1. Trang Chủ
  2. Triết học
  3. [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 27 phần 3

[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 27 phần 3

Trong chủ nghĩa Marx ngày nay có nhiều khuynh hướng khác nhau mà một phần hoàn toàn mâu thuẫn với nhau, hầu như toàn bộ các nguyên tố của học thuyết Mác-xít đều được tranh luận. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 280 281 m¸c göi ¨ng-ghen, 3 th¸ng hai 1851 m¸c göi ¨ng-ghen, 3 th¸ng hai 1851 s è l­îng tiÒn kim lo¹i, sù t¨ng lªn vµ gi¶m ®i cña chóng ®Òu kh«ng Chóng ta gi¶ ®Þnh sù l­u th«ng tiÒn tÖ cña lo¹i tiÒn thuÇn tóy cã quan hÖ víi

Thể loại Tài liệu miễn phí Triết học

Số trang 70

Ngày tạo 8/29/2018 8:26:42 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx -... (.pdf)

Xem mẫu

  1. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 280 281 m¸c göi ¨ng-ghen, 3 th¸ng hai 1851 m¸c göi ¨ng-ghen, 3 th¸ng hai 1851 s è l­îng tiÒn kim lo¹i, sù t¨ng lªn vµ gi¶m ®i cña chóng ®Òu kh«ng Chóng ta gi¶ ®Þnh sù l­u th«ng tiÒn tÖ cña lo¹i tiÒn thuÇn tóy cã quan hÖ víi viÖc c¸c kim lo¹i quý bÞ ch¹y ra n­íc ngoµi hay ®­îc kim lo¹i. ë ®©y nÕu trong l­u th«ng cã qu¸ nhiÒu tiÒn th× gi¸ c¶ sÏ t¨ng lªn vµ, do ®ã, khèi l­îng hµng hãa xuÊt khÈu sÏ gi¶m ®i. Song, ®æ vµo trong n­íc, víi c¸n c©n th­¬ng m¹i xuÊt siªu hay nhËp siªu, khèi l­îng hµng hãa nhËp khÈu sÏ t¨ng lªn. NhËp khÈu sÏ v­ît tréi víi tû gi¸ hèi phiÕu thuËn lîi hay kh«ng thuËn lîi, trõ nh÷ng xuÊt khÈu. Nh­ thÕ, sÏ xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng bÊt lîi vÒ c¸n c©n th­¬ng tr­êng hîp h·n h÷u nhÊt mµ trong thùc tiÔn kh«ng bao giê x¶y ra, m¹i vµ tû gi¸ kú phiÕu bÊt lîi. TiÒn kim lo¹i sÏ ch¹y ra n­íc ngoµi, nh­ng trªn ph­¬ng diÖn lý thuyÕt th× hoµn toµn cã thÓ h×nh dung sè l­îng tiÒn trong l­u th«ng sÏ gi¶m ®i, gi¸ c¶ hµng hãa sÏ gi¶m ®­îc. Tu-c¬ ®­a ra lêi kh¼ng ®Þnh nh­ vËy, nh­ng t«i kh«ng t×m ra xuèng, nhËp khÈu sÏ gi¶m, xuÊt khÈu sÏ t¨ng, vµ tiÒn sÏ l¹i quay trë nh÷ng b»ng chøng nµo trong t¸c phÈm cña «ng ta "LÞch sö cña gi¸ vÒ trong n­íc, tãm l¹i - sù c©n b»ng tr­íc kia sÏ ®­îc kh«i phôc. c¶" nh÷ng n¨m 1843-1847. Trong tr­êng hîp ng­îc l¹i th× còng nh­ vËy, mutatis mutandis1*. Nh­ anh thÊy ®Êy, vÊn ®Ò ®ã lµ quan träng. Thø nhÊt, nh­ vËy Tõ ®ã rót ra nguyªn lý: v× tiÒn giÊy ph¶i t¸i t¹o sù vËn ®éng cña lµ toµn bé häc thuyÕt vÒ l­u th«ng bÞ b¸c bá ®Õn tËn gèc. Thø hai, tiÒn kim lo¹i vµ v× trong tr­êng hîp nµy thay v× quy luËt tù nhiªn ®iÒu ®ã chøng minh r»ng diÔn tiÕn cña c¸c cuéc khñng ho¶ng, - ph¸t sinh t¸c dông trong tr­êng hîp thø nhÊt th× sÏ ph¶i ¸p dông sù mÆc dï hÖ thèng tÝn dông lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Î ra ®iÒu tiÕt nh©n t¹o, - cho nªn cø mçi khi c¸c kim lo¹i quý ch¶y vµo th× chóng, - chØ liªn quan ®Õn l­u th«ng tiÒn tÖ trong chõng mùc sù can Ng©n hµng Anh ph¶i t¨ng ph¸t hµnh sè l­îng giÊy b¹c cña m×nh (vÝ thiÖp phi lý cña chÝnh quyÒn nhµ n­íc vµo c«ng viÖc ®iÒu tiÕt sù dô, b»ng c¸ch mua vµo c¸c chøng kho¸n cã gi¸ cña nhµ n­íc, nh÷ng l­u th«ng tiÒn tÖ Êy cã thÓ lµm cho cuéc khñng ho¶ng ®ã thªm trÇm kú phiÕu cña ng©n khè v.v.), cßn khi dù tr÷ kim lo¹i gi¶m ®i th× nã träng nh­ t×nh h×nh ®· diÔn ra trong n¨m 1847. ph¶i c¾t gi¶m ph¸t hµnh giÊy b¹c b»ng c¸ch gi¶m c¸c ho¹t ®éng CÇn chØ ra r»ng trong nh÷ng sù minh ho¹ ®­îc dÉn ra d­íi ®©y chiÕt khÊu cña m×nh hoÆc ®em b¸n ra c¸c chøng kho¸n cã gi¸ cña t«i xuÊt ph¸t tõ ý kiÕn cho r»ng viÖc c¸c kim lo¹i quý ch¶y vµo trong nhµ n­íc. Cßn t«i l¹i kh¼ng ®Þnh r»ng ng©n hµng ph¶i lµm ng­îc l¹i, - n­íc g¾n víi t×nh h×nh kinh doanh tèt khi gi¸ c¶ vÉn ch­a cao, nh­ng nghÜa lµ më réng nh÷ng ho¹t ®éng chiÕt khÊu cña m×nh khi dù tr÷ gi¸ c¶ sÏ t¨ng lªn khi xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng thõa t­ b¶n khi mµ xuÊt kim lo¹i gi¶m ®i, vµ ®Ó cho nh÷ng ho¹t ®éng Êy diÔn ra b×nh th­êng khÈu v­ît tréi nhËp khÈu. HiÖn t­îng vµng ch¹y ra n­íc ngoµi cã khi dù tr÷ kim lo¹i t¨ng lªn, - ®Ó tr¸nh x¶y ra t×nh tr¹ng gay g¾t liªn quan ®Õn vice versa, mutatis mutandis1*. TiÒn ®Ò nµy còng lµ kh«ng cÇn thiÕt cña cuéc khñng ho¶ng th­¬ng m¹i ®ang tíi gÇn. Nh­ng lÇn sau sÏ bµn vÒ vÊn ®Ò nµy. ®iÓm xuÊt ph¸t cña nh÷ng ng­êi mµ ý kiÕn ph¶n b¸c cña t«i nh¾m vµo hä. Hä kh«ng thÓ ®­a ra ý kiÕn nµo ®Ó ph¶n b¸c ®iÒu ®ã. Trªn ý t­ëng mµ t«i muèn tr×nh bµy ë ®©y, cã liªn quan ®Õn nh÷ng thùc tÕ cã thÓ h×nh dung hµng ngh×n tr­êng hîp khi mµ vµng ch¹y nÒn t¶ng s¬ ®¼ng cña vÊn ®Ò nµy. Cô thÓ lµ, t«i kh¼ng ®Þnh r»ng ra n­íc ngoµi, mÆc dï ë ®Êt n­íc xuÊt vµng ra ngoµi th× gi¸ c¶ c¸c ngay c¶ trong l­u th«ng tiÒn tÖ cña lo¹i tiÒn thuÇn tóy kim lo¹i th× _____________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________ 1* - víi nh÷ng thay ®æi t­¬ng øng 1* - nh÷ng ®iÒu kiÖn tr¸i ng­îc l¹i, víi nh÷ng thay ®æi t­¬ng øng
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 282 283 m¸c göi ¨ng-ghen, 3 th¸ng hai 1851 m¸c göi ¨ng-ghen, 3 th¸ng hai 1851 hµng hãa kh¸c l¹i thÊp h¬n nhiÒu so víi ë nh÷ng n­íc nhËp vµng vµo v.v. víi t­ c¸ch lµ c¸c kho¶n tiÒn göi v.v.. Nh­ vËy, l­u th«ng tiÒn tÖ tõ n­íc kia. VÝ dô, ®ã lµ t×nh h×nh ë Anh vµo nh÷ng n¨m 1809-1811 ë ®©y kh«ng ph¶i lµ nguyªn nh©n. XÐt cho cïng, sù t¨ng lªn cña l­u 1* vµ 1812, v.v.. Song, tiÒn ®Ò chung, thø nhÊt, lµ ®óng in abstracto , th«ng tiÒn tÖ lµ hËu qu¶ cña sù t¨ng lªn cña kho¶n t­ b¶n ®­îc ®Çu vµ thø hai, nã ®­îc c¸c anh chµng thuéc tr­êng ph¸i l­u th«ng tiÒn t­ vµo c«ng viÖc kinh doanh, chø kh«ng ph¶i ng­îc l¹i. (Nh­ thÕ, tÖ chÊp nhËn. Nh­ vËy, ë ®©y t¹m thêi ch­a tranh c·i. trong tr­êng hîp nµy, kÕt qu¶ tr­íc m¾t sÏ lµ sù gia t¨ng cña c¸c kho¶n tiÒn göi, nghÜa lµ nh÷ng t­ b¶n nhµn rçi, chø kh«ng ph¶i lµ sù VËy lµ, chóng ta gi¶ ®Þnh r»ng ë n­íc Anh sù l­u th«ng cña tiÒn gia t¨ng cña l­u th«ng tiÒn tÖ). kim lo¹i thuÇn tóy ®ang thèng trÞ. §iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ hÖ thèng tÝn dông kh«ng cßn tån t¹i. Ngoµi ra, Ng©n hµng Anh cã thÓ Tr­êng hîp thø hai. Nãi ®óng ra, ë ®©y vÒ thùc chÊt vÊn ®Ò míi biÕn thµnh ng©n hµng nhËn göi tiÒn, ®ång thêi võa lµ ng©n hµng cho chØ b¾t ®Çu. TiÒn ®Ò - c¸c kim lo¹i quý bÞ xuÊt ra n­íc ngoµi. B¾t vay, nh­ng nh÷ng kho¶n tiÒn nã cho vay hoµn toµn b»ng tiÒn mÆt. ®Çu thêi kú tiªu ®iÒu. Tû gi¸ hèi phiÕu kh«ng thuËn lîi. §ång thêi NÕu kh«ng cã ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt Êy th× trong tr­êng hîp nµy tÊt c¶ mïa mµng thÊt thu v.v. (hoÆc nguyªn liÖu c«ng nghiÖp ®¾t lªn) g©y nh÷ng g× lµ tiÒn göi trong Ng©n hµng Anh sÏ trë thµnh b¸u vËt cña nªn sù cÇn thiÕt ph¶i nhËp khÈu hµng hãa ngµy cµng nhiÒu h¬n. Gi¶ c¸c t­ nh©n, vµ còng nh­ vËy, nh÷ng kho¶n tiÒn cho vay cña ng©n ®Þnh r»ng vµo ®Çu thêi kú kÓ trªn c¸n c©n cña Ng©n hµng Anh lµ hµng sÏ trë thµnh nh÷ng kho¶n cho vay cña c¸c t­ nh©n. Nh­ vËy, nh­ sau: nh÷ng g× ë ®©y sÏ ®­îc nãi vÒ nh÷ng kho¶n tiÒn göi trong Ng©n hµng a Anh chØ lµ s¬ ®å ®­îc th¶o ra ®Ó cã thÓ h×nh dung qu¸ tr×nh nµy 14 500 000 p.xt. T­ b¶n kh«ng ph¶i d­íi d¹ng ph©n nhá, mµ trong mét ®iÓm héi tô tËp 3 500 000 " Dù tr÷ trung. 12 000 000 " C¸c kho¶n tiÒn göi Tr­êng hîp thø nhÊt: khi c¸c kim lo¹i quý ®æ vµo trong n­íc. ë 30 000 000 p. xt. ®©y vÊn ®Ò rÊt ®¬n gi¶n. Cã rÊt nhiÒu t­ b¶n tù do vµ, do ®ã, c¸c C¸c chøng kho¸n cã gi¸ kho¶n tiÒn göi t¨ng lªn. §Ó tung chóng vµo l­u th«ng, ng©n hµng 10 000 000 p. xt. cña nhµ n­íc sÏ gi¶m l·i suÊt. §iÒu ®ã sÏ lµm cho t×nh h×nh lµm ¨n ë trong n­íc 12 000 000 " Kú phiÕu ®­îc më réng. L­u th«ng tiÒn tÖ sÏ chØ t¨ng lªn trong tr­êng hîp K im lo¹i quý b»ng thái t×nh h×nh kinh doanh ph¸t ®¹t ®Õn møc lµ ®Ó tiÕn hµnh c«ng viÖc 8 000 000 " hoÆc tiÒn kim lo¹i kinh doanh Êy sÏ cÇn ph¶i cã nhiÒu ph­¬ng tiÖn l­u th«ng h¬n. NÕu 30 000 000 p. xt kh«ng sè l­îng tiÒn ®­a vµo l­u th«ng d­ thõa sÏ ch¹y ng­îc trë l¹i vµo ng©n hµng d­íi h×nh thøc nh÷ng kho¶n tiÒn tr¶ vÒ kú phiÕu Sè nî cña ng©n hµng - víi gi¶ ®Þnh r»ng ë trong n­íc kh«ng tån _____________________________________________________________________________________________ t¹i giÊy b¹c - chØ lµ 12 triÖu vÒ c¸c kho¶n tiÒn göi. Theo nguyªn t¾c 1* - xÐt mét c¸ch trõu t­îng
