1. Trang Chủ
  2. Triết học
  3. [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 28 phần 3

[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 28 phần 3

Người hoài nghi càng kiên quyết giữ vững sự ngờ vực của mình thì người phê bình hệ tư tưởng lại càng tin rằng có thể nhận thấy những dụng ý đứng sau đó. Vì thế mà người này không thể nêu ra các điều kiện mà dưới các điều đó người đấy sẽ công nhận rằng các luận đề của mình là sai. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 260 M¸c göi ¡ng-ghen, 10 th¸ng m­êi mét 1852 M¸c göi ¡ng-ghen, 10 th¸ng m­êi mét 1852 261 nµy rÊt ®¬n gi¶n nÕu chó ý r»ng

Thể loại Tài liệu miễn phí Triết học

Số trang 64

Ngày tạo 8/29/2018 8:26:42 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx -... (.pdf)

Xem mẫu

  1. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 260 M¸c göi ¡ng-ghen, 10 th¸ng m­êi mét 1852 M¸c göi ¡ng-ghen, 10 th¸ng m­êi mét 1852 261 nµy rÊt ®¬n gi¶n nÕu chó ý r»ng ®· mét n¨m h¾n lµ homme xuÊt hiÖn ë mét tê b¸o nµo, nh­ng ch¾c ch¾n b­u ®iÖn vµ c¶nh entretenu1* ë nhµ th­¬ng nh©n Phl¬-ri vµ dï sao còng ®· béc lé s¸t ®Òu biÕt nã261. ra nh÷ng ®iÒu lµm mÊt thanh danh nÕu chóng ta ®¹t ®­îc viÖc "Tµi ®o¸n tr­íc" cña Sti-b¬ vµ sù th¹o tin ®Æc biÖt cña c¸c b¾t tªn Phl¬-ri Êy. mËt th¸m c¶nh s¸t cña h¾n ë Lu©n §«n ®­îc lý gi¶i mét c¸ch Nh÷ng ng­êi d©n chñ nãi chung ®¸nh gi¸ cao nh­êng nµo hÕt søc tÇm th­êng nh­ vËy. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu cßn l¹i mµ G«n- tªn Phl¬-ri (t«i ch­a bao giê thÊy h¾n): Tª-khèp trªn ®­êng ®i hai-m¬ ®· nãi ®Òu lµ fabulae2*. Nh÷ng lêi gi¶i thÝch cÇn thiÕt vÒ ¤-xt¬-r©y-li-a ®· viÕt ngay tõ tµu thñy cho h¾n mét bøc th­, ®iÒu nµy t«i ®· göi ®i Khuªn b»ng nh÷ng con ®­êng kh¸c nhau, trong ®ã «ng ta kh¼ng ®Þnh víi h¾n vÒ nh÷ng phÈm chÊt cao bªn c¹nh lêi tuyªn bè cña Phl¬-ri. quý cña trÝ tuÖ vµ tÊm lßng cña h¾n. Nh­ng ë ®©y b¾t ®Çu ®iÒu thó vÞ nhÊt. TiÒn mµ Vi-lÝch ®­a cho HiÕc-s¬ ®Ó ra ®i ch¾c h¼n tù h¾n DÜ nhiªn, môc ®Ých cña t«i lµ ®¹t ®­îc lÖnh b¾t giam HiÕc-s¬, nhËn tõ Phl¬-ri cho môc ®Ých ®ã. chÝnh v× thÕ mµ t«i lïng t×m n¬i ë cña h¾n. Nh­ng m·i thø b¶y HiÕc-s¬ thó nhËn r»ng h¾n cè gi¶ m¹o nÐt ch÷ cña LÝp-nÕch t«i míi nhËn ®­îc ®Þa chØ. T«i tin r»ng nÕu t«i cã lÖnh b¾t HiÕc- vµ lµm viÖc d­íi sù chØ ®¹o cña th­¬ng nh©n Phl¬-ri (tªn ®ª tiÖn s¬ th× h¾n sÏ kÐo Phl¬-ri, cßn Phl¬-ri th× kÐo Gr©y-ph¬ vµo vô nµy l¹i giµu vµ lÊy c« g¸i xuÊt th©n trong mét gia ®×nh Anh rÊt nµy. ®¸ng kÝnh theo ®¹o Qu©y-c¬), vµ b¶n th©n Phl¬-ri ë d­íi quyÒn VËy ®· x¶y ra ®iÒu g×? Vµo thø s¸u, Vi-lÝch bÝ mËt cïng Gr©y-ph¬. Nh­ vËy lµ ®· hoµn toµn x¸c nhËn tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu HiÕc-s¬ cã Síc-t¬-n¬ ®i kÌm tíi tßa ¸n c¶nh s¸t ë phè B©u, b¾t t«i kÕt luËn tr­íc ®©y trªn c¬ së néi dung ®· tr×nh bµy trªn b¸o HiÕc-s¬ khai trong tµi liÖu - cã lÏ lµm thµnh ba b¶n - r»ng h¾n "Kölnische Zeitung" vµ ngµy th¸ng ghi trong "sæ biªn b¶n gèc" vµ Phl¬-ri c¸ch ®©y kho¶ng nöa n¨m ®· lµm biªn b¶n gi¶, göi vµ nh÷ng ®iÒu mµ cho ®Õn nay ch­a mét ai trong sè c¸c luËt s­ ba tµi liÖu Êy: 1) cho Guª-ben, chñ tÞch tßa ¸n héi thÈm, 2) cho bµo ch÷a sö dông mét c¸ch thÝch ®¸ng262. Snai-®¬, 3) cho tê "Kölnische Zeitung", råi ®­a tiÒn cho HiÕc-s¬ Theo t«i, kh«ng nghi ngê g× n÷a, tÊt c¶ c¸c bÞ c¸o ë tßa ¸n ®Ó tªn nµy cã thÓ lÈn trèn, vµ thËm chÝ tù m×nh ®­a h¾n lªn tµu Khuªn, kh«ng trõ mét ai, ®Òu sÏ ®­îc th¶. thñy, nãi lµ ®Ó HiÕc-s¬ cã thÓ ®Ých th©n khai ë Khuªn. Cã lÏ, anh h·y viÕt cho St¬-r«n r»ng anh Êy sÏ lµm ¬n cho t«i Chóng t«i biÕt ®­îc ®iÒu nµy chØ lµ do chóng t«i theo dâi nhiÒu, nÕu anh Êy göi tíi ngay mÊy pao. Trong sè 4 pao 10 si- HiÕc-s¬, vµ mét phÇn ë phè B©u, n¬i chóng t«i muèn xoay ®­îc linh t«i nhËn ®­îc cña anh, gÇn 3 pao ®· chi cho viÖc ch¹y lÖnh b¾t h¾n. ChÝnh S¸p-p¬ kÓ víi LÝp-nÕch r»ng Vi-lÝch kh«ng v¹y, cho mËt vô v.v.. DÜ nhiªn, nh÷ng b¹n nghÌo cña chóng ta b¸o cho h¾n lÊy mét lêi vÒ tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã. Nh­ vËy, «ng trong Liªn ®oµn1* ®· lîi dông nh÷ng viÖc bËn rén, gÆp gì v.v. v« Vi-lÝch ®· giËt khái tay chóng ta c¬ së cho phiªn tßa mµ chóng ta muèn tæ chøc ngay t¹i Lu©n §«n! Nh»m môc ®Ých g×? §iÒu 1* - ng­êi ®­îc bao nu«i, thùc kh¸ch 2* - chuyÖn ngô ng«n 1* - Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 262 M¸c göi ¡ng-ghen, 16 th¸ng m­êi mét 1852 M¸c göi ¡ng-ghen, 19 th¸ng m­êi mét 1852 263 cïng tËn Êy ®Ó chi sè tiÒn kh«ng nhá cho nh÷ng faux frais de production2*, nghÜa lµ vµo bia, x×-gµ, xe ngùa c«ng céng v.v. mµ 87 dÜ nhiªn t«i buéc ph¶i trang tr¶i. M¸c göi ¡ng-ghen Th¬ cña Phrai-li-gr¸t3* anh sÏ nhËn ®­îc. ë Man-se-xt¬ Nh©n tiÖn t«i nãi thªm ®Ó anh râ. Rai-sen-b¸c ®· göi ®Õn tÊt c¶ c¸c b¸o Mü "Lêi tuyªn bè in li-t«", trong ®ã «ng ta ®· ch¬i mét trß ®ïa xÊu víi Vi-lÝch - Kin-ken. Qua lêi tuyªn bè ®ã ta L u©n §«n, 16 th¸ng M­êi mét 1852 28, Deanstreet, Soho thÊy r»ng Kin-ken, tiÖn thÓ nãi thªm, chØ riªng cho viÖc ®i ¡ng-ghen th©n mÕn! ®­êng ®· chi mÊt 200 pao. T«i sÏ kiÕm tµi liÖu Êy vµ chóng ta sÏ ®­a vµo l­u tr÷263. NÕu cã thÓ, anh h·y viÕt xong vµo thø s¸u mét bµi b¸o cho b¸o "Tribune" vÒ vô ¸n Khuªn265. B©y giê anh biÕt kh«ng kÐm C.M. cña anh t«i toµn bé tµi liÖu, cßn t«i th× ®· 4-5 tuÇn nay v× c«ng viÖc chung nªn ®· bá b½ng toµn bé viÖc ví vÈn mµ t«i ®µnh ph¶i lµm Chµo [VÐc-th¬]4*. Phi-d¬ ®· ®i h«m qua. T«i ®· viÕt göi ®i ë nhµ, khiÕn t«i tuÇn nµy dï rÊt muèn còng ch­a thÓ lµm viÖc ®­îc. Phran-phuèc vÒ cuèn s¸ch cña chóng ta264. NÕu chóng ta kh«ng Anh ch­a b¸o cho t«i biÕt anh cã nhËn ®­îc th­ lu©n l­u cña viÕt, th× BÕch-c¬ sÏ lîi dông tßa bé chuyÖn nµy ad majoren Rai-sen-b¸c göi cho anh tuÇn tr­íc hay kh«ng? gloriam Beckeri5*. Tèi nay sÏ th¶o luËn lêi tuyªn bè vÒ vô ¸n Khuªn cho b¸o chÝ Anh266. Ch­a ch¾c cã thêi gian ®Ó göi lêi tuyªn bè Êy ®Õn cho C«ng bè toµn v¨n lÇn ®Çu b»ng tiÕng cña In theo b¶n viÕt tay anh xem tr­íc. Nh­ng nÕu anh còng sÏ viÕt mét lêi tuyªn bè y nguyªn b¶n trong Marx - Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc nh­ vËy, vµ nã ®Õn ®©y muén nhÊt lµ s¸ng thø n¨m, th× sÏ rÊt tèt. Gesamtausgabe. Dritte Abteilung, Bd. 1, 1929 vµ b»ng tiÕng Nga trong C. M¸c vµ C.M. cña anh Ph. ¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt, t. XXI, 1929 Göi lêi chµo VÐc-th¬. T¹i cuéc mÝt-tinh do Ru-g¬ tæ chøc ngµy mång chÝn, C«-sót - M¸t-di-ni kh«ng dù, nãi lµ m×nh bÞ èm. Nh­ng hä l¹i xuÊt hiÖn vµo ngµy 10 ë "Nh÷ng ng­êi b¹n cña I-ta-li-a"267. L¬-®ruy thËm chÝ kh«ng göi tíi lêi xin lçi vÒ viÖc m×nh v¾ng mÆt. 2* - chi phÝ s¶n xuÊt C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn: "Der In theo b¶n viÕt tay 3* Ph.Phrai-li-gr¸t. "Göi I-«-xÝp V©y-®¬-mai-¬ (th«ng ®iÖp b»ng th¬ I vµ II)" Briefwechsel zwischen F.Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc 4* ë chç nµy b¶n viÕt tay bÞ ®øt qu·ng. K. Marx". Bd. I, Stuttgart, 1913 5* - cho niÒm vinh quang cµng lín cña BÕch-c¬.
