- Trang Chủ
- Triết học
- [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 27 phần 4
Xem mẫu
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
420 421
m¸c göi ¨ng-ghen, 28 th¸ng n¨m 1851 ¨ng-ghen göi m¸c, 3 th¸ng s¸u 1851
c¸ch l«-gÝch, nh÷ng thiÓu sè Êy ®a nã tõ sù ngu dèt cã tÝn ngìng ®Õn sù uyªn th©m
95
kh«ng tÝn ngìng. Sù uyªn th©m kh«ng tÝn ngìng l·nh nhËn tr¸ch nhiÖm tÇm thêng
¨ ng-ghen göi m¸c
ho¸ tÝnh chÊt thÇn bÝ cña sù lõa bÞp th¸nh thiÖn ph¸ huû sù hïng m¹nh toµn n¨ng cña
truyÒn thèng ®· ch×m ngËp trong nh÷ng ®Þnh kiÕn, th«ng qua sù hoµi nghi - c¸i m¸y
ë L u©n §«n
chÐm triÕt häc ho¹t ®éng kh«ng mái mÖt Êy - mµ chÆt ®Çu c¸c uy quyÒn vµ th«ng qua
nh÷ng cuéc c¸ch m¹ng ®a c¸c d©n téc ra khái ®¸m m©y mï cña thÇn quyÒn ®Ó bíc
vµo nh÷ng c¸nh ®ång në ré hoa cña d©n chñ" (®iÒu v« nghÜa).
[Man-se-xt¬], thø ba, [3 th¸ng S¸u 1851]
"ViÖc nghiªn cøu kiªn tr× vµ tÝch cùc nh÷ng biªn niªn sö vÒ loµi ngêi, còng nh
vÒ b¶n th©n c¸c con ngêi, lµ nhiÖm vô vÜ ®¹i nhÊt cña tÊt c¶ nh÷ng ngêi tham gia
M¸c th©n mÕn!
cuéc c¸ch m¹ng, vµ ®iÒu ®ã ®· ®îc nhËn thøc râ bëi nhµ th¬ khëi nghÜa ®· bÞ xua
Vµo thø bÈy t«i sÏ ®Õn Lu©n §«n nÕu kh«ng cã g× c¶n trë t«i 276.
®uæi mµ trong suèt 3 ngµy thø hai, vµo c¸c buæi tèi, nhµ th¬ Êy ®· ph¸t triÓn "nh÷ng
bøc tranh mï mê" cña m×nh tríc c«ng chóng t s¶n, trong khi vÏ lªn lÞch sö cña nhµ
Râ rµng lµ nh÷ng sù lo ng¹i cña t«i vÒ nh÷ng nh©n vËt ë Khuªn ®·
h¸t hiÖn ®¹i".
trë thµnh hiÖn thùc qu¸ nhanh; viÖc b¾t giam B[Õch-c¬] §á1* vµ Ruª-
"Ngêi c«ng nh©n"275 d¬ do bÞ quy téi ph¶n quèc vµ mu toan lËt ®æ chÕ ®é hiÖn hµnh, còng
nh mu toan b¾t giam nh©n vËt Hen-rÝch hiÒn lµnh2* râ rµng lµ ®· cã
Mét khi c¸i ®ã kh«ng thÝch hîp cho lò rÖp
mèi liªn quan nµo ®ã víi Liªn ®oµn3*. May thay - nh tê "Frankfurter
Th× vÞ tÊt thËm chÝ trong giÊc m¬ l¹i cã thÓ thÊy ®iÒu g× tÖ h¬n1*.
Journal" ®· ®a tin, - ë c¶ hai nh©n vËt bÞ b¾t nµy ngêi ta ®· hoµn
Vale faveque! 2* toµn kh«ng t×m thÊy giÊy tê g×; kh«ng thÊy nãi, liÖu ngêi ta cã t×m
thÊy g× ë B[uyÕc]-[ghÐc]-x¬ kh«ng. HiÓn nhiªn lµ giê ®©y Hen-rÝch
C¸c M¸c cña anh
còng sÏ ®Õn Lu©n §«n, nhËp vµo nh÷ng uû viªn ®· tô tËp ë ®©y cña
ban biªn tËp tê "Neue Rheinische Zeitung". LÞch sö cã thÓ sÏ cã chiÒu
C«ng bè lÇn ®Çu b»ng tiÕng cña nguyªn b¶n In theo b¶n viÕt tay
híng kh«ng hay nÕu nh÷ng ngêi ®ã xö sù ngu xuÈn.
trong Marx-Engels Gesamtausgabe. Dritte Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc
Ph.¡. cña anh
Abteilung, Bd. 1, 1929 vµ b»ng tiÕng Nga trong
C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn
C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn: "Der Briefwechsel In theo b¶n viÕt tay
thø nhÊt, t.XXV, 1929
zwischen F.Engels und K.Marx". Bd. I, Stuttgart, Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc
1913
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
1* - HÐc-man BÕch-c¬
1* Tôc ng÷ §øc phæ biÕn réng r·i ë vïng Ranh 2* - BuyÕc-ghÐc-x¬
2* - Chóc søc khoÎ vµ h·y th«ng c¶m cho t«i! 3* Liªn ®oµn nh÷ng ngêi céng s¶n
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
422 423
m¸c göi ¨ng-ghen, 16 th¸ng s¸u 1851 ¨ng-ghen göi m¸c, 27 th¸ng s¸u 1851
c ña V©y-®¬-mai-¬ ®ang n¸u Èn ë ngo¹i « Phran-phuèc. T«i göi kÌm
96
theo ®©y l¸ th ®ã. ë c hç anh liÖu cã nh÷ng sè liÖu chÝnh x¸c - mµ
m ¸c göi ¨ng-ghen V©y[-®¬-mai-¬] ®ang cÇn - vÒ tû lÖ gi÷a néi th¬ng vµ ngo¹i th¬ng
ë M an- se-xt¬ cña níc Anh, hay kh«ng? Trong thêi gian gÇn ®©y trong lÜnh vùc
nµy ®· diÔn ra nh÷ng chuyÓn biÕn quan träng. Chµo anh.
C.M¸c cña anh
[Lu©n §«n], 16 th¸ng S¸u 1851
28, Deanstreet, Soho
C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn: "Der Briefwechsel In theo b¶n viÕt tay
¡ng-ghen th©n mÕn! zwischen F.Engels und K.Marx". Bd. I, Stuttgart, Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc
1913
ë nhµ §a-ni-en-x¬ ®· cã cuéc lôc so¸t, vµ anh Êy ®· bÞ b¾t. T«i
kh«ng nghÜ r»ng ngêi ta ®· t×m thÊy thø g× ë nhµ anh Êy.
S¸ng h«m nay t«i ®· nhËn ®îc mét bøc th, mµ nÐt ch÷ ch¾c
ch¾n lµ nÐt ch÷ cña §a-ni-en-x¬, nhng kh«ng thÊy ký tªn; trong
th nµy ngêi ta b¸o cho t«i biÕt sù viÖc ®· ®îc nh¾c tíi vµ ®ång 97
thêi ®Ò nghÞ h·y giÊu tÊt c¶ nh÷ng bøc th, v× mét nguån tin "®¸ng
¨ ng-ghen göi m¸c
tin cËy" (nguyªn v¨n viÕt nh vËy) cho biÕt r»ng c¶ ë ®©y, ë níc
ë L u©n §«n
Anh nµy, còng sÏ diÔn ra nh÷ng cuéc lôc so¸t.
T«i kh«ng biÕt, theo luËt ph¸p ®iÒu ®ã cã thÓ diÔn ra ®îc
kh«ng. Dï sao th× t«i còng sÏ giÊu tÊt c¶ c¸c bøc th ®i. Vµ anh sÏ
[Man-se-xt¬], 27 th¸ng S¸u 1851
hµnh ®éng tèt nÕu anh ®em ®èt nh÷ng l¸ th Ýt quan träng, cßn
nh÷ng l¸ th kh¸c, cã chøa ®ùng nh÷ng d÷ kiÖn nµo ®ã v.v. th× anh
M¸c th©n mÕn!
h·y ®ùng trong mét bäc ®îc niªm phong ®Ó ë chç Me-ri1* hoÆc ®Ó ë
chç viªn qu¶n trÞ cña gia ®×nh anh. C¶nh s¸t tµi ba ë D¾c-den xö lý rÊt ch©n chÊt khi ®Ých th©n ®Êng
tèi cao th«ng b¸o cho chóng t«i hay biÕt nh÷ng ®iÒu mµ tõ tríc ®Õn
Ch¾c ch¾n ngêi ta ®· t×m thÊy ë nhµ Gia-c«-bi giÊy giíi thiÖu
nay chóng ta kh«ng biÕt hoÆc kh«ng thÓ biÕt ®îc. Bøc th th«ng
cña §a-ni-en-x¬.
t víi giäng ®iÖu khoa tr¬ng - d¹y ®êi cña BuyÕc-ghÐc-x¬, víi
Th«ng qua mét th¬ng nh©n h«m nay t«i ®· nhËn ®îc bøc th
nh÷ng lý lÏ mï mê næi tiÕng cña anh ta tÊt ®· ph¶i buéc hä v¾t ãc
_____________________________________________________________________________________________
ra mµ suy nghÜ ghª gím vµ kh«ng ®i ®Õn kÕt qu¶ nµo277, v× thÕ mµ hä
1* - Me-ri Bíc-x¬
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
424 425
m¸c göi ¨ng-ghen, 16 th¸ng s¸u 1851 ¨ng-ghen göi m¸c, 27 th¸ng s¸u 1851
®·
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
426 427
¨ng-ghen göi m¸c, 27 th¸ng s¸u 1851 ¨ng-ghen göi m¸c, kho¶ng 6 th¸ng b¶y 1851
vô ©m mu míi trong c¸c héi häc sinh, trong c¸c "HiÖp héi tù do"280
dïng cì ch÷ to ®Ëm ®Ó c«ng bè chÝnh chØ lµ nh÷ng ®o¹n kh«ng ®óng.
vµ trong hµng ngò thî may ch¬i trß ch¬i d©n chñ, ®Òu chøng tá, mét
§iÒu rÊt nùc cêi lµ nh÷ng vÞ trîng phu vÜ ®¹i ë phè Uyn-®¬-min278
mÆt, sù bùc béi cña nã tríc th¸i ®é thê ¬ cña giíi t s¶n vµ sù cè
giê ®©y, tríc toµn thÕ giíi, l¹i hiÖn ra nh nh÷ng kÎ bÞ qu¼ng ra
g¾ng cña nã muèn kh¬i dËy sù tß mß cña giíi t s¶n, mÆt kh¸c, còng
khái chÝnh c¸i ®¶ng cña m×nh; nh©n vËt vÜ ®¹i Vi-lÝch cïng víi H©u-
cho thÊy b¶n §iÒu lÖ vµ th th«ng tri ®· dÉn ®Õn nh÷ng sù ph¸t hiÖn
®¬, Ghª-bÐc vµ mét tªn v« l¹i kh¸c kh«ng râ tªn tuæi, cïng víi mét
kÎ tªn lµ "Sèp-p¬" (tõ ch÷ "Schoppen")1* víi nh÷ng c«ng tr¹ng hiÕm kh«ng quan träng nh thÕ nµo vÒ sau nµy. H×nh nh vô lôc so¸t ë
hoi vµ rÊt Ýt ®îc biÕt ®Õn, ®Õn nçi thËm chÝ ë Khuªn ngêi ta ®· nhµ Mi-ken còng kh«ng cã kÕt qu¶.
kh«ng thÓ in chÝnh x¸c tªn cña nh©n vËt nµy! VÒ ph¬ng diÖn nµy
Cã g× míi ë Lu©n §«n kh«ng?
mäi chuyÖn ®Òu æn. Nhng tiÕt thø nhÊt trong §iÒu lÖ l¹i nguy hiÓm
Ph.¡. cña anh
cho nh÷ng ngêi bÞ b¾t: "TÊt c¶ c¸c ph¬ng tiÖn ho¹t ®éng c¸ch
m¹ng", hoÆc nh c¸ch nãi ®¹i thÓ nh vËy ë trong tµi liÖu Êy279. V× lý
do ®ã mµ toµn bé vÊn ®Ò tõ lÜnh vùc mét tæ chøc bÝ mËt th«ng thêng C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn: "Der Briefwechsel In theo b¶n viÕt tay
zwischen F.Engels und K.Marx". Bd. I, Stuttgart, Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc
l¹i chuyÓn thµnh lÜnh vùc ph¶n quèc. Tuy nhiªn, trong chõng mùc cã
1913
thÓ suy xÐt c¨n cø theo sù ¸m chØ cña tê "Kölnische Zeitung" th× gi¶
thuyÕt cña t«i tá ra cã lý khi cho r»ng hä cã ý muèn nãi ®Õn viÖc
chuyÓn giao tÊt c¶ nh÷ng nh©n vËt Êy cho tßa ¸n tèi cao BÐc-lin mµ
ngêi ta söa so¹n lËp ra ®Æc biÖt v× vô ¸n to lín nµy.
