1. Trang Chủ
  2. Triết học
  3. [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 21 phần 10

[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 21 phần 10

Từ thời gian đó đã phát triển nhiều khuynh hướng chịu ảnh hưởng chủ nghĩa Marx khác nhau mà mỗi một khuynh hướng đều đòi hỏi chính mình là kế thừa của các nhà kinh điển và phân rõ ranh giới lẫn nhau Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1002 Lêi nhµ xuÊt b¶n 507 1003 E § i-«-ni-di-èt ë Ha-c¸c-n¸t ( thÕ kû I tr­íc c«ng nguyªn – thÕ kû I sau c«ng nguyªn) – nhµ sö häc Cæ Hy L¹p vµ nhµ hïng biÖn khoa tr­¬ng, t¸c gi¶ t¸c phÈm “LÞch sö Cæ La

Thể loại Tài liệu miễn phí Triết học

Số trang 50

Ngày tạo 8/29/2018 8:26:42 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx -... (.pdf)

Xem mẫu

  1. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1002 Lêi nhµ xuÊt b¶n 507 1003 E § i-«-ni-di-èt ë Ha-c¸c-n¸t ( thÕ kû I tr­íc c«ng nguyªn – thÕ kû I sau c«ng nguyªn) – nhµ sö häc Cæ Hy L¹p vµ nhµ hïng biÖn khoa tr­¬ng, t¸c gi¶ t¸c phÈm “LÞch sö Cæ La Ðc-h¸c ( Erhardt), I-«-han Lót-vÝch An-be (sinh kho¶ng n¨m 1820) – viªn chøc th­¬ng M·”. – 158. m¹i §øc, tham gia Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n, mét trong nh÷ng bÞ c¸o t¹i § i-x¬ ( Dietz), Gi«-han Hen-rÝch Vin-hem (1843 – 1922) – nhµ xuÊt b¶n s¸ch §øc; ®¶ng phiªn toµ xö nh÷ng ng­êi céng s¶n ë Khuªn (1852), ®­îc tßa båi thÈm tuyªn bè viªn §¶ng d©n chñ – x· héi, ng­êi s¸ng lËp nhµ xuÊt b¶n d©n chñ – x· héi, tõ n¨ m tr¾ng ¸n. – 336. 1881 lµ nghÞ viªn Quèc héi §øc. – 776. En-xn¬ ( Elsner), C¸c Phri-®rÝch M «-rÝt-x¬ (1809 – 1894) – nhµ chÝnh luËn vµ nhµ ho¹t § i-x¬-ghen (Dietzgen), Gi«-dÐp (1828 – 1888) - ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ – x· héi §øc, ®éng chÝnh trÞ Xi-lª-di, phÇn tö cÊp tiÕn, n¨m 1848 ®¹i biÓu Quèc héi Phæ, thuéc nhµ triÕt häc – tù häc, tù t×m ra nh÷ng c¬ së cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng; lµ m c¸nh t¶; trong nh÷ng n¨m 50 lµ mét trong nh÷ng biªn tËp viªn tê “Neue Oder nghÒ thî thuéc da. – 430. Zeitung”. – 34. § i-xra-e-li ( Disraeli), Ben-gia-min, b¸ t­íc Bi-con-xphin (1804 – 1881) – nhµ ho¹t ®éng Ðp-ri-pÝt (kho¶ng 480 – kho¶ng 406 tr­íc c«ng nguyªn) – nhµ so¹n kÞch Cæ Hy L¹p næi nhµ n­íc vµ nhµ v¨n Anh, mét trong nh÷ng l·nh tô ®¶ng To-ri, vµo nöa sau thÕ kû tiÕng, t¸c gi¶ nh÷ng vë bi kÞch cæ ®iÓn. – 102. XIX l·nh tô ®¶ng b¶o thñ; thñ t­íng (1868 vµ 1874 – 1880). – 455. Ðt-mon-x¬ ( Edmonds), T«-m¸t Rao (1803 – 1889) – nhµ kinh tÕ häc Anh, nhµ x· héi chñ nghÜa kh«ng t­ëng, vËn dông thuyÕt Ri-c¸c-®« ®Ó rót ra nh÷ng kÕt luËn x· héi chñ § «-b«-si ( Dobosy) – ng­êi lµm b¸nh m× Hung-ga-ri. – 558. nghÜa. – 270. § «-ma ( Daumas), ¤-guy-xten ¤-n«-rª (sinh n¨m 1826) – nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Ph¸p, £-si-l¬ ( 525 – 456 tr­íc c«ng nguyªn) – nhµ so¹n kÞch Cæ H y L¹p næi tiÕng, t¸c gi¶ nh÷ng lµm nghÒ c«ng nh©n c¬ khÝ; trong nh÷ng n¨m 70 – 80 ®­îc bÇu vµo h¹ nghÞ viÖn, bi kÞch cæ ®iÓn. – 100, 158. cuèi nh÷ng n¨m 80 ®­îc bÇu vµo th­îng nghÞ viÖn, n¨m 1889 ñy viªn Héi ®ång £-vÐc-bÕch ( Ewerbeck), Au-gu-xt¬ H Ðc-man (1816 – 1860) – b¸c sÜ vµ nhµ v¨n häc §øc, thµnh phè Pa-ri, gia nhËp nhãm x· héi chñ nghÜa; ®¹i biÓu §¹i héi c«ng nh©n x· héi ng­êi l·nh ®¹o ph©n bé Pa-ri cña Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi chÝnh nghÜa; vÒ sau lµ chñ nghÜa quèc tÕ n¨m 1889. – 747, 778. thµnh viªn Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n; n¨m 1850 ra khái Li ªn ®oµn. – 323, § «-sÐc ( Došek), Ph. – c«ng nh©n SÐc, ®¶ng viªn ®¶ng d©n chñ – x· héi. – 776. 336. § ra-cu-lÝt, Pla-t«n E. – ng­êi theo chñ nghÜa x· héi Hy L¹p, nhµ chÝnh l uËn. – 777. £- v¬-linh ( Aveling), Ð t-uèt (1851 – 1898) – ng­êi theo chñ nghÜa x· héi, nhµ v¨n, § uy-rinh ( Durhing), Oi-ghen C¸c (1833 – 1921) – nhµ triÕt häc – chiÕt trung §øc vµ nhµ nhµ chÝnh luËn Anh, mét trong c¸c dÞch gi¶ tËp I bé “T­ b¶n” ra tiÕng Anh; tõ n¨ m kinh tÕ häc tÇm th­êng, ®¹i biÓu cña chñ nghÜa x· héi tiÓu t­ s¶n ph¶n ®éng; trong 1884 thµnh viªn Liªn ®oµn d©n chñ – x· héi, sau ®ã lµ mét trong nh÷ng nhµ s¸ng triÕt häc tæng hîp chñ nghÜa duy t©m, chñ nghÜa duy vËt tÇm th­êng vµ chñ nghÜa lËp Liªn ®oµn x· héi chñ nghÜa, vµo cuèi nh÷ng n¨m 80 vµ ®Çu nh÷ng n¨m 90 lµ thùc chøng, ng­êi siªu h×nh; trong c¸c n¨m 1863 – 1877 lµ phã gi¸o s­ ®¹i häc - ®Æc mét trong nh÷ng nhµ tæ chøc phong trµo quÇn chóng c¸c c«ng nh©n kh«ng lµnh biÖt Tr­êng ®¹i häc tæng hîp BÐc-lin. – 671. nghÒ vµ nh÷ng ng­êi thÊt nghiÖp; ®¹i biÓu §¹i héi c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa quèc tÕ n¨m 1889; chång cña con g¸i M¸c – bµ £-lª-«-no-ra. – 491. § uy-r« §¬ La Man-l¬ (Dureau de la Malle), A-®«n-ph¬ Giuy-l¬ Xª-da ¤-guy-xt¬ (1777 – 1857) – nhµ th¬ vµ nhµ sö häc Ph¸p. – 193. £-xpi-n¾c ( Espinas), An-phrÕt VÝc h-to (1844 – 1922) – nhµ triÕt häc vµ x· héi häc t­ s¶n Ph¸p, ng­êi ñng hé thuyÕt tiÕn ho¸. – 60-63.
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1004 Lêi nhµ xuÊt b¶n 508 1005 Õ ch-ca-ri-ót ( Eccarius), I-«-han Ghª-oãc (1818 – 1889) – nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña GhÐc-sen , A-lÕc h-xan-®r¬ I-va-n«-vÝch (1812 - 1870) – nhµ d©n chñ c¸ch m¹ng Nga vÜ phong trµo c«ng nh©n §øc vµ quèc tÕ, nhµ chÝnh luËn – c«ng nh©n, lµm nghÒ thî ®¹i, nhµ triÕt häc duy vËt, nhµ chÝnh luËn vµ nhµ v¨n; n¨m 1847 di c­ ra n­íc may; kiÒu d©n t¹i Lu©n §«n, thµnh viªn Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi chÝnh nghÜa, sau ®ã ngoµi, ë ®ã tæ chøc “Nhµ in Nga tù do” vµ xuÊt b¶n v¨n tËp ®Þnh kú “Sao B¾c ®Èu” Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n, mét trong nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o Héi gi¸o dôc céng vµ b¸o “C¸i chu«ng”. – 512, 521. s¶n chñ nghÜa cña c«ng nh©n ® øc ë Lu©n §«n, ñy viªn Tæng héi ®ång Quèc tÕ I, ®¹i GhÐc-vi-nót ( Gervinus), Ghª-oãc Gèt-phrÝt (1805 - 1871) – nhµ sö häc vµ nhµ ho¹t ®éng biÓu tÊt c¶ c¸c ®¹i héi vµ héi nghÞ cña Quèc tÕ; tr­íc n¨m 1872 ñng hé M¸c, mïa chÝnh trÞ t­ s¶n §øc, ng­êi theo chñ nghÜa tù do; gi¸o s­ ë Hai-®en-bÐc. – 612. xu©n n¨m 1872 theo c¸c l·nh tô c¶i l­¬ng cña c«ng liªn Anh. – 325. Ghª-®¬ ( Guesde), Giuy-l¬ (Ba-din, Ma-ti-«) (1845 – 1922) – nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo c«ng nh©n Ph¸p vµ quèc tÕ; b¾t ®Çu cuéc ®êi ho¹t ®éng lµ ng­êi céng hoµ G t­ s¶n, nöa ®Çu nh÷ng n¨m 70 tham gia nhãm v« chÝnh phñ; råi sau lµ mét trong G a-l¬ (Galle), I-«-han Gèt-phrÝt (1812 – 1910) – nhµ thiªn v¨n häc §øc, n¨m 1846 trªn nh÷ng nhµ s¸ng lËp §¶ng c«ng nh©n Ph¸p (1879), nhµ tuyªn truyÒn nh÷ng t­ c¬ së kÕt qu¶ tÝnh to¸n cña Le-ve-ri-ª ®· ph¸t hiÖn ®­îc H¶i v­¬ng ti nh. – 406. t­ëng cña chñ nghÜa M¸c ë Ph¸p; suèt nhiÒu n¨m lµ nhµ l·nh ®¹o c¸nh c¸ch m¹ng G a-ri-ban-®i ( Garibaldi), Giu-dÐp-p¬ (1807 – 1882) – nhµ c¸ch m¹ng I-ta-li-a, nhµ d©n cña phong trµo x· héi chñ nghÜa Ph¸p, tiÕn hµnh ®Êu tranh chèng chñ nghÜa c¬ héi; chñ, l·nh tô phong trµo gi¶i phãng d©n téc ë I-ta-li-a; trong nh÷ng n¨m 50- 60 l·nh trong chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt lµ ng­êi theo chñ nghÜa s«-vanh – x· héi. – 747, ®¹o cuéc ®Êu tranh cña nh©n d©n I-ta-li-a nh»m gi¶i phãng d©n téc vµ thèng nhÊt 763, 765, 771, 778. ®Êt n­íc; n¨m 1860 l·nh ®¹o cuéc hµnh qu©n c¸ch m¹ng xuèng miÒn Nam I-ta-li-a; Ghª-rin ( Gerin), A. – c«ng nh©n, nhµ d©n chñ – x· héi ¸o. – 777. tham gia c¸c cuéc chiÕn tranh chèng n­íc ¸o (1848 – 1849, 1859, 1866). – 307, 472, 603, 646. Ghi-d« ( Guizot), Phr¨ng-xoa Pi-e Ghi-«m (1787 – 1874) – nhµ sö häc vµ nhµ ho¹t ®éng nhµ n­íc t­ s¶n Ph¸p, tõ n¨m 1840 ®Õn cuéc c¸ch m¹ng th¸ng Hai 1848 thùc tÕ ®· G ¸c-sai ( Garside) – gi¸o s­ Mü. – 728. l·nh ®¹o ®­êng lèi ®èi néi vµ ®èi ngo¹i, thÓ hiÖn lîi Ých cña giai cÊp ®¹i t­ s¶n tµi G ¸c-t¬-man, L Ðp Ni-c«-ª-vÝch (1850 - 1908) – nhµ c¸ch m¹ng Nga, ng­êi theo chñ nghÜa chÝnh. – 439. d©n tóy, n¨m 1879 tham gia mét trong nh÷ng hµnh ®éng khñng bè cña Ghi-x¬, Ni-c«-lai C¸c-l«-vÝch (1820 - 1895) - nhµ ngo¹i giao Nga, c«ng sø ë Tª-hª-ran, nhãm “ ý d©n” chèng A-lÕch-xan-®r¬ II, sau ®ã di c­ sang Ph¸p, råi sang Anh vµ (tõ n¨m 1863), ë BÐc-n¬ (tõ n¨m 1869), ë Xtèc-kh«m (tõ n¨m 1872); thø tr­ëng bé n¨m 1881 sang M ü.- 287. ngo¹i giao (1875 - 1882), bé tr­ëng bé ngo¹i giao (tõ 1882 - 1895).- 460-461. G ai-ót (thÕ kû II) – nhµ luËt häc La M·, nhµ hÖ thèng hãa ph¸p luËt La M· næi tiÕng.-94. Gi-r« - T¬-l«ng ( Giraud – Teulon), A-lª-xÝt (sinh n¨m 1839) – gi¸o s­ sö häc ë Gi¬-ne- G an-ba (XÐc-vi-ót Xun-bÝt-xi-ót Gan-ba) (5 tr­íc c«ng nguyªn – 69 sau c«ng nguyªn) - v¬.- 61, 62, 99. nhµ ho¹t ®éng nhµ n­íc La M·, trong nh÷ng n¨m 60 lµ ng­êi cÇm quyÒn tØnh Ta- Gia-c«-bi (Jacobi), A-bra-ham (1830 – 1919) – b¸c sÜ §øc, tham gia Liªn ®oµn nh÷ng ra-c«ng T©y Ban Nha; sau khi Nª-r«n chÕt, th¸ng S¸u n¨m 68 tuyªn bè lµm quèc ng­êi céng s¶n, mét trong nh÷ng bÞ c¸o trong vô ¸n nh÷ng ng­êi céng s¶n ë Khuªn v­¬ng; th¸ng Giªng n¨m 69 bÞ giÕt do ©m m­u cña qu©n cËn vÖ mµ ¤-t«n lµ ng­êi (1852), ®­îc tßa ¸n båi thÈm xö vô nµy tuyªn bè tr¾ng ¸n, nh­ng vÉn bÞ giam gi÷ vÒ tæ chøc trong lóc qu©n ®éi vµ nh©n d©n phÉn né chèng sù cÇm quyÒn cña h¾n. – 24, téi “xóc ph¹m ®Õn ®Êng chÝ t«n”; n¨m 1853 di c­ sang Anh, råi sang Mü, t¹i ®©y 26. tham gia vµo viÖc truyÒn b¸ t­ t­ëng cña chñ nghÜa M¸c trªn b¸o chÝ; ng­êi tha m
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1006 Lêi nhµ xuÊt b¶n 509 1007 gia cuéc Néi chiÕn ®øng vÒ phÝa nh÷ng ng­êi miÒn B¾c; sau nµy lµ viÖn tr­ëng ViÖn Gi­-phen ( Giffen), R«-bíc (1837 – 1910) – nhµ kinh tÕ häc t­ s¶n vµ thèng kª häc Anh, hµn l©m y häc t¹i Niu-oãc (1885 – 1889), gi¸o s­ vµ gi¸m ®èc nhiÒu c¬ quan y tÕ, t¸c chuyªn gia vÒ c¸c vÊn ®Ò tµi chÝnh, l·nh ®¹o côc thèng kª bé th­¬ng m¹i (1876 – gi¶ mét lo¹t c«ng tr×nh vÒ y häc.- 336. 1897). – 297. G i¾c-c¬ (Jacques), £-®u-¸c Lu-i ¤-guy-xt¬ (sinh n¨m 1828) – nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ t­ Gl¸t-xt«n ( Gladstone), Uy-li-am I-u-¸t (1809 – 1898) – nhµ ho¹t ®éng nhµ n­íc Anh, s¶n Ph¸p, nhµ kinh doanh, ng­êi b¶o vÖ chÕ ®é céng hoµ «n hoµ; tõ n¨m 1871 ñy ®¶ng viªn ®¶ng To-ri, råi lµ ng­êi theo ph¸i Pin, nöa sau thÕ kû XIX lµ l·nh tô ®¶ng viªn Héi ®ång thµnh phè Pa-ri, tõ n¨m 1887 chñ tÞch §¹i héi ®ång tØnh Xen, øng cö tù do; thñ t­íng (1868 – 1874, 1880 – 1885, 1886, 1892 – 1894). – 160, 287, 457, viªn cña ph¸i nh÷ng ng­êi b¶o vÖ chÕ ®é céng hoµ t­ s¶n thèng nhÊt t¹i c uéc bÇu cö 725. vµo ViÖn d©n biÓu th¸ng Giªng 1889. – 739, 755. G«-v«-ne ( Govone), Giu-dÐp-p¬ (1825 - 1872) – t­íng vµ nhµ ho¹t ®éng nhµ n­íc I-ta-li- G i¾c-la-r¬ ( Jaclard), S¸c-l¬ VÝch-to (1843 – 1903) - ®¶ng viªn §¶ng x· héi chñ nghÜa a, tham gia c¸c cuéc chiÕn tranh chèng n­íc ¸o (1848 – 1849, 1859 vµ 1866), th¸ng Ph¸p, ng­êi theo thuyÕt Bl¨ng-ki, nhµ chÝnh luËn; thµnh viªn Quèc tÕ I, nhµ ho¹t T­ n¨m 1866 tiÕn hµnh ®µm ph¸n víi Bi-xm¸c, bé tr­ëng chiÕn tranh (1869 – ®éng tÝch cùc cña C«ng x· Pa-ri; sau khi C«ng x· bÞ ®µn ¸p di c­ sang Thôy SÜ, råi 1870). – 626, 628. sang Nga; sau lÖnh ©n x¸ n¨m 1880 trë vÒ Ph¸p, tiÕp tôc tham gia phong trµo x· Gèt-uyn (Godwin), Uy-li-am (1756 - 1836) – nhµ v¨n vµ nhµ chÝnh luËn tiÓu t­ s¶n Anh, héi chñ nghÜa. – 747, 776, 778. ng­êi theo chñ nghÜa duy lý, mét trong nh÷ng nhµ s¸ng lËp chñ nghÜa v« chÝnh phñ. G iÐp-pª-xen (Jeppesen), C¸c Cri-xti-an (1858 – 1930) - ®¶ng viªn §¶ng x· héi chñ nghÜa – 706, 716. Na Uy, nhµ chÝnh luËn, mét trong nh÷ng nhµ s¸ng lËp §¶ng c«ng nh©n Na Uy; ®¹i G¬-phruª-r¬ ( Gfr ö rer), Au-gu-xt¬ Phri-®rÝch (1803 - 1861) – nhµ thÇn häc vµ nhµ sö häc biÓu §¹i héi c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa quèc tÕ n¨m 1889. – 777. §øc, t¸c gi¶ mét lo¹t t¸c phÈm vÒ lÞch sö ®¹o C¬ §èc vµ gi¸o héi, mét thêi gian gia G ioãc-gi¬ ( George), Hen-ri (1839 – 1897) – nhµ chÝnh luËn Mü, nhµ kinh tÕ häc t­ s¶n; nhËp tr­êng ph¸i Tuy-bin-ghen; tõ n¨m 1846 lµ gi¸o s­ Tr­êng ®¹i häc tæng hîp ng­êi truyÒn b¸ t­ t­ëng nhµ n­íc t­ s¶n quèc h÷u hãa ruéng ®Êt lµ ph­¬ng s¸c h Phr©y-buèc. – 19. ®Ó gi¶i quyÕt tÊt c ¶ c¸c m© u thuÉ n x· héi trong chÕ ®é t­ b¶n; G ¬-rim-pe ( Grimpe), GhÐc-ma n - ®¶ng viªn §¶ng d© n chñ – x· héi §øc, lµm nghÒ m­u toan l·nh ®¹o phong trµo c«ng nh©n M ü vµ h­íng phong trµo theo con ®­êng t hî méc, tõ cuèi nh÷ng n¨m 70 lµ kiÒu d©n ë Ph¸p, ®¹i biÓu §¹i héi c«ng ®oµn quèc c¶i c¸ch t­ s¶n. – 495- 498. tÕ ë Pa-ri n¨m 1886. – 730, 752. G iu-cèp-xki, I-u-li Ga-l¾c-ti-«-n«-vÝch (1822 – 1907) – nhµ kinh tÕ häc t­ s¶n tÇ m G¬-t¬ ( Goethe), I-«-han V«n-ph¬-g¨ng (1749 - 1832) – nhµ v¨n vµ nhµ t­ t­ëng §øc vÜ th­êng vµ nhµ chÝnh luËn Nga; qu¶n lý nhµ b¨ng quèc gia; t¸c gi¶ bµi b¸o “C¸c M¸c ®¹i; næi tiÕng c¶ vÒ nh÷ng t¸c phÈm thuéc lÜnh vùc v¹n vËt häc do «ng viÕt. – 17, 67, vµ cuèn s¸ch cña «ng vÒ t­ b¶n” ®Çy nh÷ng lêi c«ng kÝch ®éc ¸c chñ nghÜa M¸c. – 393, 397, 411, 649. 312. Gr©y ( Gray), Gi«n (1798 – 1850) – nhµ kinh tÕ häc Anh, nhµ x· héi chñ nghÜa kh«ng G iu-li-ót – d ßng quý ph¸i La M·. – 202. t­ëng, ng­êi kÕ tôc ¤-oen; mét trong nh÷ng t¸c gi¶ cña thuyÕt “tiÒn lao ®éng”. – G iu-vª-nan (§ª-xi-mót Giu-ni-ót Giu-nª-van) (sinh kho¶ng n¨m 60 – mÊt sau n¨m 127) 274, 282, 286. – nhµ th¬ tr÷ t×nh La M· næi tiÕng. – 18.