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 264 ¡ng-ghen göi M¸c, 27 th¸ng m­êi mét 1852 ¡ng-ghen göi M¸c, 27 th¸ng m­êi mét 1852 265 ph¶i göi tr¶ l¹i cµng nhanh cµng tèt lêi tuyªn bè göi cho anh hay nãi ®óng h¬n, ph­¬ng ¸n ®· ®­îc c¶i tiÕn cña lêi tuyªn bè ®ã, v× ®èi víi b¸o chÝ Lu©n §«n th× kh«ng nªn ®Ó mÊt thªm mét 88 ngµy nµo n÷a. M¸c göi ¡ng-ghen268 Göi lêi chµo VÐc-th¬ ë Man-se-xt¬ C.M. cña anh Lu©n §«n, 19 th¸ng M­êi mét 1852 C«ng bè toµn v¨n lÇn ®Çu b»ng tiÕng cña In theo b¶n sao do t¸c gi¶ ghi 28, Deanstreet, Soho nguyªn b¶n trong cuèn s¸ch Karl trong sæ tay n¨m 1860 Marx/Friedrich Engels. "Briefwechsel", Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc Bd. I, Moskau -Leningrad, 1935 In toµn v¨n b»ng tiÕng Nga ¡ng-ghen th©n mÕn! lÇn ®Çu Thø t­ võa råi 1* , theo ®Ò nghÞ cña t«i, Liªn ®oµn ë ®©y2* ®· tù gi¶i t¸n vµ tuyªn bè sù tiÕp tôc tån t¹i cña Liªn ®oµn trªn lôc ®Þa còng kh«ng hîp thêi. V¶ l¹i, trªn lôc ®Þa, nã thùc tÕ kh«ng cßn tån t¹i tõ khi BuyÕc-ghÐc-x¬ vµ Ruª-d¬ bÞ b¾t. T«i 89 göi kÌm lêi tuyªn bè cho c¸c b¸o Anh, coi lµ phÇn bæ sung cho ¡ng-ghen göi M¸c270 lêi tuyªn bè thø nhÊt cña chóng ta3*, anh h·y chØnh lý nã mét ë Lu©n §«n c¸ch thÝch ®¸ng vÒ mÆt tiÕng Anh . T«i kh«ng cßn b¶n gèc tiÕng §øc n÷a. Ngoµi ra t«i cßn viÕt mét bµi tin in li-t« tr×nh bµy tØ mØ nh÷ng ®iÒu hÌn m¹t mµ c¶nh s¸t ®· lµm4* , cßn ®èi Man-se-xt¬, thø b¶y, 27 th¸ng M­êi mét 1852 víi n­íc Mü t«i viÕt lêi kªu gäi vÒ quyªn gãp gióp ®ì nh÷ng M¸c th©n mÕn! ng­êi bÞ b¾t vµ gia ®×nh hä269. Thñ quü lµ Phrai-li-gr¸t. TÊt T«i cã thÓ kiÕm cho anh nhiÒu nhÊt lµ 2 - 3 pao ®Ó chi tiªu c¶ nh÷ng ng­êi cña chóng ta ®Òu ký. cho viÖc in cuèn s¸ch1* - lóc nµy b¶n th©n t«i kh«ng cã tiÒn. Nh­ng, bµi cho "Tribune" hoµn toµn do anh g¸nh v¸c5*. Anh Nh­ng xuÊt b¶n 3 tê in - viÖc ®ã ®ßi hái 10-12 pao, cßn ®ãng thµnh s¸ch n÷a v.v. th× còng nhiÒu h¬n. NÕu c¸i nµy kh«ng 1* - ngµy 17 th¸ng M­êi mét 1852 ®­îc in ë lôc ®Þa b»ng tiÒn hoÆc, Ýt ra lµ víi sù tham gia cña nhµ 2* - Khu bé Lu©n §«n cña Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n xuÊt b¶n s¸ch nµo ®ã, th× nã h¼ng ®i ®Õn ®©u. ë Phæ v.v., mét 3* C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen. "Tuyªn bè cuèi cïng vÒ vô ¸n míi ®©y ë Khuªn", khi s¸ch ®Õn ®ã, nã sÏ bÞ tÞch thu, vµ c¸c nhµ xuÊt b¶n sÏ lõa "Tuyªn bè göi ban biªn tËp c¸c tê b¸o Anh" 4* C.M¸c. "V¹ch trÇn vô ¸n nh÷ng ng­êi céng s¶n ë Khuªn" 5* Xem tËp nµy, tr. 261-262. 1* C.M¸c. "V¹ch trÇn vô ¸n nh÷ng ng­êi céng s¶n ë Khuªn"
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 266 ¡ng-ghen göi M¸c, 27 th¸ng m­êi mét 1852 ¡ng-ghen göi M¸c, 29 th¸ng m­êi mét 1852 267 chóng ta. Nh­ vËy, sÏ ph¶i tÝnh r»ng chóng ta ®· hy sinh tiÒn sÏ cßn cã thÓ tr¸nh nÕu chóng ta gi÷ lËp tr­êng cña m×nh lµ cña chóng ta cho chuyÖn nµy, v× xÐt vÒ ph­¬ng diÖn pao, si-linh, nh÷ng nhµ v¨n bÝ Èn, nh­ng c¶ lËp tr­êng nµy còng cã thÓ bÞ pen-ni v.v. mµ nãi, th× ®iÒu ®ã ch¾c sÏ ch¼ng ®em l¹i c¸i g× c¶. tæn th­¬ng do viÖc x¸c nhËn nh­ vËy sù bÊt lùc cña chóng ta B©y giê thö hái hiÖn nay chóng ta cã thÓ chi næi sè tiÒn Êy hay trªn v¨n ®µn. ChÝnh phñ Phæ sÏ vui mõng khi thÊy r»ng, c¸c kh«ng; rót ng¾n cuèn s¸ch xuèng cßn 1 - 11/2 tê in ®Ó viÖc chi ph­¬ng tiÖn tuyªn truyÒn c«ng khai cña chóng ta chung quy lµ tiªu phï hîp h¬n chót Ýt víi kh¶ n¨ng cña chóng ta th× cã tèt nh÷ng ph­¬ng tiÖn mµ nh÷ng kÎ mÞ d©n l­u vong ®· cã vµo n¨m 1831273 vµ hÇu nh­ b»ng sè kh«ng. §¸ng buån lµ t×nh h×nh h¬n ch¨ng? Th¸ng Ch¹p vµ th¸ng Giªng lµ nh÷ng th¸ng khã nh­ vËy, nh­ng t«i cho r»ng sÏ tèt h¬n nÕu Ýt ra lµ chóng ta tù kh¨n nhÊt trong n¨m ®èi víi t«i; tr­íc th¸ng Hai t«i ch­a ch¾c cã thÓ nghÜ ®Õn nh÷ng kho¶n tr¶ tiÕp ®Ó trang tr¶i chi tiªu. Cßn m×nh kh«ng loan truyÒn réng r·i ®iÒu ®ã. Ngay c¶ tØnh Ranh, nÕu chóng ta sÏ in chÞu, th× nhµ in rèt cuéc sÏ gi÷ l¹i c¸c b¶n ®· n¬i hy väng tiªu thô nhiÒu nhÊt, chóng ta còng sÏ kh«ng thÓ in cho ®Õn khi chóng ta tr¶ tiÒn cho hä, nh­ ®· tõng x¶y ra víi ®­a vµo ®ã lÊy mét b¶n mµ kh«ng mÊt thanh danh hµng tr¨m V©y-®¬-mai-¬271. Vµ trong tÊt c¶ mäi t×nh huèng, chóng ta ®Òu ng­êi tõ khi tßa ¸n héi thÈm ë ®ã x¸c ®Þnh mét téi míi: trao ®æi th­ tõ cã tÝnh chÊt ph¶n quèc...1* ph¶i sím xÐt xem kh¶ n¨ng ph¸t hµnh cuèn s¸ch nh­ thÕ nµo; hiÖn thêi t«i hÇu nh­ kh«ng thÊy cã kh¶ n¨ng nµo c¶. T«i sÏ göi tiÒn cho anh vµo ngµy 1 hoÆc 2 th¸ng Ch¹p; Anh Ngµy mai VÐc-th¬ ®Õn Lu©n §«n; ngµy 2 th¸ng Ch¹p cËu Êy h·y nghÜ kü viÖc nµy mét lÇn n÷a, vµ nÕu anh cho r»ng in s¸ch ®¸p tµu rêi Xau-t¬-hem-p¬-t¬n. §å trang bÞ cña cËu Êy rÊt tèn trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nh­ vËy vÉn tèt h¬n lµ hoµn toµn kh«ng kÐm cho cËu Êy. Trong nh÷ng ngµy nµy, St¬-r«n còng ®i Lu©n in nã, th× anh h·y thu xÕp mäi viÖc Ýt ra lµ theo c¸ch thÕ nµo ®Ó §«n, råi tõ ®ã sang lôc ®Þa. Víi lé phÝ lín do c«ng viÖc lµm ¨n chóng ta kh«ng r¬i vµo t×nh thÕ khã thanh to¸n, v× nh­ t«i ®· nãi, cña anh Êy (h¬n n÷a, nh­ t«i nghe thÊy, ®­îc tiÕn hµnh b»ng tõ nay ®Õn th¸ng Hai t«i kh«ng thÓ ®¶m nhËn bÊt cø nghÜa vô nµo. vèn cña ng­êi kh¸c) g©y ra, còng ch¼ng thÓ bßn rót ®­îc g× ë Cã thÓ, VÐc-th¬ ®· viÕt cho anh r»ng kh«ng thÓ t×m ®­îc «ng anh Êy. Nh­ vËy, tÊt c¶ chóng ta ®Òu l©m vµo thÕ bÝ. Khr. C«-man theo ®Þa chØ ®· nªu - phè Vua míi, 58 hoÆc 59, - T«i cho r»ng nÕu anh kh«ng cã nh÷ng con ®­êng ®¸ng tin cËy h¬n n÷a lµ ë BÐc-lin nãi chung, vµ kh«ng ai biÕt ng­êi xuÊt b¶n ®Ó ph¸t hµnh c¸i Êy qua c¸c nhµ xuÊt b¶n, th× nã thËm chÝ sÏ s¸ch cã tªn hä nh­ vËy. Râ rµng lµ ng­êi ta muèn lõa chóng ta. kh«ng thu hót ®­îc sù chó ý vµ vÉn sÏ kh«ng ®­îc ai hay ¤ng Ban-®i-a b©y giê t¹m thêi sÏ ch­a nhËn trë l¹i ®­îc g× tõ biÕt nh­ toµn bé s¸ch b¸o xuÊt b¶n trong giíi l­u vong, cßn ë t«i. Cuèi cïng, hãa ra "ng­êi chµo hµng" Sun-tx¬ vµ viªn quan §øc th× còng kh«ng ai thÊy ®­îc nã. Vµ nh­ vËy th× rÊt tåi, vÒ chøc c¶nh s¸t ®· chÕt2* chØ lµ mét. mÆt nµo ®ã thËm chÝ cßn tåi h¬n lµ nÕu nã hoµn toµn kh«ng T«i göi lêi chµo ch©n thµnh ®Õn chÞ vµ c¸c ch¸u. Hai tuÇn xuÊt hiÖn. V× ®iÒu ®ã sÏ chøng minh tr­íc c«ng chóng r»ng kh¶ n¨ng cña chóng ta chØ giíi h¹n trong b¸o chÝ §øc kh«ng ®¸ng kÓ ë n­íc ngoµi, vµ chóng ta sÏ kh«ng thÓ lµm g× ®­îc. Nçi 1* ë chç nµy b¶n viÕt tay bÞ ®øt qu·ng. nhôc liªn quan ®Õn th­ lu©n l­u cña BuyÕc-ghÐc-x¬ 272 chóng ta 2* Ch¬i ch÷: Schulz lµ tªn hä, "Polizeischulze" lµ "quan chøc c¶nh s¸t"
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 268 ¡ng-ghen göi M¸c, 29 th¸ng m­êi mét 1852 M¸c göi ¡ng-ghen, 3 th¸ng ch¹p 1852 269 n÷a t«i sÏ ®Õn Lu©n §«n. t«i sÏ göi tiÒn cho anh. T«i cã chãng nhËn ®­îc bµi vÒ n­íc Anh cho b¸o "Tribune" Ph.¡. cña anh hay kh«ng? B©y giê t«i l¹i cã thÓ lµm viÖc. Cèp-®en hy väng vµo chøc bé tr­ëng cã lÏ phÇn nµo bÞ Grª- hªm vµ Rít-xen lõa; râ rµng lµ ng­êi ta b×nh tÜnh g¹t bá «ng ta, C«ng bè toµn v¨n lÇn ®Çu b»ng tiÕng cña In theo b¶n viÕt tay nguyªn b¶n trong Marx - Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc nÕu kh«ng th× t«i kh«ng thÓ gi¶i thÝch cho m×nh c¬n thÞnh né Gesamtausgabe. Dritte Abteilung, Bd. 1, cña «ng ta vµo ngµy thø s¸u. Tõ n¨m 1844 chµng trai kh«ng nãi 1929 vµ b»ng tiÕng Nga trong C. M¸c vµ mét c¸ch ®éc ¸c nh­ vËy. ¤ng ta giê ®©y l¹i lµ kÎ mÞ d©n thÊt Ph. ¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt, t. XXI, 1929 väng, hiÖn c©u chuyÖn Êy sÏ kÐo dµi274. Cßn nãi chung th× ®¶ng To-ri chiÕm ®­îc ®a sè lµ tèt, b©y giê, rèt cuéc chóng ta sÏ t×m hiÓu ng©n s¸ch cña §i-xra-e-li. NÕu th»ng cha nµy cã nhiÒu kiÕn thøc vµ trÝ tuÖ h¬n, vµ Ýt l¸u lØnh vµ khuynh h­íng gian lËn h¬n th× sÏ ch¼ng cã g× dÔ h¬n lµ chuÈn bÞ cho ph¸i mËu dÞch 90 tù do mét ng©n s¸ch mËu dÞch tù do mµ v× nã hä sÏ mê m¾t. ¡ng-ghen göi M¸c Mong cho nh÷ng th»ng cha Êy trô ®­îc cho ®Õn khi khñng ë Lu©n §«n ho¶ng næ ra! Chóng ta râ rµng lµ ®ang ë thêi kú h­ng phÊn, tuy sù h­ng phÊn ®ã ph¸t triÓn cßn rÊt piano, piano1*. Nh­ng dï sao th× nhiÒu c«ng ty cæ phÇn mµ lêi bè c¸o chiÕm s¸u trang b¸o Man-se-xt¬, thø hai, 29 th¸ng M­êi mét 1852 "Daily News" sè ra ngµy h«m nay - vÒ phÇn nµy tê b¸o hy väng v­ît b¸o "Times", vµ ngoµi ra, cßn 50 - 80 c«ng ty ®­êng s¾t, M¸c th©n mÕn! c«ng ty c«ng nghiÖp vµng, tµu thñy v.v. n­íc ngoµi sÏ kh«ng ViÖc viÕt bµi göi kÌm ®©y1* ®· kÐo dµi ®Õn mét giê khuya, khái cã t¸c ®éng tÊt yÕu cña chóng. "Mong ®­îc nhiÒu h¬n mét nh­ng 9 giê s¸ng mai cßn mét chuyÕn xe th­ n÷a ®i. T«i muèn chót" - sù ®am mª ®ã ch­a døt. May thay, mét t×nh huèng duy lµm mét thÝ nghiÖm vµ kiÓm tra xem anh cã nhËn ®­îc bµi kÞp nhÊt cã thÓ sím lµm gi¸n ®o¹n t×nh tr¹ng s¶n xuÊt thõa thêi khi tµu ®Õn (vµo tèi thø ba, víi chuyÕn xe th­ thø nhÊt ®i trong c«ng nghiÖp v¶i b«ng ®· bÞ trõ bá: vô thu ho¹ch míi sÏ Li-víc-pun) hay kh«ng; nÕu kh«ng th× sÏ ph¶i göi nã cho anh v­ît ®¸ng kÓ 3 triÖu kiÖn, vô thu ho¹ch nh­ thÕ ch­a bao giê b»ng tµu thñy ®i vµo thø s¸u. cã, vµ gi¸ b«ng l¹i sôt xuèng; nh­ vËy, sÏ kh«ng cã n¹n thiÕu Ngµy mai t«i ph¶i ®i khái thµnh phè; nÕu t«i trë vÒ sím th× nguyªn liÖu. NÕu n¨m sau n÷a mïa mµng ngò cèc kÐm ®i th× 1* Ph.¡ng-ghen. "Vô ¸n míi ë Khuªn" 1* - thÇm lÆng, thÇm lÆng.
