1. Trang Chủ
  2. Triết học
  3. [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 21 phần 7

[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 21 phần 7

Chủ nghĩa Marx là hệ thống học thuyết về triết học, lịch sử và kinh tế chính trị dựa trên các tác phẩm của Karl Marx (1818–1883) và Friedrich Engels (1820–1895). Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 666 Lêi nhµ xuÊt b¶n 339 667 víi ng­êi Phla-m¨ng cña xø §oong-kÐc, víi ng­êi Ken-t¬ cña xø thuÉn bëi sù håi sinh cña chñ nghÜa l·ng m¹n s«-vanh – sù håi Br¬-ta-nh¬, víi ng­êi I-ta-li-a cña ®¶o Coãc-x¬, ®ã sao? Vµ khi sinh cã lÏ kh«ng t¸ch r

Thể loại Tài liệu miễn phí Triết học

Số trang 56

Ngày tạo 8/29/2018 8:26:42 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx -... (.pdf)

Xem mẫu

  1. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 666 Lêi nhµ xuÊt b¶n 339 667 víi ng­êi Phla-m¨ng cña xø §oong-kÐc, víi ng­êi Ken-t¬ cña xø thuÉn bëi sù håi sinh cña chñ nghÜa l·ng m¹n s«-vanh – sù håi Br¬-ta-nh¬, víi ng­êi I-ta-li-a cña ®¶o Coãc-x¬, ®ã sao? Vµ khi sinh cã lÏ kh«ng t¸ch rêi tÊt c¶ mäi sù nghiÖp cña ng­êi §øc – mét chóng ta kªu ca vÒ mét ®iÒu y nh­ vËy ®· x¶y ra víi ng­êi §øc, th× lÇn n÷a l¹i toan tÝnh §øc ho¸. ý ® Þnh lµm cho Xt¬-ra-xbua, quª chóng ta ch¼ng ph¶i ®· quªn mÊt toµn bé lÞch sö cña chóng ta ®· h­¬ng cña bµi “M¸c-xay-e”, trë thµnh thµnh phè §øc còng lµ ®iÒu lµm cho ®iÒu Êy cã thÓ x¶y ra, ®ã sao? LÏ nµo chóng ta ®· quªn phi lý, ch¼ng kh¸c nµo ý muèn Ph¸p ho¸ Ni-x¬, quª h­¬ng cña Ga- r»ng toµn bé vïng t¶ ng¹n s«ng Ranh tuy chØ thô ®éng tham gia ri-ban-®i. Nh­ng ë Ni-x¬, Lu-i Na-p«-lª-«ng Ýt ra ®· tá ra lÞch sù c¸ch m¹ng, nh­ng nã ®ång t×nh víi ng­êi Ph¸p khi qu©n §øc l¹i b»ng c¸ch ®­a vÊn ®Ò th«n tÝnh ra biÓu quyÕt – vµ thñ ®o¹n cña x©m nhËp vµo ®©y n¨m 1814 vµ vÉn tá th¸i ®é nh­ vËy ®Õn n¨m «ng ta ®· thµnh c«ng. Ch­a nãi g× ®Õn viÖc ng­êi Phæ cã ¸c c¶m – 1848 khi c¸ch m¹ng phôc håi danh dù cho ng­êi §øc trong con m¾t kh«ng ph¶i kh«ng cã c¨n cø nghiªm tóc - ®èi víi nh÷ng ph­¬ng c­ d©n c¸c vïng Ranh? LÏ nµo chóng ta ®· quªn r»ng sù kh©m ph¸p c¸ch m¹ng nh­ vËy, - ch­a cã tr­êng hîp nµo ë ®©u ®ã quÇn phôc cña Hai-n¬ ®èi víi ng­êi Ph¸p vµ thËm chÝ chñ nghÜa B«-na- chóng nh©n d©n l¹i muèn theo Phæ, - ng­êi ta ®· biÕt qu¸ râ r»ng p¸c-t¬ cña «ng chØ lµ tiÕng väng cña toµn bé t©m tr¹ng cña quÇn chÝnh ë ®©y d©n c­ ®ång lßng g¾n bã víi Ph¸p h¬n lµ b¶n th©n chóng nh©n d©n ë t¶ ng¹n s«ng Ranh? ng­êi Ph¸p sèng l©u ®êi ë ®©y. Vµ viÖc t­íc ®o¹t vïng nµy ®· ®­îc Trong thêi gian tiÕn qu©n vµo n¨m 1814, qu©n ®ång minh ë tiÕn hµnh b»ng b¹o lùc thuÇn tuý. §ã lµ mét c¸ch tr¶ thï vÒ cuéc An-da-x¬ vµ ë miÒn Lo-ren-n¬ nãi tiÕng §øc ®· vÊp ph¶i th¸i ®é c¸ch m¹ng Ph¸p; ng­êi ta ®· t­íc bá ®i mét trong nh÷ng m¶nh ®· thï ®Þch nhÊt, sù chèng ®èi m¹nh nhÊt cña chÝnh d©n chóng, v× g¾n chÆt thµnh mét khèi víi Ph¸p chÝnh lµ nhê c¸ch m¹ng. ë ®©y hä c¶m thÊy nguy c¬ l¹i ph¶i trë thµnh c«ng d©n §øc. Trong khi ®ã vµo thêi Êy, ë nh÷ng vïng ®ã d©n chóng hÇu nh­ Trªn gãc ®é qu©n sù, viÖc th«n tÝnh An-da-x¬ - Lo-ren-n¬ chØ nãi tiÕng §øc mµ th«i. Cßn khi nguy c¬ bÞ t­íc khái Ph¸p ®· dï sao còng theo ®uæi mét môc ®Ých x¸c ®Þnh. Nhê chiÕm MÐt- qua råi, khi c¸c ý ®å th«n tÝnh cña nh÷ng ng­êi s«-vanh l·ng x¬ vµ Xt¬-ra-xbua, §øc cã ®­îc mét tuyÕn phßng thñ ®Æc biÖt m¹n §øc ®· chÊm døt th× lóc ®ã ng­êi ta nhËn thÊy sù cÇn thiÕt m¹nh. Chõng nµo BØ vµ Thôy SÜ cßn gi÷ lËp tr­êng trung lËp th× ph¶i hßa nhËp chÆt chÏ h¬n n÷a víi Ph¸p c¶ vÒ mÆt ng«n ng÷, vµ ng­êi Ph¸p chØ cã thÓ ph¸t ®éng cuéc tÊn c«ng å ¹t ch¹y däc theo tõ ®ã ®· b¾t ®Çu qu¸ tr×nh Ph¸p hãa tr­êng häc, nh­ ng­êi Lóc- mét d¶i hÑp gi÷a MÐt-x¬ vµ V«-he-d¬ vµ, h¬n n÷a, C«-blen-tx¬, x¨m-buèc còng ®· lµm ë n­íc m×nh theo ý muèn cña chÝnh m×nh. MÐt-x¬, Xt¬-ra-xbua vµ Ma-in-x¬ t¹o thµnh mét côm ph¸o ®µi tø Vµ qu¸ tr×nh c¶i t¹o vÉn diÔn ra rÊt chËm; chØ cã thÕ hÖ giai cÊp t­ gi¸c m¹nh nhÊt vµ lín nhÊt trªn thÕ giíi. Nh­ng c¶ côm tø gi¸c s¶n hiÖn nay lµ thùc sù ®­îc Ph¸p ho¸, trong khi ®ã n«ng d©n vµ nµy còng nh­ côm tø gi¸c ¸o ë L«m-b¾c -®i532, mét nöa ®­îc bè trÝ c«ng nh©n th× nãi tiÕng §øc. T×nh h×nh gÇn nh­ ë Lóc-x¨m-buèc: trªn ®Êt n­íc kÎ thï vµ ®­îc dïng lµm dinh lòy ë ®Êy ®Ó khuÊt tiÕng §øc v¨n häc bÞ tiÕng Ph¸p lÊn ¸t, trõ mét phÇn trªn gi¶ng phôc d©n c­. H¬n thÕ n÷a: ®Ó khÐp kÝn h×nh tø gi¸c, cÇn v­ît ra ®µn gi¸o héi, nh­ng thæ ng÷ §øc d©n gian th× chØ bÞ lo¹i ra khái ngoµi ph¹m vi miÒn l­u hµnh tiÕng §øc, cÇn th«n tÝnh mét phÇn viÖc sö dông ë biªn giíi ng«n ng÷ mµ th«i, vµ trong sinh ho¹t nã ®­îc dïng nhiÒu h¬n rÊt nhiÒu so víi ®a sè vïng cña n­íc §øc. t­ triÖu ng­êi Ph¸p chÝnh cèng ë ®©y. §ã lµ c¸i xø mµ Bi-xm¸c vµ giíi quý téc ®Þa chñ, ®­îc hËu Do ®ã, mèi lîi chiÕn l­îc lín lµ yÕu tè duy nhÊt cã thÓ biÖn minh
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 668 Lêi nhµ xuÊt b¶n 340 669 cho sù th«n tÝnh. Nh­ng c¸i lîi Êy liÖu cã thÓ so s¸nh ®­îc víi t¸c cuéc chiÕn tranh Na-p«-lª-«ng, vÒ mÆt tinh thÇn hä ®· kh«ng tõ bá h¹i mµ nã g©y ra kh«ng? vïng t¶ ng¹n s«ng Ranh, tuy lóc ®ã miÒn nµy tuyÖt nhiªn kh«ng muèn trë vÒ víi hä. Chõng nµo ng­êi d©n An-da-x¬ vµ ng­êi d©n Ng­êi quý téc ®Þa chñ Phæ kh«ng ®Õm xØa ®Õn thiÖt h¹i to lín vÒ Lo-ren-n¬ muèn trë l¹i víi Ph¸p th× chõng ®ã Ph¸p sÏ ph¶i ®Êu tinh thÇn mµ ®Õ chÕ §øc trÎ tuæi g©y ra cho m×nh b»ng c¸ch c«ng tranh ®Ó hä quay trë vÒ vµ t×m kiÕm biÖn ph¸p ®Ó lµm viÖc ®ã, do khai vµ tr¾ng trîn tuyªn bè b¹o lùc th« b¹o lµ nguyªn t¾c c¬ b¶n ®ã, lu«n thÓ còng t×m c¶ ®ång minh cho m×nh n÷a. Mµ ®ång minh cña m×nh. Tr¸i l¹i, anh ta cÇn nh÷ng thÇn d©n ngang b­íng, bÞ tù nhiªn cña Ph¸p chèng §øc lµ Nga. ®µn ¸p b»ng b¹o lùc; hä lµ b»ng cø chøng minh r»ng sù hïng NÕu c¶ hai d©n téc lín nhÊt vµ m¹nh nhÊt cña lôc ®Þa c­êng cña Phæ ®· t¨ng thªm; mµ vÒ thùc chÊt anh ta ch­a bao giê ph­¬ng T©y v« hiÖu hãa nhau b»ng sù thï h»n, nÕu thªm vµo cã nh÷ng thÇn d©n kh¸c. Nh­ng ®iÒu anh ta ph¶i ®Õm xØa lµ ®ã, nguyªn nh©n bÊt hßa vÜnh cöu gi÷a hä ®Èy hä vµo cuéc ®Êu nh÷ng hËu qu¶ chÝnh trÞ cña viÖc th«n tÝnh. Mµ nh÷ng hËu qu¶ Êy tranh víi nhau, th× n­íc cã lîi nhê ®iÒu nµy chØ lµ Nga, lµ n­íc th× ®· hoµn toµn râ. Ngay tr­íc khi viÖc th«n tÝnh b¾t ®Çu cã hiÖu mµ lóc ®ã cµng ®­îc r¶nh tay h¬n, - n­íc Nga mµ cµng cã lùc ph¸p lý, M¸c ®· lín tiÕng loan b¸o cho toµn thÕ giíi biÕt viÖc ®ã nhiÒu c¬ së ®Ó hy väng vµo sù ñng hé v« ®iÒu kiÖn cña Ph¸p th× trong lêi hiÖu triÖu cña Quèc tÕ: viÖc th«n tÝnh An-da-x¬ vµ Lo-ren- trong ý ®å x©m l­îc cña m×nh, nã cã thÓ cµng Ýt gÆp trë ng¹i tõ n¬ lµm cho Nga trë thµnh träng tµi cña ch©u ¢u533. Vµ nh÷ng phÝa §øc. Ch¼ng ph¶i Bi-xm¸c ®· kh«ng ®Æt Ph¸p vµo mét ng­êi d©n chñ – x· héi lÆp ®i lÆp l¹i ®iÒu nµy kh¸ th­êng xuyªn t×nh thÕ khiÕn Ph¸p ph¶i cÇu xin Nga liªn minh vµ ph¶i nhòn trªn diÔn ®µn quèc héi cho ®Õn khi chÝnh Bi-xm¸c rèt cuéc ®· thõa nhÆn trao C«ng-xt¨ng-ti-n«-p«n cho Nga ®ã sao, nÕu Nga høa nhËn ch©n lý cña lêi nãi ®ã trong bµi diÔn v¨n cña «ng ta t¹i quèc tr¶ l¹i cho Ph¸p nh÷ng tØnh ®· mÊt? Cßn nÕu mÆc dï thÕ héi ngµy 6 th¸ng Hai 1888, quþ luþ tr­íc Nga hoµng cã quyÒn lùc nh­ng hßa ­íc vÉn kh«ng bÞ vi ph¹m trong vßng m­êi b¶y n¨m v« h¹n, kÎ ®Þnh ®o¹t vËn mÖnh trong c¸c vÊn ®Ò chiÕn tranh vµ th× cã ph¶i ®ã lµ v× chÕ ®é d©n binh, ®­îc thùc hµnh ë Ph¸p vµ hoµ b×nh534. ë Nga, ®ßi hái Ýt ra lµ m­êi s¸u n¨m, vµ sau khi §øc ¸p dông chÕ ®é míi c¸ch ®©y kh«ng l©u, l¹i ®ßi hái thËm chÝ hai m­¬i l¨m Thùc vËy, ®iÒu ®ã râ nh­ ban ngµy. T­íc cña Ph¸p hai tØnh cã n¨m ®Ó cã ®ñ qu©n sè hµng n¨m ®· qua huÊn luyÖn, hay kh«ng? tinh thÇn yªu n­íc ®Õn cuång tÝn, ng­êi ta ®· ®Èy Ph¸p vµo vßng Vµ ch¼ng ph¶i lµ viÖc th«n tÝnh An-da-x¬ - Lo-ren-n¬, - mµ trong tay bÊt kú ai ®em ®Õn cho nã hy väng lÊy l¹i hai tØnh ®ã, vµ ®· lµm m­êi b¶y n¨m gÇn ®©y ®iÒu ®ã lµ mét sù kiÖn c¬ b¶n quyÕt ®Þnh cho Ph¸p trë thµnh kÎ thï vÜnh viÔn cña m×nh. §óng lµ Bi-xm¸c, toµn bé nÒn chÝnh trÞ ch©u ¢u, - c¶ b©y giê n÷a ®· kh«ng ph¶i lµ ng­êi mµ vÒ mÆt nµy ®¹i diÖn mét c¸ch xøng ®¸ng vµ tËn t©m cho nguyªn nh©n chñ yÕu cña sù khñng ho¶ng ®e däa næ ra chiÕn ®¸m phi-li-xtanh §øc, ®ßi hái ng­êi Ph¸p tõ bá An-da-x¬ - Lo- tranh trªn bé phËn tr¸i ®Êt cña chóng ta ®ã sao? Trõ bá xong sù ren-n¬ kh«ng chØ víi ý nghÜa nhµ n­íc – ph¸p lý, mµ c¶ vÒ mÆt thùc nµy – th× hßa b×nh sÏ ®­îc b¶o ®¶m! tinh thÇn, thËm chÝ cßn ph¶i mõng rì tr­íc viÖc hai m¶nh ®Êt Êy cña n­íc Ph¸p c¸ch m¹ng “®· ®­îc tr¶ l¹i cho tæ quèc cò” mµ chÝnh Ng­êi t­ s¶n An-da-x¬ nãi tiÕng §øc víi giäng l¬ lí trong vïng hai tØnh nµy còng kh«ng thÌm biÕt ®Õn. Nh­ng tiÕc thay, ng­êi Th­îng §øc, anh chµng c«ng tö bét v« tÝch sù nµy, kÎ thÝch ph« Ph¸p kh«ng lµm nh­ thÕ, còng nh­ ng­êi §øc trong thêi gian c¸c tr­¬ng cung c¸ch Ph¸p nh­ bÊt cø ng­êi Ph¸p b¶n ®Þa nµo, kÎ nh×n