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1008 Lêi nhµ xuÊt b¶n 510 1009 G rª-go ë Tua (Ghª-oãc-ghi ë Phlo-ren-si) (kho¶ng 540 – kho¶ng 594) – linh môc ®¹o C¬ Ha-rinh (Harring), Ha-r« (1798 – 1870) – nhµ v¨n §øc, phÇn tö cÊp tiÕn tiÓu t­ s¶n; tõ §èc, nhµ thÇn häc vµ nhµ sö häc, tõ n¨m 573 gi¸o chñ ®Þa phËn Tua; t¸c gi¶ “LÞch n¨m 1828 (cã ng¾t qu·ng) sèng l­u vong ë nhiÒu n­íc. – 323. sö ®ång phr¨ng” vµ t¸c phÈm “B¶y cuèn s¸ch vÒ c¸c ®iÒu mµu nhiÖm”. – 208. H¸c-®i (Hardie), Giªm C©y-r¬ (1856 – 1915) – nhµ ho¹t ®éng cña phong trµo c«ng nh©n G ri-len-bÐc-g¬ (Grillenberger), C¸c (1848 – 1897) - ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ – x· héi §øc, Anh, nhµ c¶i l­¬ng, lµm nghÒ thî má, sau ®ã lµ nhµ chÝnh luËn, nhµ s¸ng lËp vµ c«ng nh©n, vÒ sau lµ nhµ chÝnh luËn, tõ n¨m 1881 lµ ®¹i biÓu nghÞ viÖn; trong l·nh tô §¶ng c«ng nh©n Xcèt-len (tõ n¨m 1888) vµ §¶ng c«ng nh©n ®éc lËp (tõ n¨ m nh÷ng n¨m 90 lµ ng­êi thuéc c¸nh c¬ héi cña §¶ng d©n chñ – x· héi §øc. – 776. 1893), nhµ ho¹t ®éng tÝch cùc cña C«ng ®¶ng Anh. – 776. H¸c-m¬ (Harm), Phri-®rÝch (1844 – 1905) - ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ – x· héi §øc, nhµ G rim ( Grimm), I-a-cèp (1785 – 1863) – nhµ ng÷ v¨n häc vµ sö häc næi tiÕng vÒ v¨n ho¸ bu«n, tõ n¨m 1884 lµ ®¹i biÓu quèc héi, ®¹i biÓu §¹i héi c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa §øc, t¸c gi¶ nhiÒu t¸c phÈm vÒ lÞch sö tiÕng §øc, luËt, thÇn tho¹i vµ v¨n häc. – 203. quèc tÕ n¨m 1889. – 776. G rèt (Grote), Gioãc-gi¬ (1794 – 1871) – nhµ sö häc t­ s¶n Anh, t¸c gi¶ c«ng tr×nh nhiÒu H¸c-ni (Harney), Gioãc-gi¬ Giuy-li-an (1817 – 1897) – nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong tËp “LÞch sö n­íc Hy L¹p”. – 151-158. trµo c«ng nh©n Anh, mét trong nh÷ng l·nh tô c¸nh t¶ cña phong trµo HiÕn ch­¬ng; G r¬-ben ( Groben), C¸c, b¸ t­íc (1788 – 1876) – t­íng Phæ, chØ huy qu©n ®oµn tham gia chñ bót b¸o “Northern Star”, tuÇn b¸o “Red Republican” vµ nh÷ng xuÊt b¶n phÈ m ®µn ¸p cuéc khëi nghÜa Ba-®en – Pphan-x¬ n¨m 1849; tõ n¨m 1854 nguyªn l·o nghÞ ®Þnh kú kh¸c cña phong trµo HiÕn ch­¬ng; cã liªn hÖ víi M¸c vµ ¡ng-ghen. – 323, viÖn Phæ. – 469. 517. G run ( Grun), C¸c (1817 – 1887) – nhµ chÝnh luËn §øc, gi÷a nh÷ng n¨m 40 lµ mét trong Han-d¬-man ( Hasemann), §a-vÝt (1790 – 1864) – nhµ t­ b¶n lín ng­êi §øc, mét trong nh÷ng l·nh tô cña giai cÊp t­ s¶n tù do vïng Ranh; tõ th¸ng Ba – th¸ng ChÝn 1848 nh÷ng ®¹i biÓu chñ yÕu cña “chñ nghÜa x· héi ch©n chÝnh”; trong thêi kú c¸ch m¹ ng lµ bé tr­ëng tµi chÝnh n­íc Phæ, tiÕn hµnh chÝnh s¸ch ph¶n béi tho¶ hiÖp víi lùc nh÷ng n¨m 1848 – 1849 ho¹t ®éng víi t­ c¸ch nhµ d©n chñ tiÓu t­ s¶n, ®¹i biÓu l­îng ph¶n ®éng. – 613. Quèc héi Phæ; n¨m 1874 xuÊt b¶n tËp th­ tõ giao dÞch vµ di s¶n v¨n häc cña L.Phoi- ¬-b¾c. – 402. Hai-n¬ (Heine), Hen-rÝch (1797 – 1856) – nhµ th¬ c¸ch m¹ng §øc vÜ ®¹i. – 14-17, 645. G u-xt¸p I Va-da (kho¶ng 1496 – 1560) – vua Thôy §iÓn (1523 – 1560). – 586. Hai-n¬-man (Hyndman), Hen-ri Mai-e-x¬ (trong nh÷ng n¨m 80 ho¹t ®éng víi bÝ danh G uª-g¬ ( Goegg), A-man-®u-x¬ (1820 – 1897) – nhµ b¸o, nhµ d©n chñ tiÓu t­ s¶n §øc, Gi«n Brèt-hau-x¬ ) (1842 – 1921) – ng­êi theo chñ nghÜa x· héi, nhµ c¶i l­¬ng Anh; n¨m 1849 thµnh viªn chÝnh phñ l©m thêi Ba-®en; sau khi c¸ch m¹ng thÊt b¹i rêi ng­êi s¸ng lËp (1881) vµ l·nh tô Liªn ®oµn d©n chñ, ®Õn n¨m 1884 ®æi thµnh Liªn khái n­íc §øc, trong nh÷ng n¨m 70 tham gia ®¶ng d©n chñ – x· héi §øc. – 335. ®oµn d©n chñ – x· héi, tiÕn hµnh ®­êng lèi c¬ héi bÌ ph¸i trong phong trµo c«ng nh©n, vÒ sau lµ mét trong nh÷ng l·nh tô cña §¶ng x· héi chñ nghÜa Bri-ten, n¨ m G un-®¬ (Gould), Gi©y (1836 – 1892) – nhµ triÖu phó Mü, nhµ kinh doanh ®­êng s¾t vµ 1916 bÞ khai trõ khái ®¶ng v× tuyªn truyÒn cho chiÕn tranh ®Õ quèc. – 344-355, 739, nhµ tµi chÝnh. – 618. 749, 768, 771. H¸p-xbuèc – triÒu ®¹i c¸c hoµng ®Õ cña c¸i gäi lµ §Õ chÕ La M· thÇn th¸nh tõ n¨m 1273 h ®Õn n¨m 1806 (cã nh÷ng n¨m gi¸n ®o¹n), cña c¸c quèc v­¬ng ¸ o (tõ n¨m 1804) vµ c¸c quèc v­¬ng ¸ o – Hung (1867 - 1918). – 37.
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1010 Lêi nhµ xuÊt b¶n 511 1011 H au-Ýt (Howitt), An-phrÕt Uy-li-am (1830 – 1908) – nhµ d©n téc häc Anh, nhµ nghiªn th¸ng T­ 1848; sau khi cuéc khëi nghÜa thÊt b¹i di c­ sang Thôy SÜ, råi sang Mü; cøu vÒ « -xt¬-r©y-li-a, quan cai trÞ thùc d©n ë «-xt¬-r©y-li-a (1862 - 1901), t¸c gi¶ tham gia cuéc néi chiÕn ®øng vÒ phÝa nh÷ng ng­êi miÒn B¾c. – 468. mét lo¹t t¸c phÈm vÒ c¸c bé l¹c «-xt¬-r©y-li-a, tõ n¨m 1871 céng t¸c víi L.Phai-x¬n Hi-um ( Hume), §a-vÝt (1711 – 1776) - nhµ triÕt häc Anh, ng­êi duy t©m chñ quan, theo viÕt t¸c phÈm “Nh÷ng ng­êi Ca-mi-la-roi vµ Cuèc-nai” vµ “Bé l¹c Cuèc nai, nh÷ng thuyÕt bÊt kh¶ tri, nhµ sö häc vµ nhµ kinh tÕ häc t­ s¶n. – 406-407. phong tôc cña hä trong thêi b×nh vµ thêi chiÕn”. – 77. HiÕc-s¬-phen-®¬ (Hirschfeld), C¸c Un-rÝch Phri-®rÝch Vin-hem M«-rÝt-x¬ (1791 – 1859) – H au-p¬-t¬ ( H aupt), HÐc-ma n Vin-hem (sinh k ho¶ ng n¨ m 1831) – nh©n viªn th­¬ng t­íng Phæ, n¨m 1849 chØ huy qu©n ®oµn tham gia ®µn ¸p cuéc khëi nghÜa ë Ba-®en m¹i §øc, ®¶ ng viªn Liªn ®oµ n nh÷ng ng­êi céng s¶n, mét trong nh÷ng ng­êi b Þ b¾t vÒ vô nh÷ng ng­êi céng s¶n ë Khuªn, ®· cung khai ph¶ n béi tr ong thêi gia n – Pphan-x¬. – 469. thÈ m vÊ n; ®­îc c¶ nh s¸t th¶ tr­íc k hi cã phiªn tßa, ch¹y sa ng Bra-xin. – 334- Hin-ken (Hinkel), C¸c (1794 – 1817) – sinh viªn §øc, ng­êi tham gia phong trµo ®èi lËp 336. ®ßi thèng nhÊt n­íc §øc cña sinh viªn. – 595. H ¨ng-ri IV (1553 - 1610) – vua Ph¸p (1589 – 1610). – 642. Hao-xl¬ (Heusler) An-®rª-¸t (1834 – 1921) – luËt gia t­ s¶n Thôy SÜ, gi¸o s­ ë Ba-l¬, t¸c H ©y-xe ( H ä usser), Lót-vÝch (1818 - 1867) – nhµ sö häc vµ nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ t­ s¶n gi¶ mét lo¹t t¸c phÈm vÒ ph¸p luËt Thôy SÜ vµ §øc. – 96. §øc, ng­êi theo chñ nghÜa tù do, gi¸o s­ ë Hai-®en-bÐc. – 616. H«-hen-stau-phen – t riÒu ®¹i c¸c hoµng ®Õ cña c¸i gäi lµ §Õ chÕ La M· thÇn th¸nh (1138 H ©y-x¬ ( Heinz), T. – c«ng nh©n ¸o, ®¶ng viªn ®¶ng d©n chñ – x· héi. – 776. - 1254). – 587, 596. H Ðc-phuèc ( Herrfurth), Ðc-n¬-xt¬ Lót-vÝch (1830 - 1900) – nhµ ho¹t ®éng nhµ n­íc Phæ, H«-hen-tx«-lÐc – t riÒu ®¹i c¸c hÇu t­íc Bran-®en-buèc (1415 – 1701), c¸c vua Phæ (1701 – bé tr ­ëng néi vô (1888 - 1892). – 554. 1918) vµ c¸c hoµng ®Õ §øc (1871 – 1918). – 37, 604. H Ðc-vÕch (Herwegh), Ghª-oãc (1817 – 1875) – nhµ th¬ §øc næi tiÕng, nhµ d©n chñ tiÓu t­ H«-hen-xt«-lÐc (Hohenzollern), Lª-«-p«n, hoµng tö, tõ n¨m 1885 lµ quËn v­¬ng (1835 – s¶n; sau cuéc c¸ch m¹ng th¸ng Hai 1848 lµ mét trong nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o Héi 1905) – mét trong nh÷ng ®¹i biÓu cña dßng hä H«-hen-xt«-lÐc, n¨m 1870 ®ßi giµnh d©n chñ §øc ë Pa-ri; n¨m 1848 lµ mét trong nh÷ng ng­êi tæ chøc ®éi qu©n t×nh ng«i vua T©y Ban Nha. – 636. nguyÖn gåm nh÷ng kiÒu d©n §øc ë Pa-ri tham gia cuéc khëi nghÜa Ba-®en th¸ng T­ 1848. – 329. H «- me – n h µ t h¬ a nh h ï ng c a nö a t h Ç n t h o ¹ i C æ H y L ¹ p, t ¸ c gi ¶ “I -li - ¸ t” vµ H ª-ghen (Hegel), Ghª-oãc Vin-hem Phri-®rÝch (1770-1831) - ®¹i biÓu lín nhÊt cña triÕt “¤-®i-xª”. – 18, 53, 100, 101, 157, 159. häc cæ ®iÓn §øc, ng­êi theo chñ nghÜa duy t©m kh¸ch quan, nghiªn cøu phÐp biÖn H«-ra-x¬ ( Kinh-tót Hª-ra-ti-ót Phla-cót) (65 – 8 tr­íc c«ng nguyªn) – nhµ th¬ La M· næi chøng duy t©m mét c¸ch toµn diÖn nhÊt, nhµ t­ t­ëng cña giai cÊp t­ s¶n §øc. – tiÕng. – 18, 551. 252, 402, 404-408, 410, 414, 420-422, 427-431, 434, 437, 441, 526-527. H«n ( Hall), S¸c-l¬ (kho¶ng 1745 – kho¶ng 1825) – nhµ kinh tÕ häc Anh, nhµ x· héi chñ H ª-r«-®èt (kho¶ng 484 – kho¶ng 425 tr­íc c«ng nguyªn) – nhµ sö häc Cæ Hy L¹p. – 72, nghÜa kh«ng t­ëng, t¸c gi¶ cuèn “ ¶ nh h­ëng cña nÒn v¨n minh ®Õn nh©n d©n c¸c 102. quèc gia ¢u ch©u”. – 706, 716. H Õch-c¬ (Hecker), Phri-®rÝch C¸c (1811 - 1881) – ng­êi b¶o vÖ chÕ ®é céng hoµ Ba-®en, Hèp-man (Hoffmann), Noãc-bÐc - ®¶ng viªn §¶ng x· héi – d©n chñ ¸ o, nghÖ nh©n lµm nhµ d©n chñ tiÓu t­ s¶n, mét trong nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o cuéc khëi nghÜa Ba-®en b»ng hæ ph¸ch. – 776.