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 270 M¸c göi ¡ng-ghen, 3 th¸ng ch¹p 1852 M¸c göi ¡ng-ghen, 3 th¸ng ch¹p 1852 271 ®­îc cïng víi bµi cho §a-na1*) nÕu t«i kh«ng bËn gÊp ®«i vµ chóng ta sÏ lµ nh÷ng ng­êi chøng kiÕn mét c¶nh ngé Ðo le tuyÖt kh«ng bÞ v­íng nh÷ng viÖc nh­ ®äc cho ng­êi kh¸c chÐp b¶n diÖu. Kh«ng cã nã th× khã nãi n¨m sau sÏ x¶y ra nh÷ng sù kiÖn viÕt s¹ch quyÓn s¸ch cña t«i2* vµ thªm vµo ®ã lµ nh÷ng cuéc ®Õn cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh hay ch­a, cã chó ý ®Õn nh÷ng ®iÒu kiÖn th¨m cña VÐc-th¬, St¬-r«n, §am v.v. ng¨n c¶n. kh«ng b×nh th­êng: c¸c thÞ tr­êng ¤-xt¬-r©y-li-a vµ Ca-li- phoãc-ni-a ph¸t triÓn nh­ nÊm, n¬i mµ mçi c¸ nh©n ®Òu tiªu RÊt ch¾c ch¾n lµ cuèn s¸ch sÏ ®­îc in t¹i Thôy SÜ ë chç Sa- bª-lÝt-x¬ trÎ, lµ ng­êi ®· t¸ch khái cha m×nh vµ lËp nhµ xuÊt dïng kho¶ng gÊp 4 lÇn ë bÊt cø n¬i nµo kh¸c, v× ë ®Êy hÇu nh­ b¶n s¸ch riªng. Ngoµi ra, Clót-x¬ sÏ cã thÓ in c¸i nµy ë Oa- kh«ng cã phô n÷ vµ trÎ em, vµ ë c¸c thµnh thÞ ng­êi ta xµi v« sinh-t¬n, nÕu cËu Êy cho lµ sÏ trang tr¶i chi phÝ s¶n xuÊt. C¸i khèi vµng; thÞ tr­êng míi mµ c¸c h·ng bu«n Can-cót-ta ®· khai Êy ph¶i ®­îc in dï chØ lµ ®Ó sau khi c¸ch m¹ng b¾t ®Çu bïng næ th¸c ë Mi-an-ma; sù më réng (vµ rÊt ®¸ng kÓ) viÖc bu«n b¸n cña ra, nã ®­îc dïng lµm tµi liÖu chÝnh thøc. T«i cßn ph¸t hiÖn Bom-bay vµ Ca-ra-si víi c¸c miÒn ®«ng b¾c Ên §é vµ c¸c n­íc thªm nh÷ng ®iÒu míi, rÊt lý thó trong vô ©m m­u cña SÐc-van l¸ng giÒng v.v.. v.v. mµ t«i hy väng anh sÏ ®äc d­íi d¹ng ®· in276. Ph.¡. cña anh VÐc-th¬ ®· ®Õn tèi chñ nhËt, thÊy t«i rÊt bËn vµ kh«ng ë trong t©m tr¹ng tèt. CËu Êy hái t«i b»ng mét giäng h¬i ng¹o m¹n vµ giäng mòi "nãi ®óng ra, t«i ®Þnh viÕt g× vÒ vô ¸n C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay Khuªn?". - T«i hái cËu Êy "cËu Êy ®Þnh lµm g× ë T©y Ên?" - vµ Briefwechsel zwischen F. Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc K. Marx". Bd. I, Stuttgart, 1913 mét kh¾c sau, cËu Êy biÕn ®i mÊt. Vµo tèi thø ba cËu Êy l¹i ®Õn vµ nãi víi t«i r»ng cËu Êy, nãi ®óng ra, kh«ng ®Þnh ®Õn n÷a, nh­ng nÓ lêi nµi cña Phrai-li-gr¸t. Ngµy chñ nhËt, c¸c anh thÊy kh«ng, cËu Êy c¶m thÊy t«i rÊt bËn bÞu vµ cau cã. T«i tù cho 91 phÐp l­u ý «ng VÐc-th¬ r»ng tõ khi t«i biÕt «ng Êy, «ng Êy hÇu M¸c göi ¡ng-ghen275 nh­ lóc nµo còng cau cã vµ bÊt b×nh, ®iÒu mµ «ng Êy kh«ng thÓ nãi vÒ t«i. Sau khi t«i quë tr¸ch cËu Êy mét trËn nho nhá, cËu ë Man-se-xt¬ Êy l¹i t×m ®­îc giäng nãi ®óng ®¾n vµ trë thµnh VÐc-th¬ nh­ tr­íc. T«i thÊy cËu ®· tiÓu t­ s¶n hãa kinh khñng vµ qu¸ "lÊy L u©n §«n, 3 th¸ng Ch¹p 1852 lµm ®iÒu" vÒ nghÒ cña m×nh. St¬-r«n Ýt ra vÉn thÕ vµ kh«ng qu¸ 28, Deanstreet, Soho tÕ nhÞ. Phrª-®ª-rÝch th©n mÕn! LÏ ra anh ®· nhËn tõ l©u th­ tr¶ lêi bøc th­ cña anh (nhËn 1* P h.¡ng-ghen. "Vô ¸n míi ®©y ë Khuªn" 2* C.M¸c. "V¹ch trÇn vô ¸n nh÷ng ng­êi céng s¶n ë Khuªn"
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 272 M¸c göi ¡ng-ghen, 3 th¸ng ch¹p 1852 M¸c göi ¡ng-ghen, 14 th¸ng ch¹p 1852 273 ¤ng Ban-®i-a h«m nay nhËn ®­îc cña t«i bøc th­ nh­ sau1*: hiÓm trong mét c«ng viÖc ®¬n gi¶n lµ xuÊt b¶n mét cuèn s¸ch1*, sau khi C«n-man tá ra lµ mét sù bÞp bîm y nh­ tr­íc ®ã ng­êi "H«m nay t«i ®· nhËn ®­îc bøc th­ cña ¡ng-ghen cã nh÷ng xuÊt b¶n kh«ng tån t¹i cña b¸o "Constitutionelle Zeitung" - Ai- th«ng b¸o g©y nªn sù ng¹c nhiªn cïng cùc2*. den-man? ¡ng-ghen kh«ng viÕt theo ®Þa chØ mµ «ng ®· nªu v× anh Êy Kh«ng thÓ dïng bÊt cø "sù tin cËy" nµo ®Ó b¾t c¸c sù thùc cho r»ng b¶n th©n viÖc tr¶ lêi mét bøc th­ kh«ng göi theo ®Þa biÕn mÊt, vµ nh÷ng ng­êi tù träng quyÕt kh«ng ®­îc tin nhau chØ trùc tiÕp, mµ göi qua mét ®Þa chØ thø hai l­u ký, ch­a chøng mét c¸ch mï qu¸ng. minh ®­îc g×. T«i thó thËt víi «ng r»ng ngay dï cã thÓ hiÖn thiÖn chÝ tèt Nh­ng ¡ng-ghen ®· ñy nhiÖm cho mét sè b¹n lµm ¨n ë BÐc- ®Ñp nhÊt, t«i vÉn buéc ph¶i coi chuyÖn nµy, - khi t«i cµng xÐt nã lin dß hái tin tøc. Vµ thÕ lµ hä b¸o cho anh Êy sau nh÷ng cuéc tõ tÊt c¶ mäi khÝa c¹nh, - thËt lµ mËp mê kinh khñng, vµ nÕu ®iÒu tra hÕt søc chu ®¸o: t«i kh«ng Êp ñ t×nh b¹n víi «ng, th× t«i sÏ kh«ng do dù ®ång ý 1) kh«ng cã h·ng C«n-man nµo c¶, víi kÕt luËn cña ¡ng-ghen trong th­ cña anh Êy: "Râ rµng lµ dï sao ng­êi ta vÉn muèn lõa chóng ta". 2) theo ®Þa chØ ®· nªu - phè Vua míi, 58 hoÆc 59 - kh«ng cã «ng C[«n-man] nµo c¶, M¸c cña «ng 3) nãi chung kh«ng thÓ t×m ®­îc «ng C«n-man nµo ë BÐc-lin P.S. Cuèi th­, ¡ng-ghen còng l­u ý t«i r»ng sÏ hoµn toµn c¶. ch¼ng cã g× ®­îc chøng minh vµ kh«ng m¶y may ®Èy c«ng viÖc ¡ng-ghen tiÕp ®Õn ®· l­u ý t«i r»ng c¶ hai th­ ký tªn Ai- nhÝch lªn, ngay c¶ nÕu b¶n th¶o ®­îc nãi tíi l¹i xuÊt hiÖn trë l¹i den-man vµ bøc th­ ký tªn C«n-man, ®Òu ®­îc viÕt b»ng cïng mÊy ngµy ë Lu©n §«n. §iÒu ®ã cã thÓ chøng minh ®­îc g× ngoµi mét nÐt bót; r»ng c¶ ba th­ ®Òu cã cïng mét ®Æc ®iÓm l¹ lïng - sù tån t¹i vµ sù gièng hÖt cña b¶n th¶o, ®iÒu mµ kh«ng ai b¸c ®ã lµ nh÷ng th­ ng¾n ®¬n gi¶n kh«ng cã dÊu b­u ®iÖn; r»ng bá?". trong hai th­ ®Çu trùc tiÕp tù giíi thiÖu víi t­ c¸ch ng­êi xuÊt Ngµy mai chóng ta sÏ thÊy «ng B[an-®i-a] tr¶ lêi g×. b¶n lµ Ai-den-man, cßn trong bøc th­ sau cïng lµ C«n-man, Nh÷ng th¸ng tr¨ng mËt cña ®Õ chÕ B«-na-p¸c-t¬ thËt mü v.v. vµ r»ng víi nh÷ng c¸i cí kh¸c nhau, m©u thuÉn nhau, c«ng miÒu. KÎ ®ª tiÖn ®ã lu«n lu«n sèng b»ng tiÒn ®i vay. ChØ cÇn viÖc bÞ tr× ho·n 7 th¸ng. lµm cho c¸c quü tÝn dông ë Ph¸p trë nªn thËt phæ biÕn vµ tÊt c¶ T«i hái chÝnh «ng lµm sao cã thÓ gi¶i thÝch hîp t×nh hîp lý c¸c giai cÊp ng­êi Ph¸p ®Òu cã thÓ vay ®­îc th× tÊt c¶ mäi ng­êi tÊt c¶ nh÷ng m©u thuÉn Êy, nh÷ng t×nh huèng khã tin vµ bÝ sÏ tin lµ ®· b­íc vµo v­¬ng quèc ngµn n¨m. Ngoµi ra, ng©n hµng t­ nh©n chuyªn doanh cho nh÷ng ho¹t ®éng ®Çu c¬ ë së giao 1* Xem tËp nµy, tr. 726-729. 2* Xem tËp nµy, tr. 265-268. 1* C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen. "Nh÷ng vÜ nh©n cña giíi l­u vong"
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 274 M¸c göi ¡ng-ghen, 14 th¸ng ch¹p 1852 M¸c göi ¡ng-ghen, 14 th¸ng ch¹p 1852 275 dÞch chøng kho¸n vµ nh÷ng ho¹t ®éng gian lËn trong ngµnh nµy, may thay, v× bÖnh diÔn ra ë thÓ nhÑ nªn kh«ng cã biÕn ®­êng s¾t. Chµng trai Êy vÉn lu«n lu«n kh«ng thay ®æi. Ng­êi chøng phøc t¹p, c¸i "o¸i o¨m". Tr­êng hîp cÇn thiÕt anh ph¶i bu«n b¸n ®Çu c¬ vµ kÎ ngÊp nghÐ ngai vµng kh«ng hÒ lo¹i trõ dïng ®Õn ®Øa. §Êy lµ ph­¬ng tiÖn tèt nhÊt. nhau. NÕu «ng ta kh«ng ph¸t ®éng chiÕn tranh, v¶ l¹i cµng sím TiÒn t«i ®· nhËn c¸ch ®©y mét tuÇn. cµng tèt, th× tµi chÝnh sÏ lµm h¹i «ng ta. C¸i tèt lµ c¸c kÕ ho¹ch Qua b¶n sao sau ®©y bøc th­ cña Sa-bª-lÝt-x¬ trÎ, anh sÏ cøu v·n x· héi theo kiÓu Pru-®«ng ®­îc thùc hiÖn d­íi mét thÊy t×nh h×nh cuèn "V¹ch trÇn vô ¸n nh÷ng ng­êi céng s¶n ë h×nh thøc duy nhÊt trong ®ã chóng cã thÓ ®­îc thùc hiÖn trong Khuªn" nh­ thÕ nµo. thùc tiÔn, - d­íi h×nh thøc gian lËn tÝn dông vµ lõa bÞp Ýt nhiÒu Ba-®en, 11 th¸ng Ch¹p 1852 trùc tiÕp. M¸c th©n mÕn! T«i rÊt vui mõng tr­íc viÖc anh s¾p tíi ®©y277. B¶n th¶o ®· ®­îc ®­a tíi h«m kia nguyªn vÑn, cßn h«m nay th× t«i ®· ®äc tê thø nhÊt cña b¶n in thö. Cuèn s¸ch ®­îc s¾p ch÷ rÊt tèt b»ng mÉu ch÷ hoµn toµn C.M. cña anh míi vµ ®­îc in in 16o; Chóng t«i ch¨m lo söa b¶n in thö mét c¸ch tèt nhÊt. Toµn bé cuèn s¸ch sÏ gåm 70 - 80 trang in, vµ t«i cho r»ng chóng ta cã thÓ ®Þnh gi¸ lµ 10 xu b¹c mçi b¶n, v× dï sao mét phÇn sè in (toµn bé sè in lµ 2000 b¶n) ch¾c sÏ bÞ tÞch thu. Mét phÇn lín chóng t«i sÏ göi ®i tØnh Ranh. T«i tin r»ng cuèn s¸ch sÏ C«ng bè toµn v¨n lÇn ®Çu b»ng tiÕng cña In theo b¶n viÕt tay g©y mét Ên t­îng rÊt lín v× ®ã lµ mét tuyÖt t¸c. Chóng t«i cã bèn ng­êi khi nguyªn b¶n trong Marx - Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc ®äc b¶n th¶o, trong ®ã cã hai ng­êi rÊt th«ng th¹o cã thÓ xÐt ®o¸n c¸i nµy" (cã Gesamtausgabe. Dritte Abteilung, Bd. 1, kÓ S[a-bª-lÝt-x¬] hay kh«ng trong sè nh÷ng ng­êi "th«ng th¹o" Êy vµ chÝnh 1929 vµ b»ng tiÕng Nga trong C. M¸c vµ m×nh hay kh«ng?), "vµ chóng t«i nhÊt trÝ trong viÖc ®¸nh gi¸ khen ngîi m×nh. Ph. ¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø Ch¾c ch¾n chÝnh phñ Phæ sÏ dùng "®µi kû niÖm" cho cuèn s¸ch nµy. nhÊt, t. XXI, 1929 Ch©n thµnh chµo ®¶ng cña M¸c. Ia. Sa-bª-lÝt-x¬ cña «ng" C©u cuèi cïng liªn quan víi nh÷ng nçi lo ng¹i nµo ®ã cña t«i 92 lµ lµm thÕ nµo mµ c¸ch ®èi xö gay g¾t cña chóng ta víi ®¶ng M¸c göi ¡ng-ghen cña Vi-lÝch - S¸p-p¬ mµ chÝnh Sa-bª-lÝt-x¬, trªn møc ®é nµo ®ã, ë Man-se-xt¬ thuéc ®¶ng nµy, l¹i kh«ng k×m gi÷ Sa-bª-lÝt-x¬ l¹i. V× ®iÒu chñ yÕu b©y giê lµ gi÷ bÝ mËt c«ng viÖc ®Ó cuèn s¸ch Lu©n §«n, 14 th¸ng Ch¹p 1852 kh«ng bÞ tÞch thu ngay lËp tøc trªn biªn giíi §øc nªn ë ®©y ®©u 28, Deanstreet, Soho ®©u t«i còng tung tin ®ån lµ cuèn s¸ch vÒ c¸c sù kiÖn ë Khuªn sÏ ra m¾t ë Mü. ¡ng-ghen th©n mÕn! §Ó kh«ng g©y khã kh¨n cho anh trong lóc anh ®ang ®au bÖnh Gièng nh­ anh, suèt thêi gian nµy, t«i bÞ khæ v× bÖnh trÜ. LÇn
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 276 ¡ng-ghen göi M¸c, 11 th¸ng giªng 1853 277 trÜ, t«i ®a ®­a Pi-p¬ dÞch - ®­îc sao hay vËy - bµi phª ph¸n ng©n s¸ch cña §i-xra-e-li1* dù ®Þnh dµnh cho §a-na vµ thø s¸u tuÇn tr­íc t«i ®· göi nã ®i Mü. Anh h·y thø lçi, lÇn nµy t«i kh«ng viÕt nhiÒu h¬n ®­îc. T«i ®au ®Çu kinh khñng. N¨m 1853 C.M. cña anh C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn: "Der In theo b¶n viÕt tay Briefwechsel zwischen F.Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc K. Marx". Bd. I, Stuttgart, 1913 93 ¡ng-ghen göi M¸c278 ë Lu©n §«n Man-se-xt¬, 11 th¸ng Giªng 1853 M¸c th©n mÕn! H«m qua t«i hy väng r»ng t«i sÏ cßn cã thÓ ghÐ qua nhµ anh trªn ®­êng ra ga, v× cã bøc th­ tá nçi bÊt b×nh nµo ®ã vÒ viÖc t«i v¾ng mÆt dµi ngµy279 vµ vÒ c«ng viÖc tÝch l¹i ë ®©y, nªn t«i ®µnh ph¶i ®ét ngét chuÈn bÞ lªn d­êng vµ ®i véi vÒ v¨n phßng. C«ng viÖc ë Xi-ti t«i ®· bá bª mét c¸ch nhôc nh· vµ v× thÕ t«i ph¶i gi¶i quyÕt chóng h«m qua vµo thêi ®iÓm chãt. V× vËy mµ t«i ®· n¸n l¹i, - vµ t«i kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c ngoµi viÖc lªn ®­êng rectavia1*, nÕu t«i muèn h«m nay cã mÆt ®óng giê ë v¨n phßng, ®ã lµ ®iÒu cÇn thiÕt; v¶ l¹i, dï thÕ nµo t«i còng sÏ chØ ch¹y ®Õn chç anh ®­îc vµo buæi tèi, khi tÊt c¶ anh em th­êng 1* C.M¸c. "NghÞ viÖn - BiÓu quyÕt ngµy 26 th¸ng M­êi mét - Ng©n s¸ch cña §i-xra-e-li" 1* - ngay
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 278 M¸c göi ¡ng-ghen, 21 th¸ng giªng 1853 M¸c göi ¡ng-ghen, 21 th¸ng giªng 1853 279 T«i ch©n thµnh göi lêi chµo chÞ vµ c¸c ch¸u. T«i còng cói tô tËp ®ñ mÆt, vµ trong tr­êng hîp Êy th× t«i sÏ kh«ng ®øng chµo nhãm chÌ chÐn. v÷ng tr­íc c¸c hËu qu¶, nghÜa lµ tr­íc viÖc uèng r­îu ë chç Guª-rinh-g¬, Xim-m¬-man, Vót vµ nh÷ng qu¸n r­îu ®ªm Ph.¡. cña anh kh¸c. Th­ cña Clót-x¬ vµ nh÷ng ng­êi kh¸c, còng nh­ b¸o Mü cïng tÊt c¶ nh÷ng thø kh¸c, tèt h¬n c¶ nªn cho vµo bao gãi vµ C«ng bè toµn v¨n lÇn ®Çu b»ng tiÕng cña In theo b¶n viÕt tay nguyªn b¶n trong Marx - Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc göi ®Õn ®©y cho t«i qua PÝch-phoãc vµ ®ång b¹n hoÆc Sa-plin, Gesamtausgabe. Dritte Abteilung, Bd. 1, Hoãc-n¬ vµ ®ång b¹n, theo ®Þa chØ cña Ð[c-men] vµ ¡[ng-ghen], 1929 vµ b»ng tiÕng Nga trong C. M¸c vµ ®Ó h·ng tr¶ tiÒn göi. Ph. ¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt, t. XXI, 1929 ë ®©y t«i ®· t×m thÊy mét bøc th­ viÕt b»ng tiÕng Anh t¹m ®­îc do Ma-®i-ª göi tíi nãi vÒ b»ng ph¸t minh cña anh Êy, cã quan hÖ phÇn nµo víi ngµnh c«ng nghiÖp cña chóng ta. Ph¸t minh Êy tèt hay xÊu, nh­ng anh Êy l¹i ch¹y v¹y víi c¸c kÕ 94 ho¹ch lín lao ®ñ lo¹i; tuy nhiªn t«i vÉn sÏ cè g¾ng lµm c¸i g× ®ã M¸c göi ¡ng-ghen cho anh Êy. NÕu ph¸t minh cña anh Êy thÝch hîp, th× anh Êy sÏ ë Man-se-xt¬ cã thÓ kiÕm ®­îc tháa ®¸ng, v× viÖc tiªu thô hÇu nh­ v« h¹n. NÕu anh gÆp anh Êy, anh h·y nãi víi anh Êy r»ng mÊy ngµy nay t«i ®Þnh viÕt cho anh Êy, nh­ng t«i vÉn cßn rÊt bËn. [Lu©n §«n], 21 th¸ng Giªng 1853 T«i muèn mét sè chµng trai cña chóng ta thùc sù nhËn ®­îc ¡ng-ghen th©n mÕn! ë Lu©n §«n mét c«ng viÖc Ýt nhiÒu v÷ng ch¾c, v× sù bª tha ®· NÕu anh cã dï chØ kh¶ n¨ng nµo ®ã, anh h·y dÞch toµn bé t¸c t¨ng lªn, vµ nÕu anh r¬i vµo tay hä th× cã thÓ ®Æt m­êi chäi mét phÈm b«i b¸c kÌm theo ®©y1* vµ h·y göi nã trùc tiÕp tõ Man-se- ®Ó c­îc r»ng anh sÏ say Ýt nhÊt lµ 36 giê liÒn, vµ ®iÒu nµy ®· hai xt¬ (ký tªn t«i) qua Li-víc-pun hoÆc Xau-t¬-hem-p¬-t¬n, tuú lÇn x¶y ra víi t«i, lµm em g¸i t«i1* rÊt ng¹c nhiªn. theo chuyÕn tµu thñy, theo ®Þa chØ: A. §a-na, mét trong nh÷ng Vµo mïa xu©n hoÆc ®Çu mïa h¹ t«i sÏ l¹i ®i Lu©n §«n. biªn tËp viªn cña b¸o "New - York Tribune", Niu Oãc. Ch¼ng lÏ ch­a nhËn ®­îc ®å2* tõ Sa-bª-lÝt-x¬? T×nh h×nh nh­ sau: 1* - Ma-ri-a Bl¨ng-c¬ 2* C.M¸c. "V¹ch trÇn vô ¸n nh÷ng ng­êi céng s¶n ë Khuªn" (xem tËp nµy, 1* C.M¸c. "BÇu cö - Nh÷ng khã kh¨n vÒ tµi chÝnh - C«ng t­íc phu nh©n tr. 273-275) Xa-th¬-len vµ chÕ ®é n« lÖ"
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 280 M¸c göi ¡ng-ghen, 29 th¸ng giªng 1853 M¸c göi ¡ng-ghen, 29 th¸ng giªng 1853 281 V× t«i ë ®©y tóng ®Õn cïng cùc, nªn t«i ®· xuÊt mét kú phiÕu ®øng tªn Gri-li lÊy 20 pao vÒ m­êi bµi (kÓ c¶ bµi kÌm theo ®©y) vµ ®· viÕt cho «ng Êy r»ng ng­êi chÐp ch­a hoµn toµn chÐp xong 95 bµi (v× vËy bµi nµy ph¶i ghi ngµy thø s¸u) vµ nã sÏ ®­îc göi ®i M¸c göi ¡ng-ghen cho «ng Êy vµo ngµy thø ba. T«i tÝnh cho «ng Êy 2 pao mét bµi - ë Man-se-xt¬ møc tr¶ mµ §a-na ®· høa (vÒ bµi tin) trong th­ cËu Êy ®Ò ngµy 16 th¸ng Ch¹p 1851; nh­ng cho ®Õn nay cËu Êy ch­a gi÷ lêi høa. Lu©n §«n, 29 th¸ng Giªng 1953 28, Deanstreet, Soho Chµng Do Th¸i B¨m-bÐc-g¬ Êy cho ®Õn nay ch­a ®­a cho t«i mét x¨ng-tim nµo, nh­ng ®· høa, vµ t«i sÏ dÇn dÇn nÆn ë «ng ¡ng-ghen th©n mÕn! Êy Ýt ra lµ 15 pao cho kú phiÕu (tr­íc khi kú phiÕu ®Õn). T«i ®· nhËn ®­îc 3 pao vµ b¶n th¶o göi trë l¹i1*. V× t«i tÝnh 2 pao mçi bµi, nªn bµi kÌm theo ®©y ph¶i göi ®i Anh ph¶i thø lçi cho t«i vÒ viÖc l©u ®Õn thÕ t«i kh«ng viÕt th­ toµn bé. ChuyÖn n÷ c«ng t­íc Xa-th¬-len sÏ t¹o nªn ë Mü mét cho anh. Së dÜ nh­ vËy lµ do pressure from without2*. trËn Çm ü. C¸ch ®©y kho¶ng hai tuÇn, Vi-lÝch ®· cót ®i Mü víi t­ c¸ch lµ Nh©n tiÖn, nãi thªm, Blin-®¬ ®· hai lÇn b¸m vµo t«i vÒ vÊn ph¸i viªn cña Kin-ken. ®Ò quyÓn s¸ch cña GhÐc-xen280. V× vËy anh ph¶i göi nã trë l¹i Bµ Ph«n Bruy-ninh ®­îc an t¸ng c¸ch ®©y mÊy ngµy. cho t«i. Do nh÷ng thñ ®o¹n vông vÒ cña hai nghÞ sÜ Rai-sen-b¸c vµ Hai giê khuya. V× vËy t«i kh«ng thÓ d¸n tem lªn th­ vµ ph¶i Luª-v¬, sù cÈu th¶ cña I-man mµ 1 000 pao ®· r¬i vµo tay «ng göi th­ ®i kh«ng cã tem. Kin-ken, h¬n n÷a kÕt qu¶ lµ tiÒn ®­îc ®øng tªn h¾n göi vµo Ng©n hµng Anh vµ th¸ng N¨m Rai-sen-b¸c ph¶i chuyÓn cho C.M. cña anh h¾n biªn lai ký quü, nÕu nh÷ng ng­êi b¶o l·nh kh«ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò theo c¸ch kh¸c281. C¸ch gi¶i quyÕt mµ giê ®©y dÜ nhiªn kh«ng cã bÊt kú gi¸ trÞ nµo. ¤ng Ban-®i-a ®· ba tuÇn nay ë Pa-ri. LÝp- C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay nÕch ®· nhËn ®­îc mét chç rÊt tèt ë ng­êi Do Th¸i èp-pen-hai-m¬. Briefwechsel zwischen F. Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc BÇu b¹n cßn l¹i, trõ I-man, cßn phÊt ph¬ ch­a cã c«ng viÖc. K. Marx". Bd. I, Stuttgart, 1913 1* Cã lÏ muèn nãi ®Õn b¶n th¶o bµi cña C.M¸c "BÇu cö. - Nh÷ng khã kh¨n vÒ tµi chÝnh. - C«ng t­íc phu nh©n Xa-th¬-len vµ chÕ ®é n« lÖ" (xem th­ tr­íc). 2* - søc Ðp tõ bªn ngoµi, t×nh thÕ khã kh¨n.