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 284 285 m¸c göi ¨ng-ghen, 3 th¸ng hai 1851 m¸c göi ¨ng-ghen, 3 th¸ng hai 1851 (nguyªn t¾c chung cho c¸c ng©n hµng nhËn göi tiÒn vµ ph¸t hµnh t­îng khèi l­îng tr÷ kim gi¶m ®i ®¸ng kÓ - trong tr­êng hîp nµy lµ giÊy b¹c, nguyªn t¾c nµy thÓ hiÖn ë chç lµ chØ cÇn cã mét phÇn ba lµ 4 triÖu p.xt. - nh­ng ®iÒu ®ã tuyÖt nhiªn kh«ng ®ông ch¹m ®Õn l­u tiÒn mÆt ®Ó trang tr¶i c¸c cam kÕt cña m×nh) th× sè tr÷ kim cña nã, th«ng tiÒn tÖ còng nh­ ho¹t ®éng kinh doanh cña ®Êt n­íc. ChÝnh cña ng©n hµng, b»ng 8 triÖu vµ lín h¬n hai lÇn møc cÇn thiÕt. §Ó t×nh h×nh Êy diÔn ra trong suèt thêi kú mµ trong ®ã khèi l­îng tr÷ t¨ng lîi nhuËn cña m×nh, ng©n hµng h¹ l·i suÊt xuèng vµ më réng kim qu¸ lín so víi sè l­îng nh÷ng tr¸i kho¸n, sÏ ®­îc quy l¹i vµo c¸c ho¹t ®éng chiÕt khÊu, ch¼ng h¹n, víi trÞ gi¸ 4 triÖu, sè tiÒn nµy mét tû lÖ thÝch ®¸ng so víi sè l­îng tr¸i kho¸n. xuÊt ra n­íc ngoµi ®Ó tr¶ cho sè lóa m× nhËp khÈu v.v.. Khi Êy cã thÓ c h×nh dung nh­ sau vÒ b¶n c©n ®èi cña ng©n hµng: Nh­ng chóng ta gi¶ ®Þnh r»ng nh÷ng tr¸i kho¸n khiÕn cho cÇn b lµm gi¶m khèi l­îng tr÷ kim cña ng©n hµng ®i 4 triÖu, vÉn tiÕp tôc 14 500 000 p.xt. T­ b¶n tån t¹i: t×nh tr¹ng thiÕu bét m×, gi¸ nguyªn liÖu b«ng t¨ng lªn, v.v.. 3 500 000 " Dù tr÷ Ng©n hµng b¾t ®Çu lo ng¹i cho sù ®¶m b¶o cña m×nh. Ng©n hµng 12 000 000 " C¸c kho¶n tiÒn göi t¨ng l·i suÊt lªn vµ h¹n chÕ c¸c ho¹t ®éng chiÕt khÊu cña m×nh. Do ®ã t¹o nªn t×nh tr¹ng ®×nh ®èn trong thÕ giíi th­¬ng m¹i. T×nh tr¹ng 30 000 000 p. xt. ®×nh ®èn Êy ¶nh h­ëng nh­ thÕ nµo? Nh÷ng ng­êi göi tiÒn ®ßi ng©n C¸c chøng kho¸n cã gi¸ hµng hoµn l¹i nh÷ng kho¶n tiÒn göi cña m×nh, khèi l­îng tr÷ kim 10 000 000 p. xt. cña nhµ n­íc cña ng©n hµng gi¶m ®i t­¬ng øng. NÕu c¸c kho¶n tiÒn göi gi¶m 16 000 000 " Kú phiÕu xuèng cßn 9 triÖu, nghÜa lµ nÕu c¸c kho¶n tiÒn göi gi¶m ®i 3 triÖu, K im lo¹i quý b»ng thái th× khèi l­îng tr÷ kim cña ng©n hµng còng ph¶i gi¶m ®i 3 triÖu. Nh­ 84 000 000 " hoÆc tiÒn kim lo¹i thÕ, khèi l­îng tr÷ kim Êy sÏ gi¶m xuèng cßn 1 triÖu (lÊy 4 triÖu trõ 30 000 000 p. xt. ®i 3 triÖu) so víi 9 triÖu cña kho¶n tiÒn göi - tû sè nµy lµ nguy hiÓm ®èi víi ng©n hµng. Nh­ vËy, nÕu ng©n hµng muèn gi÷ khèi l­îng tr÷ Qua b¶ng trªn ta thÊy: kim nã cã ë møc b»ng 1/3 khèi l­îng tiÒn göi, th× nã ph¶i gi¶m ®i 2 C¸c th­¬ng gia t¸c ®éng tr­íc hÕt ®Õn khèi l­îng tr÷ kim cña triÖu trong tæng sè nh÷ng ho¹t ®éng chiÕt khÊu cña m×nh. ng©n hµng mét khi hä cÇn xuÊt vµng ra n­íc ngoµi. Sè l­îng vµng Nh­ vËy, cã thÓ h×nh dung b¶ng c©n ®èi cña ng©n hµng nh­ sau: xuÊt ra n­íc ngoµi ®ã lµm gi¶m sè dù tr÷ cña nã (cña ng©n hµng), 14 500 000 p.xt. T­ b¶n nh­ng tuyÖt nhiªn kh«ng m¶y may ¶nh h­ëng ®Õn b¶n th©n l­u 3 500 000 " Dù tr÷ th«ng tiÒn tÖ. §èi víi l­u th«ng tiÒn tÖ th× 4 triÖu Êy n»m trong c¸c 9 000 000 " C¸c kho¶n tiÒn göi hÇm chøa cña ng©n hµng hay lµ n»m trªn con tÇu ®i ®Õn H¨m-buèc còng thÕ th«i. XÐt cho cïng ng­êi ta thÊy r»ng cã thÓ x¶y ra hiÖn 27 000 000 p.xt.
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 286 287 m¸c göi ¨ng-ghen, 3 th¸ng hai 1851 m¸c göi ¨ng-ghen, 3 th¸ng hai 1851 10 000 000 p. xt. C¸c chøng kho¸n cã gi¸ C¸c chøng kho¸n cã gi¸ cña nhµ n­íc 10 000 000 p. xt. 11 000 000 " cña nhµ n­íc ChiÕt khÊu kú phiÕu 14 000 000 " 1 500 000 " ChiÕt khÊu kú phiÕu K im lo¹i quý b»ng thái hoÆc tiÒn kim lo¹i K im lo¹i quý b»ng thái 3 000 000 " 22 500 000 p. xt. hoÆc tiÒn kim lo¹i Víi gi¶ ®Þnh nµy, ng©n hµng sÏ gi¶m khèi l­îng chiÕt khÊu kú 27 000 000 p. xt. phiÕu tõ 16 triÖu ®ång xuèng 11 triÖu, nghÜa lµ gi¶m ®i 5 triÖu. Tõ ®ã thÊy r»ng: khi khèi l­îng tr÷ kim gi¶m ®Õn møc khiÕn khèi Nh÷ng nhu cÇu cÇn thiÕt cña l­u th«ng tiÒn tÖ ®­îc b¶o ®¶m nhê l­îng tr÷ kim kh«ng v­ît qu¸ tû lÖ t­¬ng øng so víi khèi l­îng tiÒn nh÷ng kho¶n tiÒn göi ®­îc hoµn tr¶. Nh­ng ®ång thêi còng thÊy göi th× ng©n hµng t¨ng l·i suÊt vµ gi¶m c¸c ho¹t ®éng chiÕt khÊu. t×nh tr¹ng thiÕu t­ b¶n, gi¸ c¶ cao vÒ nguyªn liÖu, sè cÇu gi¶m, do ®ã Nh­ng khi Êy t×nh h×nh nµy l¹i b¾t ®Çu ¶nh h­ëng ®Õn c¸c kho¶n t×nh h×nh kinh doanh còng gi¶m vµ cuèi cïng th× l­u th«ng tiÒn tÖ tiÒn göi, mµ hËu qu¶ cña sù gi¶m sót c¸c kho¶n tiÒn göi lµ khèi gi¶m, nghÜa lµ c¸c ph­¬ng tiÖn l­u th«ng c Çn thiÕt gi¶m ®i. PhÇn d«i l­îng tr÷ kim còng gi¶m ®i, nh­ng khèi l­îng chiÕt khÊu kú phiÕu ra cña nh÷ng ph­¬ng tiÖn l­u th«ng Êy ch¹y ra n­íc ngoµi - d­íi cßn gi¶m ®i nhiÒu h¬n thÕ n÷a. Song, l­u th«ng tiÒn tÖ th× tuyÖt d¹ng thái - ®Ó thanh to¸n khèi l­îng hµng hãa nhËp khÈu. Nh­ thÕ, nhiªn kh«ng bÞ ®ông ch¹m. Mét phÇn khèi l­îng tr÷ kim vµ khèi khèi l­îng tiÒn l­u th«ng chØ bÞ ®ông ch¹m ®Õn sau chãt, vµ khèi l­îng Êy chØ gi¶m xuèng d­íi møc khèi l­îng cÇn thiÕt cña chóng l­îng tiÒn göi bÞ gi¶m ®i l¹i bæ sung cho kho¶ng trèng ®­îc t¹o ra khi khèi l­îng tr÷ kim gi¶m xuèng d­íi tû lÖ cÇn thiÕt so víi khèi trong l­u th«ng néi ®Þa do c¾t gi¶m nh÷ng kho¶n cho vay cña ng©n l­îng tiÒn göi. hµng, cßn mét phÇn kh¸c th× ch¹y ra n­íc ngoµi. Ngoµi nh÷ng ®iÒu kÓ trªn cßn ph¶i nhËn xÐt thªm nh­ sau: d 1. Thay v× gi¶m c¸c ho¹t ®éng chiÕt khÊu cña m×nh, ng©n hµng cã Chóng ta gi¶ ®Þnh r»ng viÖc nhËp khÈu bét m× v.v. vÉn tiÕp tôc thÓ ®em b¸n c¸c chøng kho¸n cã gi¸ cña nhµ n­íc mµ nã cã. Trong diÔn ra vµ b»ng khèi l­îng tiÒn göi gi¶m xuèng cßn 4 500 000; lóc nh÷ng ®iÒu kiÖn nh­ vËy th× viÖc lµm Êy lµ kh«ng cã lîi, nh­ng kÕt Êy, ®Ó gi÷ khèi l­îng tr÷ kim ë mét tû lÖ cÇn thiÕt so víi khèi l­îng qu¶ th× còng thÕ. Thay v× c¾t gi¶m sè dù tr÷ cña b¶n th©n m×nh vµ tr¸i kho¸n cña m×nh ng©n hµng sÏ gi¶m ®i thªm 3 triÖu n÷a c¸c ho¹t nh÷ng ho¹t ®éng chiÕt khÊu, ng©n hµng sÏ gi¶m sè dù tr÷ vµ nh÷ng ®éng chiÕt khÊu cña m×nh: ho¹t ®éng cña c¸c t­ nh©n ®Çu t­ tiÒn cña m×nh vµo nh÷ng chøng 14 000 000 p.xt. T­ b¶n kho¸n cã gi¸ cña nhµ n­íc. 3 000 000 " Dù tr÷ 4 500 000 " C¸c kho¶n tiÒn göi 2. ë ®©y t«i gi¶ ®Þnh mét sù gi¶m sót lµ 6 500 000 pao trong khèi l­îng tr÷ kim cña ng©n hµng. N¨m 1839 ®· x¶y ra t×nh tr¹ng gi¶m 21 500 000 p.xt. sót víi trÞ gi¸ 9 - 10 triÖu.
