1. Trang Chủ
  2. Triết học
  3. [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 18 phần 10

[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 18 phần 10

Trong thời gian từ 1929 cho đến 1953 Stalin đã thực hiện nhiều phần lớn của chủ nghĩa Lenin trong Liên bang Xô viết: chủ nghĩa Stalin dựa trên chủ nghĩa xã hội và đẩy mạnh đấu tranh giai cấp mà trong đó Stalin cũng đã tiếp nhận việc lãnh đạo đảng không khoan nhượng của Lenin. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1642 1643 c.m¸c tãm l­îc cuèn s¸ch cña ba-cu-nin... ra xa tíi møc nh©n d©n Nga b¾t ®Çu khëi x­íng cuéc chiÕn ®Êu chèng ng­êi

Thể loại Tài liệu miễn phí Triết học

Số trang 49

Ngày tạo 8/29/2018 8:26:47 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx -... (.pdf)

Xem mẫu

  1. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1642 1643 c.m¸c tãm l­îc cuèn s¸ch cña ba-cu-nin... ra xa tíi møc nh©n d©n Nga b¾t ®Çu khëi x­íng cuéc chiÕn ®Êu chèng ng­êi LÝt-va, Ba Lan ®· cÇn cã bao nhiªu lÝnh råi! (tr.128). §øc; sù thï ®Þch ®ã chØ biÓu lé khi mµ ng­êi §øc tù m×nh ®Õn n­íc Nga vµ N­íc §øc sÏ cã mét ®éi qu©n "hµng triÖu" thËt sù, ®øng hµng ®Çu thÕ giíi vÒ muèn lµm m­a lµm giã ë ®Êy - nh­ng quyÕt kh«ng tham gia cuéc chiÕn c¸c mÆt tæ chøc, "huÊn luyÖn", sÜ khÝ, khoa häc, trang bÞ. §»ng sau ®éi qu©n Êy lµ tranh tiÕn c«ng chèng ng­êi §øc... Song, liÖu nh÷ng kinh phÝ chÝnh phñ, toµn thÓ nh©n d©n ®­îc vâ trang, "nh©n d©n §øc cã lÏ kh«ng ®øng lªn chèng ph­¬ng tiÖn tµi chÝnh vµ kinh phÝ qu©n sù chèng n­íc §øc cã ®ñ kh«ng? ... ng­êi Ph¸p nÕu nh­ kÎ chiÕn th¾ng trong cuéc chiÕn tranh gÇn ®©y kh«ng Trong tr­êng hîp nµy (cuéc tiÕn c«ng cña ng­êi Nga), ng­êi §øc sÏ ph¶i ph¶i lµ PhrÝt-tx¬ Phæ, mµ lµ Na-p«-lª-«ng III, nh­ng hä sÏ nhÊt tÒ chèng l¹i chiÕn ®Êu trªn ®Êt n­íc nhµ, vµ "lÇn nµy" sÏ diÔn ra mét cuéc khëi nghÜa sù "x©m nhËp" cña n­íc Nga"... LÊy ®©u ra c¶ triÖu qu©n Nga? ë trªn giÊy... SÜ thùc sù "toµn d©n" cña tÊt c¶ mäi giai cÊp vµ toµn thÓ nh©n d©n §øc (tr.114 - quan vµ trang bÞ ë ®©u?... Kh«ng cã tiÒn... Trong n¨m tû mµ ng­êi §øc thu 120). ®­îc ë ng­êi Ph¸p, Ýt ra hai tû ®­îc dïng vµo trang bÞ. "ThËt vËy, c¶ n­íc §øc SÜ quan Nga lµ con ng­êi tèt h¬n so víi... con d· thó v¨n minh §øc ... hiÖn giê ®· biÕn thµnh mét kho vò khÝ ®¸ng sî, uy hiÕp kh¾p bèn bÒ". ChØ cÇn Ng­êi §øc, ®Æc biÖt lµ sÜ quan vµ quan chøc, võa cã häc thøc l¹i kÌm theo c¸c anh tiÕn mét b­íc vµo n­íc §øc, c¸c anh sÏ bÞ ®¸nh vì ®Çu, vµ cuéc chiÕn tÝnh d· man, võa cã phong c¸ch häc gi¶ l¹i kÌm theo t¸c phong t«i tí... tranh tiÕn c«ng cña c¸c anh lËp tøc sÏ trë thµnh cuéc chiÕn tranh phßng ngù: Nh­ng ®èi víi qu©n ®éi chÝnh quy, kh«ng g× hoµn thiÖn h¬n sÜ quan §øc; qu©n ®éi §øc sÏ tiÕn vµo biªn giíi ®Õ quèc toµn Nga. Lóc ®ã, cuéc tæng khëi toµn bé cuéc ®êi cña anh ta lµ: phôc tïng vµ chØ huy... Ng­êi lÝnh §øc, xÐt vÒ nghÜa cña nh©n d©n Nga sÏ næ ra ph¶i kh«ng? "Ph¶i, nÕu ng­êi §øc b­íc vµo mÆt b¶n tÝnh còng nh­ vÒ mÆt huÊn luyÖn theo lèi m¸y mãc, ditto1* ng­êi "®Þa h¹t" n­íc Nga, ch¼ng h¹n, tiÕn th¼ng vµo M¸t-xc¬-va; nh­ng nÕu ng­êi lÝnh kiÓu mÉu cña qu©n ®éi chÝnh quy... Tr­íc tiªn ng­êi ta thuÇn ho¸ thÓ x¸c ng­êi lÝnh, do ®ã còng thuÇn ho¸ c¶ tinh thÇn ng­êi lÝnh... Kû luËt v.v.. §øc kh«ng lµm ®iÒu ngu xuÈn Êy, mµ theo h­íng b¾c tiÕn lªn Pª-tÐc-bua, ®i SÜ quan §øc h¬n h¼n sÜ quan cña c¸c n­íc kh¸c vÒ sù hiÓu biÕt, vÒ sù tinh qua c¸c tØnh ven bê biÓn Ban-tÝch; t¹i c¸c tØnh ®ã, hä sÏ t×m thÊy rÊt nhiÒu th«ng lý luËn vµ thùc tiÔn qu©n sù, vÒ lßng tËn tôy nång nµn vµ hoµn toµn cã ng­êi b¹n kh«ng chØ trong ®¸m tiÓu thÞ d©n, trong ®¸m môc s­ Tin lµnh vµ tÝnh chÊt s¸ch vë gi¸o ®iÒu ®èi víi nghÒ nghiÖp nhµ binh, vÒ tÝnh chÝnh x¸c, ng­êi Do Th¸i, trong ®¸m quý téc bÊt m·n vµ con c¸i chóng, trong ®¸m sinh vÒ tÝnh cÈn thËn, vÒ "sù kiªn ®Þnh", vÒ "sù nhÉn n¹i" (hartnackige Ausdauer) viªn, mµ cßn c¶ trong v« sè t­íng lÜnh, sÜ quan, quan chøc cao cÊp vµ h¹ cÊp, vµ h¬n thÕ n÷a, vÒ tÝnh "trung thùc" t­¬ng ®èi (Ehrenhaftigkeit). Tæ chøc vµ xuÊt th©n tõ vïng ven bê biÓn Ban-tÝch, cña chóng ta, ®ang trµn ngËp Pª-tÐc- trang bÞ cña qu©n ®éi §øc tån t¹i thùc tÕ chø kh«ng ph¶i chØ trªn giÊy nh­ ë bua vµ r¶i r¸c kh¾p c¶ n­íc Nga, - ch¼ng nh÷ng thÕ, hä cßn kÝch ®éng Ba Lan Na-p«-lª-«ng III, nh­ ë chóng ta trong t­¬ng lai. Ngoµi ra cßn cã sù kiÓm tra vµ TiÓu Nga vïng lªn chèng ®Õ quèc Nga" (tr. 128-131). hµnh chÝnh, d©n chÝnh vµ ®Æc biÖt lµ kiÓm tra qu©n sù, do ®ã mµ sù lõa dèi Ng­êi Ba Lan kh«ng cã kÎ thï nµo nguy hiÓm vµ hung ¸c h¬n lµ BÝt- kÐo dµi kh«ng thÓ cã ®­îc. xm¸c "H×nh nh­ «ng ta coi nhiÖm vô suèt ®êi m×nh lµ "quÐt s¹ch" "Ng­îc l¹i, ë chóng ta tõ d­íi lªn trªn vµ tõ trªn xuèng d­íi ®Òu cÊu kÕt víi (abzuwischen) ng­êi Ba Lan khái mÆt ®Êt. Nh­ng tÊt c¶ ®iÒu ®ã kh«ng ng¨n nhau, do ®ã viÖc t×m hiÓu sù thËt hÇu nh­ kh«ng thÓ lµm ®­îc" (tr. 121-128). trë «ng ta kªu gäi ng­êi Ba Lan næi dËy chèng n­íc Nga, khi lîi Ých cña n­íc C©u cuèi cïng ë trang 128. §øc ®ßi hái ph¶i lµm nh­ vËy. Vµ mÆc dï ng­êi Ba Lan c¨m thï «ng ta vµ NÕu n­íc Nga cã thÓ ®em xuÊt trËn mét triÖu lÝnh ch¨ng n÷a,th× còng c¨m thï Phæ, nÕu kh«ng muèn nãi lµ c¶ n­íc §øc, - ®iÒu ®ã th× ng­êi Ba Lan ph¶i ®Ó l¹i mét nöa ®Ó tr«ng coi nh©n d©n yªu quý. ChØ riªng U-crai-i-na, "kh«ng muèn thõa nhËn, tuy trong ®¸y lßng hä còng ®ang «m Êp cïng mét _____________________________________________________________ mèi thï lÞch sö ®èi víi ng­êi §øc, kh«ng kÐm g× tÊt c¶ c¸c d©n téc Xla-v¬ kh¸c"... - mÆc dï nh­ vËy, ng­êi Ba Lan ch¾c ch¾n sÏ ®øng lªn h­ëng øng lêi 1* - còng lµ
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1644 1645 c.m¸c tãm l­îc cuèn s¸ch cña ba-cu-nin... truyÒn c¸ch m¹ng - x· héi; nÕu hä cã muèn tuyªn truyÒn, th× BÝt-xm¸c còng kªu gäi cña BÝt-xm¸c" (tr.133). ch¼ng cho phÐp ®©u - "gÇn n­íc §øc qu¸"; thÕ nh­ng ngay t¹i n­íc Nga mµ "ë n­íc §øc vµ ngay trªn ®Êt Phæ tõ l©u ®· tån t¹i mét chÝnh ®¶ng rÊt chèng n­íc Nga, th× viÖc ®ã l¹i cã thÓ. "B¹o ®éng" n«ng d©n ë Nga lµ cã lîi cho ®«ng ®¶ng viªn vµ nghiªm tóc, thËm chÝ cã ba ®¶ng: ®¶ng tù do - tiÕn bé, ®¶ng d©n ng­êi §øc vµ ng­êi Ba Lan, ®èi víi hä viÖc ®ã kh«ng khã kh¨n; bao nhiªu lµ chñ thuÇn tuý vµ ®¶ng x· héi - d©n chñ, ba ®¶ng nµy hîp l¹i t¹o thµnh mét ®a sè ng­êi Ba Lan vµ ng­êi §øc ë r¶i r¸c kh¾p n­íc Nga, tÊt c¶ hä ®Òu lµ b¹n hiÓn nhiªn trong nghÞ viÖn §øc vµ nghÞ viÖn Phæ, vµ trong x· héi l¹i cµng cã ý ®ång minh cña BÝt-xm¸c vµ Ba Lan: "h·y t­ëng t­îng t×nh c¶nh cña chóng nghÜa quyÕt ®Þnh h¬n; nh÷ng ®¶ng nµy thÊy tr­íc, cã phÇn nµo còng mong muèn ta: qu©n ®éi chóng ta bÞ ®¸nh tan t¸c, bá ch¹y; ng­êi §øc b¸m theo sau ®ang vµ h×nh nh­ ®ang khªu gîi, cuéc chiÕn tranh cña n­íc §øc chèng n­íc Nga, ®ång tiÕn vÒ Pª-tÐc-bua, ë h­íng nam vµ h­íng t©y, ng­êi Ba Lan ®ang tiÕn qu©n thêi hiÓu r»ng cuéc khëi nghÜa vµ c«ng cuéc kh«i phôc cña Ba Lan "trong ph¹m vi nhÊt ®Þnh"1*sÏ lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cña cuéc chiÕn tranh nµy" (tr.133). BÝt-xm¸c tíi "Xm«-len-xc¬" vµ TiÓu Nga, - ®ång thêi, do bÞ ho¹t ®éng tuyªn truyÒn ë ngoµi n­íc vµ trong n­íc kÝch ®éng, mét cuéc tæng b¹o ®éng n«ng d©n th¾ng hay lµ bÊt cø ®¶ng nµo trong sè nh÷ng ®¶ng Êy ®Òu kh«ng cã ý ®Þnh tr¶ l¹i cho Ba lîi næ ra trªn ®Êt Nga vµ TiÓu Nga" (c©u nµy ë trang 138)... B»ng c¸ch ®ã, Lan tÊt c¶ nh÷ng vïng mµ Phæ ®· chiÕm ®o¹t cña Ba Lan: dï lµ vïng Khuª-nÝch- "nhµ n­íc" §øc cã thÓ c¾t døt hoµn toµn nhµ n­íc Nga víi ch©u ¢u. xbÐc hay lµ vïng §an-txÝch, hay lµ thËm chÝ mét m¶nh ®Êt nhá cña T©y Phæ; tr¶ "TÊt nhiªn, ®iÒu mµ chóng ta nãi ®Õn ®Õ chÕ" (Nga), "chø vÒ cho Ba Lan rÊt Ýt ®Êt trong c«ng quèc P«-d¬-nan. Nh­ng hä sÏ trao cho ng­êi kh«ng ph¶i nh©n d©n Nga, k hi cÇn thiÕt, nh©n d©n Nga "®©u ®©u" Ba Lan toµn bé miÒn Ga-li-xi víi "Li-v«-vi" vµ Cra-cèp, bëi v× tÊt c¶ nh÷ng vïng (überall, allenthalben) còng sÏ t×m ra hoÆc "tù më cho m×nh" (sich nµy hiÖn nay ®Òu thuéc vÒ ¸o, vµ trao cho ng­êi Ba Lan tÊt c¶ nh÷ng vïng nµo brechen, durchschlagen, percer, se faire jour) "con ®­êng ®i" trong phÇn ®Êt n­íc Nga mµ b¶n th©n ng­êi Ba Lan cã kh¶ n¨ng chiÕm ®­îc. (einen Weg) (®o¹n nµy ë trang 138 - 139). Ngoµi ra, cßn tiÒn b¹c, vò khÝ vµ viÖn trî qu©n sù, cè nhiªn lµ d­íi h×nh thøc Ba VËy lµ trong khi nh©n d©n Nga ®ang hµnh ®éng víi tÝnh c¸ch Lan vay cã n­íc §øc b¶o ®¶m. Ng­êi Ba Lan sÏ mõng râ ví lÊy nh÷ng thø ®ã...Trõ lµ mét chØnh thÓ vµ tù më cho m×nh con ®­êng ®i ®Ó khái bÞ c¾t mét sè rÊt Ýt tr­êng hîp ngo¹i lÖ, ng­êi Ba Lan kh«ng hÒ quan t©m ®Õn vÊn ®Ò ®øt víi ch©u ¢u, th× nh÷ng ng­êi v« chÝnh phñ chñ nghÜa Êy l¹i Xla-v¬; ®èi víi hä "ng­êi Ma-gi-a dÔ hiÓu h¬n nhiÒu vµ gÇn gòi h¬n nhiÒu"... Ng­êi Ba Lan cã rÊt nhiÒu ®¶ng, nh­ng c¸c ®¶ng nµy lu«n lu«n coi viÖc kh«i phôc biªn tiÕn hµnh cuéc chiÕn tranh chÝnh trÞ .Ba-cu-nin muèn g×? Ng­êi giíi "nhµ n­íc" Ba Lan n¨m 1772 lµ mét nguyªn t¾c c¬ b¶n. Gi÷a c¸c ®¶ng chØ cã §øc vµ ng­êi Ba Lan ®ang ph¸ huû ®Õ quèc Nga, nh­ng ®ång thêi kh¸c nhau ë chç mét sè ®¶ng nµy th× coi con ®­êng nµy lµ con ®­êng duy nhÊt còng g©y nªn cuéc tæng khëi nghÜa th¾ng lîi cña n«ng d©n ë n­íc ®óng ®¾n ®Ó ®i tíi môc ®Ých ®ã, mét sè ®¶ng kh¸c th× coi con ®­êng kh¸c lµ con Nga. BÝt-xm¸c vµ ng­êi Ba Lan sÏ kh«ng sao ng¨n c¶n næi nh÷ng ®­êng duy nhÊt ®óng ®¾n ®Ó ®i tíi môc ®Ých ®ã... BÝt-xm¸c yªu cÇu hä chÝnh thøc ng­êi n«ng d©n Êy tù biÓu hiÖn "mét c¸ch v« chÝnh phñ".Ng­îc tõ bá phÇn lín nh÷ng ®Êt ®ai cò cña Ba Lan mµ hiÖn giê ®· thµnh ®Êt Phæ... Tuy l¹i: hä ®ang tiÕn hµnh trong n«ng d©n Êy c«ng t¸c tuyªn truyÒn cã nhiªn, Ðtrange Pologne2* ®­îc kh«i phôc d­íi sù b¶o hé cña b¸ t­íc BÝt-xm¸c. hiÖu qu¶ h¬n so víi c¸i §ång minh "næi tiÕng toµn cÇu"; vµ chØ sau Nh­ng cã mét Ba Lan "kú l¹" cßn tèt h¬n lµ kh«ng cã; ngoµi ra, ng­êi Ba Lan cßn khi t×nh tr¹ng v« chÝnh phñ Êy më réng ®Õn ph¹m vi kh¸ réng, - nghÜ r»ng sau nµy còng cã thÓ gi¶i tho¸t khái sù b¶o hé cña BÝt-xm¸c... Ba Lan th× ngän löa míi lan sang nh÷ng ng­êi anh em téc la-tinh vµ téc sÏ ®øng lªn, LÝt-va ditto, tiÕp ®ã lµ mét trËn b·o t¸p kh«ng lín, vµ TiÓu Nga Xla-v¬. Dï viÖc ®ã lµ kÕt qu¶ cña chiÕn tranh cña n­íc Nga chèng còng sÏ ®øng lªn... Nh÷ng ng­êi yªu n­íc Ba Lan ®Òu lµ nh÷ng ng­êi x· héi chñ n­íc §øc hay lµ vice versa1*, th× vÒ thùc chÊt kh«ng hÒ thay ®æi g× nghÜa ®¸ng th­¬ng, ngay trªn ®Êt n­íc nhµ hä sÏ kh«ng tiÕn hµnh viÖc tuyªn c¶. Nh©n thÓ nãi thªm, theo Ba-cu-nin, ë XÐc-bi ngoµi nh©n d©n _____________________________________________________________ _____________________________________________________________ 1* Trong nguyªn v¨n cña Ba-cu-nin còng viÕt ng¶. 1* - ng­îc l¹i 2* - mét n­íc Ba Lan kú l¹
