1. Trang Chủ
  2. Triết học
  3. [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 16 phần 9

[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 16 phần 9

Marx quan sát thấy rằng trên thực tế mọi ngành công nghiệp thành công đều có các đơn giá đầu vào thấp hơn đơn giá đầu ra. Marx gọi sự khác biệt đó là giá trị thặng dư và cho rằng giá trị này có nguồn gốc từ thặng dư lao động, sự khác biệt giữa cái người công nhân phải có để sống và cái họ có thể tạo ra. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 771 770 phô lôc d ôm cho c¸c con cña m×nh, th× môc ®Ých chñ yÕu cña hä lµ b¶o ®¶m cho chóng nh÷ng

Thể loại Tài liệu miễn phí Triết học

Số trang 49

Ngày tạo 8/29/2018 8:26:46 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx -... (.pdf)

Xem mẫu

  1. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 771 770 phô lôc d ôm cho c¸c con cña m×nh, th× môc ®Ých chñ yÕu cña hä lµ b¶o ®¶m cho chóng nh÷ng ph­¬ng tiÖn sinh sèng. NÕu ®êi sèng cña con c¸i ®­îc b¶o ®¶m sau khi cha mÑ qua ®êi th× c¸c bËc cha mÑ sÏ kh«ng quan t©m ®Õn viÖc ®Ó l¹i c¸c ph­¬ng tiÖn sinh sèng cho chóng n÷a; nh­ng hiÖn nay ch­a cã ®iÒu ®ã th× viÖc xãa bá quyÒn thõa kÕ chØ dÉn ®Õn nh÷ng khã kh¨n, lµm cho mäi ng­êi n¸o B µi ghi lêi ph¸t biÓu cña c.m¸c vÒ ®éng vµ lo sî vµ kh«ng ®em l¹i mét Ých lîi g×. ViÖc ®ã kh«ng më Gi¸o dôc phæ th«ng trong ®Çu cuéc c¸ch m¹ng x· héi mµ chØ cã thÓ kÕt liÔu nã mµ th«i. Më X· héi hiÖn nay 514 ®Çu lµ ph¶i t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó c«ng h÷u hãa c¸c t­ liÖu s¶n xuÊt. Giai cÊp t­ s¶n c¨m thï quyÒn thõa kÕ theo di chóc; quyÒn nµy cho phÐp nhµ n­íc lóc nµo còng cã thÓ can thiÖp vµo TrÝch biªn b¶n phiªn häp cña Tæng héi ®ång nh÷ng viÖc t­. HiÖn t¹i ®· cã nh÷ng lo¹i thuÕ ®¸nh vµo di s¶n, Ngµy 10 vµ 17 th¸ng T¸m 1869 chØ cÇn t¨ng c¸c lo¹i thuÕ ®ã vµ lµm cho chóng trë thµnh thuÕ lòy tiÕn nh­ thuÕ thu nhËp, kh«ng ®¸nh thuÕ nh÷ng tµi s¶n nhá, vÝ dô nh­ 50 pao xtÐc-linh. ChØ trªn ý nghÜa ®ã, vÊn ®Ò nµy míi I liªn quan ®Õn giai cÊp c«ng nh©n. ¤ ng M¸c ®· nãi r»ng vÊn ®Ò nµy g¾n liÒn víi mét khã kh¨n TÊt c¶ nh÷ng g× liªn quan ®Õn chÕ ®é hiÖn nay ®Òu ph¶i thay ®Æc biÖt. Mét mÆt, muèn thiÕt lËp mét chÕ ®é gi¸o dôc ®óng ®¾n ®æi, song nÕu chØ thñ tiªu c¸c di chóc th× ng­êi ta sÏ tr¸nh viÖc cÇn ph¶i thay ®æi nh÷ng ®iÒu kiÖn x· héi, mÆt kh¸c, muèn thay ®ã b»ng c¸ch chia gia s¶n khi cßn sèng, nh­ vËy thµ chÞu ®ùng ®æi nh÷ng ®iÒu kiÖn x· héi ph¶i cã mét chÕ ®é gi¸o dôc thÝch chóng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh cßn h¬n lµ lµm cho t×nh hîp; v× vËy chóng ta ph¶i xuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh hiÖn nay. h×nh tåi tÖ ®i, Tr­íc hÕt cÇn ph¶i t¹o kh¶ n¨ng thay ®æi chÕ ®é C¸c ®¹i héi ®· th¶o luËn vÊn ®Ò gi¸o dôc ph¶i lµ quèc lËp hay hiÖn nay, khi ®ã quyÒn thõa kÕ còng sÏ tù nã biÕn mÊt. t­ thôc515 . NÒn gi¸o dôc quèc lËp ®­îc coi lµ cña chÝnh phñ, nh­ng ®iÒu ®ã kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i nh­ vËy. ë M a-sa-tru-xÐt C«ng bè lÇn ®Çu tiªn In theo b¶n ghi trong sæ biªn tÊt c¶ c¸c tßa thÞ chÝnh ®Òu cã tr¸ch nhiÖm ph¶i ®¶m b¶o cã tr­êng b¶n cña Tæng Héi ®ång tiÓu häc cho tÊt c¶ c¸c trÎ em. Nh÷ng thµnh phè cã h¬n 5 000 d©n Nguyªn v¨n lµ tiÕng Anh ph¶i më nh÷ng tr­êng trung cÊp kü thuËt, c¸c thµnh phè lín më nh÷ng tr­êng cã bËc häc cao h¬n. Nhµ n­íc ®ãng gãp vµo c¸c chi phÝ, nh­ng kh«ng nhiÒu. ë M a-sa-tru-sÐt ng­êi ta chi cho gi¸o dôc mét phÇn t¸m sè tiÒn thuÕ thu ®­îc ë ®Þa ph­¬ng, ë Niu Oãc - con sè ®ã lµ mét phÇn n¨m. C¸c ñy ban qu¶n lý c¸c tr­êng lµ c¸c tæ chøc ®Þa ph­¬ng, hä bæ nhiÖm c¸c gi¸o viªn cña nhµ tr­êng vµ chän s¸ch gi¸o khoa. Nh­îc ®iÓm cña chÕ ®é cña Mü lµ nã
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 772 773 phô lôc phô lôc ViÖc gi¸o dôc b¸ch khoa mµ nh÷ng ng­êi v« s¶n so¹n th¶o m ang nÆng tÝnh chÊt ®Þa ph­¬ng, nÒn gi¸o dôc thuéc vµo tr×nh ®é v¨n hãa cña mçi vïng. V× vËy ng­êi ta ®· lªn tiÕng ®ßi ph¶i cã nghÞ quyÕt ®· b¶o vÖ, nh»m kh¾c phôc nh÷ng thiÕu sãt do viÖc sù gi¸m s¸t cña trung ­¬ng. ViÖc thu thuÕ phôc vô cho c¸c ph©n c«ng lao ®éng g©y ra, v× sù ph©n c«ng lao ®éng g©y trë ng¹i tr­êng lµ c­ìng b¸ch, nh­ng viÖc trÎ em ®i häc l¹i kh«ng bÞ cho häc sinh cã ®­îc sù hiÓu biÕt v÷ng vµng vÒ c«ng viÖc cña c­ìng b¸ch. ThuÕ th× ®¸nh vµo tµi s¶n vµ nh÷ng ng­êi nép thuÕ m×nh. Cã ng­êi ®· b¸m lÊy ®iÓm nµy vµ gi¶i thÝch sai lÖch theo ý mong muèn r»ng tiÒn b¹c ph¶i ®­îc chi tiªu cã Ých. nghÜa mµ giai cÊp t­ s¶n quan niÖm vÒ gi¸o dôc kü thuËt. NÒn gi¸o dôc cã thÓ lµ quèc lËp, nh­ng kh«ng ph¶i cña chÝnh Cßn ®Ò nghÞ cña bµ L« vÒ ng©n s¸ch gi¸o héi 516 t h× sÏ lµ ®óng phñ. ChÝnh phñ cã thÓ bæ nhiÖm c¸c viªn thanh tra, nh÷ng ng­êi ®¾n vÒ mÆt chÝnh trÞ, nÕu ®¹i héi ph¶n ®èi gi¸o héi. nµy kh«ng cã quyÒn can thiÖp vµo chÝnh qu¸ tr×nh gi¸o dôc mµ cã tr¸ch nhiÖm ph¶i theo dâi viÖc thi hµnh c¸c luËt ph¸p, còng §Ò nghÞ cña «ng Min-n¬ 517 kh«ng ®¸ng ®­îc ®­a ra th¶o luËn nh­ nh÷ng viªn thanh tra c«ng x­ëng theo dâi viÖc thi hµnh c¸c g¾n víi vÊn ®Ò nhµ tr­êng; thanh niªn ph¶i nhËn ®­îc sù gi¸o ®¹o luËt c«ng x­ëng. dôc ®ã ë ng­êi lín trong cuéc ®Êu tranh sinh tån x¶y ra hµng ngµy. DiÔn gi¶ kh«ng cã ý coi Oa-ren lµ mét lo¹i kinh th¸nh, §¹i héi ph¶i th«ng qua mét c¸ch kh«ng do dù nghÞ quyÕt trong vÊn ®Ò nµy Ýt ng­êi cã ý kiÕn gièng nhau. Chóng ta cã thÓ gi¸o dôc ph¶i lµ c­ìng b¸ch. Cßn vÒ viÖc trÎ em kh«ng thÓ ®­îc thuª vµo lµm viÖc ®­îc th× cã mét ®iÒu kh«ng cßn nghi ngê g× nãi thªm lµ nhµ tr­êng kh«ng thÓ thùc hiÖn lo¹i gi¸o dôc nh­ n÷a lµ: t×nh h×nh ®ã kh«ng gi¶m tiÒn c«ng vµ mäi ng­êi sÏ quen vËy, ®iÒu nµy cÇn ph¶i häc ë ng­êi lín. víi ®iÒu nµy. Kh«ng nªn ®­a vµo c¸c tr­êng tiÓu häc còng nh­ c¸c tr­êng Nh÷ng ng­êi theo ph¸i Pru-®«ng qu¶ quyÕt r»ng nÒn gi¸o dôc trung häc nh÷ng m«n häc cho phÐp tiÕn hµnh sù gi¶i thÝch cña kh«ng mÊt tiÒn lµ ®iÒu phi lý v× nhµ n­íc chi phÝ cho nã. TÊt ®¶ng hoÆc cña giai cÊp. ChØ nh÷ng m«n häc nh­ c¸c m«n khoa nhiªn lµ ph¶i cã ng­êi tr¶ tiÒn, song kh«ng ph¶i lµ ng­êi cã Ýt häc tù nhiªn, ng÷ ph¸p... lµ cã thÓ ®em gi¶ng d¹y trong c¸c kh¶ n¨ng nhÊt ®Ó lµm viÖc ®ã. DiÔn gi¶ kh«ng ñng hé nÒn gi¸o tr­êng. VÝ dô nh÷ng quy t¾c ng÷ ph¸p sÏ kh«ng thay ®æi tïy dôc kh«ng mÊt tiÒn trong c¸c tr­êng cao ®¼ng. thuéc vµo viÖc ng­êi gi¶i thÝch chóng lµ mét ®¶ng viªn ®¶ng To- Cßn vÒ chÕ ®é gi¸o dôc cña Phæ mµ ng­êi ta ®· nãi ®Õn kh¸ ri cã t«n gi¸o hay mét ng­êi tù do t­ t­ëng. C¸c m«n häc cho nhiÒu th× trong phÇn kÕt luËn «ng nãi r»ng chÕ ®é gi¸o dôc ®ã phÐp cã nh÷ng kÕt luËn tr¸i ng­îc nhau th× cÇn ph¶i lo¹i ra khái nhµ chØ nh»m ®µo t¹o nh÷ng tªn lÝnh giái. tr­êng; ng­êi lín cã thÓ nghiªn cøu c¸c m«n häc nµy d­íi sù h­íng dÉn cña nh÷ng gi¸o s­ nh­ bµ L« ®ang gi¶ng d¹y vÒ t«n gi¸o1*. II _____________________________________________________________________________________________ ¤ ng M¸c nãi r»ng mäi ng­êi ®· nhÊt trÝ mét sè vÊn ®Ò. 1 * Trong b¶n t­êng thuËt v¾n t¾t vÒ phiªn häp cña Tæng Héi ®ång ngµy 17 th¸ng T¸m 1869 ®¨ng trªn b¸o "Bee-Hive" sè 410, ngµy 21 th¸ng T¸m 1869, ®o¹n nµy cña bµi Më ®Çu cuéc th¶o luËn lµ ®Ò nghÞ chuÈn y nghÞ quyÕt cña §¹i ph¸t biÓu ®­îc viÕt nh­ sau: "Cßn vÒ m«n kinh tÕ chÝnh trÞ, t«n gi¸o vµ nh÷ng m«n häc héi Gi¬-ne-v¬ yªu cÇu kÕt hîp trÝ dôc víi lao ®éng ch©n tay, thÓ t­¬ng tù kh¸c, th× kh«ng nªn ®­a vµo c¸c tr­êng tiÓu häc vµ thËm chÝ c¶ c¸c tr­êng trung häc n÷a. M«n häc ®ã dµnh cho ng­êi lín vµ ph¶i ®­îc tiÕn hµnh b»ng sù gi¶ng dôc víi gi¸o dôc b¸ch khoa. Kh«ng ai ph¶n ®èi ®iÒu ®ã. d¹y cña nh÷ng gi¸o s­ lµ bµ L«".