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 670 Lêi nhµ xuÊt b¶n 341 671 G¬-t¬ víi con m¾t ngao ng¸n vµ kh©m phôc Ra-xin, nh­ng h¾n vÉn can thiÖp ®­îc ph¸p luËt ®iÒu tiÕt nghiªm ngÆt cña c¸c quËn kh«ng thÓ tho¸t khái ý nghÜ vÉn dµy vß m×nh vÒ nguån gèc §øc bÝ tr­ëng Ph¸p khÐt tiÕng lµ ®iÒu diÔm phóc thùc sù. Nh÷ng tµn d­ mËt cña m×nh vµ chÝnh v× vËy mµ ph¶i ba hoa víi giäng khinh miÖt cuèi cïng cña tù do b¸o chÝ, quyÒn héi häp vµ lËp héi ®· nhanh vÒ tÊt c¶ nh÷ng g× cña ng­êi §øc, thµnh thö thËm chÝ h¾n kh«ng chãng bÞ chÊm døt, c¸c héi ®ång thÞ chÝnh ­¬ng b­íng bÞ gi¶i t¸n thÓ trë thµnh ng­êi m«i giíi gi÷a §øc vµ Ph¸p, - anh chµng t­ s¶n vµ c¸c quan l¹i §øc ®­îc bæ nhiÖm lµm thÞ tr­ëng. Nh­ng ng­êi ta An-da-x¬ ®ã ch¾c ch¾n lµ mét kÎ ®ª hÌn, dï h¾n lµ chñ x­ëng ë hÕt søc chiÒu c¸c “th©n hµo”, nghÜa lµ nh÷ng quý téc vµ t­ s¶n ®· Muyn-hau-den hay lµ mét nhµ b¸o ë Pa-ri còng vËy. Nh­ng thÕ th× Ph¸p ho¸ hoµn toµn, b¶o vÖ lîi Ých bãc lét cña hä chèng nh÷ng ai ®· lµm cho h¾n trë nªn nh­ vËy, nÕu kh«ng ph¶i lµ lÞch sö §øc ba n«ng d©n vµ c«ng nh©n tuy kh«ng th©n §øc, nh­ng vÉn nãi tiÕng tr¨m n¨m võa qua? Ch¼ng ph¶i lµ hÇu hÕt ng­êi §øc ë n­íc ngoµi, §øc, tiªu biÓu cho thµnh phÇn duy nhÊt cßn cã thÓ cè g¾ng chÞu ®Æc biÖt lµ nh÷ng th­¬ng nh©n, nh÷ng ng­êi ®· tõ bá nguån gèc §øc ®ùng víi nã ®­îc. Vµ thÕ th× b»ng c¸ch Êy, ng­êi ta ®· ®¹t ®­îc g×? cña m×nh, tù m×nh hµnh h¹ m×nh mét c¸ch thùc sù, chËt vËt gi¶ vê §· ®¹t ®­îc ®iÒu sau ®©y: vµo th¸ng Hai 1887, khi toµn bé n­íc hoµ lÉn vµo d©n téc kh¸c cña quª h­¬ng míi cña m×nh vµ ®ång thêi §øc ®· ®Ó ng­êi ta hï do¹ m×nh vµ ®· ®­a vµo quèc héi ®a sè ng­êi trong c¸c c¸c-ten cña Bi-xm¸c535, th× An-da-x¬ - Lo-ren-n¬ chØ tù nguyÖn ®Æt m×nh Ýt ra lµ vµo mét t×nh thÕ còng nùc c­êi nh­ chän ®éc nh÷ng ng­êi th©n Ph¸p sèt s¾ng, b¸c bá tÊt c¶ nh÷ng nh÷ng ng­êi An-da-x¬, mµ Ýt nhiÒu th× ng­êi An-da-x¬ vÉn bÞ buéc ng­êi cã thÓ bÞ nghi ngê lµ cã c¶m t×nh, dï lµ rÊt nhá, víi ng­êi ph¶i lµm nh­ vËy v× r¬i vµo t×nh huèng Êy, - ch¼ng ph¶i lµ c¸ch ®©y §øc. ch­a l©u, nh÷ng ng­êi §øc nµy ®· kh«ng ph¶i lµ nh÷ng ng­êi An- da-x¬ nh­ vËy, ®ã sao? ë Anh ch¼ng h¹n, tÊt c¶ nh÷ng th­¬ng nh©n Vµ nÕu ng­êi d©n An-da-x¬ tá râ ®óng nh­ hä trong thùc §øc di c­ sang ®Êy trong kho¶ng tõ n¨m 1815 ®Õn n¨m 1840, hÇu tÕ, chóng ta cã quyÒn c¨m phÉn ®iÒu ®ã hay kh«ng? TuyÖt ®èi nh­ hoµn toµn ®· Anh hãa, hä nãi víi nhau h×nh nh­ chØ b»ng tiÕng kh«ng. ¸ c c¶m cña hä ®èi víi viÖc th«n tÝnh lµ mét sù thùc Anh, vµ giê ®©y ë së giao dÞch Man-se-xt¬ ch¼ng h¹n, vÉn cßn chen lÞch sö cÇn ®­îc gi¶i thÝch, chø kh«ng cÇn sù chöi rña ®èi víi chóc kh«ng Ýt nh÷ng anh chµng phi-li-xtanh §øc cò cã thÓ trao ®iÒu nµy. Nh­ng ë ®©y chóng ta ph¶i tù hái: n­íc §øc ph¶i mét nöa tµi s¶n cña m×nh cèt ®Ó ®­îc coi lµ ng­êi Anh thùc thô. ph¹m bao nhiªu lçi lÇm tµy ®×nh nh­ vËy ®Ó mét t©m tr¹ng M·i sau n¨m 1848 ®· cã mét sù chuyÓn biÕn c¶ vÒ mÆt nµy, cßn tõ nh­ thÕ cã ®­îc ë An-da-x¬? Vµ ®Õ chÕ §øc míi cña chóng ta ph¶i n¨m 1870, khi mµ ngay c¶ c¸c trung uý qu©n dù bÞ còng ®Õn Anh tá ra nh­ thÕ nµo ®èi víi ng­êi kh¸c, nÕu sau m­êi b¶y n¨m cè vµ khi mµ BÐc-lin ph¸i nh÷ng ®éi qu©n cña m×nh ®Õn ®©y, th× thãi bî ®ì tr­íc ®©y ®­îc thay b»ng th¸i ®é ng¹o m¹n Phæ, lµm cho g¾ng mét lÇn n÷a §øc hãa ng­êi d©n An-da-x¬, hä vÉn ®ång thanh chóng ta kh«ng kÐm nùc c­êi trong con m¾t cña ng­êi n­íc ngoµi. tuyªn bè víi chóng ta: h·y ®Ó chóng t«i yªn? Chóng ta cã quyÒn t­ëng t­îng r»ng chØ cÇn hai cuéc hµnh qu©n thµnh c«ng vµ m­êi Vµ ch¼ng lÏ sù hîp nhÊt víi §øc sau n¨m 1871 ®· trë nªn hÊp b¶y n¨m ®éc tµi cña Bi-xm¸c lµ ®ñ ®Ó thñ tiªu tÊt c¶ mäi hËu qu¶ dÉn h¬n ®èi víi ng­êi d©n An-da-x¬, hay sao? Tr¸i l¹i. Hä bÞ buéc cña lÞch sö nhôc nh· ba tr¨m n¨m hay sao? ph¶i phôc tïng nÒn ®éc tµi, trong khi ë bªn c¹nh, t¹i Ph¸p, ®· cã nÒn céng hoµ råi. ë vïng hä, ng­êi ta ®· ¸p dông hÖ thèng héi Bi-xm¸c ®· ®¹t môc ®Ých. §Õ chÕ Phæ - §øc míi cña «ng ta ®­îc ®ång ®Þa ph­¬ng Phæ phiÒn nhiÔu cÇu kú, mµ so víi nã th× chÕ ®é chÝnh thøc tuyªn bè ë VÐc-xay, ë phßng kh¸nh tiÕt cña Lu-i XIV536.
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 672 Lêi nhµ xuÊt b¶n 342 673 P h¸p n»m bÊt lùc d­íi ch©n «ng ta; Pa-ri bÊt khuÊt mµ b¶n th©n s¶n sinh ra nhiÒu quý téc trong giíi sÜ quan vµ quan l¹i cao cÊp «ng ta kh«ng d¸m ®ông tíi, ®· ®­îc Chi-e ®Èy tíi cuéc khëi nghÜa t­ s¶n. Trong c¸c tÇng líp d­íi cña toµn bé lo¹i quý téc nµy, cña C«ng x· råi sau ®ã bÞ binh sÜ, nguyªn lµ cña qu©n ®éi nhµ vua ®­¬ng nhiªn sÏ t¹o ra giíi quý téc ¨n b¸m ®«ng ®¶o, tÇng líp bÞ b¾t lµm tï binh, trë vÒ ®Ëp tan. B©y giê tÊt c¶ nh÷ng ng­êi phi- v« s¶n l­u manh quý téc sèng b»ng c¸c kho¶n vay nî, ®¸nh li-xtanh ch©u ¢u ®Òu kh©m phôc Bi-xm¸c, gièng nh­ vµo nh÷ng b¹c, r¸o riÕt xin xá vµ lµm gi¸n ®iÖp chÝnh trÞ. Toµn bé bän Êy, n¨m 50 hä ®· tõng kh©m phôc tiÒn th©n cña «ng ta lµ Lu-i B«-na- gép chung l¹i, t¹o thµnh tÇng líp gioong-ke Phæ vµ lµ mét p¸c-t¬. Nhê sù gióp ®ì cña Nga mµ §øc ®· trë thµnh c­êng quèc sè trong nh÷ng chç dùa chñ yÕu cña nhµ n­íc Phæ cò. Nh­ng h¹t mét ë ch©u ¢u, cßn toµn bé quyÒn lùc ë §øc th× tËp trung trong tay nh©n chiÕm h÷u ruéng ®Êt cña tÇng líp gioong-ke nµy tù nã tªn ®éc tµi Bi-xm¸c. Giê ®©y, mäi c¸i ®Òu phô thuéc vµo chç «ng ta ®øng rÊt kh«ng v÷ng ch¾c. Sù cÇn thiÕt ph¶i thùc hµnh mét lèi cã sö dông ®­îc quyÒn lùc Êy hay kh«ng. NÕu tõ tr­íc ®Õn nay «ng sèng thÝch hîp víi giai tÇng nµy ph¶i tr¶ gi¸ ngµy cµng ®¾t; ta thùc hiÖn ý ®å thèng nhÊt cña giai cÊp t­ s¶n, tuy kh«ng ph¶i viÖc nu«i d­ìng nh÷ng ng­êi con trai thø cho ®Õn lóc hä nhËn b»ng c¸c biÖn ph¸p t­ s¶n, mµ b»ng c¸c biÖn ph¸p cña chñ nghÜa ®­îc hµm trung óy hoÆc quan båi thÈm, viÖc g¶ con g¸i lÊy B«-na-p¸c-t¬, th× b©y giê nhiÖm vô ®ã ®· ®­îc gi¶i quyÕt ®Çy ®ñ; chång, - tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã ®Òu rÊt tèn tiÒn; mµ v× ®øng giê ®©y cÇn x©y dùng nh÷ng kÕ ho¹ch cña chÝnh m×nh, chØ râ xem tr­íc viÖc thùc hiÖn nh÷ng nghÜa vô Êy, mäi lý do kh¸c ®Òu ®Çu ãc cña chÝnh «ng ta cã thÓ ®Î ra nh÷ng t­ t­ëng nµo. Vµ ®iÒu ph¶i nh­êng b­íc, nªn kh«ng cã g× lµ l¹ khi thu nhËp kh«ng ®ñ ®ã ph¶i béc lé trong c«ng cuéc x©y dùng néi bé ®Õ chÕ míi. vµ ®µnh ph¶i ký vµo kú phiÕu hoÆc thËm chÝ ®em cÇm cè trang tr¹i. Tãm l¹i, toµn bé tÇng líp gioong-ke lu«n lu«n ®øng bªn bê X· héi §øc gåm ®¹i ®Þa chñ, n«ng d©n, t­ s¶n, tiÓu t­ s¶n vµ vùc th¼m: mäi tai häa, dï ®ã lµ chiÕn tranh, mÊt mïa hay c«ng nh©n; tÊt c¶ hä l¹i tËp hîp thµnh ba giai cÊp chÝnh. khñng ho¶ng th­¬ng nghiÖp ®Òu ®e däa lµm cho nã ph¸ s¶n, vµ §¹i së h÷u ruéng ®Êt t Ëp trung trong tay mét sè Ýt nh©n vËt v× vËy kh«ng cã g× ®¸ng ng¹c nhiªn khi thÊy trong h¬n mét tr¨m trïm sá (chñ yÕu lµ ë Xi-lª-di) vµ mét sè ®¸ng kÓ ®Þa chñ h¹ng n¨m qua, chØ cã sù gióp ®ì cña nhµ n­íc, d­íi nh÷ng h×nh thøc võa, sè nµy nhiÒu h¬n c¶ lµ ë c¸c tØnh Phæ cò, phÝa ®«ng s«ng kh¸c nhau, ®· cøu nã khái diÖt vong; v¶ l¹i, trong thùc tÕ, nã tiÕp En-b¬. ChÝnh nh÷ng ®Þa chñ Phæ Êy Ýt nhiÒu ®ãng vai trß chi phèi tôc tån t¹i chØ nhê cã sù gióp ®ì cña nhµ n­íc. Giai cÊp chØ trong toµn bé giai cÊp ®¹i ®Þa chñ nµy. ChÝnh hä lµ nh÷ng ®­îc n©ng ®ì mét c¸ch g­îng g¹o nµy nhÊt ®Þnh ph¶i bÞ tiªu vong; ng­êi chñ kinh doanh ë vïng n«ng th«n, v× hä lµm kinh tÕ kh«ng cã sù trî cÊp nµo cña nhµ n­íc cã thÓ duy tr× l©u dµi sù tån trong c¸c trang tr¹i cña m×nh, phÇn lín th«ng qua nh÷ng ng­êi t¹i cña nã. Nh­ng cïng víi nã, nhµ n­íc Phæ cò sÏ kh«ng cßn n÷a. qu¶n lý, vµ ngoµi ra, rÊt nhiÒu khi lµ chñ së h÷u c¸c nhµ m¸y N«ng d©n lµ phÇn tö Ýt tÝch cùc vÒ mÆt chÝnh trÞ. Chõng nµo tù r­îu vµ nhµ m¸y ®­êng cñ c¶i . ë nh÷ng n¬i hoµn c¶nh cho hä cßn lµ ng­êi së h÷u, th× hä ngµy cµng kh¸nh kiÖt do ®iÒu kiÖn phÐp, ®Êt ®ai cña hä ®­îc giao cho dßng hä lµm bÊt ®éng s¶n s¶n xuÊt kh«ng thuËn lîi trong kinh tÕ n«ng d©n manh món, bÞ theo chÕ ®é tr­ëng téc thõa kÕ. Con thø gia nhËp qu©n ®éi hoÆc t­íc b»ng b¹o lùc nh÷ng phÇn ®Êt c«ng cæ x­a cña c¸c c«ng x· lµm c«ng chøc d©n sù, vµ nh­ vËy, tÇng líp quý téc ruéng ®Êt m¸c-c¬ hoÆc b·i ch¨n th¶ chung, mµ nÕu kh«ng cã nh÷ng b·i ®ã th× nhá nµy cßn kÐo theo mét tÇng líp quý téc sÜ quan vµ quan l¹i n«ng d©n kh«ng thÓ nu«i gia sóc ®­îc. Lµ t¸ ®iÒn, hä ë trong mét nhá h¬n, tÇng líp nµy, ngoµi ra, ®­îc bæ sung nhê qu¸ tr×nh