DÊu hiÖu chÝnh x¸c nãi lªn t©m tr¹ng cña bän t s¶n lµ viÖc chÝnh 98
phñ ®· hoµn toµn thÊt b¹i trong ©m mu cña nã lîi dông vô ph¸t
¨ ng-ghen göi m¸c 2 8 1
hiÖn lín ë §re-x®en ®Ó lµm con ngo¸o ép hï do¹ c«ng chóng. Bän t
ë L u©n §«n
s¶n ®· tá ra hÕt søc Ýt sî con ma ®ã ®Õn møc lµ chóng kh«ng muèn
nghe nãi ®Õn mét vô ©m mu lín cña céng s¶n vµ chóng sî r»ng
ph¬ng ph¸p lôc so¸t t¹i nhµ trong t¬ng lai s¾p tíi còng sÏ ¸p dông
[Man-se-xt¬, kho¶ng 6 th¸ng B¶y 1851]
c¶ ®èi víi chóng.
Kh«ng mét tê b¸o nµo muèn c¾n c©u víi miÕng måi Êy, cho nªn
M¸c th©n mÕn!
nh÷ng mu toan tuyÖt väng cña chÝnh phñ muèn ph¸t hiÖn ra nh÷ng
MÊt c¶ mét tuÇn lÔ bËn bÞu víi «ng cô 1* cña t«i, nay t«i ®· thu
_____________________________________________________________________________________________
1* ¡ng-ghen lîi dông lçi in sai trªn b¸o "Kölnische Zeitung" ®· in nhÇm lµ
_____________________________________________________________________________________________
"Schopper" ("Sèp-p¬") thay v× "Schapper" ("S¸p-p¬"). Tõ ®ã míi cã sù ch¬i ch÷ khã dÞch,
v× tiÕng §øc "Schoppen" cã nghÜa lµ "chai", "cèc to". 1* -Phri-®rÝch ¡ng-ghen bè, cha cña ¡ng-ghen
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
428 429
¨ng-ghen göi m¸c, kho¶ng 6 th¸ng b¶y 1851 ¨ng-ghen göi m¸c, kho¶ng 6 th¸ng b¶y 1851
m¸y. §¬ng nhiªn, t×nh h×nh Êy sÏ trãi buéc t«i. DÜ nhiªn, t«i ®·
xÕp æn tho¶ ®Ó «ng trë vÒ, vµ cuèi cïng th× h«m nay t«i ®· cã thÓ
tuyªn bè r»ng viÖc ®ã vît qu¸ søc t«i ®· tá ra lµ ngêi khiªm tèn.
göi cho anh mét kho¶n tiÒn chuyÓn qua bu ®iÖn lµ 5 pao. Nh×n
chung, t«i cã thÓ lÊy lµm hµi lßng víi kÕt qu¶ cuéc gÆp gì cña t«i NÕu «ng cô t«i vÉn ë l¹i ®©y thªm vµi ngµy n÷a th× gi÷a hai chóng
víi «ng cô. ë ®©y, «ng cô cÇn cã t«i, Ýt ra còng kho¶ng 3 n¨m, cßn t«i nhÊt ®Þnh sÏ næ ra trËn chiÕn. Con ngêi Êy hoµn toµn kh«ng
t«i l¹i kh«ng ®¶m nhËn nh÷ng cam kÕt bÊt di bÊt dÞch nµo ngay c¶ thÓ hiÓu râ ®îc nhiÖm vô cña m×nh, tù cao tù ®¹i, r¬i vµo thãi lªn
trong 3 n¨m Êy; v¶ l¹i, ngêi ta ®· kh«ng ®ßi hái ë t«i nh÷ng cam mÆt ®¹o ®øc nh tríc kia, trë thµnh mét kÎ th¸ch thøc; trong khi
kÕt Êy xÐt c¶ vÒ ph¬ng diÖn ho¹t ®éng viÕt l¸ch còng nh vÒ ph¬ng ®ã «ng cô l¹i khê kh¹o vµ thiÕu tÕ nhÞ ®Õn møc lµ, ch¼ng h¹n, thËm
diÖn lµ cÇn ph¶i ë l¹i ®©y trong trêng hîp næ ra c¸ch m¹ng. chÝ trong ngµy cuèi cïng cã mÆt ë ®©y ®· lîi dông sù cã mÆt cña
H×nh nh «ng cô kh«ng nghÜ ®Õn c¸ch m¹ng, ®¸m ngêi Êy b©y mét ngêi trong sè nh÷ng ngêi thuéc gia ®×nh Ðc-men ®Ó chäc tøc
giê tù c¶m thÊy m×nh hÕt søc tù tin! VÒ phÝa m×nh, t«i ngay tõ ®Çu t«i b»ng viÖc ca tông nh÷ng thiÕt chÕ Phæ. §ång thêi, «ng cô cßn
®· kiÕm ®îc cho m×nh kho¶n tiÒn chi cho viÖc ®¹i diÖn vµ cho cuéc cho r»ng sù cã mÆt cña Ðc-men sÏ buéc t«i ph¶i gi÷ th¸i ®é lÞch sù
sèng - kho¶ng 200 pao xtÐc-linh hµng n¨m; vµ viÖc ®ã ®· cã ®îc sù vµ sÏ bÞt miÖng t«i. DÜ nhiªn, chØ cÇn vµi lêi vµ c¸i nh×n giËn d÷
®ång ý mµ kh«ng gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n lín. Víi ®ång l¬ng Êy còng ®ñ ®Ó kiÒm chÕ «ng cô, nhng ®ång thêi ®iÒu ®ã còng ®ñ ®Ó
cã thÓ sèng ®îc vµ nÕu tríc khi cã ®îc b¶ng c©n ®èi s¾p tíi ®©y gi÷a hai chóng t«i lËp tøc xuÊt hiÖn nh÷ng quan hÖ l¹nh nh¹t -
mµ mäi chuyÖn vÉn yªn æn vµ t×nh h×nh ë ®©y sÏ tiÕn triÓn tèt th× chÝnh lµ vµo lóc tõ biÖt - vµ ®¬ng nhiªn lµ t«i chê xem «ng cô sÏ cè
«ng cô sÏ cßn ph¶i bÞ tèn kÐm kh«ng ph¶i nh thÕ - ngay trong n¨m
g¾ng tr¶ thï - díi h×nh thøc nµy hay h×nh thøc kh¸c - v× vô thÊt
nay t«i sÏ tiÕn xa h¬n giíi h¹n hai tr¨m pao. §ång thêi «ng cô ®·
b¹i Êy. Chóng ta sÏ chê xem. NÕu c©u chuyÖn nµy sÏ kh«ng dÉn ®Õn
lµm cho t«i n¾m ®îc t×nh h×nh mäi viÖc cña m×nh ë ®©y còng nh ë
nh÷ng hËu qu¶ thùc tÕ xÊu nµo, nghÜa lµ sÏ kh«ng ¶nh hëng ®Õn
n¬i ®ã; mµ v× c«ng viÖc cña «ng cô t«i ®îc tiÕn hµnh rÊt tèt vµ
t×nh h×nh tiÒn nong cña t«i, th× dÜ nhiªn, nh÷ng quan hÖ c«ng viÖc
trong kho¶ng thêi gian tõ n¨m 1837 cô ®· nh©n gia tµi cña m×nh
l¹nh nh¹t sÏ tá ra cßn dÔ chÞu h¬n nhiÒu so víi mäi sù thÓ hiÖn
lªn h¬n hai lÇn, th× dÜ nhiªn lµ trong hoµn c¶nh Êy t«i sÏ kh«ng tù
nh÷ng t×nh c¶m kh«ng ch©n thËt.
h¹n chÕ m×nh h¬n møc cÇn thiÕt.
§©y lµ nãi riªng gi÷a hai chóng ta th«i.
Tuy nhiªn «ng cô t«i còng kh¸ nhanh trÝ. KÕ ho¹ch cña cô - tuy
ë ®©y, tõ ®Çu th¸ng B¶y kh«ng cßn ®îc nh×n thÊy tê "Kö lnische
r»ng chØ cã thÓ thùc hiÖn ®îc mét c¸ch rÊt chËm ch¹p vµ mét c¸ch
Zeitung" n÷a, ch¾c lµ v× ngêi ta ®· quªn tiÕp tôc ®Æt mua nã. Do
khã kh¨n vµ ®Õn lóc nµo ®ã vÞ tÊt cã thÓ thùc hiÖn ®îc nã do cã
vËy, t«i kh«ng ®îc biÕt lµ cã cßn ®iÒu g× xÈy ra n÷a kh«ng. NÕu
nh÷ng va ch¹m víi nh÷ng ngêi thuéc dßng hä Ðc-men - lµ nh
anh biÕt ®îc tin tøc g× míi mÎ, xin anh h·y th«ng b¸o cho t«i. DÜ
sau: ®Ó cho Pª-t¬ Ð [c-men] chuyÓn ®Õn Li-víc-pun nh b¶n th©n
nhiªn, t«i sÏ l¹i cã thÓ b¾t ®Çu lµm viÖc ®Òu ®Æn, bëi v× b©y giê nh÷ng
anh ta mong muèn, cßn tÊt c¶ viÖc l·nh ®¹o v¨n phßng ë ®©y th×
trë ng¹i do cuéc triÓn l·m g©y ra 282, hÇu nh ®· hoµn toµn kh«ng
chuyÓn giao cho t«i - ®ång thêi lóc Êy G. Ð c-men sÏ qu¶n lý nhµ
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
430 431
m ¸c göi ¨ng-ghen, 13 th¸ng b¶y 1851 m¸c göi ¨ng-ghen, 13 th¸ng b¶y 1851
c ho anh tÊt c¶ c¸c v¨n b¶n ®îc kª ë díi ®©y. Nhng v× chØ sau vµi
c ßn n÷a vµ b¶n liÖt kª c¸c t¸c phÈm cña A-tª-n©y1* ®· ®îc hoµn
ngµy n÷a t«i míi cã thÓ giíi thiÖu ®Çy ®ñ nh÷ng v¨n b¶n Êy ®îc,
tÊt. T«i còng söa so¹n s¾p tíi ®©y ®i vÒ n«ng th«n, ë ®ã sÏ kh«ng cã
cho nªn h«m nay t«i biªn th cho anh ®Ó khái b¾t anh chê ®îi thªm
ai g©y trë ng¹i cho t«i. V× «ng cô sÏ kh«ng ®Õn ®©y hµng n¨m trêi,
n÷a th tr¶ lêi.
cho nªn t«i cã thÓ thu xÕp hoµn toµn theo ý m×nh vµ sÏ sö dông
hoµn toµn theo c¸ch kh¸c phÇn lín sè tiÒn nhËn ®îc cho c¬ së ®¹i ViÖc ®Çu tiªn. Qua nh÷ng l¸ th cña anh cã thÓ kÕt luËn ®îc
diÖn. r»ng trong suèt thêi gian «ng cô 1* c ña anh cã mÆt ë Man-se-xt¬
anh ®· kh«ng t×m thÊy tµi liÖu thø hai - ®îc ®¨ng trªn tê
T«i göi lêi th¨m chÞ vµ mong anh mau chãng biªn th cho t«i.
"K ö lnische Zeitung", díi ®Çu ®Ò "Liªn ®oµn nh÷ng ngêi céng
Ph. ¡. cña anh
s¶n". §ã lµ lêi kªu gäi göi Liªn ®oµn 2* , do hai chóng ta cïng so¹n
th¶o - vÒ thùc chÊt ®©y kh«ng ph¶i lµ c¸i g× kh¸c mµ chØ lµ kÕ
C«ng bè lÇn ®Çu b»ng tiÕng cña nguyªn b¶n In theo b¶n viÕt tay
ho¹ch chiÕn dÞch chèng l¹i phe d©n chñ. Mét mÆt, v¨n b¶n Êy ®îc
trong Marx-Engels Gesamtausgabe. Dritte Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc
®¨ng, nh thÕ lµ tèt - ®Ó ®èi chäi l¹i v¨n b¶n cña BuyÕc-ghÐc-x¬283
Abteilung, Bd. I, 1929 vµ b»ng tiÕng Nga trong
Ýt nhiÒu mang tÝnh chÊt phi lý xÐt vÒ h×nh thøc vµ Ýt vui mõng xÐt
C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn
vÒ néi dung. MÆt kh¸c, mét sè chç cña v¨n b¶n nµy lµm xÊu thªm
thø nhÊt, t.XXV, 1929
t×nh c¶nh cña nh÷ng ngêi bÞ b¾t.