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 775 774 phô lôc V Ò vÊn ®Ò gi¶i t¸n c¸c qu©n ®éi518 th× §¹i héi Bruy-xen ®· th«ng qua nghÞ quyÕt råi, nay ®­a ra th¶o luËn l¹i lµ kh«ng hîp lý. C«ng bè lÇn ®Çu tiªn In theo b¶n ghi trong sæ biªn b¶n cña Tæng Héi ®ång Nguyªn v¨n lµ tiÕng Anh L êi kªu gäi cña liªn ®oµn Ruéng ®Êt vµ lao ®éng göi nam n÷ C«ng nh©n anh vµ ai-r¬-len 519 H ìi c¸c ®ång chÝ c«ng nh©n! Nh÷ng hy väng h·o huyÒn mµ 30 n¨m tr­íc ®©y ng­êi ta ®· gieo r¾c cho hµng triÖu ng­êi lao ®éng vµ ®au khæ cña n­íc Anh, ®· kh«ng ®­îc thùc hiÖn. Ng­êi ta nãi víi hä r»ng viÖc hñy bá c¸c hµng rµo thuÕ quan sÏ lµm nhÑ bít sè phËn nghÌo khæ cña c«ng nh©n vµ nÕu kh«ng lµm cho hä trë nªn h¹nh phóc vµ m·n nguyÖn th× Ýt ra còng vÜnh viÔn lµm cho hä tho¸t khái sù ®ãi kh¸t. Mét phong trµo ®Êu tranh ®ßi "chiÕc b¸nh m× lín"520 ® · d©ng lªn m¹nh mÏ; c¸c chóa ®Êt ®· ®iªn cuång, bän trïm tµi chÝnh bèi rèi, c¸c chñ x­ëng h©n hoan - v× ý nguyÖn cña hä ®· ®­îc thùc hiÖn - chÝnh s¸ch thuÕ quan b¶o hé ®· bÞ gi¸ng mét coup de gr©ce1* . TiÕp theo lµ thêi kú phån thÞnh ch­a tõng thÊy. Tho¹t tiªn c¸c ®¶ng viªn ®¶ng To-ri ®e däa sÏ thay ®æi chÝnh s¸ch. Song khi ®· ngåi trªn ghÕ bé tr­ëng n¨m 1852, hä kh«ng thùc hiÖn lêi ®e däa cña m×nh mµ l¹i gia nhËp vµo ban ®ång ca t¸n tông cña nh÷ng ng­êi ñng hé c¹nh tranh v« h¹n ®é. Trong lóc ®· s½n sµng chÞu nh÷ng thiÖt h¹i vÒ tiÒn b¹c, hä v« cïng ng¹c nhiªn nhËn thÊy sè thu nhËp cña hä do ®Þa t« mang l¹i ®· t¨ng thªm 2 000 000 pao xtÐc-linh mét n¨m, tõ khi hñy bá c¸c ®¹o luËt vÒ ngò cèc. Ch­a bao giê trong lÞch sö loµi ng­êi mét khèi l­îng cña c¶i nh­ _____________________________________________________________________________________________ 1 *- ®ßn giÕt chÕt h¼n
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 776 777 phô lôc phô lôc v Ëy - tøc lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó tháa m·n nh÷ng nhu cÇu cña con tøc lµ giíi th­îng l­u chØ b»ng 1/179 d ©n sè n­íc Anh chiÕm 3 123 000 p.xt., tøc lµ h¬n 1/3 sè t¨ng thu nhËp cña toµn n­íc ng­êi - l¹i do mét sè ng­êi Ýt nh­ thÕ s¶n xuÊt ra trong mét thêi Anh; ë Ma-in - En vµ Tau-¬ víi sè d©n lao ®éng ®«ng gÊp 4 lÇn gian ng¾n nh­ thÕ. Trong vßng 20 n¨m gi¸ trÞ n«ng s¶n vµ s¶n mµ chØ cã 175 000 pao xtÐc-linh. C¸c chñ nhµ ë khu Xi-ti nghÑt phÈm c«ng nghiÖp xuÊt khÈu hµng n¨m ®­îc tuyªn bè cña Anh thë v× vµng, cßn c¸c chñ nhµ ë Tau-¬ - Ham-lÕt-x¬ th× bÞ ®Ì bÑp vµ Ai-r¬-len - nh÷ng thµnh qu¶ lao ®éng cña chÝnh anh chÞ em - d­íi g¸nh nÆng thuÕ tÕ bÇn. §­¬ng nhiªn lµ khu Xi-ti ®· chèng ®· t¨ng tõ 60 000 000 ®Õn 188 900 000 pao xtÐc-linh. Trong 20 l¹i viÖc tËp trung hãa thuÕ tÕ bÇn, nã hoµn toµn chØ xuÊt ph¸t tõ n¨m sè thu nhËp ph¶i ®ãng thuÕ cña c¸c «ng, bµ chóa ®Êt nguyªn t¾c tù qu¶n ë ®Þa ph­¬ng. Anh, theo sù thõa nhËn cña chÝnh hä, ® · t¨ng tõ 98 000 000 ® Õn 140 000 000 pao xtÐc-linh mét n¨m, cßn thu nhËp cña c¸c Trong 10 n¨m, cho ®Õn hÕt n¨m 1861, sè c«ng nh©n lµm viÖc chñ x­ëng vµ nhµ c«ng ng hiÖp lín ® · t ¨ng tõ 60 000 000 trong c«ng nghiÖp v¶i sîi t¨ng 12%; s¶n phÈm cña hä t¨ng 103%. lªn 110 000 000 pao xtÐc-linh mét n¨m. LiÖu søc ng­êi cã thÓ Sè thî má ë c¸c má s¾t t¨ng 6%, s¶n phÈm cña c¸c má t¨ng 37%. lµm ®­îc nhiÒu h¬n n÷a hay ch¨ng? Hai m­¬i ngh×n c«ng nh©n má ®· lµm viÖc cho m­êi chñ má. Còng trong 10 n¨m ®ã, sè c«ng nh©n n«ng nghiÖp ë Anh vµ Oen-x¬ Nh­ng than «i! Trong sè nh÷ng ng­êi con cña n­íc Anh cã c¶ gi¶m 88147 ng­êi, song trong thêi kú ®ã mÊy chôc v¹n a-cr¬ ®Êt nh÷ng ®øa con riªng. Ch­a mét bé tr­ëng tµi chÝnh nµo tiÕt lé cña c¸c lµng x· bÞ rµo l¹i vµ biÕn thµnh tµi s¶n t­ nh©n, ®Ó më c¸i bÝ mËt cña sù ph©n chia 140 000 000 pao xtÐc-linh Êy gi÷a réng c¸c l·nh ®Þa cña bon qóy téc, vµ qu¸ tr×nh nµy vÉn cßn ®ang c¸c chóa ®Êt víi nhau, song mäi ng­êi chóng ta ®Òu biÕt vÒ c¸c tiÕp diÔn. nhµ c«ng nghiÖp. Sè ng­êi thµnh ®¹t nhÊt trong bän hä ®· tõ 16 ng­êi n¨m 1846 t¨ng lªn ®Õn 133 ng­êi n¨m 1866. Thu nhËp Trong 12 n¨m sè tiÒn ®Þa t« ph¶i nép theo luËt vÒ ng­êi b×nh qu©n hµng n¨m cña mçi ng­êi trong sè ®ã ®· t¨ng tõ 74 300 nghÌo ë Anh vµ Oen-x¬ ®· t¨ng tõ 86 700 000 lªn 118 300 000 lªn ®Õn 100 600 pao xtÐc-linh. Hä chiÕm mét phÇn t­ tæng sè pao xtÐc-linh; sè ng­êi lín nghÌo ®ãi cã kh¶ n¨ng lao ®éng t¨ng t¨ng thu nhËp trong 20 n¨m. Líp ng­êi ngay s¸t hä ®· t¨ng vÒ tõ 114 500 lªn 185 600 ng­êi. mÆt sè l­îng tõ 319 lªn ®Õn 959 ng­êi; thu nhËp b×nh qu©n §ã kh«ng ph¶i lµ nh÷ng bøc tranh hoang ®­êng do trÝ t­ëng hµng n¨m cña mçi ng­êi trong sè nµy ® · t¨ng tõ 17 700 lªn t­îng nhiÖt t×nh cña nh÷ng ng­êi gµn dë bÊt trÞ nÆn ra. §ã lµ 19 300 pao xtÐc-linh; hä chiÕm mét phÇn t­ n÷a. Mét nöa cßn l¹i nh÷ng lêi thó nhËn cña c¸c chóa ®Êt vµ chñ ng©n hµng ®· ®­îc th× 346 048 nhµ t­ s¶n ®¸ng kÝnh chia nhau; thu nhËp hµng n¨m cña hä xª xÝch trong kho¶ng tõ 100 ®Õn 10 000 pao xtÐc-linh. x¸c nhËn trong nh÷ng quyÓn S¸ch xanh cña chÝnh hä. Míi ®©y, Cßn hµng triÖu ng­êi lao ®éng ®· t¹o ra nh÷ng cña c¶i ®ã - mét trong nh÷ng chuyªn gia cña hä ®· tuyªn bè ë th­îng nghÞ nh÷ng ng­êi khèn khæ cña n­íc Anh - th× chØ bÞ ®¸nh ®Ëp chø viÖn r»ng c¸c giai cÊp h÷u s¶n dï sèng xa hoa còng cã thÓ dµnh nµo ®­îc h­ëng lÊy nöa xu. ra ®­îc mét n¨m 150 000 000 p.xt. tõ s¶n phÈm lao ®éng cña anh chÞ em. MÊy tuÇn sau ®ã viªn gi¸m ®èc tr­êng cao ®¼ng N¨m 1864 sè thu nhËp ph¶i nép thuÕ theo biÓu thuÕ D521 ®· t¨ng phÉu thuËt hoµng gia ®· tr×nh bµy tr­íc tßa båi thÈm ®ang thÈm thªm 9 200 000 pao xtÐc-linh. Trong sè t¨ng ®ã th× chØ riªng thñ cøu nh÷ng nguyªn nh©n chÕt sím cña 8 ng­êi, vÒ nh÷ng g× «ng ®« víi d©n sè b»ng ch­a ®Çy 1/8 tæng d©n sè ®· chiÕm 4 266 000 ®· thÊy ë tr¹i lao ®éng bÈn thØu t¹i gi¸o khu Xanh P¨ng- cr¸t- p. xt., tøc lµ gÇn mét nöa. Trong sè ®ã khu Xi-ti ë Lu©n §«n, x¬.