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 674 Lêi nhµ xuÊt b¶n 343 675 trÞ ®ã cña m×nh. Tuy nhiªn, nã cßn l©u míi n¾m ®­îc quyÒn t×nh c¶nh cßn tåi tÖ h¬n. TiÒn ®Ò cña s¶n xuÊt tiÓu n«ng chñ yÕu lµ lùc chÝnh trÞ. Nã kh«ng ph¶i lµ giai cÊp chiÕn th¾ng khi ra kinh tÕ tù cÊp tù tóc, víi kinh tÕ tiÒn tÖ th× nã tiªu vong. Do ®ã mµ khái cuéc xung ®ét víi Bi-xm¸c; viÖc thñ tiªu xung ®ét b»ng nî nÇn ngµy cµng t¨ng; bÞ c¸c chñ nî cho vay thÕ chÊp t­íc ®o¹t c¸ch tiÕn hµnh ë §øc mét cuéc c¸ch m¹ng tõ trªn xuèng l¹i trªn quy m« lín, hä cÇn lµm ngµnh nghÒ thñ c«ng gia ®×nh cèt ®Ó cµng cho nã thÊy râ r»ng t¹m thêi th× quyÒn hµnh ph¸p, may khái mÊt h¼n m¶nh ®Êt cña m×nh. VÒ mÆt chÝnh trÞ, n«ng d©n ra, chØ bÞ phô thuéc gi¸n tiÕp rÊt yÕu vµo giai cÊp t­ s¶n, r»ng phÇn lín gi÷ th¸i ®é thê ¬ hoÆc ph¶n ®éng: ë vïng Ranh hä cã tinh nã kh«ng thÓ g¹t bá c¸c bé tr­ëng, còng kh«ng thÓ ¶nh h­ëng thÇn Thiªn chóa gi¸o cùc ®oan do tr­íc ®©y hä ghÐt ng­êi Phæ; ë ®Õn viÖc bæ nhiÖm hä, còng kh«ng thÓ chi phèi qu©n ®éi. H¬n nh÷ng vïng kh¸c, hä thÊm s©u chñ nghÜa côc bé ®Þa ph­¬ng hoÆc n÷a, nã nhót nh¸t vµ yÕu ®uèi tr­íc mét chÝnh quyÒn hµnh chñ nghÜa b¶o thñ Tin lµnh. ë giai cÊp nµy, ý thøc t«n gi¸o vÉn cßn ph¸p kiªn quyÕt; nh­ng tÇng líp gioong-ke còng nh­ vËy, mµ lµ biÓu hiÖn cña lîi Ých x· héi hoÆc lîi Ých chÝnh trÞ. ®èi víi nã, ®iÒu nµy cã thÓ tha thø ®­îc h¬n, do sù ®èi kh¸ng kinh tÕ trùc tiÕp gi÷a nã vµ giai cÊp c«ng nh©n c«ng nghiÖp VÒ giai cÊp t­ s¶n chóng t«i ®· nãi råi. Tõ n¨m 1848 nã ®· tr¶i c¸ch m¹ng. Song, ®iÒu hiÓn nhiªn lµ dÇn dÇn nã ¾t tiªu diÖt qua mét cao trµo ph¸t triÓn kinh tÕ ch­a tõng cã. N­íc §øc tham giai cÊp ®Þa chñ vÒ mÆt kinh tÕ, r»ng trong sè tÊt th¶y mäi gia ngµy cµng nhiÒu vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn m¹nh mÏ c«ng giai cÊp h÷u s¶n, chØ m×nh nã lµ cßn cã triÓn väng n¾m lÊy nghiÖp diÔn ra sau cuéc khñng ho¶ng th­¬ng nghiÖp n¨m 1847 t­¬ng lai. d­íi ¶nh h­ëng cña ngµnh hµng h¶i ®¹i d­¬ng võa míi ®­îc x©y dùng vµo thêi ®ã, cña viÖc më mang m¹nh m¹ng l­íi ®­êng s¾t vµ Giai cÊp tiÓu t­ s¶n gåm, thø nhÊt, sè thî thñ c«ng trung cña viÖc ph¸t hiÖn c¸c má vµng Ca-li-phoãc-ni-a vµ ¤-xt¬-r©y-li- cæ cßn l¹i mµ ë n­íc §øc tôt hËu mét thêi gian dµi, con sè ®ã a. ChÝnh xu h­íng cña giai cÊp t­ s¶n muèn trõ bá nh÷ng ch­íng chiÕm mét khèi lín h¬n rÊt nhiÒu so víi ë nh÷ng n­íc kh¸c ng¹i do sù chia c¾t thµnh nh÷ng tiÓu quèc t¹o ra ®· tõng c¶n trë cña T©y ¢u; thø hai, gåm nh÷ng ng­êi t­ s¶n ®· ph¸ s¶n vµ, c¸c quan hÖ tù do, vµ muèn ®¹t ®­îc trªn thÞ tr­êng thÕ giíi mét ®Þa vÞ b×nh ®¼ng cïng víi c¸c ®èi thñ n­íc ngoµi c¹nh tranh víi thø ba, gåm nh÷ng phÇn tö trong d©n c­ kh«ng cã cña ®· trë m×nh, - ®· g©y ra cuéc c¸ch m¹ng cña Bi-xm¸c. Giê ®©y, khi thµnh giíi tiÓu th­¬ng. Cïng víi sù më réng cña c«ng nghiÖp n­íc §øc trµn ngËp hµng tû ®ång tiÒn Ph¸p, th× tr­íc giai cÊp lín, sù tån t¹i cña toµn bé giai cÊp tiÓu t­ s¶n ®· mÊt nh÷ng t­ s¶n ®· më ra mét thêi kú ho¹t ®éng kinh doanh hÕt søc s«i yÕu tè æn ®Þnh cßn l¹i cuèi cïng cña m×nh; sù thay ®æi nghÒ nghiÖp, ®éng vµ ë ®©y, lÇn ®Çu tiªn, nã – th«ng qua sù ph¸ s¶n trªn viÖc lµm vµ nh÷ng vô ph¸ s¶n ®Þnh kú ®· trë thµnh th«ng lÖ. C¸i quy m« toµn quèc §øc537 – c høng minh r»ng nã lµ mét d©n téc giai cÊp tr­íc ®©y rÊt æn ®Þnh nµy, - t¹o thµnh h¹t nh©n c¬ b¶n cña c«ng nghiÖp vÜ ®¹i. Lóc ®ã, giai cÊp t­ s¶n ®· lµ giai cÊp giíi phi-li-xtanh §øc, sèng ®Çy ®ñ vµ cã th¸i ®é quy phôc, quþ luþ, m¹nh nhÊt vÒ kinh tÕ trong d©n c­, nhµ n­íc ph¶i ®Æt chÝnh ngoan ®¹o vµ ®øng ®¾n, - th× nay ®· r¬i xuèng tr¹ng th¸i hÕt søc s¸ch cña m×nh phôc vô lîi Ých kinh tÕ cña giai cÊp t­ s¶n; bèi rèi vµ bÊt b×nh víi sè phËn mµ Chóa ®· ban cho hä. Nh÷ng thî cuéc c¸ch m¹ng n¨m 1848 ®· ®em l¹i cho nhµ n­íc mét h×nh thñ c«ng cßn sèng sãt lín tiÕng ®ßi kh«i phôc c¸c ®Æc quyÒn ph­êng thøc bÒ ngoµi hîp hiÕn, víi h×nh thøc ®ã, giai cÊp t­ s¶n cã héi, nh÷ng thî thñ c«ng kh¸c th× mét phÇn trë thµnh nh÷ng ng­êi kh¶ n¨ng thèng trÞ c¶ vÒ mÆt chÝnh trÞ vµ më réng sù thèng
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 676 Lêi nhµ xuÊt b¶n 344 677 538 ®¶ng d©n chñ ®· suy yÕu, tøc c¸i gäi lµ ®¶ng tiÕn bé – gåm giai cÊp d ©n chñ hiÒn lµnh thuéc ph¸i tiÕn bé , mét phÇn lµm th©n ngay tiÓu t­ s¶n, ®­îc mét bé phËn giai cÊp t­ s¶n ñng hé, vµ c¶ c«ng c¶ víi ®¶ng d©n chñ – x· héi vµ cã n¬i hä trùc tiÕp gia nhËp phong nh©n n÷a. Cuèi cïng, c«ng nh©n, th«ng qua ®¶ng d©n chñ – x· héi, trµo c«ng nh©n. ®· cã mét ®¶ng ®éc lËp cña m×nh, trong ®ã cã c¶ nh÷ng ng­êi t­ Cuèi cïng lµ c«ng nh©n. C«ng nh©n n«ng th«n, chÝ Ýt lµ ë §«ng s¶n nhá gia nhËp. §øc, vÉn ë trong c¶nh lÖ thuéc nöa n«ng n« vµ kh«ng thÓ ®­îc tÝnh Mét ng­êi ë ®Þa vÞ nh­ Bi-xm¸c vµ víi qu¸ khø cña «ng ta, víi ®Õn. Nh­ng trong c«ng nh©n thµnh thÞ th× giíi d©n chñ – x· héi ®· mét sù hiÓu biÕt nµo ®ã vÒ hoµn c¶nh ®· h×nh thµnh, lÏ ra ph¶i nãi cã nh÷ng thµnh c«ng nhanh chãng vµ ®· ph¸t triÓn, theo ®µ qu¸ tr×nh nÒn c«ng nghiÖp lín v« s¶n ho¸ quÇn chóng nh©n d©n, vµ do víi m×nh r»ng giai cÊp ®Þa chñ d­íi d¹ng nã ®· cã, kh«ng ph¶i lµ ®ã, lµm cho sù ®èi lËp giai cÊp gi÷a c¸c nhµ t­ b¶n vµ c«ng nh©n mét giai cÊp cã søc sèng, r»ng trong sè tÊt c¶ mäi giai cÊp h÷u s¶n, trë nªn gay g¾t ®Õn cùc ®iÓm. NÕu nh÷ng c«ng nh©n d©n chñ– x· chØ cã giai cÊp t­ s¶n lµ cã thÓ mang tham väng n¾m lÊy t­¬ng lai héi mét thêi gian cßn bÞ ph©n chia thµnh hai ph¸i ®Êu tranh víi (ë ®©y chóng t«i kh«ng ®Ò cËp ®Õn giai cÊp c«ng nh©n mµ chóng t«i nhau539, th× sau khi xuÊt hiÖn cuèn “T­ b¶n” cña M¸c, nh÷ng sù kh«ng ®ßi Bi-xm¸c ph¶i hiÓu sø mÖnh lÞch sö cña nã) vµ v× thÕ, «ng bÊt ®ång cã tÝnh nguyªn t¾c gi÷a hai ph¸i Êy hÇu nh­ hoµn toµn ta cµng chuÈn bÞ viÖc c¶i t¹o dÇn ®Õ chÕ Êy thµnh mét nhµ n­íc t­ kh«ng cßn n÷a. Ph¸i L¸t-xan chÝnh thèng víi yªu cÇu ®Æc thï cña s¶n hiÖn ®¹i, th× ®Õ chÕ míi Êy cµng ®­îc ®¶m b¶o v÷ng ch¾c. nã ®ßi lËp c¸c “hiÖp héi s¶n xuÊt víi sù gióp ®ì cña nhµ n­íc”, ®· Chóng t«i sÏ kh«ng ®ßi hái «ng ta lµm c¸i ®iÒu mµ trong nh÷ng dÇn dÇn bÞ triÖt tiªu vµ ngµy cµng béc lé m×nh kh«ng ®ñ søc t¹o t×nh huèng Êy «ng ta kh«ng thÓ lµm ®­îc. ChuyÓn ngay sang chÕ thµnh h¹t nh©n trong ®¶ng c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa – nhµ n­íc ®é cai trÞ b»ng nghÞ viÖn víi quyÒn lùc quyÕt ®Þnh cña quèc héi – B«-na-p¸c-t¬ chñ nghÜa. Nh÷ng ®iÒu mµ mét sè l·nh tô g©y nhiÒu (gièng nh­ quyÒn lùc mµ h¹ nghÞ viÖn Anh cã) lµ viÖc kh«ng thÓ t¸c h¹i vÒ mÆt nµy ®· ®­îc uèn n¾n nhê sù nh¹y c¶m lµnh m¹nh thùc hiÖn ®­îc vµ thËm chÝ nÕu lµm vµo thêi ®iÓm ®ã lµ kh«ng cña quÇn chóng. ViÖc thèng nhÊt hai trµo l­u d©n chñ – x· héi cßn kh«n ngoan; nÒn chuyªn chÝnh cña Bi-xm¸c d­íi c¸c h×nh thøc bÞ k×m h·m do nh÷ng vÊn ®Ò hÇu nh­ chØ mang tÝnh chÊt c¸ nh©n, chÕ ®é ®¹i nghÞ ¾t ph¶i ®­îc chÝnh «ng ta quan niÖm lµ ®ang cßn cÇn th× ®· ®­îc ®¶m b¶o trong t­¬ng lai gÇn. Nh­ng ngay trong thêi gian thiÕt; chóng t«i tuyÖt nhiªn kh«ng buéc téi «ng ta lµ lóc ®Çu «ng ta ®· ph©n liÖt vµ bÊt chÊp sù ph©n liÖt, phong trµo ®· trë nªn ®ñ hïng hËu ®Ó lµm cho giai cÊp t­ s¶n c«ng nghiÖp khiÕp sî vµ lµm tª liÖt cuéc duy tr× nÒn chuyªn chÝnh Êy; chóng t«i chØ ®Æt c©u hái lµ cÇn ph¶i ®Êu tranh cña nã chèng chÝnh phñ vÉn cßn ®éc lËp víi nã; v¶ l¹i, sö dông nã vµo môc ®Ých nµo. VÞ tÊt cã thÓ nghi ngê ®iÒu sau ®©y: nãi chung tõ n¨m 1848 giai cÊp t­ s¶n §øc ®· kh«ng thÓ tho¸t më ®Çu mét trËt tù t­¬ng tù nh­ hiÕn ph¸p Anh lµ con ®­êng duy khái bãng ma ®á n÷a. nhÊt ®Ó trªn ®ã më ra triÓn väng ®¶m b¶o cho ®Õ chÕ míi mét c¬ së v÷ng ch¾c vµ mét sù ph¸t triÓn néi bé yªn æn. B»ng c¸ch dµnh cho Sù ph©n chia thµnh c¸c giai cÊp nh­ thÕ lµ c¬ së cña sù ph©n ®¹i bé phËn giai cÊp ®Þa chñ - ®»ng nµo còng nhÊt ®Þnh bÞ diÖt chia thµnh c¸c ph¸i trong nghÞ viÖn vµ trong c¸c héi ®ång d©n biÓu. C¸c ®¹i ®Þa chñ vµ mét bé phËn n«ng d©n t¹o thµnh khèi b¶o vong – mét sè phËn kh«ng tr¸nh khái cña nã, th× d­êng nh­ cßn cã thñ540; giai cÊp t­ s¶n c«ng nghiÖp t¹o thµnh c¸nh h÷u cña ph¸i tù thÓ t¹o ra ®­îc, tõ bé phËn cßn l¹i cña nã vµ tõ nh÷ng phÇn tö do t­ s¶n – ph¸i d©n téc – tù do541, trong khi ®ã c¸nh t¶ cña nã - míi, mét giai cÊp nh÷ng ®¹i ®Þa chñ ®éc lËp, tù nã sÏ chØ lµ c¸i chãp
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 678 Lêi nhµ xuÊt b¶n 345 679 hîp t×nh hîp lý duy nhÊt. XÐt theo quan ®iÓm cña giai cÊp c«ng trang trÝ cña giai cÊp t­ s¶n, vµ giai cÊp t­ s¶n, ngay c¶ khi cã ®Çy nh©n, chóng ta thÊy râ r»ng ®Ó thiÕt lËp sù thèng trÞ v÷ng ch¾c ®ñ quyÒn lùc, còng sÏ ph¶i trao cho nã quyÒn ®¹i diÖn chÝnh thøc cña giai cÊp t­ s¶n th× ®· qu¸ muén. NÒn c«ng nghiÖp lín, vµ trong nhµ n­íc, ®ång thêi trao cho nã nh÷ng c­¬ng vÞ bÐo bë nhÊt cïng víi nã lµ giai cÊp t­ s¶n vµ giai cÊp v« s¶n, ®· h×nh thµnh ë vµ ¶nh h­ëng rÊt m¹nh mÏ. B»ng c¸ch cã nh÷ng nh­îng bé vÒ §øc vµo thêi buæi giai cÊp v« s¶n cã thÓ, gÇn nh­ ®ång thêi víi chÝnh trÞ ®èi víi giai cÊp t­ s¶n mµ sau nµy ®»ng nµo còng kh«ng giai cÊp t­ s¶n, tù m×nh b­íc lªn vò ®µi chÝnh trÞ, do ®ã, khi cuéc thÓ kh­íc tõ nã ®­îc (Ýt ra cÇn ph¶i suy luËn nh­ vËy xÐt theo ®Êu tranh gi÷a hai giai cÊp ®· b¾t ®Çu, ngay tr­íc khi giai cÊp t­ quan ®iÓm c¸c giai cÊp h÷u s¶n), tiÕn hµnh nh÷ng nh­îng bé Êy tõ s¶n giµnh ®­îc sù thèng trÞ chÝnh trÞ ®éc t«n hoÆc ­u thÕ. Nh­ng tõ vµ thËm chÝ thØnh tho¶ng, víi liÒu l­îng nhá nhoi, th× sÏ cã thÓ nÕu ®· qua råi thêi kú giai cÊp t­ s¶n thèng trÞ yªn æn vµ v÷ng Ýt ra lµ l¸i ®Õ chÕ míi vµo con ®­êng mµ ®i trªn ®ã nã sÏ cã thÓ ®uæi ch¾c ë §øc, th× vµo n¨m 1870, chÝnh s¸ch ®óng ®¾n nhÊt – xÐt kÞp nh÷ng quèc gia kh¸c ®· v­ît xa nã vÒ chÝnh trÞ ë T©y ¢u, rèt theo quan ®iÓm cña c¸c giai cÊp h÷u s¶n nãi chung – vÉn lµ cuéc rò bá ®­îc nh÷ng tµn d­ cuèi cïng cña chÕ ®é phong kiÕn vµ ®­êng lèi thèng trÞ Êy cña giai cÊp t­ s¶n. Thùc ra, chØ cã b»ng truyÒn thèng phi-li-xtanh cßn rÊt m¹nh trong giíi quan liªu, vµ con ®­êng nh­ vËy th× míi cã thÓ trõ bá tÊt c¶ nh÷ng tµn tÝch cña ®iÒu chñ yÕu lµ cã ®­îc kh¶ n¨ng ®øng v÷ng trªn ®«i ch©n cña thêi kú chÕ ®é phong kiÕn thèi n¸t, nh÷ng tµn tÝch vÉn tiÕp tôc chÝnh m×nh vµo thêi ®iÓm nh÷ng ng­êi s¸ng lËp tuyÖt nhiªn kh«ng ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong lÜnh vùc lËp ph¸p vµ trong qu¶n lý; chØ cã b»ng ph­¬ng thøc nh­ vËy th× míi cã thÓ dÇn dÇn ®­a sang cßn trÎ n÷a cña nã sÏ ®o¹n tuyÖt víi sù tån t¹i phï du. miÕng ®Êt §øc tÊt c¶ mäi thµnh tùu cña ®¹i c¸ch m¹ng Ph¸p, H¬n thÕ n÷a, ®iÒu ®ã hoµn toµn kh«ng khã kh¨n l¾m. C¶ giai nãi tãm l¹i – míi cã thÓ c¾t bá ë n­íc §øc c¸i ®u«i sam mèt cò cÊp ®Þa chñ lÉn giai cÊp t­ s¶n ®Òu kh«ng cã nghÞ lùc dï chØ lµ nghÞ qu¸ dµi vµ l¸i nã mét c¸ch cã ý thøc vµ døt kho¸t vµo con ®­êng lùc tÇm th­êng. §Þa chñ ®· chøng minh ®iÒu ®ã trong s¸u m­¬i ph¸t triÓn hiÖn ®¹i, lµm cho chÕ ®é chÝnh trÞ cña nã phï hîp víi n¨m qua, khi nhµ n­íc lu«n lu«n thi hµnh c¸c biÖn ph¸p cã lîi cho sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña nã. Cßn sau nµy, khi rèt cuéc sÏ chÝnh hä bÊt chÊp sù chèng ®èi cña nh÷ng g· §«ng Ki-sèt Êy. Giai diÔn ra cuéc ®Êu tranh kh«ng tr¸nh khái gi÷a giai cÊp t­ s¶n vµ cÊp t­ s¶n mµ lÞch sö l©u dµi tr­íc ®ã còng ®· d¹y cho quen víi giai cÊp v« s¶n, cuéc ®Êu tranh ®ã sÏ diÔn ra Ýt ra lµ trong nh©n nh­îng, cßn ®au h«ng nÆng sau cuéc xung ®ét; tõ ®ã nh÷ng ®iÒu kiÖn b×nh th­êng, trong ®ã ai ai còng sÏ cã thÓ nh÷ng th¾ng lîi cña Bi-xm¸c cµng bÎ g·y nhiÒu h¬n n÷a søc thÊy ®­îc v× sao l¹i diÔn ra cuéc ®Êu tranh Êy, chø kh«ng ph¶i kh¸ng cù cña nã, cßn sù khiÕp sî tr­íc phong trµo c«ng nh©n ngµy trong hoµn c¶nh lén xén, mËp mê, lîi Ých chång chÐo vµ lóng tóng cµng ph¸t triÓn m¹nh mét c¸ch ®¸ng sî th× ®· lµm nèt nh÷ng ®iÒu nh­ chóng ta ®· thÊy ë §øc n¨m 1848. C¸i kh¸c nhau chØ ë chç lµ cßn l¹i. Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nh­ vËy, con ng­êi tõng thùc hiÖn lÇn nµy chØ cã c¸c giai cÊp cã cña bèi rèi th«i; giai cÊp c«ng nh©n kh¸t väng d©n téc cña giai cÊp t­ s¶n, sÏ cã thÓ dÔ dµng tu©n thñ biÕt nã muèn g×. bÊt kú nhÞp ®é nµo hîp ý «ng ta trong viÖc thùc hiÖn c¸c yªu s¸ch Trong t×nh h×nh ®· cã ë §øc vµo n¨m 1871, con ng­êi nh­ Bi- chÝnh trÞ vèn ®· rÊt khiªm tèn cña giai cÊp t­ s¶n. Ng­êi ®ã chØ xm¸c ®· thùc sù ph¶i sö dông chÝnh s¸ch lùa chiÒu gi÷a c¸c giai cßn ph¶i h×nh dung râ môc ®Ých. cÊp. §iÒu nµy th× kh«ng nªn tr¸ch «ng ta. VÊn ®Ò chØ lµ chÝnh s¸ch XÐt theo quan ®iÓm cña c¸c giai cÊp cã cña, ®ã lµ con ®­êng
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 680 Lêi nhµ xuÊt b¶n 346 681 ® ã theo ®uæi môc ®Ých nµo. NÕu nã h­íng mét c¸ch cã ý thøc vµ h¬n tr­íc kia. Quèc héi lµ thiÕt chÕ duy nhÊt thùc sù thÓ hiÖn kiªn quyÕt, bÊt kÓ víi nhÞp ®é nµo, ®Õn chç rèt cuéc thiÕt lËp sù “sù thèng nhÊt” míi. TiÕng nãi cña quèc héi cã träng l­îng thèng trÞ cña giai cÊp t­ s¶n, th× nã phï hîp víi sù ph¸t triÓn lÞch cµng lín, hiÕn ph¸p cña ®Õ chÕ cµng ®éc lËp ®èi víi c¸c hiÕn sö, trong chõng mùc ®iÒu ®ã nãi chung cã thÓ thùc hiÖn ®­îc ®èi ph¸p cña nh÷ng vïng riªng biÖt th× ®Õ chÕ míi ¾t ph¶i ®oµn víi mét chÝnh s¸ch ®­îc thi hµnh theo lËp tr­êng cña c¸c giai cÊp kÕt cµng chÆt chÏ, ng­êi Ba-vi-e, ng­êi D¾c-den, ng­êi Phæ ¾t h÷u s¶n. Cßn nÕu nã h­íng tíi chç b¶o tån nhµ n­íc Phæ cò, tíi ph¶i hßa tan cµng trän vÑn trong ng­êi §øc. chç dÇn dÇn Phæ ho¸ n­íc §øc th× nã lµ ph¶n ®éng vµ, cuèi cïng, §èi víi bÊt kú ng­êi nµo thÊy ®­îc xa h¬n c¸i mòi cña m×nh, nhÊt ®Þnh bÞ thÊt b¹i. NÕu nã chØ h­íng tíi chç duy tr× quyÒn lùc ®iÒu ®ã ¾t hoµn toµn râ. Nh­ng Bi-xm¸c cã quan ®iÓm kh¸c. Tr¸i cña Bi-xm¸c, th× nã mang tÝnh chÊt B«-na-p¸c-t¬ chñ nghÜa vµ ph¶i bÞ kÕt liÔu nh­ bÊt cø chñ nghÜa B«-na-p¸c-t¬ nµo. l¹i, «ng ta lîi dông c¬n cuång nhiÖt cña tinh thÇn yªu n­íc ®· m¹nh lªn sau chiÕn tranh chÝnh lµ ®Ó lµm cho ®a sè trong quèc héi thiªn vÒ viÖc kh«ng chØ kh­íc tõ më réng c¸c quyÒn cña nh©n d©n, * mµ thËm chÝ cßn kh­íc tõ x¸c ®Þnh râ quyÒn cña hä vµ chØ ®¬n * * thuÇn lÆp l¹i trong hiÕn ph¸p cña ®Õ chÕ nh÷ng nguyªn t¾c ph¸p luËt ®­îc dïng lµm c¬ së cho hiÕn ph¸p cña Liªn bang B¾c §øc vµ NhiÖm vô tr­íc m¾t lµ hiÕn ph¸p cña ®Õ chÕ. Víi t­ c¸ch lµ c¸c hiÖp ­íc. TÊt c¶ mäi m­u toan cña nh÷ng ®¶ng ph¸i nhá chÊt liÖu, th× ®· cã mét bªn lµ hiÕn ph¸p Liªn bang B¾c §øc vµ muèn ph¶n ¸nh trong hiÕn ph¸p quyÒn cña nh©n d©n ®­îc h­ëng mét bªn lµ c¸c hiÖp ­íc víi c¸c quèc gia Nam §øc542. Nh÷ng nh©n nh÷ng quyÒn tù do chÝnh trÞ, ®Òu bÞ b¸c bá – trong ®ã thËm chÝ cã tè mµ nhê ®ã, Bi-xm¸c s¾p ph¶i x©y dùng hiÕn ph¸p, th× mét mÆt, c¶ ®Ò nghÞ cña ®¶ng Thiªn chóa gi¸o thuéc ph¸i gi÷a vÒ viÖc ®­a ®ã lµ nh÷ng v­¬ng triÒu cã ®¹i diÖn trong Héi ®ång liªn bang543, vµo hiÕn ph¸p cña ®Õ chÕ nh÷ng ®iÒu kho¶n cña hiÕn ph¸p Phæ mÆt kh¸c, ®ã lµ nh©n d©n cã ®¹i diÖn trong quèc héi. HiÕn ph¸p b¶o ®¶m quyÒn tù do b¸o chÝ, lËp héi vµ héi häp, còng nh­ b¶o cña Liªn bang B¾c §øc vµ c¸c hiÖp ­íc ®· ®Æt nh÷ng khu«n khæ ®¶m sù ®éc lËp cña gi¸o héi. Nh­ vËy, hiÕn ph¸p Phæ, dï nã mang nhÊt ®Þnh ®èi víi nh÷ng yªu s¸ch cña c¸c v­¬ng triÒu. Tr¸i l¹i, tÝnh chÊt h¹n chÕ vµ bÞ c¾t xÐn thÕ nµo ®i n÷a, còng vÉn réng r·i h¬n nh©n d©n ®ßi t¨ng ®¸ng kÓ phÇn cña m×nh trong quyÒn lùc hiÕn ph¸p cña ®Õ chÕ. ThuÕ kh«ng ®­îc biÓu quyÕt hµng n¨m, mµ chÝnh trÞ. Hä ®· giµnh ®­îc nÒn ®éc lËp cña m×nh khái bÞ n­íc ®­îc Ên ®Þnh døt kho¸t mét lÇn “theo luËt”, thµnh thö quèc héi ngoµi can thiÖp vµ giµnh ®­îc sù thèng nhÊt (trong chõng mùc cã thÓ nãi ®Õn sù thèng nhÊt) trªn chiÕn tr­êng, vµ chÝnh hä kh«ng cã kh¶ n¨ng kh­íc tõ chÝnh phñ trong viÖc phª chuÈn thuÕ. tr­íc hÕt ph¶i quyÕt ®Þnh nªn sö dông nÒn ®éc lËp Êy nh­ thÕ B»ng c¸ch nh­ vËy, ë §øc ®· vËn dông häc thuyÕt Phæ mµ thÕ giíi nµo, tiÕn hµnh vµ sö dông cô thÓ sù thèng nhÊt Êy nh­ thÕ lËp hiÕn ngoµi §øc kh«ng thÓ hiÓu ®­îc, theo ®ã, c¸c ®¹i biÓu nh©n nµo. Vµ nÕu ngay c¶ nh©n d©n còng thõa nhËn nh÷ng yÕu tè d©n chØ cã quyÒn b¸c bá c¸c kho¶n chi tiªu trªn giÊy, trong khi ph¸p luËt lµm c¬ së cho hiÕn ph¸p cña Liªn bang B¾c §øc vµ chÝnh phñ gom vµo quèc khè nh÷ng kho¶n thu b»ng tiÒn kim lo¹i. cña c¸c hiÖp ­íc, th× ®iÒu ®ã kh«ng m¶y may c¶n trë viÖc hä Nh­ng trong khi quèc héi, qua ®ã, mÊt nh÷ng ph­¬ng tiÖn ®Êu ®­îc h­ëng – do hiÕn ph¸p míi ®em l¹i – phÇn quyÒn lùc lín
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 682 Lêi nhµ xuÊt b¶n 347 683 tranh tèt nhÊt vµ bÞ h¹ xuèng ®Þa vÞ th¶m h¹i lµ mét viÖn cña Phæ, thÓ kh«ng ng¹c nhiªn tr­íc viÖc nh÷ng th¾ng lîi to lín cña «ng ta bÞ bÎ gÉy bëi viÖc söa ®i ®æi l¹i hiÕn ph¸p n¨m 1849 vµ 1850544, bëi ®· kh«ng gióp «ng ta, dï chØ trong gi©y l¸t, v­¬n lªn cao h¬n tr×nh bÌ lò Man-toi-phen, bëi cuéc xung ®ét hiÕn ph¸p vµ bëi Xa-®«-va, ®é cña chÝnh «ng ta. th× trong lóc ®ã, Héi ®ång Liªn bang vÒ c¬ b¶n h­ëng toµn bé Song, trong t×nh h×nh thùc tÕ lóc Êy, tÊt c¶ chung quy lµ ®em l¹i quyÒn lùc mµ quèc héi hiÖp bang cò n¾m trªn danh nghÜa, vµ cho hiÕn ph¸p cña ®Õ chÕ mét c¸i trôc v÷ng duy nhÊt, cô thÓ lµ vÞ h­ëng quyÒn lùc trªn thùc tÕ, v× nã kh«ng bÞ nh÷ng ®iÒu rµng buéc thñ t­íng cña ®Õ chÕ. CÇn ®Æt Héi ®ång liªn bang vµo mét t×nh thÕ gß bã nh­ quèc héi hiÖp bang. Héi ®ång liªn bang ch¼ng nh÷ng cã sao cho kh«ng thÓ cã mét quyÒn lùc hµnh ph¸p mang träng tr¸ch quyÒn quyÕt ®Þnh trong lÜnh vùc lËp ph¸p bªn c¹nh quèc héi, mµ nµo kh¸c ngoµi quyÒn lùc cña thñ t­íng ®Õ chÕ, do vËy mµ kh«ng ®ång thêi nã cßn lµ cÊp hµnh chÝnh cao nhÊt, v× nã ban hµnh nh÷ng thÓ cã c¸c bé tr­ëng ®Õ chÕ mang träng tr¸ch. Qu¶ thËt, mäi m­u th«ng t­ h­íng dÉn thi hµnh c¸c ®¹o luËt cña ®Õ chÕ vµ, ngoµi ra, nã cßn ra nh÷ng quyÕt ®Þnh “vÒ nh÷ng thiÕu sãt n¶y sinh khi thi hµnh toan dµn xÕp viÖc cai trÞ ®Õ chÕ b»ng c¸ch cö ra mét néi c¸c mang c¸c ®¹o luËt cña ®Õ chÕ…”, nghÜa lµ nh÷ng thiÕu sãt mµ ë nh÷ng träng tr¸ch ®Òu bÞ coi lµ x©m ph¹m quyÒn cña Héi ®ång liªn bang n­íc v¨n minh kh¸c chØ cã thÓ ®­îc kh¾c phôc b»ng mét ®¹o luËt vµ ®Òu vÊp ph¶i sù chèng ®èi kh«ng thÓ kh¾c phôc ®­îc. Ch¼ng míi (®iÒu 7, ®o¹n 3, rÊt gièng nh÷ng tr­êng hîp biÖn gi¶i vôn vÆt bao l©u sau ng­êi ta ®· ph¸t hiÖn thÊy r»ng hiÕn ph¸p ®· ®­îc trong luËt häc). “so¹n theo tiªu chuÈn” cña Bi-xm¸c. Nã lµ mét b­íc tiÕp theo trªn con ®­êng ®i tíi chÕ ®é nhÊt tr­ëng thèng trÞ cña «ng ta, ®­îc thùc Nh­ vËy, Bi-xm¸c t×m kiÕm cho m×nh chç dùa chñ yÕu kh«ng hiÖn b»ng c¸ch lùa chiÒu gi÷a c¸c ®¶ng ph¸i trong quèc héi vµ gi÷a ph¶i trong quèc héi tiªu biÓu cho sù thèng nhÊt d©n téc, mµ trong c¸c quèc gia ph©n lËp chñ nghÜa trong Héi ®ång liªn bang – mét Héi ®ång liªn bang tiªu biÓu cho sù chia c¾t ph©n lËp chñ nghÜa. b­íc tiÕp tôc trªn con ®­êng cña chñ nghÜa B«-na-p¸c-t¬. ¤ng ta tuy ®ãng vai ng­êi ®Êu tranh cho t­ t­ëng d©n téc, nh­ng kh«ng ®ñ dòng c¶m ®Ó thùc sù ®øng ®Çu d©n téc hoÆc ®øng ®Çu V¶ l¹i, kh«ng thÓ nãi r»ng hiÕn ph¸p míi cña ®Õ chÕ – c¸c ®¹i biÓu cña d©n téc; nÒn d©n chñ ®· ph¶i phôc vô «ng ta, chø kh«ng kÓ mét sè nh­îng bé ®èi víi Ba-vi-e vµ VuyÕc-tem-bÐc – trùc tiÕp lµ mét b­íc lïi. Nh­ng ®Êy chÝnh lµ ®iÒu tèt nhÊt kh«ng ph¶i «ng ta phông sù nÒn d©n chñ; kh«ng ph¶i «ng ta dùa cã thÓ nãi vÒ nã. C¸c nhu cÇu kinh tÕ cña giai cÊp t­ s¶n, vÒ vµo nh©n d©n, mµ ®óng h¬n, dùa vµo nh÷ng ©m m­u ®en tèi ë c¬ b¶n, ®· ®­îc tháa m·n, cßn c¸c yªu s¸ch chÝnh trÞ cña nã, hËu tr­êng, vµo kh¶ n¨ng cña m×nh cã thÓ dïng c¸c biÖn ph¸p chõng nµo nã cßn ®Ò xuÊt, ®· gÆp ph¶i còng nh÷ng trë ng¹i nh­ ngo¹i giao, nhê c¸i roi vµ chiÕc b¸nh quÕ ®Ó dùng nªn ®a sè trong trong thêi kú xung ®ét hiÕn ph¸p. Héi ®ång liªn bang, tuy lµ ®a sè ngang ng¹nh. Sù h¹n hÑp cña tÇm Chõng nµo giai cÊp t­ s¶n cßn ®Ò ra c¸c yªu s¸ch chÝnh trÞ! m¾t vµ sù thÊp hÌn cña c¸c quan ®iÓm béc lé ë ®©y, tr­íc m¾t Thùc ra, kh«ng thÓ phñ nhËn r»ng qua cöa miÖng ph¸i d©n téc tù chóng ta, tá ra hoµn toµn phï hîp víi tÝnh c¸ch cña con ng­êi Êy, do chñ nghÜa, nh÷ng yªu s¸ch Êy ®· thu hÑp ®Õn quy m« rÊt khiªm nh­ tõ tr­íc ®Õn nay chóng ta biÕt vÒ «ng ta. ThÕ nh­ng, kh«ng