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 288 289 ¨ng-ghen göi m¸c, 5 th¸ng hai 1851 ¨ng-ghen göi m¸c, 5 th¸ng hai 1851 anh ta "Friend of the People". Tranh thñ c¸i cí nªu ë trªn ®©y, t«i 3. Qu¸ tr×nh ®­îc gi¶ ®Þnh ®ã - diÔn ra trong l­u th«ng tiÒn kim sÏ phª ph¸n t¬i bêi toµn bé phong trµo d©n chñ chÝnh thøc; t«i sÏ lµm lo¹i thuÇn tóy - l¹i cã thÓ, gièng nh­ trong l­u th«ng tiÒn giÊy, dÉn mÊt uy tÝn nã trong con m¾t cña giai cÊp v« s¶n Anh, b»ng c¸ch lµ ®Õn sù chÊm døt c¸c ho¹t ®éng thanh to¸n, lµ ®iÒu ®· x¶y ra hai lÇn t«i sÏ xÕp nã, kÓ c¶ M¸t-di-ni, L¬-®ruy - R«-lanh vµ nh÷ng nh©n vËt trong thÕ kû XVIII ë H¨m-buèc. kh¸c, cïng mét giuéc víi nh÷ng phÇn tö t¸n thµnh c¶i c¸ch tµi Mong anh mau chãng biªn th­ cho t«i. chÝnh196. Uû ban ch©u ¢u sÏ ®­îc mét trËn nªn th©n. T«i sÏ m¾ng C. M. cña anh nhiÕc c¸c ngµi Êy tõng c¸ nh©n mét: c¸c t¸c phÈm cña M¸t-di-ni, nh÷ng chiÕn c«ng anh hïng chãi läi cña L[¬-®ruy] - R«-lanh håi C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn: "Der Briefwechsel In theo b¶n viÕt tay th¸ng Hai - th¸ng S¸u 1848; tÊt nhiªn còng sÏ kh«ng bá sãt c¶ ngµi zwischen F.Engels und K.Marx". Bd. I, Stuttgart, Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc Ru-g¬. Víi ng­êi I-ta-li-a, ng­êi Ba Lan vµ ng­êi Hung-ga-ri t«i sÏ 1913 nãi kh¸ râ rµng r»ng trong tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò hiÖn t¹i hä nªn im lÆng. C©u chuyÖn vÒ hµnh ®éng kh«ng ®Ñp ®Ï cña H¸c-ni trong vô göi nh÷ng bøc th­ xin xá tíi M¸t-di-ni vµ ®ång bän, ®· ®i qu¸ xa råi, vµ v× kh«ng thÓ b»ng c¸ch nµo kh¸c uèn n¾n H¸c-ni ®­îc, nªn t«i sÏ buéc ph¶i bãc trÇn sù ngu ngèc vµ sù hÌn h¹ cña nh÷ng anh chµng 57 Êy trªn tê b¸o cña chÝnh anh ta vµ v¹ch trÇn, tr­íc ph¸i HiÕn ¨ ng-ghen göi M¸c ch­¬ng Anh, nh÷ng ®iÒu bÝ Èn cña phong trµo d©n chñ trªn lôc ®Þa. ë L u©n §«n Mét bµi viÕt tranh c·i tØ mØ bao giê còng t¸c ®éng ®Õn H[¸c-ni] tèt h¬n lµ mäi cuéc tranh luËn b»ng miÖng. §¸ng tiÕc lµ ë ®©y t«i cã v« cïng Ýt tµi liÖu. Man-se-xt¬, 5 th¸ng Hai 1851 B©y giê ë ®©y t«i cã cuèn s¸ch cña Xa-r¨ng con "La-phai-Ðt vµ cuéc c¸ch m¹ng th¸ng B¶y". NÕu t«i kiÕm ®­îc vµi nguån kh¸c n÷a, M¸c th©n mÕn! t«i cã thÓ so¹n cho tê "Revue" cña chóng ta mét bµi viÕt vÒ cuéc KÌm theo ®©y t«i göi pao xtÐc-linh cuèi cïng vÒ tËp b¶n ®å; t«i c¸ch m¹ng th¸ng B¶y vµ vÒ thêi kú tiÕp theo, cho ®Õn cuéc c¸ch lÊy lµm tiÕc lµ ®· kh«ng thÓ göi cho anh sè tiÒn nµy sím h¬n ®­îc. m¹ng th¸ng Hai, ®ång thêi cßn phª ph¸n mét c¸ch th©n mËt cuèn Khi nµo anh gÆp H¸c-ni, mong anh h·y b¶o anh ta r»ng ®Õn cuèi "LÞch sö cña m­êi n¨m"197. "M­êi n¨m" Êy vÉn ch­a bÞ phª ph¸n trªn tuÇn anh Êy sÏ nhËn ®­îc cña t«i Ýt ra lµ nöa ®Çu cña lo¹t bµi viÕt gãc ®é triÖt ®Ó h¬n vµ ®­îc thõa nhËn lµ tµi liÖu gi¸o khoa cho toµn vÒ phong trµo d©n chñ ë lôc ®Þa195; c¸c bµi nµy ®­îc ph©n chia sao thÓ ph¸i c¸ch m¹ng ë §øc còng nh­ ë Ph¸p. T«i cho r»ng sÏ lµ mét cho mçi bµi trong sè ®ã chiÕm kh«ng qu¸ 2-21/2 c ét trªn tê b¸o cña viÖc hoµn toµn kh«ng tåi nÕu h¹n chÕ ¶nh h­ëng cña cuèn s¸ch nµy
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 290 291 ¨ng-ghen göi m¸c, 5 th¸ng hai 1851 ¨ng-ghen göi m¸c, 5 th¸ng hai 1851 trong giíi h¹n thÝch ®¸ng; tõ tr­íc ®Õn nay uy tÝn cña nã ch­a bÞ khèi liªn minh ®· ®¸nh ®æ «ng ta; trong ph¸i nµy còng cã c¶ nh÷ng mét sù hoµi nghi nµo. phÇn tö kh«ng theo chñ nghÜa B«-na-p¸c-t¬, nh÷ng phÇn tö tr­íc kia theo ph¸i Oãc-lª-¨ng v.v.; sau n÷a, t©m tr¹ng cña toµn thÓ giai Ngµi Rít-xen, con chã nh¸t gan Êy, l¹i mét lÇn n÷a bÞ « nhôc cÊp t­ s¶n b¶o thñ râ rµng lµ ®· trë nªn thuËn lîi h¬n nhiÒu ®èi víi khñng khiÕp. Lóc ®Çu h¾n ®iªn cuång chèng cuéc x©m l¨ng cña gi¸o Na-p«-lª-«ng, h¬n lµ tr­íc kia. HiÓn nhiªn lµ giê ®©y ®a sè nh÷ng 198 hoµng , sau ®ã h¾n thÊy r»ng ph¸i Man-se-xt¬ hoµn toµn kh«ng con ng­êi nµy ®Òu kh«ng muèn cã nh÷ng m­u ®å phôc tÝch cña ph¸i muèn nhóng tay vµo c©u chuyÖn bÈn thØu nµy, lóc Êy h¾n míi d¸m Oãc-lª-¨ng, còng nh­ cña ph¸i chÝnh thèng. Nh÷ng quyÕt ®Þnh sau ®­a ra lêi ®Ò nghÞ anh dòng vÒ viÖc cÊm c¸c gi¸m môc Thiªn chóa cïng ®ã kh«ng lµm hä hµi lßng, mµ hä th× chØ muèn tiÕp tôc trß ve gi¸o mang c¸c t­íc hiÖu cña Anh. Sau cïng, th«ng qua sù trung gian v·n thÓ chÕ tæng thèng hiÖn nay. Nh÷ng anh chµng nµy kh«ng mang cña ngµi Pi-t¬ h¾n cho mäi ng­êi hiÓu mét c¸ch kh«ng óp më r»ng t­ t­ëng b¶o hoµng, kh«ng mang t­ t­ëng céng hoµ, kh«ng ñng hé ®Õ mÆc dï trong kú häp lÇn nµy rÊt nªn më réng quyÒn bÇu cö, nh­ng chÕ mµ ñng hé chÕ ®é tæng thèng; nh­ng ®ång thêi ®iÒu quan träng v× hiÖn nay ®ang diÔn ra cuéc c¶i c¸ch trong lÜnh vùc t­ ph¸p, nªn nhÊt lµ ë chç: tr¹ng th¸i v« ®Þnh dÔ chÞu Êy chØ cã thÓ tån t¹i ®èi víi vÊn ®Ò quyÒn bÇu cö ph¶i bÞ ho·n ®Õn sang n¨m! §©y thËt lµ mét quÇn chóng; bÊt kú ng­êi nµo muèn trë thµnh ®¹i diÖn chÝnh thøc kiÓu mÉu thËt sù vÒ l«-gÝch cña ®¶ng VÝch! Tuy nhiªn, c¸c nghÞ sÜ rÊt cña trµo l­u nµy ®Òu ph¶i tõ bá - chËm nhÊt lµ sau nöa n¨m - th¸i cã th¸i ®é phª ph¸n vµ kh«ng tin ch¾c, mµ c¸c cuéc bÇu cö l¹i ®ang ®é trung lËp vµ gia nhËp vµo mét ph¸i b¶o hoµng nhÊt ®Þnh hoÆc gia ®Õn gÇn, hä ph¶i kho¸c bé y phôc chñ nghÜa tù do hoÆc chñ nghÜa b¶o nhËp vµo ph¸i ñng hé ®Õ chÕ. Tuy nhiªn, trong sè c¸c tê b¸o Ph¸p t«i hé mËu dÞch, vµ nÕu cuéc triÓn l·m199 kh«ng trïng víi chÝnh thêi chØ cã c¸c tê "DÐbats" vµ "Charivari", tiÕc thay, tê b¸o nµy, ®èi víi ai ®iÓm diÔn ra ®Ønh ®iÓm cuéc th¶o luËn vÒ chÝnh s¸ch cao siªu trong ®ã ë ®©y, l¹i b¾t ®Çu tá ra lµ tê b¸o s¾c s¶o, nhê sù hµi h­íc tinh tÕ nghÞ viÖn th× cã lÏ con ng­êi nhá bÐ 1* cña chóng ta ®· kh«ng ®­îc cña c¸c c­ d©n vïng nµy. yªn th©n råi! V¶ l¹i, ai mµ biÕt ®­îc ®iÒu g× sÏ x¶y ra! Qua cöa miÖng mét ng­êi Hung-ga-ri l­u vong ngu ngèc - mµ vµi ChiÕc b¸nh chÝnh trÞ thiÕt yÕu nãi chung ngµy cµng trë nªn cøng ngµy tr­íc ®©y t«i ®· cã dÞp tiÕp xóc ë ®©y - t«i ®­îc biÕt lµ c¸i ®¸m l¹i. T×nh h×nh tuyÖt diÖu mµ hiÖn nay n­íc Ph¸p xinh ®Ñp ®ang tr¶i ng­êi cao quý Êy, trong dÞp cuéc triÓn l·m diÔn ra, l¹i cã nh÷ng kÕ qua mét c¸ch yªn æn, còng lµ ®iÒu rÊt cã ý nghÜa gi¸o huÊn. V¶ l¹i, ho¹ch ©m m­u ¸m s¸t vµ khëi nghÜa. T«i cã c¶m gi¸c lµ trong kh«ng thÓ phñ nhËn ®­îc r»ng c¸c ngµi ®« thèng200 cµng ngµy cµng nh÷ng sù ån µo Êy t«i nhËn ra tiÕng nãi hïng dòng cña nh÷ng tay kh«ng cßn lµ nh÷ng ®¹i biÓu cña c¸c ph¸i t­ s¶n, hay nãi ®óng h¬n, thÝch quËy ph¸ ë Lu©n §«n: Vi-lÝch vµ B¸c-tª-lª-mi. Tuy vËy, ta c¸c nhµ t­ s¶n cµng ngµy cµng xa rêi c¸c l·nh tô tr­íc kia cña m×nh kh«ng thÓ tho¸t khái bän v« l¹i Êy: c¸ch ®©y kh«ng l©u trªn ®­êng phè thuéc ph¸i chÝnh thèng vµ ph¸i Oãc-lª-¨ng. Thø nhÊt, phÇn lín ph¸i cã mét anh chµng b¾t chuyÖn víi t«i; ho¸ ra, ®©y lµ mét ng­êi l­u thiÓu sè ®· lªn tiÕng ñng hé Ba-r«-s¬ t¹i phiªn häp mµ trong ®ã vong ë khu phè GrÝt-Uyn-®¬-min201 gi÷ mét chøc vô ë Li-víc-pun. _____________________________________________________________________________________________ "Dï cho ta cã bay trªn ®«i c¸nh cña b×nh minh, dï cho ta cã bay tíi 1* - Rít-xen
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 292 293 ¨ng-ghen göi m¸c, 5 th¸ng hai 1851 m¸c göi ¨ng-ghen, 10 th¸ng hai 1851 thÊy ®iÒu nµy rÊt dÔ chÞu, ®Æc biÖt nÕu «ng cô tr¶ tiÒn hËu hÜnh cho ®­îc tËn cuèi ®¹i d­¬ng"1*, th× ë ®ã ta còng kh«ng tr¸nh ®­îc lò t«i vÒ nçi buån ch¸n cña t«i. §­¬ng nhiªn, t«i kh«ng tá th¸i ®é: t«i ng­êi Êy. nhËn "sù hy sinh" nµy cho "sù nghiÖp" vµ tá ý s½n sµng "t¹m ë ®©y Ph¸i mËu dÞch tù do ë ®©y lîi dông t×nh h×nh lµm ¨n thÞnh v­îng chê diÔn biÕn tiÕp tôc cña t×nh h×nh". Mïa hÌ sang n¨m «ng cô sÏ hoÆc nöa thÞnh v­îng ®Ó mua chuéc giai cÊp v« s¶n, vµ trong viÖc ®Õn ®©y, vµ ®Õn khi Êy t«i sÏ cè g¾ng tá ra - ®èi víi «ng cô - lµ mét nµy Gi«n O¸t-x¬ lµ kÎ m«i giíi. Anh ®· biÕt vÒ kÕ ho¹ch míi cña ng­êi cÇn thiÕt ®Õn møc lµ «ng cô sÏ ph¶i ®ång ý tÊt c¶. Cèp-®en: HiÖp héi nhµ tr­êng tù do toµn quèc nh»m thùc hiÖn c¸i Xin göi lêi hái th¨m nång nhiÖt ®Õn phu nh©n vµ c¸c con anh. ®¹o luËt ®­îc dïng lµm c¬ së ®Ó chÝnh quyÒn thµnh phè cã quyÒn b¾t d©n c­ nép thuÕ ®Þa ph­¬ng dïng vµo viÖc x©y dùng tr­êng häc. Ph. ¡. cña anh Ng­êi ta tÝch cùc thóc ®Èy vÊn ®Ò nµy. Ngoµi ra, ë X«n-phoãc ®· lËp Thñ tôc nhËn tiÒn chuyÓn qua b­u ®iÖn vÉn nh­ tr­íc. ra th­ viÖn tù do vµ viÖn b¶o tµng - ph©n ph¸t s¸ch vµ sö dông phßng ®äc miÔn phÝ. ë Man-se-xt¬ b»ng sè tiÒn thu ®­îc qua c¸c C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn: "Der Briefwechsel In theo b¶n viÕt tay cuéc quyªn gãp cña quÇn chóng (tÊt c¶ lµ kho¶ng 7 000 p.xt.) mét uû zwischen F.Engels und K.Marx". Bd. I, Stuttgart, Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc ban ®· mua ®­îc Cung khoa häc ®Ó nã còng sÏ biÕn thµnh mét th­ 1913 viÖn tù do; c¶ ë ®©y n÷a, nh­ b¶n th©n ngµi thÞ tr­ëng Man-se-xt¬ ®· thõa nhËn mét c¸ch nh©n tõ, Uèt-x¬ râ rµng ®· ®ãng vai trß lµm trung gian. Ng­êi ta trï tÝnh më th­ viÖn vµo cuèi th¸ng B¶y - lóc ®Çu gåm cã 14 000 cuèn s¸ch. Trong tÊt c¶ c¸c cuéc mÝt-tinh vµ héi häp nh»m môc ®Ých nµy ng­êi ta ®­a ra nh÷ng lêi khen ngîi c«ng nh©n, ®Æc biÖt khen ngîi nh©n vËt O¸t-x¬ trung thùc, khiªm tèn, cã 58 Ých, mµ giê ®©y ®ang cã nh÷ng quan hÖ tèt nhÊt víi gi¸m môc ë M ¸c göi ¨ng-ghen 2 0 2 Man-se-xt¬. T«i vèn ®· vui s­íng tõ tr­íc vÒ sù bïng næ cña c¬n giËn d÷ tr­íc th¸i ®é v« ¬n cña c«ng nh©n, sù bïng næ nµy sÏ béc ë M an-se-xt ¬ ph¸t ë kh¾p mäi phÝa khi næ ra cuéc ®ông ®é ®Çu tiªn. ¤ng cô t«i2* mÊy ngµy tr­íc ®©y ®· göi cho t«i mét bøc th­ thó vÞ; trong th­ «ng tá ý muèn t«i ë ®©y v« thêi h¹n, nghÜa lµ chõng [Lu©n §«n], 10 th¸ng Hai 1851 nµo cßn tiÕp diÔn c©u chuyÖn x¶y ra víi nh÷ng nh©n vËt Ðc-men 28, Deanstreet, Soho (mµ t×nh h×nh nµy cã thÓ kÐo dµi ®Õn n¨m 1854). §­¬ng nhiªn, t«i ¡ng-ghen th©n mÕn! _____________________________________________________________________________________________ 1* Kinh th¸nh. S¸ch th¸nh thi, bµi sè 139, c©u th¬ sè 9 (®­îc l¸y l¹i). Khi anh viÕt r»ng sÏ mau chãng ®Õn lóc ph¶i tá th¸i ®é chèng 2* - Phri-®rÝch ¡ng-ghen bè, cha cña ¡ng-ghen