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1012 Lêi nhµ xuÊt b¶n 512 1013 H èp-man Ph«n Pha-l¬-xlª-ben ( Hoffmann von Fallersleben), Au-gu-xt¬ Hen-rÝch (1798 – I-a-r«-xl¸p A nh minh (978 – 1054) - ®¹i quËn v­¬ng Ki-Ðp (1019 – 1054). – 96. 1874) – nhµ th¬ vµ nhµ ng÷ v¨n häc t­ s¶n §øc. – 596. I-gle-xi-¸t (Iglesias), Pa-bl« (1850 – 1925) – nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo c«ng H èp-phn¬ (H ö pfnez), Phri-®rÝch £-®u-¸c A-lÕch-xan-®r¬ (1797 – 1858) – t­íng Phæ, nhµ nh©n T©y Ban Nha, lµm nghÒ c«ng nh©n in, nhµ chÝnh luËn, ñy viªn Héi ®ång liªn v¨n qu©n ®éi. – 513. bang T©y Ban Nha cña Quèc tÕ (1871 – 1872), T©n liªn ®oµn Ma-®rÝt (1872 – 1873), tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh chèng ¶nh h­ëng v« chÝnh phñ; mét trong nh÷ng ng­êi H èp-x¬ ( Hobbes), T«-m¸t (1588 – 1679) – nhµ triÕt häc Anh næi tiÕng, ®¹i biÓu cña chñ s¸ng lËp ®¶ng c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa T©y Ban Nha (1879), vÒ sau lµ mét trong nghÜa duy vËt m¸y mãc; quan ®iÓm chÝnh trÞ – x· héi cña Hèp-x¬ cã nh÷ng khuynh nh÷ng l·nh tô c¸nh c¶i l­¬ng cña §¶ng; ®¹i biÓu §¹i héi c«ng nh©n x· héi chñ h­íng ph¶n d©n chñ râ rÖt. – 407. nghÜa quèc tÕ n¨m 1889. – 777. H èt-xkin (Hodgskin), T«-m¸t (1787 – 1869) – nhµ kinh tÕ häc vµ nhµ chÝnh luËn Anh; b¶o vÖ lîi Ých cña giai cÊp v« s¶n vµ phª ph¸n chñ nghÜa t­ b¶n theo lËp tr­êng cña I-«-dÐp II (1741 – 1790) - ®ång cÇm quyÒn víi ng­êi ®øng ®Çu chÕ ®é qu©n chñ ¸o Ma-ri chñ nghÜa x· héi kh«ng t­ëng, ®· vËn dông thuyÕt Ri-c¸c-®« cho c¸c kÕt luËn x· héi Tª-re-d¬ (1765 – 1780), ng­êi cÇm quyÒn chÕ ®é qu©n chñ ¸ o (1780 – 1790), hoµng chñ nghÜa. – 269, 715. ®Õ cña §Õ chÕ La M· thÇn th¸nh (1765 – 1790). – 606. H ¬-xkÝt-xon (H uskisson), Uy-li-am (1770 – 1830) – nhµ ho¹t ®éng nhµ n­íc Anh, ®¶ng I-ri-n©y (kho¶ng 130 – kho¶ng 202) – nhµ thÇn häc, C¬ §èc gi¸o, ng­êi gèc Thæ NhÜ Kú viªn ®¶ng To-ri, bé tr­ëng th­¬ng m¹i (1823 – 1827), chñ tr­¬ng cã nh÷ng nh© n TiÓu ¸, tõ n¨m 177 gi¸o chñ Li-«ng; trong nh÷ng t¸c phÈm cña m×nh «ng chèng c¸c nh­îng vÒ kinh tÕ víi t­ s¶n c«ng nghiÖp, thi hµnh thuÕ suÊt gi¶m thuÕ nhËp khÈ u tµ gi¸o vµ ®Æt c¬ së cho gi¸o lý ®¹o C¬ §èc. – 25. mét sè hµng ho¸. – 539. I-rèt ( 73 – 4 tr­íc c«ng nguyªn) – quèc v­¬ng Giu-®ª (40 – 4 tr­íc c«ng nguyªn). – 191. H u-sc¬ ( Huschke), Ghª-oãc Phi-lÝp £-®u-¸c (1801 – 1886) – nhµ luËt häc t­ s¶n §øc, t¸c I-van III ( 1440 – 1505) - ®¹i qu©n v­¬ng M¸t-xc¬-va (1462 – 1505). – 585. gi¶ mét lo¹t t¸c phÈm vÒ luËt ph¸p La M·. – 189. IÕc-mi-n«ng (Irminon) (mÊt kho¶ng n¨m 826) – tr­ëng tu viÖn Xanh – GiÐc-manh §ê Prª H um-bÐc (Humbert), An-ph«ng-x¬ (sinh n¨m 1844) - ®¶ng viªn ®¶ng x· héi, nhµ chÝnh luËn Ph¸p; tham gia C«ng x· Pa-ri, sau vô ®µn ¸p C«ng x· bÞ ®Çy ®i T©n Ca-lª-®«- (812 – 817). – 228. ni, sau khi ®­îc ©n x¸ trë vÒ Ph¸p; tõ n¨m 1886 lµ thµnh viªn H éi ®ång thÞ chÝnh I m Tuèc-n¬ (Im Thurn), £-v¬-r¸c PhÐc-®i-n¨ng (1852 – 1932) – quan cai trÞ thùc d©n Pa-ri; tõ n¨m 1893 ®¹i biÓu ViÖn d©n biÓu; ®¹i biÓu §¹i héi c«ng Anh, nhµ du lÞch vµ nhµ nh©n chñng häc. – 403. nh©n x· héi chñ nghÜa quèc tÕ n¨m 1889. – 778. H y-bÐc ( Hybeš ), Gi«-dÐp (1850 – 1921) – nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo c«ng K nh©n TiÖp vµ ¸o, lµm nghÒ thî dÖt, sau lµ nhµ chÝnh luËn; ®¹i biÓu §¹i héi c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa quèc tÕ n¨m 1889; tõ n¨m 1897 ®Õn n¨m 1917 lµ ®¹i biÓu h¹ Ken-li - Vi-sne-vÐt-xcai-a ( Kelley – Wischnewetzky), Phlo-ren-x¬ (1859 – 1932) – n÷ ®¶ng nghÞ viÖn, sau ®ã tham gia thµnh lËp ®¶ng céng s¶n TiÖp Kh¾c. – 776. viªn ®¶ng x· héi Mü, sau lµ nhµ c¶i l­¬ng t­ s¶n; dÞch cuèn s¸ch cña ¡ng-ghen “T×nh c¶nh cña giai cÊp lao ®éng ë Anh” ra tiÕng Anh; vî nhµ x· héi chñ nghÜa l­u vong tõ Nga L. Vi-sne-vÐt-xki. – 491, 524. I
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1014 Lêi nhµ xuÊt b¶n 513 1015 Kin-ken ( Kinkel), Gèt-phrÝt (1815 – 1882) – nhµ th¬ vµ nhµ chÝnh luËn §øc, nhµ d©n chñ m¹ng nh­ng kh«ng thµnh, sau cuéc khëi nghÜa cña nh©n d©n ngµy 10 th¸ng T¸ m tiÓu t­ s¶n, ng­êi tham gia cuéc khëi nghÜa Ba-®en – Pphan-x¬ n¨m 1849, bÞ Tßa 1792 trèn ra n­íc ngoµi; mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña cuéc c¸ch m¹ng t­ s¶n th¸ng ¸n Phæ kÕt ¸n tï chung th©n, n¨m 1850 trèn khái tï vµ di c­ sang Anh; mét trong B¶y 1830. – 36. nh÷ng thñ lÜnh cña giíi kiÒu d©n tiÓu t­ s¶n ë Lu©n §«n, chèng M¸c vµ ¡ng-ghen. – La-vinh (Lavigne), Rai-m«n Phª-lÝch (1851 – 1930) – nhµ x· héi chñ nghÜa Ph¸p, nhµ 335. chÝnh luËn, ®¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n Ph¸p, tõ 1888 lµ th­ ký Liªn hiÖp c«ng ®oµn KÝt-x¬ ( Kitz), Phran-c¬ - nhµ x· héi chñ nghÜa Anh, thµnh viªn Liªn ®oµn x· héi chñ toµn Ph¸p, ®¹i biÓu §¹i héi c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa quèc tÕ n¨m 1889. – 747, nghÜa, ®¹i biÓu §¹i héi c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa quèc tÕ n¨m 1889. – 776. 777. K vin-ti-li – dßng hä quý téc La M·. – 182. La-vrèp, Pi-èt La-vr«-vÝch (1823 – 1900) – nhµ x· héi häc vµ nhµ chÝnh luËn Nga, mét trong nh÷ng nhµ t­ t­ëng cña chñ nghÜa d©n tuý, tõ n¨m 1870 sèng l­u vong; thµnh viªn cña Quèc tÕ I, ng­êi tham gia C«ng x· Pa-ri; chñ bót mét lo¹t xuÊt b¶n L phÈm ®Þnh kú thuéc khuynh h­íng d©n tuý; mét trong c¸c phã chñ tÞch §¹i héi c«ng La-m¸c (Lamarck), Gi¨ng Ba-ti-xt¬ Pi-e, ¡ng-toan (1744 – 1829) – nhµ v¹n vËt häc nh©n x· héi chñ nghÜa quèc tÕ n¨m 1889; tõ ®Çu nh÷ng n¨m 70 trao ®æi th­ tõ víi Ph¸p næi tiÕng, ng­êi s¸ng lËp lý thuyÕt tiÕn ho¸ hoµn chØnh ®Çu tiªn trong sinh vËt M¸c vµ ¡ng-ghen. – 778. häc, tiÒn bèi cña §¸c-uyn. – 411. L¸t-xan (Lassalle), PhÐc-®i-n¨ng (1825 – 1864) – nhµ chÝnh luËn tiÓu t­ s¶n §øc, luËt La-m¸c-tin (Lamartine), An-ph«ng-x¬ (1790 – 1869) – nhµ th¬, nhµ sö häc vµ nhµ ho¹t s­; trong nh÷ng n¨m 1848 – 1849 tham gia phong trµo d©n chñ ë tØnh Ranh; ®Çu ®éng chÝnh trÞ Ph¸p, trong nh÷ng n¨m 40 lµ ng­êi theo chÕ ®é céng hoµ t­ s¶n; n¨ m nh÷ng n¨m 60 tham gia phong trµo c«ng nh©n vµ lµ mét trong nh÷ng nhµ s¸ng lËp 1848 bé tr­ëng ngo¹i giao vµ thñ t­íng thùc tÕ cña chÝnh phñ l©m thêi. – 330. Liªn ®oµn c«ng nh©n toµn §øc (1863); ñng hé chÝnh s¸ch thèng nhÊt n­íc §øc “tõ trªn xuèng” d­íi sù l·nh ®¹o cña Phæ; më ®Çu khuynh h­íng c¬ héi trong phong La-ph¸c-g¬ ( Lafacgue), Lau-ra (1845 – 1911) – nhµ n÷ ho¹t ®éng cña phong trµo c«ng trµo c«ng nh©n §øc. – 262, 518, 521. nh©n Ph¸p; con g¸i cña M¸c, tõ n¨m 1868 lµ vî cña P.La-ph¸c-g¬; tÝch cùc tham gia tæ chøc §¹i héi c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa quèc tÕ n¨m 1889. – 771. L¾c (Lax) – c«ng nh©n ¸ o, ®¶ng viªn §¶ng x· héi – d©n chñ. – 777. La-ph¸c-g¬ (Lafacgue), P«n (1842 – 1911) – nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo c«ng L¨ng-g¬ (Lange), Cri-xti-an C«n-r¸t Lót-vÝch (1825 – 1885) – nhµ ng÷ v¨n häc §øc, t¸c nh©n Ph¸p vµ quèc tÕ, nhµ tuyªn truyÒn chñ nghÜa M¸c vµ nhµ chÝnh luËn xuÊ t gi¶ mét lo¹t t¸c phÈm vÒ lÞch sö La M· cæ ®¹i. – 189. s¾c, ñy viªn Tæng Héi ®ång Quèc tÕ I; mét trong nh÷ng ng­êi s¸ng lËp Le-xn¬ ( Lessner), Phri-®rÝch (1825 – 1910) – nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo c«ng §¶ng c«ng nh©n Ph¸p (1879); mét trong nh÷ng nhµ tæ chøc vµ ®¹i biÓu §¹i héi c«ng nh©n §øc vµ quèc tÕ, lµm nghÒ thî may; thµnh viªn Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng nh©n x· héi chñ nghÜa quèc tÕ n¨m 1889; häc trß vµ b¹n chiÕn ®Êu cña M¸c vµ ¡ng- s¶n, ng­êi tham gia cuéc c¸ch m¹ng n¨m 1848 – 1849, mét trong c¸c bÞ c¸o t¹i ghen; chång cña Lau-ra, con g¸i M¸c. – 734-735, 747-748, 763-765, 771, 778. phiªn tßa xö nh÷ng ng­êi céng s¶n ë Khuªn (1852), bÞ kÕt ¸n ba n¨m tï; tõ n¨ m 1856 l­u vong ë Lu©n §«n, thµnh viªn Héi gi¸o dôc céng s¶n chñ nghÜa cña c«ng La-phay-Ðt (Lafayette), Ma-ri Gi«-dÐp P«n (7157 - 1834) – t­íng Ph¸p, mét trong nh÷ng nh©n §øc ë Lu©n §«n, ñy viªn Tæng Héi ®ång Quèc tÕ I, tÝch cùc ®Êu tranh cho thñ lÜnh cña giai cÊp ®¹i t­ s¶n vµo thêi kú c¸ch m¹ng t­ s¶n Ph¸p cuèi thÕ kû ®­êng lèi cña M¸c trong Quèc tÕ; sau nµy lµ mét trong nh÷ng ng­êi s¸ng lËp §¶ng XVIII; ë c­¬ng vÞ chØ huy ®éi cËn vÖ quèc gia (1789 - 1791) ®· chØ ®¹o viÖc b¾n vµo c«ng nh©n ®éc lËp ë Anh; b¹n vµ b¹n chiÕn ®Êu cña M¸c vµ ¡ng-ghen. – 325, 336. cuéc biÓu t×nh céng hoµ trªn qu¶ng tr­êng M¸c-x¬ (1791); n¨m 1792, khi l·nh ®¹o mét trong nh÷ng qu©n ®oµn ®· cè biÕn nã thµnh c«ng cô cña thÕ lùc ph¶n c¸ch
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1016 Lêi nhµ xuÊt b¶n 514 1017 Lª-«-p«n (1790 – 1852) - ®¹i c«ng t­íc Ba-®en (1830 – 1852). – 687. L«-pa-tin, GhÐc-man A-lÕch-xan-®r«-vÝch (1845 – 1918) – nhµ c¸ch m¹ng Nga, ng­êi d©n tuý, ñy viªn Tæng Héi ®ång Quèc tÕ I, mét trong nh÷ng dÞch gi¶ tËp I “T­ b¶n” Lª-vi ( Levi), Li-on (1821 – 1888) – nhµ kinh tÕ häc t­ s¶n, nhµ thèng kª vµ nhµ luËt häc cña M¸c ra tiÕng Nga; b¹n cña M¸c vµ ¡ng-ghen. – 683-686. Anh. – 279. Lèc-n¬ (Lochner), Ghª-oãc (sinh kho¶ng n¨m 1824) – nhµ ho¹t ®éng cña phong trµo c«ng Li-snèp-xki ( Lichnowski), Phª-lÝch, c«ng t­íc (1814 – 1848) – sÜ quan Phæ, phÇn tö ph¶ n nh©n §øc vµ quèc tÕ, lµm thî méc, ®¶ng viªn Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n, ñy ®éng, ®¹i biÓu Quèc héi Phran-phuèc, thuéc c¸nh h÷u; bÞ nh©n d©n giÕt trong cuéc viªn Tæng Héi ®ång Quèc tÕ I, b¹n vµ b¹n chiÕn ®Êu cña M¸c vµ ¡ng-ghen. – 325. khëi nghÜa Phran-phuèc th¸ng ChÝn 1848; ®­îc nªu lµm nguyªn mÉu mét trong nh÷ng nh©n vËt trµo phóng trong th¬ cña Hai-n¬ “ ¸t-ta T¬-r«n” vµ trong t¸c phÈ m L«ng-ghª (Longuet), S¸c-l¬ (1839 – 1903) – nhµ ho¹t ®éng cña phong trµo c«ng nh©n cña VÐc-th¬ “Cuéc ®êi vµ nh÷ng chiÕn c«ng cña chµng hiÖp sÜ næi tiÕng Sh¸p-gan- Ph¸p, ng­êi thuéc ph¸i Pru-®«ng, vÒ sau theo ph¸i Kh¶ n¨ng, lµm nghÒ nhµ b¸o; ñy xki”. – 310. viªn Tæng Héi ®ång Quèc tÕ I, ñy viªn C«ng x· Pa-ri; trong nh÷ng n¨m 80 – 90 ®­îc bÇu lµm ñy viªn Héi ®ång thµnh phè Pa-ri, ®¹i biÓu §¹i héi c«ng nh©n x· héi chñ Li-ót-pran ( kho¶ng 922 – kho¶ng 972) – nhµ ho¹t ®éng gi¸o héi – chÝnh trÞ vµ nhµ sö häc nghÜa quèc tÕ n¨m 1889; chång Gien-ni, con g¸i M¸c. – 747, 778. trung cæ, gèc Lan-g«-b¸c-®¬; tõ n¨m 961 lµ gi¸o chñ Crª-m«-na (B¾c I-ta-li-a), t¸c gi¶ t¸c phÈm “Trõng ph¹t”. – 223. L«ng-gót – n hµ v¨n Cæ Hy L¹p cuèi thÕ kû II - ®Çu thÕ kû III. – 120. Li-vi-ót, Ti-tót (59 tr­íc c«ng nguyªn – 17 sau c«ng nguyªn) – nhµ sö häc La M·, t¸c gi¶ L¬-®ruy - R«-lanh (Le®ru – Rollin), A-lÕch-xan-®r¬ ¤-guy-xt¬ (1807 – 1874) – nhµ chÝnh “LÞch sö th¸nh R«m tõ khi thµnh lËp”. – 186, 189. luËn vµ nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Ph¸p, mét trong nh÷ng l·nh tô cña nh÷ng nhµ d©n chñ tiÓu t­ s¶n, chñ bót b¸o “RÐforme”, n¨m 1848 lµ thµnh viªn chÝnh phñ l©m thêi, LÝp-nÕch (Liebknecht), Vin-hem (1826 – 1900) – nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo ®¹i biÓu Quèc héi lËp hiÕn vµ Quèc héi lËp ph¸p, ë ®ã cÇm ®Çu ph¸i Nói; sau cuéc c«ng nh©n §øc vµ quèc tÕ; ng­êi tham gia cuéc c¸ch m¹ng n¨m 1848 – 1849, thµnh biÓu t×nh ngµy 13 th¸ng S¸u 1849 di c­ sang Anh, mét trong nh÷ng nhµ l·nh ®¹o viªn Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n; thµnh viªn Quèc tÕ I, chiÕn sÜ tÝch cùc chèng giíi l­u vong tiÓu t­ s¶n ë Lu©n §«n. – 335. thuyÕt L¸t-xan gi÷ v÷ng nh÷ng nguyªn t¾c cña Quèc tÕ trong phong trµo c«ng nh© n §øc; tõ n¨m 1867 ®¹i biÓu quèc héi; mét trong nh÷ng nhµ s¸ng lËp vµ l·nh tô cña L¬-tuèc-n¬ ( Letourneau), S¸c-l¬ Gi¨ng Ma-ri (1831 – 1902) – nhµ x· héi häc t­ s¶n vµ §¶ng x· héi – d©n chñ §øc, chñ bót cña b¸o “Volksstaat” (1869 – 1876); trong thêi nhµ d©n téc häc Ph¸p. – 59-61, 65. gian chiÕn tranh Ph¸p – Phæ ®· ®øng trªn L¬ - Vª-ri-ª (Le – Verrier), Uèc-banh Gi¨ng Gi«-dÐp (1811 – 1877) – nhµ thiªn v¨n häc vµ lËp tr­êng chñ nghÜa quèc tÕ v« s¶n; trong mét sè vÊn ®Ò gi÷ lËp tr­êng dung hoµ nhµ to¸n häc Ph¸p kiÖt xuÊt; n¨m 1846 ®· tÝnh ®­îc quü ®¹o cña sao H¶i víi chñ nghÜa c¬ héi; mét trong c¸c chñ tÞch cña §¹i héi c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa v­¬ng lóc ®ã cßn ch­a biÕt ®Õn vµ ch­a x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña hµnh tinh ®ã trªn bÇu quèc tÕ n¨m 1889; b¹n vµ b¹n chiÕn ®Êu cña M¸c vµ ¡ng-ghen. – 511, 630, 734-735, trêi. – 406. 752, 764, 770-771, 776. Lu-i XI (1423 – 1483) – vua Ph¸p (1461 – 1483). – 585. LÝt-ne ( Litner) – c«ng nh©n Phæ, ng­êi theo chñ nghÜa v« chÝnh phñ, l­u vong ë Ph¸p. – Lu-i XIV ( 1638 – 1715) – vua Ph¸p (1643 – 1715). – 448. 453. Lu-i B«-na-p¸c-t¬ - xem N a-p«-lª-«ng III. Lu-i Na-p«-lª-«ng – xem N a-p«-lª-«ng III.