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 684 Lêi nhµ xuÊt b¶n 348 685 trong lÜnh vùc nµy. Vµ ë ®©y, lîi Ých kinh tÕ cña giai cÊp t­ tèn vµ ngµy cµng gi¶m. Nh÷ng ngµi ®ã kh«ng chØ kh«ng ®ßi Bi- s¶n, nãi chung, ®· ®­îc chó ý mét c¸ch thÝch ®¸ng. xm¸c t¹o thuËn lîi cho viÖc hîp t¸c víi «ng ta, mµ tr¸i l¹i, hä ®· cè g¾ng lµm võa lßng «ng ta ë nh÷ng n¬i cã thÓ lµm ®­îc, vµ rÊt Cuèi cïng, cßn cÇn ph¶i thi hµnh chÕ ®é lËp ph¸p thèng nhÊt nhiÒu khi c¶ ë nh÷ng n¬i kh«ng thÓ lµm ®­îc hoÆc kh«ng ®­îc nhÊt trÝ trong lÜnh vùc t­ ph¸p. Sù chèng ®èi cña c¸c quèc gia §øc phÐp lµm. VÒ viÖc Bi-xm¸c khinh bØ hä, th× sÏ kh«ng cã ai buéc téi trung b×nh ®èi víi viÖc më réng thÈm quyÒn cña ®Õ chÕ vµo luËt «ng ta c¶, - nh­ng ch¼ng lÏ nh÷ng tªn quý téc gioong-ke cña «ng ta d©n sù vÒ vËt chÊt ®· ®­îc kh¾c phôc, nh­ng bé luËt d©n sù vÉn kh«ng tèt h¬n vµ dòng c¶m h¬n dï chØ lµ mét tý th«i ­? cßn ®ang trong qu¸ tr×nh biªn so¹n, trong khi ®ã, trong bé luËt h×nh sù, trong tr×nh tù tè tông h×nh sù vµ d©n sù, trong luËt Mét lÜnh vùc kh¸c mµ trong ®ã ph¶i thiÕt lËp sù thèng nhÊt th­¬ng m¹i, trong ®iÒu lÖ thi tuyÓn vµ chÕ ®é xÐt xö th× ®· thiÕt cña ®Õ chÕ, lÜnh vùc l­u th«ng tiÒn tÖ, ®· ®­îc chØnh ®èn b»ng lËp ®­îc sù thèng nhÊt. ViÖc hñy bá nh÷ng quy t¾c ph¸p luËt hçn luËt tiÒn ®óc vµ luËt ng©n hµng nh÷ng n¨m 1873 – 1875. ViÖc ®én thi hµnh ë c¸c quèc gia nhá, c¸c quy t¾c vÒ h×nh thøc vµ vÒ sö dông tiÒn vµng lµ mét tiÕn bé ®¸ng kÓ, nh­ng nã ®­îc ®­a ra thùc chÊt, tù nã ®· lµ mét nhu cÇu bøc thiÕt ®èi víi sù ph¸t triÓn dïng mét c¸ch chËm ch¹p vµ cã nh÷ng do dù lín, vµ cho ®Õn nay h¬n n÷a cña x· héi t­ s¶n, vµ c«ng lao chñ yÕu cña nh÷ng ®¹o luËt vÉn ch­a v÷ng ch¾c hoµn toµn. HÖ thèng tiÒn tÖ ®­îc chÊp míi trong viÖc hñy bá Êy lín h¬n rÊt nhiÒu so víi trong néi dung nhËn, mµ c¬ së lµ ®¬n vÞ mét phÇn ba ®ång ta-le – gäi lµ ®ång cña chóng. m¸c - ®· ®­îc lÊy lµm ®¬n vÞ víi c¸ch chia thËp ph©n, do Dít-be ®Ò nghÞ håi cuèi nh÷ng n¨m 30; trong thùc tÕ, ®¬n vÞ tiÒn tÖ lµ Nhµ luËt häc Anh dùa vµo sù ph¸t triÓn lÞch sö cña nÒn ®ång tiÒn vµng hai m­¬i m¸c. Th«ng qua viÖc thay ®æi hÇu nh­ ph¸p luËt ®· tõng tr¶i qua thêi Trung cæ vµ ®· duy tr× mét kh«ng c¶m thÊy ®­îc ®èi víi gi¸ trÞ cña nã, ng­êi ta ®· cã thÓ phÇn ®¸ng kÓ nÒn tù do §øc cæ ®¹i, mét nÒn ph¸p luËt kh«ng lµm cho nã hoµn toµn ngang gi¸ hoÆc víi ®ång x«-v¬-ren Anh, biÕt ®Õn nhµ n­íc c¶nh s¸t ®· bÞ hai cuéc c¸ch m¹ng thÕ kû hoÆc víi ®ång tiÒn vµng 25 phr¨ng, hoÆc víi ®ång tiÒn vµng 5 XVII bãp chÕt tõ trong trøng, vµ ®¹t tíi ®iÓm cao nhÊt trong sù ®«-la cña Mü, vµ b»ng c¸ch ®ã, tiÕp cËn víi mét trong ba hÖ thèng ph¸t triÓn kh«ng ngõng suèt hai thÕ kû cña nÒn tù do c«ng tiÒn tÖ chñ yÕu cña thÞ tr­êng thÕ giíi. Song, ng­êi ta thÝch t¹o d©n. Nhµ luËt häc Ph¸p dùa trªn cuéc c¸ch m¹ng vÜ ®¹i ®· nªn mét hÖ thèng tiÒn tÖ ®Æc biÖt cña m×nh, b»ng c¸ch ®ã g©y khã hoµn toµn xo¸ bá chÕ ®é phong kiÕn vµ chÕ ®é ®éc tµi c¶nh s¸t kh¨n mét c¸ch kh«ng cÇn thiÕt cho th­¬ng m¹i vµ cho viÖc qu©n chñ chuyªn chÕ, ®· chuyÓn c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña tÝnh to¸n tû gi¸. C¸c ®¹o luËt vÒ tÝn phiÕu kho b¹c cña ®Õ ®êi sèng cña x· héi hiÖn ®¹i võa míi n¶y sinh sang ng«n chÕ vµ vÒ ng©n hµng ®· h¹n chÕ sù ®Çu c¬ cña c¸c tiÓu quèc ng÷ c¸c quy t¾c ph¸p luËt trong bé luËt cæ ®iÓn cña m×nh do vµ cña c¸c ng©n hµng cña hä vÒ chøng kho¸n vµ, do sù ph¸ Na-p«-lª-«ng ban bè. Cßn c¬ së lÞch sö mµ c¸c nhµ luËt häc §øc s¶n x¶y ra håi Êy, ® · ®Ò ra viÖc tu©n thñ mét sè biÖn ph¸p cña chóng ta dùa vµo lµ nh­ thÕ nµo? Kh«ng ph¶i c¸i g× kh¸c thËn träng hoµn toµn hîp víi §øc, n­íc ch­a th«ng th¹o ngoµi qu¸ tr×nh tan r· cña c¸c tµn d­ thêi Trung cæ, mét qu¸
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 686 Lêi nhµ xuÊt b¶n 349 687 tr×nh kÐo dµi hµng tr¨m n¨m, thô ®éng, phÇn lín ®­îc thóc ®Èy Cßn cÇn ph¶i nh¾c ®Õn ®¹o luËt cña ®Õ chÕ vµ b¸o chÝ. QuyÒn víi nh÷ng có ®Ëp tõ bªn ngoµi vµ cho ®Õn nay ch­a kÕt thóc; vËt chÊt liªn quan ®Õn ®iÓm nµy, trªn nh÷ng nÐt c¬ b¶n, ®· ®­îc mét x· héi l¹c hËu vÒ kinh tÕ, trong ®ã, ®Þa chñ phong kiÕn vµ thÓ chÕ ho¸ b»ng bé luËt h×nh sù; viÖc ®Æt ra nh÷ng quy ®Þnh h×nh thî c¶ ph­êng héi chËp chên nh­ nh÷ng bãng ma ®i t×m kiÕm thøc thèng nhÊt cho toµn bé ®Õ chÕ vµ viÖc thñ tiªu c¸c kho¶n thÕ mét sù hiÖn th©n míi; c¸i trËt tù ph¸p luËt, trong ®ã, mÆc dï chÊp b¶o ®¶m vµ lÖ phÝ ®ãng dÊu cßn tån t¹i ë ®©u ®ã, nh­ vËy, trë nÒn t­ ph¸p bÝ mËt cña c¸c vua chóa ®· bÞ hñy bá vµo n¨m 1848, thµnh néi dung chñ yÕu cña ®¹o luËt Êy vµ ®ång thêi lµ sù tiÕn bé nh­ng trong ®ã, cho ®Õn nay, chÕ ®é ®éc tµi c¶nh s¸t ngµy cµng duy nhÊt ®· ®¹t ®­îc trong lÜnh vùc nµy. chäc thñng hÕt lç hæng nµy ®Õn lç hæng kh¸c. Tr­êng häc xÊu §Ó mét lÇn n÷a cã thÓ tá ra m×nh lµ mét quèc gia kiÓu mÉu, nhÊt trong sè tÊt th¶y c¸c tr­êng häc tåi ®· t¹o ra nh÷ng ng­êi ë Phæ ng­êi ta ®· thùc thi c¸i gäi lµ chÕ ®é tù qu¶n. NhiÖm vô lµm nh÷ng bé luËt míi cña ®Õ chÕ, vµ t¸c gi¶ thÕ nµo th× t¸c lµ ph¶i trõ bá nh÷ng tµn d­ kh«ng thÓ chÞu ®ùng ®­îc cña chÕ phÈm cña hä thÕ Êy. Kh«ng kÓ ®Õn mÆt thuÇn tuý ph¸p lý, th× tù ®é phong kiÕn vµ ®ång thêi tËn dông mäi kh¶ n¨ng ®Ó thùc sù do chÝnh trÞ trong nh÷ng bé luËt Êy ë vµo tr¹ng th¸i kh¸ khã duy tr× tÊt c¶ mäi thø nh­ ®· cã. §iÒu lÖ vÒ c¸c khu 546 ® · phôc kh¨n chËt vËt. NÕu c¸c tßa ¸n båi thÈm 545 ®em l¹i cho giai cÊp vô cho viÖc nµy. QuyÒn lùc c¶nh s¸t l·nh ®Þa cña c¸c ngµi ®Þa t­ s¶n vµ giai cÊp tiÓu t­ s¶n kh¶ n¨ng tham gia vµo viÖc ng¨n chñ ®· trë thµnh c¸i lçi thêi. Nã ®· bÞ huû bá trªn lêi nãi, nh­ chÆn giai cÊp c«ng nh©n, th× nhµ n­íc ®¶m b¶o, ë chõng mùc cã mét ®Æc quyÒn phong kiÕn, nh­ng trªn thùc tÕ nã l¹i ®­îc kh«i thÓ ®­îc, cho m×nh khái gÆp nguy c¬ t¸i sinh ph¸i ®èi lËp t­ s¶n phôc b»ng c¸ch lËp nh÷ng héi ®ång khu (Gutsbezirke) ®éc lËp, b»ng c¸ch h¹n chÕ thÈm quyÒn cña c¸c toµ ¸n båi thÈm. C¸c bªn trong c¸c héi ®ång khu nµy, ng­êi ®Þa chñ hoÆc tù m×nh ®iÒu kho¶n chÝnh trÞ cña bé luËt h×nh sù th­êng mËp mê vµ co ®ãng vai tr­ëng héi ®ång khu [Gutsvorsteher] víi quyÒn h¹n gi·n ®Õn møc nh­ thÓ chóng ®­îc so¹n th¶o theo tiªu chuÈn tr­ëng c«ng x· n«ng th«n [ländlicher Gemeindevorsteher], hoÆc toµ ¸n ®Õ chÕ hiÖn nay, mµ toµ ¸n nµy l¹i ®­îc s¾p ®Æt theo chØ ®Þnh ra mét thñ tr­ëng nh­ vËy; quyÒn lùc Êy cña tÇng líp th­íc ®o cña chóng. LÏ dÜ nhiªn, c¸c bé luËt míi lµ mét b­íc gioong-ke còng ®­îc kh«i phôc nhê chuyÓn toµn bé quyÒn lùc c¶nh tiÕn so víi ph¸p luËt Phæ – mét bé luËt mµ trong thêi buæi s¸t vµ quyÒn xÐt xö cña c¶nh s¸t trong ph¹m vi khu hµnh chÝnh chóng ta ngay c¶ Stèc-c¬ còng kh«ng thÓ chÕ biÕn kú qu¸i h¬n [Amtsbezirk] cho tr­ëng khu [Amtsvorsteher]; ë vïng n«ng th«n, thÕ, ngay c¶ nÕu nã bÞ c¾t xÐn. Nh­ng ë nh÷ng tØnh mµ cho ®Õn ng­êi nµy dÜ nhiªn hÇu nh­ lu«n lu«n – kh«ng cã ngo¹i lÖ – lµ nay cßn thi hµnh ph¸p luËt cña Ph¸p th× c¶m thÊy qu¸ râ sù ®¹i ®Þa chñ; b»ng c¸ch Êy, c¸c c«ng x· n«ng th«n còng chÞu sù kh¸c nhau gi÷a b¶n sao ®· nh¹t mµu vµ b¶n gèc cæ ®iÓn. Vµ gi¸m s¸t cña «ng ta. Mét sè ng­êi bÞ t­íc c¸c ®Æc quyÒn phong chÝnh viÖc ph¸i d©n téc tù do chñ nghÜa tõ bá c­¬ng lÜnh cña kiÕn, nh­ng quyÒn lùc v« h¹n liªn quan tíi nh÷ng ®Æc quyÒn Êy m×nh ®· khiÕn cã thÓ t¨ng c­êng quyÒn lùc nhµ n­íc th× ®­îc chuyÓn giao cho toµn bé giai cÊp. Víi thñ thuËt gian lËn nh­ vËy, b»ng c¸ch hy sinh c¸c quyÒn tù do c«ng d©n, b­íc thôt lïi nh­ vËy, c¸c ®¹i ®Þa chñ Anh ®· trë thµnh nh÷ng quan tßa hßa gi¶i thùc sù ®Çu tiªn. vµ thµnh nh÷ng «ng chñ trong chÝnh quyÒn, c¶nh s¸t vµ c¸c c¬