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 294 295 m¸c göi ¨ng-ghen, 10 th¸ng hai 1851 m¸c göi ¨ng-ghen, 10 th¸ng hai 1851 nhÊt, cña L¨ng-®«n-ph¬ vµ tiÕp ngay sau S¸p-p¬ lµ L. Bl¨ng. Ng­êi Lu-i Bl¨ng, th× anh ®· tá ra chÝ Ýt lµ mét nhµ tiªn tri. Anh h·y ta thÊy cã sù phÉn né ghª gím trong hiÖp héi ë phè Síc-s¬! Cßn ë nghe c©u chuyÖn sau ®©y: trong uû ban ë GrÝt-Uyn-®¬-min l¹i thÊy niÒm vui mõng lín lao! MÊy ngµy tr­íc ®©y, kho¶ng mét tuÇn tr­íc ®©y, L¨ng-®«n-ph¬ Trong b¶n tuyªn ng«n th«ng tri, Lu-i Bl¨ng nãi kh«ng nh©n danh cã gÆp t«i, tr«ng nÐt mÆt lóng tóng khi anh Êy chµo t«i vµ vî t«i, lµ 1* mét d©n téc nµo ®ã, mµ nh©n danh vµ nãi theo tinh thÇn cña c«ng t«i ®· nhËn thÊy r»ng "cã ®iÒu g× ®ã kh«ng hay" ® · x¶y ra víi ng­êi thøc vÜnh h»ng: libertÐ, ÐgalitÐ, fraternitÐ!1*. §èi víi t«i chØ cã mét b¹n hiÖp sÜ cña chóng t«i, nh©n vËt Bai-i-¸c S¬n c­íc cña chóng t«i. ®iÒu khã chÞu lµ t«i cßn nî L¨ng-®«n-ph¬ 11/2 p.xt. mµ giê ®©y cÇn Vµ ®iÒu g× vËy! L¨ng-®«n-ph¬ vµ Lu-i Bl¨ng ® · hîp nhÊt víi uû ban Vi-lÝch - S¸p-p¬ mµ ngµi A-®an ®· rót ra khái uû ban Êy! VËy mµ ®­îc göi ®i ngay th«ng qua V«n-ph¬. míi hai tuÇn lÔ tr­íc L¨ng-®«n-ph¬ cßn chöi bíi ra trß B¸c-tª-lª-mi, ThËt ch¼ng khã kh¨n g× còng h×nh dung ®­îc Vi-lÝch vµ S¸p-p¬ vµ t«i ®· kÓ cho anh Êy nghe vÒ vô lµm ¨n cña c¸c ngµi V[i-lÝch] vµ ®· tr­ëng thµnh ®Õn møc ®é nµo trong con m¾t cña chÝnh hä vµ hä S[¸p-p¬]. Anh sÏ cã ý kiÕn g× vÒ viÖc nµy? Nh÷ng phÇn tö phi-li- ®· coi chóng ta lµ nh÷ng kÎ ®· bÞ ®¸nh b¹i! xtanh Êy kh«ng hÒ hÐ lêi nµo b¸o tr­íc cho t«i biÕt. Nh­ng chóng ta sÏ ®Ëp tan hä theo c¸ch kh¸c. Chóng ta cã mét Sù thÓ lµ nh­ thÕ nµy. ph­¬ng s¸ch chÝnh x¸c nhÊt ®Ó lµm ph¸t ®iªn, thËt sù lµm ph¸t ®iªn HiÖp héi ë phè Síc-s¬ tæ chøc b÷a tiÖc ngµy 24 th¸ng Hai203, vÞ h¹ sÜ quan vµ anh thî méc Vi-lÝch204. nh÷ng ng­êi ®­îc mêi ®Õn dù b÷a tiÖc nµy gåm cã Bl¨ng, L¬-®ruy - Anh cßn nhí bøc th­ mµ Sram ®· thay mÆt BÕch-c¬2* viÕt cho R«-lanh, vµ ngoµi ra cßn cã L¨ng-®«n-ph¬. §Ó chØ cho L[¬-®ruy] - Vi-lÝch trong ®ã «ng ta ®· ®Ò nghÞ víi Vi-lÝch thiÕt lËp mét nÒn R[«-lanh] thÊy r»ng «ng ta còng cã sau l­ng m×nh mét ñy ban theo chuyªn chÝnh qu©n sù, ®¶ kÝch b¸o chÝ vµ phñ mét bãng ®en nhá lªn chñ nghÜa thÕ giíi vµ ®Ó trõng ph¹t hiÖp héi ë phè Síc-s¬ vÒ téi nã ®· ®¹o ®øc cña S¸p-p¬. coi Lu-i Bl¨ng vµ L¬-®ruy lµ "cã ý nghÜa nh­ nhau", - ®Ó chØ râ ®iÒu Vµ råi thÕ nµo! Tay Vi-lÝch Êy, mét con lõa v« häc, bèn lÇn bÞ ®ã Lu-i Bl¨ng ®· tuyÓn mé c¸c ®éi qu©n cña m×nh tõ nh÷ng ng­êi c¾m sõng, ®· bÞ sa vµo bÉy. ¤ng ta oanh kÝch BÕch-c¬ b»ng nh÷ng thuéc hiÖp héi ë khu phè GrÝt-Uyn-®¬-min vµ t¹i qu¸n r­îu mµ bøc th­, «ng ta ®· chuÈn bÞ xong mét ph¸i viªn ®Ó cö ®i, «ng ta nh×n nh÷ng ng­êi Ba Lan truþ l¹c hay lui tíi. S¸p-p¬ víi con m¾t ng¹o m¹n, ch¬i trß ©m m­u, coi th­êng vµ l¨ng L¹i mét n­íc cê! Anh sÏ nãi g× vÒ viÖc nµy? nhôc b»ng mäi c¸ch tay phi-li-xtanh Êy; «ng ta ®· tinh th«ng nh÷ng Vµi ngµy tr­íc ®©y hiÖp héi ë phè Síc-s¬ ®· nhËn ®­îc th«ng tri d¸ng ®iÖu tá râ quyÒn uy cña mét nh©n vËt Cr«m-oen II nµo ®ã, trë ®­îc in lµm giÊy mêi (®ång thêi c¶ b¶n tuyªn ng«n) ®Õn dù b÷a tiÖc nªn nãng nÈy, kh«ng chÞu ®ùng bÊt cø ý kiÕn ph¶n ®èi nµo n÷a vµ qu¸i dÞ tæ chøc vµo ngµy 24 th¸ng Hai; th«ng tri nµy cã ch÷ ký, thø _____________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________ 1* - tù do, b×nh ®¼ng, b¸c ¸i! 1* SÕch-xpia. "H¨m-lÐt", håi I, c¶nh 4. 2* - Hen-rÝch BÕch-c¬
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 296 297 m¸c göi ¨ng-ghen, 10 th¸ng hai 1851 m¸c göi ¨ng-ghen, 11 th¸ng hai 1851 59 trao cho BÕch-c¬ nhiÖm vô tiÕn hµnh mét cuéc c¸ch m¹ng ë Khuªn tá ý s½n sµng ®¶m nhËn sù l·nh ®¹o tèi cao. M ¸c göi ¨ng-ghen Võa míi ®©y «ng ta ®ét nhiªn ®øng dËy trong mét phiªn häp vµ ë M an-se-xt ¬ gµo lªn r»ng nh÷ng bøc th­ cña «ng ta göi ®i tõ Pa-ri vµ Khuªn vÉn ch­a tíi n¬i, - ®iÒu ®ã liªn quan ®Õn cuéc khñng ho¶ng néi c¸c Ph¸p gÇn ®©y nhÊt - «ng ta than v·n r»ng trong ®Çu cña «ng ta [Lu©n §«n], 11 th¸ng Hai 1851 (trong c¸i ®Çu cña con lõa) toµn thÊy nh÷ng ®iÒu hçn ®én vµ hçn ¡ng-ghen th©n mÕn! ®én, bæ nhµo vµo phè Bon-®¬ vµ ®æ lªn ®Çu m×nh c¶ mét thïng n­íc. B©y giê t«i ®· chuÈn bÞ cho «ng ta mét cuéc t¾m n­íc l¹nh, nã Iterum Crispinus!1* sÏ t¸c ®éng theo h­íng ng­îc l¹i. Sau mÊy ngµy n÷a t«i sÏ nhËn T«i võa ®­îc biÕt tèi h«m nay t¹i Tèt-ten-hem Coãc-t¬-rèt ®· ®­îc tõ tay BÕch-c¬ nh÷ng bøc th­ cña Vi-lÝch vµ ®Õn lóc Êy t«i sÏ diÔn ra cuéc mÝt-tinh nh©n c¸i chÕt cña Bem. Trªn lÔ ®µi cã: chñ tÞch cho næ tr¸i m×n. - S¸p-p¬ v.v., Lu-i Bl¨ng vµ nh÷ng thµnh viªn kh¸c trong uû ban Cã c¶ mét ®¸m bän v« l¹i d©n chñ ®Õn ®©y: nh÷ng phÇn tö ng­êi míi cña liªn minh c¸c d©n téc. Trong héi tr­êng trªn hµng ghÕ ®Çu Ph¸p bÞ trôc xuÊt khái Bruy-xen, H©y-d¬ tõ C¸t-xen, èp-pen-hai-m¬ lµ H¸c-ni cïng vî. Bé phËn c¬ b¶n nh÷ng ng­êi tham gia lµ gåm tõ Bruy-xen, Guyn-t¬ tõ Phran-phuèc v.v.. Tuy nhiªn, may thay, nh÷ng thµnh viªn cña hiÖp héi ë phè GrÝt-Uyn-®¬-min. Gi÷a nh÷ng t«i kh«ng nh×n thÊy mét ai trong sè nh÷ng ng­êi nãi sau cïng ®ã. trµng vç tay S¸p-p¬ ®· ®äc b»ng tiÕng Anh bµi diÔn v¨n mu«n thuë cña m×nh: cuéc ®Êu tranh sèng m¸i! Lu-i Bl¨ng ph¸t biÓu còng DÜ nhiªn, anh ®· nhËn ®­îc bøc th­ gÇn ®©y nhÊt cña t«i råi chø? ch¼ng hay h¬n. ChiÕn tranh mu«n n¨m! Tau-d¬-nau còng cã mÆt, ®· C.M. cña anh nãi vÒ Bem. H¸c-ni ® · ®äc mét bµi thuyÕt gi¶ng dµi vµ, nghe nãi, thµnh c«ng, khi kÕt thóc bµi diÔn v¨n nµy «ng ta ®· tuyªn bè Bl¨ng- C«ng bè toµn v¨n lÇn ®Çu b»ng tiÕng cña In theo b¶n viÕt tay ki, B¸c-be vµ tiÕp ®ã Lu-i Bl¨ng lµ nh÷ng ®Êng cøu thÕ x· héi chñ nguyªn b¶n trong Marx-Engels Gesamtausgabe. Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc nghÜa. Dritte Abteilung, Bd. 1, 1929 vµ b»ng tiÕng Nga Anh sÏ cã ý kiÕn g× vÒ ®iÒu nµy? trong C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt, t.XXI, 1929 Ph¶i ch¨ng anh b¹n H¸c-ni sÏ cho lµ trung thùc nÕu anh ph¸t _____________________________________________________________________________________________ 1* - Ecce iterum Crispinus - thÕ lµ l¹i lµ Cri-xpin (phÇn ®Çu bµi th¬ trµo phóng thø IV cña Giu-vª-nan), nghÜa bãng: "l¹i vÉn lµ nh©n vËt cò" hoÆc "l¹i vÉn lµ ®iÒu ®ã".
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 298 299 m¸c göi ¨ng-ghen, 10 th¸ng hai 1851 m¸c göi ¨ng-ghen, 11 th¸ng hai 1851 biÓu t¹i mét cuéc héi häp d­íi sù chñ to¹ cña T. Cl¸c, mét vÞ tr­îng
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 300 301 m¸c göi ¨ng-ghen, 11 th¸ng hai 1851 ¨ng-ghen göi m¸c, 12 th¸ng hai 1851 Ngµy mai, qua c¸c b¸o anh sÏ thÊy r»ng kho¶n trî cÊp ®· bÞ b¸c phu, vµ nãi ®óng ra, chØ b»ng sù hiÖn diÖn cña m×nh vµ b»ng bµi bá víi ®a sè 102 phiÕu 205. ph¸t biÓu cña m×nh anh sÏ ®em l¹i träng l­îng cho héi nghÞ nµy? C.M. cña anh VËy lµ anh ta kh«ng nh÷ng b¶o trî cho Ru-g¬ trªn tê "Friend of the People" cña m×nh, mµ cßn thÊy cÇn ph¶i b¶o trî, mét c¸ch gi¸n tiÕp, cho c¶ S¸p-p¬ - Vi-lÝch n÷a. C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn: "Der Briefwechsel In theo b¶n viÕt tay zwischen F.Engels und K.Marx". Bd. I, Stuttgart, Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc Chñ nhËt võa råi anh ta cã mêi t«i ®Õn nhµ. Môc ®Ých lµ thóc 1913 giôc Gi«n-x¬ ®ång ý ®Çu ®Ò: "Friend of the People". T«i ®· kh«ng ®i. MÆc cho anh ta nhê L. Bl¨ng, L¨ng-®«n-ph¬, S¸p-p¬ hoÆc Vi-lÝch lµm viÖc nµy. §èi víi t«i, c¸i viÖc H¸c-ni c«ng khai t¸n d­¬ng kh«ng mÖt mái nh÷ng vÞ ®¹i tr­îng phu bÐ nhá thÕ lµ ®· ®ñ råi. MÆc dï cã sù cè Êy, mÆc dï anh, Brót (H¸c-ni), nÕu anh kh«ng 60 chèng l¹i chóng t«i, th× dï sao anh còng ®ãng vai mét ng­êi kh«ng ¨ ng-ghen göi M¸c 2 0 6 ®¶ng ph¸i, vµ trong khi ¡ng-ghen lµm viÖc cho anh ë Man-se-xt¬, th× Õch-ca-ri-ót1* viÕt trªn tê b¸o cña anh, cßn t«i cø cã dÞp l¹i lµm ë L U©n §«n c¸i viÖc thuÇn phôc Gi«n-x¬ cho anh, - mÆc dï tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã, t«i rÊt thÝch sù c« lËp x· héi, sù c« lËp thùc sù mµ giê ®©y c¶ hai chóng ta, anh vµ t«i, ®ang l©m vµo. Sù c« lËp Êy hoµn toµn phï hîp [Man-se-xt¬], thø t­, [12 th¸ng Hai 1851] víi lËp tr­êng cña chóng ta vµ nh÷ng nguyªn t¾c cña chóng ta. HÖ thèng nh÷ng sù nh©n nh­îng lÉn nhau vµ lËp tr­êng nöa vêi mµ ta M¸c th©n mÕn! ph¶i chÞu ®ùng v× phÐp lÞch sù, còng nh­ sù cÇn thiÕt ph¶i ®øng T«i võa t×m thÊy bøc th­ cña anh ë nhµ vµ tranh thñ ngay chuyÕn tr­íc c«ng chóng nhËn vÒ m×nh mét phÇn tr¸ch nhiÖm vÒ nh÷ng b­u chÝnh h«m nay ®Ó th«ng b¸o cho anh biÕt r»ng cuèi tuÇn nµy, ®iÒu nùc c­êi trong cïng mét héi víi tÊt c¶ nh÷ng con lõa Êy, - giê hoÆc chËm nhÊt lµ vµo ®Çu tuÇn sau, t«i sÏ cè g¾ng göi cho anh 1 ®©y nh÷ng ®iÒu ®ã ®· ®­îc chÊm døt. p.xt. 10 si-linh ®Ó chuyÓn cho L¨ng-®«n-ph¬ nh»m nhanh chãng VÒ bøc th­ nµy, t«i còng ®Ò nghÞ anh tr¶ lêi ngay. ë ® ©y t«i hÇu chÊm døt c©u chuyÖn nµy vµ kh«ng kÐo dµi nã thªm n÷a. ¤ng b¹n nh­ chØ gÆp cã mçi mét m×nh Pi-p¬ vµ t«i sèng hoµn toµn khÐp kÝn. L¨ng-®«n-ph¬ cña chóng ta mét lÇn n÷a l¹i tá ra lµ mét mô giµ, V× thÕ t«i sÏ hiÓu ®­îc r»ng ë ®©y t«i ®Æc biÖt thÊy thiÕu anh vµ t«i cßn sù h¸o danh kú quÆc nhá män cña nh©n vËt siªu s¸ng suèt L. cã nhu cÇu ®­îc nãi chuyÖn víi anh. B[l¨ng] Êy ®· mang mét h×nh thøc nãi lªn r»ng anh chµng ng­êi lïn _____________________________________________________________________________________________ ®­îc t©ng bèc Êy thËt sù lµ mét th»ng ngèc. §iÒu ®ã tèt th«i. Ng­êi 1* - I-«-han Ghª-oãc Õch-ca-ri-ót
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 302 303 ¨ng-ghen göi m¸c, 12 th¸ng hai 1851 ¨ng-ghen göi m¸c, 12 th¸ng hai 1851 bµi nµy ®­îc viÕt ®Ó cho H¸c-ni, ®Ó ®Æt anh ta vµo con ®­êng ®óng, ta cµng ngµy cµng nhËn râ r»ng cuéc sèng l­u vong lµ mét tr­êng ®¹i chø kh«ng ph¶i nh»m môc ®Ých nµo kh¸c. Song, trong c¸c sè b¸o 4 - häc mµ nhê nã mçi ng­êi kh«ng tr¸nh khái ph¶i biÕn thµnh mét kÎ 9 sÏ lÇn l­ît cã nh÷ng ®ßn gi¸ng vµo L¬-®ruy, M¸t-[di-ni], Ru-g¬ ®Çn ®én, mét con lõa hoÆc ®¬n gi¶n thµnh mét kÎ bÞp bîm nÕu ng­êi v.v. d­íi mét h×nh thøc trùc tiÕp nhÊt vµ ®Ých danh nhÊt cã thÓ ®ã hoµn toµn kh«ng ®o¹n tuyÖt víi cuéc sèng l­u vong vµ kh«ng tháa ®­îc. m·n víi ®Þa vÞ cña mét nhµ tr­íc t¸c ®éc lËp hoµn toµn kh«ng quan C©u chuyÖn x¶y ra víi Vi-lÝch thËt lµ thó vÞ. A nh h·y lo liÖu lµm t©m ®Õn c¸i gäi lµ "®¶ng c¸ch m¹ng". §ã lµ mét tr­êng häc thùc sù sao ®Ó cã ®­îc nh÷ng bøc th­ Êy1*. T«i muèn thÊy sù phÉn né ®¹o vÒ khoa ¨n nãi tµn nhÉn vµ ®ª hÌn, trong tr­êng häc ®ã mét con lõa ®øc cña hä khi tr¸i bom nµy ph¸t næ. H×nh nh­ tõ Ýt l©u nay c¸c anh m¹t h¹ng nhÊt l¹i trë thµnh ®Êng cøu tinh sè mét cña tæ quèc. DÉu l¹i cã nh÷ng viªn th¸m b¸o cõ kh«i ë khu GrÝt-Uyn-®¬-min, ®iÒu nµy sao th× mét con ng­êi nhá bÐ ®i t×m sù næi danh sÏ ph¶i tr¶ gi¸ vÒ còng kh«ng tåi vµ Ýt ra còng t¹o ra mét trß gi¶i trÝ. Thó thËt, t«i ®iÒu ®ã mét khi chóng ta sÏ l¹i cã tê b¸o cña m×nh. Anh cã biÕt kh«ng cho r»ng th»ng cha Êy qu¸ ngu xuÈn ®©u. Tuy nhiªn, ch¾c kh«ng, ë ®©y t«i bÞ mÊt hÕt mäi giÊy tê cña m×nh, do ®ã anh h·y chØ ch¾n lµ giê ®©y h¾n ta ®Æc biÖt hung h¨ng, tõ khi c¸c tê b¸o cña cho t«i biÕt thªm vµi nguån t­ liÖu mµ anh biÕt vÒ lÞch sö Ph¸p thêi ChÝnh phñ Phæ nãi ®Õn kh¶ n¨ng næ ra chiÕn tranh víi Thuþ SÜ, cßn kú 1830 - 1848, cßn t«i sÏ cè g¾ng dïng c¸c ph­¬ng tiÖn s¸ch b¸o ®Ó c¸c ®éi vÖ binh dù bÞ, nh­ ng­êi ta ®· th«ng b¸o cho hä trong cuéc thùc hiÖn cho ®­îc viÖc ®Æt d­íi ch©n ngµi tæng thèng vµi côc than diÔu binh, sÏ ®­îc mang vò khÝ chÝnh lµ v× lý do Êy. ChÝnh phñ c¸c ch¸y hång. Ngoµi ra, trong c¸c bµi viÕt cho tê "Friend of the People" n­íc thuéc khèi Liªn minh thÇn th¸nh thËt sù tá ra v« tr¸ch nhiÖm t«i ®Þnh ®ßi - nÕu anh kh«ng cã g× ph¶n ®èi, bëi v× Bl¨ng ®· kÓ c©u khi hä hµnh ®éng tiÕp tay cho nh÷ng con lõa mang ®Çu ãc hoang chuyÖn nµy cho anh nghe råi - anh ta c«ng bè nh÷ng tin tøc, do ngµi ®­êng Êy, vµ nÕu kh«ng cã Pan-míc-xt¬n th× "thêi kú gi¶i phãng sù M¸t-di-ni cung cÊp, vÒ tÝnh chÊt cña Ban chÊp hµnh trung ­¬ng ngu ngèc phæ biÕn" ®· cã thÓ xuÊt hiÖn sím h¬n nöa n¨m. ch©u ¢u vµ lËp tr­êng cña nã ®èi víi nh÷ng ng­êi x· héi chñ nghÜa HiÖn nay ph¸t kiÕn míi nhÊt cña anh trong lÜnh vùc kinh tÕ lµ vµ nh÷ng ng­êi céng s¶n, v¶ l¹i t«i sÏ cã nh÷ng sù gîi ý cÇn thiÕt ®Ó ®Ò tµi cña nh÷ng suy ngÉm nghiªm tóc nhÊt cña t«i. H«m nay t«i mäi c¸i ®Òu hiÓu ®­îc. Cí sao chóng ta ph¶i e dÌ? kh«ng cã thêi gian ®Ó bµn tØ mØ h¬n vÒ vÊn ®Ò nµy, nh­ng t«i thiÕt H«m nay H¸c-ni sÏ nhËn ®­îc ba bµi viÕt mang tÝnh chÊt phÇn t­ëng, ph¸t kiÕn Êy lµ hoµn toµn ®óng. Song, kh«ng thÓ ®ïa dìn më ®Çu, h¬i cã phÇn kÐo dµi ra, víi nh÷ng sù gîi ý nhÑ nhµng n»m víi nh÷ng con sè, v× thÕ t«i suy ngÉm kü l­ìng vÊn ®Ò nµy. r¶i r¸c ®«i chç trong c¸c bµi Êy. ChØ cã ®iÒu bùc m×nh lµ: tr­íc nh÷ng Nh©n vËt Lu-i Na-p«-lª-«ng míi thËt ngu ngèc lµm sao! ¤ng ta ng­êi v« s¶n Anh vµ ®¸m c«ng chóng cña H¸c-ni thËt khã mµ ®¶ kÝch L¬-®ruy vµ bÌ lò nÕu kh«ng phÇn nµo quy b¶n th©n m×nh ®ång ®em b¸n cho Quèc héi nh÷ng hoµi nghi cña m×nh vÒ vÊn ®Ò "luËt nhÊt víi bÌ lò Vi-lÝch B¸c-t[ª-lª-mi]. Cuèi cïng th× ch¼ng cßn lèi bÇu cö", cßn b¶n th©n m×nh th× ®em b¸n cho M«ng-ta-l¨m-be ®Ó ®æi tho¸t nµo kh¸c h¬n lµ dµnh cho bÌ lò Êy vµi bµi ®Æc biÖt. Trong ba _____________________________________________________________________________________________ bµi ®Çu nµy vÉn ch­a chøa ®ùng ®iÒu g× ®Æc biÖt, nãi ®óng ra, nh÷ng 1* Xem tËp nµy, tr. 276-278
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 304 305 ¨ng-ghen göi m¸c, 12 th¸ng hai 1851 ¨ng-ghen göi m¸c, 13 th¸ng hai 1851 61 lÊy 1 800 000 phr¨ng mµ rèt cuéc «ng ta còng ch¼ng nhËn ®­îc 207 chóng . Song, kh«ng thÓ lµm g× ®­îc víi phÇn tö phiªu l­u Êy. ¨ ng-ghen göi M¸c NÕu trong vßng bèn tuÇn lÔ «ng ta ®Ó cho m×nh bÞ nh÷ng tay ©m ë L U©n §«n m­u ranh ma ®iÒu khiÓn th× ®Õn tuÇn lÔ thø n¨m tÊt nhiªn «ng ta sÏ xo¸ sæ, mét c¸ch ngu ngèc nhÊt, tÊt c¶ nh÷ng g× «ng ta ®¹t ®­îc. Aut Caesar, aut Clichy! 1* [Man-se-xt¬], thø n¨m, 13 th¸ng Hai 1851 Võa qua ë ®©y chóng t«i ®· lËp ra mét tæ chøc míi cña ph¸i HiÕn ch­¬ng ë ®Þa ph­¬ng nµy. Trong nh÷ng giíi h¹n cña c¸c h×nh M¸c th©n mÕn! thøc d©n chñ, nh÷ng ng­êi Anh nµy tá ra kh«ng cã l­¬ng t©m h¬n T«i ®· tõng hÇu nh­ tin ch¾c lµ víi H¸c-ni sÏ x¶y ra chuyÖn ®ã. nhiÒu so víi chóng ta, nh÷ng ng­êi §øc rôt rÌ vµ th¼ng th¾n. T«i t×m thÊy trªn tê "Friend of the People" b¶n th«ng b¸o vÒ cuéc Chóng t«i cã tÊt c¶ m­êi ba ng­êi, vµ lËp tøc ra quyÕt ®Þnh bÇu ra mÝt-tinh t­ëng nhí Bem; trong th«ng b¸o nãi r»ng tham gia cuéc mét héi ®ång gåm m­êi ba uû viªn, tøc lµ gåm tÊt c¶ nh÷ng ng­êi mÝt-tinh nµy sÏ cã: ng­êi §øc, ng­êi Ph¸p, ng­êi Ba Lan vµ ng­êi cã mÆt. Sau ®ã tõng ng­êi ®Ò cö mét ng­êi trong sè nh÷ng ng­êi cã Hung-ga-ri, ngoµi ra, còng cßn cã "Nh÷ng ng­êi d©n chñ anh mÆt, vµ v× t«i ®­¬ng nhiªn ®· tõ chèi cho nªn, thay vµo chç cña t«i, em"208, vµ ng­êi ta thÊy râ ®©y lµ viÖc lµm cña hiÖp héi ë ®­êng phè mét ng­êi nµo ®ã ®· ®Ò cö mét ng­êi kh«ng cã mÆt, vµ thÕ lµ ch­a Uyn-®¬-min vµ bÌ lò. Tr­íc ®©y t«i quªn l­u ý anh vÒ b¶n th«ng ®Çy n¨m phót nh÷ng vÞ h¶o h¸n t­ nh©n nµy ®· biÕn thµnh mét héi ®ång. Vµ dÉu sao th× tõng uû viªn ®Òu ®­îc bÇu ra, vµ c¸i thñ tôc b¸o nµy. H«m nay t«i kh«ng thÓ lµm g× ®­îc n÷a vÒ vÊn ®Ò nµy. tuyÖt diÖu Êy ®· diÔn ra hoµn toµn nghiªm trang vµ nh­ lµ mét Nh­ng ngµy mai t«i sÏ viÕt th­ cho H¸c-ni ®Ó b¶o anh ta ®õng ®iÒu tù nhiªn. §iÒu ®ã sÏ ®­a ®Õn kÕt côc ra sao th× t­¬ng lai s¾p ®¨ng b¶n th¶o mµ t«i ®· göi cho anh ta, bëi v× t«i sÏ kh«ng tiÕp tôc tíi ®©y sÏ cho ta thÊy râ. H«m nay t«i chóc mäi sù tèt ®Ñp. viÕt bµi ®ã n÷a209; ®ång thêi trong th­ nµy t«i sÏ gi¶i thÝch cho anh ta nghe tØ mØ vÒ c©u chuyÖn nµy. NÕu bøc th­ nµy kh«ng gióp g× Ph. ¡. cña anh ®­îc sÏ ph¶i vøt bá tÊt c¶ c©u chuyÖn dµi lª thª nµy chõng nµo b¶n C«ng bè toµn v¨n lÇn ®Çu b»ng tiÕng cña In theo b¶n viÕt tay th©n ngµi H¸c-ni ch­a trë vÒ, mµ ®iÒu ®ã th× rÊt sím x¶y ra. T«i cã nguyªn b¶n trong Marx-Engels Gesamtausgabe. Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc ®ñ c¨n cø ®Ó nghÜ r»ng «ng ta ch¼ng bao l©u n÷a sÏ ®Õn ®©y, ®Õn Dritte Abteilung, Bd. 1, 1929 vµ b»ng tiÕng Nga lóc Êy t«i sÏ cho «ng ta mét trËn nªn th©n. Cø ®Ó «ng ta cuèi cïng trong C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n sÏ nhËn ra r»ng chóng ta kh«ng cã ý ®Þnh ®ïa dìn víi «ng ta. DÉu lÇn thø nhÊt, t.XXI, 1929 sao, ®Ó khái mÊt thêi gian vµ khái viÕt hai lÇn, t«i göi cho anh bøc _____________________________________________________________________________________________ th­ nµy, cßn anh, sau khi ®äc xong, h·y hÕt søc nhanh chãng 1* - "HoÆc lµ Xª-da, hoÆc lµ Cli-si!" (Cli-si lµ nhµ tï ë Pa-ri dµnh cho c¸c ph¹m nh©n m¾c nî). §©y lµ sù l¸y l¹i c©u ch©m ng«n næi tiÕng: "Aut Caesar aut nihil" - chuyÓn nã cho anh Êy. "HoÆc lµ Xª-da, hoÆc lµ ch¼ng lµ g×".
