng. T«i kh«ng cã ý ®Þnh chÞu ®Ó cho bÊt kú con lõa ®¶ng ph¸i nµo cã thÓ m­în cí ®¶ng ph¸i xóc ph¹m t«i h¬n n÷a. 132 Giê ®©y anh thÊy lµm cho quyÓn s¸ch cña t«i1* tíi ®­îc n­íc M¸c göi ¡ng-ghen §øc, lµ cÇn thiÕt nh­ thÕ nµo. V× anh kh«ng thÓ lµm viÖc ®ã, ë Man-se-xt¬ nªn anh h·y göi cho t«i ®Þa chØ cña St¬-r«n, lµ ng­êi mµ t«i muèn hái ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò nµy. T«i muèn nghe nh÷ng lêi gi¶i thÝch cña «ng §ron-ke vÒ [Lu©n §«n], 12 th¸ng M­êi 1853 quyÓn s¸ch2*. Cßn vÒ «ng Lu-pu-x¬ th× «ng ta xem ra ®Þnh chuéc l¹i sù phôc vô hÌn h¹ cña m×nh ®èi víi nh÷ng ng­êi t­ s¶n che ¡ng-ghen th©n mÕn! chë «ng ta b»ng nh÷ng lêi thãa m¹ xÊc l¸o chèng l¹i t«i. T«i cã 2 pao t«i ®· nhËn. TiÒn ®Õn ®óng lóc, nhÊt lµ khi èc-xpho, thÓ cam ®oan víi «ng ta r»ng sù viÖc kh«ng kÕt thóc b»ng lêi xÕp cña Phrai-li-gr¸t ®i ch­a vÒ, vµ nh­ vËy, sù viÖc bÞ kÐo dµi1*. khoe khoang cña «ng ta tr­íc I-man - lÊy cí ®Õn th¨m chµo tõ Cßn vÒ tê "Tribune", th× ®Õn thø s¸u t«i sÏ viÕt xong bµi II biÖt I-man - vÒ viÖc «ng ta trót c¬n giËn phi-li-xtanh cña m×nh vÒ Pan-míc-xt¬n 2* . Bµi III vµ bµi cuèi cïng bao qu¸t thêi kú lªn ®Çu t«i. T«i göi kÌm bøc th­ cña Clót-x¬. Trong bµi cña m×nh chèng 1* Xem tËp nµy, tr. 394-395. 2* C.M¸c. "Hu©n t­íc Pan-míc-xt¬n", bµi thø ba (b¸o "New York Daily Tribune" ®¨ng lµm bµi thø hai vÒ Pan-míc-xt¬n víi nhan ®Ò "Pan-míc-xt¬n vµ 1* C.M¸c. "V¹ch trÇn vô ¸n nh÷ng ng­êi céng s¶n ë Khuªn" n­íc Nga"). 2* Xem tËp nµy, tr. 378-379.
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 398 M¸c göi ¡ng-ghen, 12 th¸ng m­êi 1853 M¸c göi ¡ng-ghen, 12 th¸ng m­êi 1853 399 tõ n¨m 1848 ®Õn n¨m 1852, ®ßi hái rÊt nhiÒu S¸ch xanh vµ "c¸c kh«ng cã nh÷ng nÐt v·n håi cña §Õ chÕ vµ cña v­¬ng triÒu Phôc cuéc tranh luËn ë nghÞ viÖn", ®Õn møc t«i kh«ng thÓ nµo viÕt tÝch. xong tr­íc thø ba, chó ý r»ng ngµy chñ nhËt mÊt tong v× sù viÖc Søc Ðp cña chÝnh phñ ®èi víi ng©n hµng. Nh÷ng nh©n viªn liªn quan víi ViÖn b¶o tµng Anh. V× vËy sÏ hÕt søc cã Ých, còng thu thuÕ b¾t ®Çu hµnh ®éng ë n«ng th«n tµn nhÉn ch­a tõng nh­ ®Ó tranh thñ thêi gian, nÕu anh gióp t«i ®¶m b¶o ngµy thø thÊy. Sù chªnh lÖch to lín gi÷a ng©n s¸ch dù tÝnh vµ ng©n s¸ch ba. Nh­ng viÕt vÒ c¸i g×? §óng lµ c¶ t«i còng ch¼ng biÕt. Cã thÓ, thùc tÕ. TÊt c¶ c¸c c¬ quan chÝnh quyÒn thµnh phè lón s©u vµo c¸i g× ®ã trong lÜnh vùc chÝnh trÞ th­êng ngµy, mµ t«i th× chØ cã nî nÇn - v× cÇn ph¶i duy tr× c¸i vÎ "phån vinh". Råi ®Õn ¶nh thÓ bæ sung nh÷ng tin tøc míi nhÊt. Cã thÓ, nÕu anh theo dâi h­ëng cña vÊn ®Ò ph­¬ng §«ng ®èi víi c¸c chøng kho¸n nhµ ®Çy ®ñ ®iÒu nµy, - mµ ®èi víi c¸c «ng Gri-li vµ M¸c - En-r¸t th× n­íc vµ viÖc chÝnh triÒu ®×nh sö dông mét c¸ch nguy hiÓm còng kh«ng cÇn qu¸ nhiÒu, - xem cuéc khñng ho¶ng s¾p tíi sÏ nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ gi¸ chøng kho¸n. Sù mÊt tinh thÇn cña gãp phÇn lËt ®æ chÕ ®é B«-na-p¸c-t¬ nh­ thÕ nµo. T«i nghÜ r»ng qu©n ®éi. Cßn ph¶i ®Æc biÖt nhÊn m¹nh r»ng nh÷ng b¶n tuyªn b©y giê lµ lóc thÝch hîp nhÊt ®Ó chó ý tíi n­íc Ph¸p, n¬i mµ ng«n, nh÷ng lêi kªu gäi v.v. cña nh÷ng kÎ gi¸o ®iÒu nh­ L¬- th¶m häa vÉn sÏ næ ra. Mïa mµng lóa m× vµ nho kÐm. Nhê gi¸ ®ruy, Lu-i Bl¨ng vµ nh÷ng h¶o h¸n thuéc tÊt c¶ mäi mµu s¾c b¸nh m× t­¬ng ®èi rÎ mµ Pa-ri thu hót c«ng nh©n tõ kh¾p n­íc kh¸c ®· kh«ng thÓ m¶y may thay ®æi ®­îc g×, trong khi sù Ph¸p vµ b»ng c¸ch ®ã tuyÓn mé ®¹o qu©n cña c¸ch m¹ng, v× khñng ho¶ng x· héi vµ kinh tÕ lËp tøc khëi ®éng tÊt c¶ v.v. vµ nh÷ng ng­êi míi ®Õn Êy lµm gi¶m tiÒn l­¬ng vèn ®ang gi¶m sót v.v.. Cè nhiªn, t«i kh«ng biÕt ®Ò tµi ®ã cã hÊp dÉn anh hay cña ng­êi Pa-ri. Nh÷ng cuéc b¹o ®éng v× lóa m× ë An-da-x¬ - kh«ng. DÉu sao anh h·y cho t«i biÕt ngay ®Õn thø ba t«i cã Lo-re-n¬, Sam-pa-nh¬. N«ng d©n bÊt b×nh v× sù ­u tiªn ®èi víi nhËn ®­îc bµi hay kh«ng, v× tuú theo ®iÒu ®ã mµ t«i sÏ lµm c¸i Pa-ri, c«ng nh©n bÊt b×nh v× nh÷ng lÔ ¨n mõng tèn kÐm cña g× ®ã. qu©n ®éi; ng­êi t­ s¶n bÊt b×nh v× sù can thiÖp cã tÝnh chÊt C.M. cña anh c­ìng bøc vµ cã lîi cho c«ng nh©n vµo c¸c quy luËt kinh tÕ. L­îng cÇu tr­íc hÕt vÒ hµng xa xØ gi¶m xuèng. C¸c x­ëng b¾t T¹p chÝ "Economist" tuÇn tr­íc (nãi ®óng ra lµ trong sè ra ®Çu ®ãng cöa. Sù t­¬ng ph¶n râ rÖt víi toµn bé sù bÇn cïng ngµy thø b¶y, do ®ã lµ trong tuÇn Êy) cung cÊp nhiÒu tµi liÖu vµ ®ã lµ t×nh tr¹ng l·ng phÝ vµ thñ ®o¹n trªn thÞ tr­êng chøng bµi tin ®ñ lo¹i tõ Pa-ri408. kho¸n cña gia téc B«-na-p¸c-t¬. TÝnh chÊt trèng rçng cña toµn bé hÖ thèng tÝn dông ®· trë thµnh mét ngµnh kinh doanh to lín thuÇn tuý gian lËn d­íi sù l·nh ®¹o cña vÞ hoµng ®Õ v« s¶n l­u manh vµ ng­êi Do Th¸i Phun-d¬. Së giao dÞch, ng©n hµng, ®­êng s¾t, c¸c ng©n hµng cÇm cè vµ nh÷ng c¬ së C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay Briefwechsel zwischen F. Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc gian lËn kh¸c ®ñ lo¹i. ChÕ ®é cña nh÷ng ngµy cuèi cïng cña K. Marx". Bd. I, Stuttgart, 1913 Lu-i Phi-lÝp ®­îc lÆp l¹i, song kÕt hîp víi mäi hµnh vi hÌn h¹ vµ