Nh t«i ®îc biÕt th«ng qua Lu-i Sun-tx¬ ë Khuªn, BuyÕc -
ghÐc-x¬ tõ §re-x®en viÕt ®i nh÷ng l¸ th rÊt sÇu n·o. Tr¸i l¹i ë
99
Khuªn tÊt c¶ mäi ngêi ®Òu tr«ng chê vµo viÖc §a-ni-en-x¬ ®îc
m ¸c göi ¨ng-ghen th¶, v× kh«ng cã chøng cí nµo buéc téi anh Êy vµ v× t¹i c¸i thµnh
ë M an- se-xt¬ phè thiªng liªng Êy "nh÷ng kÎ chuyªn than khãc" ®· cÊt lªn nh÷ng
lêi la lèi réng kh¾p 284. TÊt nhiªn, hä cho r»ng anh Êy kh«ng cã kh¶
n¨ng ph¹m ph¶i "nh÷ng ®iÒu ngu xuÈn" nh thÕ.
[Lu©n §«n], 13 th¸ng B¶y 1851
28, Deanstreet, Soho Mi-ken ®· viÕt th tõ G¬-tinh-ghen. T¹i nhµ anh Êy ®· diÔn ra
mét vô lôc so¸t. Ngêi ta ®· kh«ng t×m thÊy g× c¶. Anh Êy kh«ng bÞ
¡ng-ghen th©n mÕn! b¾t. Tõ G¬-tinh-ghen ®· cã 5 vÞ ph¸i viªn hµo hoa phong nh· míi
T«i ®· ho·n göi th hÕt ngµy nµy qua ngµy kh¸c ®Ó chuyÓn hÕt _____________________________________________________________________________________________
1*- Phri-®rÝch ¡ng-ghen bè, cha cña ¡ng-ghen
_____________________________________________________________________________________________
2* C. M¸c vµ Ph.¡ng-ghen. "Lêi kªu gäi cña Ban chÊp hµnh trung ¬ng göi Liªn
1* Xem tËp nµy, tr. 233. ®oµn nh÷ng ngêi céng s¶n. Th¸ng Ba 1850".
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
432 433
m ¸c göi ¨ng-ghen, 13 th¸ng b¶y 1851 m¸c göi ¨ng-ghen, 13 th¸ng b¶y 1851
nh©n vËt Êy. Phi-cl¬ ®· trß chuyÖn rÊt th©n mËt, nãi ®Õn sù cÇn thiÕt
®i BÐc-lin v.v.. TÊt nhiªn, viÖc tÇm n· nh÷ng ngêi Do Th¸i lµm
hoµ gi¶i gi÷a c¸c ®¶ng v.v.. §Õn ®©y th× nh©n vËt A. Guª-g¬ vÜ ®¹i
t¨ng sù tÝch cùc vµ sù quan t©m.
tiÕn ®Õn. Guª-g¬ gäi Vi-lÝch lµ mét "kÎ m¬ méng rçng tuÕch", gäi
§iÒu nùc cêi nhÊt lµ tê b¸o nh¶m nhÝ t¹i Au-xbuèc lµ tê "Allgemeine
S¸p-p¬ lµ mét "kÎ ghª tëm", sau khi ®· mÊy lÇn ®îc nghe ë phè
Zeitung" ®· biÕn v¨n b¶n do chóng ta so¹n th¶o thµnh s¶n phÈm cña
Uyn-®¬-min nh÷ng bµi diÔn v¨n rÊt om xßm cña anh chµng nµy,
c¸c ngµi M¸t-di-ni - Ru-g¬, nã l¹i ®Êm vµo ngùc m×nh than khãc v×
«ng ta ®· chia tay víi hä vµ sÏ kh«ng lui tíi n¬i ®ã n÷a. C¶ Phi-cl¬,
c©u chuyÖn Êy vµ kh«ng biÕt thÓ hiÖn sù mÊt trÝ cña chÝnh m×nh - sù
c¶ Guª-g¬ ®Òu ®· ®¶ kÝch ®Æc biÖt m¹nh mÏ nh©n vËt Kin-ken vÜ
mÊt trÝ b¾t nguån tõ c¸i v¨n b¶n khñng khiÕp Êy - b»ng c¸ch nµo
®¹i mµ giê ®©y t¹i ®©y nh©n vËt nµy ®ãng vai mét tay míi phÊt
kh¸c h¬n lµ la lèi om xßm lªn: Sù ®iªn rå! Sù ®iªn rå! Sù ®iªn rå!
lu«n lu«n ví bë vµ qua ®ã mµ ®· thu hót vÒ phÝa m×nh sù giËn d÷
§¬ng nhiªn, tê "Trier'sche Zeitung" - nghÜa lµ C¸c Grun trµn cña nh÷ng vÜ nh©n kh¸c. Tr¸i l¹i, hä l¹i coi Ru-g¬ nh mét thø ng«i
®Çy vÎ quan träng vµ dùa trªn v¨n b¶n thø nhÊt ®· chøng minh sù sao to¶ s¸ng.
bÊt lùc vÒ vËt chÊt cña ®¶ng, vµ dùa trªn v¨n b¶n thø hai ®· chøng
Phi-cl¬ hái vÒ ®Þa chØ cña t«i, cßn Lu-pu-x¬ vµ LÝp-nÕch th× ®·
minh sù bÊt lùc "tinh thÇn" cña ®¶ng. §¬ng nhiªn, kh«ng thiÕu g×
bá ®i sau khi bÞ ®¸m phi-li-xtanh ®ang híng tíi "sù thèng nhÊt"
nh÷ng c©u nãi theo tinh thÇn "Nh÷ng ngêi b¹n cña ¸nh s¸ng"285 vµ
Êy lõa bÞp.
nh÷ng c©u nãi "v« chÝnh phñ" ®Çy høa hÑn nhÊt. Theo hä nãi, hä
Sau ®ã vµi ngµy Phrai-li-gr¸t ®· göi cho t«i bøc th sau ®©y mµ
muèn lµm tÊt c¶ tõ trªn xuèng! Nhµ níc c¶nh s¸t! Hä thùc sù s½n
anh Êy ®· nhËn ®îc:
sµng rót phÐp th«ng c«ng vµ khai trõ nh÷ng kÎ cã t tëng bÊt ®ång!
"4, Brunswickplace, North Brighton,
Trêi ¬i! Cuèi cïng th× ®iÒu ®ã ®· vît mäi giíi h¹n.
4 th¸ng B¶y 1851
Cßn b©y giê xin nãi vÒ nh÷ng trËn gi«ng tè ë ®©y, mµ th«ng
Phrai-li-gr¸t th©n mÕn!
thêng lµ nh÷ng trËn gi«ng tè trong cèc níc.
Chóng t«i dù tÝnh thµnh lËp mét lo¹i c©u l¹c bé hoÆc mét hiÖp héi cã nhiÖm vô lo¹i
Thø nhÊt. Bè giµ Vi-lÝch ®· t¹o lùc ®Èy tõ tr¹i lÝnh - h×nh nh bá ®Çu ãc nhãm ph¸i vµ kh«ng lo¹i bá ai ra khái hµng ngò cña m×nh, kh«ng lo¹i bá mét
ai thuéc ®¶ng d©n chñ - x· héi c¸ch m¹ng, trõ nh÷ng ngêi muèn ®øng bªn lÒ hoÆc
viÖc ®ãng cöa tr¹i lÝnh nµy lµ viÖc ®· ®îc quyÕt ®Þnh - vµ ®· g©y lén
nh÷ng ngêi nµo mµ v× tÝnh c¸ch cña hä vµ hµnh vi tríc kia cña hä khiÕn cho kh«ng
nghiªm träng víi phÇn lín ®éi vÖ binh cña m×nh.
thÓ cã bÊt kú sù tiÕp xóc nµo víi hä ®îc.
Thø hai. Nh©n vËt Phi-cl¬ vÜ ®¹i ®· cã nh· ý tíi ®©y råi. MÊy Nh÷ng ngêi lµm viÖc nµy gåm cã Phi-cl¬, Guª-g¬, Di-ghen, R«n-ng¬, Ru-g¬, cßn t«i
ngµy tríc khi ®Õn níc Anh, Lu-pu-x¬1* ®· cïng nh©n vËt Êy cã ®¶m nhiÖm viÖc th«ng b¸o cho anh vµ mêi anh - nÕu nh anh quan t©m ®Õn viÖc ®ã, t«i
hy väng lµ nh thÕ - tham gia héi nghÞ ®îc triÖu tËp nh»m môc ®Ých ®ã, vµo ngµy 14
mÆt ë St¬-ra-xbua. LÝp-nÕch tõ l©u ®· cã nh÷ng quan hÖ gÇn gòi
th¸ng B¶y (vµo thø hai, sau mét tuÇn lÔ n÷a) vµo lóc 11 giê s¸ng t¹i c¨n hé cña Phi-cl¬, 26
víi ngêi nµy. Nh vËy, ngµy 5 th¸ng B¶y c¶ hai ngêi ®· ®Õn chç Yorkbuildings, lµ mét phÇn cña Niu-rèt ë ®o¹n cuèi cña BÕc-c¬- Xt¬-rÝt. Chóng t«i ®· göi
giÊy mêi kho¶ng 24 ngêi mµ chóng t«i ®îc biÕt nh lµ nh÷ng nh©n vËt ®¸ng tin cËy vµ
_____________________________________________________________________________________________
vÉn trung thµnh. Vµo lóc nµy chóng t«i kh«ng t×m thÊy nh÷ng ngêi kh¸c.
1* - Vin-hem V«n-ph¬
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
434 435
m ¸c göi ¨ng-ghen, 13 th¸ng b¶y 1851 m¸c göi ¨ng-ghen, 13 th¸ng b¶y 1851
T«i s½n sµng trao ®æi víi anh. NÕu dù ¸n cña chóng t«i thµnh c«ng th× dï sao ch¨ng P.S. Ngµi cã thÓ sö dông nh÷ng dßng nµy vµo bÊt cø viÖc g×. VÒ phÝa m×nh, t«i sÏ
n÷a cuéc trao ®æi cña chóng ta sÏ cã thÓ diÔn ra tøc kh¾c. NÕu anh kh«ng ë l¹i Lu©n th«ng b¸o cho c¸c ®ång chÝ cña t«i biÕt vÒ nh÷ng dßng ch÷ nµy.
§«n th× mong anh dï thÕ nµo còng ®Õn ®ã.
§· ký nh trªn".
Göi lêi chµo anh. B¾t tay anh.
V Ò vÊn ®Ò nµy Lu-pu-x¬ ®· nhËn ®îc th tr¶ lêi nh sau:
A.Ru-g¬ cña anh"
"Lu©n §«n, 11 th¸ng B¶y 1851
Anh cã ý kiÕn g× vÒ viÖc nµy?
Ngµi V«n-ph¬ th©n mÕn!
Phrai-li-gr¸t ®· ph¹m mét sai lÇm lín v× m·i h«m qua, 12 th¸ng
Thùc ra kh¶ n¨ng cña t«i trong viÖc nh×n thÊy tríc l¹i hÕt søc yÕu khiÕn t«i hoµn
B¶y, míi göi ®i th tr¶ lêi, do ®ã Ru-g¬ sÏ kh«ng nhËn ®îc th Êy toµn ch¼ng ng¹i g× lµ sÏ cã thÓ bÞ mÊt ®i sù u ¸i cña ngµi vµ cã thÓ ch¼ng cßn quen biÕt
tríc khi anh Êy rêi Brai-t¬n ®i Lu©n §«n. Nãi chung, Phrai-li- ®îc víi ngµi chØ v× t«i vÉn cã sù tiÕp xóc víi "tªn v« l¹i" Ru-g¬. V¶ l¹i t«i còng kh«ng
biÕt lµ trong lÜnh vùc nµy t«i ®· chÞu sù b¶o trî cña mét chi bé ®¶ng nµo ®ã vµ bÞ ®Æt
gr¸t cã th¸i ®é qu¸ thô ®éng ®èi víi viÖc nµy. Nhng, xÐt cho cïng
díi quyÒn lîi c¶nh s¸t cña nh÷ng vÞ trîng phu cña t¬ng lai. Së dÜ t«i ®Çn ®én, còng
th× mçi ngêi ®Òu cã c¸ch hµnh ®éng cña m×nh. Lu-pu-x¬ - lµ ngêi
nh së dÜ t«i cã ®îc nhËn thøc - trong suèt 20 n¨m ho¹t ®éng chÝnh trÞ - cho r»ng
®· ®îc t«i th«ng b¸o néi dung l¸ th nµy - ®· viÕt th ngay lËp tøc
kh«ng cã mét chÝnh ®¶ng nµo l¹i cã thÓ kh«ng cÇn lµm viÖc víi nh÷ng tªn v« l¹i, lµ nhê
cho Phi-cl¬: t«i ®· quyÕt ®Þnh ch×a tay m×nh ra cho bÊt kú ngêi nµo cã n¨ng lùc muèn cïng ®i víi t«i
trªn con ®êng c¸ch m¹ng, bÊt kÓ ngêi ®ã sÏ chØ ®i nöa con ®êng dÉn ®Õn môc tiªu ®·
"10 th¸ng B¶y 1851
®Þnh, hay lµ ngêi ®ã sÏ cïng ®i víi t«i ®Õn cuèi con ®êng Êy vµ sÏ cßn tiÕn xa h¬n n÷a.