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 688 Lêi nhµ xuÊt b¶n 350 689 thèng trÞ cña hä, cßn nh÷ng n« lÖ ë §øc, c«ng nh©n n«ng quan t­ ph¸p c¬ së ë n«ng th«n, b»ng c¸ch ®ã ®¶m b¶o cho m×nh, nghiÖp cña nh÷ng vïng Êy, cè n«ng còng nh­ ng­êi lµm c«ng d­íi mét t­íc vÞ míi, ®­îc hiÖn ®¹i ho¸, ®­îc tiÕp tôc h­ëng tÊt c¶ nhËt, thùc tÕ vÉn lµ n«ng n« nh­ tr­íc, chØ ®­îc phÐp thùc mäi c­¬ng vÞ quan träng nhÊt trong viÖc cai trÞ mµ hä kh«ng thÓ hiÖn hai chøc n¨ng x· héi: ®i lÝnh vµ phôc vô giíi ®Þa chñ gi÷ cho m×nh d­íi h×nh thøc phong kiÕn cò ®­îc n÷a. Nh­ng, ®ã lµ quý téc víi t­ c¸ch lµ lò ng­êi bá phiÕu trong c¸c cuéc bÇu cö sù gièng nhau duy nhÊt gi÷a “chÕ ®é tù qu¶n” Anh vµ “chÕ ®é tù quèc héi. Sù gióp ®ì b»ng c¸ch ®ã cña Bi-xm¸c ®èi víi ®¶ng qu¶n” §øc. T«i muèn thÊy mét viªn bé tr­ëng Anh nµo d¸m ®Ò x· héi chñ nghÜa c¸ch m¹ng th× kh«ng thÓ m« t¶ ®­îc vµ nghÞ t¹i nghÞ viÖn ®Ó cho nh÷ng nhµ chøc tr¸ch ®Þa ph­¬ng ®­îc ®¸ng ®­îc hÕt søc c¶m ¬n. bÇu lªn ph¶i qua kh©u chuÈn y; cßn trong tr­êng hîp diÔn ra Nh­ng biÕt nãi g× ®©y vÒ sù ngu dèt cña nh÷ng ngµi ®Þa chñ quý nh÷ng cuéc bÇu cö kh«ng võa ý, th× thay v× nh÷ng nh©n vËt Êy, téc, víi th¸i ®é nh­ nh÷ng ®øa trÎ ®­îc nu«ng chiÒu, ®· kh¨ng chÝnh phñ dïng biÖn ph¸p hµnh chÝnh bæ nhiÖm nh÷ng ng­êi thay kh¨ng chèi bá quy chÕ khu Êy, b¶n quy chÕ ®­îc x©y dùng chØ v× lîi thÕ; lËp nh÷ng chøc vô quan chøc nhµ n­íc víi nh÷ng quyÒn h¹n Ých cña chÝnh hä, ®Ó phôc vô viÖc tiÕp tôc duy tr× ®Æc quyÒn phong nh­ cña huyÖn tr­ëng Phæ, uû viªn c¬ quan qu¶n lý khu vµ tæng kiÕn cña hä, cã ®iÒu lµ d­íi mét tªn gäi ®­îc hiÖn ®¹i hãa tÝ chót? ®èc; thùc hiÖn quyÒn – mµ quy chÕ khu ®· quy ®Þnh – cho phÐp c¸c ViÖn quý téc Phæ, hay nãi chÝnh x¸c h¬n, viÖn ®Þa chñ quý téc, lóc c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc ®­îc can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña ®Çu b¸c bá dù th¶o Êy mµ hä d©y d­a kÐo dµi suèt gÇn trän mét c¸c c«ng x·, cña c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh nhá vµ cña c¸c khu; vµ cuèi n¨m vµ chØ th«ng qua nã sau khi ®· “®æi míi viÖn quý téc” b»ng cïng ¸p dông viÖc cÊm – mét viÖc lµm hoµn toµn ch­a tõng thÊy ë c¸ch chØ ®Þnh thªm 24 “®øc «ng”. Trong viÖc nµy, ®Þa chñ quý téc nh÷ng n­íc nãi tiÕng Anh vµ ¸p dông luËt ph¸p Anh – sö dông Phæ vÉn tá ra lµ nh÷ng tªn ph¶n ®éng tñn mñn, thñ cùu, bÊt trÞ, viÖc b¶o vÖ b»ng ph¸p luËt, nh­ chóng ta nhËn thÊy hÇu nh­ ë mçi kh«ng ®ñ søc t¹o thµnh h¹t nh©n cña mét ®¶ng ®éc lËp lín cã thÓ trang trong b¶n quy chÕ khu. Vµ trong khi c¸c héi ®ång khu vµ héi ®ãng vai trß lÞch sö trong ®êi sèng cña d©n téc, nh­ c¸c ®¹i ®Þa chñ ®ång tØnh vÉn cßn khu«n theo ph­¬ng thøc phong kiÕn cò gåm ®¹i Anh thùc sù ®· lµm. B»ng c¸ch ®ã, hä chøng minh r»ng hä hoµn biÓu cña ba ®¼ng cÊp - ®¹i biÓu cña c¸c ®¹i ®Þa chñ, ®¹i biÓu cña toµn thiÕu trÝ kh«n; Bi-xm¸c chØ cßn viÖc ph¬i bµy tr­íc thiªn h¹ c¸c thµnh thÞ vµ ®¹i biÓu cña c¸c c«ng x· n«ng th«n, - th× ë Anh, t×nh tr¹ng hä còng hoµn toµn kh«ng cã tÝnh c¸ch, vµ søc Ðp kh«n ngay c¶ néi c¸c cùc kú b¶o thñ nhÊt còng ®· ra luËt vÒ viÖc chuyÓn khÐo dÇn dÇn ®· biÕn hä thµnh ®¶ng cña Bi-xm¸c sans phrase1*. toµn bé viÖc qu¶n lý c¸c tØnh vµo tay nh÷ng c¬ quan ®­îc bÇu lªn Cuéc “®Êu tranh v¨n ho¸” ®· ph¶i phôc vô môc ®Ých Êy. th«ng qua viÖc bá phiÕu hÇu nh­ cña toµn thÓ mäi cö tri547. Dù th¶o quy chÕ khu ®èi víi s¸u tØnh miÒn ®«ng (n¨m 1871) lµ dÊu hiÖu ®Çu tiªn cho thÊy r»ng Bi-xm¸c tuyÖt nhiªn kh«ng 1* - mét c¸ch v« ®iÒu kiÖn ®Þnh hßa tan Phæ trong §øc, mµ tr¸i l¹i, cã ý ®Þnh cñng cè ViÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch cña ®Õ chÕ Phæ - §øc ¾t ®· g©y ra mét cµng m¹nh h¬n n÷a s¸u tØnh miÒn ®«ng Êy, dinh luü cña chÕ ®ßn ph¶n c«ng lµ tÊt c¶ mäi phÇn tö chèng Phæ dùa trªn sù ph¸t ®é Phæ cò. D­íi mét tªn gäi ®· thay ®æi, c¸c gioong-ke ®· gi÷ triÓn t¸ch biÖt tr­íc ®©y, ®Òu liªn kÕt l¹i thµnh mét ®¶ng. Nh÷ng cho m×nh tÊt c¶ nh÷ng vÞ trÝ quan träng nhÊt ®¶m b¶o sù
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 690 Lêi nhµ xuÊt b¶n 351 691 phÇn tö « hîp Êy ®· t×m ®­îc ngän cê chung lµ chñ nghÜa gi¸o hoµng – ng­êi Ba Lan vµ ng­êi An-da-x¬, - mµ ngay c¶ nh÷ng ng­êi xø chÝ t«n548. Mét bªn lµ sù phÉn né cña lý trÝ lµnh m¹nh, b×nh th­êng Ven-ph¬ theo ®¹o Tin lµnh550 còng liªn minh chÆt chÏ víi ®¶ng cña ngay c¶ trong ®«ng ®¶o tÝn ®å Thiªn chóa gi¸o chÝnh thèng chèng l¹i ph¸i trung t©m. Vµ tuy c¸c phe ph¸i tù do t­ s¶n kh«ng bao giê cã gi¸o ®iÒu míi cho r»ng gi¸o hoµng kh«ng thÓ m¾c lçi lÇm, vµ mét thÓ hoµn toµn hiÓu râ ®­îc tÝnh chÊt ®Ých thùc cña c¸i gäi lµ ph¸i bªn lµ viÖc thñ tiªu l·nh ®Þa gi¸o héi, vµ c¸i gäi lµ viÖc cÇm tï gi¸o gi¸o hoµng chÝ t«n, nh­ng hä vÉn tá ra phÇn nµo hiÓu ®­îc t×nh hoµng ë La M·549, ®· b¾t buéc tÊt c¶ mäi lùc l­îng hiÕu chiÕn cña h×nh ®Ých thùc khi hä gäi ph¸i trung t©m lµ ph¸i “kh«ng biÕt ®Õn tæ ®¹o Thiªn chóa ph¶i ®oµn kÕt l¹i chÆt chÏ h¬n n÷a. Nh­ vËy, ngay quèc” vµ “thï ®Þch víi ®Õ chÕ ”…1*. trong thêi gian chiÕn tranh, vµo mïa thu 1870, trong quèc héi Phæ ®· h×nh thµnh ®¶ng trung t©m Thiªn chóa gi¸o riªng biÖt; ®¶ng nµy chØ ®­a vµo quèc héi §øc ®Çu tiªn ®­îc cã 57 ng­êi, sau ®ã cø mçi lÇn bÇu cö míi, ®¶ng ®ã l¹i m¹nh thªm cho ®Õn khi v­ît qu¸ con sè 100. Nã gåm nh÷ng phÇn tö hÕt søc pha t¹p. ë Phæ, lùc l­îng chñ yÕu cña nã lµ tiÓu n«ng vïng Ranh, tÊt c¶ cßn coi m×nh lµ “ng­êi Phæ bÊt ®¾c dÜ”; tiÕp theo lµ ®Þa chñ vµ n«ng d©n Thiªn chóa gi¸o cña c¸c gi¸o phËn Muyn-xt¬ vµ Pa-®Ðc-boãc-n¬ thuéc vïng Ve-xt¬- pha-li vµ cña xø Xi-lª-di Thiªn chóa gi¸o. Nhãm lín thø hai ®­îc tuyÓn trong sè tÝn ®å Thiªn chóa gi¸o Nam §øc, ®Æc biÖt lµ ng­êi Ba-vi-e. Song, søc m¹nh cña ph¸i trung t©m chñ yÕu kh«ng ph¶i lµ ë ®¹o Thiªn chóa, mµ chñ yÕu lµ ë chç nã biÓu hiÖn sù ¸c c¶m cña quÇn chóng nh©n d©n ®èi víi chÕ ®é Phæ ®Æc thï giê ®©y cã tham väng n¾m quyÒn thèng trÞ ë §øc. ¸c c¶m Êy ®Æc biÖt râ rÖt ë nh÷ng vïng Thiªn chóa gi¸o; ®ång thêi ë ®Êy l¹i cã thiÖn c¶m víi ¸o lµ n­íc nay ®· bÞ vøt ra ngoµi ph¹m vi n­íc §øc. Phï hîp víi hai xu h­íng phæ biÕn Êy, ph¸i trung t©m ®· gi÷ lËp tr­êng ph©n lËp chñ nghÜa vµ liªn bang chñ nghÜa quyÕt liÖt. TÝnh chÊt vÒ c¬ b¶n chèng Phæ ®ã cña ph¸i trung t©m ngay lËp tøc ®­îc nh÷ng phe ph¸i nhá cßn l¹i trong quèc héi nhËn biÕt, hä 1 * B¶n th¶o dõng l¹i ë ®©y. cã tinh thÇn chèng Phæ v× nh÷ng ®éng c¬ ®Þa ph­¬ng, chø kh«ng nh­ nh÷ng ng­êi d©n chñ – x· héi v× nh÷ng nguyªn nh©n cã tÝnh chÊt d©n téc vµ tÝnh chÊt chung. Kh«ng chØ ng­êi Thiªn chóa gi¸o
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 692 Lêi nhµ xuÊt b¶n 352 693 ph¸c th¶o lêi tùa cho cuèn s¸ch nhá “vai trß cña b¹o lùc trong lÞch sö” §Ò c­¬ng ch­¬ng bèn cña cuèn “vai trß cña b¹o lùc trong lÞch sö” T¸c phÈm nµy lµ b¶n in l¹i mét phÇn t¸c phÈm cña t«i “¤ng O.§uy-rinh ®¶o lén khoa häc” vµ gåm ba ch­¬ng mang nhan ®Ò “Lý luËn vÒ b¹o lùc” trong t¸c phÈm nµy551. Ba ch­¬ng Êy tr­íc ®ã 1) N¨m 1848. Yªu s¸ch ®ßi [thµnh lËp]1* c¸c quèc gia d©n téc. ®· ®­îc xuÊt b¶n riªng qua b¶n dÞch tiÕng Nga, d­íi h×nh thøc phô I-ta-li-a, §øc, Ba Lan, Hung-ga-ri. lôc cho lÇn xuÊt b¶n b»ng tiÕng Nga t¸c phÈm cña t«i “Sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa x· héi tõ kh«ng t­ëng ®Õn khoa häc”552. Trong 2) ChÝnh s¸ch x©m l­îc c«ng khai cña B«-na-p¸c-t¬: nh÷ng yªu s¸ch d©n téc ®æi lÊy sù båi th­êng. I-ta-li-a. lÇn xuÊt b¶n nµy, t«i chØ söa ch÷a vµ thªm nh÷ng ®iÓm cÇn thiÕt nhÊt. Nh­ng ®Ó in thµnh s¸ch lÎ còng cÇn cã sù bæ sung ®Æc biÖt. 3) §¸p l¹i lµ viÖc tæ chøc l¹i qu©n ®éi [Phæ]. Xung ®ét. Bi- xm¸c. ChÝnh s¸ch kh«ng ®éc ®¸o. NÕu t«i cho ra m¾t b»ng tiÕng §øc mét cuèn s¸ch vÒ ®Ò tµi “vai trß cña b¹o lùc trong lÞch sö”, th× b¹n ®äc §øc cã quyÒn ®ßi t«i 4) T×nh h×nh ë §øc. Thèng nhÊt: 1) do c¸ch m¹ng thùc hiÖn, ®õng che giÊu quan ®iÓm cña t«i vÒ vai trß rÊt to lín mµ b¹o lùc ®· 2) do n­íc ¸o thùc hiÖn, 3) do Phæ thùc hiÖn (Liªn minh thuÕ ®ãng ba chôc n¨m gÇn ®©y trong lÞch sö cña chÝnh n­íc hä. V× vËy quan). t«i thªm mét ch­¬ng n÷a, ch­¬ng thø t­, dÜ nhiªn lµ chØ lµm râ 5) Nh÷ng cuéc chiÕn tranh n¨m 1864 vµ n¨m 1866. Nh÷ng nh÷ng ®iÒu c¬ b¶n. Cã thÓ, sau nµy lóc nµo ®Êy t«i sÏ nghiªn cøu ph­¬ng s¸ch c¸ch m¹ng. ®Ò tµi nµy ®­îc tØ mØ h¬n. 6) Thêi kú tèt ®Ñp nhÊt cña Bi-xm¸c lµ tr­íc n¨m 1870. 7) ChiÕn tranh víi Ph¸p2*. §Õ chÕ. Sù th«n tÝnh vïng An-da- ViÕt vµo cuèi th¸ng Ch¹p 1887 - th¸ng Ba In theo b¶n viÕt tay x¬ - Lo-ren-n¬. N­íc Nga lµm träng tµi. 1888 Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc C«ng bè lÇn ®Çu tiªn trong t¹p chÝ D ie Neue Zeit , t.I, sè 22, 1895 - 1896 1 * Nh÷ng tõ trong ngoÆc vu«ng lµ cña ban biªn tËp. 2* Liªn quan tíi ®iÓm nµy, trªn cïng mét tê giÊy, ¡ng-ghen ®· ghi, råi g¹ch ®i (cã lÏ sau khi ¡ng-ghen ®· sö dông trong t¸c phÈm) nh÷ng ®iÒu sau ®©y: “1. Ph­¬ng ph¸p tiÕn hµnh chiÕn tranh. Båi th­êng chiÕn tranh. Nh÷ng x¹ thñ t×nh nguyÖn. [Nh÷ng vô tr¶ thï tµn b¹o cña giíi ®Þa chñ ®¸nh c¾p] ®ång hå treo t­êng. H×nh ph¹t b»ng gËy. Sù – quý téc – tõ giíi cao nhÊt ®Õn giíi thÊp nhÊt – 2. Sù sôp ®æ cña [§Ö nhÞ] ®Õ chÕ – 3.