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 282 M¸c göi ¡ng-ghen, 29 th¸ng giªng 1853 M¸c göi ¡ng-ghen, 29 th¸ng giªng 1853 283 b¸o c¸o tiÒn nong cña Rai-sen-bÐc. §ron-ke cÇn c¸i ®ã ®Ó b¾t Cuèn s¸ch1* ë Sa-bª-lÝt-x¬ m·i h«m 11 th¸ng Giªng míi ®Çu sù céng t¸c míi. xong. §­îc gÇn s¸u tê in. Nh­ng h×nh nh­ cËu Êy kh«ng muèn T×nh h×nh mïa mµng c©y vô ®«ng hiÖn nay cho t«i thÊy râ göi g× ®i Lu©n §«n, chõng nµo ch­a ph©n ph¸t thuËn lîi c¸i Êy r»ng khñng ho¶ng nhÊt ®Þnh sÏ x¶y ra. HiÖn nay l­¬ng thùc, kh¾p tÊt c¶ c¸c ®iÓm trªn ®Êt §øc vµ ch­a nhËn ®­îc tõ ®Êy mét thø vËt phÈm tiªu dïng chñ yÕu, Ýt nhiÒu cßn dåi dµo vµ rÎ, giÊy x¸c nhËn ®· nhËn ®­îc. ngoµi ra nÕu chó ý ¤-xt¬-r©y-li-a v.v., t×nh h×nh cã thÓ cßn kÐo C¸c «ng ng­êi Khuªn2*, ®Æc biÖt lµ §a-ni-en-x¬, tiÕp tôc gi÷ dµi. Nh­ng giê ®©y ®iÒu ®ã sÏ chÊm døt. Nãi chung, liÖu cã l¹ im lÆng mét c¸ch ®µng hoµng. Nh­ vËy hä ®¸p l¹i viÖc chóng ta lïng kh«ng, khi tê "Economist" ch¼ng h¹n, khen quyÕt ®Þnh gÇn v× hä mµ bèn - n¨m tuÇn ®· g¸c bá tÊt c¶ mäi c«ng viÖc. ®©y nhÊt cña ng©n hµng Anh vÒ tû suÊt chiÕt khÊu, ®· viÕt r»ng §o¹n c¾t b¸o "Republik der Arbeiter" (chñ bót lµ Vai-t¬-linh) môc ®Ých cña quyÕt ®Þnh Êy lµ "ng¨n ngõa viÖc xuÊt khÈu t­ göi kÌm theo ®©y sÏ cho anh thÊy c¸i «ng vua thî may vµ kÎ ®éc b¶n"283. Chóng ta biÕt rÊt râ ®iÒu ®ã ngô ý c¸i g×. Nh­ng cã nªn tµi nµy cña khu di d©n "Com-mu-ni-a" c«ng kÝch ®éc ®Þa nh­ khuÊy ®éng hay kh«ng l­¬ng t©m mËu dÞch tù do cña nã b»ng c©u hái: ch¼ng lÏ anh muèn ng¨n ngõa "viÖc xuÊt khÈu t­ b¶n" thÕ nµo vÊn ®Ò phiªn tßa ë Khuªn xö nh÷ng ng­êi céng s¶n vµ c¶ d­íi h×nh thøc v¶i, sîi b«ng v.v.? ThÕ th× t¹i sao lóc ®ã anh ®èi víi ®¶ng cña M¸c vµ c¸c ®ång chÝ cña «ng282. chèng xuÊt khÈu t­ b¶n d­íi h×nh thøc vµng? LÏ nµo kinh tÕ H«m qua, lÇn ®Çu tiªn t«i tù m×nh liÒu viÕt mét bµi b»ng chÝnh trÞ häc mËu dÞch tù do kÕt thóc b»ng viÖc trë l¹i chñ tiÕng Anh3* cho §a-na. Pi-p¬ ®ãng vai ng­êi söa b¶n in thö, vµ nghÜa träng th­¬ng thuÇn tuý vµ coi nervus rerum1* lµ ë chç c«ng viÖc sÏ ch¹y tr¬n tru, chØ cÇn t«i kiÕm ®­îc mét quyÓn ng÷ xuÊt nhËp vµng? ph¸p thËt tèt vµ b¾t ®Çu m¹nh d¹n viÕt. ë Xi-ti, tÊt c¶ mäi ng­êi ®Òu tin lµ sÏ næ ra chiÕn tranh sau Nh©n tiÖn xin nãi hai ®iÒu: bµi nãi võa råi cña B«-na-p¸c-t¬284. T«i còng ®· nhËn ®­îc th­ Thø nhÊt, Blin-®¬ lu«n lu«n b¸m lÊy t«i v× quyÓn s¸ch cña cña «ng giµ Õp-n¬ tõ Phran-phuèc, trong ®ã l·o ta b¸o tin vÒ GhÐc-xen4*. nçi lo sî do bµi nãi trong lÔ c­íi cña B«-na-p¸c-t¬ g©y ra trong bän bï nh×n ë §øc, ®Æc biÖt lµ trong c¸c nhµ ngo¹i giao ë Thø hai, anh ®õng quªn göi trong th­ sau lêi tuyªn bè vµ Phran-phuèc bªn s«ng Mai-n¬. §ång bµo chóng ta lµ nh÷ng ng­êi ngèc d­êng nµo, t«i ®· thÊy râ khi h«m qua ®äc tê 1. C.M¸c. "V¹ch trÇn vô ¸n nh÷ng ng­êi céng s¶n ë Khuªn" "Frankfurter Journal", ë ®ã, trong mét bµi tin tõ Hai-®en-bÐc cã 2* - nh÷ng thµnh viªn Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n bÞ khëi tè trong vô ¸n nãi r»ng trong nh÷ng n¬i cao c¶, giê ®©y, ch¾c ng­êi ta ®· ®au Khuªn 3* C.M¸c. "Téi tö h×nh. - TiÓu phÈm cña «ng Cèp-®en. - Nh÷ng biÖn ph¸p cña Ng©n hµng Anh" 1* NghÜa ®en: thÇn kinh cña c¸c sù vËt, nghÜa bãng lµ thùc chÊt cña vÊn 4* Xem tËp nµy, tr. 279-280. ®Ò, ®éng lùc cña tÊt c¶ mäi sù vËt.
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 284 M¸c göi ¡ng-ghen, 29 th¸ng giªng 1853 ¡ ng-ghen göi M¸c, 11 th¸ng hai 1853 285 VÒ b¸o "Times", t«i ®· nhËn ®­îc nh÷ng tin tøc tØ mØ hoµn b uån vÒ viÖc truy bøc 285 toµn x¸c thùc sau ®©y, cã lÏ lµ ®­îc anh quan t©m. GhÐc-vi-nót vÜ ®¹i , kÓ tõ khi B«-na-p¸c-t¬ lao vµo vßng tay "d©n chñ" vµ chóng ta ë vµo ®ªm tr­íc cña cuéc chiÕn tranh ¤ng Oan-t¬, nghÞ viÖn ®¹i biÓu cña Nèt-tinh-hªm, vÉn lµ «ng tuyªn truyÒn. vua b¸o hîp hiÕn, vÉn cßn lµ cæ ®«ng chñ chèt cña b¸o nµy. ¤ng M«-u-bri M«-ri-x¬ lµ bé tr­ëng tµi chÝnh, gi¸m ®èc tµi chÝnh vµ T«i e r»ng Cra-pi-u-lin-xki1* sÏ ®­îc n«ng d©n vµ thÞ d©n chÝnh trÞ cña b¸o "Times"; ®ã lµ mét ng­êi phiªu l­u chñ nghÜa §øc ®ãn tiÕp nh­ "vÞ cøu tinh vµ ng­êi b¹n". Nh©n vËt kú quÆc vµ lµ chµng trai kh«ng chÝn ch¾n. ¤ng §i-lª-n¬ trÎ (b¹n cña §i- Êy xem ra cã nhiÖm vô hoµn toµn xuyªn t¹c tÊt c¶ c¸c lËp xra-e-li) lµ bé tr­ëng néi vô. Cha «ng Êy lµ ng­êi xuÊt b¶n b¸o tr­êng vµ c¸c ®¶ng truyÒn thèng, vµ lµm cho chóng mang tÝnh "Morning Chronicle". ¤ng §©y-xen l µ bé tr­ëng ngo¹i giao. chÊt buån c­êi. Ngoµi ra, b¸o "Times" cã mét c¸i g× ®ã gièng nh­ héi ®ång c¬ Mïa thu tåi tÖ ¶nh h­ëng nh­ thÕ nµo ®Õn cuéc chiÕn tranh mËt. ñy viªn kiÖt xuÊt nhÊt trong sè c¸c ñy viªn cña nã lµ «ng ®ang b¾t ®Çu? L©u, nghÞ viÖn ®¹i biÓu cña Ki-®¬-min-xt¬, ng­êi b¹ch t¹ng, Anh h·y viÕt cho t«i c¶ vÒ t×nh h×nh trong c«ng nghiÖp, ®Æc m¾t ®á vµ tãc tr¾ng, nh­ ng­êi ta nãi, rÊt tµi ba vµ n¾m ch¾c biÖt lµ t×nh h×nh b«ng. c¸c vÊn ®Ò tµi chÝnh. C¹nh «ng ta lµ He-ri Ri-v¬ gi÷ mét c­¬ng Tê b¸o cña Gi«n-x¬2* l¹i h­ng thÞnh. vÞ nho nhá trong vô thèng kª cña bé th­¬ng m¹i, ng­ìng mé c¸c nhµ ho¹t ®éng nhµ n­íc thuéc ph¸i Oãc-lª-¨ng. ¤ng Lªm-p¬n Lóc nµy t«i coi cuèn s¸ch cña Cèp-®en, còng nh­ héi nghÞ viÕt c¸c bµi vÒ t×nh h×nh thÞ tr­êng tiÒn tÖ, song kh«ng cã ¶nh hoµ b×nh ë Man-se-xt¬ lµ ®iÒu hoµn toµn nh¶m nhÝ286. C¸c «ng h­ëng ®Õn ph­¬ng h­íng chung cña tê b¸o. thÊy ®Êy, tê b¸o cña Pan-míc-xt¬n "Morning Post" nãi, nh÷ng XÐt theo th­ cña DÐc-phi, ë Pa-ri ®ang thÞnh hµnh ý kiÕn kÎ míi phÊt t­ s¶n hoµn toµn kh«ng cã kh¶ n¨ng qu¶n lý ®Êt r»ng trong vô TrÐc-n«-g«-ri-a287, B«-na-p¸c-t¬ tiÕn hµnh mét n­íc, ®iÒu nµy chØ cã giai cÊp quý téc lµ lµm ®­îc. Tê "Morning ©m m­u nµo ®ã víi vua Håi gi¸o chèng ¸o vµ Nga. Herald" ®¨ng bøc th­ göi tßa so¹n b¸o nµy, nh­ nã kh¼ng ®Þnh, Vale faveque1* th­ do chÝnh B«-na-p¸c-t¬ ®äc ®Ó viÕt, trong ®ã B«-na-p¸c-t¬ nãi r»ng «ng ta chØ ®Õn Anh nÕu n÷ hoµng cÇn 200 000 anh C.M¸c hïng gi÷ g×n trËt tù cña «ng ta ®Ó chèng ph¸i d©n chñ ®ang [Dßng ch÷ ghi thªm trªn ¶nh minh häa, lÊy tõ mét quyÓn s¸ch m¹nh lªn mét c¸ch ®¸ng sî. Giíi d©n chñ ®ã, tê "Herald" nãi, - kh«ng râ nhan ®Ò, göi kÌm theo th­] ®ã lµ «ng, «ng Cèp-®en ¹, «ng vµ ®ång bän cña «ng. Ng­êi phô n÷ trong ¶nh trªn thuéc thµnh phè nµo cña I-ta- 1* ý nãi Na-p«-lª-«ng III, ë ®©y gäi b»ng tªn cña nh©n vËt trong th¬ trµo phóng cña Hai-n¬ "Hai chµng hiÖp sÜ". 2* - Tê "People's Paper" 1* - Chóc m¹nh khoÎ vµ h·y th«ng c¶m cïng t«i.