Tha ngµi Phi-cl¬!
Nh÷ng sù hiÒm thï chÝnh trÞ vµ t«n gi¸o trë nªn lçi thêi ngay c¶ khi chóng xuÊt
Ngµy 5 th¸ng nµy t«i cïng víi LÝp-nÕch ®· ®Õn th¨m ngµi. C¨n cø vµo nh÷ng ®iÒu
ph¸t tõ vÞ hoµng ®Õ vµ gi¸o hoµng; nhng chóng hoµn toµn trë nªn nùc cêi khi mµ
mµ ngµi ®· nãi víi chóng t«i khi Êy th× t«i tuyÖt ®èi kh«ng thÓ kÕt luËn r»ng mét ngµy
chóng ®îc tuyªn bè tõ cöa miÖng nh÷ng «ng vua nhá vµ nh÷ng gi¸o hoµng nhá cña
tríc ®ã bøc th sau ®©y ®· ®îc göi cho Phrai-li-gr¸t (tiÕp theo lµ l¸ th kÓ trªn).
mét ®¶ng - nh ngêi ta ®· c«ng khai tuyªn bè - hiÖn ®ang ë trong t×nh tr¹ng lung tung
NÕu ngµy 5 th¸ng nµy t«i cã mét chót hå nghi r»ng ngµi cã quan hÖ víi nh©n vËt A. nh ®¶ng cña c¸c ngµi vµ ®¶ng Êy hiÖn nay, trong chÝnh hµng ngò cña m×nh, ®ang biÕn
Ru-g¬, mét tªn v« l¹i v« liªm sØ ngu xuÈn th×, ®¬ng nhiªn, t«i ®· kh«ng bíc qua nh÷ng ngêi mµ míi ngµy h«m qua hÇu nh cßn ®îc t«n sïng nh thÇn th¸nh, trë
ngìng cöa nhµ ngµi.
thµnh "nh÷ng kÎ v« l¹i"!
Nhng v× ngµi, nh t«i ®· tin ch¾c nh vËy qua l¸ th nªu trªn ®©y, ®i cïng víi
Trªn con ®êng ®êi cña m×nh, t«i gÆp ph¶i "nh÷ng tªn v« l¹i" hÕt søc nhiÒu h¬n lµ
nh©n vËt mµ "v× tÝnh c¸ch cña anh ta vµ hµnh vi tríc kia cña anh ta" (vÝ dô, hµnh ®éng
nh÷ng ngêi trung thùc, vµ t«i bÞ lo¹i ngêi thø nhÊt lêng g¹t Ýt h¬n nhiÒu so víi lo¹i
hÌn nh¸t ch¹y trèn khái BÐc-lin v.v. cña con ngêi nµy) "®· khiÕn cho bÊt kú mét ®¶ng
ngêi thø hai. Do vËy, t«i kh«ng ®Ó mÊt thêi gian vµo viÖc ph©n biÖt nh÷ng thø lo¹i Êy
c¸ch m¹ng ch©n chÝnh nµo còng kh«ng thÓ cã bÊt kú mét sù tiÕp xóc nµo víi con ngêi
vµ t«i chñ yÕu chó ý ®Õn nh÷ng kh¶ n¨ng cña nh÷ng ngêi trë nªn cÇn thiÕt trong
®ã", vµ nh©n vËt ®ã ®· bÞ toµn thÓ ®¶ng céng s¶n ë §øc tÈy chay, - cho nªn b»ng nh÷ng
nh÷ng t×nh huèng hÕt søc kh¸c nhau.
dßng nµy t«i muèn ghi nhËn r»ng víi nh÷ng kÎ quay cuång mét c¸ch hÕt søc t©m t×nh
Sau nh÷ng ®iÒu kÓ trªn, nÕu ngµi cïng víi M¸c vµ LÝp-nÕch - t«i ®Ò nghÞ ngµi nãi l¹i
trong giíi c¸c c¸ nh©n t¬ng tù nh Ru-g¬, t«i kh«ng muèn vµ kh«ng thÓ cã ®iÓm nµo
víi hä vÒ ®iÒu ®ã - mong muèn tham gia "héi nghÞ" kÓ trªn, th× t«i mêi ngµi ®Õn, tuy nhiªn
chung víi hä ®îc.
xin nãi tríc r»ng vÊn ®Ò nãi ®Õn chØ lµ héi nghÞ s¬ bé, vµ nãi chung ®iÒu khã chÞu chñ yÕu
V. V«n-ph¬
nhÊt ®èi víi ngµi, còng nh ®èi víi mét nöa sè ngêi tham dù héi nghÞ, ch¾c ch¾n sÏ lµ ë
3, Broadstreet, Golden Square. hiÖn tîng thiÕu chç ngåi dµnh cho nh÷ng bé phËn Ýt quý b¸u nhÊt cña c¬ thÓ, nhng
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
436 437
m ¸c göi ¨ng-ghen, 13 th¸ng b¶y 1851 m¸c göi ¨ng-ghen, kho¶ng 17 th¸ng b¶y 1851
®iÒu ®ã sÏ gióp ®Èy nhanh cuéc häp.
10 0
Xin göi lêi chµo th©n ¸i.
m ¸c göi ¨ng-ghen
Phi-cl¬ cña ngµi"
ë M an-se-xt ¬
§ iÒu nùc cêi nhÊt trong toµn bé c©u chuyÖn nµy vÉn lµ nh÷ng
cè g¾ng bÊt tËn cña Ru-g¬ vµ phe nhãm cña anh ta muèn b¾t c«ng
chóng ph¶i chÊp nhËn b¶n th©n m×nh b»ng ngµy cµng nhiÒu thñ
[Lu©n §«n, kho¶ng 17 th¸ng B¶y 1851]
®o¹n míi. NÕu t×nh h×nh kh«ng tiÕn triÓn nh ABCDEF, th× nã
28, Deanstreet, Soho
nhÊt ®Þnh sÏ diÔn ra nh FEDCBA. Xin h·y thö tÝnh xem, cßn cã
thÓ cã bao nhiªu ph¬ng ¸n vµ c¸ch s¾p xÕp l¹i thuéc lo¹i ®ã. §· cã
¡ng-ghen th©n mÕn!
khi nµo cã mét bÇy lò nh÷ng con lõa bÊt lùc h¬n thÕ vµ mang nhiÒu
Xin anh hÕt søc lµm ¬n göi ngay ë bu ®iÖn Man-se-xt¬ l¸ th
tham väng ®Õn nùc cêi nh thÕ kh«ng?
kÌm theo ®©y ®Ó chuyÓn cho Sun-xt¬.
KÌm theo ®©y anh sÏ nhËn ®îc l¸ th cña Phrai-li-gr¸t göi cho
C. M¸c cña anh
Ru-g¬ - vµ t«i ®Ò nghÞ göi tr¶ l¹i l¸ th nµy - còng nh l¸ th cña
TiÖn thÓ xin b¸o tin t«i ®· nhËn ®îc 5 pao råi. Sè tiÒn Êy xuÊt
BÐc-m¬-b¾c göi cho t«i, cïng l¸ th cña Mi-ken.
hiÖn nh deux ex machins1*, v× t×nh thÕ thËt lµ ghª tëm, vµ khã cã
Cã mét ngêi tªn lµ "Un-m¬" thî ®ãng giµy ñng, bá trèn khái
thÓ nãi ®îc sÏ tho¸t ra khái t×nh thÕ Êy b»ng c¸ch nµo.
Khuªn trong thêi gian xÈy ra nh÷ng vô lôc so¸t gÇn ®©y. ë chç
Xin anh h·y biªn th th¼ng c ho Cl«-d¬ (6, Upper, Ruppert-
"Síc-t¬-n¬" anh ta ®· ®a cho mét phÇn tö st¬-rau-bin-g¬ l¸ th ®Ó
street, gÇn Princesstreet, Soho), v× nÕu kh«ng nh thÕ th× th»ng chuyÓn cho nh÷ng ngêi th©n cña m×nh. PhÇn tö st¬-rau-bin-g¬
cha ngu ngèc nµy sÏ nghÜ r»ng l¸ th cña h¾n - anh cßn nhí sè tiÒn nµy ®· bÞ b¾t gi÷ lËp tøc cïng víi l¸ th Êy t¹i biªn giíi Hµ Lan.
10 pao chø? - ®· kh«ng ®Õn tay anh. Nh÷ng kÎ bÞ mÊt mÆt qua vô nµy chØ lµ nh÷ng kÎ ®· th¶ anh ta ra.
Trong c¬ së cña Síc-t¬-n¬ c¶nh s¸t ®îc tæ chøc tèt nh thÕ ®Êy.
V©y-®¬-mai-¬ ®· vît biªn giíi råi. Chóng t«i ®ang ®îi anh Êy ë
C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn: "Der Briefwechsel In theo b¶n viÕt tay
®©y.
zwischen F.Engels und K.Marx". Bd. I, Stuttgart, Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc
1913
Nh÷ng kÎ ®¸ng th¬ng h¹i lµ Hai-n¬-txen - Ru-g¬ th× kh¼ng
®Þnh r»ng hä nhËn ®îc c¸c l¸ th tuång nh tõ níc §øc - víi ®ñ
®iÒu ®¬m ®Æt nh¶m nhÝ vÒ c¸c sù kiÖn ë Khuªn. TÝnh chÊt dèi tr¸
_____________________________________________________________________________________________
1* - nghÜa ®en: "«ng thÇn chui ra tõ cç m¸y" (trong nhµ h¸t thêi cæ ®¹i, c¸c diÔn viªn cña néi dung cho ta thÊy r»ng b¶n th©n hä lµ nh÷ng th«ng tÝn viªn
®ãng vai c¸c vÞ thÇn xuÊt hiÖn trªn s©n khÊu nhê nh÷ng thiÕt bÞ ®Æc biÖt); nghÜa bãng:
cña chÝnh m×nh.
nh©n vËt hoÆc t×nh huèng xuÊt hiÖn bÊt thÇn cøu v·n ®îc t×nh thÕ.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
438 439
¨ng-ghen göi m¸c, 17 th¸ng b¶y 1851 ¨ng-ghen göi m¸c, 17 th¸ng b¶y 1851
bùc v× tríc ®Çu th¸ng tíi t«i kh«ng cã thªm mét x¨ng-tim nµo.
T «i chê th cña anh.
NÕu anh kh«ng thÓ chê ®Õn lóc ®ã th× nªn ch¨ng cã thÓ thu xÕp sao
C.M. cña anh cho VÐc-th¬ kiÕm ®îc mét chót Ýt cho anh tõ nay tíi lóc ®ã? §Õn
ngµy 1 th¸ng T¸m t«i cã thÓ cung cÊp 5 pao vµ ®Õn ngµy 1 th¸ng
P.S. Trong ®Çu t«i võa míi n¶y ra ý nghÜ r»ng sÏ tèt h¬n nÕu ChÝn sÏ cung cÊp thªm 5 pao, vµ sè tiÒn Êy lµ hoµn toµn ch¾c ch¾n.
®Ých th©n anh göi l¸ th cho BÐc-m¬-b¾c; anh h·y ghi trªn phong
ë ®©y l¹i võa chØnh ®èn ®îc viÖc ®Æt mua b¸o, vµ sau cïng th×
b×: Göi Lu-i Sun-xt¬, 2, S.childergasse, Kö ln. Bªn trong ®ã anh bá
t«i ®· thÊy tê "K ö lnische Zeitung" ®¨ng tµi liÖu cò cña chóng ta1*.
vµo l¸ th d¸n kÝn göi BÐc-m¬-b¾c. DÜ nhiªn, anh h·y d¸n phong b×
Tuy nhiªn, trong mét b¶n tin göi tõ §re-x®en, "B¸o Au-xbuèc"2* -
sao cho kh«ng nh×n thÊy ®Þa chØ ë phÝa trong, vµ anh h·y lµm cho l¸
r â rµng lµ t¸c gi¶ b¶n tin nµy lµ ngêi ®îc th«ng tin kh¸ ®Çy ®ñ -
th mang d¸ng vÎ nh th¬ng m¹i.
cho biÕt r»ng rèt cuéc th× nhê nh÷ng cuéc hái cung th©m hiÓm
ngêi ta ®· ®¸nh gôc ®îc Nèt-i-ung, lµ kÎ ®· ®a ra nh÷ng lêi thó
C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn: "Der Briefwechsel In theo b¶n viÕt tay
nhËn cÆn kÏ nhÊt286. Dï sao t«i còng thÊy rÊt cã thÓ lµ nh÷ng tay
zwischen F.Engels und K.Marx". Bd. I, Stuttgart, Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc
®iÒu tra viªn kh«n ngoan ®· dån con ngêi Êy vµo chç bÝ vµ lµm cho
1913
anh ta r¬i vµo nh÷ng ®iÒu m©u thuÉn phi lý nhÊt. Nh thÓ lµ ®· cã
mét quan chøc Phæ ®Õn ®ã ®Ó v¾t thªm n÷a ë anh ta. Hoµng ®Õ
Han-n«-v¬3* tuång nh ®· khíc tõ viÖc khëi sù nh÷ng cuéc truy
1 01 tÇm ë xø m×nh, Ýt ra th× còng lµ díi h×nh thøc th« lç nh ®· x¶y ra
ë Phæ, ë H¨m-buèc v.v.. Bøc th cña Mi-ken tùa hå nh x¸c nhËn
¨ ng-ghen göi m¸c
®iÒu ®ã. Nh anh ®· biÕt, M¸c-ten-x¬ ®· bÞ b¾t ë H¨m-buèc. Tuy
ë L u©n §«n
nhiªn, sù ngu dèt cña bän Phæ kh«ng thÊy ë ®©u l¹i lé râ nh trong
cuéc lôc so¸t nhµ ë cña "C¸c-l¬ ë vïng s«ng Ranh" lµ ngêi còng ®·
bÞ t×nh nghi lµ thuéc Liªn ®oµn céng s¶n vµ ë ngêi nµy chØ t×m
Man-se-xt¬, 17 th¸ng B¶y 1851
thÊy c¸c bøc th cña Ra-v«!