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1646 1647 c.m¸c tãm l­îc cuèn s¸ch cña ba-cu-nin... ra chØ cã "giai cÊp quan chøc", thÕ th× c¸ch m¹ng x· héi XÐc-bi lµ ch¼ng h¹n lµm cho toµn bé ch©u ¢u ngang tíi møc ng­êi Xl«-va-ki ë chç nµo,nÕu kh«ng ph¶i lµ ë chç xo¸ bá giai cÊp quan chøc mµ lµm nghÒ b¸n bÉy chuét... "Nh­ng hiÖn thêi hµng h¶i vÉn cßn lµ mét m×nh nã cÊu thµnh "nhµ n­íc" ë ®Êy? (tr.138-139). ph­¬ng tiÖn chñ yÕu" ® em l¹i "sù phån vinh cho c¸c d©n téc" V Ëy lµ, ®èi víi ®Õ quèc toµn Nga, con ®­êng ®i ®Õn ch©u ¢u hiÖn nay ®· (Wohlfart, grosse Fortschritt der Völker).§©y lµ mét ®o¹n duy ®ãng chÆt; b¸ t­íc BÝt-xm¸c gi÷ ch×a kho¸ cña c¸i cæng ch©u ¢u, «ng ta nhÊt mµ «ng Ba-cu-nin nãi vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ nhËn kh«ng ®êi nµo giao ch×a kho¸ Êy cho c«ng t­íc Goãc-tra-cèp. Nh­ng nÕu con ®Þnh r»ng nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ nh÷ng sù ®­êng phÝa t©y - b¾c bÞ nghÏn, th× cßn cã con ®­êng phÝa nam vµ con ®­êng kh¸c nhau kh«ng bÞ phô thuéc vµo "nhµ n­íc" gi÷a nh©n d©n c¸c phÝa ®«ng - nam, t øc Bu-kha-ra, Ba T­, ¸p-ga-ni-xtan, §«ng Ên, cuèi cïng lµ n­íc. C«ng-xt¨ng-ti-n«-pl¬. C¸c nhµ chÝnh trÞ n­íc Nga ®· th¶o luËn tõ l©u vÊn ®Ò K hi nµo kh«ng cßn "nhµ n­íc" (Staaten) n÷a vµ trªn nh÷ng ®æ n¸t cña cã nªn di chuyÓn thñ ®« vµ trung t©m cña ®Õ quèc tõ Pª-tÐc-bua ®Õn C«ng- tÊt c¶ c¸c nhµ n­íc, sÏ lËp nªn "mét c¸ch hoµn toµn tù do vµ b»ng c¸ch tæ xt¨ng-ti-n«-pl¬ hay kh«ng. Tuy vËy, nh÷ng ng­êi yªu n­íc lßng tham v« ®¸y chøc tõ d­íi lªn trªn, mét liªn minh anh em tù do cña nh÷ng hiÖp héi s¶n Êu muèn c¶ hai ®iÒu, c¶ biÓn Ban-tÝch lÉn C«ng-xt¨ng-ti-n«-pl¬. Nh­ng hä xuÊt tù do, nh÷ng c«ng x· vµ héi liªn hîp "khu vùc" bao gåm mét c¸ch kh«ng b¾t ®Çu tõ bá: mét sè sù kiÖn cña nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· ®Æc biÖt lµm cho hä ph©n biÖt - v× lµ tù do - nh÷ng con ng­êi nãi mäi thø tiÕng vµ thuéc mäi d©n më m¾t ra, cô thÓ lµ "viÖc s¸p nhËp Slª-d¬-vÝch - H«n-stai-n¬ vµ Ha-n«-v¬ téc, th× khi ®ã con ®­êng ®i biÓn sÏ më ra mét c¸ch nh­ nhau cho tÊt c¶ mäi vµo v­¬ng quèc Phæ, th«ng qua viÖc ®ã, v­¬ng quèc Phæ trùc tiÕp biÕn thµnh ng­êi: ng­êi miÒn duyªn h¶i th× ®i th¼ng ra biÓn, cßn ng­êi ë c¸ch xa biÓn mét c­êng quèc biÓn ë miÒn B¾c" (tr.139). th× cã thÓ tíi biÓn b»ng ®­êng s¾t ®· hoµn toµn tho¸t khái mäi "sù b¶o hé "C¸i ®Þnh lý mµ ai ai còng biÕt lµ kh«ng mét "n­íc" nµo cã thÓ ®øng cña nhµ n­íc" (Sorge, Füsorge, lege), khái "c¸c kho¶n lÖ phÝ" (l'action de trong hµng ngò nh÷ng c­êng quèc hµng ®Çu, nÕu nã kh«ng cã bê biÓn dµi b¶o prendre). thuÕ m¸, h¹n chÕ, b¾t bÎ, cÊm ®o¸n, cho phÐp vµ can thiÖp cña ®¶m cho nã cã thÓ liªn hÖ trùc tiÕp víi toµn thÕ giíi vµ cho phÐp nã trùc tiÕp "nhµ n­íc". Nh­ng ngay c¶ khi ®ã, d©n c­ miÒn duyªn h¶i còng sÏ cã nhiÒu tham gia sù vËn ®éng trªn thÕ giíi vÒ mÆt vËt chÊt, còng nh­ vÒ mÆt x· héi, ®iÓm ­u viÖt tù nhiªn, kh«ng chØ vÒ mÆt vËt chÊt, mµ c¶ vÒ mÆt trÝ lùc vµ tinh vÒ mÆt "chÝnh trÞ - ®¹o ®øc (politisch - sittlichen)... thiÕu ®iÒu ®ã th× ch¼ng thÇn. Sù tiÕp xóc trùc tiÕp víi thÞ tr­êng thÕ giíi vµ víi sù vËn ®éng ®êi sèng mÊy chèc sÏ sinh ra ®×nh trÖ... Trung Quèc...Cã nhiÒu ®iÒu kiÖn kh¸c nhau thÕ giíi lµm cho nh÷ng quan hÖ vèn kh«ng ngang b»ng ph¸t triÓn ®Õn cïng khiÕn cho nh©n d©n - bÞ "®ãng kÝn" (konsolidiert) trong "nhµ n­íc" - cã thÓ cùc; tuy nhiªn, d©n c­ ë trong ®Êt liÒn kh«ng cã nh÷ng ®iÓm ­u viÖt ®ã, sÏ tham gia sù vËn ®éng thÕ giíi; "thuéc vµo" (gehört) nh÷ng ®iÒu kiÖn Êy lµ sèng vµ ph¸t triÓn mét c¸ch tr× trÖ vµ chËm ch¹p h¬n so víi d©n c­ miÒn "trÝ tuÖ bÈm sinh vµ nghÞ lùc trêi phó cho", tr×nh ®é häc vÊn, n¨ng lùc lao duyªn h¶i. §ã lµ lÏ t¹i sao ngµnh hµng kh«ng sÏ quan träng ®Õn thÕ... Nh­ng ®éng s¶n xuÊt "vµ tù do bªn trong réng r·i nhÊt, mµ quÇn chóng trong nhµ cho ®Õn lóc ®ã... d©n c­ miÒn duyªn h¶i vÉn sÏ cßn tiªn tiÕn vÒ tÊt c¶ mäi mÆt n­íc kh«ng thÓ nµo cã ®­îc". "Nh­ng hµng h¶i, h¶i th­¬ng còng nhÊt thiÕt vµ sÏ lµ nßi quý téc trong loµi ng­êi". thuéc vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn Êy, bëi v×, giao th«ng ®­êng biÓn, xÐt vÒ mÆt gi¸ VÝ dô, n­íc Anh! t­¬ng ®èi rÎ, tèc ®é t­¬ng ®èi nhanh vµ t­¬ng ®èi tù do víi ý nghÜa lµ biÓn Cßn sù kh¸c biÖt gi÷a ®ång b»ng vµ miÒn nói, l­u vùc c¸c con kh«ng bÞ ai chiÕm h÷u c¶, th× h¬n h¼n mäi h×nh thøc giao th«ng kh¸c... kÓ c¶ s«ng, khÝ hËu, thæ nh­ìng, than, s¾t, lùc l­îng s¶n xuÊt ®· cã ®­êng s¾t. Cã thÓ, hµng kh«ng sÏ cßn tiÖn lîi h¬n vÒ tÊt c¶ c¸c mÆt vµ sÏ lµ ®­îc vÒ mÆt vËt chÊt vµ tinh thÇn,ng«n ng÷, v¨n häc, n¨ng lùc kü ®Æc biÖt quan träng, bëi v× nã lµm cho ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn vµ ®iÒu kiÖn sinh thuËt v.v. vµ v.v., th× sao? ë ®©y Phu-ri-ª kh¾c phôc ®­îc, mét ho¹t cña tÊt c¶ c¸c n­íc triÖt ®Ó " ngang b»ng nhau" (nivelli ert)". c¸ch anh dòng h¬n, sù b×nh qu©n ho¸ (tr. 139 - 142). §èi víi Ba-cu-nin, ®iÒu chñ yÕu lµ "lµm cho ngang b»ng nhau",
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1648 1649 c.m¸c tãm l­îc cuèn s¸ch cña ba-cu-nin... Ba-cu-nin lu«n tiÖnnªu ra mét ph¸t hiÖn lµ n­íc §øc (víi tÝnh vËy, biÓn Ban-tÝch sÏ nhanh chãng hoµn toµn trë thµnh vïng biÓn n­íc §øc, do ®ã Pª-tÐc-bua mÊt hÕt ý nghÜa chÝnh trÞ, Goãc-sa-cèp ph¶i biÕt ®­îc ®iÒu ®ã khi «ng c¸ch lµ mét n­íc kh«ng gÇn biÓn) vÒ mÆt th­¬ng nghiÖp kh«ng ta ®ång ý chia c¾t §¸n M¹ch vµ ®Ó Slª-d¬-vÝch - H«n-stai-n¬ nhËp vµo Phæ. ¤ng ta b»ng Hµ Lan, cßn vÒ mÆt c«ng nghiÖp th× kh«ng b»ng BØ (tr.143). hoÆc lµ ®· ph¶n béi n­íc Nga, hoÆc lµ ®· ®­îc BÝt-xm¸c chÝnh thøc cam kÕt gióp P hæ lµ hiÖn th©n, lµ c¸i ®Çu vµ ®«i tay cña n­íc §øc ngµy nµy, ®· ®øng n­íc Nga giµnh lÊy sù hïng m¹nh míi ë phÝa ®«ng - nam. v÷ng trªn biÓn Ban-tÝch vµ B¾c H¶i (tr.145). H¨m-buèc, Brª-men, Li-u-bÐc, §èi víi Ba-cu-nin, kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a, gi÷a Phæ vµ MÕch-clen-bua, ¤n-®en-buèc, Slª-d¬-vÝch - H«n-stai-n¬ - toµn n­íc Phæ Nga ®· ký kÕt mét liªn minh tiÕn c«ng vµ phßng thñ sau hoµ ­íc dïng tiÒn cña n­íc Ph¸p x©y dùng hai h¹m ®éi lín: mét h¹m ®éi trªn biÓn Pa-ri, hay Ýt ra còng trong thêi kú x¶y ra cuéc khëi nghÜa Ba Lan Ban-tÝch, mét h¹m ®éi trªn B¾c H¶i, nhê con s«ng ®µo tµu bÌ cã thÓ ®i l¹i mµ n¨m 1863. hiÖn nay ng­êi ta ®ang ®µo ®Ó nèi liÒn hai biÓn,hai h¹m ®éi Êy sÏ sím hîp thµnh mét. H¹m ®éi ®ã sÏ nhanh chãng m¹nh h¬n h¹m ®éi Ban-tÝch cña D o ®ã, BÝt-xm¸c ch¼ng lo nghÜ g× c¶, ®· ph¸t ®éng cuéc chiÕn tranh chèng ¸o vµ chèng ®¹i bé phËn n­íc §øc d¸m bÊt chÊp c¸i nguy c¬ n­íc n­íc Nga nhiÒu l¾m. Lóc ®ã, Ri-ga, Rª-vª-li, PhÇn Lan, Pª-tÐc-bua, Cr«n- Ph¸p can thiÖp, vµ cßn ph¸t ®éng cuéc chiÕn tranh kiªn quyÕt h¬n chèng st¸t ®Òu sÏ bÞ qu¼ng cho qñy! Mäi ý nghÜa cña Pª-tÐc-bua ®Òu tiªu ma hÕt. n­íc Ph¸p. Mét cuéc thÞ uy nhá nhÊt cña n­íc Nga t¹i biªn giíi trong lóc ®ã, G oãc-sa-cèp ¾t ph¶i nãi víi m×nh ®iÒu ®ã vµo c¸i ngµy mµ n­íc Phæ liªn vµ ®Æc biÖt lµ trong thêi kú chiÕn tranh gÇn ®©y, còng cã thÓ chÆn ®øng cuéc minh c­íp ®o¹t ®­îc §an M¹ch, b¹n ®ång minh cña chóng ta, mét c¸ch tiÕn qu©n tiÕp tôc chiÕn th¾ng cña qu©n ®éi Phæ. C¶ n­íc §øc, ®Æc biÖt lµ tr©ng tr¸o vµ tuång nh­ lµ cã sù ®ång ý cña chóng ta. miÒn B¾c n­íc §øc, trong thêi gian cuéc chiÕn tranh gÇn ®©y, hoµn toµn Khëi nghÜa Ba Lan,"ngµi" Ba-cu-nin! s¹ch bãng qu©n ®éi; chØ v× n­íc Nga uy hiÕp mµ ¸o ®· ¸n binh bÊt ®éng; I- " ¤ng ta ph¶i hiÓu r»ng kÓ tõ ngµy mµ Phæ, mét n­íc hiÖn nay ®ang ta-li-a vµ Anh kh«ng can thiÖp còng chØ v× n­íc Nga kh«ng muèn nh­ thÕ. dùa vµo toµn bé n­íc §øc vµ nhê sù thèng nhÊt kh«ng thÓ t¸ch rêi víi N­íc Nga mµ kh«ng tá râ m×nh lµ b¹n ®ång minh kiªn quyÕt nh­ vËy cña n­íc §øc mµ trë thµnh mét n­íc hÕt søc hïng m¹nh trªn lôc ®Þa; nãi v¾n Phæ, th× ch¾c ng­êi §øc sÏ kh«ng bao giê chiÕm lÊy Pa-ri. Nh­ng h×nh nh­ t¾t, kÓ tõ khi ®Õ quèc §øc míi d­íi quyÒn thèng trÞ cña Phæ ®· chiÕm BÝt-xm¸c tin ch¾c r»ng n­íc Nga sÏ kh«ng ph¶n béi «ng ta. NiÒm tin Êy dùa ®­îc c¸i ®Þa vÞ cña nã hiÖn nay trªn biÓn Ban-tÝch, c¸i ®Þa vÞ uy hiÕp ghª trªn c¬ së nµo? BÝt-xm¸c biÕt r»ng lîi Ých n­íc Nga vµ lîi Ých n­íc Phæ hoµn gím ®èi víi tÊt c¶ c¸c n­íc kh¸c ven bê biÓn Ban-tÝch, - th× ­u thÕ cña toµn tr¸i ng­îc nhau, trõ vÊn ®Ò Ba Lan. ChiÕn tranh gi÷a hai n­íc lµ n­íc Nga P ª-tÐc-bua t rªn biÓn nµy ®· chÊm døt, s¶n vËt chÝnh trÞ vÜ ®¹i kh«ng thÓ tr¸nh khái. Nh­ng cã thÓ cã nh÷ng lý do ®Ó tr× ho·n l¹i, h¬n n÷a hai bªn ®Òu hy väng lîi dông hÕt møc sù liªn minh bÊt ®¾c dÜ tr­íc khi x¶y cña Pi-èt còng tiªu tan, vµ sù hïng m¹nh cña "nhµ n­íc toµn Nga" còng ra khñng ho¶ng. §Õ quèc §øc hoµn toµn cßn ch­a ®­îc cñng cè c¶ vÒ bªn tiªu mµ theo, nÕu" trong lÉn bªn ngoµi. Trong n­íc cßn cã rÊt nhiÒu c«ng quèc nhá, ngoµi n­íc "kh«ng më ra ®­îc con ®­êng biÓn míi ë phÝa nam ®Ó bï l¹i th× cã ¸o vµ Ph¸p. BÞ thóc ®Èy bëi nhu cÇu trong n­íc, ®Õ quèc §øc ®ang suy con ®­êng biÓn tù do bÞ mÊt ®i ë phÝa b¾c" (nh­ng tù do ®Õn møc tÝnh nh÷ng hµnh ®éng míi, nh÷ng cuéc chiÕn tranh míi. Kh«i phôc nÒn ®Õ nµo, s'il vous plait1*? §èi víi ng­êi Anh, con ®­êng ®ã "tù do" ®Õn chÕ thêi trung ®¹i theo biªn giíi ban ®Çu b»ng c¸ch dùa vµo chñ nghÜa yªu tËn bøc thµnh Cr«n-st¸t) (tr.145 - 147). n­íc liªn §øc ®· tõng chi phèi toµn bé x· héi §øc; thèng nhÊt toµn bé ¸ o §­êng ®i ®Õn ®ã cßn n»m trong tay §an M¹ch, nh­ng ban ®Çu §an M¹ch sÏ kh«ng cã Hung-ga-ri, nh­ng cã T¬-ri-e-xt¬ vµ B«-hªm, toµn bé vïng Thôy tù nguyÖn liªn bang ho¸, sau ®ã sÏ hoµn toµn bÞ ®Õ quèc liªn §øc nuèt mÊt. Nh­ SÜ nãi tiÕng §øc, mét bé phËn BØ, toµn bé Hµ Lan vµ §an M¹ch, lµ nh÷ng _____________________________________________________________ n­íc cÇn thiÕt ®Ó x©y dùng sù hïng m¹nh tiªu biÓu cña ®Õ quèc nµy, - ®ã lµ nh÷ng kÕ ho¹ch kÝch ®éng mét bé phËn rÊt lín cña T©y ¢u vµ Nam ¢u chèng 1* - xin «ng nãi cho biÕt.