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 400 M¸c göi ¡ng-ghen, 12 th¸ng m­êi 1853 M¸c göi ¡ng-ghen, 12 th¸ng m­êi 1853 401 cña qu©n ®éi ®· bÞ Ma-kh¬-mót tiªu diÖt, cßn tæ chøc míi th× ch­a ®­îc x©y dùng. §iÒu kiÖn b©y giê dÉu sao vÉn ®· kh¸c. Trong tê "Debats" hai tuÇn võa råi cã ®¨ng mét lo¹t bµi vÒ 113 c¸c chiÕn dÞch n¨m 1828 vµ 1829. Nh­ng t«i ch­a ®äc nh÷ng bµi 409 M¸c göi ¡ng-ghen ®ã. Nh÷ng tµi liÖu kh¸c t«i sÏ t×m ë th­ viÖn. ë Man-se-xt¬ Pi-p¬ ®· ra viÖn c¸ch ®©y mét tuÇn vµ thu xÕp ë ngay mét lóc t¹i hai chç: 1) lµm phãng viªn b¸o "Washington Union" qua [Lu©n §«n], 28 th¸ng M­êi 1853 Clót-x¬ lµm trung gian vµ 2) lµm nh©n viªn v¨n phßng (tõ 9 28, Deanstreet, Soho ®Õn 5 giê) ë mét crapaud1* ë Xi-ti víi 25 si-linh mét tuÇn. Nh­ Phrª-®ª-rÝch th©n mÕn! vËy, t«i kh«ng thÓ sö dông sù gióp ®ì cña cËu Êy n÷a. Cµng tèt T«i xin c¶m ¬n vÒ c¶ hai bµi1*. T«i e r»ng d­íi ¶nh h­ëng cña ®èi víi cËu Êy. T«i mõng v× cËu Êy ®· tho¸t khái chuyÖn bÈn «ng XmÝt2* anh ®· h¬i ®¸nh gi¸ qu¸ cao thµnh tùu qu©n sù cña thØu ®ã. ng­êi Nga. Tr­íc hÕt, vÒ chiÕn dÞch n¨m 1828 - 1829, th× theo T«i göi cho anh phÇn tiÕp theo cña bµi vÒ Pan-míc-xt¬n2*. x¸c nhËn cña ®a sè ng­êi ®­¬ng thêi - ý t«i muèn nãi c¶ b¸o c¸o Gi«n-x¬ còng ®Ò nghÞ cø göi phÇn tiÕp cho «ng Êy. T«i ®· göi do viªn sÜ quan tuú tïng3* cña c«ng t­íc Oen-linh-t¬n göi cho cho «ng Êy thªm mét bµi n÷a3*, nh­ng ®· tuyªn bè r»ng t«i sÏ «ng nµy ®­îc c«ng bè trong "Portfolio"410, - th× ®ã lµ mét chiÕn kh«ng ®­a thªm n÷a, nÕu hµnh vi xÊu xa nµy vÒ lçi in (lÇn nµy dÞch th¶m h¹i. C¸c ph¸o ®µi bÞ chiÕm b»ng mua chuéc h¬n lµ rÊt nghiªm träng vµ bãp mÐo ý tø) kh«ng chÊm døt. Mµ b¶n b»ng tÊn c«ng. Nãi chung, viÖc mua chuéc ®ãng vai trß chñ th¶o th× ®· viÕt rÊt râ rµng. yÕu trong chiÕn dÞch nµy. Sau khi v­ît qua d·y Ban-c¨ng, b¶n Rinh-x¬ bÞ mét trËn lo¹n ãc, anh Êy ë tr¹i tÕ bÇn mÊy ngµy, th©n §i-bÝch còng kh«ng tin r»ng «ng ta cã th¾ng ®­îc hay tr¹ng th¸i søc khoÎ cña anh Êy vÉn cßn ®¸ng lo ng¹i. Nguyªn kh«ng, hay lµ sÏ m¾c bÉy mét c¸ch hÕt søc th¶m h¹i vµ sÏ bÞ nh©n lµ nghiÖn r­îu, quorum magna pars4* cña Lu-pu-x¬5* c¾t ®øt. c¸i cøu «ng ta l¹i vÉn lµ tÝnh dÔ mua cña mét trong cã mét kh«ng hai, v× sau khi Rinh-x¬ ®ãng cöa c¬ së cña nh÷ng t­ lÖnh qu©n ®éi cña Pa-sa vµ sù rÖu r· hoµn toµn m×nh, Lu-pu-x¬5* ®· lµm cho anh Êy quen víi r­îu gin. H¬n n÷a, cña qu©n ®éi Thæ NhÜ Kú. N­íc Nga b¾t ®Çu chiÕn tranh sau khi h¹m ®éi Thæ NhÜ Kú bÞ tiªu diÖt ë Na-va-ri-n«411, tæ chøc cò 1* - th­êng d©n 2* C.M¸c. "Hu©n t­íc Pan-míc-xt¬n". Bµi thø hai, ®¨ng trªn b¸o "People's 1* Ph.¡ng-ghen. "Nh÷ng cuéc chuyÓn qu©n ë Thæ NhÜ Kú", "Cuéc chiÕn tranh Paper" thÇn th¸nh" 3* C.M¸c. "Hu©n t­íc Pan-míc-xt¬n". Bµi thø ba 2* Ph.XmÝt. "LÞch sö cuéc khëi nghÜa Ba Lan vµ cuéc chiÕn tranh n¨m 1830 vµ 4* - ë ®©y c«ng lao lín lµ (ViÕc-gi-l¬. "E-nª-Ýt". QuyÓn hai) 1831" 5* - Vin-hem V«n-ph¬ 3* - SÐc-ni
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 402 M¸c göi ¡ng-ghen, 2 th¸ng m­êi mét 1853 M¸c göi ¡ng-ghen, 2 th¸ng m­êi mét 1853 403 coi lµ hÕt søc ®¸ng ngê1*. Nh­ng xem ra nã ®­îc chøng thùc vµ Rinh-x¬ cã b¶n tÝnh qu¸ m·nh liÖt kh«ng thÓ chÞu ®­îc t×nh tr¹ng kh«ng ho¹t ®éng, vµ hiÖn thêi anh Êy ch­a t×m ®­îc c«ng dï sao qua c¸c b¸o ngµy mai anh sÏ biÕt sù thÓ nh­ thÕ nµo. T«i viÖc míi. §¸ng ghÐt lµ tÊt c¶ nh÷ng chµng trai Êy ë chç chóng kh«ng thÓ kh«ng nãi ®Õn ®iÒu nµy, còng kh«ng thÓ kh«ng viÕt ta ®ang ph¸t triÓn. tõ gãc ®é "lý trÝ lµnh m¹nh cña con ng­êi", mét khi chóng ta ®· b¾t tay nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy trªn gãc ®é thuÇn tuý khoa häc. KÌm theo ®©y lµ tµi liÖu vÒ nh÷ng viÖc lµm vÜ ®¹i cña Hai- NÕu tin c¸c b¸o Ph¸p, Sa-min ®· nÖn ra trß qu©n Nga vµ thËm n¬-txen. chÝ uy hiÕp Ti-phlÝt, cßn t­íng V«-r«n-xèp th× d­êng nh­ ®· C.M. cña anh viÕt cho chÝnh phñ cña m×nh r»ng nÕu kh«ng cã viÖn binh ®¸ng kÓ th× «ng Êy sÏ kh«ng thÓ gi÷ ®­îc Gru-di-a v× bÞ uy hiÕp tõ hai phÝa. B¸o "Tribune" gÇn ®©y th­êng thi hµnh chÝnh s¸ch th«n C«ng bè toµn v¨n lÇn ®Çu b»ng tiÕng cña In theo b¶n viÕt tay tÝnh. Thø nhÊt, ®· th«n tÝnh bµi thø nhÊt cña