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 286 ¡ng-ghen göi M¸c, 11 th¸ng hai 1853 ¡ ng-ghen göi M¸c, 11 th¸ng hai 1853 287 trong qu©n ®éi. ViÖc kh«ng cã bÊt kú tin tøc tiÕp theo nµo tõ li-a? Be-lin-xon, mµ tõ ®ã ng­êi TÐt-xin tõ ®©u ®· tung ra toµn thÕ giíi v« khèi lêi dèi tr¸ cã lîi cho mçi phong trµo I-ta-li-a289, lµ C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay mét lý do cã søc nÆng nãi lªn r»ng kh«ng cã viÖc më réng cuéc Briefwechsel zwischen F. Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc K. Marx". Bd. I, Stuttgart, 1913 khëi nghÜa ra c¸c vïng ngo¹i vi. T«i cho toµn bé c©u chuyÖn ®ã lµ cùc kú kh«ng hîp thêi, v× ngoµi sù b¹o ng­îc cña ng­êi ¸o nãi chung ra, c¨n cø duy nhÊt cho nã chØ lµ sù kiÖn TrÐc-n«-g«-ri-a th¶m h¹i290, n¬i mµ rèt 96 cuéc "trËt tù" Thæ NhÜ Kú còng ph¶i th¾ng sù d· man kiÓu thêi ¡ng-ghen göi M¸c H«-me ë TrÐc-n«-g«-ri-a. Nh­ vËy, nh÷ng nhµ ®éc tµi vÜ ®¹i Êy, ë Lu©n §«n hoµn toµn nh­ Dai-l¬, ®· bÞ m¾c c©u nh÷ng vë kÞch ngo¹i giao th«ng th­êng vµ ®· tin vµo tÇm quan träng tÇm cì toµn thÕ giíi cña "vÊn ®Ò ph­¬ng §«ng"! Râ rµng lµ trong viÖc nµy, hä tr«ng [Man-se-xt¬], 11 th¸ng Hai 1853 mong vµo mét sù bÊt ngê thó vÞ nµo ®ã tõ phÝa Lu-i Na-p«-lª- «ng, nh­ng «ng ta, nÕu kh«ng x¶y ra ®iÒu hoµn toµn kh«ng M¸c th©n mÕn l­êng tr­íc nµo ®ã, sÏ th¶n nhiªn ®Ó mÆc hä trong c¬n ho¹n n¹n ThÕ lµ chóng t«i ®· biÕt ®­îc vÒ c«ng viÖc vÜ ®¹i cña c¸c «ng vµ ®èi xö víi hä nh­ víi bän v« chÝnh phñ. Ngoµi ra, cã thÓ C«-sót vµ M¸t-di-ni288. Chóng t«i ë ®©y cã nh÷ng t­ liÖu rÊt pháng ®o¸n r»ng còng nh­ ë tÊt c¶ mäi cuéc khëi nghÜa ®­îc tæ kh«ng ®Çy ®ñ, nh­ng theo t«i, ngµy mai hoÆc vµo ngµy thø hai chøc tr­íc ®©y, thêi ®iÓm hµnh ®éng do nh÷ng sù ngÉu nhiªn chóng ta sÏ nghe thÊy r»ng tÊt c¶ ®· kÕt thóc. Mi-la-n« lµ ®Þa ®Þa ph­¬ng hÕt søc kh«ng ®¸ng kÓ quyÕt ®Þnh nhiÒu h¬n rÊt ®iÓm rÊt tèt cho nh÷ng cuéc chiÕn ®Êu ®­êng phè: Ýt ®­êng phè nhiÒu so víi nh÷ng sù kiÖn thùc sù cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh. th¼ng, h¬n n÷a c¸c ®­êng phè kh«ng nèi liÒn víi nhau, hÇu nh­ M¸t-di-ni cã lÏ Ýt ra lµ ë t¹i chç, kh«ng thÓ kh¸c thÕ ®­îc. Dï ë mäi n¬i ®Òu lµ nh÷ng ngâ hÎm ngo»n ngoÌo hÑp víi nh÷ng cho nh÷ng lêi h« hµo huªnh hoang cña «ng ta cã ngu xuÈn ®Õn nhµ cao, ®å sé, x©y b»ng ®¸; mçi nhµ tù nã ®Òu lµ mét ph¸o ®µi mÊy ®i n÷a, th× chóng vÉn cã thÓ thµnh c«ng phÇn nµo ë nh÷ng cã t­êng dµy tõ 3 ®Õn 5 phót, vµ h¬n n÷a, ch­a ch¾c ®· b¾n thñng; cöa sæ nh÷ng tÇng trÖt (hÇu nh­ ë kh¾p n¬i) ®Òu cã song ng­êi I-ta-li-a cã thiªn h­íng hïng hån. Nh­ng k×a, nh©n vËt s¾t nh­ ë mét sè n¬i t¹i Khuªn. Nh­ng tÊt c¶ nh÷ng c¸i ®ã C«-sót n¨ng næ tét ®Ønh! Con ng­êi Êy ®· chÕt h¼n sau toµn pháng cã Ých g×, chóng kh«ng cã c¬ may nµo c¶. Sau n¨m 1849, bé c©u chuyÖn ®ã. Vµo n¨m 1853 kh«ng cßn cã thÓ ®µng hoµng Ra-®Ðt-xki ra lÖnh kh«i phôc l¹i c«ng sù cña dinh luü cò, vµ bªu riÕu nh÷ng tham väng nùc c­êi nh­ vËy ®­îc n÷a. Sù nÕu chóng hoµn thµnh - cã ®ñ thêi gian ®Ó lµm viÖc ®ã, th× ham mª trõu t­îng cña M¸t-di-ni ®èi víi khëi nghÜa dï cã v« lý Mi-la-n« sÏ thuéc vÒ ng­êi ¸o chõng nµo hä cßn cã dinh luü mµ thÕ nµo ch¨ng n÷a, th× «ng ta vÉn ®øng cao h¬n v« tËn so víi nghÜa qu©n kh«ng thÓ chiÕm ®­îc, nÕu kh«ng cã cuéc næi dËy C«-sót hïng dòng, ng­êi l¹i ®ang gÆp l¹i vai trß «ng ta ®· ®ãng
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 288 M¸c göi ¡ng-ghen , 23 th¸ng hai 1853 M¸c göi ¡ng-ghen , 23 th¸ng hai 1853 289 ë Vi-®in291, vµ tõ chç Èn nÊp an toµn, ban hµnh kh«ng ®©u vµo n¨m hoÆc thø s¸u - hay ch­a? ®©u s¾c lÖnh gi¶i phãng tæ quèc. Th»ng cha Êy qu¶ thËt lµ mét Ph.¡. cña anh kÎ hÌn nh¸t vµ mét kÎ th¶m h¹i. B©y giê chóng ta h·y xem xem n«ng d©n I-ta-li-a sÏ xö sù nh­ thÕ nµo. Ngay c¶ trong tr­êng hîp nh÷ng thµnh c«ng ch­a C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn: "Der In theo b¶n viÕt tay Briefwechsel zwischen F.Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc tõng nghe thÊy vµ kh«ng thÓ t­ëng t­îng ®­îc, cha M¸t-di-ni K. Marx". Bd. I, Stuttgart, 1913 cïng nh÷ng ng­êi t­ s¶n vµ quý téc cña «ng ta còng cã thÓ tr¶i qua ë ®©y nh÷ng ®iÒu rÊt khã chÞu; vµ nÕu ng­êi ¸o cã kh¶ n¨ng xua nh÷ng ng­êi n«ng d©n Êy ra chèng giai cÊp quý téc, th× ch¾c ch¾n hä sÏ lµm viÖc ®ã. 97 Ng­êi ¸o ch¾c h¼n cßn cã ë I-ta-li-a 120000 qu©n lÝnh; t«i M¸c göi ¡ng-ghen293 kh«ng hiÓu lµm sao cã thÓ ph¸t ®éng cuéc khëi nghÜa chèng l¹i ë Man-se-xt¬ hä nÕu kh«ng x¶y ra nh÷ng cuéc khëi nghÜa ngay trong qu©n ®éi. Mµ t«i th× kh«ng tin vµo cuéc khëi nghÜa cña nh÷ng ng­êi H«n-vÕt292 ë I-ta-li-a, ngay c¶ theo lÖnh cña C«-sót; muèn thÕ [Lu©n §«n], 23 th¸ng Hai 1853 cÇn cã nh÷ng sù kiÖn lín h¬n n÷a, mµ nhê ba n¨m khæ luyÖn ¡ng-ghen th©n mÕn! trong ®iÒu kiÖn hoµ b×nh, qu©n ¸o ®· bÎ g·y ®­îc sù ngoan c­êng cña nhiÒu ng­êi trong sè hä b»ng c¸ch quÊt roi kh«ng chØ T«i èm nÆng. "Nh÷ng ng­êi Phæ nham hiÓm" kh«ng cho t«i n»m, còng kh«ng cho t«i ngåi, t«i ®øng1*. V× vËy mµ l©u nay t«i vµo mét c¸i m«ng ng­êi H«n-vÕt. im h¬i lÆng tiÕng, vµ thËm chÝ t«i kh«ng viÕt th­ b¸o ®· nhËn Toµn bé chuyÖn Êy t«i c¶m thÊy quan träng chØ víi tÝnh c¸ch ®­îc tiÒn. lµ triÖu chøng mµ th«i; ®· b¾t ®Çu cã sù ph¶n øng chèng l¹i ¸ch Anh ®· thÊy C«-sót phñ nhËn nh­ thÕ nµo lêi tuyªn bè Mi- ¸p bøc ®­îc thiÕt lËp sau n¨m 1849, vµ dÜ nhiªn nã b¾t ®Çu ë la-n« ®­îc g¸n cho lµ cña «ng ta, nhê sù gióp ®ì cña mét tªn n¬i nh¹y c¶m nhÊt. ë ®©y, chuyÖn nµy g©y Ên t­îng lín, vµ bän c­íp biÓn Mü, thuyÒn tr­ëng Mai-n¬ RÝt294. H«m qua Xª-me-r¬ phi-li-xtanh b¾t ®Çu ®ång ý r»ng n¨m nay sÏ kh«ng ®i qua mét viÕt cho t«i tõ Pa-ri r»ng «ng Êy biÕt døt kho¸t r»ng b¶n tuyªn bè c¸ch yªn æn. NÕu b©y giê mµ mÊt mïa lóa m× vµ b«ng, khã kh¨n lµ thùc. V¶ l¹i ®iÒu ®ã ®· râ qua néi dung cña nã. Tê "Leader" vÒ tµi chÝnh vµ tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu liªn quan víi t×nh h×nh ®ã, th× chóng ta sÏ cßn thÊy! Anh ®· nhËn ®­îc 3 pao t«i göi cho anh tuÇn tr­íc - vµo thø 1* ¸m chØ hµi h­íc bÖnh trÜ t¨ng nÆng.