Tµi liÖu v¨n b¶n cò chØ cã thÓ g©y h¹i cho nh÷ng ngêi bÞ b¾t ë
M¸c th©n mÕn!
_____________________________________________________________________________________________
H«m nay sÏ viÕt th cho Cl«-d¬ - rÊt hay lµ anh ®· göi kÌm theo
1* C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen. "Lêi kªu gäi cña Ban chÊp hµnh trung ¬ng göi Liªn
®Þa chØ cña anh Êy trong phong th, v× t«i kh«ng cã ®Þa chØ ®ã. T«i ®oµn nh÷ng ngêi céng s¶n. Th¸ng Ba 1850".
2*- "Allgemeine Zeitung"
s½n sµng tin r»ng anh ®ang rÊt eo hÑp, vµ ®iÒu ®ã cµng lµm t«i buån
3* - Ðc-n¬-xt¬ Au-gu-xt¬
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
440 441
¨ng-ghen göi m¸c, 17 th¸ng b¶y 1851 ¨ng-ghen göi m¸c, 17 th¸ng b¶y 1851
mét ®o¹n nãi vÒ "nh÷ng hµnh ®éng qu¸ khÝch"287; cßn tÊt c¶ nh÷ng §¸ng tiÕc lµ ë ®©y chóng t«i kh«ng cã ®îc tê "Kreuz - Zeitung". T«i
®îc thÊy nh÷ng ®o¹n trÝch kh¸c nhau tõ b¸o nµy. ThËm chÝ kh«ng
®o¹n kh¸c ®Òu nh»m chèng l¹i nh÷ng ngêi d©n chñ vµ sÏ chØ lµm
thÓ h×nh dung næi xem giê ®©y tê b¸o nh¶m nhÝ nµy ®ang dïng giäng
cho t×nh c¶nh cña hä bÞ xÊu ®i trong trêng hîp hä bÞ xÐt xö tríc
®iÖu tr©ng tr¸o - tÇm thêng vµ ngu ngèc - kh¾m thèi kiÓu Phæ nh
mét tßa ¸n båi thÈm nöa d©n chñ; nhng râ rµng lµ hä bÞ xÐt xö t¹i
thÕ nµo ®Ó ®¶ kÝch "nh÷ng c©y ®¹i thô" lËp ph¸p lÞch l·m, giÇu cã vµ
tßa ¸n båi thÈm tèi cao ®Æc biÖt hoÆc t¹i tßa ¸n båi thÈm liªn bang
kh¶ kÝnh. NÕu c¸c ngµi nh BÕch-c¬- r¸t vµ ®ång bän cã chót Ýt lßng
nÕu nãi chung hä sÏ bÞ ®em ra xÐt xö t¹i mét tßa ¸n nh vËy.
tù träng vµ kh¶ n¨ng ph¶n kh¸ng th× lÏ ra hä ®· ph¶i lùa chän chÊp
Nhng c¶ nh÷ng thø ®ã còng ®· cã trong tµi liÖu cña BuyÕc-ghÐc-
x¬ ®· bÞ chép ®îc ngay tõ ®Çu 288 mµ phÇn lín ®· bÞ so¹n l¹i råi. nhËn nh÷ng sù l¨ng m¹ vµ chöi bíi cña mét "PÌre Duchesne" nµo ®ã
chÊt ph¸c kiÓu vïng Ranh vµ tÊt c¶ sù khñng bè ®á, h¬n lµ chÊp
MÆt kh¸c, chóng ta cã mét ®iÓm hÕt søc cã lîi lµ v¨n b¶n nµy ®·
nhËn kiÓu ®èi xö hµng ngµy giê ®©y cña bän gioong-ke vµ cña tê b¸o
®îc c«ng bè vµ ®· xuÊt hiÖn trªn tÊt c¶ c¸c b¸o. §èi víi nh÷ng tæ
"Kreuz - Zeitung" ®èi víi hä.
nhãm riªng lÎ, ho¹t ®éng lÆng lÏ khi bíc vµo con ®êng chñ nghÜa
céng s¶n - vÒ c¸c tæ nhãm nµy chóng ta kh«ng biÕt ®iÒu g× c¶, Råi con lõa Êy tha tiÕp:
nhng c¨n cø vµo kinh nghiÖm qu¸ khø mµ xÐt th× c¸c tæ nhãm Êy
§Êy, ngµi cè vÊn h¬ng x· Ph«n Vª-den.
cã ë tÊt c¶ c¸c miÒn níc §øc - th× v¨n b¶n Êy sÏ lµ chç dùa tuyÖt
Vµ nÕu t«i kh«ng ph¶i lµ mét con lõa,
vêi; bëi v× ngay c¶ xÐt theo bµi b¸o ®¨ng trªn tê "B¸o Au-xbuèc"
còng thÊy râ lµ tµi liÖu Êy ®· g©y cho nã mét Ên tîng hoµn toµn th× t«i ®· muèn trë thµnh ngµi cè vÊn Ph«n Vª-den.
kh¸c h¬n lµ nh÷ng ph¸t hiÖn ban ®Çu. Qua sù tr×nh bµy cña b¸o B©y giê tê "Kreuz - Zeitung" dïng nh÷ng c©u th¬ s¾c s¶o Êy ®Ó
nµy vÒ néi dung th× thÊy r»ng nã hiÓu qu¸ râ "sù ®iªn rå" Êy - v¶ tho¸ m¹ lÇn lît tÊt c¶ c¸c vÜ nh©n lËp hiÕn, cßn nh÷ng anh chµng Êy
l¹i, lµm sao l¹i cã thÓ kh«ng hiÓu ®îc nã. th× cø b×nh th¶n chÞu ®ùng ®iÒu ®ã. Nhng nh÷ng con chã Êy thËt
Ngoµi ra, thÕ lùc ph¶n ®éng phong kiÕn ®· hµnh ®éng lÊn tíi mét ®¸ng ®êi - nh÷ng bµi viÕt u tó cña tê "Neue Rheinische Zeitung" ®·
sù ®iªn cuång hÕt søc mï qu¸ng, ®Õn møc lµ tÊt c¶ sù b¸o ®éng gi¶ bÞ chóng tr©ng tr¸o gäi lµ mét "sù chöi bíi bØ æi"; cø mÆc cho chóng
®ã kh«ng g©y ®îc mét chót Ên tîng nµo ®èi víi giai cÊp t s¶n. qua kinh nghiÖm cña b¶n th©n mµ c¶m nhËn sù kh¸c biÖt trong c¸ch
ThËt thó vÞ khi thÊy r»ng giê ®©y hµng ngµy tê "Kölnische Zeitung" ®èi xö. Bän chóng sÏ cßn nhí l¹i, víi niÒm nhí th¬ng, nh÷ng sù
sÏ thuyÕt gi¶ng r»ng "cÇn ph¶i ®i xuyªn qua biÓn ®á", vµ nã thõa giÔu cît v« cïng tinh vi cña tê "Neue Rheinische Zeitung".
nhËn tÊt c¶ mäi sai lÇm cña ph¸i lËp hiÕn n¨m 1848. Vµ qu¶ thËt,
C©u chuyÖn x¶y ra víi Vi-lÝch1* lµ sù an ñi trong nh÷ng gi©y phót
nÕu ngêi ®îc cö lµm chñ tÞch cña C«-blen-tx¬ lµ Clai-xt¬ - RÐt-xèp
buån rÇu. VËy lµ, "con ngêi næi tiÕng nhÊt" ®· ®¹t ®Õn tét ®Ønh sù
vµ nÕu tê b¸o v« liªm sØ "Kreuz - Zeitung" ngµy cµng trë nªn tr¬ trÏn
næi tiÕng cña m×nh vµ cã thÓ - víi t c¸ch lµ ®Êng cøu thÕ kh«ng
h¬n trong nh÷ng sù ®ïa cît vµ trong nh÷ng bµi th¬ nh¹t nhÏo th×
_____________________________________________________________________________________________
ph¸i ®èi lËp lËp hiÕn cã häc thøc vµ ®êng bÖ cßn biÕt lµm g× n÷a!
1* Xem tËp nµy, tr. 408
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
442 443
¨ng-ghen göi m¸c, 17 th¸ng b¶y 1851 ¨ng-ghen göi m¸c, kho¶ng 20 th¸ng b¶y 1851
n gêi La M·" - chØ cßn tån t¹i trong ®Çu Ru-g¬ mµ th«i289.
®îc thõa nhËn cña loµi ngêi - thÊt väng bëi th¸i ®é v« ¬n cña
toµn thÕ giíi, t×m kiÕm niÒm an ñi qua cèc bia vµ tinh thÇn cña Mong anh h·y quan t©m ®Õn viÖc lµm sao ®Ó VÐc-th¬ ®Õn ®îc
S¸p-p¬. T«i cã thÓ h×nh dung ®îc sù buån bùc cña «ng ta, bëi v× ®©y, vµ mong anh h·y mau biªn th cho t«i.
giê ®©y qu©n ®éi cña ngµy mai ®· bÞ thñ tiªu råi, c¸i "h¹t nh©n" mµ
Ph.¡. cña anh
toµn ch©u ¢u ®· ph¶i tËp hîp chung quanh nã, nay ®· bÞ thñ tiªu
råi. Con ngêi cao c¶ Êy b©y giê t×m ®©u ra "nh÷ng con ngêi cã
C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn: "Der Briefwechsel In theo b¶n viÕt tay
tÝnh nguyªn t¾c" míi n÷a.
zwischen F.Engels und K.Marx". Bd. I, Stuttgart, Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc
C©u chuyÖn x¶y ra víi Phi-cl¬1*, t«i kh«ng hoµn toµn hiÓu râ, t¹i
1913
sao Lu-pu-x¬2* ®· ch¹y ngay ®Õn chç Phi-cl¬, chø kh«ng giao cho
LÝp-nÕch tríc hÕt th¨m dß nÒn mãng, - bëi v× nh©n vËt LÝp-nÕch chØ
cã thÓ tù lµm mÊt thanh danh cña b¶n th©n m×nh? §iÒu ®ã cã vÎ nh
lµ ngêi ta ®· cã ý muèn cã ®îc Phi-cl¬. Vµ sau ®ã, do Lu-pu-x¬
10 2
còng cã mÆt ë ®ã, bøc th cña anh Êy ®· tá ra qu¸ th« lç. Mét trong
hai ®iÒu: hoÆc lµ nãi chung kh«ng ®¸ng ph¶i vÊt v¶ v× Phi-cl¬, hoÆc ¨ ng-ghen göi m¸c
lµ chØ cÇn ®¬n gi¶n ®o¹n tuyÖt víi anh ta lµ ®ñ - sau khi trong lóc
ë L u©n §«n
diÔn ra cuéc trao ®æi, Ru-g¬ ®· ®îc Phi-cl¬ vµ Guª-g¬ miªu t¶ nh
mét ng«i sao s¸ng chãi - mµ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i ®i ®Õn chç ®o¹n
tuyÖt hoµn toµn vµ th« lç nh thÕ. Râ rµng ®©y lµ sù hÌn h¹ cña [Man-se-xt¬, kho¶ng 20 th¸ng B¶y 1851]
Phi-cl¬. Nhng ph¶i ch¨ng kh«ng cÇn tr«ng ®îi tríc mét ®iÒu g×
®ã t¬ng tù sÏ x¶y ra tõ phÝa anh chµng phi-li-xtanh miÒn Nam
M¸c th©n mÕn!