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 778 779 phô lôc phô lôc S è ng­êi ®­îc h­ëng ®Æc quyÒn ë Ai-r¬-len còng ngµy mét kÎ n¾m vËn mÖnh cña d©n téc hoÆc ®· n«ng næi khinh th­êng nhiÒu vµ thu nhËp cña hä t¨ng lªn, trong khi ®ã mét phÇn s¸u nghÜa vô hµng ®Çu cña m×nh, khi hä phôc vô nh÷ng lîi Ých nam n÷ lao ®éng cña n­íc nµy ®· chÕt ®ãi vµ chÕt bÖnh v× ®ãi, riªng biÖt cña bän nhµ giµu ®Ó lµm cho chóng cµng giµu h¬n mét phÇn ba sè cßn sèng th× bÞ ng­êi ta dïng ph¸p luËt ®uæi ra n÷a, hoÆc ®Þa vÞ x· héi cña hä, sù gi¸o dôc cña hä, nh÷ng thµnh khái ®Êt lÜnh canh, bÞ ®uæi ra ®­êng vµ ph¶i di c­ ra n­íc ngoµi kiÕn giai cÊp cña hä ®· lµm hä kh«ng thÓ hoµn thµnh nh÷ng ®Ó tho¸t khái nh÷ng sù h·m h¹i cña bän tiÕm quyÒn téi lçi. nghÜa vô cña m×nh ®èi víi toµn x· héi vµ thi hµnh nh÷ng biÖn ph¸p thÝch ®¸ng; trong c¶ hai tr­êng hîp hä ®Òu ph¶n béi l¹i Thêi kú phån vinh c«ng nghiÖp ch­a tõng c㠮㠮· ®­a hµng nh÷ng ng­êi ®· tin t­ëng hä. ngh×n ng­êi lao ®éng chóng ta - nh÷ng nam n÷ c«ng nh©n ngay Sù thèng trÞ giai cÊp chØ cã thÓ tån t¹i víi ®iÒu kiÖn lµ nã thËt, thiÕu kinh nghiÖm lµm viÖc cÇn mÉn - vµo tr¹i lao ®éng: ®¶m b¶o ®­îc cho nh÷ng ng­êi bÞ ¸p bøc kh«ng bÞ nghÌo tóng miÕng thÞt bß mµ hä m¬ ­íc ®· biÕn thµnh chót canh lo·ng. ®Õn cïng cùc. C¸c giai cÊp thèng trÞ kh«ng thÓ lµm cho ng­êi Hµng chôc v¹n ®µn «ng, ®µn bµ vµ trÎ em sèng lang thang trong c«ng nh©n c«ng nghiÖp ®ang ®é sung søc tho¸t khái bÇn cïng c¶nh mµn trêi chiÕu ®Êt ë quª h­¬ng, bÞ nhôc m¹ vµ h¾t hñi, kÐo vµ chÕt ®ãi. C¸c biÖn ph¸p cña chóng râ rµng lµ kh«ng cã c¨n vµo ®Çy c¸c thµnh phè, ®i lò l­ît trªn nh÷ng con ®­êng lín; hä cø, nh÷ng lêi høa cña chóng ®· kh«ng ®­îc thùc hiÖn. Chóng t×m viÖc lµm ®Ó cã ®­îc miÕng ¨n vµ chèn ë nh­ng kh«ng thÓ nµo høa tiÕt kiÖm, nh­ng kh«ng lµm thÕ mµ l¹i t¨ng lªn mét c¸ch t×m ®­îc. Hµng ngh×n ng­êi kh¸c th¸o v¸t h¬n lµ ngay thËt ®· bÞ khñng khiÕp nh÷ng chi phÝ cña nhµ n­íc. Chóng høa trót bá b¾t giam v× nh÷ng vô trém c¾p nhá, hä thµ chÞu kû luËt nhµ tï cho anh chÞ em g¸nh nÆng thuÕ kho¸, nh­ng bän nhµ giµu chØ cßn h¬n lµ ®­îc nu«i ë tr¹i lao ®éng; trong khi ®ã bän ®¹i bîm l¹i ®ãng gãp mét phÇn nhá nh÷ng chi phÝ ®ang t¨ng cao - sè cßn l¹i ®­îc tù do, - cßn nh÷ng tªn chóa ®Êt téi lçi th× xö ¸n, chñ tr× c¸c sÏ thu tõ nh÷ng nhu yÕu phÈm mµ c¸c anh chÞ em cÇn dïng - phiªn xö cña c¸c tßa ¸n trÞ an. Hµng ngh×n ng­êi trÎ vµ kháe chóng cßn ®¸nh thuÕ c¶ c¸c biªn lai cÇm ®å cña anh chÞ em ®Ó m¹nh ph¶i ra n­íc ngoµi, ch¹y trèn quª h­¬ng nh­ tr¸nh bÖnh duy tr× qu©n ®éi th­êng trùc tuyÓn mé tõ hµng ngò cña anh chÞ dÞch h¹ch; nh÷ng ng­êi giµ c¶ vµ yÕu ®uèi ®· gôc chÕt v× ®ãi rÐt em ®Ó b¾n giÕt anh chÞ em khi anh chÞ em tá ra bÊt b×nh. trong c¸i r·nh ven ®­êng. C¸c tr¹m qu©n y, vµ c¸c bÖnh viÖn ®Çy Chóng høa gi¶m nghÌo ®ãi ®Õn møc tèi thiÓu, song chØ lµm cho ngËp nh÷ng bÖnh nh©n sèt rÐt vµ kiÖt søc v× ®ãi; chÕt ®ãi ®· trë sù nghÌo ®ãi vµ bÇn cïng trë thµnh sè phËn b×nh th­êng cña thµnh mét hiÖn t­îng b×nh th­êng x¶y ra hµng ngµy. c¸c anh chÞ em - "chiÕc b¸nh lín" ®· trë thµnh con sè kh«ng. Mçi biÖn ph¸p do chóng thi hµnh chØ cµng lµm t¨ng thªm tai TÊt c¶ c¸c ý kiÕn ®Òu nhÊt trÝ víi nhau r»ng ch­a bao giê nh÷ng häa, vµ chóng ch¼ng cßn g× ®Ó mµ ®Ò ra n÷a - quyÒn lùc cña ®au khæ cña giíi c«ng nh©n nghÌo khæ l¹i lín ®Õn nh­ hiÖn nay, chóng nhÊt ®Þnh ph¶i bÞ diÖt vong. Cø tiÕp tôc t×nh tr¹ng ®ã cã vµ sù bÇn cïng l¹i lan réng ®Õn nh­ hiÖn nay, trong lóc ®ã ch­a nghÜa lµ l«i kÐo mäi ng­êi vµo chç diÖt vong. ChØ cßn mét biÖn bao giê c¸c ph­¬ng tiÖn ®Ó tháa m·n nh÷ng nhu cÇu cña con ng­êi ph¸p duy nhÊt. H·y tù cøu lÊy m×nh! Anh chÞ em h·y quyÕt l¹i dåi dµo ®Õn nh­ vËy. Tr­íc hÕt, ®iÒu ®ã chøng tá r»ng ng­êi ®Þnh døt kho¸t r»ng anh chÞ em kh«ng thÓ chÞu ®ùng t×nh c¶nh ta ®· hoµn toµn coi th­êng nguyªn t¾c ®¹o lý cña mäi chÝnh quyÒn ghª tëm nµy ®­îc n÷a vµ h·y hµnh ®éng theo quyÕt ®Þnh cña nhµ n­íc lµ "sù sung tóc cña toµn x· héi, lµ ®¹o luËt tèi cao vµ m×nh, th× t×nh tr¹ng ®ã sÏ chÊm døt. ph¶i lµ môc tiªu vµ ­íc väng cña toµn bé luËt d©n sù" . Nh÷ng
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 780 781 phô lôc phô lôc Nh÷ng nç lùc cña chóng ta cã thµnh c«ng hay kh«ng lµ tïy thuéc C ¸ch ®©y mÊy tuÇn kho¶ng vµi chôc c«ng nh©n Lu©n §«n ®· th¶o luËn vÊn ®Ò nµy. Hä ®· ®i ®Õn kÕt luËn r»ng c¬ së kinh tÕ vµo ¸p lùc cña chóng ta ®èi víi nh÷ng kÎ cã quyÒn lùc, mµ muèn hiÖn nay cña x· héi ®· g©y nªn mét t¹i häa hiÖn t¹i, r»ng kh«ng ®¹t ®­îc ®iÒu ®ã cÇn ph¶i cã ­u thÕ vÒ sè l­îng, sù thèng nhÊt, mét biÖn ph¸p nµo cã thÓ ®em l¹i lîi Ých ngoµi viÖc c¶i t¹o chÕ ®é tæ chøc vµ hiÖp ®ång hµnh ®éng. V× vËy chóng t«i kªu gäi anh chÞ x· héi vµ chÝnh trÞ hiÖn thêi, vµ chØ cã b¶n th©n quÇn chóng míi em h·y liªn hiÖp l¹i, tæ chøc l¹i, hiÖp ®ång nh÷ng hµnh ®éng cña cã thÓ thùc hiÖn sù c¶i t¹o ®ã. Hä ®· thÓ hiÖn c¸c kÕt luËn cña m×nh vµ tuyªn bè khÈu hiÖu sau ®©y kh¾p mäi n¬i ë Ai-r¬-len, m×nh vµo hµng lo¹t nghÞ quyÕt vµ ®­a nh÷ng kÕt luËn ®ã ra th¶o Xcèt-len, Oen-x¬ vµ Anh: "Ruéng ®Êt vÒ tay nh©n d©n" - n g­êi luËn t¹i ®¹i héi ®¹i biÓu c«ng nh©n do hä triÖu tËp. C¸c nghÞ thõa kÕ hîp ph¸p tÆng vËt cña tù nhiªn. Kh«ng mét x· héi ®­îc quyÕt ®ã ®· ®­îc th¶o luËn ë ba phiªn häp vµ ®· ®­îc nhÊt trÝ tæ chøc mét c¸ch hîp lý nµo l¹i cã thÓ giao ruéng ®Êt - lµ nguån th«ng qua. §Ó thùc hiÖn c¸c nghÞ quyÕt ®ã hä ®· thµnh lËp mét sèng - cho mét dóm t­ nh©n nhá bÐ tha hå chi phèi, nh­ lµ ®èi tæ chøc míi cña c«ng nh©n lÊy tªn lµ L iªn ®oµn ruéng ®Êt vµ lao t­îng ®Ó hä thao tóng mét c¸ch tïy tiÖn. Mét chÝnh phñ do toµn ®éng. B an chÊp hµnh liªn ®oµn gåm h¬n 40 ®¹i biÓu næi tiÕng d©n bÇu ra vµ ®­îc toµn d©n tÝn nhiÖm lµ lùc l­îng duy nhÊt cã cña c«ng nh©n, ®­îc giao nhiÖm vô so¹n th¶o b¶n c­¬ng lÜnh c¸c thÓ qu¶n lý ruéng ®Êt v× lîi Ých cña toµn x· héi. nguyªn t¾c dùa trªn nh÷ng nghÞ quyÕt ®Çu tiªn ®· ®­îc héi nghÞ th«ng qua, lµm c­¬ng lÜnh hµnh ®éng ®Ó cã thÓ thùc hiÖn nh÷ng Anh chÞ em h·y ®Êu tranh ®ßi nhµ n­íc ph¶i ®ßi lÊy nh÷ng cuéc c¶i t¹o triÖt ®Ó. ®Êt cßn bá hoang ®Ó ®­a nh÷ng ng­êi thÊt nghiÖp ®Õn sinh Sau khi ®· th¶o luËn toµn diÖn, ñy ban ®· th«ng qua c­¬ng sèng, b»ng c¸ch ®ã, ®Æt c¬ së cho viÖc quèc h÷u hãa ruéng ®Êt. lÜnh sau ®©y: Anh chÞ em h·y ®õng ®Ó cho mét a-cr¬ ®Êt c«ng nµo n÷a bÞ rµo l¹i v× lîi Ých riªng cña nh÷ng ng­êi phi s¶n xuÊt. H·y buéc nhµ 1. Quèc h÷u hãa ruéng ®Êt. n­íc ph¶i sö dông qu©n ®éi - cho ®Õn khi qu©n ®éi ®­îc hoµn 2. Thµnh lËp c¸c vïng n«ng nghiÖp ë trong n­íc. toµn gi¶i t¸n - ®Ó lµm nh÷ng c«ng viÖc ®ång ¸ng chèng cá d¹i, chèng óng vµ vì hoang, thay cho viÖc x©y dùng c¸c doanh tr¹i 3. Thùc hiÖn nÒn gi¸o dôc phæ th«ng kh«ng mÊt tiÒn vµ c­ìng b¸ch, ®éc lËp víi gi¸o héi. mµ môc ®Ých lµ hñy diÖt cuéc sèng. H·y b¶o vÖ nh÷ng c¸nh ®ång vµ nÕu nh÷ng v­ên rau xanh tèt kh«ng thÝch hîp víi m«n 4. Xãa bá c¸c ng©n hµng ph¸t hµnh t­ nh©n. Trao cho nhµ thÓ thao cao th­îng lµ s¨n b¾n, th× nh÷ng ng­êi thÝch s¨n b¾n n­íc ®éc quyÒn ph¸t hµnh giÊy b¹c. cø viÖc di c­ ra n­íc ngoµi. 5. Thay tÊt c¶ c¸c lo¹i thuÕ b»ng mét lo¹i thuÕ trùc thu vµ lòy tiÕn. H·y biÕn chÝn ®iÓm cña Liªn ®oµn thµnh c­¬ng lÜnh cña c«ng nh©n, thµnh viªn ®¸ thö vµng ®Ó kiÓm nghiÖm c¸c øng cö viªn 6. Xãa bá quèc tr¸i. vµo nghÞ viÖn vµ nÕu nhËn thÊy r»ng hä kh«ng phï hîp víi 7. Xãa bá qu©n ®éi th­êng trùc. nhiÖm vô cña hä th× h·y phÕ bá nh­ mét ®ång tiÒn gi¶ v× ai kh«ng ñng hé c¸c anh chÞ em th× ng­êi Êy chèng l¹i anh chÞ em. 8. Rót ng¾n ngµy lao ®éng. 9. Thùc hiÖn quyÒn phæ th«ng ®Çu phiÕu b×nh ®¼ng, tr¶ l­¬ng Ng­êi ta ®· lõa ®o¹t nh÷ng thµnh qu¶ lao ®éng cña anh chÞ cho c¸c nghÞ sÜ. em dùa trªn c¸c ®¹o luËt vÒ ruéng ®Êt, tµi chÝnh vµ mäi luËt lÖ