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1650 1651 c.m¸c tãm l­îc cuèn s¸ch cña ba-cu-nin... l¹i n­íc §øc, v× thÕ mµ nÕu kh«ng ®­îc sù ®ång ý cña n­íc Nga, th× nh÷ng nh­ vËy cã thÓ chÕt hµng chôc ngµn, hµng chôc v¹n ng­êi... Trong thêi gian kÕ ho¹ch Êy kh«ng thÓ nµo thùc hiÖn ®­îc. VËy th×, ®èi víi ®Õ quèc §øc míi, gÇn ®©y, hä ®· lµm quen víi vò khÝ ch©u ¢u vµ kû luËt ch©u ¢u, nãi tãm l¹i, viÖc liªn minh víi n­íc Nga vÉn cßn lµ ®iÒu cÇn thiÕt (tr.148-151). hä ®· lµm quen víi nÒn v¨n minh "nhµ n­íc" cña ch©u ¢u. §ång thêi còng cßn §Õ quèc toµn Nga, vÒ phÝa m×nh, nÕu kh«ng liªn minh víi §øc - Phæ, th× t×nh tr¹ng hÕt søc d· man; tuyÖt nhiªn kh«ng cã b¶n n¨ng yªu tù do vµ còng kh«ng ®­îc. Nã ph¶i ®i vÒ h­íng ®«ng - nam, lÊy H¾c H¶i thay cho nh©n ®¹o. D­íi ¶nh h­ëng cña nhiÒu nhµ phiªu l­u qu©n sù ch©u Mü vµ ¢u biÓn Ban-tÝch; b»ng kh«ng, nã sÏ bÞ c¾t ®øt víi ch©u ¢u, muèn vËy cÇn ph¶i ch©u, nh÷ng kÎ ®ã t×m thÊy con ®­êng ®i vµo Trung Quèc sau cuéc tiÕn c«ng cã C«ng-xt¨ng-ti-n«-pl¬, b»ng kh«ng, nã lu«n lu«n cã thÓ bÞ c¾t mÊt lèi th«ng cña liªn qu©n Anh - Ph¸p gÇn ®©y (n¨m 1860), ng­êi Trung Quèc b©y giê ®· ra §Þa Trung H¶i, nh­ ®· tõng xÈy ra trong thêi kú chiÕn tranh Cr­m. Do kÕt thµnh nh÷ng bän phØ; ®ã lµ nguy c¬ lín tõ phÝa ®«ng... ChÝnh phñ Nga vËy, môc ®Ých cuèi cïng lµ C«ng-xt¨ng-ti-n«-pl¬. Nh­ thÕ lµ tr¸i víi lîi Ých cña chóng ta ng©y ng« nh­ ®øa trÎ con l¹i ®ang ®ïa giìn víi mèi nguy hiÓm cña toµn bé Nam ¢u, kÓ c¶ n­íc Ph¸p, tr¸i víi lîi Ých cña n­íc Anh vµ ngay Êy... Muèn më réng biªn giíi, nh­ng n­íc Nga cho ®Õn nay vÉn ch­a thÓ - vµ c¶ n­íc §øc, bëi v× ®Þa vÞ b¸ quyÒn cña n­íc Nga trªn H¾c H¶i sÏ ®Æt toµn bé còng kh«ng bao giê cã thÓ - lµm cho miÒn biªn khu A-mua míi giµnh ®­îc trë thµnh ®«ng d©n c­; t¹i ®©y, trªn d¶i ®Êt réng 2 100 000 km2 - hÇu nh­ "vïng ven" s«ng §a-nuýp vµo t×nh tr¹ng trùc tiÕp lÖ thuéc vµo n­íc Nga. gÊp bèn lÇn n­íc Ph¸p - nµy, cïng víi h¶i qu©n vµ lôc qu©n céng tÊt c¶ chØ Song Phæ ph¶i chÝnh thøc cam kÕt gióp Nga trong chÝnh s¸ch ®«ng - nam cã cña Nga; cã mét ®iÒu còng ch¾c ch¾n nh­ vËy lµ, hÔ n¾m ®­îc c¬ héi th× Phæ 65 000 c­ d©n, h¬n n÷a, t×nh c¶nh bÇn cïng cña nh©n d©n Nga thóc ®Èy hä ph¶n béi lêi høa cña m×nh ngay. Nh­ng b©y giê, khi míi b¾t ®Çu thi hµnh næi lªn "b¹o ®éng" kh¾p n¬i... ChÝnh phñ Nga hy väng x¸c lËp uy thÕ cña ®iÒu ­íc, th× ch­a thÓ tr«ng ®îi sÏ cã sù vi ph¹m ®iÒu ­íc ®©u. Phæ ®· tõng m×nh kh¾p c¶ miÒn §«ng ¸. ChÝnh phñ Nga ch¾c lµ ph¶i døt kho¸t tõ bá gióp Nga thñ tiªu nh÷ng ®iÒu kiÖn cña Hoµ ­íc Pa-ri; nh­ vËy Phæ còng sÏ ch©u ¢u, - ®iÒu mµ BÝt-xm¸c còng mong muèn, - ®iÒu ®éng toµn bé qu©n ®éi ñng hé Nga c¶ vÒ th¸i ®é ®èi víi Khi-va, H¬n thÕ n÷a, n­íc Nga cµng t¸ch xa ®Õn Xi-bia vµ Trung ¸, vµ chinh phôc ph­¬ng §«ng gièng nh­ Ta-mÐc-lan; vÒ phÝa ®«ng, th× ®èi víi ng­êi §øc ®iÒu ®ã lµ cã lîi. N­íc Nga ®¸nh Khi-va nh­ng Ta-mÐc-lan cã nh©n d©n n­íc «ng theo sau, cßn ChÝnh phñ Nga th× nh»m môc ®Ých g×?... Ê n §é? Ng­êi ta kh«ng nghÜ nh­ thÕ, nÕu lµ Trung kh«ng cã"... Cßn vÒ Ê n §é, th× ng­êi Nga kh«ng thÓ chiÕm ®­îc v× ng­êi Anh Quèc th× ch¾c lµ dÔ dµng h¬n nhiÒu; ChÝnh phñ Nga còng ®ang suy tÝnh nh­ chèng l¹i... "Nh­ng nÕu chóng ta kh«ng thÓ chinh phôc Ên §é, th× chóng ta vËy. "Râ rµng nã cè søc lµm cho M«ng Cæ vµ M·n Ch©u t¸ch ra khái Trung cã thÓ tµn ph¸ nã hoÆc Ýt ra còng cã thÓ lay chuyÓn m¹nh mÏ sù thèng trÞ cña Quèc". "Vµo mét h«m nµo ®ã, chóng ta sÏ nghe tin qu©n ®éi Nga ®· x©m ng­êi Anh ë ®Êy, b»ng c¸ch kÝch ®éng nh÷ng cuéc "b¹o ®éng" cña d©n b¶n xø nhËp biªn giíi phÝa T©y (!) Trung Quèc... Ng­êi Trung Quèc sèng chen chóc chèng l¹i n­íc Anh, gióp ®ì hä, ñng hé hä, ngay c¶ b»ng can thiÕp qu©n sù trong ®Êt n­íc nh©n khÈu thõa cña m×nh; cho nªn cã thÓ di d©n sang ¤-xt¬- nÕu thÊy cÇn". "ViÖc ®ã sÏ lµm hao phÝ nhiÒu tiÒn vµ nhiÒu ng­êi cña chóng r©y-li-a, sang Ca-li-phoãc-ni-a, cßn nh÷ng líp ng­êi kh¸c th× cã thÓ di chuyÓn ta... §Ó lµm g×?... §Ó quÊy rÇy ng­êi Anh mét c¸ch ch¼ng Ých lîi g× c¶ ph¶i vÒ phÝa b¾c vµ t©y - b¾c. Vµ lóc ®ã, trong nh¸y m¾t, Xi-bia, c¶ miÒn biªn khu kh«ng? "Kh«ng", bëi v× ng­êi Anh g©y trë ng¹i cho chóng ta. VËy hä g©y trë kÐo dµi tõ eo biÓn Ta-ta-r¬ ®Õn d·y nói U-ran vµ biÓn Ca-xpiªn, sÏ kh«ng cßn lµ ®Êt cña n­íc Nga n÷a. Trªn d¶i ®Êt mªnh m«ng réng 12 200 000km2 Êy, gÊp ng¹i cho chóng ta ë ®©u? ë C«ng-xt¨ng-ti-n«-pl¬1*; chõng nµo ng­êi Anh cßn hai m­¬i lÇn diÖn tÝch n­íc Ph¸p (528 600 km2), hiÖn nay chØ cã 6 000 000 c­ gi÷ ®­îc søc m¹nh cña m×nh, th× kh«ng ®êi nµo hä ®ång ý ®Ó C«ng-xt¨ng-ti- d©n, trong ®ã chØ cã kho¶ng 2 600 000 ng­êi Nga, cßn l¹i toµn lµ ng­êi ®Þa n«-pl¬ trong tay chóng ta l¹i mét lÇn n÷a trë thµnh thñ ®« kh«ng chØ cña ®Õ ph­¬ng cã nguån gèc Ta-ta-r¬ hoÆc PhÇn Lan, sè l­îng qu©n ®éi kh«ng ®¸ng quèc toµn Nga, mµ cßn cña ®Õ quèc Xla-v¬ vµ cña ®Õ quèc ph­¬ng §«ng". §ã lµ kÓ... Ng­êi Trung Quèc cßn cã thÓ v­ît qua U-ran, tiÕn ®Õn tËn s«ng V«n-ga; lÏ t¹i sao ChÝnh phñ Nga vÉn tiÕn hµnh chiÕn tranh t¹i Khi-va, ®Ó råi sau nµy sù sinh s«i n¶y në d©n sè khiÕn cho ng­êi Trung Quèc hÇu nh­ kh«ng thÓ tiÕp _____________________________________________________________ tôc sèng trong biªn giíi Trung Quèc. Bªn trong Trung Quèc cã nh÷ng ng­êi kiªn quyÕt, hiÕu chiÕn, lín lªn trong hoµn c¶nh néi chiÕn liªn miªn, mçi lÇn 1* Ba-cu-nin còng viÕt ng¶.
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1652 1653 c.m¸c tãm l­îc cuèn s¸ch cña ba-cu-nin... - theo nguyÖn väng ®· tõ l©u cña nã - tiÕn gÇn ®Õn Ên §é. "ChÝnh phñ Nga ®ang ®· chóc mõng nhiÖt liÖt vµ rén rµng nh­ thÕ nh÷ng th¾ng lîi cña qu©n ®éi t×m mét n¬i nµo cã thÓ lµm h¹i n­íc Anh, nÕu kh«ng t×m thÊy n¬i nµo kh¸c, th× sÏ ®e §øc ë n­íc Ph¸p; kh«ng ph¶i v« cí mµ tÊt c¶ ng­êi §øc ë Pª-tÐc-bua ®· tiÕp däa n­íc Anh t¹i Ên §é. B»ng c¸ch ®ã, ChÝnh phñ Nga hy väng lµm cho n­íc Anh ®ãn long träng nh­ thÕ vÞ hoµng ®Õ ®¹i §øc míi". "HiÖn nay trªn c¶ lôc ®Þa ph¶i chÊp nhËn t­ t­ëng: C«ng-xt¨ng-ti-n«-pl¬ ph¶i trë thµnh mét thµnh phè cña ch©u ¢u chØ cßn mét "nhµ n­íc" ®éc lËp thùc sù - ®ã lµ n­íc §øc... Nguyªn nh©n n­íc Nga"... ¦u thÕ trªn vïng biÓn Ban-tÝch ®· mÊt ®i vÜnh viÔn. §Õ quèc chñ yÕu Nga dùa trªn l­ìi lª vµ roi vät, bÞ tÊt c¶ quÇn chóng nh©n d©n, bao gåm c¶ lµ "b¶n n¨ng x· héi", ®ã lµ ®Æc tr­ng cña nh©n d©n §øc. B¶n n¨ng, mét mÆt, quÇn chóng nh©n d©n c¸c d©n téc Xla-v¬, tõ nh©n d©n §¹i Nga, ®Òu c¨m cña ý thøc phôc tïng mï qu¸ng kÎ m¹nh, cña sù ¸p bøc tµn nhÉn kÎ yÕu" ghÐt; mét ®Õ quèc ®· rÖu r· vÒ tinh thÇn, rèi lo¹n vÒ tæ chøc, v.v., kh«ng thÓ (tr. 151-163). nµo chäi næi ®Õ quèc §øc míi ra ®êi. VËy th×, "ph¶i tõ bá biÓn Ban-tÝch vµ T iÕp theo lµ ®iÓm lÞch sö n­íc §øc trong thêi hiÖn ®¹i (®Æc ngåi chê giê phót mµ toµn bé "khu vùc" ven biÓn Ban-tÝch trë thµnh mét tØnh biÖt lµ tõ n¨m 1815 trë ®i) ®Ó chøng minh ý thøc n« lÖ cña nã vµ ý n­íc §øc. ChØ cã "c¸ch m¹ng nh©n d©n" míi cã thÓ ng¨n chÆn ®­îc t×nh ®å ¸p bøc cña nã... h×nh ®ã. Nh­ng mét cuéc c¸ch m¹ng nh­ thÕ ®èi víi "nhµ n­íc" lµ c¸i chÕt, vµ chÝnh phñ chóng ta sÏ kh«ng t×m trong ®ã con ®­êng cøu nguy cho m×nh". ý ®å ¸p bøc ®ã lµm cho ng­êi Xla-v¬ ph¶i chÞu ®au khæ ®Æc biÖt, bëi v× C©u nãi cuèi cïng ë trang 160. "sø mÖnh lÞch sö" ( cña ng­êi §øc), Ýt ra ë ph­¬ng b¾c vµ ph­¬ng ®«ng, theo § èi víi nã, kh«ng cßn con ®­êng cøu nguy nµo kh¸c, ngoµi viÖc liªn minh quan niÖm cña chÝnh b¶n th©n hä, lµ tµn s¸t, n« dÞch vµ "§øc ho¸ c­ìng bøc" víi n­íc §øc. BÞ buéc ph¶i tõ bá biÓn Ban-tÝch, nã ph¶i ®i t×m sù bï ®¾p ë c¸c bé téc Xla-v¬. "C¸i lÞch sö dµi lª thª vµ"buån th¶m" Êy ®ang in s©u trong H¾c H¶i, Ýt ra còng v× sinh mÖnh chÝnh trÞ cña nã, vµ còng chØ cã dùa vµo sù lßng tÊt c¶ nh÷ng ng­êi Xla-v¬, kh«ng nghi ngê g× n÷a, sÏ déi l¹i trong cuéc gióp ®ì cña ng­êi §øc, th× míi cã thÓ lµm ®­îc ®iÒu ®ã. "Ng­êi §øc ®· høa ®Êu tranh cuèi cïng kh«ng thÓ tr¸nh khái cña ng­êi Xla-v¬ chèng ng­êi hÑn sù gióp ®ì ®ã. Chóng ta tin ch¾c, - gi÷a BÝt-xm¸c vµ Goãc-sa-cèp ®· ký §øc, nÕu c¸ch m¹ng x· héi kh«ng gi¶i hoµ hä tr­íc" (tr.164). kÕt mét hiÖp ­íc chÝnh thøc".Cè nhiªn, ng­êi §øc ch¼ng nghÜ ®Õn viÖc thi T iÕp ®ã nãi ®Õn lÞch sö chñ nghÜa yªu n­íc cña ng­êi §øc, kÓ hµnh hiÖp ­íc ®ã. Hä kh«ng muèn giao cöa s«ng §a-nuýp vµ viÖc bu«n b¸n tõ n¨m 1815. (Tµi liÖu lÊy trong s¸ch cña gi¸o s­ Muy-l¬ viÕt vÒ trªn s«ng §a-nuýp cho n­íc Nga muèn lµm g× th× lµm; dùng lªn mét ®Õ quèc lÞch sö tõ n¨m 1816 ®Õn n¨m 1865.) ®¹i Xla-v¬ lín ë miÒn Nam ch©u ¢u sÏ lµ mét sù tù s¸t cña ®Õ quèc liªn §øc. " Sù tån t¹i chÝnh trÞ cña v­¬ng quèc Phæ (1807) ®­îc dung tha chØ lµ nhê Nh­ng "h­íng vµ thóc ®Èy qu©n ®éi Nga tiÕn vµo Trung ¸, vµo Khi-va, lÊy cí r»ng ®ã lµ con ®­êng t¾t ®Õn C«ng-xt¨ng-ti-n«-pl¬ - ®ã l¹i lµ chuyÖn yªu cÇu cña A-lÕch-xan-®r¬ 1" (tr.168, 169). kh¸c". BÝt-xm¸c ®· lõa dèi Goãc-sa-cèp vµ A-lÕch-xan-®r¬ II, còng nh­ tr­íc L êi ph¸t biÓu cña Phi-st¬ ®èi víi d©n téc §øc. "Nh­ng ng­êi §øc hiÖn kia ®· lõa dèi Na-p«-lª-«ng III. Nh­ng viÖc ®· råi, kh«ng sao thay ®æi ®¹i, trong khi vÉn gi÷ l¹i toµn bé nh÷ng cao väng mªnh m«ng cña nhµ triÕt ®­îc.Vµ kh«ng ph¶i "nh÷ng lùc l­îng hÌn yÕu" (schwachen Kräften) cña häc yªu n­íc cña m×nh, ®· kh­íc tõ tinh thÇn nh©n ®¹o cña «ng... §èi víi hä, n­íc Nga cã thÓ lËt ®æ ®­îc ®Õ quèc §øc míi; chØ cã c¸ch m¹ng míi cã thÓ chñ nghÜa yªu n­íc cña c«ng t­íc BÝt-xm¸c hoÆc cña «ng M¸c dÔ tiÕp thu lµm ®­îc viÖc ®ã, cßn tr­íc khi c¸ch m¹ng th¾ng lîi ë Nga hoÆc ë ch©u ¢u, h¬n" (tr.171). th× "nhµ n­íc" §øc sÏ th¾ng vµ ra lÖnh cho tÊt c¶, vµ ChÝnh phñ Nga, còng Sau khi Na-p«-lª-«ng ch¹y trèn khái n­íc Nga, theo lêi Ba- nh­ tÊt c¶ c¸c chÝnh phñ lôc ®Þa ch©u ¢u, tõ nay chØ cã thÓ tån t¹i nÕu ®­îc cu-nin, "Phri-®rÝch-Vin-hem III tu«n nh÷ng dßng lÖ "xóc ®éng vµ nã cho phÐp vµ "ban ¬n"... "Ng­êi §øc, h¬n bao giê hÕt, ®· trë thµnh nh÷ng biÕt ¬n", ®· «m choµng lÊy ng­êi cøu tinh cña m×nh, vÞ hoµng ®Õ «ng chñ cña chóng ta, vµ kh«ng ph¶i v« cí mµ tÊt c¶ ng­êi §øc ë n­íc Nga
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1654 1655 c.m¸c tãm l­îc cuèn s¸ch cña ba-cu-nin... "V× tin ch¾c r»ng quÇn chóng nh©n d©n - trong nh÷ng b¶n n¨ng ®· ®­îc lÞch sö toµn Nga" (nh­ trªn). ph¸t triÓn Ýt nhiÒu cña m×nh, trong nh÷ng nhu cÇu bøc thiÕt cña m×nh vµ trong "Do vËy ¸o chØ cßn mét viÖc lµ: kh«ng bãp chÕt n­íc §øc", nh­ ban ®Çu ®· dù nh÷ng ý nguyÖn tù gi¸c vµ kh«ng tù gi¸c cña m×nh - mang tÊt c¶ nh÷ng yÕu tè cña ®Þnh, b»ng c¸ch ®em toµn bé l·nh ®Þa cña m×nh gia nhËp Liªn bang §øc, "nh­ng tæ chøc t­¬ng lai b×nh th­êng cña m×nh, cho nªn chóng ta ®i t×m lý t­ëng ®ã" (tæ chøc ®ång thêi còng kh«ng ®Ó cho Phæ ®øng ®Çu Liªn bang §øc. Lµm theo chÝnh s¸ch ®ã, x· héi) ngay trong nh©n d©n; vµ còng v× mäi quyÒn lùc "nhµ n­íc", mäi chÝnh phñ xÐt nã cã thÓ tr«ng mong vµo sù gióp ®ì tÝch cùc cña Ph¸p vµ Nga. ChÝnh s¸ch cña n­íc vÒ thùc chÊt vµ vÒ ®Þa vÞ cña nã, ®Òu ®­îc ®Æt ngoµi nh©n d©n, trªn nh©n d©n, do Nga cho ®Õn thêi kú gÇn ®©y nhÊt, tøc lµ cho ®Õn tr­íc cuéc chiÕn tranh Cr­m, ®ã nhÊt ®Þnh ph¶i ra søc b¾t nh©n d©n phôc tïng nh÷ng trËt tù vµ môc ®Ých xa l¹ víi chÝnh lµ lu«n lu«n duy tr× sù c¹nh tranh lÉn nhau gi÷a ¸o vµ Phæ, kh«ng ®Ó cho nh©n d©n, cho nªn chóng ta tuyªn bè b¶n th©n m×nh lµ kÎ thï cña mäi quyÒn lùc chÝnh phñ, cña mäi quyÒn lùc "nhµ n­íc", lµ kÎ thï cña kÕt cÊu "nhµ bªn nµo ¸p ®¶o ®­îc bªn nµo, ®ång thêi g©y nªn th¸i ®é thiÕu tin cËy vµ sî h·i n­íc" nãi chung, vµ chóng ta nghÜ r»ng nh©n d©n cã thÓ h¹nh phóc vµ tù do trong c¸c c«ng quèc nhá vµ võa cña n­íc §øc vµ che chë cho hä chèng ¸o vµ Phæ" chØ khi nµo nh©n d©n tù m×nh t¹o ra cuéc sèng cña m×nh b»ng c¸ch tù tæ (tr.183). ¶nh h­ëng cña Phæ chñ yÕu lµ vÒ tinh thÇn, ng­êi ta tr«ng mong ë nã rÊt chøc "tõ d­íi lªn trªn" th«ng qua nh÷ng liªn hîp (Vereinigungen) ®éc lËp vµ nhiÒu (sau n¨m 1815). V× vËy ®èi víi MÐt-tÐc-nÝch ®iÒu quan träng lµ Phæ kh«ng hoµn toµn tù do, vµ "kh«ng cã" bÊt cø sù gi¸m hé chÝnh thøc nµo, "nh­ng ban bè hiÕn ph¸p nµo c¶ (®· høa hÑn), vµ cïng víi ¸o ®øng ®Çu phe ph¶n ®éng. kh«ng ph¶i kh«ng cã nh÷ng ¶nh h­ëng kh¸c nhau vµ tù do nh­ nhau cña "Trong nh÷ng ý ®å ®ã, «ng ta ®· nhËn ®­îc "sù ñng hé" nhiÖt liÖt nhÊt cña n­íc nh÷ng c¸ nh©n vµ nh÷ng chÝnh ®¶ng" (tr.213). §ã lµ "niÒm tin cña nh÷ng Ph¸p, do triÒu vua Buèc-b«ng thèng trÞ, vµ cña hoµng ®Õ A-lÕch-xan-®r¬, do "A- ng­êi c¸ch m¹ng x· héi, vµ chÝnh v× thÕ mµ ng­êi ta gäi chóng ta lµ nh÷ng ra-ksª-Ðp" ®iÒu khiÓn" (tr.184). ng­êi v« chÝnh phñ chñ nghÜa" (tr.213). "C¸c nhµ duy t©m ®ñ lo¹i, c¸c nhµ "Ng­êi §øc kh«ng cÇn tù do. Cuéc sèng ®èi víi hä thËt lµ v« nghÜa, nÕu siªu h×nh häc, c¸c nhµ thùc chøng luËn, nh÷ng ng­êi b¶o vÖ quan ®iÓm khoa häc chi phèi cuéc sèng, nh÷ng ng­êi c¸ch m¹ng khèng luËn, tÊt c¶ bän hä tuy kh«ng cã chÝnh phñ, tøc lµ nÕu kh«ng cã ý chÝ tèi cao, kh«ng cã t­ t­ëng tèi lËp luËn kh¸c nhau, nh­ng ®Òu "b¶o vÖ" (schützen) víi "nhiÖt t×nh" (Eifer) cao vµ bµn tay s¾t "hµnh h¹ hä". Bµn tay Êy cµng m¹nh bao nhiªu, hä cµng nh­ nhau t­ t­ëng "nhµ n­íc" vµ quyÒn lùc "nhµ n­íc", coi "nhµ n­íc" vµ tù hµo bÊy nhiªu vµ b¶n th©n cuéc sèng cµng vui vÎ bÊy nhiªu ®èi víi hä" quyÒn lùc "nhµ n­íc" lµ con ®­êng duy nhÊt cøu vít x· héi, vµ ®iÒu ®ã, theo (tr.192). hä lµ hoµn toµn hîp l«-gÝch1*. Hoµn toµn hîp l«-gÝch1*, bëi v× mét khi hä ®· N¨m 1830 - 1840. Mï qu¸ng b¾t ch­íc theo ng­êi Ph¸p. "Ng­êi §øc lÊy "nguyªn lý", sau ®©y lµm c¬ së, c¸i nguyªn lý nãi r»ng t ­ t­ëng ®i tr­íc kh«ng cßn ¨n nghiÕn ng­êi Ga-l¬ n÷a, nh­ng l¹i h­íng toµn bé lßng c¨m thï cuéc sèng lý luËn trõu t­îng ®i tr­íc thùc tiÔn x· héi vµ do ®ã khoa häc x· cña m×nh quay vµo n­íc Nga" (tr.196). "TÊt th¶y ®Òu tuú thuéc vµo kÕt côc héi ph¶i lµ ®iÓm xuÊt ph¸t cña nh÷ng biÕn ®æi vµ c¶i t¹o x· héi, th× tÊt nhiªn cña c¸ch m¹ng Ba Lan. NÕu c¸ch m¹ng Ba Lan th¾ng lîi, th× n­íc qu©n chñ hä ph¶i ®i tíi kÕt luËn r»ng v× t­ t­ëng, lý luËn, khoa häc - Ýt ra lµ hiÖn nay - Phæ t¸ch rêi khái chç dùa miÒn §«ng - B¾c cña m×nh vµ buéc ph¶i" tõ bá, chØ lµ tµi s¶n cña mét sè rÊt Ýt ng­êi, cho nªn mét sè rÊt Ýt ng­êi nµy ph¶i lµ nÕu kh«ng ph¶i tÊt c¶, th× còng mét phÇn rÊt lín nh÷ng l·nh ®Þa Ba Lan cña ng­êi l·nh ®¹o ®êi sèng x· héi; hä ch¼ng nh÷ng lµ ng­êi khëi ®éng, mµ cßn m×nh, "buéc ph¶i t×m kiÕm mét ®iÓm tùa míi trong b¶n th©n n­íc §øc, vµ v× lµ ng­êi chØ huy cña tÊt c¶ c¸c phong trµo nh©n d©n, vµ sang ngµy h«m sau r»ng lóc bÊy giê nã ch­a thÓ... b»ng con ®­êng chinh phôc... cho nªn - b»ng cña c¸ch m¹ng, tæ chøc x· héi míi ph¶i ®­îc x©y dùng, nh­ng kh«ng ph¶i con ®­êng nh÷ng c¶i c¸ch tù do chñ nghÜa" (tr.199). Sau khi ng­êi Ba Lan bÞ b»ng con ®­êng liªn hîp tù do c¸c tæ chøc nh©n d©n, c¸c c«ng x·, "c¸c lµng, thÊt b¹i, Phri-®rÝch - Vin-hem III hÕt lßng gióp ®ì hoµng ®Õ Ni-c«-lai, ng­êi con rÓ cña m×nh, "®· vøt bá mÆt n¹ vµ ®µn ¸p m¹nh h¬n tr­íc ®èi víi nh÷ng _____________________________________________________________ ng­êi yªu n­íc liªn §øc chñ nghÜa" (tr.200). 1* Ba-cu-nin còng viÕt ng¶.