anh vÒ qu©n nguyªn b¶n trong Marx - Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc Gesamtausgabe. Dritte Abteilung, Bd. 1, sù lµm bµi x· luËn, thø hai, ®· th«n tÝnh bµi cña t«i vÒ Pan- 1929 vµ b»ng tiÕng Nga trong C. M¸c vµ míc-xt¬n 2* mµ phÇn tiÕp theo ®· bÞ th«n tÝnh tr­íc b»ng Ph. ¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø c¸ch ®ã. Anh cã thÓ c¶m thÊy ®iÒu ®ã lµ buån c­êi; nh­ng, nhÊt, t. XXI, 1929 sau khi nghiªn cøu kü ho¹t ®éng cña tö t­íc cao th­îng trong hai m­¬i n¨m, t«i ®· ®i ®Õn kÕt luËn y nh­ kÕt luËn cña ng­êi bÞ chøng cuång ®¬n ý Uèc-c¸c-t¬, cô thÓ lµ cho r»ng Pan-míc-xt¬n c¸ch ®©y mÊy chôc n¨m ®· b¸n m×nh 134 cho Nga. Khi anh ®äc xong phÇn bµi tiÕp theo cña t«i (®Æc biÖt lµ chuyÖn xung ®ét Xi-ry - Thæ NhÜ Kú)3* , anh ph¶i b¸o M¸c göi ¡ng-ghen cho t«i biÕt ý kiÕn cña anh vÒ vÊn ®Ò nµy. T«i mõng v× c¬ ë Man-se-xt¬ héi ®· b¾t t«i ph¶i t×m hiÓu kü h¬n chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i - víi khÝa c¹nh ngo¹i giao cña nã - trong hai m­¬i n¨m. §iÓm [Lu©n §«n], 2 th¸ng M­êi mét 1853 28, Deanstreet, Soho ¡ng-ghen th©n mÕn! 1* C.M¸c. "ChiÕn tranh. - B·i c«ng. - §êi sèng ®¾t ®á" 2* Ph.¡ng-ghen. "Ng­êi nga ë Thæ NhÜ Kú". C.M¸c. "Hu©n t­íc Pan-míc- Anh ph¶i göi ®Õn cho t«i tr­íc ngµy kia, dï chØ lµ mét hoÆc xt¬n". Bµi thø nhÊt vµ bµi thø hai (trªn b¸o "New York Daily Tribune" ®· d¨ng hai trang (nÕu anh qu¸ bËn), vÒ viÖc qu©n Thæ NhÜ Kú v­ît s«ng thµnh mét bµi víi nhan ®Ò "Pan-míc-xt¬n") §a-nuýp khi hä chiÕm Ca-la-ph¸t. H«m qua t«i nh¾c ®Õn tin nµy 3* C.M¸c. "Hu©n t­íc Pan-míc-xt¬n". Bµi thø t­
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 404 M¸c göi ¡ng-ghen, 6 th¸ng m­êi mét 1853 M¸c göi ¡ng-ghen, 6 th¸ng m­êi mét 1853 405 nµy chóng ta ®· hoµn toµn bá qua, mµ lÏ ra cÇn ph¶i biÕt chóng T«i göi kÌm theo ®©y lêi chöi cña C¸c Hai-n¬-txen vÜ ®¹i ta ph¶i quan hÖ víi ai. trong "Herold des Westens" nh»m chèng t«i vµ chñ nghÜa céng s¶n. Toµn bé nÒn ngo¹i giao t¸i t¹o víi tû lÖ lín c¸c thñ thuËt cña §ång thêi t«i göi kÌm theo ®©y c¶ th­ cña Clót-x¬. Qua th­ Sti-b¬, Ban-®i-a vµ ®ång bän. nµy anh cã thÓ thÊy r»ng tªn löa ch¸y cña Vi-lÝch1* sÏ tíi víi Tê "New-York Enquirer" do t­íng Uª-b¬ lµm chñ bót (t«i chuyÕn th­ tiÕp theo. §iÒu xÊu nhÊt lµ nh÷ng g· Êy sÏ loan ch­a ®äc bµi nµy) ®· chèng bµi x· luËn anh viÕt trªn b¸o truyÒn bµi viÕt b«i b¸c cña hä kh¾p n­íc §øc, trong khi tiÓu "Tribune"1*. Nh©n tiÖn xin nãi, sù viÖc ®­îc tr×nh bµy ®óng tõ phÈm cña t«i2* yªn giÊc ë Man-se-xt¬ vµ Lu©n §«n vµ b©y giê khÝa c¹nh khoa häc, nh­ng c¸c cuéc chiÕn tranh cña Thæ NhÜ qua Hai-n¬-txen hä cã mét tiÕng väng oang oang, trong khi ®ã Kú ®­îc tiÕn hµnh trªn c¬ së nh÷ng nguyªn t¾c kh¸c. Ng­êi ta c¸ch ®©y vÎn vÑn mÊy th¸ng, V[i-lÝch] kh«ng cã mét tê b¸o nµo, b¶o trong tÊt c¶ mäi t×nh huèng, ng­êi Thæ NhÜ Kú ®Òu sÏ tÊn ngoµi b¸o "Criminal Zeitung". Khi ®å nh¶m nhÝ nµy tíi tay, t«i c«ng v.v.. sÏ lËp tøc chuyÓn nã cho anh ®Ó anh viÕt cho t«i biÕt theo ý anh T×nh h×nh giai-cÊp-v«-s¶n c«ng nghiÖp nh­ thÕ nµo? cÇn ph¶i lµm g×. Qua th­ cña Clót-x¬, anh thÊy t×nh h×nh cña b¸o "Reform"412 C.M. cña anh nh­ thÕ nµo. Anh h·y ®Ò nghÞ "«ng giµ"3* vµ §ron-ke viÕt bµi C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay cho b¸o ®ã. Th× giê cña hä èi ra ®Êy. T«i kh«ng biÕt nÕu c¶ hai Briefwechsel zwischen F. Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc chóng ta b¾t ®Çu tù m×nh viÕt trùc tiÕp th× cã tèt hay kh«ng. K. Marx". Bd. I, Stuttgart, 1913 Th­ cña VÐc-th¬ nh¹t nhÏo kinh khñng, mÆc dï cËu Êy rÊt cè g¾ng lµm sao cho "s¾c s¶o"4* C.M. cña anh 135 M¸c göi ¡ng-ghen C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay Briefwechsel zwischen F. Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc ë Man-se-xt¬ K. Marx". Bd. I, Stuttgart, 1913 [Lu©n §«n], 6 th¸ng M­êi mét [1853] 28, Deanstreet, Soho 1* §©y muèn nãi ®Õn bµi vu khèng cña Vi-lÝch "TiÕn sÜ C¸c M¸c vµ bµi "V¹ch trÇn" cña «ng ta". ¡ng-ghen th©n mÕn! 2* C.M¸c. "V¹ch trÇn vô ¸n nh÷ng ng­êi céng s¶n ë Khuªn" 3* - Vin-hem V«n-ph¬ 4* Trong nguyªn b¶n tõ nµy ®­îc viÕt b»ng tiÕng ®Þa ph­¬ng BÐc-lin: "jeist" 1* Ph.¡ng-ghen. "Ng­êi Nga ë Thæ NhÜ Kú"