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 694 Lêi nhµ xuÊt b¶n 353 695 H ·y ng¶ mò tr­íc thµnh phè Pa-ri! – 4. Nh÷ng kho¶n tiÒn lín nhiÒu tû ®ång vµ vïng An-da-x¬ - Lo-ren-n¬”. 8) Bi-xm¸c cuèi cïng ®· trë thµnh kÎ ph¶n ®éng, trë nªn ®Çn ®én. §Êu tranh v¨n ho¸ (h«n nh©n d©n sù). ChÝnh s¸ch b¶o hé mËu dÞch vµ liªn minh cña bän ®Þa chñ víi giai cÊp t­ s¶n. – C¬n sèt thuéc ®Þa. Nh÷ng nçi sØ nhôc cña Bi-xm¸c. - §¹o luËt ®Ò c­¬ng phÇn kÕt chèng nh÷ng ng­êi x· héi chñ nghÜa553. - §µn ¸p c¸c hiÖp héi. – Nh÷ng c¶i c¸ch x· héi. – Chñ nghÜa qu©n phiÖt, b¾t nguån tõ vô trong ch­¬ng bèn cña cuèn s¸p nhËp An-da-x¬. – Do thiÕu nh÷ng t­ t­ëng kh¸c mµ giíi ®¹i “vai trß cña b¹o lùc trong lÞch sö” ®Þa chñ quý téc [mµ ®¹i biÓu lµ Bi-xm¸c] næi lªn hµng ®Çu. I. 3 giai cÊp: cã hai giai cÊp ch¼ng ra g×, mµ mét trong hai giai ViÕt vµo cuèi th¸ng Ch¹p 1887 - th¸ng Ba In theo b¶n th¶o cÊp Êy ®ang suy tho¸i, cßn giai cÊp kia ®ang lªn, vµ giai cÊp c«ng 1888 Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc nh©n, hä chØ muèn ë giai cÊp t­ s¶n fairplay1*. Do ®ã, cÇn cã s¸ch C«ng bè lÇn ®Çu tiªn b»ng tiÕng Nga trong l­îc khÐo lÐo gi÷a hai giai cÊp kÓ sau – nh­ng ®iÒu ®ã ®©u cã ph¶i V ¨n khè cña M¸c vµ ¡ng-ghen , tËp X, nh­ thÕ! ChÝnh s¸ch: nãi chung cñng cè chÝnh quyÒn nhµ n­íc vµ 1948 ®Æc biÖt lµ ph¶i lµm cho nã ®éc lËp vÒ mÆt tµi chÝnh (quèc h÷u ho¸ ®­êng s¾t, ®éc quyÒn). Nhµ n­íc c¶nh s¸t vµ nh÷ng nguyªn t¾c cña ph¸p quyÒn Phæ trong lÜnh vùc t­ ph¸p. B¶n chÊt hai mÆt, “tù do” vµ “d©n téc” cña n¨m 1848 còng thÓ hiÖn râ ë §øc trong nh÷ng n¨m 1870 – 1888. Bi-xm¸c ®· cÇn ph¶i dùa vµo quèc héi vµ vµo nh©n d©n, nh­ng muèn thÕ – dï cho lµ chØ ®Ò ra ph­¬ng h­íng – th× cÇn ph¶i cã tù do hoµn toµn vÒ xuÊt b¶n, vÒ ng«n luËn, héi häp vµ lËp héi. II. 1. C¬ cÊu [cña ®Õ chÕ] a. VÒ kinh tÕ – cuéc c¶i c¸ch tiÒn tÖ tai h¹i ®· lµ thµnh qu¶ chñ yÕu. b. VÒ chÝnh trÞ – sù kh«i phôc nhµ n­íc c¶nh s¸t vµ bé luËt t­ ph¸p chèng giai cÊp t­ s¶n
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 696 Lêi nhµ xuÊt b¶n 354 697 n¨m 1876, sù sao chÐp tåi tÖ b. Nh÷ng c¸i ¸ch d ­íi h × n h thøc nh÷ng c¶i c¸ch x· héi 1* - trß ch¬i trung thùc [Sozialreformscheisse]. bé luËt n­íc Ph¸p. – TÝnh chÊt III. 6. ChÝnh s¸ch ®èi ngo¹i. §e däa chiÕn tranh, hËu qu¶ cña kh«ng x¸c ®Þnh trong bé luËt 1* - v« ®iÒu kiÖn d©n sù – Tßa ¸n ®Õ chÕ lµ kh©u sù th«n tÝnh. T¨ng c­êng qu©n ®éi. Ng©n s¸ch qu©n sù b¶y n¨m555. m¾t xÝch cuèi cïng. N¨m 1879. Khi nh÷ng ng­êi thuéc c¸c diÖn ph¶i nhËp ngò víi tÊt c¶ c¸c kú 2. Sù nghÌo nµn vÒ t­ t­ëng a. Cuéc ®Êu tranh v¨n ho¸. Cha h¹n ®· ®­îc tuyÓn mé hÕt, th× ng­êi ta b¾t ®Çu gäi ®Õn c¸c løa tuæi thÓ hiÖn trong chÝnh s¸ch ve cè cña ®¹o Thiªn chóa kh«ng nghÜa vô tr­íc n¨m 1870 ®Ó vÉn gi÷ ­u thÕ thªm mét thêi gian. v·n vµ [trong nh÷ng vô ¸n vÒ] ph¶i lµ hiÕn binh vµ c¶nh s¸t. IV. HËu qu¶: sù l¨ng m¹ Bi-xm¸c. NiÒm h©n hoan cña giai cÊp a. T×nh h×nh trong n­íc, cïng víi c¸i chÕt cña cÆp t­ nh©n vËt Êy1* sÏ trë nªn §¶n g cña B i-xm ¸c san s s¶n. - T×nh tr¹ng kh«ng cã hçn lo¹n: kh«ng cã ®Õ chÕ phrase1*. ph­¬ng h­íng. – Hµnh tr×nh nÕu kh«ng cã hoµng ®Õ! ®Õn Ca - nèt – xa554 . KÕt qu¶ Giai cÊp v« s¶n bÞ buéc ph¶i ®i vµo con ®­êng hîp lý duy nhÊt lµ h«n nh©n c¸ch m¹ng, sù lín m¹nh d©n sù! ch­a tõng cã cña trµo l­u d©n chñ – x· héi khi ®¹o 3. C¬n sèt vÒ c«ng cuéc lËp hiÕn vµ sù ph¸ s¶n. Sù tham gia cña luËt chèng nh÷ng ng­êi x· nã trong c¬n sèt ®ã. Bän ®¹i ®Þa chñ quý téc b¶o thñ ®ª tiÖn còng héi chñ nghÜa bÞ xo¸ bá, - v« liªm sØ nh­ nh÷ng tªn t­ s¶n. hçn lo¹n. 4. [Bi-xm¸c] hoµn toµn biÕn thµnh ®¹i ®Þa chñ quý téc. Tæng kÕt toµn bé t×nh a. ChÝnh s¸ch b¶o hé mËu dÞch; sù liªn minh gi÷a t­ s¶n vµ ®Þa b. h×nh: trong tr­êng hîp tèt chñ, ®Þa chñ ®­îc h­ëng phÇn lín h¬n c¶. nhÊt sÏ lµ hoµ b×nh, thø hoµ b×nh cßn tåi tÖ h¬n b. ¢m m­u ¸p dông ®éc quyÒn vÒ thuèc l¸ n¨m 1882 bÞ thÊt b¹i. chiÕn tranh, ch­a biÕt c. C¬n sèt thuéc ®Þa. chõng sÏ næ ra chiÕn tranh 5. ChÝnh s¸ch x· héi µ la a. §¹o luËt chèng nh÷ng ng­êi thÕ giíi. B«-na-p¸c-t¬. x· héi chñ nghÜa; c¸c hiÖp héi c«ngVnh©ncuèi th¸ngquü bÞ ®Æt th¸ng Ba vµ c¸c Ch¹p 1887 - iÕt vµo In theo b¶n th¶o d­íi gãt s¾t. 1888 Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 698 Lêi nhµ xuÊt b¶n 355 699 th­¬ng, c¶ ®µn «ng lÉn ®µn bµ, cëi më h¬n ng­êi Anh; ®«i khi C«ng bè lÇn ®Çu tiªn trªn t¹p chÝ D ie Neue Zeit , Bd.I, sè 26, 1895 - 1896 trong c©u chuyÖn hä h¬i th¼ng th¾n qu¸, song vÒ nh÷ng mÆt cßn l¹i th× ®¹i thÓ hä gièng nh­ nh÷ng ng­êi ¨n mÆc Ýt nhiÒu sang 1 * - Bi-xm¸c vµ hoµng ®Õ Vin-hem I. träng ë ®©u ®©u còng cã mÆt. §iÒu ph©n biÖt hä nhiÒu nhÊt, ®ã lµ phong c¸ch tiÓu t­ s¶n ®éc ®¸o cña hä, nh­ng kh«ng ph¶i lµ lèi dôt dÌ, thiÕu tin t­ëng cña anh chµng tiÓu t­ s¶n §øc hoÆc ng­êi anh *c¶m t­ëng trong chuyÕn hµnh tr×nh em cña hä lµ chµng tiÓu t­ s¶n Anh; phong c¸ch nµy, nhê kÕt hîp víi sù tù tin lín trong hµnh ®éng, vµ d­êng nh­ lµ ®iÒu ®­¬ng ®Õn ch©u mü556 nhiªn, nªn nã tùa hå lµ b¶n chÊt bÈm sinh. §Æc biÖt, nh÷ng phô n÷ trÎ g©y cho ta Ên t­îng cã vÎ nh­ ng©y th¬, mµ ë ch©u ¢u chØ cã thÓ thÊy ë nh÷ng thµnh phè nhá; khi hä kho¸c tay nhau hoÆc kho¸c tay ®µn «ng r¶o b­íc m¹nh b¹o vµ hÇu nh­ lµ nhanh nhÑn Chóng ta th­êng h×nh dung ch©u Mü nh­ mét thÕ giíi míi; míi trªn boong tµu, hä cã d¸ng ®i nh¶y nhãt vµ kiÓu c¸ch trong tr¾ng kh«ng chØ v× thêi gian t×m ra nã, mµ cßn xÐt vÒ tÊt c¶ nh÷ng thiÕt khi hä gi÷ lÊy v¸y khái c¬n giã lèc, hÖt nh­ nh÷ng nµng trinh n÷ chÕ cña nã n÷a, v­ît xa chóng ta, nh÷ng con ng­êi ch©u ¢u kiÓu xinh ®Ñp ë n«ng th«n chóng ta. Hä gîi cho t«i nhí ®Õn nh÷ng c« g¸i c¸ch cò kü, m¬ mµng; nhê sù khinh bØ cña nã ®èi víi mäi c¸i mang Thôy §iÓn – hä còng kháe m¹nh vµ cao lín nh­ c¸c c« g¸i Thôy tÝnh kÕ thõa vµ truyÒn thèng, thÕ giíi míi Êy x©y dùng trªn c¬ së §iÓn - vµ t«i lu«n lu«n cã c¶m t­ëng lµ hä s¾p söa cói ®Çu chµo, cßn hoang s¬ bëi nh÷ng con ng­êi hiÖn ®¹i, hoµn toµn theo kiÓu nh­ nh÷ng c« g¸i Thôy §iÓn vÉn th­êng lµm thÕ. Nh÷ng «ng b¹n míi, trªn c¬ së nh÷ng nguyªn t¾c hoµn toµn hiÖn ®¹i, thùc tÕ, hîp ®ång hµnh ng­êi Mü cña t«i còng thõa kÕ mét phÇn tÝnh vông vÒ lý. VÒ phÝa m×nh, ng­êi Mü còng lµm mäi c¸i ®Ó cñng cè trong cña m×nh vÒ thÓ chÊt vµ tinh thÇn, nÐt chung thõa kÕ cña chñng chóng ta ý nghÜ ®ã. Hä nh×n chóng ta mét c¸ch khinh bØ, nh­ bÒ téc §øc vµ hä kh«ng hÒ kh¾c phôc ®­îc nÐt ®ã chót nµo. Tãm l¹i, trªn nh×n xuèng, nh­ nh×n nh÷ng con ng­êi chËm ch¹p, sa vµo Ên t­îng ban ®Çu cña t«i vÒ ng­êi Mü kh«ng hÒ nãi lªn tÝnh ­u tréi nh÷ng ®Þnh kiÕn lçi thêi, thiÕu thùc tÕ, ho¶ng sî tr­íc mäi c¸i míi; d©n téc cña hä ®èi víi ng­êi ch©u ¢u, hoÆc nãi lªn r»ng ®øng tr­íc trong khi ®ã th× hä, mét d©n téc ph¸t triÓn m¹nh mÏ nhÊt (the mÆt t«i lµ mét lo¹i d©n téc hoµn toµn míi vµ trÎ; tr¸i l¹i, t«i cã ý most go ahead nation) ®em thö nghiÖm ngay lËp tøc mçi ®Ò ¸n míi nghÜ r»ng, ®ã lµ nh÷ng con ng­êi cßn kh¨ng kh¨ng gi÷ nhiÒu thãi vÒ nh÷ng c¶i tiÕn, chØ ®¬n gi¶n xuÊt ph¸t tõ gãc ®é lîi Ých thùc tÕ quen tiÓu t­ s¶n kÕ thõa ®­îc, mµ ë ch©u ¢u ng­êi ta coi lµ lçi cña ®Ò ¸n ®ã, nÕu nã ®­îc c«ng nhËn lµ tèt, th× kh«ng hÒ chËm trÔ, thêi, vµ xÐt vÒ ph­¬ng diÖn Êy th× so s¸nh gi÷a chóng ta, ng­êi hÇu nh­ lµ ngay ngµy h«m sau, ng­êi ta ®em nã ra thùc hiÖn. Mäi ch©u ¢u, víi ng­êi Mü thËt ch¼ng kh¸c g× so s¸nh ng­êi Pa-ri víi thø ë Mü ph¶i míi, mäi ®iÒu ph¶i hîp lý, mäi c¸i ph¶i thùc tÕ, do ng­êi d©n c¸c tØnh lÎ. ®ã, tÊt th¶y ®Òu kh¸c víi chóng ta. ë Niu Oãc, ngay trong phßng ngñ ®Çu tiªn cña m×nh, t«i ®· Trªn con tµu biÓn “Xi-ti ¬phBÐc-lin”, lÇn ®Çu tiªn, t«i gÆp mét ph¸t hiÖn nh÷ng ®å gç kiÓu lçi thêi nhÊt mµ ng­êi ta cã thÓ nhãm kh¸ ®«ng ng­êi Mü. PhÇn lín hä lµ nh÷ng ng­êi rÊt dÔ h×nh dung ®­îc: nh÷ng tñ com-mèt víi nh÷ng vßng trßn hay