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1018 Lêi nhµ xuÊt b¶n 515 1019 Lu-i-Phi-lÝp (1773 – 1850) – c«ng t­íc Oãc-lª-¨ng, vua Ph¸p (1830 – 1848). – 315, 340, M ¸c (Marx), C¸c (1818 – 1883) (tµi liÖu tiÓu sö). – 11-12, 14-16, 28, 30-40, 43, 67, 104, 342. 109, 266-273, 275, 284-286, 295, 303-305, 312, 314, 321-329, 333, 335, 338, 344- 346, 372-374, 401, 426, 428-431, 473, 480, 503, 511, 517, 518-525, 526-530, 532- Lu-i – Phi-lÝp An-be Oãc-lª-¨ng, b¸ t­íc Pa-ri (1838 – 1894) – ch¸u vua Lu-i – Phi-lÝp, 533, 550, 561, 604, 647, 683-686, 688, 694, 704-705, 706-716, 725-771. ng­êi cã kú väng nèi ng«i vua Ph¸p víi hiÖu lµ Phi-lÝp VII. – 463. M ¸c (Marx), Gien-ni, tªn khai sinh Ph«n Ve-xt¬-pha-len (1814 – 1881) – vî C¸c M¸c, Lu-ki-an (kho¶ng 120 – kho¶ng 180) – nhµ v¨n – nhµ th¬ trµo phóng Cæ Hy L¹p, ng­êi ng­êi b¹n vµ trî thñ chung thñy cña «ng. – 324. v« thÇn. – 67. M ¸c - En-nÝt – p hãng viªn b¸o “Missouri Repuplican” ë thµnh phè Xanh – Lu-i (Mü). – L u-the ( Luther), M¸c-tin (1483 – 1546) – nhµ ho¹t ®éng C¶i c ¸ch t«n gi¸o næi tiÕng, 452. ng­êi s¸ng lËp ®¹o Tin lµnh (thuyÕt Lu-the) ë §øc, nhµ t­ t­ëng cña tÇng líp thÞ d© n §øc; trong thêi gian cuéc ChiÕn tranh n«ng d© n n¨ m 1525 ®· chèng M ¸c - £-v¬-linh ( Marx – Aveling), £-lª-«-no-ra (1855 – 1898) – nhµ n÷ ho¹t ®éng næi n«ng d© n khëi nghÜa vµ tÇng líp d©n nghÌo thµ nh thÞ ®øng vÒ phÝa vua chóa. – tiÕng cña phong trµo c«ng nh©n Anh vµ quèc tÕ nh÷ng n¨m 80 – 90, nhµ chÝnh luËn, 447. con g¸i M¸c, tõ n¨m 1884 lµ vî cña E.£-v¬-linh; c«ng t¸c d­íi sù l·nh ®¹o trùc tiÕp cña Ph.¡ng-ghen, tham gia tÝch cùc vµo viÖc tæ chøc phong trµo quÇn chóng cña Lóc-x¨m-buèc – t riÒu ®¹i c¸c vua SÐc (1310 – 1437), c¸c vua Hung (1387 – 1437) vµ c¸c nh÷ng c«ng nh©n kh«ng chuyªn nghiÖp, lµ mét trong nh÷ng nhµ tæ chøc cuéc b·i hoµng ®Õ §Õ chÕ La M· thÇn th¸nh (1308 – 1437 cã gi¸n ®o¹n). – 632-633. c«ng cña c«ng nh©n khu©n v¸c Lu©n §«n n¨m 1889, tham gia chuÈn bÞ §¹i héi c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa quèc tÕ n¨m 1889. – 491, 771. M M ¸c-pha-r¬-lin (Macfarlane), £-len – n÷ céng t¸c viªn tÝch cùc cña b¸o “Democratic Review” (1849 – 1850) vµ “Red Repuplican” (1850) do thñ lÜnh cña ph¸i HiÕn ch­¬ng M a-c¸c-t¬ (Mackart) – c«ng nh©n ¸o, ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ – x· héi. – 776. c¸ch m¹ng Gi.H¸c-ni xuÊt b¶n; ng­êi dÞch “Tuyªn ng«n cña §¶ng céng s¶n” ra tiÕng Anh. – 517. M a-c«-l©y (Macaulay), T«-m¸t (1800 – 1859) – nhµ sö häc t­ s¶n vµ nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Anh, nghÞ sÜ. – 308. M ai-n¬ ( Maine), Hen-ri Gioãc-gi¬ Sam-ne (1822 – 1888) – nhµ luËt häc t­ s¶n Anh, nhµ nghiªn cøu lÞch sö ph¸p luËt. – 123. M a-l«ng ( Malon) - ®¶ng viªn §¶ng x· héi Ph¸p. – 778. M ai-xten ( Meutzen), ¤-gu-xt¬ (1822 – 1910) – nhµ thèng kª vµ nhµ sö häc – kinh tÕ M a-l«ng (M alon), Be-nu-a (1841 – 1893) – nhµ x· héi chñ nghÜa Ph¸p, thµnh viªn Quèc häc t­ s¶n §øc; t¸c gi¶ mét lo¹t t¸c phÈ m vÒ lÞch sö q uan hÖ ruéng ®Êt ë tÕ I, ñy viªn Ba n chÊp hµ nh trung ­¬ng ®éi cËn vÖ quèc gia vµ C«ng x· §øc; trong nh÷ng n¨m 1867 – 1882 lµm viÖc ë c¸c côc thèng kª n­íc Phæ vµ ®Õ chÕ P a-ri, sau khi C«ng x· bÞ dÑp tan, ®i sang I-ta-li-a, råi sang Thôy SÜ, ë ®©y «ng §øc. – 367, 369-370. theo nhãm v« chÝnh phñ; mét trong nh÷ng thñ lÜnh vµ nh÷ng nhµ t­ t­ëng cña trµo l­u c¬ héi chñ nghÜa trong phong trµo x· héi chñ nghÜa n­íc Ph¸p – ph¸i Kh¶ n¨ng. M ai-xt¬ (Meister), Hen-rÝch Ðc-n¬-xt¬ ¤-gu-xt¬ (1842 – 1906) - ®¶ng viªn §¶ng x· héi – – 686. d©n chñ §øc, chñ x­ëng thuèc l¸, tõ n¨m 1884 lµ ®¹i biÓu quèc héi, ®¹i biÓu §¹i héi M a-r¸t ( Marat), Gi¨ng P«n (1743 – 1793) – nhµ chÝnh luËn Ph¸p, nhµ ho¹t ®éng xuÊt s¾c c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa quèc tÕ n¨m 1889. – 776. cña c¸ch m¹ng t­ s¶n Ph¸p cuèi thÕ kû XVIII, mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ph¸i Gia-c«-banh. – 36.
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1020 Lêi nhµ xuÊt b¶n 516 1021 M en-c¬ ( Menke), Hen-rÝch Tª-«-®o (1819 – 1892) – nhµ ®Þa lý §øc, tu chØnh “TËp b¶n ®å M an ( Mann), T«m (1856 – 1941) – nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo c«ng nh© n gi¸o khoa vÒ lÞch sö thêi trung cæ vµ cËn ®¹i” cña Sp¬-ru-n¬. – 577. Anh, lµm nghÒ thî m¸y, tham gia c¸nh t¶ Liªn ®oµn d©n chñ – x· héi (tõ 1885) vµ §¶ng c«ng nh©n ®éc lËp (tõ 1893), cuèi nh÷ng n¨m 80 tÝch cùc tham gia tæ chøc M en-®en-x¬n ( Mendelson), Xta-ni-l¸p (1858 – 1913) – nhµ x· héi chñ nghÜa Ba Lan, nhµ chÝnh luËn, mét trong nh÷ng nhµ s¸ng lËp §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba Lan (1892); phong trµo quÇn chóng cña nh÷ng c«ng nh©n kh«ng chuyªn nghiÖp vµ tËp hîp hä ®¹i biÓu §¹i héi c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa quèc tÕ n¨m 1889; tõ gi÷a nh÷ng n¨ m thµnh nh÷ng héi c«ng liªn; l·nh ®¹o mét lo¹t cuéc b·i c«ng lín; trong thêi gia n 90 ly khai phong trµo c«ng nh©n. – 777. ChiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt ®øng trªn lËp tr­êng quèc tÕ chñ nghÜa; lµ mét trong M an-g¬ (Menger), ¡ng-t«n (1841 – 1906) – nhµ luËt häc t­ s¶n ¸o, gi¸o s­ Tr­êng ®¹i nh÷ng nhµ tæ chøc cuéc ®Êu tranh cña c«ng nh©n Anh ph¶n ®èi hµnh ®éng ca n häc tæng hîp Viªn. – 695,-709, 711-720. thiÖp chèng x«-viÕt; ®¶ng viªn §¶ng céng s¶n Anh tõ khi ®¶ng thµnh lËp (1920); tÝch cùc ®Êu tranh cho sù thèng nhÊt cña phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ, chèng thÕ M an-ten ( Mentel), Cri-xti-an Phri-®rÝch (sinh n¨m 1812) – thî may §øc, thµnh viªn cña lùc ph¶n ®éng ®Õ quèc vµ chñ nghÜa ph¸t xÝt. – 776. Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi chÝnh nghÜa, trong nh÷ng n¨m 1846 – 1847 bÞ giam trong nhµ tï cña Phæ v× vô ¸n Liªn ®oµn. – 318. M an-toi-phen ( Manteuffel), èt-t« Tª-«-®o, nam t­íc (1805 – 1882) – nhµ ho¹t ®éng nhµ n­íc Phæ, ®¹i diÖn giíi quan liªu quý téc; bé tr­ëng néi vô (th¸ng M­êi mét 1848 – M Ðt-tÐc-nÝch (Metternich), Clª-men-x¬, c«ng t­íc (1773 – 1859) – nhµ ho¹t ®éng nhµ n­íc vµ nhµ ngo¹i giao ¸o, phÇn tö ph¶n ®éng; bé tr­ëng ngo¹i giao (1809 – 1821) th¸ng M­êi mét 1850), thñ t­íng (1850 – 1858). – 302, 368, 615, 661. vµ thñ t­íng (1821 – 1848), mét trong nh÷ng ng­êi tæ chøc Liªn minh thÇn th¸nh. – M ¸t-di-ni (Mazzini), Giu-dÐp-p¬ (1805 – 1872) – nhµ c¸ch m¹ng I-ta-li-a, nhµ d©n chñ 606, 635. t­ s¶n, mét trong c¸c l·nh tô cña phong trµo gi¶i phãng d©n téc ë I-ta-li-a; n¨ m Mi-e-r«-xl¸p-xki ( Mieroslawski), Lót-vÝch (1814 – 1878) – nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµ 1849 ®øng ®Çu chÝnh phñ l©m thêi n­íc Céng hßa La M·, n¨m 1850 lµ mét trong qu©n sù Ba Lan, ng­êi tham gia cuéc khëi nghÜa Ba Lan n¨m 1830 – 1831; gãp nh÷ng nhµ tæ chøc ñ y ban trung ­¬ng nÒn d©n chñ ¢u ch©u ë Lu©n §«n; khi thµnh phÇn chuÈn bÞ cuéc khëi nghÜa ë P«-d¬-nan n¨m 1846, ®­îc cuéc c¸ch m¹ng th¸ng lËp Quèc tÕ I n¨m 1864 m­u toan b¾t tæ chøc nµy chÞu ¶nh h­ëng cña m×nh, n¨ m Ba n¨m 1848 gi¶i phãng khái nhµ tï; l·nh ®¹o cuéc khëi nghÜa ë P«-d¬-nan n¨ m 1871 chèng C«ng x· Pa-ri vµ Quèc tÕ, ng¨n c¶n sù ph¸t triÓn phong trµo c«ng nh© n 1848, råi cuéc ®Êu tranh cña nh÷ng ng­êi khëi nghÜa ë Xi-xin; trong thêi gian cuéc ®éc lËp ë I-ta-li-a. – 315, 319, 335. khëi nghÜa Ba-®en – Pphan-x¬ n¨m 1849 chØ huy qu©n ®éi c¸ch m¹ng; trong nh÷ng M au-r¬ (Maurer), Ghª-oãc Lót-vÝch (1790 – 1872) – nhµ sö häc t­ s¶n §øc næi tiÕng, nhµ n¨m 50 t×m sù ñng hé trong giíi theo chñ nghÜa B«-na-p¸c-t¬; thêi gian ®Çu cuéc nghiªn cøu chÕ ®é x· héi cæ ®¹i vµ trung cæ §øc; ®ãng gãp lín vµo viÖc nghiªn cøu khëi nghÜa Ba Lan n¨m 1863 chØ huy mét ®éi nghÜa qu©n, råi sau di c­ sang Ph¸p. – lÞch sö c«ng x· m¸c-c¬ thêi trung cæ. – 146, 207, 210. 469-470. M ¾c - Len-nan ( Mc Lennan), Gi«n PhÐc-guy-x¬n (1827 – 1881) – nhµ luËt häc vµ nhµ sö Mi-khai-lèp-xki , Ni-c«-lai C«n-xtan-ti-n«-vÝch (1842 – 1904) – nhµ x· héi häc Nga, nhµ häc t­ s¶n Xcèt-len, t¸c gi¶ cña nh÷ng t¸c phÈm vÒ lÞch sö h«n nh©n vµ gia ®×nh. – chÝnh luËn vµ nhµ phª b×nh v¨n häc, nhµ t­ t­ëng cã tiÕng t¨m cña chñ nghÜa d©n 56, 81, 99, 133, 196. tóy tù do, kÎ thï cña chñ nghÜa M¸c, ng­êi ®Êu tranh cho ph­¬ng ph¸p chñ quan M Ðc (Merk), A. – nhµ ho¹t ®éng c«ng ®oµn Thôy SÜ, ®¹i biÓu §¹i héi c«ng nh©n x· héi ph¶n khoa häc trong x· héi häc; mét trong nh÷ng biªn tËp viªn cña nh÷ng t¹p chÝ chñ nghÜa quèc tÕ n¨m 1889. – 778. “Ký sù n­íc nhµ” vµ “Cña c¶i n­íc Nga”. – 312.