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 406 M¸c göi ¡ng-ghen, 21 th¸ng m­êi mét 1853 M¸c göi ¡ng-ghen, 23 th¸ng m­êi mét 1853 407 ch­a tr¶ lêi c¸c bøc th­ cña t«i, mµ vÉn tho¸i th¸c b»ng s¸u dßng413. C.M. cña anh 136 M¸c göi ¡ng-ghen Anh cã muèn ®Õn ®©y nh©n lÔ N«-en vµ dõng l¹i ë chç t«i ë Man-se-xt¬ kh«ng? B©y giê t«i cã cho anh mét buång nhá. Cã thÓ, b»ng c¸ch ®ã anh cã thÓ tho¸t khái «ng giµ1*. [Lu©n §«n], 21 th¸ng M­êi mét 1853 28, Deanstreet, Soho C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay Briefwechsel zwischen F. Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc K. Marx". Bd. I, Stuttgart, 1913 ¡ng-ghen th©n mÕn! KÌm theo ®©y lµ phiÕu göi 2 pao qua b­u ®iÖn cho Lu-pu- x¬1*. T«i nhËn sè tiÒn ®ã cho anh Êy tõ Clót-x¬, nota bene2*, theo yªu cÇu khÈn kho¶n cña t«i. 137 §ång thêi t«i göi bµi viÕt b«i b¸c cùc kú th¶m h¹i cña Vi- M¸c göi ¡ng-ghen414 lÝch3*. ë Man-se-xt¬ Anh vµ §ron-ke ph¶i göi ®Õn cho t«i muén nhÊt lµ thø s¸u lêi tuyªn bè vÒ nh÷ng chç cã liªn quan víi t«i. T«i sÏ ®­a c¸i ®ã vµo [Lu©n §«n], 23 th¸ng M­êi mét 1853 lêi ®¸p chung cña t«i d­íi h×nh thøc nh÷ng lêi tuyªn bè. Vi-lÝch 26, Deanstreet, Soho cao th­îng chËm trÔ ngÇn nµo th× chóng ta ph¶i tr¶ lêi chíp nho¸ng ngÇn Êy. Cã ®iÒu anh h·y cè g¾ng viÕt lêi tuyªn bè cña ¡ng-ghen th©n mÕn! m×nh cµng hµi h­íc cµng tèt. Tê "People's Paper" ®· bÞ quªn. T«i göi nã kÌm theo ®©y. Xin c¶m ¬n vÒ bµi Thæ NhÜ Kú4*. Khi bµi Êy ®Õn th× ®· nhËn N¨m bµi ®Õn nay xuÊt hiÖn trªn tê b¸o cña Gi«n-x¬, chØ lµm ®­îc tin vÒ viÖc qu©n Thæ NhÜ Kú rót lui, vµ t«i ®· söa nã thµnh ba bµi trªn b¸o "Tribune"2*. cho hîp. Anh h·y viÕt cho t«i dï chØ mét lÇn, - ®· bèn tuÇn anh 1* - Vin-hem V«n-ph¬ 1* - Vin-hem V«n-ph¬ 2* C.M¸c. "Hu©n t­íc Pan-míc-xt¬n". C¸c bµi thø nhÊt - thø n¨m c«ng bè 2* - chó ý trªn b¸o "People's Paper" (trªn b¸o "New York Daily Tribune" t­¬ng øng lµ c¸c 3* A. Vi-lÝch. "TiÕn sÜ C¸c M¸c vµ bµi "V¹ch trÇn" cña «ng ta" bµi víi nhan ®Ò: "Pan-míc-xt¬n", "Pan-míc-xt¬n vµ n­íc Nga", "Ng­êi ®øng ®Çu 4* Ph.¡ng-ghen. "TiÕn tr×nh cuéc chiÕn tranh Thæ NhÜ Kú" lÞch sö hiÖn ®¹i").
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 408 M¸c göi ¡ng-ghen, 23 th¸ng m­êi mét 1853 M¸c göi ¡ng-ghen, 2 th¸ng ch¹p 1853 409 Tuy anh rÊt bËn, t«i vÉn ph¶i ®Ò nghÞ anh göi ®Õn cho t«i tõ nay tíi thø s¸u Ýt ra (kh«ng cÇn nhiÒu h¬n) lµ hai trang (th«ng th­êng cña anh), b»ng tiÕng Anh, ®Ó khái mÊt thêi gian dÞch. 138 T«i c¶m thÊy ®Õn mïa ®«ng nµy cÇn ph¶i coi chiÕn dÞch lµ ®· M¸c göi ¡ng-ghen415 kÕt thóc. Dï sao th× thêi kú ®Çu cña chiÕn dÞch ®· hoµn thµnh, vµ v× thÕ cã thÓ nhËn ®Þnh tæng qu¸t vÒ nã. VËy, t«i hy väng ë Man-se-xt¬ nhËn ®­îc cña anh chÝ Ýt lµ hai trang. [Lu©n §«n], 2 th¸ng Ch¹p 1853 Trong vô Vi-lÝch ghª tëm, cÇn ph¶i hµnh ®éng nhanh, tr¸i 28, Deanstreet, Soho víi sù dÒnh dµng nöa n¨m cña nã1* C.M. cña anh Phrª-®ª-rÝch th©n mÕn! Mong anh h·y nhËn lêi c¶m ¬n cña t«i vÒ bµi viÕt rÊt tèt1*. 2* "¤ng giµ" ®· nhËn ®­îc phiÕu chuyÓn 2 pao qua b­u ®iÖn ¤ng §a-na xøng ®¸ng ®­îc danh hiÖu thèng chÕ ë Mü. ch­a? T«i hoµn toµn kh«ng thÝch viÖc anh ®Õn ®©y416 ®Ó l¹i l­u tró chñ yÕu ë nhµ nh÷ng kÎ phi-li-xtanh. ¤ng §ron-ke c­ xö nh­ lµ mét kÎ gian hïng nhá nhen th¶m h¹i. ¤ng ta ®· nãi víi St¬-r«n lµ ®· göi cho anh lêi tuyªn bè vµ C«ng bè toµn v¨n lÇn ®Çu b»ng tiÕng cña In theo b¶n viÕt tay tê b¸o2*. ¤ng ta ®· cam ®oan víi anh r»ng t«i ®· nhËn ®­îc c¶ nguyªn b¶n trong Marx - Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc hai thø, nh­ng thùc ra ch¼ng nhËn ®­îc g× c¶. Mong con ng­êi Gesamtausgabe. Dritte Abteilung, Bd. 1, nhá bÐ Êy Ýt ra sÏ göi b¸o cho anh. ë ®©y t«i cã b¶n cña t«i. 1929 vµ b»ng tiÕng Nga trong C. M¸c vµ Nh­ng ë Br¸t-phoãc th× ch¼ng cÇn g× c¶. V× ®å bá ®i ®ã kh«ng Ph. ¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt, t. XXI, 1929 ®­îc §[ron-ke] göi tíi, nªn t«i lôc läi trong nh÷ng bøc th­ cò vµ t×nh cê t×m thÊy corpus delicti3* víi chç téi lçi mµ t«i trÝch dÉn nguyªn v¨n417. Bøc th­ ®­îc göi cho anh. NÕu dung dÞch h¨ng h¾c cña c¸c tÝnh tõ chÝnh lµ xãa s¹ch tÝnh chÝnh x¸c cña c¸c sù kiÖn, th× «ng §ron-ke vÉn ph¶i tù tr¸ch m×nh; nÕu 1* Ph.¡ng-ghen. "ChiÕn tranh trªn s«ng §a-nuýp" 2* "Belletristisches Journal und New-Yorker Criminal-Zeitung" cã bµi cña Vi- lÝch "TiÕn sÜ C¸c M¸c vµ bµi "V¹ch trÇn" cña «ng ta". 1* Xem tËp nµy, tr. 328-330. 3* - vËt chøng 2* Vin-hem V«n-ph¬