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1656 1657 c.m¸c tãm l­îc cuèn s¸ch cña ba-cu-nin... c¸c tØnh tõ d­íi lªn trªn" theo nhu cÇu vµ b¶n n¨ng cña nh©n d©n, mµ b»ng bÝ mËt, nh­ng ch¼ng bao l©u sau th× c«ng khai, lµ C¸c M¸c. ¤ng M¸c ®· vµ ®ang ®ãng vai trß hÕt søc quan träng trong phong trµo x· héi chñ nghÜa cña giai cÊp v« con ®­êng duy nhÊt lµ quyÒn lùc chuyªn chÝnh cña mét thiÓu sè ng­êi cã häc s¶n §øc ®Õn nçi kh«ng thÓ bá qua con ng­êi tuyÖt vêi nµy, kh«ng thÓ kh«ng cè g¾ng vÊn Êy, tuy hä còng ®­îc bÇu ra bëi "ý chÝ toµn d©n"" (tr.214). tr×nh bµy mét vµi ®Æc ®iÓm chÝnh x¸c cña «ng ta. XÐt vÒ gèc g¸c, «ng M¸c lµ ng­êi Do V× vËy "nh÷ng nhµ c¸ch m¹ng khèng luËn" kh«ng bao giê lµ kÎ thï cña Th¸i. Cã thÓ nãi, trong con ng­êi «ng bao hµm tÊt c¶ nh÷ng phÈm chÊt vµ tÊt c¶ "nhµ n­íc", mµ chØ lµ kÎ thï cña c¸c chÝnh phñ hiÖn hµnh mµ hä muèn nh÷ng nh­îc ®iÓm cña c¸i gièng ng­êi tµi ba Êy. ¤ng ta, nh­ cã ng­êi nãi,"bÞ c¨ng chiÕm ®Þa vÞ cña c¸c chÝnh phñ Êy víi t­ c¸ch lµ c¸c nhµ ®éc tµi (tr.215). th¨ng thÇn kinh" (Nervos), ®Õn møc nhót nh¸t, «ng ta rÊt lµ tham danh chuéng väng, "§iÒu ®ã thËt lµ ®óng, hiÖn giê khi mµ phe ph¶n ®éng ®ang vªnh vang ë thÝch c·i v·,thiÕu kiªn nhÉn vµ tuyÖt ®èi nh­ I-ª-h«-va, vÞ th­îng ®Õ cña tæ kh¾p c¶ ch©u ¢u, khi mµ tÊt c¶ c¸c chÝnh phñ v.v., d­íi sù cÇm ®Çu cña c«ng tiªn «ng, vµ còng nh­ vÞ th­îng ®Õ ®ã, thÝch b¸o thï ®Õn møc ®iªn rå. HÔ ai t­íc BÝt-xm¸c, ®ang chuÈn bÞ ®Êu tranh tuyÖt väng chèng c¸ch m¹ng x· héi; kh«ng may mµ kÝch ®éng lßng ghen tøc hay lµ - ®iÒu nµy còng nh­ thÕ - lßng b©y giê, khi mµ t­ëng chõng nh­ tÊt c¶ nh÷ng ng­êi c¸ch m¹ng ch©n thµnh c¨m thï cña «ng ta, th× kh«ng cã lêi nãi dèi nµo, lêi vu khèng nµo mµ «ng ta ph¶i liªn hîp l¹i ®Ó gi¸ng tr¶ cuéc tiÕn c«ng ®iªn cuång cña phe ph¶n ®éng kh«ng thÓ bÞa ra ®Ó ®èi phã l¹i. Vµ «ng ta còng kh«ng dõng l¹i tr­íc ©m m­u quèc tÕ, - th× ng­îc l¹i, chóng ta thÊy, nh÷ng ng­êi c¸ch m¹ng khèng luËn, "®ª tiªn" nhÊt, chØ cÇn, theo nhËn ®Þnh cña «ng ta, - nh­ng phÇn lín nhËn d­íi sù chØ huy cña «ng M¸c , ®©u d©u còng ®øng vÒ phÝa "nhµ n­íc" vµ ®Þnh nµy l¹i sai, - ©m m­u ®ã cã thÓ lµm t¨ng thªm ®Þa vÞ cña «ng ta, ¶nh "nh÷ng ng­êi nhµ n­íc" ®Ó chèng l¹i "c¸ch m¹ng nh©n d©n" (tr.216). ë h­ëng cña «ng ta hoÆc më réng thÕ lùc cña «ng ta. VÒ mÆt nµy, «ng ta lµ mét Ph¸p, hä ®øng vÒ phÝa Gam-bÐt-ta, phÇn tö ph¶n ®éng ph¸i céng hoµ "theo "nh©n vËt" chÝnh trÞ hoµn toµn. §ã lµ nh÷ng phÈm chÊt kh«ng tèt cña «ng ta. chñ nghÜa nhµ n­íc", chèng l¹i Ligue du Midi1* c¸ch m¹ng, song chØ riªng Song, nh÷ng phÈm chÊt tèt trong con ng­êi «ng ta còng rÊt nhiÒu. ¤ng ta rÊt Ligue Midi nµy míi cã thÓ cøu n­íc Ph¸p ch¼ng nh÷ng tho¸t khái sù n« dÞch "th«ng minh" vµ cùc kú "th«ng th¸i" nhiÒu mÆt. TiÕn sÜ triÕt häc kho¶ng n¨m cña n­íc §øc, mµ cßn tho¸t khái mét liªn m×nh cßn nguy hiÓm h¬n vµ hiÖn 1840 khi cßn ë Khuªn, cã thÓ nãi «ng ta lµ linh hån vµ trung t©m cña mét nhãm nh÷ng phÇn tö Hª-ghen tiªn tiÕn rÊt ®¸ng kÓ, «ng ta ®· cïng nh÷ng ®ang th¾ng thÕ, liªn minh cña giíi t¨ng l÷, cña ph¸i chÝnh thèng, cña ph¸i phÇn tö Hª-ghen tiªn tiÕn nµy b¾t ®Çu xuÊt b¶n mét t¹p chÝ ®èi lËp víi B«-na-p¸c-t¬, ph¸i Oãc-lª-¨ng; ë T©y Ban Nha hä c«ng khai ®øng vÒ phÝa chÝnh phñ, mµ ch¼ng bao l©u bÞ ®ãng cöa theo lÖnh cña néi c¸c. Tham gia Ca-xte-l¸c, Pi-i - M¸c-gan vµ héi nghÞ lËp hiÕn Ma-®rir; cuèi cïng, ë §øc vµ nhãm nµy cã anh em Bru-n« Bao-¬ vµ Ðt-ga Bao-¬. M¸c. StiÕc-n¬ vµ sau nµy chung quanh n­íc §øc ë ¸o, ë Thôy SÜ, ë Hµ Lan, ë §an M¹ch, hä ®Òu phôc lµ nhãm nh÷ng phÇn tö h­ v« chñ nghÜa ®Çu tiªn ë BÐc-lin; nh÷ng phÇn tö vô cho c«ng t­íc BÝt-xm¸c, ng­êi mµ, theo sù thõa nhËn cña b¶n th©n hä, hä h­ v« chñ nghÜa nµy, xÐt vÒ tÝnh triÖt ®Ó tr©ng tr¸o cña hä, th× v­ît xa coi lµ "nhµ ho¹t ®éng" c¸ch m¹ng rÊt cã Ých, vµ hä gióp h¾n trong sù nghiÖp nh÷ng phÇn tö h­ v« chñ nghÜa cuång nhiÖt nhÊt cña n­íc Nga. N¨m 1843 liªn §øc ho¸ tÊt c¶ nh÷ng n­íc Êy" (tr.216, 217). hay lµ n¨m 1844, «ng M¸c dêi ®Õn Pa-ri. ë ®©y «ng ta lÇn ®Çu tiªn tiÕp xóc (Phoi-¬-b¾c h·y cßn lµ mét nhµ siªu h×nh häc: "cÇn ph¶i nh­êng chç cho víi ®oµn thÓ cña nh÷ng ng­êi céng s¶n Ph¸p vµ §øc vµ víi «ng M«-ri-x¬ nh÷ng ng­êi kÕ thõa "hîp ph¸p" cña m×nh, nh÷ng ®¹i diÖn cña tr­êng ph¸i HÐt-x¬, ng­êi Do Th¸i ë §øc, ®ång bµo cña «ng ta; HÐt-x¬ t r­íc M¸c ®· lµ nh÷ng ng­êi theo chñ nghÜa duy vËt hoÆc nh÷ng ng­êi theo chñ nghÜa hiÖn mét nhµ kinh tÕ häc uyªn b¸c vµ lµ mét ng­êi x· héi chñ nghÜa vµ lóc bÊy giê thùc, tuy nhiªn, phÇn lín nh÷ng ng­êi nµy, ch¼ng h¹n nh­ «ng Buy-sn¬, «ng ®· cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®èi víi sù ph¸t triÓn khoa häc cña «ng M¸c, Ýt thÊy M¸c v.v.", vÉn ch­a tho¸t khái "sù chi phèi cña t­ t­ëng trõu t­îng siªu cã ng­êi nµo "hiÓu" réng vµ ®äc nhiÒu, ®äc "mét c¸ch hÕt søc th«ng minh" h×nh" (tr.207). nh­ «ng M¸c.§èi t­îng nghiªn cøu ®Æc biÖt cña «ng ta lóc bÊy giê ®· lµ khoa "Nh­ng nh©n vËt chÝnh tuyªn truyÒn chñ nghÜa x· héi ë n­íc §øc, ban ®Çu cßn häc kinh tÕ. ¤ng ta nghiªn cøu mét c¸ch ®Æc biÖt kü l­ìng c¸c nhµ kinh tÕ _____________________________________________________________ häc Anh, nh÷ng nhµ kinh tÕ häc nµy næi h¬n c¸c nhµ kinh tÕ häc kh¸c ë tÝnh chÊt h÷u Ých cña "nhËn thøc" vµ tÝnh chÊt thùc tÕ cña trÝ tuÖ ®­îc båi d­ìng 1* - Liªn minh miÒn Nam
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1658 1659 c.m¸c tãm l­îc cuèn s¸ch cña ba-cu-nin... nhiÒu h¬n vµ kh«ng kÐm tµi ba vÒ mÆt vu khèng chÝnh trÞ, nãi l¸o vµ ho¹t trªn c¬ së nh÷ng sù kiÖn kinh tÕ cña n­íc Anh, ë sù phª ph¸n nghiªm kh¾c vµ ®éng ©m m­u, ®· thµnh lËp mét ®oµn thÓ bÝ mËt cña nh÷ng ng­êi céng s¶n ë tÝnh dòng c¶m trung thùc cña c¸c kÕt luËn. Nh­ng ngoµi tÊt c¶ nh÷ng c¸i ®ã §øc hay lµ nh÷ng ng­êi x· héi chñ nghÜa "nhµ n­íc". Sau khi hai ng­êi bÞ ra, «ng M¸c cßn thªm hai yÕu tè míi; phÐp biÖn chøng trõu t­îng nhÊt, "tinh trôc xuÊt khái Pa-ri n¨m 1846, uû ban trung ­¬ng cña hä - mµ M¸c, cïng víi vi kú l¹ nhÊt" mµ «ng ta ®· thu ho¹ch ®­îc ë tr­êng ph¸i Hª-ghen vµ th­êng ¡ng-ghen, ®­¬ng nhiªn lµ ng­êi ®øng ®Çu - ®· dêi sang Bruy-xen, t¹i ®©y nã th­êng bÞ «ng ta "®­a ®Õn chç lè bÞch, tåi tÖ", vµ quan ®iÓm theo xu h­íng céng ®· ®­îc duy tr× cho ®Õn n¨m 1848. Tuy vËy, ngay tr­íc n¨m ®ã, c«ng viÖc s¶n chñ nghÜa. Cè nhiªn, «ng M¸c ®· ®äc tÊt th¶y nh÷ng t¸c phÈm cña nh÷ng tuyªn truyÒn cña hä, tuy ®­îc tiÕn hµnh kh«ng Ýt ë kh¾p n­íc §øc, nh­ng ng­êi x· héi chñ nghÜa Ph¸p bao gåm tõ Xanh-Xi-m«ng ®Õn Pru-®«ng, vµ nh­ vÉn lµ bÝ mËt vµ "do ®ã mµ kh«ng béc lé ra"" (tr.221 - 225). mäi ng­êi ®Òu biÕt, «ng ta c¨m ghÐt Pru-®«ng vµ trong viÖc «ng ta th¼ng tay Vµo lóc nµy (thêi kú c¸ch m¹ng n¨m 1848), giai cÊp v« s¶n thµnh thÞ n­íc phª ph¸n Pru-®«ng hiÓn nhiªn cã nhiÒu c¸i ®óng: Pru-®«ng, mÆc dï hÕt søc §øc, Ýt ra còng ®¹i bé phËn trong ®ã, vÉn cßn n»m ngoµi ¶nh h­ëng tuyªn cè g¾ng ®øng trªn c¬ së hiÖn thùc, nh­ng vÉn lµ mét ng­êi duy t©m vµ mét truyÒn cña M¸c vµ cßn ®øng ngoµi tæ chøc ®¶ng céng s¶n cña M¸c. Tæ chøc ®ã ng­êi siªu h×nh. §iÓm xuÊt ph¸t cña «ng lµ ý niÖm trõu t­îng vÒ ph¸p chñ yÕu ®­îc triÓn khai trong c¸c thµnh phè c«ng nghiÖp cña vïng Ranh thuéc quyÒn; «ng ®i tõ ph¸p quyÒn ®Õn sù kiÖn kinh tÕ; cßn «ng M¸c th× tr¸i l¹i víi Phæ, ®Æc biÖt lµ ë Khuªn; c¸c chi nh¸nh cña nã cã ë BÐc-lin, ë Brª-xl¸p vµ "cuèi «ng, ®· ph¸t biÓu vµ chøng minh ch©n lý hiÓn nhiªn ®· ®­îc toµn bé lÞch sö cïng" ë Viªn n÷a,nh­ng rÊt yÕu. §­¬ng nhiªn, giai cÊp v« s¶n §øc cã nh÷ng ý qu¸ khø vµ hiÖn t¹i cña x· héi loµi ng­êi, cña c¸c d©n téc vµ c¸c nhµ n­íc h­íng x· héi chñ nghÜa mang tÝnh chÊt b¶n n¨ng, nh­ng tuyÖt nhiªn kh«ng x¸c nhËn lµ sù kiÖn kinh tÕ, bÊt cø chç nµo, còng ®Òu ®· vµ ®ang ®i tr­íc ph¶i lµ nh÷ng ®ßi hái tù gi¸c vÒ sù biÕn ®æi x· héi trong nh÷ng n¨m 1848 - quyÒn t­ ph¸p vµ quyÒn chÝnh trÞ. Mét trong nh÷ng c«ng lao khoa häc chñ 1849, mÆc dï Tuyªn ng«n céng s¶n ®· ra ®êi vµo th¸ng Ba n¨m 1848. Tuyªn yÕu cña «ng M¸c chÝnh lµ "sù tr×nh bµy" vµ chøng minh ch©n lý ®ã. Nh­ng ng«n céng s¶n tho¸ng vôt qua nh©n d©n §øc, hÇu nh­ kh«ng ®Ó l¹i dÊu tÝch ®iÒu tuyÖt diÖu nhÊt vµ ®iÒu mµ «ng M¸c kh«ng bao giê muèn thõa nhËn - nµo c¶. Giai cÊp v« s¶n c¸ch m¹ng thµnh thÞ cßn chÞu ¶nh h­ëng trùc tiÕp cña ®ã lµ: vÒ mÆt chÝnh trÞ, «ng M¸c lµ häc trß trùc tiÕp cña «ng Lui Bl¨ng. ¤ng chÝnh ®¶ng cña nh÷ng phÇn tö cÊp tiÕn chÝnh trÞ, hay Ýt ra còng chÞu ¶nh M¸c "th«ng minh" h¬n nhiÒu vµ uyªn b¸c h¬n nhiÒu so víi nhµ c¸ch m¹ng vµ h­ëng trùc tiÕp cña ph¸i d©n chñ (tr.230). Lóc ®ã ë §øc cßn cã mét nh©n tè mµ nh©n vËt nhµ n­íc "nhá bÐ vµ kh«ng thµnh c«ng" Êy; nh­ng, v× lµ mét ng­êi hiÖn nay ®· kh«ng cßn, ®ã lµ n«ng d©n c¸ch m¹ng, hay Ýt ra còng lµ n«ng d©n §øc, nªn mÆc dï cã "tÇm vãc ®¸ng kÝnh cña m×nh", «ng ta vÉn häc hái ng­êi cã kh¶ n¨ng trë thµnh n«ng d©n c¸ch m¹ng... Lóc bÊy giê n«ng d©n ®· s½n Ph¸p bÐ nhá Êy. Tuy nhiªn, lý do cña ®iÒu kú l¹ Êy rÊt lµ gi¶n ®¬n: hai «ng, sµng thùc hiÖn mäi ho¹t ®éng, thËm chÝ s½n sµng "nhÊt lo¹t b¹o ®éng". "N¨m mét «ng lµ ng­êi Ph¸p ¨n nãi hïng biÖn, mét nhµ chÝnh trÞ t­ s¶n vµ lµ mét ng­êi sïng b¸i qu¸ møc «ng R«-be-xpi-e, vµ mét «ng lµ ng­êi §øc th«ng th¸i 1848 còng nh­ n¨m 1830, ph¸i tù do vµ ph¸i cÊp tiÕn §øc kh«ng sî g× b»ng sî víi ba t­ c¸ch - võa lµ phÇn tö Hª-ghen, võa lµ ng­êi Do Th¸i vµ võa lµ mét cuéc "b¹o ®éng" nh­ vËy; nh÷ng ng­êi x· héi chñ nghÜa thuéc tr­êng ph¸i ng­êi §øc, - c¶ hai «ng ®Òu lµ "nh÷ng phÇn tö nhµ n­íc, chñ nghÜa" ®iªn M¸c còng ch¼ng thÝch "b¹o ®éng" nh­ vËy. Mäi ng­êi ®Òu biÕt r»ng PhÐc-®i- cuång vµ ®Òu tuyªn truyÒn chñ nghÜa céng s¶n "nhµ n­íc", chØ cã sù kh¸c n¨ng L¸t-xan tù nhËn lµ häc trß trùc tiÕp cña vÞ thñ lÜnh tèi cao Êy cña §¶ng nhau lµ: mét «ng th× kh«ng ®­a ra luËn cø mµ chØ tho¶ m·n víi viÖc khoa Céng s¶n ë §øc, - song, ®iÒu ®ã kh«ng ng¨n trë «ng thÇy, sau khi L¸t-xan tr­¬ng hïng biÖn, cßn mét «ng th× víi plhong c¸ch cña mét ng­êi §øc cã häc chÕt, biÓu lé mét sù bÊt b×nh ®Çy ghen tøc vµ "ganh tÞ" (neidische, thøc vµ cã träng l­îng, dïng tÊt c¶ nh÷ng m¸nh líi cña phÐp biÖn chøng Hª- missgilnstige) ®èi víi ng­êi häc trß xuÊt s¾c ®· v­ît qua rÊt xa «ng thÇy vÒ ghen vµ tÊt c¶ tri thøc phong phó nhiÒu mÆt cña m×nh ®Ó tr×nh bµy c¸i mÆt thùc tÕ, - mäi ng­êi ®Òu biÕt... r»ng L¸t-xan ®· mÊy lÇn ph¸t biÓu t­ nguyªn lý Êy mµ «ng còng ­a thÝch. t­ëng cho r»ng sù thÊt b¹i cña cuéc khëi nghÜa n«ng d©n ë thÕ kû XVI, vµ Kho¶ng n¨m 1845 «ng M¸c b¾t ®Çu ®øng ®Çu nh÷ng ng­êi céng s¶n §øc, vµ tiÕp theo ®ã lµ sù t¨ng c­êng vµ sù h­ng thÞnh cña "nhµ n­íc" quan liªu ë tiÕp ®ã, cïng víi «ng ¡ng-ghen, ng­êi b¹n thñy chung (unverandlicher) cña §øc, lµ th¾ng lîi ch©n chÝnh cña c¸ch m¹ng. §èi víi nh÷ung ng­êi céng s¶n m×nh, còng "th«ng minh" nh­ thÕ, tuy häc thøc kÐm h¬n, nh­ng cã thùc tÕ hoÆc nh÷ng ng­êi d©n chñ x· héi n­íc §øc, th× n«ng d©n, mäi n«ng d©n, ®Òu