§øc, hay sao? Nªn biÕt r»ng anh ta còng kh«ng giÊu giÕm r»ng anh
T«i tr¶ l¹i c¸c v¨n b¶n. T«i hµi lßng víi l¸ th cña Mi-ken. ChÝ Ýt
ta kÝnh träng Ru-g¬. ThËt vËy, th¸i ®é quÊy nhiÔu dai d¼ng cña
th× ®©y còng lµ anh chµng cã hiÓu biÕt; ch¾c ch¾n anh Êy sÏ trë
Ru-g¬ kh«ng cã giíi h¹n. Nhng chÝnh lµ nh÷ng biÕn tíng m·i
thµnh mét ngêi hoµn toµn lµm ®îc viÖc nÕu ®îc ë níc ngoµi
m·i míi Êy lµ b»ng chøng ®Çy ®ñ cho thÊy r»ng kh«ng mét biÕn
tíng nµo trong sè Êy thËm chÝ cã ®îc mét thµnh c«ng tèi thiÓu vµ mét thêi gian. Nh÷ng lo ng¹i cña anh Êy hoµn toµn cã lý - lo ng¹i
c¸i "uû ban §øc" mµ M¸t-di-ni göi cho nã "nh÷ng th«ng ®iÖp göi r»ng v¨n b¶n 1* hiÖn ®· ®îc c«ng bè cña chóng ta sÏ g©y mét Ên
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
1* Xem tËp nµy, tr. 408-412 1* C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen. "Lêi kªu gäi cña Ban chÊp hµnh trung ¬ng göi Liªn
2* - Vin-hem V«n-ph¬ ®oµn nh÷ng ngêi céng s¶n. Th¸ng Ba 1950"
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
424 425
¨ng-ghen göi m¸c, 30 th¸ng b¶y 1851 ¨ng-ghen göi m¸c, 30 th¸ng b¶y 1851
Khuªn hoÆc tõ G¬-tinh-ghen ®Õn H¨m-buèc ®îc. Khã mµ nãi ®îc
tîng kh«ng tèt ®èi víi nh÷ng ngêi d©n chñ - bëi v× vÊn ®Ò nãi vÒ
r»ng liÖu chóng ta ®Õn khi nµo ®ã sÏ t×m ®îc nh÷ng chØ dÉn nµo ®ã
quª h¬ng cña anh Êy. Ph¸i d©n chñ ®éc ®¸o trung n«ng miÒn H¹
vÒ vÊn ®Ò nµy qua c¸c tµi liÖu hoÆc c¸c biªn b¶n cña tßa ¸n. NÕu con
D¾c-den Êy, mµ míi ®©y tê "K ölnische Zeitung" cßn bî ®ì nã qua
ngêi nµy lµ tªn ph¶n béi th× kh«ng ®îc quªn ®iÒu ®ã, vµ hÔ cã dÞp
viÖc ®Ò nghÞ ®îc liªn minh víi nã, chØ xøng ®¸ng víi ®iÒu ®ã vµ nã
thuËn tiÖn lµ h¾n ph¶i bÞ trõng trÞ ®Ó lµm g¬ng.
®øng thÊp h¬n nhiÒu so víi ph¸i d©n chñ tiÓu thÞ d©n ë nh÷ng
thµnh phè t¬ng ®èi lín, v× ph¸i d©n chñ tiÓu thÞ d©n Êy l·nh ®¹o T«i hy väng lµ §a-ni-en-x¬ s¾p ®îc th¶ ra. V× ®©y lµ nh©n vËt
chÝnh kh¸ch duy nhÊt ë Khuªn. Ch¾c ch¾n anh Êy sÏ biÕt tiÕn hµnh
ph¸i d©n chñ H¹ D¾c-den kia. Mµ ph¸i d©n chñ tiÓu t s¶n tiªu
c«ng viÖc mét c¸ch thÝch ®¸ng, bÊt chÊp bÞ c¶nh s¸t theo dâi.
biÓu Êy, mÆc dï râ rµng lµ cã bÞ xóc ph¹m m¹nh bëi v¨n b¶n cña
chóng ta, song b¶n th©n nã còng qu¸ bÞ tæn th¬ng vµ bÞ ®Ì nÐn, T«i trë l¹i vÊn ®Ò t¸c ®éng cña v¨n b¶n cña chóng ta ®èi víi
cho nªn nã l¹i cµng s½n sµng cïng giai cÊp ®¹i t s¶n thõa nhËn sù nh÷ng ngêi d©n chñ. M[i-ken] cÇn nhí r»ng chóng ta kh«ng
cÇn thiÕt ph¶i "b¨ng qua biÓn ®á". §¸m c«ng chóng nµy cµng ngµy ngõng truy tÇm mét c¸ch cã hÖ thèng nh÷ng ngµi Êy, tÊn c«ng hä
sÏ cµng cam chÞu sù cÇn thiÕt cña nÒn thèng trÞ mang tÝnh chÊt trong mäi v¨n b¶n tµi liÖu mµ Ýt nhiÒu còng ®Òu lµ nh÷ng tuyªn
trÊn ¸p ng¾n h¹n cña giai cÊp v« s¶n, tù nhñ m×nh r»ng sù thèng ng«n cña ®¶ng. T¹i sao bçng dng l¹i cã sù Çm Ü nh thÕ chung
trÞ Êy kh«ng thÓ kÐo dµi ®îc, bëi v× néi dung tÝch cùc cña v¨n b¶n quanh mét c¬ng lÜnh chØ tæng kÕt - díi mét h×nh thøc rÊt «n tån,
nµy phi lý ®Õn nçi kh«ng thÓ nãi ®Õn sù thèng trÞ thêng xuyªn cña vµ chñ yÕu lµ nã hoµn toµn kh«ng ®ông ch¹m ®Õn c¸c c¸ nh©n -
nh÷ng con ngêi Êy vµ ®Õn viÖc thùc hiÖn døt ®iÓm nh÷ng nguyªn nh÷ng g× mµ tõ l©u ®· ®îc Ên hµnh? Cã thÓ, nh÷ng m«n ®Ö cña
t¾c nh thÕ! Ngîc l¹i, tÇng líp ®¹i n«ng vµ trung n«ng ë Ha-n«-v¬ chóng ta trªn lôc ®Þa ®· tõ bá chóng ta råi ch¨ng, cã thÓ hä ®· cã
kh«ng cã g× kh¸c ngoµi kho¶nh ruéng cña m×nh, cßn nhµ cöa, vên nh÷ng quan hÖ chÆt chÏ h¬n víi nh÷ng ngêi d©n chñ, chÆt chÏ h¬n
tîc vµ kho cña hä th× chÞu mäi sù nguy hiÓm v× sù ph¸ s¶n cã thÓ møc ®é ®îc phÐp, xÐt vÒ ph¬ng diÖn chÝnh s¸ch cña ®¶ng vµ danh
x¶y ra cña tÊt c¶ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm, ngoµi ra tõ thêi Ð c-n¬-xt¬ - dù cña ®¶ng, ch¨ng? NÕu nh÷ng lêi ba hoa om xßm vÒ c¸ch m¹ng
cña nh÷ng ngêi d©n chñ së dÜ cã chÝnh lµ do t×nh tr¹ng thiÕu
Au-gu-xt¬ hä ®· ®îc nÕm tÊt c¶ vÞ ngät ngµo cña sù ph¶n kh¸ng
1*
nh÷ng bÊt ®ång nghiªm träng th× thö hái, ai lµ ngêi cã lçi vÒ t×nh
hîp ph¸p, - tÇng líp sturdy yeoman Êy ë §øc sÏ ba lÇn suy tÝnh
tr¹ng thiÕu nh÷ng bÊt ®ång Êy? Dï sao còng kh«ng ph¶i lµ chóng ta
tríc khi quyÕt ®Þnh bíc ch©n vµo biÓn ®á.
cã lçi, mµ ®óng h¬n c¶ lµ nh÷ng ngêi céng s¶n §øc ë ngay trong
Cø xÐt theo l¸ th cña B[Ðc-m¬-b¾c] th× Hau-p¬-t¬ lµ tªn ph¶n
níc §øc. H×nh nh tÊt c¶ thùc chÊt vÊn ®Ò chÝnh lµ ë chç ®ã. BÊt
béi; t«i kh«ng thÓ tin ®iÒu ®ã ®îc. Dï sao còng cÇn ®iÒu tra c©u
kú mét ngêi d©n chñ nµo cã hiÓu biÕt ®«i chót còng ®Òu ph¶i biÕt
chuyÖn nµy. Tuy nhiªn, cã ®iÒu kh¶ nghi lµ, theo chç t«i ®îc biÕt,
tríc xem ngêi ®ã cã thÓ chê ®îi ®iÒu g× ë ®¶ng chóng ta; v¨n b¶n
H[au-p¬-t¬] vÉn cßn ®îc tù do. Kh«ng thÓ nghÜ ®Õn chuyÖn ®i tõ
nµy ®· kh«ng thÓ ®em ®Õn cho anh ta mét ®iÒu g× ®Æc biÖt míi. NÕu
_____________________________________________________________________________________________
hä t¹m thêi liªn kÕt víi nh÷ng ngêi céng s¶n th× hä ®· ®îc th«ng
1* - n«ng d©n cøng cái
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
426 427
¨ng-ghen göi m¸c, 30 th¸ng b¶y 1851 ¨ng-ghen göi m¸c, 30 th¸ng b¶y 1851
b¸o ®Çy ®ñ vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ thêi h¹n cña sù liªn kÕt ®ã. ChØ cã giÊy tê sæ s¸ch. Th¬ng m¹i lµ trêng häc thùc tÕ duy nhÊt cho
nh÷ng trung n«ng ë Han-n«-v¬ vµ nh÷ng luËt s míi cã thÓ bçng nh÷ng nh©n viªn v¨n phßng th¹o viÖc. Nh÷ng luËt s cña chóng ta
nhiªn tin r»ng tõ n¨m 1850 nh÷ng ngêi céng s¶n ®· tõ bá c¸c v.v. ®Òu kh«ng thÝch hîp cho c«ng viÖc Êy. §iÒu chóng ta cÇn chÝnh
nguyªn t¾c vµ chÝnh s¸ch cña tê "Neue Rheinische Zeitung". Ch¾c lµ lµ nh÷ng nh©n viªn v¨n phßng ®Ó tr«ng nom sæ s¸ch vµ lµm b¸o c¸o,
Van-®Õch vµ Gia-c«-bi còng kh«ng tµi nµo tëng tîng ra ®îc ®iÒu nh÷ng ngêi cã häc thøc ®Çy tµi n¨ng ®Ó so¹n th¶o c¸c c«ng v¨n, th
g× nh thÕ. DÉu sao th× nh÷ng tµi liÖu ®îc c«ng bè Êy còng sÏ
tÝn, v¨n b¶n. Víi 6 nh©n viªn v¨n phßng t«i d¸m ®¶m nhËn c«ng viÖc
kh«ng t¹o nªn nh÷ng thay ®æi nµo l©u dµi c¶ trong "b¶n chÊt cña sù
tæ chøc bÊt kú lÜnh vùc qu¶n lý nµo mét c¸ch ®¬n gi¶n h¬n, thµnh
vËt" c¶ trong "kh¸i niÖm vÒ quan hÖ", nÕu nh nãi theo c¸ch nãi cña
thùc h¬n vµ thiÕt thùc mét ngh×n lÇn h¬n lµ víi 60 quan chøc cao cÊp
StiÕc-n¬ 290. Lèi ba hoa d©n chñ vµ sù cæ ®éng bÝ mËt l¹i s¾p në ré,
vµ c¸c quan chøc qu¶n trÞ nhµ níc. Nh÷ng quan chøc qu¶n trÞ nhµ
råi nh÷ng ngêi d©n chñ sÏ tay n¾m tay cïng víi nh÷ng ngêi céng
níc thËm chÝ kh«ng biÕt viÕt cho râ rµng vµ hä lµm cho sæ s¸ch lén
s¶n. Nhng tõ l©u chóng ta ®· biÕt râ lµ ngay sang ngµy h«m sau
xén ®Õn nçi ma quû còng kh«ng hiÓu næi nh÷ng sæ s¸ch Êy ghi chÐp
cña cuéc c¸ch m¹ng nh÷ng ngµi nµy sÏ g©y cho chóng ta nh÷ng
g×. V× t×nh h×nh cµng ngµy cµng buéc chóng ta ph¶i s½n sµng øng phã
®iÒu bØ æi nh thÕ nµo, vµ ngêi ta kh«ng thÓ dïng bÊt kú thñ ®o¹n
víi kh¶ n¨ng cã thÓ x¶y ra ®ã, cho nªn c«ng viÖc nµy kh«ng ph¶i
ngo¹i giao nµo ®Ó ng¨n ngõa ®iÒu ®ã ®îc.
kh«ng cã ý nghÜa. Ngoµi ra, nh÷ng nh©n viªn v¨n phßng Êy ®· quen
Nhng ®iÒu lµm cho t«i rÊt vui mõng - nh t«i ®· thÊy tríc - lµ
víi c«ng viÖc cã tÝnh chÊt m¸y mãc tÜnh t¹i, hä Ýt ®áng ®¶nh, dÔ dµng
ë mäi n¬i, trªn c¬ së b¶n "Tuyªn ng«n"1* ®ang xuÊt hiÖn nh÷ng
lµm cho hä bá thãi ngåi rçi h¬i, vµ trong trêng hîp, kh«ng dïng
nhãm céng s¶n kh«ng lín. §©y chÝnh lµ ®iÒu mµ chóng ta kh«ng cã
®îc th× dÔ dµng lo¹i th¶i h¬n.