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 410 M¸c göi ¡ng-ghen, 23 th¸ng m­êi mét 1853 M¸c göi ¡ng-ghen, kho¶ng 12 th¸ng ch¹p 1853 411 täa nghe «ng ta ®­îc. Nh÷ng Va-sli-an1* ngu ngèc tÊt nhiªn ®Ó cã b»ng chøng r»ng t«i Ýt ra lµ chÝnh x¸c, th× t«i sÏ göi bøc th­ cña «ng Êy sang Niu Oãc. ë ®Êy cã nh÷ng chç l¹ lïng, giê kh«ng hiÓu g× c¶ vµ kh«ng thÊy toµn bé ®iÒu ®ã lµ mét "sù ph¶n ®©y ch¾c lµ khã chÞu, ch¼ng h¹n, vÒ "kÎ lç m·ng cuång tÝn I- øng". Nª-mª-dÝt mµ cha Gioãc-gi¬ Giuy-li-an H¸c-ni ®· gÆp man", nay lµ b¹n th©n cña «ng ta mµ «ng ta göi th­ mçi tuÇn ph¶i lµ nh­ vËy. hai lÇn. Chóng ta biÕt râ viÖc Nhãc con ham mª ®Æt ®iÒu mét C.M. cña anh c¸ch cã lîi cho m×nh sau l­ng chóng ta. H«m thø ba t«i ®· göi ®i bµi tr¶ lêi cña t«i: "HiÖp sÜ cã ý thøc Qua bøc th­ kÌm theo anh sÏ thÊy r»ng, tiÕc thay, Clót-x¬ cao th­îng". ¤ng ta1* sÏ ng¹c nhiªn. T«i ®· ®­a th­ cña anh418 ®· tr¶ lêi421. Nh­ng v× t«i ®· viÕt bµi råi nªn bµi sÏ ®­îc göi ®i. vµ nh÷ng bøc th­ kh¸c: cña StÐp-phen, cña Mi-xcèp-xki (cã lêi Kh«ng thÓ lµm kh«ng c«ng cho Vi-lÝch. x¸c nhËn cña C«-sót) vµo lµm mét bé phËn hîp thµnh cña bµi tr¶ lêi, dÜ nhiªn lµ ký tªn chóng ta. C«ng bè toµn v¨n lÇn ®Çu b»ng tiÕng cña In theo b¶n viÕt tay nguyªn b¶n trong Marx - Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc Anh h·y viÕt nhanh lªn. Gesamtausgabe. Dritte Abteilung, Bd. 1, Gi«n-x¬ bÞ t¹p chÝ "Economist" tÊn c«ng419 vµ ®©m ra næi 1929 vµ b»ng tiÕng Nga trong C. M¸c vµ tiÕng. Ph. ¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt, t. XXI, 1929 Nh©n tiÖn nãi thªm. H«m thø ba cã cuéc mÝt-tinh cña ng­êi Ba Lan420. M¸t-di-ni vµ C«-sót kh«ng ®Õn. Lêi ba hoa ngu ngèc cña Voãc-xen, Ru-g¬ vµ L¬-®ruy xøng ®¸ng víi c«ng chóng Êy. Vî t«i cã mÆt ë ®Êy. T¹i mét cuéc mÝt-tinh kh¸c do ng­êi Ba Lan theo khuynh h­íng d©n chñ triÖu tËp ngµy thø Hai còng 139 x¶y ra nh÷ng ®iÒu nh­ vËy. H¸c-ni ®­îc c«ng bè lµ chñ täa. 50 M¸c göi ¡ng-ghen hoÆc 60 c«ng nh©n Anh tham dù ®· tæ chøc mét cuéc n¸o lo¹n ë Man-se-xt¬ ®¸ng sî chèng l¹i ®iÒu ®ã. TiÕng xuþt vµ tiÕng h« "tªn ph¶n béi", "bé x­¬ng" («ng ta gäi phong trµo HiÕn ch­¬ng nh­ vËy), "®å [Lu©n §«n, kho¶ng 12 th¸ng Ch¹p 1853] ph¶n tr¾c". Èu ®¶ ®¸ng sî. H¸c-ni kh«ng d¸m ngåi ghÕ chñ täa, «ng bÞ cÊu vÐo, bÞ ®¸nh, bÞ chöi mét c¸ch khñng khiÕp, vµ, mÆc ¡ng-ghen th©n mÕn! dï «ng nhiÒu lÇn t×m c¸ch nh­ng kh«ng sao cã thÓ lµm cho cö 1* ¸m chØ mét c¸ch mØa mai nh÷ng ng­êi l­u vong tiÓu t­ s¶n tham gia cuéc mÝt tinh Ba Lan ngµy 29 th¸ng M­êi mét 1853, gäi theo tªn mét nh©n vËt trong 1* - Vi-lÝch bµi th¬ trµo phóng cña Hai-n¬ "Hai chµng hiÖp sÜ".
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 412 M¸c göi ¡ng-ghen, kho¶ng 12 th¸ng ch¹p 1853 M¸c göi ¡ng-ghen, 14 th¸ng ch¹p 1853 413 ë ®Êy cña anh. Qua ®iÖn khÈn nhËn ®­îc s¸ng nay cña anh, t«i dÜ nhiªn kh«ng thÓ kÕt luËn: Chµo anh. 1) Anh ®· nhËn ®­îc tõ Niu Oãc th­ tr¶ lêi cña Clót-x¬ v.v.1* C.M. cña anh vµ c¸c sè b¸o "Reform" liªn quan ®Õn Vi-lÝch hay ch­a? Còng cã thÓ ng­îc l¹i, v× trong mét bøc th­ v« lý göi Clót-x¬, «ng Lu- pu-x¬2* cè che ®Ëy sù l­êi biÕng cña m×nh b»ng viÖc chöi V©y- C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay Briefwechsel zwischen F. Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc ®¬-mai-¬. K. Marx". Bd. I, Stuttgart, 1913 2) §ron-ke ®· göi trë l¹i nh÷ng sè "Criminal-Zeitung"3* h÷u quan ch­a? T«i ®· giao cho StÐp-phen ë Se-xt¬ nhËn chóng tõ anh, v× t«i kh«ng thÓ lµm g× ®­îc nÕu kh«ng cã b¶n duy nhÊt hiÖn cã ë ®©y. Khi t«i - lÇn nµy th× theo s¸ng kiÕn cña anh - trong th­ tr­íc ®· ®Ò cËp ®Õn chuyÖn buån c­êi vÒ lêi tuyªn bè 140 cña "tiÕn sÜ næi tiÕng §ron-ke", t«i ®· nghÜ ngay r»ng hËu qu¶ M¸c göi ¡ng-ghen gÇn nhÊt lµ anh sÏ th«i viÕt cho t«i nh÷ng bøc th­ riªng trong ë Man-se-xt¬ mét thêi gian (mét hai tuÇn) chõng nµo c©u chuyÖn ch­a kÕt thóc. Ýt ra, b©y giê ®ã lµ ph­¬ng ph¸p th«ng th­êng cña anh mµ tõ khi «ng Lu-pu-x¬ c­ tró ë Man-se-xt¬, anh ¸p dông mét c¸ch [Lu©n §«n], 14 th¸ng Ch¹p 1853 nhÊt qu¸n ®¸ng ng¹c nhiªn trong tÊt c¶ mäi viÖc liªn quan ®Õn quan hÖ c¸ nh©n cña t«i víi c¶ hai «ng Êy. §Ó kh«ng lµm cho Phrª-®ª-rÝch th©n mÕn! viÖc trao ®æi th­ tõ cña chóng ta trë thµnh viÖc ®¬n thuÇn trao ChÝnh anh hiÓu r»ng mçi ng­êi ®«i khi cã nh÷ng ®iÒu kú ®æi ®iÖn tÝn, sÏ tèt h¬n nÕu sau nµy c¶ hai chóng ta hoµn toµn quÆc vµ "nihil humani"1* v.v.. VÒ "viÖc gi÷ bÝ mËt" vµ ®iÒu nh¶m kh«ng nh¾c ®Õn nh÷ng ng­êi b¹n vµ nh÷ng ng­êi ®­îc che chë nhÝ t­¬ng tù nh­ vËy dÜ nhiªn t«i ch­a bao giê nghÜ ®Õn422. ChÝnh anh ®· quen víi sù ghen ghÐt phÇn nµo cña t«i, vµ vÒ thùc chÊt ®iÒu lµm t«i bùc lµ viÖc chóng ta giê ®©y kh«ng thÓ sèng cïng nhau, lµm viÖc cïng nhau, cïng nhau c­êi, trong khi nh÷ng 1* Xem tËp nµy, tr. 410-412, 859-860. 2* - Vin-hem V«n-ph¬ 1* - "homo sum humani nihil a me alienum puto". - "t«i lµ mét con ng­êi vµ 3* Trong nh÷ng sè b¸o nµy cã bµi cña Vi-lÝch "TiÕn sÜ C¸c M¸c vµ bµi "V¹ch c¸i g× con ng­êi cã th× t«i ®Òu cã" (Pu-bli-ót Tª-ren-xi. "Ng­êi tù hµnh h¹". Håi I, trÇn" cña «ng ta". mµn thø nhÊt).