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1660 1661 c.m¸c tãm l­îc cuèn s¸ch cña ba-cu-nin... lµ ph¶n ®éng, cßn "nhµ n­íc", mäi "nhµ n­íc", ngay c¶ "nhµ n­íc" cña BÝt- th¸ng M­êi mét n¨m 1850 ®Ó ký kÕt tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ­íc cña Héi nghÞ xm¸c,, ®Òu lµ c¸ch m¹ng. Chí cã nghÜ r»ng chóng t«i vu khèng hä. §Ó ¤n-muýt-x¬ hÕt søc nhôc nh· cho Phæ, vµ b¾t Phæ vµ toµn n­íc §øc ph¶i chøng minh r»ng hä thËt sù ®ang nghÜ nh­ thÕ, chóng t«i cã thÓ chØ ra hoµn toµn phôc tïng b¸ quyÒn cña ¸ o. §ã lµ ý muèn cña Ni-c«-lai... §ã nh÷ng bµi diÔn thuyÕt, nh÷ng tËp s¸ch máng, nh÷ng bµi b¸o trªn t¹p chÝ vµ, còng lµ nguyÖn väng cña ®¹i bé phËn ®¹i ®Þa chñ hoÆc quý téc Phæ; hä còng cuèi cïng, nh÷ng th­ tõ cña hä - tÊt c¶ nh÷ng thø ®ã, ®Õn lóc nµo ®ã, sÏ ®­îc ch¼ng buån nghe viÖc hîp nhÊt Phæ víi n­íc §øc vµ hä trung thµnh víi "giíi thiÖu" (zugestellt) víi c«ng chóng n­íc Nga. Song, nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt hoµng ®Õ ¸o" (!), "vµ víi hoµng ®Õ toµn Nga thËm chÝ cßn h¬n c¶ trung còng kh«ng thÓ nµo nghÜ kh¸c ®­îc; lµ "nh÷ng phÇn tö nhµ n­íc chñ nghÜa" thµnh víi quèc v­¬ng n­íc m×nh" (tr.261). ®Õn cïng, hä ph¶i nguyÒn rña mäi cuéc c¸ch m¹ng nh©n d©n, ®Æc biÖt lµ c¸ch "Trong lóc nµy (kho¶ng n¨m 1866, c¸i gäi lµ §¶ng nh©n d©n ®­îc thµnh lËp, m¹ng n«ng d©n, cuéc c¸ch m¹ng mµ vÒ b¶n chÊt lµ n«ng d©n1* vµ ®i ngay vµo Trung t©m ë Stót-g¸t. C¸i nhãm muèn liªn minh víi Thôy SÜ thuéc chÝnh thÓ céng viÖc thñ tiªu "nhµ n­íc". Lµ nh÷ng ng­êi theo chñ nghÜa liªn §øc muèn nuèt hoµ lµ ng­êi s¸ng lËp chñ yÕu cña Ligue de la Paix et de la Liberte1* (tr.271). hÕt tÊt c¶, hä ph¶i b¸c bá c¸ch m¹ng n«ng d©n chØ v× mét lý do lµ cuéc c¸ch L¸t-xan "chñ yÕu ®· thµnh lËp chÝnh ®¶ng cña c«ng nh©n §øc, ®· tæ m¹ng Êy lµ cuéc c¸ch m¹ng riªng cña téc Xla-v¬" (tr.230 - 232). chøc ®¶ng Êy theo kiÓu t«n ti ng«i thø, bÊt phôc tïng kû luËt nghiªm ngÆt vµ quyÒn chuyªn chÝnh cña m×nh, tãm l¹i - ®· thùc hiÖn ®iÒu mµ «ng M¸c muèn "Kh«ng chØ n¨m 1848, mµ c¶ hiÖn nay, c«ng nh©n §øc vÉn mï qu¸ng phôc lµm trong Quèc tÕ trong ba n¨m sau nµy. M­u ®å cña M¸c ®· bÞ thÊt b¹i, cßn tïng nh÷ng l·nh tô cña m×nh, thÕ nh­ng nh÷ng thñ lÜnh, nh÷ng ng­êi tæ chøc m­u ®å cña L¸t-xan th× l¹i hoµn toµn thµnh c«ng" (tr.275). cña ®¶ng x· héi - d©n chñ2 §øc kh«ng dÉn d¾t hä tíi tù do vµ t×nh h÷u ¸i quèc " C«ng viÖc ®Çu tiªn cña "nhµ n­íc" nh©n d©n sÏ lµ" (theo L¸t-xan) "cÊp tÕ, mµ trùc tiÕp ®­a hä vµo c¸i ¸ch ¸p bøc cóa "nhµ n­íc" liªn §øc" (tr.254). tÝn dông mét c¸ch kh«ng giíi h¹n ®èi víi nh÷ng hiÖp héi s¶n xuÊt vµ tiªu Ba-cu-nin kÓ, Phri-®rich-Vin-hem IV sî h·i Ni-c«-lai nh­ thÕ thô cña c«ng nh©n, chØ cã nh­ vËy th× nh÷ng hiÖp héi ®ã míi cã thÓ ®Êu nµo (tr¶ lêi ®oµn ®¹i biÓu Ba Lan th¸ng Ba n¨m 1848 vµ ¤n- tranh víi t­ b¶n cña giai cÊp t­ s¶n vµ trong mét thêi gian kh«ng l©u sÏ muýt-x¬ th¸ng M­êi mét n¨m 1850) (tr.254-257). chiÕn th¾ng nã vµ nuèt ®­îc nã. Khi qu¸ tr×nh nuèt nã diÔn ra, th× thêi kú c¶i t¹o triÖt ®Ó x· héi sÏ ®Õn. §ã lµ c­¬ng lÜnh cña L¸t-xan, ®ã còng lµ c­¬ng T rong nh÷ng n¨m 1849 - 1858, Liªn bang §øc thËm chÝ "kh«ng ®­îc lÜnh cña ®¶ng X· héi - d©n chñ. Thùc ra, c­¬ng lÜnh ®ã kh«ng ph¶i cña L¸t- c¸c c­êng quèc kh¸c ®Ó ý tíi" "Phæ h¬n bao giê hÕt ®· trë thµnh n« lÖ cña xan, mµ lµ cña M¸c, M¸c ®· "tr×nh bµy" ®Çy ®ñ c­¬ng lÜnh ®ã trong "Tuyªn n­íc Nga... Sù trung thµnh víi lîi Ých cña triÒu ®×nh Pª-tÐc-bua ®· ®Õn ng«n §¶ng Céng s¶n" næi tiÕng mµ «ng vµ ¡ng-ghen ®· c«ng bè trong n¨m møc ®é lµ vÞ bé tr­ëng chiÕn tranh Phæ vµ c«ng sø Phæ bªn c¹nh triÒu Anh, 1848. Trong tuyªn ng«n ®Çu tiªn cña Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ do M¸c b¹n cña nhµ vua, c¶ hai ®Òu bÞ thay thÕ v× ®· tá ra cã c¶m t×nh víi c¸c viÕt vµo n¨m 1864, còng ®· ¸m chØ râ rÖt c­¬ng lÜnh ®ã trong nh÷ng lêi lÏ c­êng quèc ph­¬ng T©y". Ni-c«-lai ®ïng ®ïng næi giËn v× Sv¸c-txen-bÐc-g¬ nh­ sau: nghÜa vô hµng ®Çu cña giai cÊp c«ng nh©n v.v., hay lµ nh­ Tuyªn vµ ¸o vong ¬n béi nghÜa. "¸o, do lîi Ých cña nã ë ph­¬ng §«ng, lµ kÎ thï tù ng«n céng s¶n nãi: b­íc thø nhÊt cña c¸ch m¹ng v.v., vµ cuèi cïng lµ tËp nhiªn cña n­íc Nga, ®· c«ng khai ®øng vÒ phÝa Anh vµ Ph¸p chèng n­íc trung toµn bé t­ liÖu s¶n xuÊt trong tay "nhµ n­íc", tøc lµ trong tay giai cÊp Nga. §iÒu khiÓn cho c¶ n­íc §øc hÕt søc c«ng phÉn lµ Phæ vÉn "trung v« s¶n "®· ®­îc ®Ò lªn thµnh tÇng líp thèng trÞ" (275 - 276). Nh­ng, c­¬ng lÜnh thµnh ®Õn cïng"" (tr.259), "Man-toi-phen ®· nhËn chøc thñ t­íng vµo cña L¸t-xan kh«ng kh¸c g× c¶ víi c­¬ng lÜnh cña M¸c, ng­êi mµ L¸t-xan ®· _____________________________________________________________ thõa nhËn lµ «ng thÇy cña m×nh, ®iÒu ®ã ch¼ng "râ rµng" ­? Trong tËp s¸ch _____________________________________________________________ 1* Nguyªn v¨n cña Ba-cu-nin lµ: "v« chÝnh phñ chñ nghÜa". 2* Ba-cu-nin còng viÕt ng¶. 1* - §ång minh hoµ b×nh vµ tù do.
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1662 1663 c.m¸c tãm l­îc cuèn s¸ch cña ba-cu-nin... chÝnh quyÒn, kÎ thï cña giai cÊp v« s¶n vÉn ch­a mÊt ®i, tæ chøc máng chèng Sun-tx¬ §ª-lÝt-s¬, L¸t-xan... sau khi tr×nh bµy nh÷ng kh¸i niÖm x· héi cò vÉn ch­a mÊt ®i), th× giai cÊp v« s¶n vÉn ph¶i ¸p dông c¬ b¶n cña m×nh vÒ sù ph¸t triÓn x· héi - chÝnh trÞ cña x· héi hiÖn ®¹i, ®· nãi nh÷ng biÖn ph¸p b¹o lùc, do ®ã, còng lµ nh÷ng biÖn ph¸p cña tuét ra r»ng nh÷ng t­ t­ëng Êy vµ ngay c¶ thuËt ng÷ còng kh«ng ph¶i cña chÝnh phñ; nÕu nh­ b¶n th©n giai cÊp v« s¶n vÉn cßn lµ giai cÊp «ng, mµ lµ cña «ng M¸c... Do vËy lêi ph¶n ®èi cña «ng M¸c ®· ®­îc in ra sau vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ lµm c¬ së cho ®Êu tranh giai cÊp vµ sù khi L¸t-xan chÕt 2* trong lêi nãi ®Çu cña t¸c phÈm nãi vÒ t­ b¶n, l¹i cµng "kú l¹ tån t¹i cña c¸c giai cÊp ch­a mÊt ®i, th× nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ h¬n". Êy ph¶i ®­îc thñ tiªu hoÆc c¶i t¹o b»ng b¹o lùc, vµ qu¸ tr×nh c¶i M¸c than phiÒn mét c¸ch chua ch¸t r»ng L¸t-xan ¨n c¾p tr­íc t¸c cña t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ Êy ph¶i ®­îc thóc ®Èy nhanh chãng «ng, chiÕm ®o¹t t­ t­ëng cña «ng. Mét ng­êi céng s¶n mµ ph¶n ®èi nh­ vËy, th× b»ng b¹o lùc. hÕt søc "kú l¹", ng­êi céng s¶n ®ã tuyªn truyÒn chÕ ®é së h÷u tËp thÓ mµ kh«ng " Ch¼ng h¹n,"®¸m d©n ®en n«ng d©n" (das gemeine Bauernvolk, der hiÓu r»ng t­ t­ëng, mét khi ®· ®­îc ph¸t biÓu ra,th× kh«ng cßn lµ së h÷u cña c¸ Bauernpobel), nh­ mäi ng­êi ®Òu biÕt, kh«ng ®­îc nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt c¶m nh©n n÷a. NÕu nh­ L¸t-xan chÐp l¹i" "mét vµi trang..." (tr.276), th× ®ã l¹i lµ t×nh vµ ë tr×nh ®é v¨n ho¸ thÊp nhÊt, ch¾c ch¾n hä sÏ bÞ giai cÊp v« s¶n chuyªn kh¸c. "Tr¸i víi M¸c, «ng thÇy cña m×nh, - mét hoÆc vµi ng­êi giái vÒ lý thµnh thÞ vµ c«ng x­ëng cai qu¶n". luËn, vÒ ho¹t ®éng ©m m­u hËu tr­êng hoÆc ngÊm ngÇm, vµ, ng­îc l¹i, trong Nh­ thÕ cã nghÜa lµ, hÔ n¬i nµo n«ng d©n tån t¹i ®«ng ®¶o víi lÜnh vùc ho¹t ®éng c«ng khai th× l¹i mÊt hÕt t¸c dông vµ hiÖu lùc, - L¸t-xan sinh t­ c¸ch lµ ng­êi t­ h÷u ruéng ®Êt, hÔ n¬i nµo ng­êi n«ng d©n ra vèn lµ ®Ó ®Êu tranh c«ng khai trªn tr­êng thùc tÕ" (tr.277), "TÊt th¶y giai cÊp thËm chÝ cßn chiÕm mét ®a sè t­¬ng ®èi lín, nh­ ë tÊt c¶ c¸c n­íc t­ s¶n tù do vµ giai cÊp t­ s¶n d©n chñ ®Òu ghÐt cay ghÐt ®¾ng L¸t-xan; "nh÷ng trªn lôc ®Þa T©y ¢u, hÔ ë n¬i nµo ng­êi n«ng d©n ch­a biÕn mÊt ng­êi ®ång chÝ - ®ång ®¹o", nh÷ng ng­êi x· héi chñ nghÜa, nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt vµ ch­a ®­îc thay thÕ b»ng nh÷ng cè n«ng, nh­ ë n­íc Anh, - thØ vµ b¶n th©n M¸c ®Òu tËp trung tÊt c¶ søc m¹nh cña "tÝnh ghen tÞ" (Neids) thiÕu ë ®ã sÏ diÔn ra t×nh h×nh nh­ sau; hoÆc lµ ng­êi n«ng d©n sÏ g©y thiÖn ý chèng l¹i «ng. Qu¶ vËy, hä c¨m ghÐt «ng mét c¸ch s©u s¾c nh­ cña giai trë ng¹i vµ lµm cho mäi cuéc c¸ch m¹ng cña c«ng nh©n bÞ thÊt cÊp t­ s¶n c¨m ghÐt «ng; khi «ng cßn sèng, hä kh«ng d¸m biÓu lé sù c¨m ghÐt ®ã, b¹i, nh­ hä ®· lµm nh­ vËy cho ®Õn nay ë Ph¸p, hoÆc lµ giai cÊp bëi v× «ng qu¸ m¹nh ®èi víi hä" (tr.277-278). v« s¶n (bëi v× ng­êi n«ng d©n t­ h÷u kh«ng thuéc vµo giai cÊp v« "Chóng t«i ®· nãi lªn sù ch¸n ghÐt s©u s¾c cña chóng t«i ®èi víi lý luËn s¶n; ngay c¶ khi mµ xÐt theo ®Þa vÞ cña m×nh, hä thuéc giai cÊp v« cña L¸t-xan vµ cña M¸c, lý luËn Êy khuyªn c«ng nh©n thµnh lËp mét nhµ s¶n, th× hä vÉn nghÜ r»ng hä kh«ng thuéc giai cÊp v« s¶n) ph¶i lÊy n­íc nh©n d©n; nÕu ®ã kh«ng ph¶i lµ lý t­ëng cuèi cïng, th× Ýt ra còng lµ t­ c¸ch chÝnh phñ ®Ó ¸p dông nh÷ng biªn ph¸p mµ kÕt qu¶ lµ môc ®Ých chñ yÕu tr­íc m¾t; nhµ n­íc Êy, theo hä gi¶i thÝch, ch¼ng ph¶i lµ t×nh c¶nh ng­êi n«ng d©n ®­îc trùc tiÕp c¶i thiÖn vµ , do ®ã, l«i c¸i g× kh¸c mµ lµ giai cÊp v« s¶n "®­îc ®Ò lªn thµnh tÇng líp thèng trÞ". Thö hái, nÕu giai cÊp v« s¶n sÏ lµ giai cÊp thèng trÞ, thÕ th× giai cÊp ®ã sÏ thèng kÐo ng­êi n«ng d©n vÒ phÝa c¸ch m¹ng; nh÷ng biÖt ph¸p Êy ngay trÞ ai? "cã nghÜa lµ" (das bedeutet, das meint), sÏ cßn l¹i mét giai cÊp v« s¶n trong mÇm mèng ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù qu¸ ®é tõ chÕ kh¸c ph¶i phôc tïng sù thèng trÞ míi, "nhµ n­íc" (staat) míi Êy". ®é t­ h÷u vÒ ruéng ®Êt sang chÕ ®é së h÷u tËp thÓ, ®Ó ng­êi n«ng Nh­ thÕ cã nghÜa lµ chõng nµo nh÷ng giai cÊp kh¸c, ®Æc biÖt d©n tù m×nh ®¹t tíi môc ®Ých ®ã b»ng con ®­êng kinh tÕ; nh­ng lµ giai cÊp c¸c nhµ t­ b¶n, cßn tån t¹i, chõng nµo giai cÊp v« s¶n kh«ng nªn lµm cho ng­êi n«ng d©n ho¶ng hèt, ch¼ng h¹n b»ng cßn ®Êu tranh víi giai cÊp ®ã (bëi v× khi giai cÊp v« s¶n lªn n¾m c¸ch tuyªn bè xo¸ bá quyÒn thõa kÕ hoÆc xo¸ bá quyÒn së h÷u cña _____________________________________________________________ n«ng d©n; viÖc xo¸ bá ®ã chØ cã thÓ x¶y ra ë n¬i nµo nhµ t­ b¶n thuª ruéng chÌn lÊn ng­êi n«ng d©n, cßn ng­êi n«ng d©n thùc thô 2* Ba-cu-nin còng viÕt ng¶
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1664 1665 c.m¸c tãm l­îc cuèn s¸ch cña ba-cu-nin... th× ®· trë thµnh ng­êi v« s¶n, ng­êi c«ng nh©n lµm thuª, nh­ lµ c«ng nh©n thµnh thÞ vµ, do ®ã, còng cã - mét c¸ch trùc tiÕp, chø kh«ng ph¶i gi¸n tiÕp, - nh÷ng lîi Ých nh­ nhau víi c«ng nh©n thµnh thÞ; h¬n thÕ n÷a, kh«ng nªn cñng cè chÕ ®é së h÷u m¶nh ®Êt nhá, b»ng c¸ch t¨ng thªm nh÷ng m¶nh ®Êt nhá th«ng qua viÖc giao l¹i mét c¸ch gi¶n ®¬n nh÷ng trang tr¹i lín cho n«ng d©n, nh­ trong cuéc tiÕn qu©n c¸ch m¹ng cña Ba-cu-nin. "HoÆc lµ, nÕu nh×n vÊn ®Ò nµy trªn gãc ®é d©n téc, th×, gi¶ dô, ®èi víi ng­êi §øc, §øc Xla-v¬ còng sÏ v× nguyªn nh©n nh­ thÕ mµ ë vµo c¸i ®Þa vi phôc tïng t«i
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1666 1667 c.m¸c tí ®èi víi giai cÊp v« s¶n §øc chiÕn th¾ng, gièng nh­ lµ giai cÊp v« s¶n §øc hiÖn nay ®ang ë vµo ®Þa vÞ phôc tïng t«i tí ®èi víi giai cÊp t­ s¶n cña m×nh" (tr.278). T hËt lµ mét ®iÒu nh¶m nhÝ kiÓu häc trß! C¸ch m¹ng x· héi triÖt ®Ó g¾n liÒn víi nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö nhÊt ®Þnh cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ; nh÷ng ®iÒu kiÖn Êy lµ tiÒn ®Ò cña c¸ch m¹ng Mét phÇn cña trang s¸ch cña M¸c tãm l­îc cuèn s¸ch cña Ba-cu-nin Êy. Bëi vËy, c¸ch m¹ng x· héi chØ cã thÓ x¶y ra ë chç nµo mµ giai cÊp v« s¶n c«ng nghiÖp, cïng víi nÒn s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa, Ýt ra, còng chiÕm ®­îc mét ®Þa vÞ ®¸ng kÓ trong quÇn chóng nh©n "ThÓ chÕ nhµ n­íc vµ t×nh tr¹ng v« chÝnh phñ" d©n. Vµ giai cÊp v« s¶n muèn cã c¬ héi nµo ®ã giµnh th¾ng lîi, th× nã ph¶i cã kh¶ n¨ng mutandis1* ®em l¹i trùc tiÕp cho n«ng d©n Ýt ra còng ph¶i b»ng møc ®é nh­ giai cÊp t­ s¶n Ph¸p ®· ®em l¹i, trong thêi kú c¸ch m¹ng cña m×nh, cho n«ng d©n Ph¸p lóc bÊy giê. Mét ý nghÜ hay cho r»ng sù thèng trÞ cña c«ng nh©n l¹i bao hµm c¶ sù n« dÞch ®èi víi lao ®éng n«ng nghiÖp! Nh­ng chÝnh ë ®©y còng béc lé c¸i t­ t­ëng kÝn ®¸o cña «ng Ba-cu-nin. ¤ng ta tuyÖt nhiªn kh«ng hiÓu g× vÒ c¸ch m¹ng x· héi, chØ biÕt nh÷ng c©u nãi chÝnh trÞ vÒ c¸ch m¹ng x· héi. §èi víi «ng ta, nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña c¸ch m¹ng Êy lµ kh«ng tån t¹i. V× r»ng tÊt c¶ nh÷ng h×nh thøc kinh tÕ, ph¸t triÓn hoÆc ch­a ph¸t triÓn, ®· tån t¹i cho ®Õn nay, ®Òu bao hµm sù n« dÞch ®èi víi ng­êi lao ®éng (bÊt kÓ lµ c«ng nh©n lµm thuª, n«ng d©n v.v.), cho nªn «ng ta cho r»ng víi tÊt c¶ nh÷ng h×nh thøc ®ã, c¸ch m¹ng triÖt ®Ó ® Òu cã thÓ thùc hiÖn ®­îc nh­ nhau. Kh«ng ph¶i chØ cã thÕ! ¤ng ta muèn c¸ch m¹ng x· héi ch©u ¢u, ®­îc kiÕn lËp trªn c¬ së kinh tÕ lµ nÒn s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa, ph¶i tiÕn hµnh theo tr×nh ®é cña c¸c d©n téc Nga hoÆc Xla-v¬ lµm nghÒ n«ng vµ du môc vµ kh«ng ®­îc v­ît qu¸ tr×nh ®é ®ã; mÆc dÇu «ng ta còng thÊy r»ng hµng h¶i ®ang t¹o nªn sù kh¸c biÖt gi÷a nh÷ng ng­êi anh em; nh­ng còng chØ lµ hµng h¶i mµ th«i, bëi v× ®ã lµ sù kh¸c biÖt mµ tÊt c¶ c¸c nhµ chÝnh trÞ ®Òu biÕt! C¬ së cña c¸ch m¹ng x· héi cña «ng ta lµ ý chÝ, chø kh«ng ph¶i lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ. _____________________________________________________________ 1*- tuú cã øng biÕn.