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1022 Lêi nhµ xuÊt b¶n 517 1023 M i-ni-ª (Mignet), Phr¨ng-xoa « -guy-xt¬ Ma-ri (1796 – 1884) – nhµ sö häc t­ s¶n tù do n¨m 80 chÞu ¶nh h­ëng cña nh÷ng ng­êi theo chñ nghÜa v« chÝnh phñ; ®¹i biÓu §¹i Ph¸p thêi kú Phôc tÝch, hiÓu ®­îc vai trß cña ®Êu tranh giai cÊp trong lÞch sö h×nh héi c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa quèc tÕ n¨m 1889. – 765, 776. thµnh x· héi t­ s¶n. – 439. M «-xcèt – n hµ th¬ Cæ Hy L¹p gi÷a thÕ kû II tr­íc c«ng nguyªn. – 119. M iÕc-b¾c (Mirbach), èt-t« - sÜ quan ph¸o binh Phæ bÞ c¸ch chøc, nhµ d©n chñ tiÓu t­ s¶n, M «m-den (Moummsen), Tª-«-®o (1817 – 1903) – nhµ sö häc t­ s¶n §øc næi tiÕng, t¸c gi¶ ng­êi tham gia cuéc c¸ch m¹ng nh÷ng n¨m 1848 – 1849; t­ lÖnh En-bÐc-phen-®¬ mét lo¹t t¸c phÈm vÒ lÞch sö La M· cæ ®¹i. – 154, 184-189, 191. trong thêi gian cuéc khëi nghÜa th¸ng N¨m 1849; sau thÊt b¹i cña cuéc khëi nghÜa M «n (Moll), I-«-dÐp (1813 – 1849) – nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo c«ng nh©n di c­ khái n­íc §øc. – 688. §øc vµ quèc tÕ, lµm thî ch÷a ®ång hå; mét trong nh÷ng nhµ l·nh ®¹o Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi chÝnh nghÜa, ñy viªn ñ y ban trung ­¬ng Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng M in-®¬ (Milde), C¸c Au-gu-xt¬ (1805 – 1861) – chñ x­ëng lín Xi-lª-di, mét trong c¸c ®¹i s¶n, vµo th¸ng B¶y - th¸ng ChÝn n¨m 1848 lµ chñ tÞch Liªn ®oµn c«ng nh©n Khuªn, biÓu cña giai cÊp t­ s¶n tù do §øc; n¨m 1848 lµ chñ tÞch Quèc héi Phæ (th¸ng N¨ m ñy viªn ñy ban c¸c nhµ d©n chñ vïng Ranh; sau nh÷ng sù kiÖn th¸ng ChÝn n¨ m – th¸ng S¸u), thuéc c¸nh h÷u, bé tr­ëng th­¬ng m¹i Phæ (th¸ng S¸u – th¸ng ChÝn). 1848 ë Khuªn di c­ sang Lu©n §«n, Ýt l©u sau vÒ n­íc d­íi mét tªn kh¸c vµ tiÕn – 613. hµnh tuyªn truyÒn ë nhiÒu khu vùc n­íc §øc; ng­êi tham gia cuéc khëi nghÜa Ba- ®en – Pphan-x¬ n¨m 1849, bÞ giÕt trong trËn chiÕn ®Êu ë Muèc. – 316, 325, 329, M oãc-gan (Morgan), Luy-x¬ Hen-ri (1818 – 1881) – nhµ d©n téc häc, nhµ kh¶o cæ häc Mü 333. vµ nhµ nghiªn cøu lÞch sö x· héi nguyªn thñy næi tiÕng, nhµ duy vËt tù ph¸t. – 41, 43-48, 53-55, 57, 59, 65, 68, 74, 80, 105, 128-133, 137, 145, 154, 155, 160, 162, 165, M «ng-x« ( Monceau) – nhµ ho¹t ®éng c«ng ®oµn Ph¸p, ®¹i biÓu §¹i héi c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa quèc tÕ n¨m 1889. – 747. 177, 188, 201, 209, 233, 263-265. M u-r¬ (Moore), Xa-mu-en (kho¶ng 1830 – 1912) – nhµ luËt häc Anh, ñy viªn Quèc tÕ I, M oãc-ni ( Morny), S¸c-l¬ ¤-guy-xt¬ Lu-i Gi«-dÐp, b¸ t­íc §ê (1811 – 1865) – nhµ ho¹t dÞch sang tiÕng Anh tËp I bé “T­ b¶n” (cïng víi Ðt. £-v¬-linh) vµ “Tuyªn ng«n cña ®éng chÝnh trÞ Ph¸p, ng­êi theo chñ nghÜa B«-na-p¸c-t¬, anh em cïng mÑ kh¸c cha §¶ng céng s¶n”; b¹n cña M ¸c vµ ¡ng-ghen. – 525 cña Na-p«-lª-«ng III, ®¹i biÓu Quèc héi lËp ph¸p (1849 – 1851), mét trong nh÷ng ng­êi tæ chøc cuéc ®¶o chÝnh ngµy 2 th¸ng Ch¹p 1851, bé tr­ëng bé néi vô (th¸ng M uyn-bÐc-g¬ (M ü lberger), ¸c-tuya (1874 – 1907) – nhµ chÝnh luËn tiÓu t­ s¶n §øc, ng­êi Ch¹p 1851 – th¸ng Giªng 1852), chñ tÞch Héi ®ång lËp ph¸p (1854 – 1856, 1857 – theo thuyÕt Pru-®«ng; lµm nghÒ b¸c sÜ. – 477-478. 1865). – 620. M «-lª-sèt ( Moleschott), I-a-cèp (1822 – 1893) – nhµ sinh lý häc vµ nhµ triÕt häc t­ s¶n, N ®¹i biÓu cña chñ nghÜa duy vËt tÇm th­êng; sinh ë Hµ Lan; gi¶ng d¹y ë nhiÒu tr­êng §øc, Thôy SÜ vµ I-ta-li-a. – 409. N a- p «-l ª-« n g I B «- n a -p ¸ c -t ¬ (1 7 6 9 – 1 8 21 ) – hoµ n g ®Õ Ph¸ p (1 8 0 4 – 18 1 4 vµ M «-li-e ( MoliÌre), Gi¨ng B¸p-ti-xt¬ (hä thËt lµ P«-c¬-lanh ) (1622 – 1673) – nhµ so¹n kÞch 1 815). – 32, 100, 107, 133, 308-311, 365-366, 417, 462, 591, 597-598, 603-604, 606, vÜ ®¹i Ph¸p. – 249. 610, 638, 665. M «-ri-x¬ ( Morris), Uy-li-am (1834 – 1896) – nhµ th¬, nhµ v¨n vµ häa sÜ Anh, trong nh÷ng N a-p«-lª-«ng III (Lu-i Na-p«-lª-«ng B«-na-p¸c-t¬) (1808 – 1873) – ch¸u hä Na-p«-lª-«ng n¨m 80 tham gia phong trµo c«ng nh©n vµ x· héi chñ nghÜa, trong nh÷ng n¨m 1884 I, tæng thèng nÒn §Ö nhÞ céng hoµ (1848 – 1851), hoµng ®Õ Ph¸p (1852 – 1870). – 16, – 1889 mét trong nh÷ng nhµ l·nh ®¹o Liªn ®oµn x· héi chñ nghÜa, tõ cuèi nh÷ng
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1024 Lêi nhµ xuÊt b¶n 518 1025 2 95, 306, 372, 456, 458, 472, 597-601, 603-605, 618-622, 624-628, 632-639, 646, 651, 672, 675. O N a-p«-lª-«ng Nhá – xem N a-p«-lª-«ng III. Oa-ren ( Warren), S¸c-l¬ (1840 – 1927) – kü s­ qu©n sù vµ quan thuéc ®Þa Anh, n¨m 1886 N ª-¸c-c¬ (kho¶ng 360 – kho¶ng 312 tr­íc c«ng nguyªn) – t­ lÖnh h¶i qu©n Ma-xª-®oan, – 1888 lµ c¶nh s¸t tr­ëng Lu©n §«n, mét trong nh÷ng kÎ tæ chøc ®µn ¸p ®Ém m¸u b¹n chiÕn ®Êu vµ ng­êi tham gia nh÷ng cuéc hµnh qu©n cña A-lÕch-xan-®r¬ Ma-xª- cuéc biÓu t×nh cña c«ng nh©n ë Lu©n §«n ngµy 13 th¸ng M ­êi mét 1887. – 740. ®oan, t¶ l¹i cuéc viÔn chinh cña h¹m ®éi Ma-xª-®oan tõ Ên §é ®Õn Mª-x«-p«-ta-mi O¸t-x¬n ( Watson), Gi«n Phoãc-x¬ (1827 – 1892) – b¸c sÜ Anh, quan thuéc ®Þa, n¨m 1858 – (326 – 324 tr­íc c«ng nguyªn). – 97. 1879 lµ gi¸m ®èc ViÖn b¶o tµng Ên §é ë Lu©n §«n, t¸c gi¶ mét lo¹t t¸c phÈm vÒ Ê n N ª-mª-trÐc ( Nemeček), T. – c«ng nh©n SÐc, ®¶ng viªn §¶ng x· héi – d©n chñ. – 777. ®é. – 72. N ª-r«n (37 – 68) – hoµng ®Õ La M· (54 – 68). – 24-26. Oen-linh-ton (Wellington), ¸c-tuya Oen-xli, c«ng t­íc (1769 – 1852) – thèng so¸i vµ nhµ N i-bua ( Niebuhr), B¸c-t¬n Ghª-oãc (1776 – 1831) – nhµ sö häc t­ s¶n §øc næi tiÕng, t¸c ho¹t ®éng nhµ n­íc Anh, ®¶ng viªn ®¶ng To-ri; vµo nh÷ng n¨m 1808 – 1814 vµ gi¶ mét lo¹t t¸c phÈm vÒ lÞch sö thÕ giíi cæ ®¹i. – 154, 156, 190, 252. 1815 chØ huy qu©n ®éi trong nh÷ng cuéc chiÕn tranh chèng n­íc Ph¸p cña Na-p«- lª-«ng; côc tr­ëng ph¸o binh (1818 – 1827), tæng chØ huy qu©n ®éi Anh (1827 – N i-c«-lai-I ( 1796 – 1855) – hoµng ®Õ Nga (1825 – 1855). – 592, 598, 599, 622. 1828, 1842 – 1852), thñ t­íng (1828 – 1830), bé tr­ëng ngo¹i giao (1834 – 1835). – N iu-ven-h©y ( Nieuwenhuis), PhÐc-®i-n¨ng §«-me-la (1846 – 1919) – nhµ ho¹t ®éng cña 583, 640. phong trµo c«ng nh©n H µ Lan, mét trong nh÷ng nhµ s¸ng lËp ®¶ng x· héi – d©n chñ Oãc-lª-¨ng – triÒu ®¹i vua ë Ph¸p (1830 – 1848). – 463-464. Hµ Lan, tõ n¨m 1888 lµ nghÞ sÜ; mét trong nh÷ng phã chñ tÞch §¹i héi c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa quèc tÕ n¨m 1889; trong nh÷ng n¨m 90 chuyÓn sang lËp tr­êng v« Oãc-xi-ni ( Orsini), Phª-lÝt-s¬ (1819 – 1858) – nhµ c¸ch m¹ng I-ta-li-a, nhµ d©n chñ vµ chÝnh phñ. – 734-735, 765, 777. ng­êi ñng hé chÕ ®é céng hoµ t­ s¶n, mét trong nh÷ng ng­êi tham gia xuÊt s¾c cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc vµ thèng nhÊt n­íc I-ta-li-a; bÞ xö tö vÒ téi m­u s¸t N «-vi-c«-va, ¤n-ga A-lÕch-xª-Ðp-na (1840 – 1925) – nhµ n÷ chÝnh luËn Nga, ®· sèng mét Na-p«-lª-«ng III. – 601. thêi gian dµi ë Anh, trong nh÷ng n¨m 70 thùc tÕ ®· ®ãng vai trß ®¹i diÖn ngo¹i giao cña chÝnh phñ Nga bªn c¹nh Gl¸t-xt«n. – 287. ¤-boãc-xki ( Oborski), Lót-vÝch (1787 – 1873) - ®¹i t¸ Ba Lan, nhµ c¸ch m¹ng, ng­êi tham gia cuéc khëi nghÜa Ba Lan nh÷ng n¨m 1830 – 1831, l­u vong ë Lu©n §«n, N èc-ki - Vi-a-ni (Gnocchi Viani), ¤-xvan-®¬ (1837 – 1917) – nhµ d©n chñ I-ta-li-a, ng­êi nhµ ho¹t ®éng cña Héi d©n chñ quèc tÕ “Nh÷ng ng­êi d©n chñ anh em”; trong cuéc theo Ga-ri-ban-®i, tõ nh÷ng n¨m 70 lµ nhµ ho¹t ®éng cña phong trµo c«ng nh©n vµ khëi nghÜa Ba-®en – Pphan-x¬ n¨m 1849 chØ huy s­ ®oµn cña qu©n ®éi c¸ch m¹ng. x· héi chñ nghÜa, nhµ chÝnh luËn, tÝch cùc tham gia ho¹t ®éng cña Quèc tÕ I ë I-ta- – 509. li-a (1872 – 1873), mét trong nh÷ng nhµ s¸ng lËp §¶ng c«ng nh©n I-ta-li-a (1882). – 777. ¤-®«-a-cr¬ (kho¶ng 434 – 439) – mét trong nh÷ng ng­êi cÇm ®Çu ®éi th©n binh §øc phôc vô c¸c hoµng ®Õ T©y La M·; n¨m 476 phÕ truÊt hoµng ®Õ R«-mun Au-gu-xtun vµ N èt-i-ung ( Nothjung), Pª-t¬ (kho¶ng 1823 – 1866) – thî may §øc, thµnh viªn Liªn ®oµ n lªn lµm vua v­¬ng quèc “d· man” ®Çu tiªn trªn l·nh thæ I-ta-li-a. – 215. c«ng nh©n Khuªn, thµnh viªn Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n, mét trong nh÷ng bÞ c¸o t¹i phiªn tßa xö nh÷ng ng­êi céng s¶n ë Khuªn (1852), bÞ kÕt ¸n s¸u n¨m tï. – 335-336.