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 414 M¸c göi ¡ng-ghen, 14 th¸ng ch¹p 1853 M¸c göi ¡ng-ghen, 14 th¸ng ch¹p 1853 415 m¸nh khoÐ cña P[an-míc-xt¬n] ë Thæ NhÜ Kú, ¸p-ga-ni- "ng­êi ®­îc che chë" cña anh l¹i ®­îc h­ëng sù tiÖn lîi lµ cã xtan, Ba T­ vµ XÐc-bi, do chóng kÐm quan träng, nªn t«i ®· anh bªn c¹nh. g¸c ra mét bªn. §óng lµ cßn cã thêi kú c¸ch m¹ng, nh­ng 1* KÌm theo ®©y lµ mét trong nh÷ng b¶n sao "HiÖp sÜ" . B¶n còng nh÷ng S¸ch xanh Êy cung cÊp tµi liÖu phong phó ®Ó thø hai ®Õn Oa-sinh-t¬n h«m nay hoÆc ®· ®Õn h«m qua råi. lµm viÖc ®ã, tuy d­íi d¹ng bÞ bãp mÐo rÊt nhiÒu; vÒ cuéc T«i ®· göi thø nµy cho Clót-x¬ ®Ó hai lêi tuyªn bè423 k h«ng chiÕn tranh "vÖ quèc" v.v. cña chóng ta ë Slª-d¬-vÝch - H«n- m©u thuÉn nhau vµ ®Ó cËu Êy g¹ch bá nh÷ng chç ®· ®­îc sö stai-n¬ còng vËy. dông. Trong b¶n sao ®· göi ®i Mü t«i cßn söa ch÷a lÆt vÆt mét sè chç vÒ v¨n phong. B¶n sao göi anh bÞ thiÕu trang Cßn vÒ B«-na-p¸c-t¬ cña anh trong vai ®¹i uý ph¸o binh cuèi cïng, nã bÞ thÊt l¹c, nã chØ chøa ®ùng mét sè c©u kÕt hoÆc nhµ v¨n, th× theo t«i, tèt h¬n, anh ph¶i göi mét bµi nh­ hµi h­íc. vËy ký tªn anh 1) cho b¸o "Daily News" hoÆc 2) cho b¸o "Examiner" hoÆc 3) cho t¹p chÝ "Westminster Review". Cã lÏ tèt Tuy ch¼ng nghe nãi g× vÒ Vi-lÝch, nh­ng «ng ta giê ®©y ch¾c h¬n c¶ lµ tê thø nhÊt. B»ng mét bµi lo¹i Êy, anh cã thÓ ngay lËp lµ l¹i ë Lu©n §«n. Anh ®· ®äc trªn b¸o "Reform" biªn b¶n tuyÖt tøc - b»ng mét coup d'Ðtat1* - giµnh cho m×nh mét ®Þa vÞ trong vêi cña phiªn häp d­íi sù chñ täa cña An-nª-ke, trong ®ã kh«ng b¸o chÝ Lu©n §«n, ®Ó anh cã thÓ "khèng chÕ b¸o chÝ" vµ ®ång cã mét phiÕu nµo t¸n thµnh trë vÒ §øc víi t­ c¸ch lµ "nh÷ng thêi ®¶m b¶o cho m×nh c¬ may xuÊt b¶n quyÓn s¸ch cña m×nh chiÕn sÜ cña c¸ch m¹ng" d­íi sù l·nh ®¹o qu©n sù cña Vi-lÝch" vÒ chiÕn dÞch Hung-ga-ri2* ë Lu©n §«n, b»ng tiÕng Anh, dï sao hay ch­a? viÖc nµy còng cã hiÖu qu¶ h¬n vµ cã lîi léc h¬n ë Lai-pxÝch th¶m Cßn vÒ Pan-míc-xt¬n2*, th× t«i cã thÓ ®ång ý viÕt ph­¬ng ¸n h¹i. "§øc" trõ phi t«i tin ch¾c r»ng sau nµy t×m ®­îc nhµ xuÊt b¶n B¸o "Tribune" dÜ nhiªn khoe khoang hÕt møc c¸c bµi viÕt cña nhËn xuÊt b¶n c¸i ®ã. VÊn ®Ò lµ t«i kh«ng cã b¶n th¶o tiÕng anh mµ ng­êi ta cho r»ng t¸c gi¶ cña chóng lµ §a-na khèn khæ. §øc, v× tõ khi t«i ph¶i tù m×nh viÕt toµn bé ®iÒu nh¶m nhÝ ®ã V× ngoµi ra hä chiÕm c¶ P[an-míc-xt¬n] nªn M¸c - ¡ng-ghen ®· b»ng tiÕng Anh, t«i ®· lËp tøc "¨ng-gl«-x¾c-x«ng ho¸" nguyªn t¸m tuÇn lµ "ban biªn tËp" ®Ých thùc, editorial staff cña b¸o b¶n. §èi víi b¸o "Tribune", t«i ®Þnh kÕt thóc b»ng c¸c hiÖp ­íc "Tribune". n¨m 1840 vµ 1841 424, ®Ó lµm viÖc ®ã, t«i ®· cã nh÷ng S¸ch xanh NÕu bªn c¹nh nh÷ng t¸c phÈm lín h¬n, nh÷ng t¸c phÈm hä dµy cép, kh«ng kÓ c¸c tËp "Han-x¸c-®¬" vµ b¸o "Moniteur". Nh÷ng chiÕm vÒ m×nh víi t­ c¸ch nh÷ng bµi x· luËn vµ nh÷ng t¸c phÈm 1* C.M¸c. "HiÖp sÜ cã ý thøc cao th­îng". 1* - cuéc chÝnh biÕn, ®¶o chÝnh 2* "C.M¸c. "Hu©n t­íc Pan-míc-xt¬n" 2* Xem tËp nµy, tr. 96-97, 481-482, 762-764.
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 416 M¸c göi ¡ng-ghen, 14 th¸ng ch¹p 1853 M¸c göi ¡ng-ghen, 14 th¸ng ch¹p 1853 417 vÒ vËt chÊt sÏ ®em l¹i cho anh b»ng sè c«ng viÖc ë Man-se-xt¬ chØ cã thÓ cã ®­îc nh©n nh÷ng sù kiÖn hoÆc mét sè giai ®o¹n ®em l¹i, nh­ng anh cã nhiÒu th× giê rçi h¬n. CÇu vÒ "t¸c gi¶ quan träng h¬n, nh­ giai ®o¹n ®Çu cña chiÕn tranh, trËn ¤n-tª- qu©n sù" nay ®ang v­ît cung. nÝt-x¬ v.v. ch¼ng h¹n, anh cßn cã thÓ (nÕu thêi gian cho phÐp) göi ®Õn cho t«i vµo nh÷ng thêi ®iÓm trung gian Ýt quan Cã thÓ, chÝnh b¸o "Times" sÏ rÊt mõng nÕu cã ®­îc mét céng t¸c viªn qu©n sù, v× môc nµy trªn b¸o ®ã tæ chøc rÊt kÐm. CÇn träng h¬n b¶n tr×nh bµy v¾n t¾t c¸c sù kiÖn, kho¶ng mét, thö xem. TÊt nhiªn, t«i xuÊt ph¸t tõ chç tÊt c¶ c¸c b¸o Anh ®Òu hai trang, d­íi d¹ng ®· "Anh ho¸" th× tèt. §iÒu vÆt v·nh Êy phÇn nµo lµ mét thø cöa hµng, vµ bµy hµng1* cña m×nh ë cöa ®em l¹i cho t«i nhiÒu lóng tóng, ngay c¶ vÒ mÆt n g«n ng÷, hµng nµo trong sè ®ã, ®iÒu Êy hoµn toµn kh«ng quan träng, h ¬n rÊt nhiÒu so víi nh÷ng suy luËn s©u s¾c(!) hoÆc ®Æc biÖt miÔn lµ ë ®Êy ng­êi ta kh«ng lµm háng nã. lµ so víi tµi liÖu mµ t«i, nhê ®äc s¸ch b¸o Anh, nhiÒu n¨m ®· cã dÞp tiÕp xóc b»ng tiÕng Anh. LÏ dÜ nhiªn, t«i cÇn c¸i ®ã C.M¸c. cña anh chØ trong nh÷ng tr­êng hîp kh«ng cã nh÷ng "sù kiÖn lín". §iÒu chñ yÕu lµ sù rôt rÌ cña ý thøc phª ph¸n cña t«i trong nh÷ng ®iÒu mµ t«i c¶m thÊy ch­a hoµn toµn n¾m ch¾c. §èi C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay Briefwechsel zwischen F. Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc thñ c¹nh tranh cña t«i1* gi¶n ®¬n chÐp l¹i c¸c sù kiÖn (hay K. Marx". Bd. I, Stuttgart, 1913 nãi ®óng h¬n, chÐp l¹i nh÷ng c¸i mµ b¸o chÝ Lu©n §«n nhËn x»ng lµ sù kiÖn). ý kiÕn cña anh thÕ nµo vÒ lêi göi kÌm theo cña em rÓ t«i I-u- ta, ®Ò nghÞ mçi th¸ng mét lÇn viÕt cho "Zuid-Afrikaan" (C¸p- st¸t2*)? I-u-ta rÊt kÐm vÒ mÆt tu tõ tiÕng Ph¸p, nh­ng cËu Êy lµ mét chµng trai ®¸ng yªu vµ th«ng minh425. NÕu chóng ta - anh vµ t«i - tr­íc ®©y lËp ë Lu©n §«n mét v¨n phßng th«ng tin Anh, th× anh ®· kh«ng ngåi ë Man-se-xt¬, bÞ c«ng viÖc v¨n phßng lµm khæ, cßn t«i th× ®· kh«ng bÞ nî nÇn hµnh h¹. V¶ l¹i, t«i tin r»ng nÕu b©y giê anh b¾t ®Çu viÕt nh÷ng bµi qu©n sù cho c¸c b¸o Lu©n §«n, th× qua vµi tuÇn anh sÏ cã thÓ nhËn mét chç th­êng xuyªn, 1* - Pun-xki (xem tËp nµy, tr. 299-301) 1* Ch¬i ch÷: "Magazin" cã nghÜa lµ "cöa hµng", "kho", còng cã nghÜa lµ "t¹p 2* - KÕp-tao chÝ"; "Artikel" cã nghÜa lµ "mÆt hµng", cßn cã nghÜa lµ "bµi".