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 783 782 phô lôc kh¸c. Víi sè tiÒn Ýt ái cßn l¹i, anh chÞ em ph¶i tr¶ l¹i cho mãn nî mµ ng­êi ta ®· vay ®Ó ¸p chÕ nh÷ng ng­êi ®i tr­íc cña anh chÞ em; anh chÞ em ph¶i nu«i qu©n ®éi th­êng trùc ®Ó phôc vô còng nh÷ng môc ®Ých nh­ thÕ ®èi víi thÕ hÖ c¸c anh chÞ em; c¸c anh chÞ em ph¶i th­êng xuyªn bÞ kiÖt søc v× lao ®éng qu¸ møc khi cã viÖc lµm vµ trong bÊt cø hoµn c¶nh nµo anh chÞ em còng ph¶i ¨n B µi ghi lêi ph¸t biÓu cña c.m¸c vÒ uèng qu¸ kham khæ. Ngoµi nh÷ng c¶i c¸ch c¨n b¶n ®­îc nªu lªn ChÝnh s¸ch cña chÝnh phñ anh trong c­¬ng lÜnh cña chóng t«i th× kh«ng bao giê cã c¸i g× cøu ®èi víi nh÷ng ng­êi tï Ai-r¬-len 522 ®­îc anh chÞ em tho¸t khái t×nh c¶nh tuyÖt väng cña anh chÞ em hiÖn nay. Chóng ta cã thÓ v­ît qua mäi khã kh¨n b»ng sù thèng nhÊt môc ®Ých vµ hµnh ®éng. Chóng ta th× ®«ng mµ kÎ thï cña T rÝch biªn b¶n c¸c phiªn häp Tæng héi ®ång chóng ta chØ gåm Ýt ng­êi. V× vËy c¸c nam n÷ c«ng nh©n mäi tÝn Ngµy 16 vµ 23 th¸ng m­êi mét 1869 ng­ìng vµ nghÒ nghiÖp h·y ®ång lßng nhÊt trÝ ®ßi nh÷ng quyÒn cña m×nh, h·y ®oµn kÕt l¹i vµ liªn hîp mäi lùc l­îng cña anh chÞ I em l¹i d­íi ngän cê cña L iªn ®oµn ruéng ®Êt vµ lao ®éng ® Ó tù S au ®ã «ng M¸c më ®Çu cuéc th¶o luËn vÒ vÊn ®Ò lËp tr­êng gi¶i phãng chÝnh b¶n th©n m×nh! cña ChÝnh phñ Anh trong vÊn ®Ò Ai-r¬-len. ¤ng nãi: ViÖc ©n x¸ chÝnh trÞ cã hai c¨n nguyªn: ng­êi ta tuyªn bè ©n G i«n OÐt-xt¬n, thñ quü x¸ 1) khi chÝnh phñ ®ñ v÷ng m¹nh nhê vò lùc vµ sù ñng hé cña M¸c-tin. G. Bun d­ luËn x· héi, cßn kÎ thï th× ®· thõa nhËn thÊt b¹i, nh­ ®· x¶y { b Ý th­ ra ë Mü; 2) khi nguyªn nh©n g©y nªn xung ®ét lµ sù l·nh ®¹o I.Ghª-oãc Õ ch-ca-ri-ót kÐm cái vµ phe ®èi lËp ®ang ®¹t tíi môc ®Ých cña m×nh nh­ ®· x¶y ra ë ¸ o vµ Hung-ga-ri. T×nh h×nh ®ã ch¾c ch¾n còng ®· x¶y In theo b¶n ghi trong cuèn ra ë Ai-r¬-len. Do G.Õch-ca-ri-ót so¹n kho¶ng ngµy 14 th¸ng s¸ch M­êi mét 1869 Nguyªn v¨n lµ tiÕng Anh C¶ §i-xra-e-li vµ Gl¸t-xt«n ®Òu nãi r»ng chÝnh phñ ph¶i thùc C«ng bè d­íi d¹ng cuèn s¸ch máng "Address of In b»ng tiÕng Nga lÇn ®Çu hiÖn cho Ai-r¬-len nh÷ng g× mµ c«ng nghiÖp thùc hiÖn ë c¸c n­íc the Land and Labor Labour to the Working Men kh¸c. Brai-t¬ ®· nhiÒu lÇn kh¼ng ®Þnh lµ nÕu t×nh h×nh kh«ng and Women of Great Britain and i reland" xuÊt b¶n ë Lu©n §«n n¨m 1869 thay ®æi mét c¸ch c¨n b¶n th× lóc nµo c¸ch m¹ng còng cã thÓ bïng næ ë Ai-r¬-len. Trong thêi gian bÇu cö Gl¸t-xt«n ®· bµo ch÷a cho cuéc khëi nghÜa cña c¸c héi viªn héi Phª-ni-¨ng vµ nãi r»ng trong nh÷ng hoµn c¶nh nh­ vËy th× bÊt cø mét d©n téc nµo kh¸c còng sÏ khëi nghÜa. ë h ¹ nghÞ viÖn, khi bÞ c«ng kÝch, «ng ta ®· th¸o
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 790 791 Phô lôc tªn lÝnh ®­îc ph¸t 40 viªn ®¹n. t h©n b»ng c¸ch nãi r»ng lêi tuyªn bè nång nhiÖt cña «ng ta ph¶n ®èi "chÝnh s¸ch x©m l­îc" chØ cã nghÜa lµ "cÇn ph¶i cai trÞ Ai-r¬-len Sau ®ã Gl¸t-xt«n ®· tr¶ lêi quanh co l¸ ®¬n thØnh nguyÖn phï hîp víi nh÷ng quan niÖm cña Ai-r¬-len". §Ó chÊm døt ®­îc ®­a ra ë Li-m¬-rÝch håi th¸ng T¸m523. ¤ng ta viÕt r»ng "chÝnh s¸ch x©m l­îc", sau khi trë thµnh bé tr­ëng «ng ta ph¶i phÈm h¹nh cña mäi ng­êi rÊt kh¸c nhau. Mét sè ng­êi th× tá ra lËp tøc b¾t ®Çu b»ng viÖc ©n x¸ nh­ ng­êi ta ®· lµm ë Mü vµ ¸ o. trung thµnh, mét sè kh¸c l¹i nãi n¨ng lç m·ng, ®ßi ph¶i ®­îc c¸i chØ cã thÓ lµ mét hµnh vi tõ thiÖn, coi ®ã lµ mét quyÒn. Song «ng ta ®· kh«ng lµm g× c¶. Khi ®ã ë Ai-r¬-len c¸c c¬ quan tù trÞ ®· b¾t ®Çu tæ chøc phong trµo ®ßi ©n x¸. §óng vµo lóc D¸m d¹y b¶o cuéc mÝt-tinh cña c«ng chóng ph¶i nãi n¨ng ra ®oµn ®¹i biÓu mang theo ®¬n thØnh nguyÖn cã 200 000 ch÷ ký sao th× qu¶ lµ c¸i ®¸m t«i ®ßi lµm thuª kia qu¸ tù tin. ®ßi tr¶ l¹i tù do cho nh÷ng ng­êi tï, chuÈn bÞ lªn ®­êng, th× ®· Lêi ph¶n ®èi tiÕp theo cña Gl¸t-xt«n lµ nh÷ng ng­êi tï kh«ng ®o¸n tr­íc ®­îc c¸c sù kiÖn, tr¶ l¹i tù do cho mét sè ng­êi ®Ó tõ bá nh÷ng ý ®å mµ v× hä bÞ b¾t míi bÞ chÆn l¹i. lµm nh­ kh«ng ph¶i lµ «ng ta nh­îng bé tr­íc ¸p lùc cña Ai- r¬-len. §¬n thØnh nguyÖn ®­îc göi lªn, vµ tuy kh«ng ph¶i c¸c héi Lµm sao Gl¸t-xt«n cã thÓ biÕt ®­îc nh÷ng ý ®å cña hä còng viªn héi Phª-ni-¨ng tæ chøc viÖc nµy, «ng ta vÉn kh«ng tr¶ lêi. nh­ viÖc hä kh«ng tõ bá chóng? Ph¶i ch¨ng «ng ta ®· tra tÊn ®Ó Sau ®ã ë h¹ nghÞ viÖn, ng­êi ta ®· chÊt vÊn vÒ c¸ch ®èi xö hÌn buéc hä ph¶i thó nhËn? ¤ng ta muèn b¾t hä ph¶i tõ bá nh÷ng h¹ ®èi víi nh÷ng ng­êi tï. ChÝnh phñ Anh Ýt nhÊt còng kh«ng n guyªn t¾c c ña hä , muèn lµm n hôc hä vÒ mÆt ti nh th Çn. thiªn vÞ trong c¸ch ®èi xö víi ng­êi tï nµy: hä ®èi xö nh­ nhau Na-p«-lª-«ng kh«ng hÒ yªu cÇu tõ bá nh÷ng nguyªn t¾c céng hßa khi ©n x¸, vµ Phæ còng kh«ng ®Æt ra nh÷ng ®iÒu kiÖn nh­ vËy. ®èi víi ng­êi Ai-r¬-len vµ ng­êi Anh. Kh«ng mét n­íc nµo ë ch©u ¢u ng­êi ta ®èi xö víi nh÷ng ng­êi tï chÝnh trÞ nh­ ë Anh TiÕp ®ã Gl¸t-xt«n tuyªn bè r»ng ®Õn nay ©m m­u kia vÉn tån vµ ë Nga. Bru-x¬ buéc ph¶i thõa nhËn sù thËt. ¤ng Mu-r¬ yªu t¹i ë Anh vµ Mü. cÇu ®iÒu tra, nh­ng ®· bÞ tõ chèi. Sau ®ã phong trµo nh©n d©n NÕu qu¶ thËt nh­ vËy th× Scèt-len i-¸t ®· kh¸m ph¸ ngay ra ®ßi ©n x¸ ®· næi lªn ë Li-m¬-rÝch. Ng­êi ta tæ chøc mÝt-tinh, cã 30 nã. Song ®ã chØ lµ "nçi bÊt b×nh tõ 700 n¨m nay". Ng­êi Ai-r¬- 000 ng­êi tham dù vµ th«ng qua ®¬n thØnh nguyÖn yªu cÇu tr¶ len tuyªn bè r»ng hä coi nÒn tù do v« ®iÒu kiÖn lµ mét b­íc dÉn l¹i tù do v« ®iÒu kiÖn. NhiÒu cuéc mÝt-tinh ® · diÔn ra ë kh¾p ®Õn hßa gi¶i. Gl¸t-xt«n kh«ng thÓ tiªu diÖt ®­îc ©m m­u cña c¸c thµnh phè miÒn B¾c. Sau ®ã ng­êi ta tuyªn bè sÏ tæ chøc nh÷ng ng­êi thuéc héi Phª-ni-¨ng ë Mü, b»ng hµnh vi cña «ng mét cuéc mÝt-tinh lín ë §u-blin, cã 200 000 ng­êi tham dù. MÊy ta, «ng ta thóc ®Èy ©m m­u ®ã; mét tê b¸o ®· gäi Gl¸t-xt«n lµ tuÇn tr­íc ng­êi ta ®· Ên ®Þnh tæ chøc cuéc mÝt-tinh vµo ngµy trung t©m chñ yÕu 524 cña ©m m­u. ¤ng ta bÊt b×nh víi b¸o chÝ; 10 th¸ng M­êi. C¸c nghiÖp ®oµn ph¶i tuÇn hµnh. Ngµy 8 «ng ta kh«ng ®ñ can ®¶m ®Ó h·m h¹i b¸o chÝ, v× vËy «ng ta muèn th¸ng M­êi chÝnh phñ ra bè c¸o cÊm ® oµn tuÇn hµnh ®i qua ®æ tr¸ch nhiÖm cho nh÷ng ng­êi tï. Ph¶i ch¨ng «ng ta muèn gi÷ mét sè ®­êng phè. I-x¾c B¸t cho r»ng ®ã lµ cÊm tuÇn hµnh. hä lµm con tin ®Ó nh÷ng ng­êi cßn ë ngoµi nhµ tï ph¶i cã mét Ng­êi ta ®Õn chÊt vÊn Phoãc-te-xkiu, song «ng ta kh«ng cã nhµ, hµnh vi thÝch ®¸ng? ¤ng ta kh¼ng ®Þnh r»ng "mong muèn cña cßn viªn th­ ký cña «ng ta lµ BiÕc-c¬ th× kh«ng biÕt g× c¶. chóng ta lµ tá ra kiªn nhÉn tét ®é "Do ®ã sù tét ®é cña «ng ta lµ Ng­êi ta ®Ó l¹i mét bøc th­ vµ chê ®îi tr¶ lêi. Phoãc-te-xkiu ®· nh­ thÕ ®Êy". l¶ng tr¸nh. ChÝnh phñ cÇn ph¶i g©y ra xung ®ét. Ng­êi ta bá viÖc Khi nhµ tï Mao-n¬-gioi chËt nÝch nh÷ng ng­êi tï kh«ng ®­îc tuÇn hµnh vµ sau nµy ng­êi ta ®­îc biÕt lµ trong dÞp ®ã mçi
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 792 793 Phô lôc x Ðt xö, tiÕn sÜ M¸c-§«n-nen ®· viÕt cho Gi«-dÐp Mª-ri hÕt bøc chÕ ®é së h÷u vµ b¶o vÖ sù toµn vÑn cña ®Õ quèc. th­ nµy ®Õn bøc th­ kh¸c vÒ c¸ch ®èi xö víi hä. Sau nµy hu©n Mèi ®e däa ®èi víi cuéc sèng vµ chÕ ®é së h÷u xuÊt ph¸t tõ t­íc M©y-« cã nãi r»ng Mª-ri ®· giÊu kÝn nh÷ng bøc th­ ®ã. Sau tÇng líp quÝ téc Anh. Ca-na-®a ®ang x©y dùng nh÷ng ®¹o luËt ®ã M¸c-§«n-nen ®· viÕt th­ cho viªn thanh tra c¸c tr¹i giam, cña b¶n th©n hä, vµ ®iÒu ®ã kh«ng vi ph¹m sù toµn vÑn cña ®Õ mét quan chøc cao cÊp h¬n. KÕt qu¶ lµ M¸c-§«n-nen bÞ th¶i håi, quèc, cßn ng­êi Ai-r¬-len th× bÞ g¹t ra khái nh÷ng c«ng viÖc cña cßn Mª-ri ®­îc th¨ng chøc. m×nh, ph¶i giao chóng cho nghÞ viÖn coi sãc, tøc lµ giao cho c¸i chÝnh quyÒn ®· ®Èy hä ®Õn t×nh c¶nh hiÖn nay. Ph¶i hÕt søc ngu Sau ®ã Gl¸t-xt«n nãi r»ng "chóng t«i ®· ®Ò nghÞ" tr¶ l¹i tù do xuÈn míi nghÜ r»ng tr¶ l¹i tù do cho nh÷ng ng­êi tï cßn nguy cho nh÷ng ph¹m nh©n Ýt quan träng, cßn c¸c thñ lÜnh vµ nh÷ng hiÓm h¬n viÖc xóc ph¹m c¶ mét d©n téc. B¶n tÝnh Anh l©u ®êi ng­êi tæ chøc chñ yÕu th× kh«ng thÓ phãng thÝch ®­îc. cña kÎ x©m l­îc biÓu hiÖn trong lêi kh¼ng ®Þnh: chóng t«i hËu §ã lµ mét sù dèi tr¸ hiÓn nhiªn. Trong sè nh÷ng ng­êi tï cã ®·i c¸c anh, nh­ng c¸c anh ph¶i cÇu xin kia. hai ng­êi Mü, mçi ng­êi bÞ kÕt ¸n 15 n¨m. Sù sî h·i n­íc Mü ®· buéc chÝnh phñ ph¶i tr¶ l¹i tù do cho hä. N¨m 1865 Kª-ri bÞ kÕt Trong th­ göi I-x¾c B¸t, Gl¸t-xt«n nãi: ¸n 5 n¨m tï, «ng ta ®ang n»m trong bÖnh viÖn t©m thÇn, gia ®×nh "Ngµi nh¾c t«i vÒ viÖc tr­íc kia t«i ®· b¶o vÖ ng­êi n­íc ngoµi. Ch¼ng lÏ hai muèn ®­a vÒ nhµ v× «ng ta kh«ng thÓ lËt ®æ chÝnh phñ ®­îc. tr­êng hîp ®ã l¹i gièng nhau? c¸c héi viªn héi Phª-ni-¨ng bÞ kÕt ¸n theo tËp qu¸n hîp ph¸p vµ tßa båi thÈm gåm nh÷ng ®ång bµo cña hä còng thõa nhËn hä Sau ®ã Gl¸t-xt«n nãi r»ng ë Anh næi lo¹n chèng trËt tù x· héi cã téi. Nh÷ng ng­êi tï ë Na-pl¬ bÞ b¾t kh«ng ®­îc xÐt xö, mµ khi xÐt xö th× tßa bao giê còng bÞ coi lµ träng téi. Song chØ ë Anh mµ th«i. Cuéc næi ¸n ®Æc biÖt xÐt xö, vµ nh÷ng quan tßa h­ëng l­¬ng cña chÝnh phñ kÕt ¸n hä" 526. lo¹n cña GiÐp-phÐc-x¬n §ª-vÝt ®· ®­îc tr¾ng ¸n v× nã kh«ng N Õu tßa båi thÈm gåm c¸c ®Þa chñ ®Þa ph­¬ng xÐt xö mét nh»m chèng l¹i ng­êi Anh vµ chÝnh phñ cña hä 525 . Gl¸t-xt«n nãi ng­êi s¨n b¾n tr¸i phÐp th× còng chÝnh c¸c ®ång bµo cña anh ta tiÕp r»ng chÝnh phñ kh«ng ®­îc tu©n theo ®éng c¬ nµo kh¸c xÐt xö anh ta. Mäi ng­êi ®Òu biÕt lµ c¸c thÈm ph¸n Ai-r¬-len ngoµi viÖc trõng ph¹t nh÷ng téi lçi. ®­îc tuyÓn mé tõ ®¸m ng­êi do chóa ®Êt cung cÊp vµ c¸c ph­¬ng ChÝnh phñ phôc vô nh÷ng kÎ ¸p bøc Ai-r¬-len, Gl¸t-xt«n muèn tiÖn ®Ó sinh sèng cña hä phô thuéc vµo b¶n ¸n cña hä. ¸ p bøc nh©n d©n Ai-r¬-len ph¶i quú gèi bëi v× vÞ quèc v­¬ng cã häc thøc bao giê còng lµ tËp qu¸n hîp ph¸p. ë A nh c¸c quan tßa cã thÓ vµ nghÞ viÖn ®· cã mét hµnh vi chÝnh nghÜa vÜ ®¹i. V× vËy chÝnh ®éc lËp, nh­ng ë Ai-r¬-len th× kh«ng bao giê nh­ vËy. Sù th¨ng hä còng lµ nh÷ng téi ph¹m ®èi víi nh©n d©n Ai-r¬-len, VÊn ®Ò quan tiÕn chøc cña hä phô thuéc vµo viÖc hä ®· phôc vô chÝnh Ai-r¬-len lµ khÈu hiÖu duy nhÊt ®Ó Gl¸t-xt«n vµ Brai-t¬ trë thµnh phñ nh­ thÕ nµo, Xa-li-ven, biÖn lý, ®· ®­îc bæ nhiÖm vµo chøc bé tr­ëng, h·m h¹i nh÷ng ng­êi ph¶n ®èi Anh gi¸o vµ gióp ®ì gi¸m qu¶n tµi liÖu l­u tr÷ cña tßa ¸n. Gl¸t-xt«n ®· tr¶ lêi "Héi cho nh÷ng kÎ m­u cÇu danh lîi ng­êi Ai-r¬-len cã thÓ bµo ch÷a kiÓm l©m cæ" ë §u-blin r»ng «ng ta kh«ng nhí ®· cam ®oan lµ sÏ cho sù b¸n m×nh cña hä. Gi¸o héi chØ lµ c¸i cí ®Ó x©m l­îc. C¸i "cai trÞ Ai-r¬-len phï hîp víi nh÷ng quan niÖm cña Ai-r¬-len"527 . cí th× ®· bÞ xãa bá, nh­ng sù n« dÞch vÉn tån t¹i. Gl¸t-xt«n tuyªn Vµ sau khi ®· lµm tÊt c¶ mäi viÖc ®ã, «ng ta ®Õn tßa thÞ chÝnh vµ bè lµ chÝnh phñ cã ý ®Þnh sau nµy sÏ xãa bá mäi lý do g©y nªn than lµ nhiÖm vô nÆng qu¸ søc cña «ng ta. bÊt b×nh, nh­ng chÝnh phñ sÏ kiªn quyÕt b¶o ®¶m cuéc sèng vµ
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 794 795 Phô lôc K Õt qu¶ lµ mét cuéc mÝt-tinh b¶o vÖ quyÒn cña nh÷ng ng­êi nhµ v¨n ch©u ¢u kh¸c. Bao giê t«i còng b¶o vÖ ng­êi Anh vµ hiÖn nay t«i vÉn tiÕp tôc lµm viÖc ®ã. thuª ruéng ®· bÞ hñy bá vµ ng­êi Ai-r¬-len ®ßi ph¶i tr¶ tù do cho nh÷ng ng­êi tï. Hä ® o¹n tuyÖt víi t«n gi¸o, vµ giê ® ©y B¶n nghÞ quyÕt ®­îc th«ng qua kh«ng ph¶i ®Ó ®ßi b»ng ®­îc hä ®ßi quyÒn tù trÞ cho Ai-r¬-len. ¤ng Mu-r¬ vµ «ng B¸t ® · tr¶ l¹i tù do cho nh÷ng ng­êi tï, b¶n th©n nh÷ng ng­êi Ai-r¬- t¸n thµnh viÖc nµy. Hä kiªn quyÕt ®ßi tr¶ tù do cho «ng ¤'§«- len còng kh«ng hy väng viÖc ®ã. Môc ®Ých cña b¶n nghÞ quyÕt lµ n«-van-Rèt-xa, sau khi ®· bÇu «ng lµm nghÞ sÜ. bµy tá sù ®ång t×nh ®èi víi ng­êi Ai-r¬-len vµ ®¸nh gi¸ hµnh vi cña chÝnh phñ; ch¾c r»ng nghÞ quyÕt sÏ lµm cho ng­êi Anh vµ II ng­êi Ai-r¬-len ®oµn kÕt víi nhau. Khi chóng t«i dòng c¶m ph¸t biÓu ý kiÕn cña m×nh Gl¸t-xt«n tÊt sÏ xung ®ét víi ph¸i ®èi lËp ¤ ng Mèt-t¬-xhÕt ®· ®iÓm l¹i ho¹t ®éng cña Gl¸t-xt«n, t«i sÏ "Times", "Saturday Review" v.v.; mÆt kh¸c, chóng t«i còng cã thÓ lµm viÖc nµy mét c¸ch kh¸c, nh­ng ®iÒu ®ã kh«ng liªn quan g× ñng hé «ng ta chèng l¹i ph¸i ®èi lËp ®ã, trong tr­êng hîp ng­îc ®Õn vÊn ®Ò chóng ta ®ang th¶o luËn. Nh÷ng l¸ ®¬n thØnh nguyÖn l¹i ph¸i ®èi lËp nµy cã thÓ lËt ®æ ®­îc «ng ta. Trong thêi gian ®­îc th«ng qua trong c¸c cuéc mÝt-tinh ®Òu rÊt ®óng mùc, nh­ng Néi chiÕn «ng ta n¾m chÝnh quyÒn vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ chÝnh Gl¸t-xt«n ®· b¾t bÎ nh÷ng lêi ph¸t biÓu b¶o vÖ ®¬n nh÷ng thØnh s¸ch cña chÝnh phñ vµ nÕu t×nh h×nh cña qu©n miÒn B¾c lµ trÇm nguyÖn ®ã. Ca-xlª-ri còng kh«ng kÐm g× Gl¸t-xt«n; h«m nay qua träng khi Gl¸t-xt«n ra tuyªn bè th× ®iÒu ®ã kh«ng ®em l¹i vinh b¸o "Political Register"528 t«i ®­îc biÕt lµ khi ph¸t biÓu chèng l¹i dù g× cho lßng yªu n­íc cña «ng ta. ng­êi Ai-r¬-len «ng ta ®· dïng nh÷ng lêi lÏ nh­ cña Gl¸t-xt«n, vµ Cèp-bÐt ®· tr¶ lêi «ng ta gièng nh­ t«i ®· tr¶ lêi. ¤ng èt-gie-r¬ cã lý: nÕu chóng t«i muèn gi¶i phãng nh÷ng Khi b¾t ®Çu cuéc v©n ®éng bÇu cö, tÊt c¶ c¸c øng cö viªn ng­êi tï th× b»ng c¸ch ®ã kh«ng thÓ nµo ®¹t ®­îc môc ®Ých. Song Ai-r¬-len ®Òu ®ßi hái ©n x¸, xong Gl¸t-xt«n ®· ngåi im cho ®Õn quan t©m ®Õn nh©n d©n Ai-r¬-len th× quan träng h¬n lµ quan khi c¸c c¬ quan tù trÞ Ai-r¬-len b¾t ®Çu ph¸t ®éng phong trµo ®ßi t©m ®Õn Gl¸t-xt«n 531 . ©n x¸. C«ng bè toµn v¨n lÇn ®Çu tiªn In theo b¶n ghi trong sæ biªn T«i kh«ng nãi ®Õn c¸c n¹n nh©n cña nh÷ng sù kiÖn ë ch©u b¶n cña Tæng Héi ®ång ¢u, v× kh«ng thÓ so s¸nh cuéc chiÕn tranh Hung-ga-ri víi cuéc Nguyªn v¨n lµ tiÕng Anh khëi nghÜa cña c¸c héi viªn héi Phª-ni-¨ng. Cã thÓ so s¸nh nã víi n¨m 1798 529 , vµ khi ®ã sù so s¸nh sÏ kh«ng cã lîi cho ng­êi Anh. T«i nh¾c l¹i lµ kh«ng ë ®©u ng­êi ta ®èi xö víi nh÷ng ng­êi tï chÝnh trÞ tåi tÖ nh­ ë Anh. ¤ng Mèt-t¬-xhÕt kh«ng muèn cho chóng ta biÕt ý kiÕn cña «ng vÒ ng­êi Ai-r¬-len; nÕu «ng ta muèn biÕt c¸c d©n téc kh¸c ®· nghÜ g× vÒ ng­êi Anh th× h·y ®äc L¬-®ruy R«-lanh 530 vµ nh÷ng
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 796 797 Phô lôc h éi viªn cña héi Phª-ni-¨ng do ®· viÕt nh÷ng bµi b¸o ®­îc coi lµ phiÕn lo¹n. V× vËy, b¸o "Marseillaise" ®· kh«ng lÇm khi so s¸nh R«-spho víi Rèt-xa. T¹i sao b¸o "Daily News" khi b¸o tin cho n­íc Ph¸p biÕt vÒ viÖc c¸c héi viªn héi Phª-ni-¨ng bÞ kÕt ¸n, l¹i kh«ng hÒ ®¶ ®éng N h÷ng bµi b¸o cña gien-ni m¸c vÒ ®Õn c¶nh ®èi xö hÌn h¹ ®èi víi hä? T«i mong r»ng Ngµi cho phÐp VÊn ®Ò Ai-r¬-len 532 t«i bæ khuyÕt sù im lÆng kh«n ngoan cña b¸o nµy . Mét thêi gian tr­íc ®©y ¤'§«-n«-van-Rèt-xa bÞ nhèt vµo xµ lim c¸ nh©n tèi om víi hai c¸nh tay bÞ cïm quÆt ra sau l­ng. I Kh«ng lóc nµo chóng th¸o cïm cho «ng nªn buéc ph¶i n»m trªn sµn mµ hóp thø n­íc ch¸o lo·ng cña m×nh. ¤ng Pi-gèt, biªn tËp Lu©n ®«n, ngµy 27 th¸ng Hai 1870 viªn b¸o "Irishman", sau khi biÕt ®­îc nh÷ng sù viÖc ®ã do Rèt- T ê "Marseillaise" sè ra ngµy 18 th¸ng Hai ®· ®¨ng l¹i mét bµi xa thuËt l¹i cho «ng nghe tr­íc mÆt viªn gi¸m môc vµ mét nh©n cña tê "Daily News", trong ®ã tê b¸o Anh nµy ®· th«ng b¸o cho chøng kh¸c, ®· ®¨ng nh÷ng sù viÖc ®ã trªn b¸o cña m×nh, khiÕn b¸o chÝ Ph¸p biÕt vÒ viÖc «ng ¤'§«-n«-van-Rèt-xa tróng cö. Do cho «ng Mu-r¬, mét trong nh÷ng nghÞ sÜ Ai-r¬-len ë h¹ nghÞ viÖn th«ng tin ®ã kh¸ r¾c rèi mµ nh÷ng lêi gi¶i thÝch ®Çy nh÷ng c©u ph¶i yªu cÇu nghÞ viÖn ®iÒu tra ®Ó lµm s¸ng tá nh÷ng g× ®ang lÊp löng l¹i tr×nh bµy mét c¸ch dèi tr¸ c¸c sù kiÖn chóng cã tham diÔn ra ë c¸c nhµ tï. ChÝnh phñ ®· kiªn quyÕt chèng l¹i ®ßi hái väng lµm s¸ng tá, nªn t«i ®Ò nghÞ c¸c Ngµi vui lßng ®¨ng nh÷ng ®ã; 36 thµnh viªn bá phiÕu t¸n thµnh ®Ò nghÞ Mu-r¬, cßn 171 lêi b×nh luËn cña t«i ®èi víi bµi b¸o nãi trªn. ng­êi bá phiÕu ph¶n ®èi; ®ã lµ sù bæ sung xøng ®¸ng cho nh÷ng cuéc bá phiÕu vi ph¹m th« b¹o luËt bÇu cö 1*. Tr­íc hÕt tê "Daily News" ®­a tin r»ng ¤'§«-n«-van-Rèt-xa bÞ tßa båi thÈm kÕt ¸n, nh­ng l¹i kh«ng nãi thªm lµ ë Ai-r¬-len Vµ viÖc ®ã ®· x¶y ra d­íi thêi néi c¸c cña tªn ®¹o ®øc gi¶ tßa båi thÈm gåm toµn nh÷ng thuéc h¹ cña chÝnh phñ Ýt hay Gl¸t-xt«n! Nh­ Ngµi ®· thÊy, vÞ thñ lÜnh lín nµy cña ph¸i tù do nhiÒu ®Òu do chÝnh phñ trùc tiÕp bæ nhiÖm. ®· kh«ng coi lßng nh©n ®¹o vµ c«ng lý ®¸ng gi¸ mét xu. Do ®ã, ®ang tån t¹i nh÷ng tªn Giu-®a kh«ng mang kÝnh. Sau ®ã khi nãi vÒ treason felony1* víi mét sù khiÕp ®¶m thiªng liªng, c¸c nhµ b¸o ch¬i c¸i trß chñ nghÜa tù do ë b¸o Vµ ®©y lµ mét viÖc kh¸c còng lµm vinh dù cho n­íc Anh. ¤'Li-ri, "Daily News" ®· quªn kh«ng nãi r»ng c¸i ph¹m trï míi ®ã cña bé mét ng­êi tï lµ héi viªn cña héi Phª-ni-¨ng ®· 60-70 tuæi, suèt luËt h×nh sù Anh ®­îc ph¸t minh chØ nh»m ®Ó h¹ thÊp nh÷ng ba tuÇn lÔ kh«ng nhËn ®­îc g× ngoµi b¸nh m× vµ n­íc l·, chØ v×, - nhµ yªu n­íc Ai-r¬-len xuèng hµng nh÷ng téi ph¹m ®ª m¹t kh«ng, c¸c b¹n ®äc cña b¸o "Marseillaise" kh«ng bao giê ®o¸n ®­îc nhÊt. ®iÒu nµy ®©u, - chØ v× «ng bÞ coi lµ mét " kÎ ®a thÇn " vµ kh«ng Ta h·y xem vô ¤'§«-n«-van-Rèt-xa. ¤ng lµ mét trong c¸c chÞu nhËn m×nh lµ mét tÝn ®å ®¹o tin lµnh, mét tÝn ®å cña gi¸o biªn tËp cña b¸o "Irish People". ¤ng bÞ kÕt ¸n nh­ phÇn lín c¸c _____________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________ 1*- ph¶n quèc 1 * Xem tËp nµy, tr. 823 - 824.
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 792 793 Phô lôc Phô lôc p h¸i tr­ëng l·o, mét tÝn ®å thiªn chóa gi¸o hay mét tÝn ®å cña v µ häa sÜ tµi ba, còng bÞ ®Èy vµo mét t×nh tr¹ng th¶m h¹i; «ng gi¸o ph¸i Quª-c¬. Chóng ®Ò nghÞ «ng hoÆc ph¶i chän mét trong kh«ng cßn nhËn biÕt nh÷ng ng­êi th©n thuéc nhÊt cña m×nh. Ta c¸c t«n gi¸o kÓ trªn, hoÆc b¸nh m× su«ng. Trong n¨m tai häa ®ã, cßn cã thÓ kÓ thªm nhiÒu tªn tuæi n÷a vµo danh s¸ch nh÷ng ¤'Li-ri hoÆc "KÎ ®a thÇn ¤ 'Li-ri" nh­ chóng ®· gäi «ng, - ®· ng­êi Ai-r¬-len hy sinh v× nghÜa c¶ ®ã. ChØ cÇn nãi r»ng tõ n¨m chän mét tai häa «ng cho lµ nhá nhÆt: b¸nh m× vµ n­íc l·. 1866, khi ng­êi ta më mét cuéc ®ét nhËp ¨n c­íp vµo trô së b¸o "Irish Peolpe", 2 0 héi viªn héi Phª-ni-¨ng ®· chÕt hoÆc bÞ ®iªn C¸ch ®©y mÊy ngµy viªn c «-r«-n¬ ( mét quan chøc tßa ¸n nh©n trong c¸c nhµ tï cña n­íc Anh nh©n ¸i. danh nhµ vua ®iÒu tra nh÷ng x¸c chÕt t×m ®­îc) sau khi xem xÐt thi thÓ cña nh÷ng héi viªn héi Phª-ni-¨ng qua ®êi trong nhµ tï Do Gien-ni M¸c viÕt ngµy 27 th¸ng Hai 1870 In theo b¶n ®¨ng trªn b¸o Xpai-c¬ Ai-len ®· kÞch liÖt lªn ¸n c¸ch ®èi xö mµ ng­êi qu¸ cè ®· §· ®¨ng trªn b¸o "La Marseillaise" sè 71, Nguyªn v¨n lµ tiÕng Ph¸p ph¶i g¸nh chÞu. ngµy 1 th¸ng Ba 1870 Ký tªn: G i. Uy - li - am Thø b¶y võa qua ng­êi thanh niªn Ai-r¬-len Han-n¬ Hót ® · tho¸t khái nhµ tï n¬i anh ta bÞ giam gi÷ 4 n¨m. N¨m 19 tuæi anh ta gia nhËp qu©n ®éi Anh vµ anh ®· phôc vô n­íc Anh ë Ca-na-®a. N¨m 1866 anh bÞ ®­a ra tßa ¸n qu©n sù v× ®· viÕt nh÷ng bµi b¸o phiÕn lo¹n vµ bÞ kÕt ¸n hai n¨m khæ sai. Sau khi nghe tuyªn ¸n, Hót giËt mò cña m×nh tung lªn kh«ng trung vµ h« lín: "N­íc céng hßa Ai-r¬-len mu«n n¨m!" tiÕng h« xuÊt ph¸t tõ ®¸y lßng ®ã lµm anh ph¶i tr¶ mét gi¸ ®¾t. Chóng kÕt ¸n thªm hai n¨m tï giam n÷a vµ ngoµi ra cßn ®¸nh 50 roi. B¶n ¸n nµy ®· ®­îc thi hµnh hÕt søc d· man, Hót bÞ trãi vµo mét c¸i c©y vµ hai ng­êi thî rÌn lùc l­ìng cÇm c at of nine tails 1*- tiÕng Ph¸p kh«ng cã tªn gäi ®Ó gäi lo¹i roi nµy cña ng­êi Anh. ë ® ©y chØ cã ng­êi Nga vµ ng­êi Anh t×m ®­îc m«t ng«n ng÷ chung. §óng lµ tr©u t×m tr©u, ngùa t×m ngùa. Nhµ b¸o Kª-ri hiÖn nay ®ang bÞ giam trong mét khu nhµ tï dµnh cho ng­êi ®iªn; sù im lÆng vµ nh÷ng cùc h×nh kh¸c mµ «ng ph¶i g¸nh chÞu ®· biÕn «ng thµnh mét c¸i x¸c sèng mÊt hÕt lý trÝ. §¹i t¸ BiÕc-c¬, héi viªn héi Phª-ni-¨ng, mét con ng­êi kh«ng chØ næi tiÕng khi phôc vô trong qu©n ®éi Mü, mµ cßn lµ nhµ v¨n _____________________________________________________________________________________________ 1* mét lo¹i roi dïng ®Ó tra tÊn