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 306 307 ¨ng-ghen göi m¸c, 13 th¸ng hai 1851 ¨ng-ghen göi m¸c, 13 th¸ng hai 1851 m×nh n÷a khi chóng ta b¾t ®Çu trë thµnh cã danh tiÕng? ThËt ra V iÖc lµm ngu xuÈn vµ thiÕu tÕ nhÞ cña H¸c-ni lµm cho c ¸ nh©n chóng ta sÏ ch¼ng mÊt m¸t g× do chç ng­êi ta th«i kh«ng cßn coi t«i thÊy tøc giËn nhiÒu h¬n bÊt kú ®iÒu g× kh¸c. Nh­ng xÐt vÒ thùc chóng ta lµ "sù biÓu thÞ ch©n chÝnh vµ t­¬ng xøng" cña nh÷ng kÎ chÊt th× ®iÒu nµy ch¼ng cã ý nghÜa g× c¶. ngu si ®¸ng th­¬ng mµ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y chóng ta ®· cïng Cuèi cïng th× b©y giê chóng ta l¹i cã kh¶ n¨ng - lÇn ®Çu tiªn sau ®i víi hä. mét thêi gian dµi - chØ cho ng­êi ta thÊy r»ng chóng ta kh«ng cÇn C¸ch m¹ng lµ hiÖn t­îng thuÇn khiÕt cña tù nhiªn, phÇn nhiÒu ®Õn mét sù næi tiÕng nµo, mét sù hËu thuÉn nµo tõ phÝa bÊt kú mét nã x¶y ra d­íi t¸c ®éng cña nh÷ng quy luËt vËt lý h¬n lµ trªn c¬ së chÝnh ®¶ng nµo cña bÊt kú n­íc nµo vµ r»ng lËp tr­êng cña chóng ta nh÷ng quy luËt quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña x· héi trong thêi kú hoµn toµn kh«ng phô thuéc vµo nh÷ng ®iÒu nh¶m nhÝ Êy. Tõ nay b×nh th­êng. HoÆc nãi ®óng h¬n, trong thêi gian næ ra c¸ch m¹ng chóng ta chØ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ b¶n th©n m×nh th«i, vµ ®Õn lóc c¶ nh÷ng quy luËt Êy mang tÝnh chÊt vËt lý râ h¬n nhiÒu, søc m¹nh vËt c¸c ngµi Êy cÇn ®Õn chóng ta th× chóng ta cã thÓ ¸p ®Æt nh÷ng ®iÒu chÊt cña tÝnh tÊt yÕu thÓ hiÖn ra m¹nh mÏ h¬n. Vµ chØ cÇn ta trë kiÖn cña m×nh cho hä. Ýt ra th× tõ nay ®Õn lóc Êy hä sÏ ®Ó chóng ta ®­îc yªn. DÜ nhiªn, sÏ cã mét sù ®¬n ®éc nµo ®ã nh­ng, trêi ¬i, t«i ®· thµnh ®¹i diÖn cña mét ®¶ng nµo ®ã lµ ta bÞ cuèn hót vµo dßng n­íc tõng chÞu ®ùng c¶nh c« ®¬n Êy trong ba th¸ng sèng ë Man-se-xt¬ vµ xo¸y Êy cña sù tÊt yÕu tù nhiªn kh«ng thÓ c­ìng næi Êy. ChØ cã gi÷ ®· quen víi c¶nh ®ã råi; ®ång thêi t«i ®· sèng nh­ mét ng­êi thùc sù th¸i ®é ®éc lËp, vÒ thùc chÊt tá ra c¸ch m¹ng h¬n lµ nh÷ng ng­êi ch­a cã vî, mµ dÉu sao th× c¶nh ®ã còng hÕt søc buån tÎ trong ®iÒu kh¸c th× míi cã thÓ - Ýt ra còng trong mét thêi gian - gi÷ ®­îc t­ thÕ kiÖn ë ®©y. Tuy nhiªn, thùc ra chóng ta thËm chÝ còng kh«ng thÓ ®éc lËp cña m×nh ®èi víi dßng n­íc xo¸y Êy, tuy r»ng rèt cuéc th× ta qu¸ than phiÒn ®­îc r»ng nh÷ng vÞ vÜ nh©n nhá bÐ Êy sî h·i chóng vÉn bÞ hót vµo nã. ta; ph¶i ch¨ng trong suèt tõng Êy n¨m chóng ta ®· kh«ng lµm ra vÎ Chóng ta cã thÓ vµ cÇn ph¶i gi÷ lËp tr­êng nµy trong nh÷ng sù lµ mäi ®¸m ng­êi lµ c¸nh cña chóng ta, trong khi chóng ta ch¼ng cã kiÖn s¾p diÔn ra nay mai. Kh«ng nh÷ng ch¼ng cÇn ®Õn bÊt kú c¸nh nµo c¶, cßn nh÷ng ng­êi mµ chóng ta, Ýt nhÊt còng trªn c­¬ng vÞ nhµ n­íc n µo, mµ - chõng nµo cßn cã thÓ - còng cßn ch¼ng ph­¬ng diÖn chÝnh thøc, coi lµ thuéc c¸nh chóng ta - ®ång thêi cÇn ®Õn bÊt kú c­¬ng vÞ chÝnh thøc nµo trong ®¶ng, ch¼ng cÇn cã vÞ dµnh cho b¶n th©n m×nh cã quyÒn thÇm gäi hä lµ nh÷ng phÇn tö v« trÝ nµo trong c¸c uû ban v.v., ch¼ng cÇn ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm nµo dông bÊt trÞ - th× l¹i kh«ng hiÓu ®­îc thËm chÝ nh÷ng nguyªn lý s¬ vÒ nh÷ng con lõa, cÇn phª ph¸n kh«ng th­¬ng xãt tÊt c¶ bän chóng, ®¼ng trong c¸c häc thuyÕt cña chóng ta? Ph¶i ch¨ng nh÷ng ng­êi vµ sau n÷a cÇn cã mét sù hµi h­íc mµ tÊt c¶ "nh÷ng ©m m­u" cña nh­ chóng ta l¹i thÝch hîp cho mét "c¸nh" nµo ®ã, v× chóng ta nÐ nh÷ng kÎ ngu si Êy céng l¹i còng kh«ng thÓ lµm cho chóng ta mÊt tr¸nh nh÷ng chøc vô chÝnh thøc nh­ tr¸nh bÖnh dÞch h¹ch? Mét ®i sù hµi h­íc Êy. Vµ chóng ta cã thÓ lµm ®­îc viÖc ®ã. Thùc ra, "c¸nh", nghÜa lµ mét lò nh÷ng con lõa tin mét c¸ch mï qu¸ng vµo chóng ta lu«n lu«n cã thÓ tá ra c¸ch m¹ng h¬n lµ nh÷ng kÎ bÎm chóng ta, nh÷ng ng­êi nhæ toÑt vµo danh tiÕng, - mét "c¸nh" nh­ mÐp Êy, bëi v× chóng ta ®· häc hái ®­îc mét c¸i g× ®ã, cßn hä th× thÕ cã nghÜa g× ®èi víi chóng ta, nh÷ng ng­êi ®· kh«ng cßn nhËn ra
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 308 309 ¨ng-ghen göi m¸c, 13 th¸ng hai 1851 m¸c göi ¨ng-ghen, 23 th¸ng hai 1851 62 kh«ng; bëi v× chóng ta biÕt r»ng chóng ta muèn g×, cßn hä th× kh«ng; bëi v× sau tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu mµ chóng ta chøng kiÕn trong M ¸c göi ¨ng-ghen 2 1 0 ba n¨m gÇn ®©y chóng ta sÏ c¶m nhËn mäi c¸i víi th¸i ®é b×nh th¶n ë M an-se-xt ¬ h¬n nhiÒu, h¬n lµ nh÷ng kÎ mµ c¸ nh©n hä l¹i quan t©m ®Õn tÊt c¶ c«ng viÖc Êy. HiÖn nay, ®iÒu chñ yÕu lµ kh¶ n¨ng in Ên nh÷ng tµi liÖu cña chóng Lu©n §«n, 23 th¸ng Hai [1851] ta; hoÆc lµ in trong Ên phÈm tam c¸ nguyÖt mµ trong ®ã chóng ta sÏ tiÕn hµnh nh÷ng cét c«ng kÝch trùc tiÕp vµ b¶o vÖ lËp tr­êng cña ¡ng-ghen th©n mÕn! chóng ta b»ng c¸ch lªn tiÕng chèng l¹i nh÷ng c¸ nh©n x¸c ®Þnh, hoÆc Suèt mét tuÇn anh ®· kh«ng nhËn ®­îc tin tøc g× cña t«i, thø lµ in trong c¸c cuèn s¸ch dÇy trong ®ã chóng ta còng sÏ lµm chÝnh nhÊt, bëi v× t«i chê ®îi tµi liÖu tõ Khuªn ®Õn vµ muèn giíi thiÖu ®Ó c«ng viÖc Êy, thËm chÝ còng kh«ng thÊy cÇn thiÕt ph¶i nh¾c ®Õn mét anh biÕt nh÷ng tµi liÖu Êy, thø hai, bëi v× t«i ph¶i chê ®îi nh÷ng kÎ nµo trong sè nh÷ng con nhÖn Êy. Theo t«i, c¶ hai c¸i ®ã ®Òu tèt; chi tiÕt chÝnh x¸c h¬n vÒ "ng­êi b¹n cò" cña chóng ta. Nh÷ng tµi trong mét thêi gian dµi vµ trong thêi kú thÕ lùc ph¶n ®éng m¹nh lªn liÖu tõ Khuªn vÉn ch­a ®Õn, cßn vÒ nh÷ng chi tiÕt chÝnh x¸c h¬n th× kh¶ n¨ng thø nhÊt, theo t«i nghÜ, trë nªn Ýt cã kh¶ n¨ng hiÖn th× giê ®©y t«i ®· cã nh÷ng th«ng tin chÝnh x¸c h¬n. thùc; râ rµng lµ kh¶ n¨ng thø hai sÏ ngµy cµng trë thµnh nguån dù H¸c-ni ®· kÞp thêi nhËn ®­îc th­ cña anh. tr÷ duy nhÊt mµ chóng ta sÏ ph¶i sö dông ®Õn nã. Khi anh sÏ dïng Nh­ lêi cña Te-si-e ®uy M«-thay kÓ cho t«i nghe, «ng nµy hiÖn m«n kinh tÕ chÝnh trÞ ®Ó ®¸p l¹i tÊt c¶ nh÷ng lêi ®¬m ®Æt vµ xuyªn ®ang ë ®©y, th× lóc ®Çu c©u chuyÖn x¶y ra víi Lu-i Bl¨ng lµ nh­ sau: t¹c ®­îc tÊt c¶ bän ng­êi h¾c ¸m trong giíi l­u vong tung ra nh»m HiÖp héi ë ®­êng phè Síc-s¬ ®· tù x­ng lµ mét hiÖp héi tõ thiÖn vµo anh, th× sÏ cßn l¹i g× ë tÊt c¶ nh÷ng lêi ®¬m ®Æt vµ xuyªn t¹c ®Ó trî gióp c¸c chÝnh kh¸ch Ph¸p l­u vong. L¬-®ruy - R«-lanh, Lu-i Êy? Bl¨ng, A-®an, tãm l¹i, tÊt c¶ ®Òu tham gia héi nµy d­íi chiªu bµi Ngµy mai sÏ göi th­ cho H¸c-ni. Th«i, ®Õn ®©y xin chµo anh! Êy. Theo ®iÒu lÖ th× chÝnh trÞ bÞ lo¹i trõ. Nh­ng ngµy 24 th¸ng Hai ®Õn gÇn. Anh biÕt ®ã, kh¶ n¨ng nh­ vËy ®Ó t¹o vÎ quan träng cho Ph. ¡. cña anh m×nh ®· ®­îc nh÷ng ng­êi Ph¸p th¶o luËn víi th¸i ®é trÞnh träng vµ kÞp thêi y nh­ mét phô n÷ cã chöa th¶o luËn ngµy sinh në s¾p C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn: "Der Briefwechsel In theo b¶n viÕt tay tíi. Nh­ hiÖp héi nµy ®· nãi, nÕu thËm chÝ héi nµy chØ mang tÝnh zwischen F.Engels und K.Marx". Bd. I, Stuttgart, Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc chÊt tõ thiÖn th«i th× dÉu sao c¸c thµnh viªn cña héi, v× lµ ng­êi 1913 Ph¸p, vÉn ph¶i kû niÖm ngµy 24 th¸ng Hai. §Ó tiÕn hµnh th¶o luËn vÒ sù kiÖn vÜ ®¹i nµy, ng­êi ta ®· Ên ®Þnh h¼n mét buæi tèi. C¶ hai