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 418 M¸c göi ¡ng-ghen, 10 th¸ng giªng 1854 419 Trong c¸c håi ký cña Gi«-dÐp B«-na-p¸c-t¬, ®Õn nay ®· xuÊt hiÖn ba tËp427. TËp thø ba in th­ tÝn cña Na-p«-lª-«ng giµ vÒ chiÕn dÞch T©y Ban Nha. Mu-s¬ võa lµm t«i ngõng viÕt; ch¸u bÞ sèt nÆng kÌm mª N¨m 1854 s¶ng, vËt v· v.v. kinh khñng. T«i hy väng ch¸u sÏ chãng khái bÖnh. H«m thø hai t«i nhËn ®­îc th­ cña §a-na. ¤ng Êy viÕt lµ kh«ng thÓ ®¨ng bµi ký tªn t«i, v× lµm thÕ sÏ tæn h¹i "thanh 141 danh" cña tê b¸o. Nh÷ng bµi vÒ qu©n sù cña anh ®· g©y Ên M¸c göi ¡ng-ghen t­îng m¹nh. ë Niu Oãc ®ang cã tin ®ån lµ nh÷ng bµi ®ã do ë Man-se-xt¬ t­íng Xcèt viÕt. T¹m biÖt. [Lu©n §«n], 5 th¸ng Giªng 1854 C.M¸c cña anh 28, Deanstreet, Soho ¡ng-ghen th©n mÕn! Tõ h«m anh ra vÒ426, c¶ nhµ t«i bÞ c¶m cóm vµ nh÷ng thø C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay Briefwechsel zwischen F. Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc kh¸c. Mu-s¬1* vµ t«i nay vÉn cßn èm. Nh­ vËy, sù khã ë cña t«i K. Marx". Bd. II, Stuttgart, 1913 ®· lµm t«i mÊt ba bµi trªn b¸o "Tribune", theo thêi buæi hiÖn nay, ®iÒu ®ã lµ nÆng nÒ. Anh h·y biªn th­ cho biÕt tuÇn sau anh cã thÓ cung cÊp cho t«i mét bµi ®­îc kh«ng, - viÕt g× tuú anh. Nh­ng t«i muèn biÕt chÝnh x¸c anh cã nhËn kh«ng vµ khi 142 nµo. M¸c göi ¡ng-ghen V× t«i ch­a ra khái nhµ nªn dÔ hiÓu lµ t«i ®· kh«ng thÓ theo ë Man-se-xt¬ dâi c¸c b¸o. Pi-p¬ ®· kÓ cho t«i r»ng b¸o "Morning Herald" h«m nay ®· ®¨ng mét bµi vÒ kÕ ho¹ch chiÕn dÞch cña Nga. ChiÕn tr­êng chÝnh cña hä d­êng nh­ lµ ch©u ¸, chø kh«ng ph¶i lµ [Lu©n §«n], 10 th¸ng Giªng 1854 ch©u ¢u: hä muèn chiÕm C«ng-xt¨ng-ti-n«-pl¬ tõ phÝa TiÓu ¸ (!), v.v. vµ v.v.. ¡ng-ghen th©n mÕn! Tèi qua Uèc-c¸c-t¬ ®· göi tõ Niu-ri (¤n-xt¬) ®Õn cho t«i bµi nãi vµ t«i ®· cho vî t«i chÐp l¹i, thªm mét sè ch÷ ë ®Çu vµ cuèi; 1* - Musch (sÎ con) - tªn gäi ®ïa Ðt-ga M¸c
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 420 M¸c göi ¡ng-ghen, 18 th¸ng giªng 1854 M¸c göi ¡ng-ghen, 18 th¸ng giªng 1854 421 thÕ lµ ®· ®­îc mét bµi1* . V× vËy t«i huû bá bµi cña anh viÕt cho nh÷ng nÐt tæng qu¸t (nãi ®iÒu g× ®ã døt kho¸t th× ch­a ch¾c cã thÓ lµm ®­îc) vÒ trËn Xi-tan hoÆc Txi-tan nhÐ1*. T«i n¶y ra ý ngµy thø s¸u. NÕu cßn x¶y ra nh÷ng chuyÖn g× ®ã cã quan hÖ víi vÊn ®Ò nµy, anh h·y lµm ¬n göi ®Õn cho t«i nh÷ng tin tøc vÒ nghÜ sau ®©y: chóng vµo s¸ng thø s¸u ®Ó t«i kÞp thªm m¾m muèi. 1) TrËn ¤n-tª-nÝt-sa lµ mét sù hiÓu lÇm ®· ph¸ vì sù ®×nh C¶ gia ®×nh cßn èm ch¼ng sãt mét ai. Th­ kÌm theo lµ cña chiÕn mµ c¸c ®¹i sø ¸p ®Æt cho triÒu ®×nh Thæ NhÜ Kú. Còng vËy, trËn Sª-ta-te429 lµ mét sù hiÓu lÇm ®ang ph¸ vì nh÷ng ®Ò Clót-x¬. PhÇn cßn l¹i cña bøc th­ cña cËu Êy t«i sÏ göi cho anh lÇn sau, khi ®ã t«i sÏ viÕt tØ mØ. nghÞ hßa b×nh ¸p ®Æt cho triÒu ®×nh Thæ NhÜ Kú d­íi ®¹i b¸c cña c¸c tµu chiÕn Anh. Võa råi cã ng­êi tõ chç con lîn Ta-c¬ Êy ®Õn chç t«i. LÇn 2) ¤n-tª-nÝt-sa th× ng­îc l¹i. ë ®Êy qu©n Thæ NhÜ Kú cè thñ xuÊt b¶n thø nhÊt quyÓn "Pan-míc-xt¬n" - 50 000 b¶n - ®· b¸n hÕt. Giê ®©y «ng Êy göi cho t«i - tr­íc ®©y «ng ta kh«ng tö tÕ trong c«ng sù, ë ®©y - th× qu©n Nga v.v.. ®Õn thÕ - víi ®Ò nghÞ söa ch÷a ®Ó t¸i b¶n428. Mong anh h·y biªn 3) KÕt qu¶ còng y nh­ ë ®Êy. Sau n¨m ngµy chiÕn ®Êu quyÕt th­ cho biÕt nay t«i nªn xö trÝ nh­ thÕ nµo. liÖt, c¸c chµng trai trë vÒ n¬i Èn nÊp cña hä. T«i chØ thÊy kÕt qu¶. T«i kh«ng biÕt cÇn ph¶i lµm g×. DÉu sao còng râ ®ã kh«ng C.M. cña anh ph¶i lµ c¸ch tiÕn hµnh chiÕn tranh cña Na-p«-lª-«ng. C«ng bè lÇn ®Çu b»ng tiÕng Nga trong In theo b¶n viÕt tay Nh÷ng kÎ gian hïng trong giíi ngo¹i giao ®· m¾c l­íi cña C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc chÝnh hä ®Õn møc cuéc chiÕn tranh réng kh¾p ®· ë ng­ìng cöa. b¶n lÇn thø nhÊt, t. XXII, 1929 Anh biÕt r»ng sù kiÖn ë Xi-nèp ®· ®­îc lîi dông - kh«ng kÓ lêi ®e däa cña «ng