®îc víi sù yÕu kÐm cña bé tæng tham mu ®· tõng tån t¹i tríc
Bøc th göi ®i Khuªn ®· ®îc chuyÓn ®i råi - l¸ th Êy ®îc t¹o
®©y. Khi nh÷ng ®iÒu kiÖn cho c¸i ®ã sÏ chÝn muåi th× nh÷ng ngêi
cho mét d¸ng vÎ thÝch hîp. NÕu l¸ th Êy sÏ kh«ng ®îc chuyÓn ®i,
lÝnh tù b¶n th©n hä sÏ xuÊt hiÖn, nhng sÏ lµ ®iÒu rÊt vui mõng
th× t«i kh«ng biÕt ph¶i lµm sao ®©y. Nãi chung, ®Þa chØ cña Sun-tx¬
nÕu triÓn väng cã ®îc mét bé tæng tham mu kh«ng gåm nh÷ng
kh«ng thuËn lîi l¾m - nguyªn lµ ngêi cïng xuÊt b¶n!
phÇn tö st¬-rau-bin-g¬ vµ t¹o ®îc kh¶ n¨ng cã ®îc sù lùa chän
tù do h¬n b©y giê, lµ lóc mµ trong ®ã chØ cã 25 ngêi cã ®«i chót häc
vÊn. ThËt lµ tèt nÕu khuyÕn nghÞ tiÕn hµnh ë mäi n¬i c«ng t¸c C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn: "Der Briefwechsel In theo b¶n viÕt tay
tuyªn truyÒn trong giíi nh©n viªn v¨n phßng. Trong trêng hîp cÇn zwischen F.Engels und K.Marx". Bd. I, Stuttgart, Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc
1913
ph¶i tæ chøc c«ng viÖc qu¶n lý th× kh«ng thÓ thiÕu nh÷ng ngêi lo¹i
Êy ®îc. Hä ®· quen víi lo¹i c«ng viÖc tÜnh t¹i vµ th«ng th¹o c«ng viÖc
_____________________________________________________________________________________________
1* C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. "Tuyªn ng«n cña §¶ng céng s¶n".
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
428 429
¨ng-ghen göi m¸c, 30 th¸ng b¶y 1851 ¨ng-ghen göi m¸c, 30 th¸ng b¶y 1851
tuyÕn xe löa chØ ph¶i tr¶ 5 si-linh vµ theo tuyÕn xe löa kh¸c th× ph¶i
1 03
tr¶ 4 si-linh 6 pen-ni. Vµo thø b¶y sau ë chç chóng t«i ngêi ta còng
¨ ng-ghen göi m¸c
dù ®Þnh gi¶m gi¸ vÐ xe löa. NÕu gi¸ vÐ sÏ ®îc gi¶m xuèng thÊp nh
ë L u©n §«n
vËy th× Ýt ra cø hai tuÇn mét lÇn t«i sÏ ®Õn Lu©n §«n.
NÕu trong s¸u tuÇn s¾p tíi ®©y kh«ng cã g× ®Æc biÖt x¶y ra th×
n¨m nay s¶n lîng vô thu ho¹ch b«ng sÏ lµ 3 000 000 kÝp hoÆc tõ
[Man-se-xt¬], 30 th¸ng B¶y 1851
1200 ®Õn 1350 triÖu pao. Cha bao giê cã ®îc mét vô thu ho¹ch nh
vËy. Ngoµi ra l¹i cßn cã nh÷ng triÖu chøng vÒ t×nh tr¹ng c«ng viÖc
M¸c th©n mÕn!
kinh doanh bÞ gi¶m bít: xø §«ng Ên ®· bÞ trµn ngËp hµng hãa vµ
§iÒu lµm t«i ng¹c nhiªn lµ trong suèt hai tuÇn lÔ t«i kh«ng nhËn
®ang la lèi ®ßi ngõng nhËp khÈu c¸c lo¹i v¶i dÖt b»ng sîi b«ng; thÞ
®îc g× tõ chç anh.
trêng v¶i sîi ë ®©y vÉn cßn ë trong t×nh tr¹ng chao ®¶o v× sù lªn
Nh÷ng gi¶ thuyÕt cña chóng ta trong sè cuèi cïng cña tê "B×nh xuèng cña gi¸ b«ng. NÕu sù ph¸ s¶n trªn thÞ trêng trïng víi s¶n
luËn" - cho r»ng ngµnh ch¹y tµu ®¹i d¬ng ®ang ®îc hÕt søc më lîng thu ho¹ch to lín nh vËy th× t×nh thÕ sÏ thËt vui vÎ. Ngay tõ
réng - ®· tá ra ®óng291. Ngoµi mét sè tuyÕn nhá riªng lÎ, giê ®©y ®· b©y giê chØ cÇn nghÜ ®Õn ®iÒu ®ã lµ nh©n vËt Pª-t¬ Ðc-men ®· sî
cã hai tuyÕn lín míi rÊt quan träng: 1) nh÷ng chiÕc tÇu ch¹y b»ng hÕt hån, mµ con nh¸i mµu xanh nµy l¹i lµ chiÕc phong vò biÓu kh¸
ch©n vÞt ®i tõ Li-víc-pun ®Õn Phi-la-®en-phi-a: cø hai tuÇn l¹i cã tèt.
bèn chiÕc tÇu xuÊt ph¸t; 2) c¸c tÇu ch¹y theo tuyÕn gi÷a Li-víc-pun,
§Êy, lÇn nµy th× anh ®îc nghe khóc tËp thµnh c«ng nghiÖp ®Êy
Ri-«-®¬-Gia-nª-r« vµ Van-pa-rai-x« v.v.: cø b¶y tuÇn l¹i cã bèn tÇu
nhÐ.
xuÊt ph¸t. Sau 1- 2 th¸ng n÷a nèi tiÕp vµo ®ã sÏ cã hai tuyÕn thêng
Ph. ¡. cña anh
xuyªn ®i Ca-li-phoãc-li-a víi ®o¹n chuyÓn t¶i trªn bé: Niu Oãc,
X¨ng-Hoan, tõ ®ã cã thÓ ®i tµu thuû ®Õn hå Ni-ca-ra-goa, ®i ®êng
bé ®Õn Lª-«ng, tõ ®ã ®i th¼ng ®Õn Xan-phran-xi-xc«. Nh÷ng tuyÕn C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn: "Der Briefwechsel In theo b¶n viÕt tay
zwischen F.Engels und K.Marx". Bd. I, Stuttgart, Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc
Êy sÏ gi¶m bít sè thêi gian ®i ®êng ®Õn Ca-li-phoãc-li-a, Ýt nhÊt
1913
còng bít ®îc mét tuÇn.
Sang th¸ng sau tuyÕn ®êng s¾t gi÷a Lu©n §«n vµ A-bÐc-®in sÏ
b¾t ®Çu ho¹t ®éng: 550 dÆm Anh, hoÆc 8 vÜ ®é trong mét ngµy.
Giê ®©y tõ LÝt-x¬ ®Õn Lu©n §«n vµ ngîc l¹i cã thÓ ®i theo mét
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
426 427
m¸c göi ¨ng-ghen, 31 th¸ng b¶y 1851 M¸c göi ¨ng-ghen, 31 th¸ng b¶y 1851
t«i ph¶i chÞu ¬n ngµi C«n-r¸t Sram vÒ viÖc t«i thËt sù ®· bÞ ngêi
1 04
ta lõa bÞp µ la X¨ng - s«, lóc ®Çu th× trong suèt nhiÒu th¸ng, vÒ sau
m ¸c göi ¨ng-ghen 29 2 th× l¹i trong suèt 6 tuÇn lÔ gÇn ®©y.
ë M an- se-xt¬ Nh anh ®· biÕt, tay nµy ®· ®Õn Pa-ri c¸ch ®©y 4 - 5 tuÇn. Bao
giê còng vËy - mçi khi ta cã dÞp tiÕp xóc víi nh÷ng ngêi b¹n cao quý
cña chóng ta - chØ b©y giê t«i míi ®îc hä cho biÕt, ch¼ng h¹n, anh
[Lu©n §«n], 31 th¸ng B¶y 1851
chµng ngèc nghÕch Hai-n¬ ®ã cho biÕt nh÷ng g× mµ tõ l©u hä ®· biÕt
28, Soho, Deanstreet
vÒ tªn v« l¹i Êy. Nhng t«i ®· cÊm hä ngay lóc nµy "lµm Çm lªn", bëi
v× ®iÒu ®ã chØ cã thÓ g©y t¸c h¹i, chø kh«ng gióp Ých g×. VËy lµ, t«i
¡ng-ghen th©n mÕn!
kh«ng biÕt, liÖu t«i cã viÕt vÒ vÊn ®Ò nµy cho anh hay cha - cã mét
T«i võa nhËn ®îc th cña anh, nã më ra nh÷ng triÓn väng rÊt
lÇn, vµo buæi tèi, t«i ®îc ngµi Sram cho biÕt r»ng sau 2 ngµy n÷a
dÔ chÞu cña cuéc khñng ho¶ng th¬ng m¹i.
«ng Êy muèn ®i. V× thÕ t«i ®· quyÕt ®Þnh thi hµnh nh÷ng biÖn ph¸p
GÇn nh trong hai tuÇn lÔ t«i ®· kh«ng viÕt g× c¶, bëi v× trong
cÇn thiÕt ®èi víi c¸c giÊy tê cña Liªn ®oµn 1* vµ ®èi víi nh÷ng v¨n
nh÷ng lóc t«i kh«ng cã mÆt ë th viÖn th× ngêi ta ®· s¨n ®uæi xóc
b¶n kh¸c vÉn cßn ë chç «ng C«n-r¸t. Trong buæi tèi h«m Êy t«i ®îc
xiÓm t«i, nh s¨n ®uæi mét con chã, cho nªn mÆc dï cã nh÷ng ý
biÕt qua LÝp-nÕch r»ng «ng C«n-r¸t kh«ng muèn trao l¹i nh÷ng giÊy
®Þnh tèt ®Ñp nhÊt t«i vÉn kh«ng thÓ nµo thu xÕp cho c«ng viÖc viÕt
tê Êy, mµ l¹i ®ãng gãi niªm phong chóng vµ chuyÓn cho ngµi Lu-i
l¸ch.
B¨m-bÐc-g¬. Nhng t×nh h×nh sau ®©y ®· ®ßi hái nh÷ng hµnh ®éng
Sau khi cha con nhµ B¨m-bÐc-g¬ hÕt tuÇn nµy ®Õn tuÇn kh¸c -
nhanh chãng h¬n: sang ngµy h«m sau khi t«i tõ B¶o tµng2* trë vÒ
tríc kia th× tõ th¸ng nµy qua th¸ng kh¸c - tr× ho·n lêi høa hÑn
th× thÊy r»ng tªn v« l¹i Êy kh«ng ph¶i sau 2 ngµy sÏ ®i mµ chØ sau
cña m×nh sÏ tiÕn hµnh chiÕt khÊu kú phiÕu cho t«i; sau khi t«i, sau
cïng, v× môc ®Ých Êy mµ vµo thø hai tuÇn tríc ®· ®îc mêi ®Õn c¸i mét ngµy, tøc lµ vµo 2 giê ®ªm ngµy h«m nay. Nh©n vËt C«n-r¸t cao
qu¸n Do Th¸i Êy vµ ®· mang theo m×nh mét tê tÝn chØ th× anh B¨m- quý ®· ®Ò nghÞ t«i trùc tiÕp gÆp vµo buæi tèi h«m Êy, nhng t«i ®·
bÐc-g¬ con l¹i tuyªn bè r»ng «ng cô nhµ anh ta - lµ ngêi còng ®· ph¸ vì kÕ ho¹ch cña «ng ta sau khi ®em theo m×nh Lu-pu-x¬3* ,
cã mÆt ë ®ã - kh«ng thÓ, v.v. vµ v.v..