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 310 311 m¸c göi ¨ng-ghen, 23 th¸ng hai 1851 m¸c göi ¨ng-ghen, 23 th¸ng hai 1851 anh ®· ®äc b¶n tuyªn ng«n Êy trªn tê "Friend of the People". ¤ng ng­êi, L¬-®ruy vµ Bl¨ng ®Òu tham gia vµo buæi tèi Êy. Tõ l©u tr­íc ta thËm chÝ cßn b¸c bá " giíi quý téc tinh thÇn", ®iÒu ®ã, mét mÆt, ®ã Bl¨ng ®· ®äc mét bµi diÔn v¨n mang t­ t­ëng dßng Tªn, ®· ®­îc tÊt ph¶i lµ ®éng c¬ gi¶i thÝch viÖc «ng ta ®· h¹ cè xuèng dii mino chuÈn bÞ s½n mét c¸ch tuyÖt h¶o, trong ®ã «ng ta cè g¾ng chøng um gentium1*; mÆt kh¸c, S¸p-p¬ vµ b¹n bÌ «ng ta cã ®­îc niÒm hy minh r»ng b÷a tiÖc chÝnh trÞ Êy m©u thuÉn víi ®iÒu lÖ cña hiÖp héi, väng vui s­íng vÒ ngµy thiÕt lËp " giíi quý téc ngu si" s¾p diÔn ra. «ng ta chØ cho n­íc Ph¸p thÊy nh÷ng sù lôc ®ôc hiÖn h÷u bªn trong Nh­ng b¶n tuyªn ng«n Êy - dÜ nhiªn chØ lµ nh÷ng c©u s¸o rçng tÇm hiÖp héi nµy v.v.. Vµ khi ph¸t ra nh÷ng tiÕng rªn ai o¸n vÒ t×nh th­êng - ®· ®­îc L.Bl¨ng coi lµ "®Ønh cao cña sù s¸ng suèt" mµ b¶n huynh ®Ö th× con quû lïn ng­êi ®¶o Coãc ®· tá ý bùc béi vÒ viÖc L¬- 211 chÊt con ng­êi cã thÓ ®¹t ®­îc trong nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®ruy vµ M¸t-di-ni ®· kh«ng ®­a «ng ta vµo chÝnh phñ l©m thêi . nhÊt. B¶n tuyªn ng«n nµy kh«ng nh÷ng ph¶i lµm cho toµn ch©u ¢u ¤ng ta ®· nhËn ®­îc c©u tr¶ lêi. BÊt chÊp bµi diÔn v¨n cña «ng ta kinh ng¹c, mµ cßn ph¶i ®Æc biÖt quËt ng· L¬-®ruy R«-lanh, cßn ®èi mµ b¶n th©n «ng ta ®· ca ngîi ch©n thµnh, ng­êi ta vÉn quyÕt ®Þnh víi ph¸i Bl¨ng-ki ë Ph¸p th× nã ph¶i t¹o ra cho hä Ên t­îng lµ con tæ chøc buæi d¹ tiÖc. ng­êi nhá bÐ kh«ng thÓ mua chuéc ®­îc Êy ®· chia tay víi hiÖp héi VËy nh©n vËt la blanche Louise 1* lµm g×? ¤ng ta viÕt r»ng b»ng ë phè Síc-s¬ chØ lµ do xuÊt ph¸t tõ tÝnh nguyªn t¾c anh dòng. quyÕt ®Þnh nµy hiÖp héi ®· tù gi¶i t¸n, ®· tr¶ l¹i cho tõng ng­êi sù Nh­ vËy, nh©n vËt H¸c-ni dòng c¶m ®· trë thµnh c«ng cô cña tù do c¸ nh©n cña m×nh, vµ «ng ta sÏ tranh thñ sù phôc håi nµy cña mét ©m m­u th«ng th­êng vµ chÝnh lµ ©m m­u chèng l¹i L¬-®ruy "ý chÝ tù do" cña m×nh ®Ó tæ chøc b÷a tiÖc kh«ng mang tinh thÇn bÌ R«-lanh, lµ ng­êi mµ ®ång thêi anh ta l¹i ch¹y ®Õn vµ b÷a tiÖc cña ph¸i, t¹o ra mét t×nh huynh ®Ö thuÇn khiÕt vµ nh÷ng ®iÒu tuyÖt ng­êi ®ã ngµy mai còng sÏ ®­îc anh ta quý träng b»ng sù cã mÆt diÖu gièng nh­ thÕ. cña m×nh. §Ó g©y bùc tøc h¬n n÷a cho con ng­êi ®ã, bÊt kÓ nh÷ng DÜ nhiªn, «ng ta ®· ng­íc nh×n vÒ phÝa B¸c-tª-lª-mi, v× biÕt phÈm chÊt ng­êi b×nh d©n qu¸ nh¹y c¶m, thó vÞ vµ ®¸ng kÝnh cña r»ng ng­êi §øc, ng­êi Ba Lan v.v. cïng víi «ng ta t¹o thµnh mét con ng­êi ®ã - ®Æc biÖt nh¹y c¶m ®èi víi nh÷ng nh©n vËt cã tªn tuæi nhãm chÆt chÏ. MÆt kh¸c, anh chµng ®Ñp trai L¨ng-®«n-ph¬ ®­îc mµ anh ta cói r¹p ®Çu tr­íc c¸i bãng cña hä víi vÎ ng©y ngÊt, - vµ trao nhiÖm vô chiÕm lÊy nh©n vËt H¸c-ni "quý gi¸". ¤ng L.Bl¨ng ®ång thêi ®Ó chØ râ cho L¬-®ruy - M¸t-di-ni thÊy r»ng kh«ng thÓ thËm chÝ cßn tá th¸i ®é tö tÕ ®Õn nçi ®· mêi H¸c-ni ®Õn dù b÷a tèi, nh©n danh chñ nghÜa x· héi chèng l¹i Na-p«-lª-«ng mµ kh«ng bÞ ng­êi mµ «ng vµ L¨ng-®«n-ph¬ trong suèt nöa n¨m ®· hoµn toµn trõng trÞ, cËu bÐ Êy ®· tiÕp nhËn nh÷ng lêi chóc mõng cña c«ng nh©n coi th­êng. ThËt lµ mét sù ®é l­îng biÕt bao! Pa-ri. Nh÷ng "c«ng nh©n Pa-ri" Êy - mµ chØ nghÜ ®Õn sù xuÊt hiÖn MÆt kh¸c, L.Bl¨ng ®· ph¸c th¶o mét b¶n tuyªn ng«n mµ nh©n s¾p tíi ®©y cña hä th× nh©n vËt "quý mÕn" cña chóng ta ®· thÊy m¸u vËt "quý b¸u" cña chóng ta cã thÓ gäi nã lµ out and out2*. Ch¾c ch¾n dån lªn ®Çu råi - dÜ nhiªn kh«ng ph¶i ai kh¸c mµ chÝnh lµ 25 vÞ ®¹i _____________________________________________________________________________________________ 1* - Lu-i-da Tr¾ng: M¸c ®· gäi mØa mai Lu-i Bl¨ng lµ nh­ vËy (ch¬i ch÷: Bl¨ng lµ _____________________________________________________________________________________________ hä, cßn "blanc" lµ "tr¾ng"). 2* - hoµn h¶o; ®éc nhÊt v« nhÞ 1* - nguyªn v¨n: c¸c vÞ thÇn ®µn em; nghÜa bãng: nh÷ng nh©n vËt h¹ng hai
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 312 313 m¸c göi ¨ng-ghen, 23 th¸ng hai 1851 m¸c göi ¨ng-ghen, 23 th¸ng hai 1851 biÓu lõng danh thuéc uû ban Luých-x¨m-bua; ch­a bao giê hä ®­îc Cßn nãi vÒ nh÷ng t¸c phÈm vÒ lÞch sö cña «ng ta th× «ng ta viÕt nh÷ng t¸c phÈm Êy gièng nh­ A. §uy-ma viÕt nh÷ng bµi v¨n trµo ai cö lµm ®¹i biÓu c¶ vµ trong kh¾p thµnh phè Pa-ri hä trë thµnh léng cña m×nh. ¤ng ta lu«n lu«n chØ nghiªn cøu tµi liÖu cho ch­¬ng hoÆc lµ ®èi t­îng ®Ó ng­êi ta c¨m ghÐt, hoÆc lµ trß c­êi ®èi víi tiÕp theo. Nh­ vËy, ®· xuÊt hiÖn nh÷ng cuèn s¸ch ®¹i lo¹i nh­ "LÞch nh÷ng c«ng nh©n kh¸c, - ®ã lµ nh÷ng phÇn tö mang mét ý nghÜa 212 sö m­êi n¨m". Mét mÆt, ®iÒu ®ã lµm cho sù tr×nh bÇy cña «ng ta cã nh­ c¸c thµnh viªn cña TiÒn NghÞ viÖn vµ Uû ban 50 ng­êi ë §øc . ®­îc tÝnh chÊt míi mÎ nµo ®ã, bëi v× nh÷ng g× «ng ta th«ng b¸o th× Hä cÇn ®Õn mét vÞ thÇn nhá bÐ nµo ®ã, mét b¸i vËt, mµ trong bé ®èi víi «ng ta còng míi mÎ nh­ ®èi víi ng­êi ®äc, nh­ng mÆt kh¸c, mÆt cña cËu bÐ nµy chøa ®ùng ®iÒu g× ®ã qu¸i dÞ lu«n lu«n cã thÓ xÐt vÒ toµn côc th× l¹i yÕu. trë thµnh vËt thê phông. VÒ phÝa m×nh, con ng­êi Êy kh¼ng ®Þnh víi hä r»ng hä lµ nh÷ng nh©n vËt vÜ ®¹i nhÊt vµ lµ nh÷ng ng­êi x· §ã lµ nãi vÒ L. Bl¨ng. B©y giê xin nãi vÒ nh©n vËt "quý mÕn" cña héi chñ nghÜa ch©n chÝnh nhÊt trªn toµn thÕ giíi. Ph¶i ch¨ng «ng ta chóng ta! ®· kh«ng ®Ò b¹t hä thµnh nh÷ng vÞ c «ng khanh trong chÝnh thÓ ¤ng ta tuyÖt ®èi kh«ng muèn tháa m·n víi viÖc tham gia vµo cuéc céng hoµ c«ng nh©n t­¬ng lai ®ã sao? ChØ cÇn «ng ta phÈy ngãn tay héi häp do nh÷ng con ng­êi Êy tæ chøc. Kh«ng. B÷a tiÖc ngµy 24 lµ hä chóc tông «ng ta, mµ chØ cÇn hä chóc tông lµ lËp tøc «ng ta th¸ng Hai - mµ nÕu kh«ng cã «ng ta tham dù th× b÷a tiÖc Êy sÏ hoµn bÇy tá víi hä lêi c¶m t¹ ®Çy xóc ®éng cña m×nh. Vµ lÇn nµy «ng ta toµn thÊt b¹i - ®· ®­îc «ng ta biÕn thµnh sù kiÖn Lu©n §«n. §· b¸n ®· phÈy ngãn tay, cßn H¸c-ni th× dÜ nhiªn ®· thÊy Pa-ri, thÊy toµn ®­îc mét ngh×n vÐ dù buæi tiÖc ®­îc tæ chøc ë khu Xi-ti. C¸ch ®©y ba bé Pa-ri hiÖn ra qua nh÷ng nh©n vËt chuyªn nghÒ chóc tông Êy. ngµy Gi«n-x¬ cã kÓ cho t«i biÕt r»ng H¸c-ni ®· ph©n ph¸t ®¹i bé phËn Tr­íc khi chia tay víi con quû lïn, xin kÓ thªm vÒ hai t×nh huèng sè vÐ Êy. Nh÷ng ng­êi sÏ tham dù gåm cã ¤' C«-no, R©y-n«n-®¬-x¬, mµ t«i ®­îc biÕt qua Te-si-e, vµ nh÷ng t×nh huèng Êy rÊt ®Æc tr­ng hµng tr¨m thµnh viªn ph¸i HiÕn ch­¬ng. Hä ®· ®­îc H¸c-ni tËp hîp ®èi víi ®¸m khãc m­ín tåi tµn Êy. l¹i. H¸c-ni suèt ngµy ch¹y ng­îc xu«i ®Ó thi hµnh c¸c nhiÖm vô do L. Bl¨ng giao cho. §iÒu nµy còng do Gi«n-x¬ b¸o cho t«i biÕt. Nh©n vËt Lu-i-da kh«ng bao giê ®äc diÔn v¨n cña m×nh theo kiÓu øng khÈu. ¤ng ta viÕt nh÷ng bµi diÔn v¨n cña m×nh tõng ch÷ mét, H¸c-ni ®· cã mét sù ph¶n béi nhá ®èi víi Gi«n-x¬: H¸c-ni giao vµ ®øng tr­íc g­¬ng häc thuéc lßng chóng. VÒ phÝa m×nh, L¬-®ruy cho Gi«n-x¬ dÞch b¶n tuyªn ng«n cña L. Bl¨ng vµ b¹n bÌ, sau ®ã l¹i l¹i lu«n lu«n ®äc diÔn v¨n theo kiÓu øng khÈu vµ trong nh÷ng tr­êng hái Gi«n-x¬ cã ph¶n ®èi g× kh«ng nÕu tªn cña H¸c-ni ®­îc ghi vµo hîp quan träng th× ghi mét vµi chç cÇn nhí cã tÝnh chÊt thùc tÕ. ®ã víi t­ c¸ch ng­êi dÞch? ViÖc nµy x¶y ra vµo thø t­. Nh­ thÕ lµ Hoµn toµn kh«ng phô thuéc vµo sù kh¸c nhau bÒ ngoµi gi÷a hä. vµo ngµy Êy «ng ta ®· nhËn ®­îc l¸ th­ cña anh råi nh­ng kh«ng Lu-i-da chØ riªng v× lý do Êy ®· hoµn toµn kh«ng cã kh¶ n¨ng g©y nãi lêi nµo víi Gi«n-x¬ vÒ bøc th­ Êy. Gi«n-x¬ chØ xem c©u hái Êy mét Ên t­îng nhá nµo khi ®øng c¹nh L¬-®ruy. §­¬ng nhiªn lµ «ng ta nh­ lµ mét sù kh¬i dËy lèi t­ duy "x· héi chñ nghÜa" cña b¶n th©n ph¶i n¾m lÊy mäi c¬ héi cho phÐp «ng ta tr¸nh ®­îc sù so s¸nh víi m×nh, v× vËy tÊt nhiªn Gi«n-x¬ ®· tr¶ lêi r»ng anh Êy kh«ng cã g× ®Þch thñ nguy hiÓm nµy! ph¶n ®èi.