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 290 M¸c göi ¡ng-ghen , 23 th¸ng hai 1853 M¸c göi ¡ng-ghen , 23 th¸ng hai 1853 291 m×nh. (tê b¸o th©n M¸t-di-ni) Cßn mét ®iÒu n÷a. Trong sè chóng ta, ai mµ tin r»ng sau bèn "cho lµ cÇn nh¾c nhë b¹n ®äc cña m×nh r»ng viÖc ®ã chØ liªn n¨m th¾ng lîi, chuÈn bÞ chiÕn tranh vµ kho¸c l¸c cña m×nh, thÕ quan ®Õn quan hÖ qua l¹i gi÷a «ng C«-sót vµ «ng M¸t-di-ni, mµ «ng M¸t-di-ni th× hiÖn giê kh«ng ph¶i ë n­íc Anh"295. lùc ph¶n ®éng sÏ c¶m thÊy m×nh yÕu ®uèi v« tËn, ®Õn møc nã sÏ ph¸t ra lêi la thÐt khiÕp sî thùc sù ngay trong cuéc b¹o ®éng Lêi tuyªn bè cña §en-la Rèc-c« trªn tê "Daily News" trùc ®Çu tiªn? NiÒm tin cña nh÷ng th»ng cha Êy vµo c¸ch m¹ng tiÕp nh»m chèng A-g«-xti-ni, nh­ng còng gi¸n tiÕp chèng c¶ kh«ng g× ph¸ vì ®­îc. B©y giê hä l¹i x¸c nhËn tr­íc toµn thÕ C«-sót, chÝnh anh ch¾c ®· ®äc qua råi296. Par nobile fratrum1* râ giíi r»ng hä c¶m thÊy kh«ng v÷ng ch¾c. Trong khi "giíi l­u rµng lµ t¸ch ®«i. C«-sót kh«ng chØ hÌn nh¸t, mµ cßn dèi tr¸. vong" trªn thùc tÕ ®· hoµn toµn bÞ ph¸ s¶n vµ kh«ng l«i kÐo næi Anh ®¸nh gi¸ qu¸ cao M¸t-di-ni khi cho r»ng ®Ých th©n «ng mét ng­êi nµo, th× hä, qua miÖng tÊt c¶ c¸c b¸o chÝnh phñ cña ta ë Mi-la-n«. Vµo nh÷ng thêi ®iÓm g¨ng nh­ thÕ, «ng ta rêi m×nh ®· b« b« kh¾p toµn thÕ giíi vÒ sù hïng m¹nh cña m×nh vµ n­íc Anh ®Ó g©y nªn sù ngê vùc r»ng «ng ta cã mÆt ë trªn chiÕn ®· t¹o nªn niÒm tin r»ng nh÷ng c«ng d©n trung thùc bÞ v­íng tr­êng. m¾c tõ mäi phÝa bëi mét m¹ng l­íi c¸c vô ©m m­u. ChuyÖn Mi-la-n« víi tÝnh c¸ch lµ ®o¹n kÕt cña nh÷ng ©m Ad vocem1* Ban-®i-a. H¾n b©y giê ®ang ë Pa-ri. Trong tay t«i m­u mu«n thuë cña M¸t-di-ni cã th¶m h¹i thÕ nµo ®i n÷a, vµ hiÖn cã nh÷ng b»ng cø chøng minh r»ng nh©n vËt cao th­îng tuy t«i tin t­ëng s©u s¾c r»ng «ng ta lµm h¹i chÝnh m×nh rÊt ®ã lµ mËt th¸m cña chÝnh phñ ¸o. ViÖc trë vÒ Ph¸p h¾n ®¹t nhiÒu, t«i vÉn tin r»ng sù kiÖn ®ã cã Ých cho toµn bé phong trµo ®­îc b»ng c¸i gi¸ lµ chÊp nhËn chøc vô bÝ mËt trong bé c¶nh s¸t c¸ch m¹ng nãi chung. Cô thÓ lµ do sù th« b¹o mµ [ng­êi ¸o]2* Ph¸p. Trong chÝnh lóc ®ã, ë Pa-ri h¾n lµ ph¸i viªn chÝnh thøc dïng ®Ó thu lîi tõ sù kiÖn ®ã. NÕu Ra-®Ðt-xki noi g­¬ng Xt¬-ra- cña C«-sót, muèn nhËn tiÒn cñ B«-na-p¸c-t¬. H¬n n÷a, ë Pa-ri x«n-®¬, nÕu «ng ta khen nh÷ng ng­êi tiÓu thÞ d©n Mi-la-n« vÒ chµng trai nµy ®an mét m¹ng l­íi mµ chÝnh h¾n r¬i vµo. Cßn vÒ "c¸ch c­ xö ®óng ®¾n" cña hä, m« t¶ toµn bé c©u chuyÖn lµ mét b¶n th¶o cña chóng ta2*, th× h¾n ®· b¸n nã cho Gr©y-ph¬ ®i ®ã cuéc b¹o ®éng th¶m h¹i cña mét sè "tªn v« l¹i" vµ chïng d©y ®i ®©y víi c¸i tªn lµ "Sun-tx¬". V¶ l¹i, c¶ hai ®Õn l­ît hä l¹i lõa c­¬ng mét Ýt ®Ó tá sù tin cËy chiÕu lÖ cña m×nh, th× ®¶ng c¸ch m¹ng chÝnh phñ, tuyªn bè r»ng hä "nhËn ®­îc tµi liÖu" Êy tõ kho l­u sÏ bÞ « nhôc tr­íc bµn d©n thiªn h¹. Nh­ng b©y giê, khi «ng ta thùc tr÷ cña mét "héi kÝn". §ã lµ lèi nãi nghiÖp vô cña hä. hµnh chÕ ®é c­íp bãc víi ý nghÜa ®Çy ®ñ cña tõ ®ã, «ng ta biÕn I-ta-li-a thµnh "miÖng nói löa c¸ch m¹ng" mµ M¸t-di-ni sÏ kh«ng VÉn ch­a cã tin tøc nµo tõ Sa-bª-lÝt-x¬ ngoµi viÖc c¸i nµy3* bao giê t¹o ra ®­îc b»ng tÊt c¶ mäi ma lùc cña b¶n tuyªn bè cña l ­u hµnh ë §øc. CËu Êy vÉn ch­a d¸m göi thø g× sang ®©y v× 1* -VÒ 1* CÆp anh em quyÒn quý (H«-ra-x¬. "Th¬ trµo phóng", quyÓn II, bµi thø ba) 2* C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen. "Nh÷ng vÜ nh©n cña giíi l­u vong" 2* ë chç nµy b¶n viÕt tay bÞ h­ h¹i. 3* C.M¸c. "V¹ch trÇn vô ¸n nh÷ng ng­êi céng s¶n ë Khuªn"
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 292 M¸c göi ¡ng-ghen , 23 th¸ng hai 1853 ¡ ng-ghen göi M¸c, 9 th¸ng ba 1853 293 sî c¶nh s¸t Ph¸p bãc bao gãi ra vµ b¸o viÖc nµy cho c¶nh s¸t gãi víi tÊt c¶ mäi tê b¸o vµ th­ cña Clót-x¬ cßn l¹i ë chç t«i. Phæ. Trong sè tÊt c¶ nh÷ng chiÕn c«ng cña cËu nhãc Gi«n-ni, ®iÓm tét ®Ønh1*, chiÕn c«ng võa råi lµ ®iÓn h×nh nhÊt. Ngay c¶ b¸o T«i ®­îc biÕt qua mét nguån ®¸ng tin cËy r»ng L¬-®ruy - nh­ng ®©y lµ ®iÒu bÝ mËt (Na-p«-lª-«ng ch¾c biÕt ®iÒu nµy còng "Times" còng ph¶i thõa nhËn r»ng Gi«n-ni "g©y ra rÊt Ýt nhiÖt t×nh"299. râ nh­ t«i) - ba - bèn tuÇn n÷a ®Þnh "®¸nh ®ßn" ë Pa-ri. Mét nh©n chøng kÓ cho t«i nghe r»ng nh÷ng tin tøc ®Çu tiªn vÒ cuéc Vî cña H¸c-ni2* ®· chÕt. C¶ bµ Ph«n Bruy-rinh còng vËy. khëi nghÜa Mi-la-n« ®· g©y ra ë Pa-ri mét sù x¸o ®éng lín. D©n GÇn ®©y t«i cã trao ®æi th­ tõ víi «ng Ph«n Bruy-ninh, hoµn chóng tô tËp ®«ng trªn ®­êng phè v.v. kh«ng ph¶i ®Ó næi dËy toµn nãi vÒ Kin-ken vµ Vi-lÝch3*. T«i ®· viÕt cho anh lµ c¸ch ®©y khëi nghÜa, lµ lµ ®Ó bµn ra t¸n vµo vÒ c¸c tin tøc. Nãi chung, mét th¸ng Vi-lÝch ®· ®¸p tµu ®i Mü. ng­êi Ph¸p ë ®©y rÊt hµi lßng vÒ viÖc M¸t-di-ni bÞ tai tiÕng víi Chµo anh. "hµnh ®éng" cña m×nh. §ã lµ sù phôc thï ®èi víi hä1*. C.M. cña anh Lêi kªu gäi s¸u dßng cña chóng ta vÒ viÖc ñng hé nh÷ng ng­êi ë Khuªn ®· xuÊt hiÖn nhê sù hç trî cña Clót-x¬ trªn tÊt c¶ c¸c b¸o Mü, ®ång thêi trong mçi tr­êng hîp ®Òu cã lêi më ®Çu C«ng bè toµn v¨n lÇn ®Çu b»ng tiÕng cña In theo b¶n viÕt tay nh©n danh héi thÓ dôc t­¬ng øng297. Chóng ta xem xem. VÉn nguyªn b¶n trong Marx - Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc ch­a cã tin tøc g× tõ nh÷ng ng­êi b¹n th©n thiÕt cña chóng ta ë Gesamtausgabe. Dritte Abteilung, Bd. 1, 1929 vµ b»ng tiÕng Nga trong C. M¸c vµ chÝnh Khuªn. ThÕ qu¶ lµ thËn träng! Mét trong sè hä, nguyªn Ph. ¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø trung uý StÐp-phen, - ®· cã mÆt t¹i phiªn tßa Khuªn víi t­ c¸ch nhÊt, t. XXI, 1929 nh©n chøng bµo ch÷a, - ®· ®Õn ®©y vµ lËp tøc nhËn ®­îc ghÕ thÇy gi¸o ë tr­êng cña PhrÝt-len-®¬. Blin-®¬ b¸m lÊy t«i hµng ngµy vÒ vÊn ®Ò "HÐc-xen"; còng nh­ §ron-ke b¸m lÊy t«i vÒ vÊn ®Ò lêi tuyªn bè cña Rai-sen-b¸c2*. §èi víi §ron-ke ®iÒu ®ã lµ quan träng ®Ó cã kh¶ n¨ng nh©n danh ng­êi kh¸c mµ b¾t ®Çu céng t¸c víi "Volkshalle" ë Khuªn. Anh sÏ nãi g× vÒ viÖc c¸c cha cè cña gi¸o héi quèc gia tham gia tÝch cùc vµo phong trµo rñi ro v× ngµy lao ®éng m­êi giê?298. 1* - Tªn lãng mµ nh÷ng ng­êi cÊp tiÕn ®Æt cho Rít-xen, ng­êi ®· nhËn xÐt VÉn c¸i trß ch¬i cò rÝch Êy. Ngµy thø b¶y t«i sÏ göi cho anh mét cuéc c¶i c¸ch nghÞ viÖn n¨m 1852 lµ tét ®Ønh cña sù ph¸t triÓn hîp hiÕn cña n­íc Anh. 1* Xem tËp nµy, tr. 60-61. 2* - Mª-ri H¸c-ni 2* Xem tËp nµy, tr. 261-262, 280-282. 3* Xem tËp nµy, tr. 724-726.
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 294 ¡ng-ghen göi M¸c, 9 th¸ng ba 1853 ¡ ng-ghen göi M¸c, 9 th¸ng ba 1853 295 nh¸t vµ ®ª tiÖn h¬n hai bøc th­ Êy cña C«-sót. Vµ ®ång thêi cßn cã tham väng th­êng xuyªn: "T«i lµ con ng­êi th¼ng th¾n, trung 98 thùc". H¬n n÷a, nh÷ng ngµi Êy ph¶i thËn träng. Nhì ra cã dï ¡ng-ghen göi M¸c300 chØ lµ nh÷ng tang vËt nµo ®ã th× A-bíc-®in v« cïng dÔ th­¬ng ë Lu©n §«n Êy kh«ng gi©y phót ngÇn ng¹i bá tï vµ truy tè hä, - cßn t«i th× t«i kh«ng m¶y may tin r»ng trong viÖc nµy hä ®­îc bµo ch÷a v« téi. [Man-se-xt¬, 9 th¸ng Ba 1853] "Néi c¸c cña tÊt c¶ mäi tµi n¨ng"302 thËt ra lµ ®iÒu hoµn toµn M¸c th©n mÕn! dèi tr¸. Gi«n-ni1* cßn hÐo hon h¬n c¶ bÊt cø lóc nµo tr­íc ®©y, H«m qua t«i ®· göi cho anh mét nöa tê phiÕu n¨m pao, nöa Gl¸t-xt«n vÜ ®¹i - kÎ lµm bé th«ng minh tù m·n nh­ kiÓu Mª- thø hai t«i ®· göi cïng mét lóc trong phong b× ®Ò tªn §ron-ke. vÝt-xen, A-bíc-®in - lµ mét viªn ®¹i thÇn ®iÓn h×nh hoµn toµn bÞ T«i ®ang ë vµo t×nh thÕ rÊt khã kh¨n. Trong th¸ng Hai, v× tr¶ c¸c ©m h­ëng ngo¹i giao cña ®¶ng To-ri chi phèi, XÝt-ni HÐc- nî v.v. t«i ®· ph¶i chi gÇn 50 pao, cßn trong th¸ng nµy vµ th¸ng bíc, vÞ th¸nh t«ng ®å Gi¨ng nµy cña ®Êng cøu thÕ qu¸ cè, Pi-l¬, sau t«i cßn ph¶i tr¶ kho¶ng 30 pao n÷a. NÕu kh«ng th× t«i ®· lµ bé tr­ëng quèc phßng hoµn toµn bÊt lùc; tãm l¹i lµ mét phe göi cho anh nhiÒu h¬n. ViÖc c¶i c¸ch chi tiªu c¸ nh©n cña t«i trë c¸nh tèt. Vµ ®ång thêi tÊt c¶ bän hä ®Òu c¶m thÊy m×nh lµm nªn cÊp b¸ch, vµ mét hoÆc hai tuÇn n÷a t«i sÏ ®i khái c¨n hé viÖc kh«ng ®óng chç, trõ l·o giµ Pan-míc-xt¬n v« liªm sØ ®©u nµy vµ chuyÓn tíi sèng ë mét c¨n hé rÎ h¬n, còng nh­ sÏ chuyÓn ®©u còng coi nh­ ë nhµ vµ, nh­ nh÷ng cuéc tranh luËn cña sang nh÷ng thøc uèng nhÑ h¬n ®Ó chuÈn bÞ s½n sµng cho thêi M¸t-di-ni ë c¶ hai viÖn303 chøng minh, «ng ta cã t©m tr¹ng ®iÓm quyÕt to¸n träng thÓ. N¨m ngo¸i, ¬n trêi, t«i ®· chi tiªu hÕt mét nöa lîi nhuËn cña «ng cô t«i1* trong c«ng viÖc ë ®©y. ngang ng¹nh ch­a tõng cã. V× r»ng tõ thêi c¸c cuéc tranh luËn Khi «ng cô t«i s¾p tíi, chóng t«i sÏ chuyÓn sang mét c¨n hé tèt, vÒ vÊn ®Ò Hy L¹p, luËt vÒ d©n binh vµ tranh luËn vÒ th­ chóc mõng304, «ng de facto2* lµ thñ lÜnh cña h¹ nghÞ viÖn. ViÖc Gi«n- chóng t«i sÏ b¾t ®Çu mua thø x× gµ vµ r­îu ngon v.v. ®Ó g©y Ên t­îng. §êi lµ thÕ. ni ®¸ng th­¬ng gi÷ c­¬ng vÞ nµy mét c¸ch pro forma3* chØ lµ mét sù trí trªu cay ®¾ng; nh­ng khi Gi«n-ni ë t­ c¸ch nµy cßn ph¶i Trong con m¾t cña c«ng chóng ë ®©y, c«ng chóng §øc còng nhËn kho¶n l­¬ng bæng ®Æc biÖt th× ®ã ®· lµ mét sù tr¬ tr¸o nh­ c«ng chóng Anh, «ng C«-sót ®· hoµn toµn tù h·m h¹i m×nh b»ng nh÷ng lêi tuyªn bè cña «ng ta301. M¸t-di-ni còng ®· lµm hoµn toµn; dÜ nhiªn, mçi chøc vô míi ®Òu lµ bæng léc ®èi víi h¹i m×nh do chÝnh cuéc khëi nghÜa, còng nh­ do cung c¸ch hÌn c¶ hai ®¶ng. T«i tß mß chê ®îi ng©n s¸ch cña «ng Gl¸t-xt«n; h¹ lµ b¾t ®Çu hµnh ®éng tõ viÖc giÕt nh÷ng ng­êi lÝnh ®¬n ®éc, lµm cho ng­êi Anh ®Æc biÖt ghª tëm. Khã h×nh dung c¸i g× hÌn 1* - Rít-xen 2* - thùc tÕ 1* - Phri-®rÝch ¡ng-ghen cha, cha cña ¡ng-ghen 3* - lÊy lÖ, h×nh thøc