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1026 Lêi nhµ xuÊt b¶n 519 1027 P¸c-nen (Parnell), Uy-li-am – nhµ ho¹t ®éng c«ng ®oµn Anh, lµm nghÒ thî méc, th­ ký ¤ -guy-xt¬ (63 tr­íc c«ng nguyªn – 14 sau c«ng nguyªn) – hoµng ®Õ La M· (27 tr­íc c«ng danh dù Héi cö tri c«ng nh©n theo chñ nghÜa c«ng liªn ë Lu©n §«n. – 776. nguyªn – 14 sau c«ng nguyªn). – 26, 182, 185, 218. Pan-gr©y-v¬ (Palgrave), R«-bÐc Ga-ri In-glÝc (1827 – 1919) – chñ ng©n hµng vµ nhµ ki nh ¤ -oen ( Owen), R«-bíc (1771 – 1858) – nhµ x· héi chñ nghÜa kh«ng t­ëng Anh vÜ ®¹i. – tÕ häc Anh, ng­êi xuÊt b¶n t¹p chÝ “Economist” (1877 – 1883). – 299. 693. Pan-m¬ (Palm), Au-gu-xt¬ (1849 – 1922) – nhµ ho¹t ®éng cña phong trµo c«ng nh©n ¤ -sa-ni-na , Ma-ri-a Ni-c«-la-Ðp-na (tªn khai sinh ¤-l«-ve-ni-c«-va ) (1853 – 1898) – nhµ Thôy §iÓn, lµm nghÒ thî may, råi nhµ chÝnh luËn, mét trong nh÷ng ng­êi s¸ng lËp n÷ c¸ch m¹ng – d©n tuý Nga, ñy viªn Ban chÊp hµnh “ ý d©n”, tõ n¨m 1882 sèng l­u §¶ng c«ng nh©n x· héi – d©n chñ (1889). – 778. vong ë Pa-ri, lµ ®¹i diÖn cña Ban chÊp hµnh “ ý d©n” ë n­íc ngoµi. – 683-686. Pan-míc-xt¬n (Palmerston), Hen-ri Gi«n T em-pl¬, t ö t­íc (1784 – 1865) – nhµ ho¹t ®éng ¤ -t«n ( M¸c Xan-vi ¤-t«n) (32 – 69) – nhµ ho¹t ®éng nhµ n­íc La M·, ng­êi ®­îc gi¸o nhµ n­íc Anh, tho¹t ®Çu ho¹t ®éng lµ ®¶ng viªn ®¶ng To-ri, tõ n¨m 1830 lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ®¶ng VÝch, dùa vµo nh÷ng phÇn tö h÷u khuynh cña ®¶ng hoµng giao cai qu¶n tØnh Lu-di-ta-ni (phÇn t©y – nam b¸n ®¶o Pi-rª-nª); vµo th¸ng nµy; bé tr­ëng ngo¹i giao (1830 – 1834, 1835 – 1841 vµ 1846 – 1851), bé tr­ëng néi Giªng n¨m 69 lîi dông lßng c«ng phÉn cña qu©n ®éi vµ nh©n d©n ®èi víi sù cai trÞ vô (1852 – 1855) vµ thñ t­íng (1855 – 1858 vµ 1859 – 1865). – 599, 622. cña Gan-ba, tæ chøc ©m m­u cña qu©n cËn vÖ chèng l¹i h¾n vµ sau khi h¾n bÞ giÕt, «ng lªn lµm hoµng ®Õ; vµo th¸ng T­ n¨m 69 bÞ thÊt b¹i trong cuéc néi chiÕn kÐo dµi P©y-c¬ ( Peucker), £-®u-a (1791 – 1876) – t­íng Phæ, bé tr­ëng chiÕn tranh trong c¸i gäi vµ ®· tù vÉn. – 26. lµ chÝnh phñ ®Õ chÕ ë Phran-phuèc (1848 – 1849), chØ huy qu©n ®éi ph¶n c¸c h m¹ng, tham gia ®µn ¸p cuéc khëi nghÜa Ba-®en – Pphan-x¬ n¨m 1849. – 469-470. ¤ n-ga (mÊt n¨m 969) – n÷ ®¹i qu©n v­¬ng Ki-Ðp, cÇm quyÒn nhµ n­íc Nga cæ ®¹i tõ P©y-re ( Peyret), A-lÕch-xan-®r¬ - ®¶ng viªn ®¶ng x· héi ¸c-hen-ti-na. – 716. n¨m 945, sau khi chång lµ I-go-chÕt, trong nh÷ng n¨m con lµ Xvi-a-t«-xl¸p I-g«-rª- vÝch cßn nhá. – 201. Pe-r¬ ( Pare), Uy-li-am (1805 – 1873) – nhµ kinh tÕ häc vµ nhµ ho¹t ®éng hîp t¸c x· Anh, m«n ®å cña ¤-oen, lµm nghÒ thî méc, t¸c gi¶ mét lo¹t t¸c phÈm vÒ kinh tÕ chÝnh trÞ èt-t« ( Otto), C¸c Vi-ni-ban (sinh kho¶ng n¨m 1809) – nhµ ho¸ häc §øc, vµo nh÷ng n¨ m häc. – 709. 1848 – 1849 lµ thµnh viªn cña Liªn ®oµn c«ng nh©n Khuªn, thµnh viªn Liªn ®oµ n nh÷ng ng­êi céng s¶n, mét trong nh÷ng bÞ c¸o trong phiªn tßa xö nh÷ng ng­êi céng PÐc-x©y ( 212 – 166 tr­íc c«ng nguyªn) – vua Ma-xª-®oan cuèi cïng (179 – 168 tr­íc c«ng nguyªn). – 218. s¶n ë Khuªn (1852), bÞ kÕt ¸n n¨m n¨m tï. – 336. PÐc-xi (A-vl¬ PÐc-xi Phl¾c) (34 – 62) – nhµ th¬ trµo phóng La M·, c«ng kÝch kÞch liÖt èt-t«n I ( 912 – 973) – vua §øc (936 – 973), hoµng ®Õ cña c¸i gäi lµ §Õ chÕ La M· thÇ n nh÷ng phong tôc suy ®åi cña x· héi La M· cïng thêi «ng, ng­êi theo triÕt häc kh¾c th¸nh (962 – 973). – 587. kû. – 21. PÐt-ti ( Petty), Uy-li-am (1623 – 1687) – nhµ kinh tÕ häc vµ nhµ thèng kª Anh kiÖt xuÊt, p ng­êi s¸ng lËp khoa kinh tÕ chÝnh trÞ t­ s¶n cæ ®iÓn ë Anh. – 713. Pha-bi-an – d ßng hä quý téc La M·. – 190.
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1028 Lêi nhµ xuÊt b¶n 520 1029 Phª-«-crÝt – n hµ th¬ Cæ Hy L¹p thÕ kû III tr­íc c«ng nguyªn. – 119. Ph¸c-gia (Farjat), Ga-bri-en – nhµ x· héi chñ nghÜa Ph¸p, lµ thî dÖt, mét trong nh÷ng ng­êi s¸ng lËp ®¶ng c«ng nh©n Ph¸p (1879); n¨m 1886 lµ tæng th­ ký Liªn ®oµ n Phª-xª-ni-a Hi-xpa-la – n ÷ n« lÖ La M· ®­îc gi¶i phãng. – 186. toµn quèc c¸c nghiÖp ®oµn Ph¸p, ®¹i biÓu §¹i héi c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa quèc Phi-l«ng A-lÕch-xan-®ri ( kho¶ng 20 tr­íc c«ng nguyªn – kho¶ng 54 sau c«ng nguyªn) - tÕ n¨m 1889. – 753, 762. ®¹i diÖn chñ yÕu cña triÕt häc t«n gi¸o Do Th¸i - A-lÕch-xan-®ri, cã ¶nh h­ëng lín Phai-x¬n (Fison), L«-ri-m¬ (1832 – 1907) – nhµ d©n téc häc Anh – nghiªn cøu vÒ ¤-xt¬- tíi viÖc h×nh thµnh thÇn häc C¬ §èc gi¸o. – 21. r©y-li-a, nhµ truyÒn gi¸o trªn c¸c ®¶o Phi-gi (1863 – 1872, 1875 – 1884) – vµ ë ¤- Phl«-c«ng (Flocon), PhÐc-®i-n¨ng (1800 – 1866) – nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµ nhµ chÝnh xt¬-r©y-li-a (1871 – 1875 vµ 1884 – 1888); t¸c gi¶ mét lo¹t t¸c phÈm vÒ c¸c bé l¹c ¤- luËn Ph¸p, nhµ d©n chñ tiÓu t­ s¶n, mét trong nh÷ng chñ bót b¸o “RÐforme”, vµo xt¬-r©y-li-a vµ Phi-gi, tõ n¨m 1871 céng t¸c víi A.U.Hau-Ýt, cïng viÕt t¸c phÈ m n¨m 1848 lµ thµnh viªn chÝnh phñ l©m thêi. – 330. “Nh÷ng ng­êi Ca-mi-la-roi vµ Cuèc-nai” vµ “Bé l¹c Cuèc-nai, nh÷ng phong tôc cña Phlèc-kin-ghe (Fl Ö ckinger), G. – c«ng nh©n ¸o, ®¶ng viªn §¶ng x· héi d©n chñ. – 776. hä trong thêi b×nh vµ thêi chiÕn”. – 75, 77. Phoi-¬-b¾c (Feuerbach), Lót-vÝch (1804 – 1872) – nhµ triÕt häc duy vËt lín nhÊt cña thêi Phe-ri (Ferry), Giuy-l¬ Phr¨ng-xoa Ca-mi-l¬ (1832 – 1893) – luËt s­, nhµ chÝnh luËn vµ kú tr­íc M¸c. – 387, 401-402, 406-409, 411-413, 415-427, 526-527. nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Ph¸p, mét trong nh÷ng thñ lÜnh nh÷ng ng­êi céng hoµ t­ Ph«-gt¬ ( Vogt), C¸c (1817 – 1895) – nhµ v¹n vËt häc, nhµ duy vËt tÇm th­êng, nhµ d©n s¶n «n hoµ; thµnh viªn chÝnh phñ b¶o vÖ quèc gia, thÞ tr­ëng Pa-ri (1870 – 1871), chñ tiÓu t­ s¶n §øc; trong nh÷ng n¨m 1848 – 1849 lµ ®¹i biÓu quèc héi Phran- r¸o riÕt ®Êu tranh chèng phong trµo c¸ch m¹ng; thñ t­íng (1880 – 1881 vµ 1883 – phuèc, thuéc c¸nh t¶; n¨m 1849 xuÊt d­¬ng khái §øc; trong nh÷ng n¨m 50 – 60 lµ 1885), thi hµnh chÝnh s¸ch x©m chiÕm thuéc ®Þa. – 340, 756. mËt th¸m ¨n tiÒn cña Lu-i B«-na-p¸c-t¬, mét trong nh÷ng kÎ tham gia r¸o riÕt viÖc Phe-run ( Ferroul), Gi«-dÐp ¡ng-toan Gi¨ng Phrª-®ª-rÝch Ðc-ne-xt¬ (1853 – 1921) – b¸c h·m h¹i vu khèng nh÷ng nhµ c¸ch m¹ng v« s¶n; bÞ M¸c v¹ch mÆt trong bµi v¨n ®¶ sÜ, nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµ nhµ chÝnh luËn Ph¸p, ®¶ng viªn ®¶ng x· héi, tõ n¨ m kÝch “Ngµi Ph«-tg¬” (1860). – 409, 510, 511. 1888 lµ nghÞ sÜ, ®¹i biÓu §¹i héi c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa quèc tÕ n¨m 1889. – Phrai-li-gr¸t ( Freiligrath), PhÐc-®i-n¨ng (1810 – 1876) – nhµ th¬ §øc, buæi ®Çu ho¹t 747, 778. ®éng lµ nhµ th¬ l·ng m¹n, råi sau lµ nhµ th¬ c¸ch m¹ng, vµo nh÷ng n¨m 1848 – 1849 lµ mét trong nh÷ng chñ bót tê “Neue Rheinische Zeitung”, thµnh viªn Liªn PhÐc-chai-®¬ (Fairchild), S¸c-l¬ XtÐp-bin-x¬ (1842 – 1924) – nhµ luËt häc vµ nhµ tµi ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n; vµo nh÷ng n¨m 50 tõ bá ®Êu tranh c¸ch m¹ng. – 16-18, chÝnh Mü, bé tr­ëng tµi chÝnh (1887 – 1889). – 539. 336. PhÐc-®i-n¨ng V Ca-t«-lÝch (1452 – 1516) – vua (1474 – 1504) vµ nhµ cÇm quyÒn (1507 – Phran-ken ( Franken), Lª-« (1844 – 1896) – nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo 1516) Ca-xti-li-a, vua A-ra-g«ng lÊy hiÖu lµ PhÐc-®i-n¨ng II (1479 – 1516). – 87. c«ng nh©n Hung vµ quèc tÕ; lµm thî ki m hoµn; thµnh viªn C«ng x· Pa-ri, ñy viªn PhÐc-guy-x¬n (Ferguson), A-®am (1723 – 1816) – nhµ sö häc t­ s¶n, nhµ triÕt häc vµ nhµ Tæng héi ®ång Quèc tÕ I (1871 – 1872), mét trong nh÷ng ng­êi s¸ng lËp §¶ ng x· héi häc Xcèt-len. – 353. c«ng nh©n toµn H ung-ga -ri (18 80), mét trong c¸c phã c hñ tÞch §¹i héi Phª-lin ( FÐline), Gioãc-gi¬ - nhµ ho¹t ®éng c«ng ®oµn vµ hîp t¸c x· Ph¸p, nhµ x· héi chñ c «ng nh©n x· héi chñ nghÜa quèc tÕ n¨m 1889; b¹n chiÕn ®Êu cña M¸c vµ ¡ng-ghen. nghÜa, ng­êi theo thuyÕt Bl¨ng-ki, ®¹i biÓu §¹i héi c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa – 777. quèc tÕ n¨m 1889. – 747, 778.
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1030 Lêi nhµ xuÊt b¶n 521 1031 Phran-tx¬ I ( 1768 – 1835) – hoµng ®Õ ¸o (1804 – 1835), hoµng ®Õ cña c¸i gäi lµ §Õ chÕ La Phuy-xten §¬ Cu-l¨ng-gi¬ ( Fustel de Coulanges), Nuy-ma §e-ni (1830 – 1889) – nhµ sö M· thÇn th¸nh lÊy hiÖu lµ Phran-tx¬ II (1792 – 1806). – 606. häc t­ s¶n Ph¸p, t¸c gi¶ mét lo¹t t¸c phÈm vÒ lÞch sö thÕ giíi cæ ®¹i vµ n­íc Ph¸p thêi trung cæ. – 157. Phran-tx¬ I-«-xÝp I (1830 – 1916) – quèc v­¬ng ¸o (1848 – 1916). – 609. Pi IX ( 1792 – 1878) – gi¸o hoµng La M· (1846 – 1878). – 468. Phrª-®ª-rÝch VII (1808 – 1863) – vua §an M¹ch (1848 – 1863). – 622. Pi-di-xta-r¸t (kho¶ng 600 – 527 tr­íc c«ng nguyªn) – b¹o chóa A-ten (560 – 527 tr­íc Phri-®rÝch II (tôc gäi lµ “®¹i ®Õ”) (1712 – 1786) – vua Phæ (1740 – 1786). – 309, 363, 365, c«ng nguyªn cã thêi kú gi¸n ®o¹n). – 180. 597, 610, 619. Pin (Peel), R«-bíc (1788 – 1850) – nhµ ho¹t ®éng nhµ n­íc Anh, thñ lÜnh ph¸i To-ri «n Phri-®rÝch Vin-hem (1620 – 1688) – thÕ tö Bran-®en-buèc (1640 – 1688). – 309, 619. hoµ gäi theo tªn «ng lµ ph¸i Pin, thñ t­íng (1834 – 1835 vµ 1841 – 1846); vµo n¨ m Phri-®rÝch Vin-hem III (1770 – 1840) – vua Phæ (1797 – 1840). – 363, 365, 392, 397, 610, 1842 tiÕn hµnh c¶i c¸ch thuÕ; gi¶m thuÕ nhËp khÈu ®¸nh vµo mét lo¹t hµng ho¸ vµ 616. quy ®Þnh viÖc ®iÒu chØnh thuÕ nhËp khÈu, ®¸nh vµo lóa m× dùa trªn thang tr­ît míi; vµo n¨m 1846, víi sù ñng hé cña nh÷ng ng­êi theo chñ nghÜa tù do ®· th«ng Phri-®rÝch Vin-hem IV ( 1795 – 1861) – vua Phæ (1840 – 1861). – 400, 641. qua ®­îc viÖc b·i bá nh÷ng ®¹o luËt vÒ ngò cèc. – 539. Phri-men ( Frimel), A. – c«ng nh©n ¸ o, ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ – x· héi. – 776. Pla-t«n ( kho¶ng 427 – kho¶ng 347 tr­íc c«ng nguyªn) – nhµ triÕt häc duy t©m Cæ Hy Phri-men (Freeman), Ðt-uèt ¤-ga-xtÕt (1823 – 1892) – nhµ sö häc t­ s¶n Anh, ng­êi L¹p, nhµ t­ t­ëng cña quý téc chiÕm h÷u n« lÖ. – 18. theo chñ nghÜa tù do, gi¸o s­ Tr­êng ®¹i häc tæng hîp è c-xphít. – 45. Plan-t« (Planteau), Phr¨ng-xoa £-®u-¸c (sinh n¨m 1838) – nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Phr«-me (Frohme), C¸c Phran-x¬ £-g«n (1850 – 1933) – nhµ ho¹t ®éng cña phong trµo Ph¸p, cÊp tiÕn, tõ n¨m 1885 ®¹i biÓu nghÞ viÖn, vµo nh÷ng n¨m 1887 – 1889 gia c«ng nh©n §øc, nhµ chÝnh luËn, vµo nh÷ng n¨m 70 lµ ng­êi theo thuyÕt L¸t-xan, nhËp c¸nh nh÷ng ®¶ng viªn ®¶ng x· héi, tõ n¨m 1889 lµ ng­êi theo thuyÕt Bu-lan- råi lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh c¸nh c¬ héi chñ nghÜa cña ®¶ng d©n chñ – x· héi gi¬. – 747. §øc, tõ n¨m 1881 lµ ®¹i biÓu quèc héi, ®¹i biÓu §¹i héi c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa Plª-kha-nèp, Ghª-oãc-ghi Va-len-ti-n«-vÝch (1856 – 1918) – nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña quèc tÕ n¨m 1889. – 776. phong trµo c«ng nh©n Nga vµ quèc tÕ, nhµ triÕt häc vµ ng­êi tuyªn truyÒn chñ Phu-kÝt-Ýt (kho¶ng 460 – kho¶ng 395 tr­íc c«ng nguyªn) – nhµ sö häc Cæ Hy L¹p, t¸c gi¶ nghÜa M¸c ë n­íc Nga, ng­êi s¸ng lËp tæ chøc m¸c-xÝt Nga ®Çu tiªn – nhãm “Gi¶i “LÞch sö cuéc chiÕn tranh Pª-l«-p«-nÐt”. – 162. phãng lao ®éng”; ®¹i biÓu §¹i héi c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa quèc tÕ n¨m 1889; trong nh÷ng n¨m 80 – 90 ®Êu tranh chèng chñ nghÜa d©n tuý, ph¶n ®èi chñ nghÜa c¬ Phu-ri-ª ( Fourier), S¸c-l¬ (1772 – 1837) – nhµ x· héi chñ nghÜa kh«ng t­ëng Ph¸p vÜ ®¹i. héi vµ chñ nghÜa xÐt l¹i trong phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ; vÒ sau lµ ng­êi men- – 112, 232, 264, 693. sª-vÝch; trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt lµ ng­êi theo chñ nghÜa s«- P hun-®¬ ( Fould), A-sin (1800 – 1867) – chñ nhµ b¨ ng vµ nhµ ho¹t ®éng nhµ n­íc vanh – x· héi. – 778. Ph¸ p, ng ­êi th uéc ph¸ i Oãc -lª-¨ n g, r åi sa u lµ ng ­êi theo c hñ ng hÜa B«- na - Pli-ni-ót ( Gai-ót Pli-ni-ót Xª-cun-®u-x¬) (23 – 79) – nhµ b¸c häc – nhµ tù nhiªn häc La p¸c -t¬; vµ o n h ÷ ng n¨ m 1 8 4 9 – 1 8 6 7 nhiÒu l Çn gi÷ c høc b é tr ­ë ng tµ i M·, t¸c gi¶ “LÞch sö tù nhiªn” gåm 37 cuèn. – 212, 218. c hÝnh, thñ t­íng vµ bé tr­ëng cung ®×nh (1852 – 1860). – 620.