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 700 Lêi nhµ xuÊt b¶n 356 701 tr×nh ®­îc thùc hiÖn ë ch©u ¢u trong thêi kú cã cuéc ChiÕn vßng cung b»ng ®ång thau dïng lµm n¾m tay ë c¸c ng¨n kÐo, tranh ba m­¬i n¨m, th× ph¶i tíi mét miÒn nói nµo ®ã cña n­íc gièng nh­ kiÓu tõ thêi ®Çu thÕ kû nµy vµ ë ch©u ¢u chØ ë th«n Mü, ®i ®Õn ga cuèi cïng cña ®­êng s¾t, råi tõ ®ã ®¸p xe chë quª míi cßn gi÷ l¹i; ngay bªn c¹nh lµ nh÷ng ®å ®¹c mÉu míi kh¸ch ®i miÕt tíi n¬i s©u th¼m cña rõng nói. Bèn ng­êi chóng h¬n theo kiÓu c¸ch Anh hoÆc Ph¸p, tuy nhiªn, còng ®· kh¸ cæ t«i ®· ®i ch¬i nh­ vËy ®Õn A-ri-r«n-®¾c vµ ch­a bao giê ®­îc vµ phÇn lín ®Æt kh«ng ®óng chç; ®å vËt míi nhÊt trong tÊt c¶ c¸c c­êi kho¸i tr¸ nh­ ë ®Êy, trªn nãc chiÕc xe chë kh¸ch Êy. Mét cç ®å vËt lµ chiÕc ghÕ l¾c l­ khæng lå, t¹o thµnh mét vßng cung 2400 vµ xe hßm bèn b¸nh cò kü mµ h×nh d¹ng kh«ng thÓ m« t¶ ®­îc, vµ còng kh«ng cßn ®óng mèt n÷a. Vµ ®©u ®©u còng mét c¶nh nh­ vËy; nÕu ®em nh÷ng xe t¶i ®­êng tr­êng næi tiÕng n­íc Phæ thêi vua c¸c ghÕ, bµn, tñ, phÇn lín ®Òu cã vÎ nh­ chóng ®­îc c¸c thÕ hÖ tr­íc G«-rèc ra so s¸nh víi nã th× chóng vÉn cßn lµ nh÷ng cç xe ngùa cã ®Ó l¹i lµm di s¶n. Nh÷ng chiÕc xe chë ®å gç trªn c¸c ®­êng phè Niu mui sang träng, cïng víi s¸u hay m­êi chç ngåi nh­ thÕ trªn mui Oãc rÊt cæ lç vµ tho¹t míi nh×n th× t­ëng chõng nh­ kh«ng thÓ t×m vµ ë hai bªn c¹nh ng­êi ®¸nh xe - ®Êy, cç xe chë ng­êi ë ®ã lµ nh­ ra ®­îc mét cç xe nµo kiÓu nh­ vËy t¹i mét hé n«ng d©n nµo ë ch©u vËy. Råi sau lµ ®­êng c¸i. Xin lçi, ®ã kh«ng ph¶i lµ mét xa lé, vÞ tÊt ¢u. Tuy nhiªn, nh×n gÇn h¬n, cã thÓ nhËn thÊy nh÷ng xe nµy ®· ®· cã thÓ gäi nã ngay c¶ lµ mét con ®­êng th«ng th­êng: hai vÖt ®­îc c¶i tiÕn nhiÒu, rÊt tiÖn lîi, ®­îc trang bÞ b»ng nh÷ng lß xo cùc b¸nh xe h»n s©u, do nh÷ng b¸nh xe lón trªn nÒn ®Êt sÐt lÉn c¸t, kÐo dµi khi th× vÒ phÝa ch©n nói, khi th× ng­îc lªn nói…1* tèt, ®Æc biÖt nhÑ vµ ®­îc lµm b»ng thø gç rÊt ch¾c; mÆc dÇu tÊt c¶ mäi c¶i tiÕn Êy, ®ã vÉn lµ kiÓu xe cò, bÊt kh¶ x©m ph¹m. ë Lu©n §«n, ®Çu nh÷ng n¨m bèn m­¬i vÉn cßn cã nh÷ng xe ngùa cã mui ViÕt vµo cuèi th¸ng ChÝn 1888 In theo b¶n th¶o C«ng bè lÇn ®Çu tiªn b»ng tiÕng Nga trong Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc chë thuª, hµnh kh¸ch lªn xe tõ phÝa sau vµ ngåi ®èi diÖn víi nhau C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n phÝa bªn ph¶i vµ bªn tr¸i nh­ ë xe hµng; sau n¨m 1850, nh÷ng cç xe lÇn thø nhÊt, tËp XXVIII, 1940 ®ã biÕn mÊt. ChÝnh ngµy nay, nh÷ng c¸i thïng ®Æt trªn nh÷ng b¸nh xe ®ã l¹i ph¸t triÓn ë ngay B«-xt¬n – thµnh phè Mü duy nhÊt mµ t«i biÕt cßn thùc sù sö dông lo¹i xe ngùa cã mui. Nh÷ng kh¸ch s¹n Mü hiÖn ®¹i víi thiÕt bÞ xa xØ vµ víi hµng tr¨m phßng, ®­îc cÊu t¹o thuÇn tóy theo kiÓu Mü, chøng tá r»ng, chóng mäc lªn tõ nh÷ng c¨n nhµ n«ng d©n lÎ tÎ ë r¶i r¸c trong mét vïng kh«ng ®«ng d©n l¾m, ngay c¶ ®Õn b©y giê còng cßn cã tr­êng hîp hä cho kh¸ch du lÞch (t«i cßn trë l¹i vÊn ®Ò nµy) nghØ l¹i ®ªm vµ ¨n uèng ®Ó lÊy tiÒn. Do ®ã, ®Æc tÝnh cña nh÷ng kh¸ch s¹n nµy ®èi víi chóng ta kh«ng nh÷ng chØ cã vÎ l¹ lïng, mµ thËt sù cßn lµ cæ lç vµ cßn nhiÒu ®iÒu còng trong c¶nh t­îng nh­ vËy. Kh¸ch nµo ­íc ao mét chuyÕn ®i thÝch thó, nh­ cuéc hµnh
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 702 Lêi nhµ xuÊt b¶n 357 703 1 * B¶n th¶o dõng l¹i ë ®©y. Phô lôc
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 704 Lêi nhµ xuÊt b¶n 358 705 «ng tin r»ng mét c¬ héi nh­ thÕ nhÊt thiÕt sÏ dÉn ®Õn mét sù thay ®æi c¨n b¶n vÒ tæ chøc kh«ng chØ vÒ chÝnh trÞ, mµ c¶ vÒ mÆt x· héi n÷a. ¤ng tin vµo ý nghÜa v« cïng lín lao cña thêi kú vËn ®éng bÇu cö, hiÓu theo ý nghÜa lµ tuyªn truyÒn cã kÕt qu¶ h¬n rÊt nhiÒu so víi mäi cuèn s¸ch hoÆc qua h×nh thøc nghe tÊt c¶ c¸c th«ng b¸o. ¤ng coi hiÕn ph¸p tù do thuÇn tuý, kh«ng cã nh÷ng c¶i t¹o kinh tÕ s©u s¾c lµ kh«ng thÓ cã ®­îc, vµ v× vËy «ng kh«ng sî nguy c¬ Êy. ¤ng tin r»ng, trong nh÷ng ®iÒu kiÖn thùc tÕ c ña ®êi sèng nh©n d©n sÏ tÝch lòy ®ñ vËt liÖu ®Ó x©y dùng l¹i x· héi trªn nh÷ng nÒn mãng míi. TÊt nhiªn, «ng kh«ng tin vµo viÖc thùc hiÖn chñ nghÜa céng s¶n hay c¸i g× gièng nh­ thÕ ngay tøc kh¾c, nh­ng «ng tin r»ng c¸i g× ®ã ®· chÝn muåi trÝch th­ cña G. A. l«-pa-tin trong ®êi sèng vµ t©m hån nh©n d©n. ¤ng tin t­ëng r»ng, nh©n d©n cã kh¶ n¨ng tù t×m ra nh÷ng ng­êi diÔn ®¹t mét c¸ch hïng hån c¸c göi m. n. ¤-sa-ni-na557 nhu cÇu vµ kh¸t väng cña m×nh v.v.. « ng tin r»ng, kh«ng mét lùc l­îng nµo cã thÓ ng¨n chÆn ®­îc c«ng cuéc tæ chøc l¹i hoÆc c¸ch Lu©n §«n, 20 th¸ng ChÝn 1883 m¹ng, mét khi nã ®· b¾t ®Çu. V× vËy, chØ cã mét ®iÒu quan träng: ®Ëp tan søc ú cña sù tr× trÖ, quÐt s¹ch t×nh tr¹ng hñ lËu vµ bÊt ®éng trong … T«i kh«ng thÓ kh«ng chia sÎ víi Bµ kÕt qu¶ lÇn gÆp gì ®Çu tiªn nh©n d©n vµ x· héi trong kho¶nh kh¾c, g©y ra mét t×nh h×nh rèi lo¹n, cña t«i víi ¡ng-ghen, vµ nghÜ r»ng, mét sè ý kiÕn cña «ng ta sÏ lµm Bµ cã thÓ sÏ buéc chÝnh phñ vµ nh©n d©n ph¶i xoay vµo viÖc tæ chøc l¹i hµi lßng. néi bé, cã thÓ nã sÏ lay ®éng biÓn c¶ nh©n d©n yªn tÜnh, khªu gîi mèi quan t©m vµ nhiÖt t×nh c ña toµn d©n ®èi víi sù nghiÖp tæ chøc l¹i Chóng t«i nãi chuyÖn nhiÒu vÒ t×nh h×nh n­íc Nga, vÒ cuéc phôc toµn bé x· héi. Vµ c¸c kÕt qu¶ sÏ tù nã ®Õn, vµ chÝnh lµ nh÷ng kÕt h­ng chÝnh trÞ vµ x· héi cña chóng ta ch¾c ch¾n sÏ diÔn ra nh­ thÕ qu¶ cã thÓ ®¹t ®­îc, ®¸ng mong ®îi vµ thùc hiÖn ®­îc trong thêi ®¹i nµo. Sù ®ång nhÊt vÒ quan ®iÓm thËt lµ hoµn h¶o, ®óng nh­ mong Êy. ®îi; mçi chóng t«i, ng­êi nä ®Òu cã thÓ nãi hÕt ý vµ c©u cña ng­êi kia vÒ bÊt cø ®iÒu g×. ¤ng còng cho r»ng (nh­ M¸c vµ t«i) nhiÖm vô TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu trªn rÊt lµ v¾n t¾t, nh­ng hiÖn nay t«i kh«ng thÓ cña ®¶ng c ¸ch m¹ng h oÆc ®¶ng h µnh ®éng ë N ga vµo lóc nµy kh«ng viÕt tØ mØ h¬n. Cã thÓ lµ tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã ch­a hoµn toµn lµm Bµ ph¶i lµ tuyªn truyÒn lý t­ëng x· héi chñ ng hÜa míi vµ còng kh«ng võa ý, nªn t«i véi truyÒn ®¹t víi Bµ, víi sù chÝnh x¸c tõng c©u tõng ph¶i ë sù mong muèn thùc hiÖn lý t­ëng cßn xa míi nhuÇn ch÷, nh÷ng ý kiÕn kh¸c cña «ng ta rÊt võa lßng ®¶ng c¸ch m¹ng Nga. nhuyÔn ®ã víi sù gióp ®ì cña chÝnh p hñ l©m thêi gåm nh÷ng ®ång Nguyªn v¨n nh­ sau: chÝ cña ta, mµ ph¶i h­íng toµn bé søc lùc nh»m 1) hoÆc buéc Nga “Mäi viÖc hiÖn thêi ®Òu phô thuéc vµo nh÷ng g× sÏ ®­îc t¹o ra trong hoµng triÖu tËp Quèc d©n ®¹i héi, 2) hoÆc b»ng c¸ch lµm cho Nga t­¬ng lai gÇn ®©y ë Pª-tÐc-bua, n¬i mµ ngµy nay con m¾t cña mäi hoµng ho¶ng sî v.v, g©y ra nh÷ng vô lén xén nghiªm träng cã thÓ còng dÉn ®Õn viÖc triÖu tËp §¹i héi Êy hoÆc c¸i g× t­¬ng tù. Còng nh­ t«i,
nguon tai.lieu . vn
Chính trị học Báo chí - Truyền thông Xã hội học Giáo dục học Tâm lý học Lịch sử - Văn hoá Triết học Ngôn ngữ học Thư viện thông tin Văn học nước ngoài Ngư nghiệp Hành chính - Pháp luật Địa lý - Địa danh Văn học Việt nam Lịch sử Đảng CNXH - KH Tư Tưởng HCM Ngụ ngôn - Cổ tích Ca dao - Tục ngữ Hoá học Sinh học Y khoa - Dược Kinh tế học