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1668 1669 tãm l­îc cuèn s¸ch cña ba-cu-nin... "NÕu cã "nhµ n­íc" (staat), th× nhÊt ®Þnh ph¶i cã "sù thèng trÞ" (Herrschaft), do ®ã, cã c¶ "sù n« dÞch"; thèng trÞ mµ kh«ng cã n« dÞch, c«ng khai hay che ®Ëy, th× v« nghÜa, ®ã lµ lÏ t¹i sao chóng ta lµ kÎ thï "nhµ n­íc" (tr.278). "Giai cÊp v« s¶n "®­îc ®Ò lªn thµnh tÇng líp thèng trÞ" lµ nghÜa thÕ nµo"? §iÒu ®ã cã nghÜa lµ giai cÊp v« s¶n kh«ng cßn ®Êu tranh, trong mçi tr­êng hîp riªng biÖt, chèng nh÷ng giai cÊp cã ®Æc quyÒn vÒ kinh tÕ; nã ®· cã ®­îc søc m¹nh vµ tÝnh tæ chøc ®Çy ®ñ ®Ó ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p c­ìng chÕ chung trong cuéc ®Êu tranh chèng nh÷ng giai cÊp Êy; nh­ng nã chØ cã thÓ ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p kinh tÕ cã thÓ xo¸ bá ®Æc tÝnh cña nã víi tÝnh c¸ch lµ mét giai cÊp; v× vËy, khi nã giµnh ®­îc th¾ng lîi hoµn toµn th× sù thèng trÞ cña nã còng chÊm døt, bëi v× tÝnh chÊt giai cÊp cña nã kh«ng cßn n÷a. "Ch¼ng lÏ toµn bé giai cÊp v« s¶n ®Òu sÏ lµ ng­êi ®øng ®Çu sù qu¶n lý hay sao?" Ch¼ng lÏ, nãi gi¶ dô, trong c«ng héi th× toµn thÓ c«ng héi ®Òu t¹o thµnh ban chÊp hµnh cña m×nh sao? Ch¼ng lÏ mäi sù ph©n c«ng lao ®éng vµ nh÷ng chøc n¨ng kh¸c nhau xuÊt ph¸t tõ sù ph©n c«ng ®ã trong nhµ m¸y, ®Òu sÏ biÕn mÊt sao? Ch¼ng lÏ trong c¸i kÕt cÊu "tõ d­íi lªn trªn" cña Ba-cu-nin, tÊt c¶ ®Òu sÏ ë "bªn trªn" c¶ sao? NÕu thÕ th× ch¼ng cã g× "bªn d­íi" n÷a. Ch¼ng lÏ tÊt c¶ thµnh viªn cña c«ng x· sÏ qu¶n lý nh­ nhau nh÷ng lîi Ých chung cña mét "khu vùc" sao? ThÕ th× gi÷a c«ng x· vµ "khu vùc" kh«ng cßn cã sù kh¸c nhau nµo c¶. Ng­êi ta tÝnh to¸n r»ng " Ng­êi §øc cã kho¶ng bèn m­¬i triÖu. Ch¼ng lÏ tÊt c¶ bèn m­¬i triÖu ng­êi ®Òu sÏ lµ thµnh viªn cña chÝnh phñ c¶ sao?" Certainly1*, bëi v× sù viÖc ph¶i b¾t ®Çu tõ sù tù qu¶n c«ng x·. _____________________________________________________________ 1* - TÊt nhiªn.
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1670 1671 c.m¸c tãm l­îc cuèn s¸ch cña ba-cu-nin... "Toµn d©n sÏ lµ ng­êi qu¶n lý, cßn ng­êi bÞ qu¶n lý th× sÏ kh«ng cã". d©n chñ, - ®ã lµ mét sù nãi dèi, nã che ®Ëy sù chuyªn chÕ cña mét thiÓu sè ng­êi qu¶n lý, vµ cßn nguy hiÓm h¬n n÷a v× nã lµ biÓu hiÖn cña c¸i gäi lµ ý chÝ nh©n d©n". Khi mét ng­êi tù qu¶n lý m×nh, th× - theo nguyªn t¾c ®ã - T rong chÕ ®é së h÷u tËp thÓ, c¸i gäi lµ ý chÝ nh©n d©n biÕn ng­êi Êy kh«ng qu¶n lý m×nh; bëi v× ng­êi Êy chØ lµ b¶n th©n ng­êi Êy, chø kh«ng ph¶i lµ ng­êi nµo kh¸c. mÊt ®i ®Ó nh­êng chç cho ý chÝ ch©n chÝnh cña hîp t¸c x·. "VËy th× sÏ kh«ng cã chÝnh phñ, kh«ng cã nhµ n­íc, mµ nÕu cã nhµ D o vËy, kÕt qu¶ lµ: "mét sè Ýt ng­êi cã ®Æc quyÒn qu¶n lý ®¹i ®a sè quÇn n­íc, th× sÏ cã ng­êi bÞ qu¶n lý vµ n« lÖ" (tr.279). chóng nh©n d©n. Nh­ng theo nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt nãi, thiÓu sè ®ã sÏ gåm §iÒu ®ã chØ cã nghÜa lµ: khi sù thèng trÞ giai cÊp kh«ng cßn nh÷ng ng­êi c«ng". n÷a, th× nhµ n­íc, theo ý nghÜa chÝnh trÞ hiÖn nay cña tõ ®ã, còng Hä nãi ë ®©u chø? sÏ kh«ng cßn. ThËt vËy, cã lÏ lµ gåm nh÷ung ng­êi c«ng nh©n tr­íc kia, nh­ng mét " "C¸i song ®Ò Êy trong lý luËn cña nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt ®­îc gi¶i quyÕt khi nh÷ng ng­êi c«ng nh©n ®ã trë thµnh ng­êi ®¹i diÖn hoÆc ng­êi qu¶n lý mét c¸ch rÊt gi¶n ®¬n. Sù qu¶n lý cña nh©n d©n, theo hä" (tøc lµ Ba-cu-nin), nh©n d©n, th× hä sÏ kh«ng cßn lµ ng­êi c«ng nh©n n÷a". ®­îc hiÓu lµ nh©n d©n qu¶n lý th«ng qua mét sè Ýt nh÷ng ng­êi ®¹i diÖn do " T h× còng y nh­ ng­êi chñ x­ëng hiÖn nay, kh«ng ph¶i v× ®· nh©n d©n bÇu ra". trë thµnh uû viªn cña héi ®ång thÞ chÝnh mµ chñ x­ëng kh«ng cßn Asine1*! §ã lµ ®iÒu nh¶m nhÝ vÒ d©n chñ, lµ nãi su«ng chÝnh lµ nhµ t­ b¶n n÷a. trÞ! BÇu cö lµ mét h×nh thøc chÝnh trÞ, ngay c¶ trong c«ng x· nhá nhÊt vµ trong ¸c-ten cña n­íc Nga còng vËy th«i. TÝnh chÊt cña "vµ hä sÏ tõ trªn tÇm cao "nhµ n­íc" nh×n xuèng tÊt c¶ c«ng nh©n b×nh bÇu cö kh«ng lÖ thuéc vµo nh÷ng tªn gäi Êy, mµ phô thuéc vµo c¬ th­êng hä sÏ ®¹i diÖn kh«ng ph¶i cho nh©n d©n n÷a, mµ cho b¶n th©n hä vµ së kinh tÕ, vµo mèi quan hÖ gi÷a cö tri víi nhau, vµ khi nµo cho c¸i "tham väng" cña hä muèn qu¶n lý nh©n d©n. KÎ nµo nghi ngê ®iÒu nh÷ng chøc n¨ng Êy kh«ng cßn lµ chøc n¨ng chÝnh trÞ n÷a, th× 1) ®ã, kÎ ®ã hoµn toµn kh«ng hiÓu g× b¶n chÊt cña con ng­êi" (tr.279). chøc n¨ng chÝnh phñ còng kh«ng cßn n÷a; 2) viÖc ph©n phèi NÕu nh­ «ng Ba-cu-nin hiÓu ®­îc dï chØ lµ c¸i ®Þa vÞ cña nh÷ng chøc n¨ng chung l¹i mang tÝnh chÊt c«ng viÖc vµ kh«ng ng­êi qu¶n lý c«ng x­ëng hîp t¸c c«ng nh©n, th× tÊt c¶ nh÷ng ý dÉn ®Õn bÊt cø sù thèng trÞ nµo; 3) bÇu cö sÏ hoµn toµn mÊt hÕt nghÜ ®iªn rå cña «ng ta vÒ sù thèng trÞ sÏ tiªu ma hÕt. ¤ng ta ¾t tÝnh chÊt chÝnh trÞ hiÖn nay cña nã. ph¶i tù hái: trªn c¬ së mét nhµ n­íc c«ng nh©n nh­ vËy - nÕu «ng "QuyÒn phæ th«ng bÇu cö cña toµn d©n ®Ó bÇu ra ng­êi ®¹i diÖn nh©n ta muèn gäi nã nh­ thÕ, - nh÷ng chøc n¨ng qu¶n lý cã thÓ mang d©n vµ "ng­êi cai trÞ nhµ n­íc". h×nh thøc g×. còng nh­ toµn d©n theo ý nghÜa hiÖn nay cña tõ - ®iÒu ®ã ®Òu lµ ¶o t­ëng. ( tr.279). "Nh­ng nh÷ng ng­êi ®­îc bÇu ra sÏ lµ nh÷ng ng­êi cã niÒm tin - ®Êy lµ thµnh tùu míi nhÊt cña nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt, còng nh­ cña tr­êng ph¸i nång nµn vµ, h¬n n÷a, cßn lµ nh÷ng ng­êi x· héi chñ nghÜa th«ng th¸i". _____________________________________________________________ "Nh÷ng tõ ®­îc sö dông lu«n lu«n trong nh÷ng t¸c phÈm vµ bµi nãi cña nh÷ng phÇn tö ph¸i L¸t-xan vµ cña nh÷ng phÇn tö m¸c-xÝt". 1* - §å con lõa!
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1672 1673 c.m¸c tãm l­îc cuèn s¸ch cña ba-cu-nin... tõ "chñ nghÜa x· héi th«ng th¸i", nh÷ng tõ nµy ch­a hÒ ®­îc d©n, th× t¹i sao ph¶i xãa bá nã; nÕu nh­ cÇn ph¶i xãa bá nã ®Ó gi¶i phãng thËt sù nh©n d©n, th× t¹i sao hä l¹i d¸m gäi nã lµ nhµ n­íc nh©n dïng bao giê, vµ tõ "chñ nghÜa x· héi khoa häc" còng chØ ®­îc d©n?" (tr.280). dïng khi ®èi chäi víi chñ nghÜa x· héi kh«ng t­ëng, mét thø chñ G¸c l¹i mét bªn c¸i ý ®å muèn c­ìi trªn c¸i nhµ n­íc nh©n d©n nghÜa x· héi mµ lÏ ra cÇn giíi h¹n lÜnh vùc nhËn thøc cña m×nh cña LÝp-nÕch - ®ã hoµn toµn lµ mét ®iÒu nãi bËy nh»m chèng trong viÖc nghiªn cøu sù vËn ®éng x· héi cña b¶n th©n nh©n d©n, Tuyªn ng«n céng s¶n v.v., - ý muèn nãi ë ®©y chØ lµ: v× trong thêi th× nã l¹i ra søc ¸p ®Æt cho nh©n d©n nh÷ng ®iÒu mª s¶ng vµ ¶o kú ®Êu tranh ®Ó ph¸ huû x· héi cò, giai cÊp v« s¶n vÉn cßn ho¹t t­ëng; xin xem cuèn s¸ch cña t«i chèng Pru-®«ng. ®éng trªn c¬ së cña x· héi cò vµ do ®ã cßn ®em l¹i cho phong trµo " tù b¶n th©n chóng chøng minh" r»ng c¸i g× gäi lµ nhµ n­íc nh©n d©n cña m×nh, nh­ng h×nh thøc chÝnh trÞ Ýt nhiÒu thÝch øng víi nã ch¼ng qua chØ lµ mét ph¸i quý téc míi vµ rÊt Ýt ng­êi, gåm nh÷ng häc gi¶ thø trong thêi kú ®Êu tranh ®ã, giai cÊp v« s¶n ch­a ®¹t tíi tæ chøc cuèi thiÖt hoÆc dëm, qu¶n lý quÇn chóng nh©n d©n mét c¸ch chuyªn chÕ. Nh©n cïng cña m×nh vµ, ®Ó gi¶i phãng m×nh, nã cßn ph¶i ¸p dông nh÷ng d©n kh«ng cã häc thøc nh­ thÕ cã nghÜa lµ nh©n d©n hoµn toµn ®­îc gi¶i thñ ®o¹n mµ sau khi nã ®­îc gi¶i phãng th× sÏ kh«ng cßn ®­îc ¸p phãng khái nh÷ng lo toan cña viÖc qu¶n lý, hoµn toµn bÞ biÕn thµnh mét bÇy dông n÷a; tõ ®ã «ng Ba-cu-nin kÕt luËn r»ng giai cÊp v« s¶n kh«ng ®µn bÞ qu¶n lý. ThËt lµ mét sù gi¶i phãng tèt ®Ñp! (tr.279-280). b¾t tay lµm g× c¶ lµ tèt h¬n hÕt, mµ chØ chê ®îi... c¸i ngµy tæng thñ "Nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt c¶m thÊy ®iÒu m©u thuÉn ®ã" (!) "vµ v× nhËn thÊy tiªu - ngµy ph¸n xö cuèi cïng. "B»ng cuéc luËn chiÕn cña m×nh víi r»ng sù qu¶n lý cña c¸c häc gi¶" (quelle rªverie1*), "mét sù qu¶n lý nÆng nÒ hä" (cuéc luËn chiÕn Êy hiÓn nhiªn lµ ®· ®­îc tiÕn hµnh tr­íc khi nhÊt, khã chÞu nhÊt vµ ®¸ng sØ nhôc nhÊt trªn thÕ giíi, mÆc dï cã tÊt c¶ nh÷ng xuÊt b¶n cuèn s¸ch cña t«i chèng Pru-®«ng vµ tr­íc khi c«ng bè h×nh thøc d©n chñ, nh­ng sÏ lµ mét sù chuyªn chÝnh thËt sù, cho nªn hä tù an Tuyªn ng«n céng s¶n, thËm chÝ tr­íc c¶ Xanh-Xi-m«ng: mét kiÓu ñi b»ng ý nghÜ cho r»ng sù chuyªn chÝnh Êy sÏ lµ t¹m thêi vµ ng¾n ngñi". 1* VOTεPOV πPόTεPOV rÊt hay! "Chóng ta ®· lµm cho hä nhËn thøc ®­îc Non, mon cher!2* Sù thèng trÞ giai cÊp cña c«ng nh©n ®èi víi r»ng tù do, hay lµ v« chÝnh phñ" («ng Ba-cu-nin chØ ®éc phiªn dÞch c¸c tÇng líp cña thÕ giíi cò, ®ang chèng l¹i nã, ph¶i kÐo dµi cho t×nh tr¹ng v« chÝnh phñ cña Pru-®«ng vµ cña StiÕc-n¬ thµnh thæ ®Õn khi nh÷ng c¬ së kinh tÕ cña sù tån t¹i giai cÊp ®­îc xo¸ bá. ng÷ d· man kiÓu Ta-ta-r¬), tøc lµ "tæ chøc tù do cña quÇn chóng " Hä nãi r»ng mèi quan t©m vµ môc ®Ých duy nhÊt cña hä lµ gi¸o dôc c«ng nh©n tõ d­íi lªn trªn" (thËt lµ nh¶m nhÝ!). nh©n d©n vµ n©ng cao nh©n d©n" (®óng lµ chÝnh kh¸ch trong tiÖm cµ Lµ môc ®Ých cuèi cïng cña sù ph¸t triÓn x· héi, th× bÊt cø "nhµ n­íc" phª) "vÒ mÆt kinh tÕ, còng nh­ vÒ mÆt chÝnh trÞ, ®Õn tr×nh ®é mµ mäi " nµo, kh«ng lo¹i trõ nhµ n­íc nh©n d©n cña hä, ®Òu lµ c¸i ¸ch, mét mÆt, s¶n sù qu¶n lý sÏ nhanh chãng trë thµnh kh«ng cÇn thiÕt vµ nhµ n­íc sau sinh ra sù chuyªn chÕ, mÆt kh¸c, s¶n sinh ra sù n« dÞch" (tr.280). khi mÊt hÕt tÝnh chÊt chÝnh trÞ, tøc lµ tÝnh chÊt "thèng trÞ" tù nã còng sÏ Hä nãi r»ng, c¸i ¸ch nhµ n­íc Êy, sù chuyªn chÝnh, lµ biÖn ph¸p qu¸ ®é cÇn thiÕt biÕn thµnh tæ chøc tù do cña nh÷ng lîi Ých kinh tÕ vµ cña c¸c c«ng x·. §©y " ®Ó ®¹t tíi sù gi¶i phãng hoµn toµn cho nh©n d©n; t×nh tr¹ng v« chÝnh phñ hay tù do lµ lµ mét m©u thuÉn râ rÖt. NÕu nhµ n­íc cña hä thËt sù lµ nhµ n­íc nh©n môc ®Ých, nhµ n­íc hay chuyªn chÝnh lµ biÖn ph¸p. VËy th×, muèn gi¶i phãng _____________________________________________________________ _____________________________________________________________ 1* - qu¶ lµ mª s¶ng! 1* mét sai lÇm ®­a c¸i tiÕp theo sau, c¸i muén h¬n (hysteron) lªn thµnh 2* - Kh«ng, «ng b¹n yªu quý cña t«i ¬i! c¸i ban ®Çu, c¸i cã tr­íc (proteron); lµm ®¶o lén tr×nh tù thùc tÕ.