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 296 ¡ng-ghen göi M¸c, 9 th¸ng ba 1853 ¡ ng-ghen göi M¸c, 9 th¸ng ba 1853 297 ng­êi Phr¨ng-c¬1*, mµ chØ lµ chiÕc quÇn hÑp cña hä. Ng­êi ta nh÷ng ý kiÕn cña «ng ta vÒ c¸c dù ¸n ng©n s¸ch vµ vÒ ®Ò nghÞ cña Hi-um vµ thuÕ suÊt305 b¾t buéc ph¶i nghÜ r»ng «ng ta sÏ gi÷ khÈn kho¶n gîi ý nªn b¾t ch­íc nÒn kiÕn tróc, nghi lÔ v.v. cña tÊt c¶ mäi c¸i Ýt nhiÒu theo lèi cò. Râ rµng, ®ã lµ kÕt qu¶ duy Thæ NhÜ Kú. B¶n th©n t¸c gi¶ ®· bao phen bÞ ng­êi Thæ NhÜ Kú nhÊt cña viÖc thµnh lËp néi c¸c liªn hiÖp yªu n­íc. Trong khi ®¸ ®Ýt, nh­ng råi t¸c gi¶ thÊy râ r»ng chÝnh m×nh cã lçi trong ®ã, c¸c vô viÖc mua chuéc trong thêi kú bÇu cö gÇn ®©y lµ hÕt viÖc nµy. Sù tiÕp xóc víi ng­êi ch©u ¢u, nh÷ng m­u toan khai søc giËt g©n, vµ b»ng c¸ch nµy hay c¸ch kh¸c khiÕn cho trong hãa chØ lµm rèi lo¹n vµ lµm suy yÕu ng­êi Thæ NhÜ Kú. HiÕn thêi kú häp sau cÇn ph¶i ®­a ra th«ng qua mét c¸i g× ®ã kiÓu ph¸p Thæ NhÜ Kú d­íi d¹ng "thuÇn tuý" cña nã lµ hiÕn ph¸p tèt nh­ ®¹o luËt vÒ c¶i c¸ch. NÕu ®Õn lóc Êy mµ th­¬ng m¹i trë nªn nhÊt trong sè tÊt c¶ nh÷ng hiÕn ph¸p hiÖn cã vµ hÇu nh­ cao tåi tÖ vµ lôc ®Þa b¾t ®Çu nhóc nhÝch th× chóng ta sÏ cßn ®­îc h¬n hiÕn ph¸p Anh. Ng­êi Thæ NhÜ Kú cã chÕ ®é tù qu¶n dùa thÊy nhiÒu ®iÒu lý thó. trªn phong tôc tËp qu¸n ngµn n¨m vµ kinh Co-ran. Vua Thæ B©y giê ë nhµ t«i cã cuèn s¸ch cña Uèc-c¸c-t¬306, c¸i «ng nghÞ NhÜ Kú ch¼ng nh÷ng kh«ng ph¶i lµ "b¹o chóa", mµ quyÒn lùc sÜ ®iªn coi Pan-míc-xt¬n lµ tay sai ¨n l­¬ng cña Nga. Sù viÖc cña «ng cßn h¹n chÕ h¬n quyÒn lùc cña n÷ hoµng tèi nh©n tõ2*. ®­îc c¾t nghÜa rÊt ®¬n gi¶n. Con ng­êi Êy lµ ng­êi Xcèt-len gèc Tù do tÝn ng­ìng chØ cã ë Thæ NhÜ Kú. ë thiªn ®­êng nµy kh«ng Xen-t¬ nhËn häc vÊn X¾c-x«ng - Xcèt-len; vÒ xu h­íng, «ng ta cã vµ kh«ng thÓ cã sù kh¸c biÖt giai cÊp, ®Êu tranh giai cÊp, lµ ng­êi theo chñ nghÜa l·ng m¹n, vÒ häc vÊn lµ ng­êi thuéc ®¶ng chÝnh trÞ, v× trong ®êi sèng chÝnh trÞ trong n­íc, tÊt c¶ mäi ph¸i mËu dÞch tù do. ¤ng ta ®· ®i Hy L¹p víi t­ c¸ch lµ ng­êi ng­êi ®Òu theo mét ý kiÕn. Kh«ng ë ®©u cã sù tËp quyÒn Ýt h¬n ë th©n Hy L¹p, nh­ng sau khi ®¸nh nhau ba n¨m víi ng­êi Thæ Thæ NhÜ Kú. Tãm l¹i - chØ cã ng­êi Thæ NhÜ Kú lµ cã tù do. NhÜ Kú «ng ta ®i Thæ NhÜ Kú vµ trë thµnh ng­êi h©m mé chÝnh Nga hoµng3* ©m m­u chèng l¹i ®Êt n­íc h¹nh phóc nµy víi nh÷ng ng­êi Thæ NhÜ Kú Êy. ¤ng ta kho¸i tr¸ v× ®¹o Håi, vµ sù gióp ®ì cña c¸c cha cè Hy L¹p, cßn n­íc Anh th× lu«n lu«n ®Ó khÈu hiÖu cña «ng ta lµ: nÕu t«i kh«ng ph¶i lµ ng­êi theo ®¹o cho Nga hoµng d¾t mòi m×nh. Anh ph¶i ñng hé Thæ NhÜ Kú v.v. Can-vanh, th× t«i sÏ chØ cã thÓ lµ tÝn ®å ®¹o Håi. Ng­êi Thæ NhÜ vµ v.v. - tãm l¹i, tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu chung chung cò kü vµ nh¹t Kú, ®Æc biÖt lµ ng­êi Thæ NhÜ Kú thêi toµn thÞnh cña §Õ chÕ ¤- nhÏo. Nh×n chung quyÓn s¸ch ®ã rÊt ngé nghÜnh. Nh­ng c¸i xman, lµ d©n téc hoµn h¶o nhÊt trªn thÕ giíi vÒ tÊt c¶ mäi mÆt, kh«ng trõ mÆt nµo. TiÕng Thæ NhÜ Kú lµ thø ng«n ng÷ hoµn h¶o thó vÞ nhÊt lµ ë chç toµn bé chÝnh s¸ch cña ph¸i tù do Anh ®èi nhÊt vµ nghe ªm tai nhÊt trªn thÕ giíi. Toµn bé lêi ba hoa víi Pan-míc-xt¬n ®Òu dùa trªn ®iÒu ®ã. ThÝ dô, tÊt c¶ nh÷ng ngu ngèc Êy vÒ sù d· man, tµn khèc, sù ng¹o m¹n d· man nùc bµi trªn b¸o "Daily News" vÒ sù d¬ d¸y kiÓu Thæ NhÜ Kú ®Òu c­êi hoµn toµn chØ b¾t nguån tõ sù ngu dèt cña ng­êi ch©u ¢u hoµn toµn lµ chuyÖn kÓ l¹i lêi cña Uèc-c¸c-t¬, ng­êi víi t­ c¸ch trong tÊt c¶ mäi c¸i liªn quan ®Õn Thæ NhÜ Kú vµ tõ nh÷ng luËn ®iÖu vu khèng cña nh÷ng ng­êi h­íng dÉn vµ phiªn 1* NghÜa lµ ng­êi T©y ¢u (Phr¨ng-c¬ lµ tªn gäi phæ biÕn ë CËn §«ng ®Ó chØ dÞch Hy L¹p cã thiªn kiÕn. NÕu mét ng­êi ch©u ¢u nµo ®ã bÞ d©n T©y ¢u). ®èi xö xÊu ë Thæ NhÜ Kú, th× chØ do lçi cña chÝnh hä; c¸i mµ 2* VÝch-to-ri-a 3* Ni-c«-lai I ng­êi Thæ NhÜ Kú ghÐt kh«ng ph¶i lµ t«n gi¸o vµ tÝnh chÊt cña
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 298 ¡ng-ghen göi M¸c, 9 th¸ng ba 1853 M¸c göi ¡ng-ghen, 10 th¸ng ba 1853 299 thuéc ph¸i tù do mËu dÞch ®­îc h­ëng sù tÝn nhiÖm tuyÖt ®èi, May thay, b«ng xuèng gi¸, thµnh thö trªn thÞ tr­êng chøng tuy «ng ta chØ trÝch ng­êi Anh lµ b»ng viÖc nhËp khÈu cña m×nh kho¸n kh«ng x¶y ra ®iÒu g×, vµ c«ng chóng cã kh¶ n¨ng chuyªn ng­êi Anh lµm h¹i c«ng nghiÖp TÐt-xa-li-a. Nh­ng ë ng­êi t©m bµn luËn nh÷ng sù kiÖn lín lao ®ã. C¸c x­ëng kÐo sîi vµ ®a miÒn nói Xcèt-len, ®iÒu ®ã kh«ng ph¶i lóc nµo còng ®óng nh­ sè x­ëng dÖt cßn ch¹y ®Òu, nh­ng trong ngµnh s¶n xuÊt v¶i s¬n th« (domestics) ®· b¾t ®Çu cã sù ®×nh trÖ hoµn toµn vµ, tõ ngµy vËy. thø hai trë ®i, tÊt c¶ mäi c«ng x­ëng cña ngµnh nµy sÏ chØ lµm §iÒu rÊt cã Ých lµ b¸o "Times", tuy lóc ®Çu v× lîi Ých cña Nga, viÖc mçi tuÇn ba ngµy. cuèi cïng ®· chèng l¹i c©u chuyÖn ví vÈn phi-li-xtanh cò vÒ sù T«i göi lêi chµo chÞ vµ c¸c ch¸u. toµn vÑn cña Thæ NhÜ Kú. B¸o "Daily News" ngu ngèc, do sù §ron-ke ®· nhËn ®­îc chuyÖn Rai-sen-b¸c1* h¹n chÕ t­ s¶n cña m×nh mµ hãa ra thiÓn cËn, gµo thÐt vÒ sù ph¶n tr¾c vµ kh«ng thÓ nghÜ ra ®iÒu g× tèt h¬n chÝnh trß nh¬ Ph.¡. cña anh nhuèc ngo¹i giao cò rÝch Êy307. NÕu chuyÖn ®ã cßn kÐo dµi mét Ýt n÷a, th× nh÷ng «ng Êy vÉn sÏ bÞ buéc ph¶i nhanh chãng viÖn VÒ HÐc-xen2* nay mai t«i sÏ thu xÕp xong. §ång thêi cã khã ®Õn nh÷ng lý lÏ kh¸c vµ ®i ®Õn kÕt luËn r»ng chØ cã cuéc c¸ch kh¨n ng¨n c¶n t«i viÕt th­ cho em rÓ t«i3* b©y giê. m¹ng trªn lôc ®Þa míi cã thÓ chÊm døt toµn bé ®iÒu nh¶m nhÝ ®ã. DÇn dµ c¶ nh÷ng kÎ phi-li-xtanh ®am mª nhÊt còng sÏ ph¶i C«ng bè toµn v¨n lÇn ®Çu b»ng tiÕng cña In theo b¶n viÕt tay hiÓu r»ng kh«ng cã c¸ch m¹ng th× kh«ng mét vÊn ®Ò nµo cã thÓ nguyªn b¶n trong Marx - Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc ®­îc gi¶i quyÕt. Gesamtausgabe. Dritte Abteilung, Bd. 1, 1929 vµ b»ng tiÕng Nga trong C. M¸c vµ ChuyÖn thuÕ quan ¸o - Phæ308 lµ sù tiÕn bé duy nhÊt ®¹t Ph. ¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø ®­îc ë §øc. Et encore!1* HiÖp ­íc ®ã chång chÊt mäi ®iÒu kiÖn nhÊt, t. XXI, 1929 b¶o l­u vµ nhiÒu ®iÓm c¬ b¶n ®­îc giao cho c¸c tiÓu ban sau nµy gi¶i quyÕt trong khi møc gi¶m thùc tÕ thuÕ quan rÊt kh«ng ®¸ng kÓ, ®Õn møc tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã ch­a ch¾c ®¹t ®­îc kÕt qu¶ nµo. Khi cuéc ®¹i khñng ho¶ng c«ng nghiÖp næ ra th× toµn bé hiÖp ­íc th­¬ng m¹i Êy sÏ biÕn mÊt trong sù ph¸ s¶n chung. ë chç chóng t«i ®©y chØ cã chuyÖn ng­êi ta trém c¾p x­¬ng cèt vì tan trªn ®­êng s¾t vµ v¨ng ®i mÊt. Bän phi-li-xtanh ë 1* Xem tËp nµy, tr. 261-262. ®©y bÞ chÊn ®éng tr­íc nh÷ng sù kiÖn kh¸c th­êng tuÇn qua. 2* §©y nãi ®Õn quyÓn s¸ch cña HÐc-xen "VÒ sù ph¸t triÓn cña c¸c t­ t­ëng c¸ch m¹ng ë Nga". 1* - Vµ cßn n÷a! 3* - Bl¨ng-c¬
nguon tai.lieu . vn
Chính trị học Báo chí - Truyền thông Xã hội học Giáo dục học Tâm lý học Lịch sử - Văn hoá Triết học Ngôn ngữ học Thư viện thông tin Văn học nước ngoài Ngư nghiệp Hành chính - Pháp luật Địa lý - Địa danh Văn học Việt nam Lịch sử Đảng CNXH - KH Tư Tưởng HCM Ngụ ngôn - Cổ tích Ca dao - Tục ngữ Hoá học Sinh học Y khoa - Dược Kinh tế học