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 794 795 P hô lôc gi¸o d©n trong héi") vµ cuèn s¸ch truyÒn ®¹o míi xuÊt b¶n gÇn ®©y, "Ecce homo" 1*. Song nh÷ng ng­êi tï cã ®ång t×nh víi sù hµi lßng s©u s¾c cña viªn gi¸m ngôc tèi cao ®ã hay kh«ng? C¸c b¹n h·y ®äc ®o¹n d­íi ®©y trÝch trong th­ cña ¤ '§«-n«-van-Rèt-xa, b øc th­ ch¼ng râ nhê phÐp mÇu nµo ®· lät ®­îc khái nhµ tï vµ rÊt l©u míi ®Õn II ®­îc ng­êi nhËn: Lu©n §«n, ngµy 5 th¸ng Ba B øc th­ cña rèt-xa T rong phiªn häp cña h¹ nghÞ viÖn ngµy 3 th¸ng Ba «ng X t¸c- "T«i ®· kÓ cho c¸c b¹n biÕt vÒ thãi ®¹o ®øc gi¶ cña b än chñ ng­êi Anh ®· pu-l¬ ® · chÊp vÊn «ng Gl¸t-xt«n vÒ c¸ch ®èi xö ®èi víi nh÷ng ®Èy t«i vµo t×nh tr¹ng lµ t«i buéc ph¶i bß mµ ¨n, chóng cho t«i ¨n ®ãi, c­íp mÊt ng­êi tï thuéc héi Phª-ni-¨ng. Ngoµi nh÷ng ®iÒu kh¸c ra, «ng cã ¸nh s¸ng mÆt trêi vµ cho t«i xiÒng xÝch vµ kinh th¸nh. T«i kh«ng than phiÒn vÒ nãi r»ng b¸c sÜ Lai-«n-x¬ ë §u-blin míi ®©y ®· tuyªn bè lµ: nh÷ng cùc h×nh mµ bän chñ muèn hµnh h¹ t«i; viÖc cña t«i lµ ph¶i chÞu ®ùng; song t«i kh¼ng ®Þnh r»ng t«i cã quyÒn b¸o cho mäi ng­êi biÕt vÒ c¸ch ®èi xö cña "Kû luËt, khÈu phÇn ¨n chÕt ®ãi, viÖc c¾t xÐn quyÒn tù do c¸ nh©n vµ nh÷ng cùc h×nh kh¸c chØ lµm cho søc khoÎ ng­êi tï tæn h¹i kh«ng thÓ nµo ch÷a ®­îc". chóng ®èi víi t«i vµ viÖc tÞch thu mét c¸ch phi ph¸p nh÷ng bøc th­ cña t«i thuËt l¹i c¸ch ®èi xö ®ã. Nh÷ng biÖn ph¸p ®Ò phßng hÌn h¹ mµ nhµ chøc tr¸ch ¤ ng Gl¸t-xt«n hoµn toµn hµi lßng víi c¸ch ®èi xö víi nh÷ng tr¹i giam ®· thi hµnh ®Ó ng¨n trë t«i viÕt th­, hÕt søc lè bÞch vµ còng v« cïng ng­êi tï, ®· kÕt thóc bµi d iÔn v¨n cña m×nh b»ng nh÷ng lêi pha ghª tëm. Mét thñ tôc l¨ng nhôc hÌn h¹ nhÊt lµ trong suèt mÊy th¸ng ngµy nµo trß tuyÖt vêi nh­ sau: chóng còng lét trÇn truång t«i ra vµ kh¸m xÐt tay, ch©n vµ mäi phÇn c¬ thÓ. ViÖc ®ã ®· x¶y ra hµng ngµy ë Min-ban-c¬ tõ th¸ng Hai ®Õn th¸ng N¨m 1867. "cßn vÒ søc khoÎ cña ¤'§«-n«-van-Rèt-xa th× t«i cã thÓ hµi lßng b¸o tin Mét lÇn t«i tõ chèi cëi quÇn ¸o. Tøc thêi n¨m tªn cai x«ng ra, ®¸nh ®Ëp t«i d· r»ng khi bµ ¤'§«-n«-van-Rèt-xa gÆp chång l Çn gÇn ®©y nhÊt b µ rÊt vui mõng man vµ xÐ ph¨ng quÇn ¸o t«i ra. nhËn thÊy d iÖn m¹o c ña chång ®· ®Ñp h¬n "533. T rªn tÊt c¶ c¸c hµng ghÕ cña cuéc häp cao quÝ ®ã ng­êi ta ph¸ Cã mét lÇn t«i göi ®­îc th­ ra ngoµi, bøc th­ ®ã ®· lµm cho c¸c «ng N èc-x¬ v µ P «-lèc-c¬, h ai q uan chøc c¶nh s¸t ( quan tßa c¶ nh s¸t) ph¶i ®Õn gÆp t«i. ra c­êi nh­ ph¸o rang. GÆp chång lÇn gÇn ®©y nhÊt! X in c¸c b¹n h·y l­u ý r»ng bµ ¤'§«-n«-van-Rèt-xa ch¼ng nh÷ng ph¶i ly biÖt ThËt lµ mai mØa khi ng­êi ta ph¸i hai quan chøc cña chÝnh phñ ®Õn x¸c chång ®· nhiÒu n¨m nay mµ bµ cßn ph¶i ®i kh¾p n­íc Mü thuyÕt minh sù thËt vÒ c¸c nhµ tï Anh! C¸c ngµi ®ã ®· tõ chèi ghi chÐp ®iÒu qua n tr×nh vÒ v¨n häc Anh ®Ó kiÕm b¸nh m× nu«i c¸c con. träng mµ t«i muèn b¸o cho hä biÕt. Khi t«i nãi ®Õn ®Ò tµi hä kh«ng ­a thÝch, hä ng¨n t«i l¹i, b¶o r»ng kû luËt cña nhµ tï kh«ng can hÖ g× ®Õn hä. Cã ph¶i nh­ Xin c¸c b¹n còng ®õng quªn lµ ngµi Gl¸t-xt«n kia - nh÷ng c©u vËy kh«ng, c¸c «ng P«-lèc-c¬ vµ Nèc-x¬? Khi t«i cho c¸c «ng biÕt lµ hä buéc t«i pha trß cña «ng ta qu¶ thËt lµ hÕt søc ®óng lóc - thËt sù muèn ph¶i t¾m b»ng thø n­íc ®· dïng vµo môc ®Ých nµy cho hµng nöa t¸ ng­êi Anh bÞ tï, ph¶i ch¨ng c¸c «ng kh«ng tõ chèi ghi chÐp lêi khiÕu n¹i cña t«i? ®­îc lµm th¸nh khi «ng ta lµ t¸c gi¶ cña "Prayers" ("Nh÷ng kinh cÇu nguyÖn"), "Propagation of the Gospel" ("TruyÒn b¸ kinh Phóc _____________________________________________________________________________________________ ©m"), "The functions of laymen in the church" ("NhiÖm vô cña 1 *- Ng­êi Êy ®ã
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 796 797 Phô lôc Phô lôc n h÷ng kÎ ®· dïng sù lõa dèi ®Ó h·m h¹i t«i! T«i chØ buéc téi chÕ ®é chuyªn chÕ, ë S a-tam chóng giao cho t«i gì mét sè x¬ gai, b¶o r»ng nÕu t«i kh«ng lµm c¸i chÕ ®é ®· khiÕn cho ng­êi ta ph¶i dïng ®Õn nh÷ng ph­¬ng ph¸p ®ã. xong ®óng giê quy ®Þnh th× sÏ bÞ bá ®ãi. T«i kªu lªn: C¶nh ngé ®· nhiÒu lÇn buéc t«i ph¶i nhí ®Õn nh÷ng lêi cña Ma-ki-a-ve-li: - Cßn nÕu t«i lµm xong th× cã lÏ c¸c «ng còng sÏ trõng ph¹t t«i nh­ vËy? "Bän b¹o chóa hÕt søc quan t©m ®Õn viÖc truyÒn b¸ kinh th¸nh ®Ó quÇn chóng ViÖc ®ã ®· x¶y ra víi t«i ë Min-ban-c¬. nh©n d©n hÊp thô nh÷ng lêi c¨n dÆn cña kinh th¸nh vµ ®Ó cho bän kÎ c­íp c­íp bãc m×nh mµ kh«ng chèng cù. - Sao l¹i thÕ ®­îc? - viªn cai ngôc ph¶n ®èi. Chõng nµo nh©n d©n n« lÖ thùc hiÖn nh÷ng quy t¾c ®¹o ®øc vµ quy t¾c phôc Khi ®ã t«i kÓ cho anh ta nghe lµ ngµy 4 th¸ng B¶y, sau khi lµm xong c«ng tïng mµ c¸c linh môc truyÒn gi¶ng cho hä th× bän b¹o chóa ch¼ng cßn g× ®Ó mµ viÖc tr­íc thêi h¹n quy ®Þnh 10 phót, t«i ®äc s¸ch. Mét viªn chøc tr«ng thÊy t«i, sî. buéc téi t«i l­êi biÕng vµ nhèt t«i vµo xµ lim c¸ nh©n tèi om suèt hai ngµy ®ªm, chØ ®­îc ¨n b¸nh m× vµ uèng n­íc l·. NÕu bøc th­ nµy ®Õn ®­îc víi ®ång bµo cña t«i, th× t«i cã quyÒn yªu cÇu ®ång bµo h·y lªn tiÕng m¹nh mÏ vµ ®ßi hái c«ng lý cho c¸c anh em ®ang ®au Mét lÇn t«i gÆp b¹n t«i lµ £-®u-a §¸p-phi. Anh rÊt xanh xao. Mét thêi gian khæ cña m×nh. Mong r»ng nh÷ng lêi nµy sÏ lµm s«i ®éng dßng m¸u ®ang ng­ng sau t«i nghe tin § ¸p-phi l©m bÖnh nÆng vµ anh muèn gÆp t«i (ë Ai-r¬-len ®äng trong huyÕt qu¶n cña ®ång bµo! chóng t«i rÊt th©n nhau). T«i xin viªn gi¸ m ®èc tr¹i giam cho t«i ®Õn th¨m anh, Ng­êi ta dïng d©y buéc t«i vµo xe, th¾t nót l¹i ë cæ t«i. Nót nµy buéc vµo mét Y tõ chèi t«i døt kho¸t. ViÖc ®ã x¶y ra trong nh÷ng ngµy lÔ gi¸ng sinh n¨m c¸i cµng xe dµi, vµ ra lÖnh cho hai ng­êi tï Anh kh«ng ®­îc ®Ó chåm lªn; song hä 1867 vµ mÊy tuÇn sau mét ng­êi tï ®· nãi thÇm cho t«i biÕt qua song s¾t xµ lim ®· bu«ng ra, cµng xe bæng lªn, c¸i nót bung ra. NÕu nã th¾t l¹i th× t«i ®· chÕt råi. giam t«i: "§¸p-phi ® · mÊt råi!". T«i kh¼ng ®Þnh lµ chóng kh«ng cã quyÒn ®Èy t«i vµo hoµn c¶nh mµ cuéc NÕu cã mét sù kiÖn t­¬ng tù nh­ vËy x¶y ra ë Nga th× ng­êi Anh h¼n sÏ viÕt sèng cña t«i phô thuéc vµo hµnh vi cña kÎ kh¸c. nªn mét thiªn tiÓu thuyÕt c¶m ®éng biÕt chõng nµo! Mét tia s¸ng xuyªn qua song s¾t vµ n¬i then cöa ngôc tèi giam gi÷ t«i. §ã lµ Gi¸ nh­ ngµi Gl¸t-xt«n cã mÆt khi c¸i chÕt nh­ thÕ x¶y ra ë Na-pl¬, th× håi øc vÒ ngµ y t«i ë N iu-tao- n¸c- x¬, n¬i t«i ®· gÆp n h÷ng ng­êi thuéc ph¸i ch¾c «ng ta sÏ vÏ ®­îc mét bøc tranh sinh ®éng biÕt chõng nµo! ¤i nh÷ng kÎ «-r¨ng-gi¬ vµ n h÷ng ng­êi thuéc ph¸i rÝp-b©n ®· quªn mÊt thãi gi¶ nh©n gi¶ ®¹o ®øc gi¶ dÎo måm chuyªn nghÒ gi¶ nh©n gi¶ nghÜa, miÖng nam m« mµ bông nghÜa cña hä. th× mét bå dao g¨m!. T«i ph¶i dµnh mÊy lêi ®Ó t­ëng nhí Gi«n - Lin-s¬. Th¸ng Ba 1866 trong lóc ¤ '§«-n«-van-Rèt-xa, ®ang d¹o ch¬i, t«i gÆp «ng ë trong s©n. Chóng theo dâi chóng t«i chÆt ®Õn møc 354 anh chØ kÞp th× thÇm víi t«i: "C¸i rÐt lµm t«i chÕt mÊt". Nh÷ng ng­êi Anh ®ã ®· t ï khæ sai chÝnh trÞ" lµm nh÷ng g×? Chóng ®­a chóng t«i ®Õn Lu©n §«n mét ngµy tr­íc lÔ gi¸ng sinh. Khi chóng t«i vµo tr¹i giam chóng lét hÕt ¸o Êm vµ bá mÆc chóng t«i l¹nh Do Gien-ni M¸c viÕt ngµy 5 th¸ng Ba1870 In theo b¶n ®¨ng trªn b¸o run lªn suèt mÊy th¸ng trong xµ lim c¸ nh©n. §óng, chóng kh«ng thÓ chèi c·i §· d¨ng trªn b¸o "La Marseillaise" sè 79, ngµy Nguyªn v¨n lµ tiÕng Ph¸p 9 th¸ng Ba 1870 ®­îc ®iÒu ®ã, chÝnh chóng ®· giÕt chÕt G i«n - Lin-s¬, n h­ng khi ®iÒu tra th× chóng l¹i cö nh÷ng quan chøc s½n sµng chøng minh lµ ng­êi ta ®· ®èi xö víi L in-s¬ vµ § ¸p-phi h Õt søc mÒm máng. Sù lõa dèi cña bän ng­êi Anh n« dÞch chóng ta thËt kh«ng ai cã thÓ t­ëng t­îng ®­îc. NÕu t«i ph¶i chÕt trong tï th× t«i xin gia ®×nh vµ c¸c b¹n t«i ®õng tin mét lêi nµo cña bän ng­êi Êy. Vµ h·y ®õng nghi ngê lµ t«i cã h»n thï c¸ nh©n ®èi víi