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1674 1675 c.m¸c tãm l­îc cuèn s¸ch cña ba-cu-nin... nhau". "C¬ së chñ yÕu cña "sù xÝch gÇn" Êy lµ c­¬ng lÜnh chÝnh trÞ - x· héi quÇn chóng nh©n d©n, tr­íc tiªn cÇn ph¶i n« dÞch hä. Cuéc luËn chiÕn cña chóng cña L¸t-xan, lµ lý luËn céng s¶n chñ nghÜa do «ng M¸c x©y dùng" (tr.283). ta còng lÊy m©u thuÇn Êy lµm c¬ së. Hä qu¶ quyÕt r»ng chØ cã chuyªn chÝnh, cè "§iÒu c¬ b¶n cña c­¬ng lÜnh Êy; dùa vµo "chØ riªng nhµ n­íc" ®Ó gi¶i nhiªn lµ nÒn chuyªn chÝnh cña b¶n th©n hä, míi cã thÓ s¸ng t¹o ra tù do cña nh©n phãng (mét c¸ch t­ëng t­îng) giai cÊp v« s¶n... Hai ph­¬ng ph¸p ... giai cÊp d©n; chóng ta tr¶ lêi: bÊt kú nÒn chuyªn chÝnh nµo còng kh«ng thÓ cã môc ®Ých nµo v« s¶n ph¶i tiÕn hµnh c¸ch m¹ng ®Ó n¾m lÊy nhµ n­íc - biÖn ph¸p anh kh¸c ngoµi viÖc "lµm cho m×nh tån t¹i vÜnh viÔn", c¸i mµ chuyªn chÝnh "cã thÓ s¶n dòng... theo lý luËn cña «ng M¸c"... nh©n d©n ph¶i giai toµn bé chÝnh quyÒn sinh ra vµ nu«i d­ìng trong nh©n d©n ®ang chÞu ®ùng nÒn chuyªn chÝnh Êy, chØ lµ cho «ng ta vµ cho bÌ b¹n cña «ng ta... "Hä sÏ thµnh lËp mét ng©n hµng nhµ sù n« dÞch. Tù do chØ cã thÓ ®­îc s¸ng t¹o ra bëi tù do" (cña citoyen1* th­êng trùc n­íc thèng nhÊt tËp trung trong tay hä toµn bé nÒn s¶n xuÊt c«ng - th­¬ng Ba-cu-nin), tøc lµ bëi "cuéc b¹o ®éng cña toµn d©n" vµ bëi tæ chøc tù do cña quÇn nghiÖp, n«ng nghiÖp vµ thËm chÝ c¶ khoa häc n÷a, cßn quÇn chóng nh©n d©n chóng tõ d­íi lªn trªn" (tr.281). th× ®­îc chia thµnh hai ®éi qu©n c«ng nghiÖp vµ ®éi qu©n n«ng nghiÖp d­íi Trong khi lý luËn x· héi - chÝnh trÞ cña nh÷ng ng­êi x· héi chñ nghÜa sù chØ huy trùc tiÕp cña nh÷ng kü s­ nhµ n­íc, nh÷ng kü s­ nµy sÏ t¹o " chèng nhµ n­íc hay nh÷ng ng­êi v« chÝnh phñ chñ nghÜa,"nhÊt quyÕt" vµ thµnh mét tÇng líp chÝnh trÞ - khoa häc míi cã ®Æc quyÒn (tr.283 - 284). Nh­ng lµm c¸ch m¹ng - b¶n th©n ng­êi §øc kh«ng tin ®iÒu ®ã: "CÇn trùc tiÕp ®­a hä tíi sù c¾t ®øt hoµn toµn víi tÊt c¶ c¸c chÝnh phñ, víi tÊt c¶ ph¶i cã nh©n d©n n­íc kh¸c b¾t ®Çu cuéc c¸ch m¹ng, hoÆc lµ "lùc l­îng" bªn c¸c h×nh thøc chÝnh trÞ t­ s¶n, kh«ng dµnh lèi tho¸t nµo kh¸c ngoµi c¸ch ngoµi nµo ®ã l«i kÐo hä hoÆc "thóc ®Èy" hä". Bëi vËy, cÇn ph¶i t×m mét m¹ng x· héi". ph­¬ng ph¸p kh¸c ®Ó n¾m nhµ n­íc. CÇn ph¶i chiÕm ®­îc sù ®ång t×nh cña vµ kh«ng ®Ó l¹i c¸i g× cña c¸ch m¹ng x· héi c¶, ngoµi lêi nãi nh÷ung ng­êi ®ang l·nh ®¹o nhµ n­íc hoÆc cã kh¶ n¨ng l·nh ®¹o nhµ n­íc. su«ng, Trong thêi L¸t-xan, còng y hÖt nh­ ngµy nay, BÝt-xm¸c lµ ng­êi l·nh ®¹o " th× lý luËn ®èi lËp, lý luËn cña nh÷ng ng­êi céng s¶n nhµ n­íc chñ nhµ n­íc... §iÒu mµ L¸t-xan ®­îc trêi phó cho chñ yÕu lµ b¶n n¨ng thùc tÕ nghÜa vµ cña quyÒn uy khoa häc, m­în cí s¸ch l­îc chÝnh trÞ, còng "nhÊt vµ "lý tÝnh", nh÷ng c¸i mµ «ng M¸c vµ m«n ®å cña «ng ta ®Òu kh«ng cã. Còng quyÕt" l«i kÐo vµ x« ®Èy nh÷ng tÝn ®å cña m×nh vµo nh÷ng "vô cÊu kÕt" liªn nh­ tÊt c¶ c¸c nhµ lý luËn. M¸c trong thùc tiÔn lµ mét ng­êi m¬ méng kh«ng tiÕp víi c¸c chÝnh phñ vµ c¸c chÝnh ®¶ng t­ s¶n, tøc lµ trùc tiÕp ®Èy hä vÒ thay ®æi ®­îc vµ "kh«ng söa ch÷a ®­îc". ¤ng ta ®· chøng minh ®iÒu ®ã b»ng phÝa ph¶n ®éng" (tr.281). "L¸t-xan lµ mét b»ng chøng tèt nhÊt. Ai mµ l¹i cuéc vËn ®éng bÊt h¹nh cña m×nh trong Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ theo kh«ng biÕt «ng ta liªn hÖ vµ th­¬ng l­îng víi BÝt-xm¸c? Ph¸i tù do vµ ph¸i ®uæi môc ®Ých thiÕt lËp sù chuyªn chÝnh cña «ng ta trong Quèc tÕ vµ th«ng d©n chñ... ®· lîi dông ®iÒu ®ã ®Ó buéc téi «ng ta ®· b¸n m×nh. C¸c tÝn ®å ®ñ qua Quèc tÕ thiÕt lËp sù chuyªn chÝnh ®èi víi toµn bé phong trµo c¸ch m¹ng lo¹i2* cña «ng M¸c ë n­íc §øc còng "th× thÇm" víi nhau ®iÒu ®ã, tuy kh«ng cña giai cÊp v« s¶n ch©u ¢u vµ ch©u Mü. Ph¶i lµ mét th»ng ®iªn hay lµ mét râ rµng nh­ thÕ" (tr.282). häc gi¶ hoµn toµn tho¸t ly thùc tÕ míi tù ®Æt ra cho m×nh môc ®Ých nh­ vËy. Th¸i ®é cña L¸t-xan ®èi víi quÇn chóng c«ng nh©n b×nh th­êng gièng N¨m nay, M¸c gÆp ph¶i thÊt b¹i hoµn toµn vµ ®Ých ®¸ng, nh­ng ch­a ch¾c th¸i ®é cña thÇy thuèc ®èi víi ng­êi bÖnh h¬n lµ th¸i ®é cña nh÷ng ng­êi thÊt b¹i ®ã cã thÓ lµm cho «ng ta "tho¸t khái" (befreit) tÝnh m¬ méng h¸m anh em. "¤ng kh«ng ®êi nµo ph¶n béi sù nghiÖp cña nh©n d©n" (nh­ danh cña «ng ta" (tr.284-285). "V× tÝnh m¬ méng ®ã vµ còng v× muèn kiÕm trªn). L¸t-xan c«ng khai tuyªn chiÕn víi ph¸i tù do, ph¸i d©n chñ, ®­îc nh÷ng kÓ t«n sïng vµ nh÷ng tÝn ®å trong giai cÊp t­ s¶n, M¸c ®· vµ «ng c¨m ghÐt hä, khinh bØ hä. §èi víi hä, BÝt-xm¸c còng gi÷ lËp ®ang lu«n lu«n thóc ®Èy giai cÊp v« s¶n cÊu kÕt víi nh÷ng phÇn tö cÊp tiÕn tr­êng nh­ thÕ. "§ã chÝnh lµ c¸i cí ®Çu tiªn ®Ó c¶ hai bªn xÝch l¹i gÇn cña cña giai cÊp t­ s¶n. Gam-bÐt-ta vµ Ca-ste-la-r¬ - ®ã lµ nh÷ng lý t­ëng _____________________________________________________________ "thËt sù" cña «ng ta" (tr.284, 285). C¸i ý ®å muèn"c©u kÕt" (Mogeleien) víi 1* - c«ng d©n giai cÊp t­ s¶n cÊp tiÕn mµ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®­îc béc lé râ h¬n ë M¸c, 2* Nguyªn v¨n cña Ba-cu-nin lµ; "c¸ nh©n".
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1676 1677 c.m¸c tãm l­îc cuèn s¸ch cña ba-cu-nin... bao hµm hai ®iÒu m¬ t­ëng: mét lµ, giai cÊp t­ s¶n cÊp tiÕn, nÕu n¾m ®­îc Chóng t«i ®· nãi vÒ ho¹t ®éng cña LÝp-nÕch ë Viªn n¨m 1868. KÕt qu¶ cña ho¹t ®éng nµy lµ §¹i héi Nu-ren-be1* (th¸ng T¸m n¨m 1868), t¹i ®¹i héi chÝnh quyÒn, th× nã cã thÓ "muèn" sö dông chÝnh quyÒn ®ã lµm lîi cho giai cÊp v« s¶n, hai lµ, giai cÊp t­ s¶n cÊp tiÕn sÏ ®ñ søc ®øng v÷ng chäi l¹i thÕ nµy ®¶ng X· héi - d©n chñ ®· ®­îc tæ chøc mét c¸ch døt ®iÓm. "Theo quyÕt lùc ph¶n ®éng mµ gèc rÔ tiÒm Èn ngay trong b¶n th©n nã" (tr.285). ®Þnh (ý ®å) cña nh÷ng ng­êi s¸ng lËp, ®· ho¹t ®éng d­íi sù l·nh ®¹o trùc "Lµ mét ng­êi thùc tÕ, L¸t-xan hiÓu râ ®iÒu ®ã" (tøc hiÓu râ r»ng giai tiÕp cña M¸c, ®¶ng nµy ph¶i trë thµnh mét chi nh¸nh liªn §øc cña Héi liªn cÊp t­ s¶n cÊp tiÕn kh«ng muèn vµ còng kh«ng thÓ gi¶i phãng nh©n d©n, hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ". Nh­ng sù liªn hîp ®ã tr¸i víi luËt ph¸p §øc vµ ®Æc r»ng giai cÊp t­ s¶n cÊp tiÕn chØ muèn bãc lét nh©n d©n); h¬n n÷a, «ng cßn biÖt lµ luËt ph¸p Phæ. V× vËy, vÊn ®Ò chØ ®­îc ®Ò cËp mét c¸ch gi¸n tiÕp: thï ghÐt giai cÊp t­ s¶n §øc; "L¸t-xan hiÓu rÊt râ ®ång bµo cña m×nh, cho "§¶ng X· héi - d©n chñ c«ng nh©n §øc chØ ®­îc liªn hÖ víi Héi liªn hiÖp c«ng nªn ch¼ng tr«ng mong vµo tinh thÇn chñ ®éng c¸ch m¹ng cña hä". §èi víi nh©n quèc tÕ chiÓu theo khu«n khæ cho phÐp cña luËt ph¸p n­íc §øc". «ng ta, chØ cßn l¹i BÝt-xm¸c mµ th«i. " §iÓm liªn hîp mµ b¶n th©n lý luËn Kh«ng nghi ngê g× n÷a, ®¶ng míi nµy ®­îc thµnh lËp ë n­íc §øc víi mét cña M¸c ®· ®em l¹i cho «ng ta lµ: nhµ n­íc tËp quyÒn - b¹o lùc thèng nhÊt. niÒn hy väng kÝn ®¸o vµ mét ý nghÜ thÇm kÝn lµ th«ng qua ®¶ng ®ã ®­a vµo L¸t-xan mong muèn nhµ n­íc Êy, cßn BÝt-xm¸c th× ®· lµm.Sao hä kh«ng liªn Quèc tÕ toµn bé c­¬ng lÜnh cña M¸c ®· bÞ §¹i héi Gi¬-ne-v¬ ®Çu tiªn (n¨m hîp l¹i chø"?, "BÝt-xm¸c lµ kÎ thï" (!) "cña giai cÊp t­ s¶n. Ho¹t ®éng hiÖn 1866) b¸c bá", "C­¬ng lÜnh cña M¸c ®­îc biÕn thµnh c­¬ng lÜnh cña ®¶ng x· nay cña «ng ta chøng tá, «ng ta kh«ng ph¶i lµ mét ng­êi cuång tÝn vµ còng héi - d©n chñ". "Giµnh lÊy" "chÝnh quyÒn" "lµ môc ®Ých gÇn nhÊt vµ trùc kh«ng ph¶i lµ n« lÖ cña chÝnh ®¶ng phong kiÕn - quý téc"... "Môc ®Ých chñ tiÕp", kÌm thªm mét c©u rÊt ®¸ng chó ý nh­ sau: "giµnh lÊy chÝnh yÕu cña «ng ta còng nh­ cña L¸t-xan vµ cña M¸c lµ nhµ n­íc. Vµ v× vËy L¸t- quyÒn2*(quyÒn phæ th«ng ®Çu phiÕu, tù do xuÊt b¶n, tù do lËp héi vµ tù do xan tá ra hîp l«-gÝch h¬n nhiÒu vµ thùc tÕ h¬n nhiÒu so víi M¸c; M¸c thõa héi häp v.v.) lµ ®iÒu kiÖn "tiªn quyÕt" (Vorbereitnde) cña viÖc gi¶i phãng c«ng nhËn BÝt-xm¸c lµ ng­êi c¸ch m¹ng, "cè nhiªn lµ theo c¸ch cña «ng ta", ®ång nh©n vÒ mÆt kinh tÕ ". "C©u ®ã mang mét ý nghÜa nh­ thÕ nµy; tr­íc khi b¾t thêi l¹i m¬ t­ëng lËt ®æ BÝt-xm¸c, ch¾c ch¾n v× BÝt-xm¸c chiÕm ®Þa vÞ hµng tay vµo c¸ch m¹ng x· héi, c«ng nh©n ph¶i thùc hiÖn c¸ch m¹ng chÝnh trÞ, ®Çu trong nhµ n­íc mµ theo M¸c th× "®Þa vÞ Êy ph¶i thuéc vÒ M¸c". "L¸t-xan hoÆc nãi cho hîp víi b¶n tÝnh ng­êi §øc h¬n, giµnh lÊy, hoÆc nãi mét c¸ch kh«ng cã lßng tù t«n cao nh­ thÕ, do ®ã mµ kh«ng ghª tëm viÖc liªn minh víi ®¬n gi¶n h¬n n÷a, n¾m ®­îc quyÒn chÝnh trÞ b»ng c¸ch tuyªn truyÒn cæ ®éng BÝt-xm¸c". "L¸t-xan hoµn toµn theo ®óng c­¬ng lÜnh chÝnh trÞ mµ M¸c vµ hoµ b×nh. V× bÊt cø phong trµo chÝnh trÞ nµo cã tr­íc hoÆc - còng hoµn toµn ¡ng-ghen ®· tr×nh bµy trong Tuyªn ng«n céng s¶n, «ng chØ yªu cÇu BÝt-xm¸c gièng nhau - n»m ngoµi3*phong trµo x· héi ®Òu chØ cã thÓ lµ phong trµo t­ mét ®iÒu: nhµ n­íc cÊp tÝn dông cho c¸c héi hiÖp t¸c s¶n xuÊt c«ng nh©n. s¶n mµ th«i, cho nªn c­¬ng lÜnh ®ã khuyªn c«ng nh©n §øc tr­íc hÕt qu¸n Nh­ng ®ång thêi... theo c­¬ng lÜnh, «ng ®· ph¸t ®éng tuyªn truyÒn cæ ®éng triÖt lîi Ých vµ môc ®Ých cña giai cÊp t­ s¶n vµ thùc hiÖn phong trµo chÝnh trÞ cã tÝnh chÊt hoµ b×nh - hîp ph¸p trong c«ng nh©n ®Ó ñng hé viÖc thi hµnh cã lîi cho giai cÊp t­ s¶n cÊp tiÕn, nh­ng råi sau nµy, ®Ó tá lßng biÕt ¬n, giai quyÒn bÇu cö" (tr.288 - 289). cÊp t­ s¶n cÊp tiÕn sÏ kh«ng gi¶i phãng nh©n d©n, mµ sÏ b¾t nh©n d©n ph¶i Sau khi L¸t-xan chÕt, song song víi nh÷ng héi gi¸o dôc c«ng nh©n vµ phôc tïng quyÒn lùc míi, ph¶i chÞu sù bãc lét míi" (tr.289 - 291). Héi liªn hiÖp c«ng nh©n toµn §øc cña L¸t-xan, "®¶ng thø ba - ®¶ng X· héi - Trªn c¬ së c­¬ng lÜnh ®ã, c«ng nh©n §øc vµ ¸o d· thùc hiÖn mét sù hoµ gi¶i c¶m " d©n chñ c«ng nh©n §øc ®· ®­îc thµnh lËp d­íi ¶nh h­ëng cña b¹n bÌ vµ ®éng víi ph¸i cÊp tiÕn t­ s¶n cña ®¶ng Nh©n d©n". Trªn c¬ së " "§¹i héi Nu-rem-be, m«n ®å cña «ng M¸c. §øng ®Çu ®¶ng nµy lµ Bª-ben, mét ng­êi nöa c«ng nh©n (halber Arbeiter), vµ LÝp-nÕch, mét häc gi¶1* vµ lµ ®¹i diÖn cña «ng _____________________________________________________________ M¸c" (tr.289). 1* Ba-cu-nin còng viÕt ng¶. _____________________________________________________________ 2* Nguyªn v¨n cña Ba-cu-nin lµ: "quyÒn chÝnh trÞ". 1* Nguyªn v¨n cña Ba-cu-nin lµ: "häc trß thùc thô". 3* Ba-cu-nin còng viÕt ng¶