RÕt-clÝp-ph¬ - ®Ó buéc ng­êi Thæ NhÜ Kú chÊp nhËn NghÞ ®Þnh th­ Viªn vµ ®­a Ha-lin cïng Ri-da-pa-sa vµo chÝnh phñ430. Sau khi g©y ra sù r¾c rèi Êy, Pan-míc-xt¬n ®Ö ®¬n 143 tõ chøc431. Néi c¸c liªn hiÖp c¶m thÊy bÞ ch¬i kh¨m nªn trong M¸c göi ¡ng-ghen thêi gian «ng ta tõ chøc, ngµy 19 th¸ng Ch¹p, ®· ra lÖnh tiÕn ë Man-se-xt¬ hµnh mét cuéc thÞ uy ë H¾c H¶i. Pan-míc-xt¬n bÞ mÊt thanh danh gÊp ®«i, l¹i tham gia néi c¸c vµ tranh thñ ra ®­îc quyÕt [Lu©n §«n], 18 th¸ng Giªng 1854 ®Þnh ngµy 26 cho toµn bé h¹m ®éi ra biÓn, nh­ng ®ång thêi 28, Deanstreet, Soho ®ãng vai trß ng­êi m«i giíi trung lËp gi÷a hai bªn tham chiÕn, - hµnh ®éng cã vÎ kiªn quyÕt h¬n, nh­ng thùc ra ®ã lµ mét m­u Phrª-®ª-rÝch th©n mÕn! Tr­íc thø s¸u, nhÊt ®Þnh anh ph¶i viÕt cho t«i ®iÒu g× ®ã trªn 1* Sau ®©y, trong bé Toµn tËp nµy, ®Þa danh nµy ®­îc nªu theo c¸ch phiªn ©m chÝnh x¸c: Sª-ta-te. 1* C.M¸c. "C¸c c­êng quèc ph­¬ng T©y vµ Thæ NhÜ Kú"
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 422 M¸c göi ¡ng-ghen, 18 th¸ng giªng 1854 M¸c göi ¡ng-ghen, 25 th¸ng giªng 1854 423 toan cè ph¸ vì quyÕt ®Þnh ngµy 19 th¸ng Ch¹p vµ c¾t rêi qu©n Con lõa V©y-®¬-mai-¬ l¹i ho·n v« thêi h¹n "ý thøc cao th­îng"1*. Trong khi ®ã toµn bé ý nghÜa lµ ë chç tr¶ lêi nhanh. Thæ NhÜ Kú khái chiÕn tr­êng ch©u ¸ cña hä. Trong khi ®ã «ng B«-na-p¸c-t¬ dùa vµo quyÕt ®Þnh ngµy 19, ®· ra nh÷ng mÖnh S¸u tuÇn n÷a c¸i ®ã sÏ tá ra ngu xuÈn. T«i kh«ng hiÓu Clót-x¬, lÖnh tr¸i ng­îc nhau vµ lµm ra vÎ d­êng nh­ « ng ta hiÓu quyÕt d­êng nh­ cËu Êy bao giê còng cè ý hy sinh t«i cho «ng V©y-®¬- ®Þnh ngµy 26 chØ lµ sù tiÕp tôc ph¸t triÓn quyÕt ®Þnh ngµy 19. mai-¬. DÜ nhiªn, Pan-míc-xt¬n ®· ph¶i ngËm bå hßn lµm ngät ®Ó gi÷ C.M¸c cña anh tiÕng m×nh lµ nhµ yªu n­íc c­¬ng nghÞ; nh­ vËy, nh÷ng g· Êy [C©u viÕt thªm b»ng nÐt ch÷ trÎ con] ®· xói quÈy, vµ sù cÇn thiÕt ph¶i gi÷ vÎ ngoµi gi¶ dèi sÏ ®­a hä ®i xa h¬n n÷a, ®Æc biÖt lµ v× ngµy 31 nghÞ viÖn cÇn cho thÊy mét Chµo anh, ng­êi anh St¬-rau-bin-g¬435, ng­êi xuÊt th©n cao th­îng, quang c¸i g× ®ã "kiªn quyÕt"432. C«ng hµm mµ nh÷ng g· Êy ®­a ra cho vinh, hßa b×nh vµ h¹nh phóc. BÐ hãm hØnh ng­êi Thæ NhÜ Kú ®Ó ký cho thÊy r»ng hä ®· s½n sµng hoµn toµn ®Çu hµng Nga vµ chØ cã sù "hiÓu lÇm" lµ ®· ph¸ vì nh÷ng ý ®Þnh tèt lµnh. C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay Briefwechsel zwischen F. Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc 1* 2* Ng­êi anh vî - bé tr­ëng cña t«i viÕt cho mÑ vî t«i r»ng, K. Marx". Bd. II, Stuttgart, 1913 ®¸ng tiÕc, bµ Êy b©y giê sÏ ph¶i tr¶i qua t×nh h×nh nh­ c¸ch ®©y bèn m­¬i n¨m - cuéc chiÕn tranh réng kh¾p. Bøc th­ cña anh göi StÐp-phen 433 ngµy h«m Êy t«i ®· chuyÓn ®i Bruy-xen, St[Ðp-phen] cßn ë ®ã, t¹i nhµ ng­êi chÞ em «ng Êy. T«i e r»ng bµi cña anh "Na-p«-lª-«ng víi t­ c¸ch trung uý ph¸o binh"434 ë thêi ®iÓm nµy sÏ bÞ b¸c, v× b¸o "Times" ®· 114 nhËn lÖnh tr¸nh mäi sù ¸m chØ viÖc tranh luËn víi B«-na-p¸c- M¸c göi ¡ng-ghen t¬. V× «ng Êy lµ b¹n ®ång minh "cña chóng ta", nªn hiÖn nay tÊt ë Man-se-xt¬ c¶ c¸c b¸o ®Òu cã nh÷ng ý tø yªu n­íc nh­ nhau. V¶ l¹i mét khi bµi viÕt xong, chóng ta sÏ in nã thµnh s¸ch, nÕu c¸c b¸o kh«ng muèn nhËn nã. T«i ng¹i cung cÊp c¸c t¸c phÈm cña chÝnh m×nh Lu©n §«n, 25 th¸ng Giªng 1854 cho c¸c nhµ xuÊt b¶n. Víi c¸c t¸c phÈm cña anh th× t«i kh«ng 28, Deanstreet, Soho c¶m thÊy lóng tóng nh­ vËy. Phrª-®ª-rÝch th©n mÕn! 1* - PhÐc-®i-n¨ng Ph«n Ve-xt¬-pha-len 1* C.M¸c. "HiÖp sÜ cã ý thøc cao th­îng" 2* - Ca-r«-li-na Ph«n Ve-xt¬-pha-len
nguon tai.lieu . vn
Chính trị học Báo chí - Truyền thông Xã hội học Giáo dục học Tâm lý học Lịch sử - Văn hoá Triết học Ngôn ngữ học Thư viện thông tin Văn học nước ngoài Ngư nghiệp Hành chính - Pháp luật Địa lý - Địa danh Văn học Việt nam Lịch sử Đảng CNXH - KH Tư Tưởng HCM Ngụ ngôn - Cổ tích Ca dao - Tục ngữ Hoá học Sinh học Y khoa - Dược Kinh tế học