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 314 315 m¸c göi ¨ng-ghen, 23 th¸ng hai 1851 m¸c göi ¨ng-ghen, 23 th¸ng hai 1851 G i«n-x¬ tuyªn bè víi t«i r»ng sau nh÷ng lêi gi¶i thÝch cña t«i, tr­íc ®· tõng th­êng xuyªn bÞ chóng ta giÔu cît. Sau n÷a, anh ta ch¾c lµ anh Êy sÏ - anh Êy kh«ng thÓ nãi hoµn toµn ch¾c ch¾n ®iÒu ­a thÝch nh÷ng Ên t­îng m¹nh cña s©n khÊu. Anh ta nhÊt ®Þnh lµ nµy - kh«ng tham gia buæi tiÖc. Nh÷ng lý do khiÕn anh Êy l­ìng lù ­a chuéng sù thµnh c«ng, song t«i kh«ng muèn nãi r»ng anh ta lµ th× rÊt cã c¨n cø. NÕu anh Êy kh«ng ®Õn dù tiÖc, th× anh Êy sÏ mÊt mét kÎ h¸o danh. Kh«ng chèi c·i g× n÷a, b¶n th©n anh ta lµ n« lÖ mét phÇn uy tÝn, bëi v× nhê nh©n vËt "quý mÕn" b÷a tiÖc Êy ®· biÕn cña thãi nãi su«ng vµ tu«n ra nh÷ng luång khÝ hïng tr¸ng rÊt trµn thµnh ho¹t ®éng cña ph¸i HiÕn ch­¬ng. Anh Êy còng sî r»ng trÒ, anh ta ®· bÞ lón vµo vòng bïn cña ph¸i d©n chñ, mµ l¹i lón s©u R©y-n«n-®¬-x¬ cã thÓ tiÕn hµnh nh÷ng m­u m« sau l­ng anh Êy. h¬n lµ møc anh ta muèn biÓu lé. ë anh ta cã hai spirit1*: mét tÝnh Gi«n-x¬ kh«ng t¸n thµnh hµnh vi cña nh©n vËt "quý mÕn" mµ c¸ch do Phri-®rÝch ¡ng-ghen ®· t¹o nªn ë anh ta, vµ mét tÝnh c¸ch t«i kh«ng nh×n thÊy n÷a. Anh Êy cè tha thø cho nh©n vËt kia víi lý kh¸c - tÝnh c¸ch cña riªng anh ta. TÝnh c¸ch thø nhÊt - ®ã lµ mét do lµ ph¸i HiÕn ch­¬ng sÏ bÞ quy lçi lµ cã th¸i ®é thê ¬ chÝnh trÞ thø ¸o bäc ngoµi mang tÝnh chÊt hiÒn tõ ®èi víi anh ta. Cßn tÝnh hoÆc ¸c c¶m víi nh÷ng nhµ c¸ch m¹ng n­íc ngoµi, nÕu ph¸i nµy c¸ch thø hai - ®ã chÝnh lµ b¶n th©n anh ta in puris natura - libus2*. kh«ng tham gia mét b÷a tiÖc nµo trong sè c¸c buæi tiÖc Êy. T«i tr¶ Nh­ng ph¶i bæ sung thªm tÝnh c¸ch thø ba: spiritus familiaris3*, ®ã lêi anh Êy r»ng: LÏ ra H¸c-ni vµ nh÷ng ng­êi kh¸c cÇn tæ chøc mét lµ vÞ phu nh©n ®¸ng kÝnh cña anh ta. Bµ Êy rÊt cã thiÖn c¶m víi cuéc mÝt-tinh cña ph¸i HiÕn ch­¬ng ®Ó kû niÖm ngµy 24 th¸ng Hai gants jaunes4*, ®¹i thÓ nh­ L¨ng-®«n-ph¬ vµ Lu-i Bl¨ng. VÝ dô, bµ th¶m h¹i, chø kh«ng nªn biÕn m×nh thµnh c¸i bÖ t­îng cho th»ng Êy ghÐt t«i, coi t«i lµ ng­êi nhÑ d¹ cã thÓ trë thµnh nguy hiÓm ®èi lïn hoÆc cho nöa t¸ nh÷ng tªn ngu si; cho c¸i th»ng lïn ®· gäi H¸c-ni víi "së h÷u" cña bµ ta, mµ "së h÷u nµy ph¶i ®­îc b¶o vÖ". T«i cã kh«ng ph¶i b»ng danh hiÖu nµo kh¸c h¬n lµ "anh chµng tuyÖt vêi" nh÷ng b»ng chøng kh«ng thÓ b¸c bá ®­îc cho thÊy r»ng nh÷ng c¸nh vµ trong tr­êng hîp nÕu ngµy mai xuÊt hiÖn phong trµo ë Lu©n tay b×nh d©n dµi cña ng­êi ®µn bµ Êy ®· nhóng vµo c©u chuyÖn nµy. §«n th× th»ng lïn Êy - sau mét n¨m hoÆc hai m­¬i n¨m - sÏ chøng H¸c-ni ®· bÞ spiritus familiaris nµy chi phèi ®Õn møc ®é nµo vµ ng­êi minh cã b»ng chøng r»ng chÝnh h¾n ®· thóc ®Èy nh÷ng ng­êi Anh ®µn bµ Êy ranh ma nhá nhÆt ®Õn møc nµo qua nh÷ng m­u m« cña khèn khæ b­íc vµo con ®­êng tiÕn bé vµ r»ng sù kiÖn Êy ®· x¶y ra m×nh, ®iÒu ®ã anh cã thÓ thÊy ®­îc qua sù viÖc sau ®©y: ch¾c anh vµo thêi gian gi÷a n¨m 1688 vµ ngµy 24 th¸ng Hai 1851, khi mµ cßn nhí, vµo buæi tèi h«m giao thõa cña n¨m míi, trong khi vî t«i toµn thÓ Lu©n §«n ®· hoan h« Lu-i Bl¨ng còng nh­ tr­íc kia ®· cã mÆt, bµ ta ®· l¨ng m¹ M¸c-pha-r¬-lin nh­ thÕ nµo. Sau ®ã, miÖng hoan nghªnh 50 000 c«ng nh©n t¹i s©n cña ban biªn tËp cña tê mØm c­êi, bµ ta ®· kÓ l¹i cho vî t«i r»ng suèt buæi tèi h«m Êy H¸c-ni "RÐforme", lµ c¸i s©n ch­a ch¾c ®· chøa ®­îc 50 ng­êi. Vµ «ng sÏ ®· kh«ng nh×n thÊy M[¸c-pha-r¬-lin]. Cßn víi anh ta th× sau nµy bµ nhá bao nhiªu n­íc m¾t c¸ sÊu xuèng trang giÊy nh©n c¸i sù kiÖn Êy, mét sù kiÖn ch­a tõng cã tõ tr­íc ®Õn nay! _____________________________________________________________________________________________ 1* - linh hån, tÝnh c¸ch H¸c-ni dÝnh lÝu vµo toµn bé chuyÖn nµy, tr­íc hÕt lµ do ¶nh h­ëng 2* - ë d¹ng tù nhiªn 3* - linh hån gia ®×nh cña ý thøc sïng b¸i c¸c ®Êng ®¹i tr­îng phu chÝnh thøc mµ ngµy 4* - nh÷ng ng­êi ®eo g¨ng tay da cõu
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 316 317 m¸c göi ¨ng-ghen, 23 th¸ng hai 1851 m¸c göi ¨ng-ghen, 23 th¸ng hai 1851 ta ®· kÓ l¹i r»ng bµ ta ®· tõ chèi lµm quen víi M¸c-pha-r¬-lin, bëi v× C. Hai-n¬-txen lµ chñ biªn cña tê b¸o ®· ph¸ s¶n ë Niu Oãc lµ tê tÊt c¶ mäi ng­êi, ®Æc biÖt lµ vî t«i, ®· bùc m×nh vµ c­êi giÔu ng­êi "Schnellpost" vµ ®· b¾t ®Çu cuéc tranh c·i khñng khiÕp víi Vai-tlinh. ®µn bµ thÝch g©y gæ Êy. Cßn H¸c-ni ®· tá ra lµ mét con lõa vµ mét kÎ Anh sÏ lµm mét viÖc rÊt tèt nÕu anh, dï chØ mét lÇn, biªn th­ hÌn nh¸t ®Õn nçi kh«ng ®Ó cho M¸c-pha-r¬-lin cã ®­îc mét sù h¶ d¹ ngay cho BÕch-c¬ ®á1* ë Niu Oãc vµ th«ng b¸o cho anh Êy biÕt vÒ t×nh nµo tr­íc hµnh ®éng l¨ng m¹ bµ Êy vµ anh ta ®· ®o¹n tuyÖt mét h×nh hiÖn nay. c¸ch hÕt søc tåi tÖ víi ng­êi céng t¸c duy nhÊt thËt sù cã nh÷ng ý KÌm theo ®©y lµ bøc th­ do §ron-ke göi. Mong anh h·y tr¶ l¹i t­ëng trong tê t¹p chÝ nhá bÐ mang vÎ khoa tr­¬ng cña anh ta. Rara cho t«i bøc th­ nµy ngay lËp tøc; nÕu ngoµi ra b¶n th©n anh cã ý 1* avis trong tê t¹p chÝ nhá bÐ cña anh ta. ®Þnh viÕt th× l¹i cµng hay. Cßn cã mét ®iÒu n÷a khiÕn cho cuéc héi häp nµy cã träng l­îng ®Æc biÖt - ®ã lµ kh«ng khÝ s«i ®éng ®ang ngù trÞ ë Lu©n §«n nh©n sù B»ng viÖc göi tiÒn, anh ®· gióp ®ì t«i nhiÒu l¾m, v× t«i kh«ng thÓ 2* 213 m¾c nî anh chµng ®Ñp trai2* Êy n÷a, dï chØ lµ mét ph¸c-thinh. tõ chøc cña nh©n vËt Gi«n-ni bÐ nhá vµ viÖc Xten-li - §i-xra-e-li lªn cÇm quyÒn. Trong l¸ th­ s¾p tíi ®©y cña t«i, t«i sÏ bµn mét chót vÒ v¨n häc Ng­êi Ph¸p kh«ng sî h·i ®iÒu g× b»ng cuéc tæng ©n x¸. Nã lµm Ph¸p nh÷ng n¨m 1830-1848. mÊt ®i vßng hµo quang cña tÊt c¶ c¸c nh©n vËt trªn s©n khÊu ë ®©y. Anh còng biªn th­ cho biÕt nh÷ng con sè tÝnh to¸n cña t«i cã ®óng A.Ru-g¬ ®· toan tÝnh cïng víi St¬-ru-v¬, Kin-ken, Sram, Buy-x¬ kh«ng. v.v. tiÕn hµnh xuÊt b¶n tê "Volksfreund" hoÆc, nh­ anh chµng Gu-xtap3* C.M. cña anh cña chóng ta ®Ò xuÊt, tê "Deutscher Zuschauer". Sù viÖc thÊt b¹i, mét phÇn v× nh÷ng ng­êi kh¸c ®· kh«ng muèn chÕ ®é nhiÕp chÝnh cña Tuy nhiªn, b©y giê cÇn cã th¸i ®é xem th­êng anh ta - v× nh©n vËt Vin-ken-rÝt4*, mét phÇn th× v× cã ng­êi, vÝ dô nh­ anh chµng Kin- "quý mÕn"3* sÏ cè g¾ng trë vÒ sau khi kÕt thóc trß diÔn Êy - vµ ®Ó cho ken "ch©n chÊt", ®· ®ßi tr¶ b»ng tiÒn mÆt, nh­ng ®iÒu nµy kh«ng anh ta c¶m thÊy r»ng anh ta ®· "mÊt" g× qua viÖc lµm ®ã. n»m trong dù tÝnh cña ngµi Ru-g¬. NhiÖm vô chñ yÕu cña ngµi lµ TiÖn thÓ nãi thªm: H¸c-ni ®· s¾p xÕp thÕ nµo mµ ng­êi ta ®· bÇu bßn rót tiÒn cña c¸i héi v¨n ch­¬ng mµ anh ®· biÕt. I-u-li-ót ®· anh ta vµo ®oµn ®¹i biÓu cña ph¸i HiÕn ch­¬ng ®­îc ph¸i ®Õn phè ng¨n c¶n viÖc ®ã v× anh ta còng muèn xuÊt b¶n mét tê b¸o ë ®©y. Síc-s¬; tho¹t ®Çu anh ta xuÊt hiÖn ë ®ã, sau ®ã sÏ ®Õn khu Xi-ti, råi _____________________________________________________________________________________________ anh ta sÏ ®ãng ®« ë ®ã. 1* - Nh©n vËt quan träng hiÕm hoi 2* - Gi«n Rít-xen _____________________________________________________________________________________________ 3* - St¬-ru-v¬ 4* - Ru-g¬ (mang biÖt danh chÕ nh¹o lµ Vin-ken-rÝt, mét chiÕn binh mang tÝnh chÊt 1* Cã lÏ, ®©y lµ M¸c-x¬ I-«-dÐp BÕch-c¬. nöa huyÒn tho¹i cña Thuþ SÜ, v× c¶ hai nh©n vËt nµy cã tªn gièng nhau - c¶ hai ®Òu cã 2* - L¨ng-®«n-ph¬ tªn lµ ¸c-n«n-®¬). 3* - H¸c-ni
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 318 319 m¸c göi ¨ng-ghen, 24 th¸ng hai 1851 m¸c göi ¨ng-ghen, 24 th¸ng hai 1851 kho¶ng 150 ng­êi Ph¸p, 250 ng­êi §øc, 200 thµnh viªn thuéc ph¸i Anh ta hµnh ®éng nh­ vËy kh«ng ph¶i do ng©y th¬, ®iÒu ®ã còng HiÕn ch­¬ng, sè cßn l¹i lµ ng­êi Ba Lan vµ Hung-ga-ri. Bl¨ng ®· ®äc thÊy râ ngay c¶ qua sù viÖc lµ anh ta ®· lµm tÊt c¶ nh÷ng viÖc ®ã sau nh÷ng th­ chóc mõng do «ng ta nhËn ®­îc cña nh÷ng ng­êi anh em l­ng t«i, cïng víi "anh chµng ®Ñp trai", vµ kh«ng hÒ viÕt cho anh mét ®ång chÝ cña m×nh ë Pa-ri, cßn Vi-lÝch th× c«ng bè lêi chµo mõng göi lêi nµo. tõ La-S«-®¬ - Ph«ng ®Õn. Hä kh«ng nhËn ®­îc bøc th­ nµo tõ n­íc §øc. Ngoµi ra, ng­êi ta ®· ®äc bøc th­ cña nh÷ng ng­êi Ba Lan göi C«ng bè toµn v¨n lÇn ®Çu b»ng tiÕng cña In theo b¶n viÕt tay tõ Pa-ri ®Õn. nguyªn b¶n trong Marx-Engels Gesamtausgabe. Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc Nghe nãi, c¸c bµi diÔn v¨n th× dë ®Õn nùc c­êi. Nh×n chung, mÆc Dritte Abteilung, Bd. I, 1929 vµ b»ng tiÕng Nga dï t×nh huynh ®Ö chung, nh­ng trªn tÊt c¶ mäi nÐt mÆt ®Òu in dÊu trong C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n Ên cña sù ch¸n n¶n, mµ t×nh tr¹ng buån ch¸n th× ®· cét chÆt mäi lÇn thø nhÊt, t.XXI, 1929 c¸i l­ìi. Sram vµ Pi-p¬ ®· mua vÐ ®Ó vµo th­ëng ngo¹n c¸i trß hÒ nµy. Ngay tõ ®Çu ng­êi ta ®· dë trß sinh sù víi hä. Sram b­íc ®Õn chç 63 mét nh©n vËt ®iÒu khiÓn, vÞ L¨ng-®«n-ph¬ anh dòng cã d¸ng hiÖp M ¸c göi ¨ng-ghen sÜ, vµ ®ßi hái ph¶i ®¶m b¶o cho hä, - v× hä ®· tr¶ tiÒn - Ýt nhÊt cã ë M an- se-xt¬ ®­îc sù yªn tÜnh. Nh©n vËt nµy tr¶ lêi r»ng ë ®©y kh«ng ph¶i lµ n¬i gi¶i thÝch víi nhau. Ch¼ng bao l©u sau c¸c ngµi thuéc hiÖp héi ë phè Uyn-®¬-min214 [Lu©n §«n], 24 th¸ng Hai 1851 ® · ch¸n c¸i trß nµy. Hä b¾t ®Çu la ã: "Tªn gi¸n ®iÖp, tªn gi¸n ®iÖp, 28, Deanstreet, Soho Hay-nau, Hay-nau"; sau ®ã hä qu¼ng Sram vµ Pi-p¬ ra khái phßng häp, giËt mò vµ ngay trong s©n tr­íc phßng häp hä dÉm ch©n lªn, ¡ng-ghen th©n mÕn! ®¸nh vµo mÆt, tãm l¹i - hai ng­êi gÇn nh­ bÞ x©u xÐ n¸t th©n, tãc B©y giê lµ mét giê ®ªm. Kho¶ng mét giê tr­íc ®©y Pi-p¬ ®· lao bÞ giËt ®øt v.v.. B¸c-tª-lª-mi tiÕn l¹i vµ nãi vÒ Sram: "§©y lµ mét ®Õn ®©y, ®Çu kh«ng ®éi mò, tãc rèi bï, ng­êi phê ph¹c. ChuyÖn lµ tªn khèn kiÕp! Ph¶i dÉm n¸t nã". Sram tr¶ lêi: "C¸c anh lµ lò tï thÕ nµy. khæ sai bÞ sæng". Tèi h«m nay ®· cã cuéc häp hoÆc b÷a tiÖc ë khu Xi-ti. V i-lÝch Trong vô hµnh hung nµy cã ®Õn 200 kÎ tham gia - ng­êi §øc, lµm chñ to¹. Nh­ ®· biÕt, Gi«n-x¬ ®· kh«ng ®i. Nh©n vËt "quý mÕn" ng­êi Ph¸p vµ c¸c ngµi "anh em"215, nh÷ng vÞ nµy còng tá ra kh«ng cña chóng ta ®· ®eo chiÕc n¬ ®á. Cã kho¶ng 700 ng­êi tham dù, kÐm "dòng c¶m" trong vô ®¸nh ®Êm hai ng­êi tay kh«ng.
nguon tai.lieu . vn
Chính trị học Báo chí - Truyền thông Xã hội học Giáo dục học Tâm lý học Lịch sử - Văn hoá Triết học Ngôn ngữ học Thư viện thông tin Văn học nước ngoài Ngư nghiệp Hành chính - Pháp luật Địa lý - Địa danh Văn học Việt nam Lịch sử Đảng CNXH - KH Tư Tưởng HCM Ngụ ngôn - Cổ tích Ca dao - Tục ngữ Hoá học Sinh học Y khoa - Dược Kinh tế học