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1678 1679 c.m¸c tãm l­îc cuèn s¸ch cña ba-cu-nin... nh÷ng ®¹i biÓu do ®¹i héi cö ra v× môc ®Ých ®ã ®· ®Õn Stót-g¸t, t¹i ®©y c¸c ®¹i diÖn cña nh÷ng bµi kh¸ m¹nh ph¶n ®èi §ång minh hoµ b×nh vµ tù do cña cña giai cÊp t­ s¶n; c«ng nh©n bÞ lõa bÞp vµ nh÷ng «ng trïm ®¶ng t­ s¶n - cÊp tiÕn ®· ký kÕt mét liªn minh nh­ng tiÕp theo ®ã lµ nh÷ng "tuyªn bè" hiÓn nhiªn lµ nhÑ nhµng dÔ chÞu, cã khi lµ tiÕn c«ng vµ phßng thñ chÝnh thøc. Do sù liªn minh ®ã, c¶ hai bªn ®· cïng nhau tham nh÷ng lêi tr¸ch cø th©n ¸i. Tê b¸o nµy d­êng nh­ khÈn nµi §ång minh hoµ b×nh vµ dù ®¹i héi ®¹i biÓu §ång minh hoµ b×nh vµ tù do, khai m¹c trong th¸ng ChÝn t¹i BÐc- tù do h·y "gh×m l¹i" nh÷ng tuyªn bè qu¸ sÆc mïi b¶n n¨ng t­ s¶n cña m×nh lµm cho n¬. Nh­ng cã mét sù viÖc rÊt quan träng. ë ®©y ®· x¶y ra sù chia rÏ gi÷a nh÷ng ng­êi ng­êi b¶o vÖ §ång minh bÞ mÊt mÆt tr­íc c«ng nh©n. T×nh tr¹ng chao ®¶o nh­ vËy x· héi chñ nghÜa t­ s¶n vµ nh÷ng phÇn tö ph¸i cÊp tiÕn víi nh÷ng ng­êi c¸ch m¹ng x· trong ®¶ng cña «ng M¸c ®· tiÕp diÔn cho ®Õn th¸ng ChÝn n¨m 1869, tøc lµ cho ®Õn héi thuéc ®¶ng §ång minh" (tr.291, 292). "VÒ mÆt nµy (tøc lµ vÒ mÆt tù x­ng lµ ng­êi §¹i héi Ba-l¬. §¹i héi nµy ®· më ra mét thêi ®¹i trong sù ph¸t triÓn cña Quèc tÕ" x· héi chñ nghÜa vµ lµ b¹n cña nh©n d©n, nh­ng l¹i lµ ng­êi chèng chñ nghÜa x· héi (tr.293-296). Ng­êi §øc lÇn ®Çu tiªn míi cã mÆt trong ®¹i héi quèc tÕ, mµ l¹i cã mÆt nh©n d©n), tr­êng ph¸i M¸c ®· ®em l¹i cho chóng ta nhiÒu thÝ dô, vµ nhµ ®éc tµi §øc, d­íi h×nh thøc mét ®¶ng ®­îc tæ chøc theo c­¬ng lÜnh chÝnh trÞ - t­ s¶n h¬n víi ®iÒu kiÖn lµ nhÊt thiÕt ph¶i kÝnh träng «ng ta, th× «ng ta hÕt søc ©n cÇn mÕn kh¸ch lµ theo c­¬ng lÜnh d©n téc nh©n d©n1*. Hä bá phiÕu tÊt c¶ mu«n ng­êi nh­ ®Õn møc mµ hiÖn nay «ng ta lÊy l¸ cê cña m×nh che ®Ëy cho mét sè rÊt ®«ng nh÷ng mét, d­íi sù gi¸m s¸t cña LÝp-nÕch. XuÊt ph¸t tõ c­¬ng lÜnh cña «ng ta, viÖc phÇn tö x· héi chñ nghÜa vµ nh÷ng phÇn tö d©n chñ chñ nghÜa mang tÝnh chÊt t­ s¶n ®©u tiªn cña «ng ta tÊt nhiªn lµ ®Æt vÊn ®Ò chÝnh trÞ lªn trªn tÊt c¶ nh÷ng tõ ®Çu ®Õn ch©n, vµ §ång minh hoµ b×nh vµ tù do còng cã thÓ Èn m×nh d­íi l¸ cê ®ã, vÊn ®Ò kh¸c. Ng­êi §øc ®· gÆp ph¶i thÊt b¹i cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh. §¹i héi chØ cÇn nã ®ång ý thõa nhËn «ng ta lµ "nh©n vËt" (Mann) sè mét. NÕu ®¹i héi ®¹i biÓu Ba-l¬ ®· b¶o vÖ sù thuÇn khiÕt cña c­¬ng lÜnh Quèc tÕ, kh«ng ®Ó cho ng­êi t­ s¶n xö sù nh­ vËy, th× t×nh h×nh cña nh÷ng phÇn tö §ång minh sÏ khã kh¨n h¬n; §øc xuyªn t¹c c­¬ng lÜnh ®ã b»ng c¸ch ®­a chÝnh s¸ch t­ s¶n cña hä vµo: do gi÷a §ång minh hoµ b×nh vµ tù do víi hä cã thÎ diÔn ra mét cuéc ®Êu tranh gièng nh­ vËy trong Quèc tÕ b¾t ®Çu x¶y ra sù chia rÏ, nguyªn nh©n chia rÏ lµ do ng­êi cuéc ®Êu tranh ®ang ®­îc tiÕn hµnh hiÖn nay gi÷a hä víi M¸c. Song §ång minh hoµ §øc g©y ra. Hä muèn dïng c­ìng bøc ¸p ®Æt c­¬ng lÜnh t­ s¶n hÑp hßi vµ b×nh vµ tù do tá ra ®Çn ®én h¬n vµ ®ång thêi thùc thµ h¬n nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt; nã b¸c mang tÝnh chÊt chÝnh trÞ - d©n téc, mét c­¬ng lÜnh thuÇn tuý §øc, liªn §øc bá sù b×nh ®¼ng" (nãi bËy!) "VÒ mÆt kinh tÕ. Nã ®· xa rêi giai cÊp v« s¶n; ®· tiªu ma råi; chñ nghÜa, cho mét ®oµn thÓ chñ yÕu mang tÝnh chÊt quèc tÕ. "Hä ®· bÞ ®¸nh chØ ®Ó l¹i hai c¸i bãng ma lën vën vµ than o¸n xãt xa: A-man-®¬ GuÕc-g¬ vµ L¬-m«-ni- cho tan t¸c, vµ Liªn minh cña nh÷ng ng­êi c¸ch m¹ng x· héi, tøc nh÷ng héi viªn cña §ång minh, ®· gãp phÇn kh«ng nhá ®­a ®Õn sù thÊt b¹i ®ã. Do ®ã ª, nhµ triÖu phó theo chñ nghÜa Xanh-Xi-m«ng... Mét sù viÖc kh¸c cña ®¹i héi nµy: c¸c mµ ng­êi §øc ®· ghÐt cay ghÐt ®¾ng §ång minh. Cuèi n¨m 1869 vµ nöa ®Çu ®¹i biÓu tõ Nu-ren-be vµ Stót-g¸t tíi, tøc lµ nh÷ng c«ng nh©n do §¹i héi Nu-ren-be cña n¨m 1870, nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt ®· cã nhiÒu lêi chöi rña ®éc ¸c vµ thùc hiÖn ®¶ng x· héi d©n chñ c«ng nh©n §øc míi vµ cña ®¶ng Nh©n d©n Sve-b¬ - t­ s¶n, ph¸i nh÷ng ©m m­u cßn ®éc ¸c h¬n vµ th­êng th­êng lµ ®ª tiÖn ®èi víi nh÷ng ®Õn cïng víi ®a sè trong §ång minh hoµ b×nh vµ tù do ®· nhÊt trÝ bá phiÕu chèng b×nh ng­êi cña §ång minh" (tr.296). ®¼ng... cßn mét sù viÖc n÷a còng ®¸ng chó ý. §¹i héi ®¹i biÓu cña Quèc tÕ ë Bruy-xen Th¾ng lîi cña Na-p«-lª-«ng III h¼n lµ kh«ng ®em l¹i nh÷ng hËu qu¶ cã bÕ m¹c tr­íc §¹i héi BÐc-n¬ mÊy ngµy, ®· b¸c bá mäi sù ®oµn kÕt víi §¹i héi BÐc-n¬, h¹i l©u dµi nh­ lµ th¾ng lîi cña ng­êi §øc (tr.297). vµ tÊt c¶ nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt tham gia §¹i héi Bruy-xen ®· nãi vµ ®· bá phiÕu theo ý TÊt c¶ ng­êi §øc, kh«ng trõ ai, ®Òu h©n hoan mõng th¾ng lîi, mÆc dï hä biÕt ®å. Cã mét sè ng­êi m¸c-xÝt kh¸c, còng nh­ nh÷ng ng­êi m¸c-xÝt trªn ®©y, ®· ho¹t r»ng th¾ng lîi ®ã ®¸nh dÊu sù chÕ ngù cña nh©n tè qu©n phiÖt: "kh«ng mét ng­êi ®éng d­íi ¶nh h­ëng trùc tiÕp cña M¸c, lµm sao l¹i cã thÓ ®¹t ®Õn mét sù nhÊt trÝ c¶m §øc nµo, hay lµ hÇu nh­ kh«ng mét ng­êi §øc nµo sî h·i, tÊt c¶ mäi ng­êi ®Òu ®éng nh­ thÕ víi ®a sè cña §¹i héi BÐc-n¬? TÊt c¶ ®iÒu ®ã vÉn lµ mét c©u ®è ®Õn nay thèng nhÊt trong mét niÒm vui s­íng chung". Say mª cña hä lµ thèng trÞ vµ n« dÞch ch­a gi¶i ®­îc. Trong suèt c¶ n¨m 1868 vµ thËm chÝ c¶ n¨m 1869, trªn tê b¸o _____________________________________________________________ "Volksstaat" còng ®· xuÊt hiÖn m©u thuÉn nh­ vËy... §«i khi trªn b¸o nµy còng ®¨ng 1* Nguyªn v¨n cña Ba-cu-nin lµ: c­¬ng lÜnh "x· héi - nh©n d©n".
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1680 1681 c.m¸c tãm l­îc cuèn s¸ch cña ba-cu-nin... tr.298), "Cßn c«ng nh©n §øc th× sao? C«ng nh©n §øc ch¼ng lµm g× c¶, ch¼ng b¸ t­ t­ëng Êy cña n­íc §øc; ¤ng M¸c, nh­ chóng t«i ®· v¹ch ra, m­u cã lÊy mét lêi tuyªn bè m¹nh mÏ bµy tá mèi thiÖn c¶m, ®ång t×nh víi c«ng nh©n toan"kh«i phôc" (erneuern) nh÷ng c«ng tr¹ng vµ th¾ng lîi cña c«ng t­íc BÝt- Ph¸p. ChØ cã vµi cuéc mÝt-tinh, ph¸t biÓu mÊy c©u, trong mÊy c©u nãi ®ã lßng xm¸c ®Ó lµm lîi cho m×nh trong Quèc tÕ. BÝt-xm¸c n¾m chÆt tÊt c¶ c¸c ®¶ng tù hµo d©n téc chiÕn th¾ng d­êng nh­ c©m lÆng tr­íc lêi tuyªn bè ®oµn kÕt ph¸i, ch¾c g× ®· nh¶ ra cho «ng M¸c" (tr.304). quèc tÕ. Nh­ng ngoµi nh÷ng lêi nãi su«ng ra, kh«ng mét ai lµm g× h¬n, cßn ë §Õ quèc nµy" (liªn §øc) "th«ng qua lêi nãi cña vÞ quèc truëng cña m×nh " n­íc §øc, khi ®· hoµn toµn s¹ch bãng qu©n ®éi, th× lóc ®ã xem chõng cã thÓ ®· tuyªn chiÕn sèng m¸i víi c¸ch m¹ng x· héi. C«ng t­íc BÝt-xm¸c ®· nh©n b¾t ®Çu vµ lµm mét viÖc g× ®ã. Tuy nhiªn, ®a sè c«ng nh©n ®Òu bÞ chiªu mé vµo danh bèn m­¬i triÖu ng­êi §øc ñng hé «ng ta vµ lµm chç dùa cho «ng ta, ®Ó qu©n ®éi, ë ®©y hä ®· chÊp hµnh mét c¸ch xuÊt s¾c nghÜa vô cña ng­êi lÝnh, tuyªn bè b¶n ¸n tö h×nh Êy. M¸c, ng­êi c¹nh tranh vµ ghen tÞ víi «ng ta, vµ theo lÖnh cÊp trªn, hä ®· tµn s¸t tÊt c¶ v.v.. vµ thËm chÝ cßn c­íp bãc n÷a. Mét sau M¸c lµ tÊt c¶ nh÷ng «ng trïm cña ®¶ng X· héi - d©n chñ §øc, còng sè ng­êi trong ®¸m hä trong khi chÊp hµnh nhiÖm vô qu©n sù cña m×nh nh­ tuyªn chiÕn ®iªn cuång nh­ thÕ víi c¸ch m¹ng x· héi. TÊt c¶ ®iÒu ®ã chóng thÕ, cßn viÕt nh÷ng bøc th­ ®Çy th­¬ng xãt trªn b¸o "Volksstaat"vµ miªu t¶ mét c¸ch sinh ®éng nh÷ng hµnh vi téi ¸c d· man cña qu©n ®éi n­íc §øc t¹i t«i sÏ tr×nh bµy tû mû trong phÇn sau ®©y", (tr.307, 308). T¹m thêi, nã" " n­íc Ph¸p" (tr.298, 299). Tuy nhiªn, còng cã mét vµi tÊm g­¬ng vÒ sù ph¶n ®èi (c¸ch m¹ng x· héi) "chØ tËp trung søc lùc cña m×nh ë miÒn Nam ch©u ¢u: ë dòng c¶m h¬n: sù ph¶n kh¸ng cña Gia-c«-banh, cña LÝp-nÕch vµ cña Bª-ben; I-ta-li-a, T©y Ban Nha, Ph¸p; nh­ng chóng ta hy väng r»ng ch¼ng bao l©u nh­ng ®ã lµ nh÷ng tÊm g­¬ng c¸ biÖt, h¬n n÷a hÕt søc hiÕm hoi. n÷a, nh©n d©n c¸c n­íc T©y - B¾c nh­ lµ: BØ, Hµ Lan vµ chñ yÕu lµ Anh, vµ Chóng ta kh«ng thÓ quªn ®­îc bµi b¸o ®· ®¨ng trªn tê "Volksstaat" vµo " cuèi cïng lµ tÊt c¶ c¸c bé téc Xla-v¬, còng sÏ ®øng d­íi ngän cê cña c¸ch th¸ng ChÝn n¨m 1870, trong ®ã thÓ hiÖn rÊt râ c¸i niÒm vui th¾ng lîi liªn m¹ng x· héi" (tr.308). §øc chñ nghÜa. Bµi b¸o ®ã b¾t ®Çu b»ng nh÷ng lêi nh­ sau: "Nhê th¾ng lîi mµ qu©n §øc ®· giµnh ®­îc, tÝnh chñ ®éng lÞch sö ®· chuyÓn h¼n tõ n­íc Bæ sung Ph¸p sang n­íc §øc; chóng ta, nh÷ng ng­êi §øc, v.v."" (tr.299). Tãm l¹i, cã thÓ nãi mét c¸ch kh«ng cã ngo¹i lÖ nµo c¶, r»ng ng­êi §øc " Nh÷ng ®Æc ®iÓm chÝnh cña lý t­ëng" cña nh©n d©n Nga lµ: 1) "toµn d©n tr­íc kia vµ hiÖn nay trong lßng lu«n lu«n trµn ngËp niÒm h©n hoan vui " tin ch¾c r»ng ruéng ®Êt, toµn bé ruéng ®Êt, thuéc vÒ nh©n d©n, b»ng bµn tay mõng ®èi víi th¾ng lîi d©n téc vÒ mÆt qu©n sù vµ chÝnh trÞ. Uy lùc cña ®Õ lao ®éng vµ må h«i cña m×nh, nh©n d©n t­íi n­íc cho nã, lµm cho nã trë thµnh quèc liªn §øc vµ cña vÞ quèc tr­ëng cña nã, c«ng t­íc BÝt-xm¸c, chñ yÕu dùa ph× nhiªu; 2) r»ng quyÒn sö dông ruéng ®Êt kh«ng ph¶i thuéc vÒ mét c¸ nh©n, vµo chç ®ã" (tr.299). mµ thuéc vÒ toµn bé "c«ng x·", "x· th«n"; x· th«n "theo tõng thêi gian" chia Vµ c¸c anh cã biÕt kh«ng, ý ®å nµo hiÖn nay ®ang chi phèi ý thøc hay " ruéng ®Êt cho c¸c c¸ nh©n; 3) tù trÞ tuyÖt ®èi gi¶ hiÖu, tù qu¶n c«ng x· vµ, do lµ b¶n n¨ng cña mçi ng­êi §øc? §ã lµ ý ®å "më mang" (verbreiten) "mét ®ã, th¸i ®é cña "c«ng x·" lµ kiªn quyÕt ®èi ®Þch víi nhµ n­íc" (tr.10). c¸ch réng r·i" vµ "thËt xa" ®Õ quèc §øc" (tr.303). Sù say mª ®ã "hiÖn nay Ba mÆt tèi lµ: 1) chÕ ®é gia tr­ëng: 2) c¸ nh©n bÞ "th«n x·" nuèt mÊt: 3) còng ®ang chi phèi tÊt c¶ nh÷ng hµnh ®éng cña ®¶ng X· héi - d©n chñ. C¸c " niÒm tin vµo Nga hoµng. Cã thÓ thªm vµo ®ã 4) niÒm tin C¬ §èc gi¸o, bao anh chí nghÜ r»ng BÝt-xm¸c lµ kÎ thï hung ¸c cña ®¶ng nµy nh­ «ng ta gåm niÒm tin chÝnh gi¸o - chÝnh thøc vµ c¶ niÒm tin gi¸o ph¸i kh¸c (10), ®ang "gi¶ ®ß" (vertsellt) nh­ vËy. ¤ng ta rÊt lµ "th«ng minh", nªn kh«ng song ®iÒu ®ã ë n­íc Nga kh«ng quan träng nh­ ë T©y ¢u" (nh­ trªn). thÓ kh«ng thÊy r»ng ®¶ng nµy ®ang phôc vô «ng ta, lµ ng­êi ®i tr­íc trong viÖc truyÒn b¸ t­ t­ëng nhµ n­íc cña §øc ë ¸ o, Thôy §iÓn, §an M¹ch, §iÓm 2 vµ 3 lµ "kÕt qu¶ tù nhiªn" cña ®iÓm 1) "chÕ ®é gia tr­ëng" - ng­êi cha, BØ, Hµ Lan vµ Thôy SÜ. ý ®å chñ yÕu cña «ng M¸c hiÖn nay lµ truyÒn "th«n x·". Nga hoµng (tr.15). "ThÕ giíi cña «ng lµ "c«ng x·". C«ng x· ch¼ng qua lµ
nguon tai.lieu . vn
Chính trị học Báo chí - Truyền thông Xã hội học Giáo dục học Tâm lý học Lịch sử - Văn hoá Triết học Ngôn ngữ học Thư viện thông tin Văn học nước ngoài Ngư nghiệp Hành chính - Pháp luật Địa lý - Địa danh Văn học Việt nam Lịch sử Đảng CNXH - KH Tư Tưởng HCM Ngụ ngôn - Cổ tích Ca dao - Tục ngữ Hoá học Sinh học Y khoa - Dược Kinh tế học