LÝp-nÕch, Pi-p¬. Khi chóng t«i võa ngåi vµo mét qu¸n bia biÖt lËp,
V« cïng lÊy lµm tiÕc lµ t«i ®· kh«ng thÓ nÖn cho hai tay Do Th¸i t«i liÒn ®ßi «ng C«n-r¸t gi¶i thÝch vÒ nh÷ng thñ ®o¹n cña «ng trong
Êy mét trËn v× c¸i trß d©y da bØ æi Êy, v× lµm t«i mÊt thêi gian, v× viÖc xö lý giÊy tê v.v.. Nh thêng lÖ, mçi khi «ng ta lµm mét hµnh
hä ®· ®Æt t«i vµo t×nh thÕ khã xö ®èi víi nh÷ng nh©n vËt kh¸c. _____________________________________________________________________________________________
1* - Liªn ®oµn nh÷ng ngêi céng s¶n
Tuy nhiªn, nÕu kh«ng ph¶i trªn thùc tÕ, th× còng lµ vÒ nguyªn t¾c
2* - th viÖn cña B¶o tµng Anh
3* - Vin-hem V«n-ph¬
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
428 429
m¸c göi ¨ng-ghen, 31 th¸ng b¶y 1851 M¸c göi ¨ng-ghen, 31 th¸ng b¶y 1851
®éng dèi tr¸ th× th»ng cha Êy l¹i ph¸t ®iªn ph¸t rå mµ tuyªn bè r»ng theo nh÷ng kú phiÕu cuèi cïng v.v. vµ v.v.. Nãi chung h¾n ®· thùc
h¾n kh«ng muèn trao c¸c giÊy tê Êy v× h¾n c Çn cã chóng ®Ó biÖn hé hiÖn thñ ®o¹n ©m mu bØ æi nhÊt vµ nãi dèi chèng l¹i chóng ta v.v..
cho h¾n, råi h¾n cßn nãi nh÷ng ®iÒu ngu xuÈn kh¸c n÷a. H¾n b¶o Giê ®©y khi sù viÖc ®· råi, th× kh«ng cÇn lµm theo ý muèn cña
h¾n còng ®¹i diÖn cho Liªn ®oµn, ch¼ng kh¸c g× t«i vµ anh, vµ h¾n nh÷ng kÎ ngu ngèc ë ®©y vµ kh«ng nªn ®i theo con ®êng cña chóng,
còng cã thÓ cã nh÷ng hµnh ®éng cøu Liªn ®oµn. H¾n thËm chÝ cßn kh«ng nªn lµm Çm lªn vµ næi giËn theo kiÓu tiÓu thÞ d©n, mµ nªn t¹o
kh«ng biÕt liÖu t«i cã ph¶i lµ ngêi l·nh ®¹o cña khu Lu©n §«n ®iÒu kiÖn cho tªn ®Óu c¸ng Êy cø tiÕp tôc tin vµo mèi liªn hÖ cña h¾n
kh«ng. Sau ®ã ®Õn c©u chuyÖn cña StiÕc-n¬ nãi r»ng «ng ta lµ ngêi víi chóng ta cho ®Õn khi chóng ta, vµo mét thêi ®iÓm thÝch hîp, cã
293
duy nhÊt trong ®¶ng ®ñ søc lo¹i bá h¾n b»ng c¸ch nµy hay c¸ch kh¸c. Vµo lóc nµy tªn nµy
. Nh÷ng ngêi kh¸c, ®Æc biÖt lµ Lu-pu-x¬, ®·
cã thÓ trë nªn hÕt søc nguy hiÓm cho c¸c ®ång chÝ §øc cña chóng ta,
næi nãng; «ng ta do¹ bá ®i, lín tiÕng, lµm Çm lªn, tãm l¹i lµ «ng ta
nÕu cã ai ®ã lªn tiÕng chèng l¹i h¾n víi lêi ®e däa v¹ch trÇn tÊt c¶
lµm cho tÊt c¶ mäi c¸i theo bµi b¶n. T«i ®· chÊm døt cuéc Çm Ü nµy;
nh÷ng hµnh ®éng bØ æi cña h¾n.
do t«i biÕt xö sù nh thÕ nµo víi th»ng cha Êy, vµ v× toµn bé vô Çm Ü
nµy kh«ng thÓ ®em l¹i lîi léc g×, cßn giÊy tê th× ph¶i cã ®îc vµ chÝnh Tuy nhiªn, ch¼ng cÇn gi¶i thÝch thªm n÷a th× anh còng tin t«i,
lµ vµo lóc nµy, cho nªn t«i ®· võa ®e däa, võa khÈn kho¶n yªu cÇu r»ng t«i ®· trë nªn hÕt søc mÖt mái v× t×nh c¶nh nµy cña t«i. T«i ®·
viÕt th sang Mü hái xem liÖu cã thÓ cïng víi Lu-pu-x¬ göi tõ ®ã
nªn ®· buéc ®îc ngµi C«n-r¸t ®a cho t«i mét l¸ th tay göi B¨m-
nh÷ng tin bµi ®Ó cung cÊp cho hai tê b¸o, bëi v× kh«ng thÓ tiÕp tôc
bÐc-g¬ uû nhiÖm cho «ng nµy chuyÓn giao cho t«i bäc tµi liÖu ®îc
sèng nh thÕ ®îc n÷a.
niªm phong.
VÒ cuéc th¬ng lîng víi Õ p-n¬ ë Phran-phuèc th× «ng Êy viÕt
ThÕ lµ sang ngµy h«m sau t«i ®· nhËn ®îc bäc tµi liÖu. Trong
th cho t«i biÕt r»ng ch¾c lµ Cèt-ta sÏ nhËn tµi liÖu kinh tÕ chÝnh
bäc ®ã cã tÊt c¶. Trong ®ã cã c¶ tuyªn bè chung cña chóng ta chèng
trÞ cña t«i - t«i ®· chuyÓn cho «ng Êy b¶n ®Ò c¬ng tµi liÖu Êy råi -
l¹i A. Ru-g¬ 1* mµ «ng C«n-r¸t cao quý ®· kh«ng göi ®i, nghÜa lµ
nÕu nh©n vËt Êy kh«ng nhËn th× «ng ta sÏ t×m kiÕm mét ngêi nµo
kh«ng göi cho tê "Staatszeitung", - ch¾c lµ bëi v× sau khi ®· nãi dèi
kh¸c nhËn xuÊt b¶n. LÏ ra t«i ®· kÕt thóc c«ng viÖc tõ l©u ë th
qu¸ ®¸ng víi ngêi anh2* e m cña m×nh, «ng ta ®· sî mäi sù gi¶i
viÖn. Nhng nh÷ng sù gi¸n ®o¹n vµ nh÷ng trë ng¹i thËt qu¸ lín,
thÝch c«ng khai.
cßn ë nhµ - lµ n¬i mµ mäi c¸i ë trong t thÕ bÞ v©y h·m vµ nhiÒu
§ång thêi tªn v« l¹i ®ã cßn b¶o cha con nhµ B¨m-bÐc-g¬ ®Ò phßng ®ªm liÒn ngêi ta dÇy vß t«i vµ lµm cho ph¸t ®iªn lªn b»ng nh÷ng
t«i - h¾n tëng b»ng c¸ch Êy cã thÓ cøu v·n t×nh thÕ cña m×nh; h¾n dßng níc m¾t tu«n trµo nh suèi - th× dÜ nhiªn t«i cã thÓ lµm ®îc
b¶o r»ng t«i ®· tiªu hÕt kho¶n tiÒn göi cuèi cïng nªn kh«ng thÓ tr¶ kh«ng nhiÒu. T«i th¬ng vî t«i l¾m. C« Êy ph¶i g¸nh lÊy g¸nh nÆng
chñ yÕu, vµ thùc ra c« Êy nãi ®óng. CÇn lµm thÕ nµo ®Ó c«ng viÖc
_____________________________________________________________________________________________
1* C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen. "Tuyªn bè chèng A.Ru-g¬" lµm ¨n cã hiÖu qu¶ h¬n lµ cuéc h«n nh©n. Nhng bÊt chÊp mäi c¸i
2* - Ru-®«n-ph¬ Sram
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
430 431
m¸c göi ¨ng-ghen, 31 th¸ng b¶y 1851 M¸c göi ¨ng-ghen, 31 th¸ng b¶y 1851
®ã, anh biÕt ®Êy, b¶n chÊt con ngêi t«i rÊt Ýt kiªn nhÉn vµ thËm
chÝ phÇn nµo hµ kh¾c, cho nªn thØnh tho¶ng t«i bÞ mÊt sù th¨ng
b»ng tinh thÇn.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
430 431
m¸c göi ¨ng-ghen, 31 th¸ng b¶y 1851 ¨ng-ghen göi m¸c, kho¶ng 1 th¸ng t¸m 1851
n µo ®ã. T¹p chÝ "Notes to the People" ®ang trëng thµnh, trong khi
K ho¶ng mét tuÇn tríc ®©y ngêi ta ®· ch«n cÊt I-u-li-ót. T«i
tê "Friend of the People" l¹i tiªu vong.
®· tham dù buæi an t¸ng. ¤ng Kin-ken cao quý ®· ®äc mét bµi diÔn
v¨n ®Çy th¬ng ®au ë mé. I-u-li-ót lµ ngêi duy nhÊt trong hµng
ngò nh÷ng ngêi lu vong ®· chÞu häc hµnh vµ cµng ngµy cµng C«ng bè toµn v¨n lÇn ®Çu b»ng tiÕng cña In theo b¶n viÕt tay
chuyÓn tõ chñ nghÜa duy t©m sang lËp trêng cña chóng ta. nguyªn b¶n trong Marx-Engels Gesamtausgabe. Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc
Dritte Abteilung, Bd. I, 1929 vµ b»ng tiÕng Nga
Nh©n vËt §uy-l«ng cao quý ®ang ë ®©y.
trong C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n
Hai-n¬-txen vµ Ru-g¬ tiÕp tôc g©y ån µo trªn tê "Schellpost" ë lÇn thø nhÊt, t.XXV, 1929
Niu Oãc chèng l¹i nh÷ng ngêi céng s¶n vµ ®Æc biÖt nh»m chèng l¹i
chóng ta. Nhng hµnh ®éng Êy ®îc thùc hiÖn v« cïng ngu ngèc ®Õn
nçi kh«ng thÓ ®¸p l¹i hµnh ®éng Êy b»ng c¸ch nµo kh¸c h¬n lµ so¹n 10 5
th¶o, vµo mét lóc thÝch hîp, mét b¶n tËp hîp nh÷ng ®o¹n nùc cêi
¨ ng-ghen göi m¸c 2 9 5
nhÊt trong bµi viÕt b«i b¸c cña Ru-g¬ ®Ó chØ râ cho nh÷ng ngêi §øc
ë L u©n §«n
thÊy giê ®©y ai lµ ngêi ®iÒu khiÓn hä tr¸i víi ý muèn cña hä.
Cã thÓ, anh ®· ®äc t¸c phÈm gÇn ®©y nhÊt cña Pru-®«ng294 råi
ch¨ng? [Man-se-xt¬, kho¶ng 1 th¸ng T¸m 1851]
V©y-®¬-mai-¬ tõ Xuy-rÝch ®· biªn th cho t«i. C¸c-xten-x¬1* th×
M¸c th©n mÕn!
ngåi tï ë Ma-in-x¬. Anh Êy ®· thÊt b¹i trong lÇn toan tÝnh ch¹y
trèn. KÌm theo ®©y t«i göi phÇn thø hai cña tê phiÕu 5 pao.
Vale faveque2*. T«i kh«ng biÕt r»ng S[ram] ®· ®i khái Pa-ri. Anh ®· kh«ng biªn
th cho t«i biÕt g× vÒ viÖc ®ã. V× vËy t«i v« cïng ng¹c nhiªn khi ®äc
C. M. cña anh
thÊy trªn tê "Kölnische Zeitung" ®a tin lµ nh©n vËt Êy ®· chÕt ch×m;
SÏ rÊt tèt nÕu anh - nªn ký tªn cña m×nh - viÕt mét bµi dµnh ®¸ng tiÕc, ®©y ch¾c ch¾n lµ tin sai sù thËt. Tªn v« l¹i Êy rÊt nguy
cho Gi«n- x¬. Trong c¬ quan ng«n luËn cña m×nh, anh Êy tiÕn lªn hiÓm - chóng ta ®· cho h¾n gÇn gòi qu¸, mµ h¾n l¹i lµ mét tªn ®Óu
phÝa tríc, anh ta häc tËp. §©y kh«ng ph¶i lµ mét anh chµng H¸c-ni c¸ng, hoµn toµn ®Óu c¸ng. Tuy nhiªn, anh ®· cã lý: nh÷ng lêi la lèi
_____________________________________________________________________________________________
vµ Çm Ü sÏ ch¼ng gióp ®îc g×, cÇn ®Ó cho th»ng cha Êy cø b×nh th¶n
1* - Le-xn¬
2* - Chóc m¹nh khoÎ vµ h·y th«ng c¶m cho t«i
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
432 433
m¸c göi ¨ng-ghen, 31 th¸ng b¶y 1851 ¨ng-ghen göi m¸c, kho¶ng 1 th¸ng t¸m 1851
®i theo con ®êng cña m×nh cho ®Õn khi chóng ta sÏ n¾m quyÒn hµnh
nguon tai.lieu . vn