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1032 Lêi nhµ xuÊt b¶n 522 1033 Plu-t¸c-c¬ (kho¶ng 46 – kho¶ng 125) – nhµ v¨n – nhµ lu©n lý Cæ Hy L¹p, nhµ triÕt häc Quyn ( K ü hn), GhÐc-man Au-gu-xt¬ (1846 – 1916) - ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ – x· héi duy t©m. – 102. §øc, thî may; tõ n¨m 1889 nhiÒu lÇn ®­îc bÇu lµ ®¹i biÓu quèc héi. – 776. Pèp ( Popp), Giu-li-ót (1849 – 1902) – nhµ ho¹t ®éng cña phong trµo c«ng nh©n ¸o, ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ – x· héi, thî ®ãng giµy; ®¹i biÓu §¹i héi c«ng nh©n x· héi chñ R nghÜa quèc tÕ n¨m 1889. – 776. Pèp-p¬ (Popper), G. – c«ng nh©n ¸ o, ®¶ng viªn §¶ng x· héi – d©n chñ. – 776. Ra-cèp ( Rackow), Hen-rÝch – nhµ d©n chñ – x· héi §øc, tõ n¨m 1879 l­u vong ë Lu©n §«n, chñ hiÖu thuèc l¸; héi viªn Héi gi¸o dôc céng s¶n chñ nghÜa cña c«ng nh©n §øc P¬-phen-®¬ ( Pf ä nder), C¸c-l¬ (kho¶ng 1818 – 1876) – c«ng nh©n §øc, ho¹ sÜ – nhµ tiÓu ë Lu©n §«n. – 729. x¶o, thµnh viªn Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi chÝnh nghÜa, nhµ ho¹t ®éng tÝch cùc cña Héi gi¸o dôc céng s¶n chñ nghÜa cña c«ng nh©n §øc ë Lu©n §«n, ñy viªn Ban chÊp hµnh Ra-xin (Racine), Gi¨ng (1639 – 1699) – nhµ viÕt kÞch Ph¸p, ®¹i biÓu xuÊt s¾c cña chñ trung ­¬ng Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n; ñy viªn Tæng héi ®ång Quèc tÕ I; b¹n nghÜa cæ ®iÓn Ph¸p. – 649. vµ b¹n chiÕn ®Êu cña M¸c vµ ¨ng-ghen. – 325. Rai-ph¬ ( Reiff), Vin-hem Gi«-dÐp (sinh kho¶ng n¨m 1822) – thµnh viªn Liªn ®oµn c«ng Pr«-cèp ë Xª-da-rª (cuèi thÕ kû V – kho¶ng 562) – nhµ sö häc Bi-d¨ng-x¬, ng­êi tham gia nh©n Khuªn, thµnh viªn Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n, n¨m 1850 bÞ khai trõ mét lo¹t nh÷ng cuéc hµnh qu©n ®­îc «ng t¶ trong t¸c phÈm “LÞch sö nh÷ng cuéc khái liªn ®oµn, mét trong nh÷ng bÞ c¸o t¹i phiªn toµ xö nh÷ng ng­êi céng s¶n ë chiÕn tranh cña I-u-xti-ni-¨ng chèng Ba T­, V¨ng-®an vµ qu©n Gèt”, gåm 8 cuèn. – Khuªn (1852), bÞ kÕt ¸n n¨m n¨m tï. – 336. 110. Rai-t¬ ( Wright), A-suèc (1803 – 1875) – nhµ truyÒn gi¸o Mü, sèng víi ng­êi In-®i an Pru-®«ng (Proudhon), Pi-e Gi«-dÐp (1809 – 1865) – nhµ chÝnh luËn Ph¸p, nhµ kinh tÕ häc vµ nhµ x· héi häc, nhµ t­ t­ëng cña giai cÊp tiÓu t­ s¶n, mét trong nh÷ng ng­êi thuéc bé l¹c Xª-nª-ca tõ n¨m 1831 ®Õn n¨m 1875, so¹n gi¶ tõ ®iÓn tiÕng cña hä. – 82. lËp ra chñ nghÜa v« c hÝnh phñ. – 267-270, 275, 277, 282, 339, 427, 477-481, 518, Ran-c¬ (Ranc), ¸c-tua (1831 – 1908) – nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµ nhµ chÝnh luËn Ph¸p, 521, 702-715. nhµ céng hoµ t­ s¶n «n hoµ, trong nh÷ng n¨m 80 – 90 gi÷ vai trß næi bËt trong giíi Pót-ca-m¬ ( Puttkamer), R«-bÐc VÝch-to (1828 – 1900) – nhµ ho¹t ®éng nhµ n­íc ph¶ n b¸o chÝ céng hoµ - t­ s¶n; mét thêi lµ thµnh viªn viÖn d©n biÓu, sau lµ nguyªn l·o ®éng Phæ, bé tr­ëng néi vô (1881 – 1888), mét trong nh÷ng kÎ tæ chøc truy n· §¶ng nghÞ viÖn. – 756. d©n chñ – x· héi trong thêi gian ®¹o luËt ®Æc biÖt chèng nh÷ng ng­êi x· héi chñ R©y-sen ( Reichel), A-lÕch-xan-®r¬ (1853 – 1921) - ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ – x· héi Thôy nghÜa cã hiÖu lùc. – 615. SÜ, lµm nghÒ luËt s­. – 734-735, 756. Rª-n¨ng ( Renan), Ðc-ne-xt¬ (1823 – 1892) – nhµ ng÷ v¨n häc Ph¸p vµ nhµ nghiªn cøu Q lÞch sö ®¹o C¬ §èc, nhµ triÕt häc duy t©m. – 19, 332, 427. Q uy-vi-ª (Cuvier), Gioãc-gi¬ (1769 – 1832) – nhµ v¹n vËt häc lín ng­êi Ph¸p, næi tiÕng vÒ Rª-nh« ( Regnault), £-li-¸t (1801-1868)-nhµ sö häc vµ nhµ chÝnh luËn t­ s¶n Ph¸p.-289. c¸c t¸c phÈm trong lÜnh vùc gi¶i phÉu häc so s¸nh, cæ sinh vËt häc vµ ph©n lo¹i häc Rª-ti ( Reties) - ®¶ng viªn ®¶ng x· héi Ph¸p, ng­êi theo ph¸i Kh¶ n¨ng. – 755. c¸c ®éng vËt; t¸c gi¶ cña thuyÕt th¶m häa duy t©m ph¶n khoa häc. – 57. Ri-c¸c-®« ( Ricardo), §a-vÝt (1772 – 1823) – nhµ kinh tÕ häc Anh, ®¹i biÓu lín nhÊt
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1034 Lêi nhµ xuÊt b¶n 523 1035 c ña khoa kinh tÕ – chÝnh trÞ t­ s¶n cæ ®iÓn. – 268-273, 285, 531, 714. h o¹t ®éng c«ng ®oµn Ph¸p, lµm nghÒ thî may, ®¹i biÓu §¹i héi c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa quèc tÕ n¨m 1889. – 747, 778. Ri-ghÐc ( Rieger), £-®u-¸c (sinh n¨m 1869) - ®¶ng viªn ®¶ng d©n chñ – x· héi SÐc, nhµ chÝnh luËn. – 777. Rót-x« (Rousseau), Gi¨ng Gi¾c (1712 – 1778) – nhµ khai ho¸ Ph¸p næi tiÕng, nhµ d©n chñ, nhµ t­ t­ëng cña giai cÊp tiÓu t­ s¶n, nhµ triÕt häc – thÇn luËn. – 414. Ri-s¬-li-¬ ( Richelieu), ¸c-m¨ng Gi¨ng ®uy PlÐt-xi, c«ng t­íc (1585 – 1642) – nhµ ho¹t ®éng nhµ n­íc Ph¸p lín nhÊt thêi kú chÕ ®é chuyªn chÕ, hång y gi¸o chñ. – 642. S R «-be-xpi-e (Robespierre), M¾c-xi-mi-liªng (1758 – 1794) – nhµ ho¹t ®éng xuÊt s¾c cña cuéc c¸ch m¹ng t­ s¶n Ph¸p cuèi thÕ kû XVIII, l·nh tô ph¸i Gia-c«-banh, thñ t­íng S¸c-l¬ VIII ( 1470 – 1498) – vua Ph¸p (1483 – 1498). – 585. chÝnh phñ c¸ch m¹ng (1793 – 1794); thÊt b¹i trong m­u toan thay ®¹o C¬ §èc b»ng sù t«n sïng “con ng­êi tèi cao”. – 419. S¸c-l¬-ma-nh¬ (kho¶ng 742 – 814) – vua Phr¨ng-c¬ (768 – 800) vµ hoµng ®Õ (800 – 814). – 227, 229, 363, 587. R èt-bÐc-tót – I-a-ghÐt-xèp ( Rodbertus – Jagetzow), I-«-han C¸c (1805 – 1875) – nhµ kinh tÕ häc tÇm th­êng vµ nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ §øc, nhµ t­ t­ëng cña giai cÊp ®Þa Sam-pi-«ng ( Champion), H¨ng-ri Hai-®¬ (1859 – 1928) – nhµ x· héi chñ nghÜa, nhµ xuÊt chñ Phæ ®· t­ s¶n ho¸; ng­êi truyÒn b¸ nh÷ng t­ t­ëng ph¶n ®éng cña “chñ nghÜa b¶n vµ chÝnh luËn Anh; tr­íc n¨m 1887 lµ thµnh viªn Liªn ®oµn d©n chñ – x· héi, x· héi nhµ n­íc” Phæ. – 267-272, 273-278, 280-285, 707, 712-713. råi lµ mét trong nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o Héi cö tri c«ng nh©n thuéc c«ng liªn ë Lu©n R èt-tÕch ( Rotteck), C¸c (1775 – 1840) – nhµ sö häc vµ nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ §øc, ng­êi §«n, chñ bót kiªm nhµ xuÊt b¶n b¸o “Labour Elector”; mét thêi gian ñng hé nh÷ng theo chñ nghÜa tù do. – 613. quan hÖ ë hËu tr­êng víi phe b¶o thñ; trong nh÷ng n¨m 90 di c­ sang ¤-xt¬-r©y-li- a, tÝch cùc tham gia phong trµo c«ng nh©n ë ®©y. – 776. R ít-xen (Russell), Gi«n (1792 – 1878) – nhµ ho¹t ®éng n­íc Anh, thñ lÜnh ®¶ng VÝch, thñ t­íng (1846 – 1852 vµ 1865 – 1866), bé tr­ëng ngo¹i giao (1852 – 1853 vµ 1859 – S¸p-p¬ (Schapper), C¸c (1812 – 1870) – nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo c«ng 1865). – 622. nh©n §øc vµ quèc tÕ, mét trong nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi chÝnh R u-g¬ ( Ruge), ¸c-n«n (1802 – 1880) – nhµ chÝnh luËn §øc, ng­êi thuéc ph¸i Hª-ghen trÎ, nghÜa, ñy viªn Ban chÊp hµnh trung ­¬ng Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n, ñy viªn ng­êi cÊp tiÕn t­ s¶n; n¨m 1848 lµ ®¹i biÓu Quèc héi Phran-phuèc, thuéc c¸nh t¶; Khu ñy vïng Ranh cña nh÷ng ng­êi d©n chñ, mét trong nh÷ng bÞ c¸o t¹i phiªn toµ trong nh÷ng n¨m 50 lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña giíi l­u vong tiÓu t­ s¶n §øc xö ñy ban nµy ngµy 8 th¸ng Hai 1849; vµo th¸ng Hai – th¸ng N¨m 1849 lµ chñ tÞch ë Anh; sau n¨m 1866 lµ ng­êi theo chñ nghÜa tù do – d©n téc. – 335. Liªn minh c«ng nh©n ë Khuªn; n¨m 1850 lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña nhãm bÌ R uª-d¬ ( Rö ser), Pª-t¬ GhÐc-h¸c (1814 – 1865) – nhµ ho¹t ®éng cña phong trµo c«ng nh© n ph¸i – phiªu l­u trong thêi gian Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n bÞ ph©n liÖt; tõ §øc; lµm thî cuèn x× gµ; vµo nh÷ng n¨m 1848 – 1849 lµ phã chñ tÞch Liªn ®oµn c«ng n¨m 1856 l¹i cã quan hÖ gÇn gòi víi M ¸c, ñy viªn Tæng héi ®ång Quèc tÕ I. – 303, nh©n Khuªn, thµnh viªn Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n, chñ tÞch Ban chÊp hµnh 314-316, 323, 329, 333, 335-337. trung ­¬ng Liªn ®oµn tØnh Khuªn, mét trong nh÷ng bÞ c¸o t¹i phiªn toµ xö nh÷ng Se-li (Shelley), Píc-xi Bi-xi (1792 – 1822) – nhµ th¬ Anh kiÖt xuÊt, ®¹i biÓu cña chñ ng­êi céng s¶n ë Khuªn (1852), bÞ kÕt ¸n s¸u n¨m tï; vÒ sau theo ph¸i L¸t-xan. – nghÜa l·ng m¹n c¸ch m¹ng. – 716. 336. Se-rÐc ( Scherrer), Hen-rÝch (1847 – 1919) - ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ – x· héi Thôy SÜ, R ót-xen ( Roussel), PhÐc-®i-n¨ ng (sinh n¨ m 1839) - ®¶ ng viªn §¶ng x· héi vµ nhµ luËt s­. – 734-735.
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1036 Lêi nhµ xuÊt b¶n 524 1037 SÐc (Tschech), Hen-rÝch Lót-vÝch (1789 – 1844) – quan Phæ, vµo nh÷ng n¨m 1832 – 1841 Sp¬-ru-n¬ Ph«n MÐc-x¬ (Spruner von Merz), C¸c (1803 – 1892) – nhµ sö häc vµ nhµ vÏ lµ thÞ tr­ëng thµnh phè St«-rcèp (Phæ), ng­êi theo chñ nghÜa d©n chñ; bÞ xö tö vÒ téi b¶n ®å §øc, t¸c gi¶ mét lo¹t tËp b¶n ®å ®Þa lý – lÞch sö. – 577. m­u s¸t vua Phri-®rÝch Vin-hem IV. – 614. St¸c-c¬ ( Starke), C¸c Ni-c«-lai (1858 – 1926) – nhµ triÕt häc vµ nhµ x· héi häc §an Si-l¬ ( Schiller), Phri-®rÝch (1759 – 1805) - ®¹i v¨n hµo §øc. – 414, 704. M¹ch. – 391, 407-408, 413-416, 421, 423, 527. Si-pri-a-ni ( Cipriani), A-min-ca-rª (1845 – 1918) - ®¶ng viªn §¶ng x· héi I-ta-li-a; vµo Stai-n¬ ( Stein), I-u-li-ót (1813 – 1889) – gi¸o viªn Xi-lª-di, nhµ chÝnh luËn, nhµ d©n chñ nh÷ng n¨m 60 lµ ng­êi theo Ga-ri-ban-®i, tham gia C«ng x· Pa-ri, mét trong t­ s¶n, n¨m 1848 lµ ®¹i biÓu Quèc héi Phæ, thuéc c¸nh t¶. – 34. nh÷ng phã chñ tÞch §¹i héi c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa quèc tÕ n¨m 1889. – 777. StÕch ( Steck), A. - ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ – x· héi Thôy SÜ, tr¹ng s­. – 778. Sin-®Ðc-gan-nÐt – x em Buy-cle, I-«-han. Sti-b¬ (Stieber), Vin-hem (1818 – 1882) – quan c¶nh s¸t Phæ, thñ tr­ëng ngµnh c¶nh s¸t SÝp-ton ( Shipton), Gioãc-gi¬ - nhµ ho¹t ®éng cña phong trµo c«ng liªn Anh, nhµ c¶i chÝnh trÞ Phæ (1850 – 1860), mét trong nh÷ng kÎ tæ chøc phiªn toµ ë Khuªn chèng l­¬ng, th­ ký c«ng liªn thî nÒ vµ vµo nh÷ng n¨m 1871 – 1896 lµ th­ ký Héi ®ång nh÷ng thµnh viªn cña Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n vµ lµ nh©n chøng chñ yÕu c«ng liªn Lu©n §«n. – 759-760. trong phiªn toµ nµy (1852). – 313, 327. Sluª-phen (Schl ö ffel), Gu-xt¸p A-®«n-ph¬ (1828 – 1849) – sinh viªn vµ nhµ b¸o §øc, nhµ StiÕc-n¬ (Stirner), M¸c (bót danh Ca-xpa-ra SmÝt-ta ) (1806 – 1856) – nhµ triÕt häc §øc, c¸ch m¹ng, ng­êi tham gia tÝch cùc cuéc c¸ch m¹ng n¨m 1848 – 1849 ë §øc vµ ng­êi thuéc ph¸i Hª-ghen trÎ, mét trong nh÷ng nhµ t­ t­ëng cña chñ nghÜa c¸ Hung; hy sinh trong chiÕn ®Êu. – 32. nh©n t­ s¶n vµ chñ nghÜa v« chÝnh phñ. – 400, 427. Slèt-x¬ ( Schlosser), Phri-®rÝch Cri-xtèp (1776 – 1861) – nhµ sö häc t­ s¶n §øc, ng­êi Stèc-c¬ (Stoecker), A-®«n-ph¬ (1835 – 1909) – linh môc vµ nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ ph¶n theo chñ nghÜa tù do, ®øng ®Çu tr­êng ph¸i Hai-®en-bÐc trong khoa häc nghiªn cøu ®éng §øc, ng­êi s¸ng lËp (1878) vµ thñ lÜnh §¶ng x· héi – C¬ §èc gi¸o, gÇn gòi víi lÞch sö §øc. – 611. c¸nh cùc h÷u cña ®¶ng b¶o thñ, kÎ thï ®iªn cuång cña phong trµo c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa vµ kÎ truyÒn b¸ chñ nghÜa bµi Do Th¸i; tõ n¨m 1881 lµ ®¹i biÓu quèc héi. Sn¸p-gan-xki – xem Li-snèp-xki, Phª-lÝch. – 665. Snai-®¬ II (Schneider), C¸c – nhµ luËt häc §øc, nhµ d©n chñ tiÓu t­ s¶n, n¨m 1848 lµ St¬-rau-x¬ (Strauβ), §a-vÝt Phri-®rÝch (1808 – 1874) – nhµ triÕt häc vµ nhµ chÝnh luËn chñ tÞch Héi d©n chñ Khuªn vµ ñy viªn Khu ñy vïng Ranh cña nh÷ng ng­êi d© n §øc, mét trong nh÷ng ng­êi cã tiÕng t¨m thuéc ph¸i Hª-ghen trÎ, t¸c gi¶ cuèn s¸ch chñ; ng­êi bµo ch÷a cña M¸c vµ ¡ng-ghen trong phiªn toµ xö tê “Neue Rheinische “Cuéc ®êi cña Giª-xu”, sau n¨m 1866 lµ ng­êi theo chñ nghÜa tù do – d©n téc. – 19, Zeitung” ngµy 7 th¸ng H ai 1849; mét trong nh÷ng bÞ c¸o t¹i phiªn tßa xö Khu ñy 400, 402, 427. vïng Ranh cña nh÷ng ng­êi d©n chñ ngµy 8 th¸ng Hai 1849; ng­êi bµo ch÷a trong phiªn toµ xö nh÷ng ng­êi céng s¶n ë Khuªn (1852). – 303, 304. St¬-ru-v¬ (Struve), Gu-xt¸p (1805 – 1870) – nhµ d©n chñ tiÓu t­ s¶n §øc, lµm nghÒ nhµ b¸o; mét trong nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o cuéc khëi nghÜa Ba-®en vµo th¸ng T­ vµ Snª-v©y-x¬ (Schneewei β), K. – c«ng nh©n ¸o, ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ – x· héi. – 776. th¸ng ChÝn 1848 vµ cuéc khëi nghÜa Ba-®en – Pphan-x¬ n¨m 1849; sau khi c¸ch S«-vi-e ( ChauviÌre), E-ma-nu-en Gi¨ng Giuy-l¬ (1850 – 1910) – nhµ x· héi chñ nghÜa m¹ng thÊt b¹i di c­ khái §øc; mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña giíi l­u vong tiÓu Ph¸p, ng­êi theo thuyÕt Bl¨ng-ki, nhµ chÝnh luËn, ng­êi tham gia C«ng x· Pa-ri, tõ t­ s¶n §øc ë Anh; ng­êi tham gia cuéc Néi chiÕn ë Mü ®øng vÒ phÝa nh÷ng ng­êi n¨m 1888 lµ ñy viªn Héi ®ång thÞ chÝnh Pa-ri, ®¹i biÓu §¹i héi c«ng nh©n x· héi chñ miÒn B¾c. – 508. nghÜa quèc tÕ n¨m 1889. – 747, 778.
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1038 Lêi nhµ xuÊt b¶n 525 1039 Stuèc-x¬ ( Šturc), Va-xl¸p (1858 – 1939) - ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ – x· héi SÐc, thî ®óc, Ta-xÝt (Pu-bli-ót Coãc-nª-li-ót Ta-xÝt) (kho¶ng 55 – kho¶ng 120) – nhµ sö häc La M· lín råi lµ nhµ b¸o. – 776. nhÊt, t¸c gi¶ c¸c t¸c phÈm “N­íc §øc”, “LÞch sö”, “Biªn niªn lÞch sö”. – 25, 45, 51- 53, 108, 142, 204-215, 217. Su-ma-kh¬ (Schumacher), Ghª-oãc (sinh n¨m 1844) - ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ – x· héi, T¸c-canh K iªu h·nh (534 – kho¶ng 509 tr­íc c«ng nguyªn) – vua cuèi cïng (thø b¶y) lµm thî thuéc da, råi sau lµ nhµ bu«n, tõ n¨m 1884 lµ ®¹i biÓu quèc héi, thuéc c¸nh nöa thÇn tho¹i cña Cæ La M·, theo truyÒn thuyÕt bÞ ®uæi khái La M· v× cuéc khëi c¬ héi chñ nghÜa cña ®¶ng d©n chñ – x· héi §øc, ®¹i biÓu §¹i héi c«ng nh©n x· héi nghÜa nh©n d©n, sau khëi nghÜa, chÝnh quyÒn nhµ vua bÞ thñ tiªu vµ chÕ ®é céng chñ nghÜa quèc tÕ n¨m 1889; vµo n¨m 1898 chuyÓn sang phÝa ph¸i tù do trong thêi hoµ ®­îc thiÕt lËp. – 192, 195. gian bÇu cö quèc héi, do ®ã bÞ khai trõ khái §¶ng d©n chñ – x· héi. – 776. Tay-lo ( Taylor), XÐt-li (nöa sau thÕ kû XIX - ®Çu thÕ kû XX) – ng­êi tham gia phong trµo Suª-man ( Schö mann), Ghª-oãc Phri-®rÝch (1793 – 1879) – nhµ ng÷ v¨n häc vµ nhµ sö hîp t¸c x· ë Anh, tuyªn truyÒn chÕ ®é tham gia cña c«ng nh©n vµo lîi nhuËn cña häc §øc, t¸c gi¶ mét lo¹t t¸c phÈm vÒ lÞch sö Cæ Hy L¹p. – 102, 159. nhµ t­ b¶n. – 715. Sun-tx¬ - §ª-lÝt-x¬ ( Schulze – Delitzsch), HÐc-man (1808 – 1883) – nhµ kinh tÕ häc t­ s¶n Tª-«-®«-rÝch – t ªn cña ba vÞ vua ng­êi Gèt: hai vua T©y Gèt - Tª-«-®«-rÝch I (thêi gian vµ nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ §øc; n¨m 1848 lµ ®¹i biÓu Quèc héi Phæ, thuéc ph¸i gi÷a chÊp chÝnh kho¶ng 418 – 451) vµ Tª-«-®«-rÝch II (thêi gian chÊp chÝnh kho¶ng 453 c¸nh t¶; trong nh÷ng n¨m 60 lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh ®¶ng tiÕn bé t­ s¶n; b»ng – 466) vµ vua §«ng Gèt Tª-«-®«-rÝch (thêi gian chÊp chÝnh 474 – 526). – 191. c¸ch tæ chøc c¸c héi hîp t¸c x· ©m m­u l«i kÐo c«ng nh©n xa rêi cuéc ®Êu tranh c¸ch Ti-bª-r¬ (42 tr­íc c«ng nguyªn – 37 sau c«ng nguyªn) – hoµng ®Õ La M· (14 – 37). – 26, m¹ng. – 34. 191. Suèc-x¬ (Schurz), C¸c-l¬ (1829 – 1906) – ng­êi theo chñ nghÜa d©n chñ tiÓu t­ s¶n §øc, Ti-le (Thile), C¸c GhÐc-man Ph«n (1812 – 1889) – nhµ ngo¹i giao Phæ, thø tr­ëng ngo¹i nhµ chÝnh luËn, tham gia cuéc khëi nghÜa Ba-®en – Pphan-x¬ n¨m 1849; di c­ sang giao Phæ (1862 – 1871), vµ cña ®Õ chÕ §øc (1871 – 1873). – 636. Thôy SÜ, sau ®ã sang Mü, tham gia cuéc Néi chiÕn ®øng vÒ phÝa nh÷ng ng­êi miÒn T«m-x¬n (Thompson), Uy-li-am (kho¶ng 1785 – 1833) – nhµ kinh tÕ häc Ai-r¬-len, sö B¾c, mét trong nh÷ng thñ lÜnh ®¶ng céng hoµ Mü, vÒ sau lµ nhµ ho¹t ®éng nhµ n­íc dông lý thuyÕt cña Ri-c¸c-®« ®Ó rót ra nh÷ng kÕt luËn x· héi chñ nghÜa; m«n ®å cña vµ bé tr­ëng néi vô (1877 – 1881). – 334. ¤-oen. – 706-716. Svai-x¬ (Schweitzer), Gi«-han B¸p-ti-xt¬ (1833 – 1875) – mét trong nh÷ng ®¹i biÓu næi TriÒu ®¹i Xa-voa – m ét trong nh÷ng triÒu ®¹i nhµ vua I-ta-li-a, tõ n¨m 1720 ®Õn n¨ m tiÕng cña thuyÕt L¸t-xan ë §øc; nh÷ng n¨m 1864 – 1867 lµ chñ bót b¸o “Sozial – 1861 – ë v­¬ng quèc X¸c-®i-ni, tõ n¨m 1861 ®Õn n¨m 1946 – ë v­¬ng quèc I-ta-li-a Demokrat”, chñ tÞch Liªn ®oµn c«ng nh©n toµn §øc (1867 – 1875), ñng hé chÝnh thèng nhÊt. – 604. s¸ch thèng nhÊt n­íc §øc “tõ trªn xuèng” d­íi quyÒn l·nh ®¹o cña Phæ do Bi-xm¸c Tu-®o – triÒu ®¹i vua ë Anh (1485 – 1603). – 585. thi hµnh, ng¨n c¶n viÖc c«ng nh©n §øc tham gia Quèc tÕ I, ®Êu tranh chèng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ – x· héi; n¨m 1872 bÞ khai trõ khái Liªn minh do nh÷ng qua n Tu-ra-ti (Turati), Phi-lÝp-p« (1857 – 1932) – nhµ ho¹t ®éng cña phong trµo c«ng nh©n I- hÖ cña y víi nhµ cÇm quyÒn Phæ bÞ bãc trÇn. – 267. ta-li-a, nhµ chÝnh luËn, mét trong nh÷ng nhµ s¸ng lËp (1892) vµ l·nh ®¹o §¶ng x· héi chñ nghÜa I-ta-li-a, vÒ sau lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh c¸nh h÷u, c¶i l­¬ng cña ®¶ng nµy. – 777. t
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1040 Lêi nhµ xuÊt b¶n 526 1041 u Van-®Ðc-di (W aldersee), Phri-®rÝch Gu-xt¸p, b¸ t­íc (1795 – 1864) – t­íng Phæ vµ nhµ v¨n qu©n sù, bé tr­ëng chiÕn tranh (1854 – 1858). – 616. U -xª-ca ( Ucekar), K. – c«ng nh©n ¸o, ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ – x· héi. – 777. Van-®¬-bin-t¬ - t riÒu ®¹i c¸c trïm t­ b¶n tµi chÝnh vµ c«ng nghiÖp Mü lín nhÊt. – 618. U n-phi-la (hoÆc Vun-phi-la) (kho¶ng 311 – 383) – nhµ ho¹t ®éng gi¸o héi – chÝnh trÞ T©y V¾c-xmót ( Wachsmuth), Ðc-n¬-xt¬ Vin-hem Gèt-lÝp (1784 – 1866) – nhµ sö häc t­ s¶n Gèt, gi¸o chñ, tiÕn hµnh C¬ §èc ho¸ ng­êi Gèt, ng­êi s¸ng lËp hÖ thèng ch÷ c¸i g«- tÝch, dÞch gi¶ Kinh th¸nh sang tiÕng Gèt. – 191. §øc, gi¸o s­ ë Lai-pxÝch, t¸c gi¶ mét lo¹t t¸c phÈm vÒ thêi cæ ®¹i vµ vÒ lÞch sö ch©u ¢u. – 102. V©y-gu-ni (Weiguny), An-t«n (1851 – 1914) - ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ – x· héi ¸o, lµm v nghÒ thî may, sau lµ nhµ chÝnh luËn, tõ n¨m 1907 lµ nghÞ sÜ. – 776. V a-rót ( Pu-bli-ót Quin-ti-li-ót Va-rót) (kho¶ng 53 tr­íc c«ng nguyªn – 9 sau c«ng nguyªn) – nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµ thèng so¸i La M·, nhµ cÇm quyÒn tØnh GiÐc- Ve-xt¬-m¸c ( Westermarck), Õt-v¸t A-lÕch-xan-®r¬ (1862 – 1939) – nhµ d©n téc häc vµ ma-ni (7 – 9 sau c«ng nguyªn), chÕt trËn ë rõng TÐp-t¬-buèc vµo thêi gian c¸c bé l¹c nhµ x· héi häc t­ s¶n PhÇn Lan. – 61, 63, 66, 85. GiÐc-manh khëi nghÜa. – 182. VÐc-mót ( Wermuth) – c¶nh s¸t tr­ëng ë Han-n«-v¬, nh©n chøng t¹i toµ ¸n xö nh÷ng V ¸c-ne-r¬ ( Wagher), A-®«n-ph¬ (1835 – 1917) – nhµ kinh tÕ häc t­ s¶n tÇm th­êng §øc, ng­êi céng s¶n ë Khuªn (1852); cïng víi Sti-b¬ so¹n cuèn “Nh÷ng m­u ®å céng s¶n ®¹i biÓu cña c¸i gäi lµ tr­êng ph¸i ph¸p luËt x· héi trong khoa kinh tÕ chÝnh trÞ, chñ nghÜa thÕ kû m­êi chÝn”. – 313, 327. ng­êi theo chñ nghÜa x· héi gi¶ng ®µn. – 275. V ¸c-ne-r¬ (W agher), Ri-s¸c (1813 – 1883) – nhµ so¹n nh¹c §øc vÜ ®¹i. – 67. VÐc-th¬ ( Weerth), Ghª-oãc (1822 – 1856) – nhµ th¬ vµ nhµ chÝnh luËn v« s¶n §øc, thµnh viªn Liªn ®oµn nh÷ng ng­êi céng s¶n, vµo nh÷ng n¨m 1848 – 1849 lµ mét trong V ai-¨ng ( Vaillant), £-®u-a Ma-ri (1840 – 1915) - ®¶ng viªn §¶ng x· héi Ph¸p, ng­êi theo thuyÕt Bl¨ng-ki; ñy viªn C«ng x· Pa-ri, ñy viªn Tæng héi ®ång Quèc tÕ I (1871 nh÷ng biªn tËp viªn cña b¸o “Neue Rheinische Zeitung”; b¹n cña M¸c vµ ¡ng-ghen. – 1872); tõ n¨m 1884 lµ ñy viªn Héi ®ång thÞ chÝnh Pa-ri, mét trong nh÷ng chñ tÞch – 595. §¹i héi c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa quèc tÕ n¨m 1889; mét trong nh÷ng nhµ s¸ng lËp §¶ng x· héi Ph¸p (1901), trong ChiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt ®øng trªn lËp VÐc-th¬ ( Weerth), PhÐc-®i-n¨ng (1774 - 1836) – môc s­ §øc, thanh tra ®Þa phËn c«ng tr­êng chñ nghÜa s«-vanh – x· héi. – 748, 778. gi¸o trong côc qu¶n lý gi¸o héi cña hÇu quèc LÝp-pª, bè cña Ghª-oãc VÐc-th¬. – 14. V ai-s¬ (Waitz), Ghª-oãc (1813 – 1886) – nhµ sö häc t­ s¶n §øc nghiªn cøu lÞch sö trung Ven-c¬ (Welcker), C¸c Tª-«-®o (1790 – 1869) – nhµ luËt häc §øc, nhµ chÝnh luËn theo cæ, t¸c gi¶ mét lo¹t t¸c phÈm vÒ lÞch sö n­íc §øc thêi trung cæ, gi¸o s­ ë G¬-tinh- chñ nghÜa tù do; vµo nh÷ng n¨m 1848 – 1849 lµ ®¹i biÓu Quèc héi Phran-phuèc, ghen. – 210. thuéc ph¸i gi÷a c¸nh h÷u. – 613. V ai-tlinh ( Weitling), Vin-hem (1808 – 1871) – nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo V ª-lª-®a ( thÕ kû I) – n÷ t­ tÕ vµ nhµ tiªn tri thuéc bé l¹c GiÐc-ma nh Bróc-te, tha m c«ng nh©n §øc buæi s¬ khai, mét trong nh÷ng nhµ lý luËn cña chñ nghÜa céng gia tÝch cùc vµo cuéc khëi nghÜa cña c¸c bé l¹c GiÐc-manh vµ G«-loa d­íi sù chØ huy s ¶n b×nh qu©n kh«ng t­ëng, lµm nghÒ thî may. – 269, 317-321, 324, 333, 336, 522. cña Xi-vi-lÝt chèng sù thèng trÞ cña La M· (69 – 70 hay 69 – 71). – 207. V an - Bª-ve-ren ( Van Beveren), Ðt-m«ng - ®¶ng viªn §¶ng x· héi BØ. – 777.
nguon tai.lieu . vn
Chính trị học Báo chí - Truyền thông Xã hội học Giáo dục học Tâm lý học Lịch sử - Văn hoá Triết học Ngôn ngữ học Thư viện thông tin Văn học nước ngoài Ngư nghiệp Hành chính - Pháp luật Địa lý - Địa danh Văn học Việt nam Lịch sử Đảng CNXH - KH Tư Tưởng HCM Ngụ ngôn - Cổ tích Ca dao - Tục ngữ Hoá học Sinh học Y khoa - Dược Kinh tế học