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 798 799 Phô lôc thÝch tê "Irish People" h¬n lµ thÝch kinh th¸nh. ViÖc ®èi lËp bible1* víi people2* cã thÓ lµm cho b¹n ®äc cña y kho¸i tr¸. "¤ng ¤'§«-n«-van-Rèt-xa, - b¸o "Daily News" viÕt tiÕp, - h×nh nh­ t­ëng r»ng nh÷ng ng­êi tï bÞ trõng ph¹t vÒ téi ®· v iÕt nh÷ng bµi b¸o phiÕn lo¹n p h¶i ®­îc cung cÊp thuèc hót vµ c¸c bµi b¸o hµng ngµy vµ tr­íc hÕt hä ph¶i ®­îc cã quyÒn tù do trao ®æi th­ tõ víi b¹n bÌ cña m×nh". iii ¤ i kÎ gi¶ nh©n gi¶ nghÜa ®øc ®é! Ho¸ ra cuèi cïng ngµi ®· ph¶i thõa nhËn r»ng ¤'§«-n«-van-Rèt-xa bÞ kÕt ¸n khæ sai L u©n §«n, ngµy 16 th¸ng Ba 1870 chung th©n v× ®· v iÕt nh÷ng bµi b¸o phiÕn lo¹n c hø kh«ng ph¶i v× m­u s¸t n ÷ hoµng VÝch-to-ri-a nh­ ngµi ®· nham hiÓm nãi S ù ki Ön n æi bËt nhÊt t ron g tuÇn qua lµ bø c t h­ cña bãng giã ®Õn khi lÇn ®Çu tiªn b¸o cho b¸o chÝ Ph¸p biÕt. ¤'§«-n«-van-Rèt-xa ®­îc in l¹i trong bµi b¸o gÇn ®©y cña t«i. "Cuèi cïng, - tê b¸o v« liªm sØ ®ã kÕt luËn, ng­êi ta ®· ®èi xö víi ¤'§«-n«-van-Rèt-xa B ¸o "Times" ®¨ng l¹i bøc th­ nh­ng bá phÇn b×nh luËn, theo c¸i c¸ch xøng ®¸ng víi «ng ta, tøc lµ nh­ víi mét tªn tï khæ sai b×nh th­êng". cßn b¸o "Daily News" th× ® ¨ng p hÇn b×nh luËn, nh­ng bá bøc Sau tê b¸o tr¨m phÇn tr¨m Gl¸t-xt«n ®ã lµ t¬ "Daily Telegraph", th­. mét ®¹i biÓu kh¸c cña b¸o chÝ ®Çu c¬ chñ nghÜa tù do, mét tê b¸o "Nh­ chóng t«i ®· dù ®o¸n,-b¸o nµy tuyªn bè,- «ng ¤'§«-n«-van-Rèt-xa ®· chän ®Ò th­êng næi tiÕng vÒ nh÷ng hµnh ®éng hÕt søc th« bØ. tµi bøc th­ cña m×nh lµ nh÷ng luËt lÖ trong nhµ tï mµ «ng ph¶i t¹m thêi ph¶i tu©n theo. "NÕu chóng t«i chó ý ®Õn bøc th­ cña ¤'§«-n«-van-Rèt-xa, - b¸o nµy tuyªn C ¸i tõ "t¹m thêi" ®ã thËt lµ tµn nhÉn khi ng­êi ®­îc nãi ®Õn ë bè, - th× ®ã kh«ng ph¶i v× nh÷ng héi viªn cña héi Phª-ni-¨ng bÊt trÞ, mµ chØ v× h¹nh phóc cña n­íc Ph¸p". ®©y lµ mét ng­êi ®· ph¶i n¨m n¨m ë trong tï vµ bÞ kÕt ¸n khæ sai chung th©n . "C¸c b¹n sÏ biÕt, tê b¸o ®ã nãi , - lµ chØ míi mÊy ngµy tr­íc ®©y ë h¹ nghÞ viÖn «ng Gl¸t-xt«n ®· chÝnh thøc b¸c bá nh÷ng lêi bÞa ®Æt cµn rì ®ã, vµ tÊt Ngoµi nh÷ng viÖc kh¸c ra, «ng ¤'§«-n«-van-Rèt-xa cßn than nhiªn kh«ng cã mét ng­êi Ph¸p s¸ng suèt nµo, dï thuéc ®¶ng ph¸i hay giai cÊp phiÒn vÒ viÖc "ng­êi ta dïng d©y buéc «ng vµo xe; th¾t nót l¹i ë nµo, d¸m hoµi nghi lêi tuyªn bè cña bËc ®¹i nh©n ng­êi Anh ®ã". cæ" lµm cho sù sèng cña «ng phô thuéc vµo hµnh ®éng cña c¸c tï N h­ng nÕu v¹n nhÊt ë Ph¸p cã nh÷ng ®¶ng ph¸i hay nh÷ng khæ sai Anh, nh÷ng ng­êi b¹n tï cña «ng. ng­êi h­ háng ®Õn møc kh«ng tin lêi nãi cña mét bËc ®¹i nh©n "Song ph¶i ch¨ng lµ bÊt c«ng,- b¸o "Daily News" kªu lªn nh­ vËy, - khi ®Èy ng­êi Anh nh­ ngµi Gl¸t-xt«n th× dï sao n­íc Ph¸p còng kh«ng con ng­êi Êy vµo hoµn c¶nh mµ sù sèng cña anh ta phô thuéc vµo hµnh ®éng thÓ chèng l¹i nh÷ng lêi khuyªn nhñ tèt bông cña ngµi Lª-vi, con cña nh÷ng ng­êi kh¸c? Ph¶i ch¨ng ë trªn xe háa hay trªn tµu thñy sù sèng cña ng­êi hoµn toµn kh«ng ph¶i mét bËc ®¹i nh©n ng­êi Anh vµ ng­êi ta kh«ng phô thuéc vµo hµnh ®éng cña ng­êi kh¸c?" _____________________________________________________________________________________________ S au khi dïng m¸nh líi ®ã, kÎ lý sù cïn ngoan ®¹o kia ®· chØ 1 *- kinh th¸nh trÝch ¤'§«-n«-van-Rèt-xa lµ kh«ng yªu thÝch k inh th¸nh v µ 2*- nh©n d©n
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 800 801 Phô lôc Phô lôc n ãi víi c¸c b¹n b»ng nh÷ng lêi nh­ sau: BiÕc-c¬. B¸o "Echo"536 míi thµnh lËp gÇn ®©y nãi n¨ng víi giäng tù do "Chóng t«i khuyªn nh÷ng ng­êi Pa-ri l¸ng giÒng cña chóng t«i h·y coi tÊt c¶ nh÷ng sù d· man víi c¸c tï chÝnh trÞ ë Anh chØ lµ nh÷ng chuyÖn bÞa ®Æt cµn rì". chñ nghÜa cßn râ rµng h¬n c¸c ®ång nghiÖp cña nã. B¸o nµy cã nguyªn t¾c chØ ®¹o riªng cña nã. Lý do lµ gi¸ b¸o nµy chØ cã mét § ­îc «ng Lª-vi cho phÐp t«i xin dÉn ra ®©y cho c¸c b¹n biÕt xu trong khi gi¸ c¸c b¸o kh¸c ®Õn hai, bèn hay s¸u xu. C¸i gi¸ mét vÝ dô nhá n÷a cho thÊy l êi nãi cña c¸c bËc ®¹i nh©n trong mét xu ®ã buéc b¸o, mét mÆt ph¶i ®¨ng nh÷ng lêi tuyªn bè d©n néi c¸c Gl¸t-xt«n ®¸ng gi¸ c¸i g×. chñ gi¶ hiÖu ®Ó khái mÊt nh÷ng kh¸ch hµng ®Æt mua b¸o lµ C¸c b¹n cßn nhí lµ trong bøc th­ ®Çu tiªn t«i cã nãi ®Õn ®¹i nh÷ng ng­êi v« s¶n, nh­ng mÆt kh¸c l¹i lu«n lu«n cã nh÷ng lêi t¸ Ri-c¸c-®¬ BiÕc-c¬, mét ng­êi tï lµ héi viªn héi Phª-ni-¨ng mµ rµo tr­íc ®ãn sau ®Ó giµnh lÊy nh÷ng kh¸ch hµng ®¸ng kÝnh cña nh÷ng c¸ch ®èi xö nh©n ®¹o cña ChÝnh phñ Anh ®· ®Èy ®Õn t×nh c¸c ®Þch thñ cña m×nh. tr¹ng ®iªn lo¹n. B¸o "Irishman" ®· ®¨ng tin nµy ®Çu tiªn. Sau Trong mét ®o¹n trµng giang ®¹i h¶i nãi vÒ bøc th­ cña ®ã «ng An-®Ðc-vót ®· göi th­ cho «ng Bru-x¬, bé tr­ëng bé néi ¤'§«-n«-van-Rèt-xa, b¸o "Echo" ®· ba hoa qu¸ ®µ ®Õn møc ®­a vô yªu cÇu ®iÒu tra vÒ chÕ ®é ®èi xö víi tï chÝnh trÞ. ra mét gi¶ thuyÕt tuyÖt vêi lµ "cã lÏ b¶n th©n nh÷ng héi viªn héi ¤ng Bru-x¬ ®· viÕt th­ tr¶ lêi «ng An-®Ðc-vót, bøc th­ nµy Phª-ni-¨ng ®­îc ©n x¸ còng kh«ng tin nh÷ng lêi phãng ®¹i cña ®· ®­îc ®¨ng trªn c¸c b¸o Anh, trong ®ã cã c©u sau ®©y: ®ång bµo cña hä". Nh­ thÕ lµ «ng KÝch-kem, «ng C«-xten-l« vµ nh÷ng ng­êi kh¸c kh«ng hÒ ®¨ng nh÷ng tin tøc vÒ nh÷ng nçi "Cßn vÒ Ri-c¸c-®¬ BiÕc-c¬ hiÖn ®ang bÞ giam ë nhµ tï Ua-kinh th× ngµi Bru- ®au khæ cña hä trong nhµ tï, gièng hÖt nh­ trong th­ cña Rèt-xa! x¬ buéc ph¶i tõ chèi ®iÒu tra vÒ n h÷ng lêi vu khèng kh«ng c¨n cø vµ qu¸i gë m µ ng­êi ta trÝch ë b¸o "Irishman"ra göi cho Ngµi". Song sau khi ®· nãi lÊp löng vµ ®­a ra nh÷ng lêi rµo tr­íc ®ãn sau v« nghÜa ®ñ mäi kiÓu, b¸o "Echo" ®· ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò hãc L êi tuyªn bè ®ã cña «ng Bru-x¬ ®Ò ngµy 11 th¸ng Giªng 1870. bóa. HiÖn nay, trong mét sè b¸o gÇn ®©y, b¸o " Irishman" ®· ®¨ng bøc th­ còng cña «ng bé tr­ëng ®ã tr¶ lêi bøc th­ cña bµ Ba-ri, em "Nh÷ng bµi vë cña b¸o "Marseillaise", - b¸o ®ã tuyªn bè,- ®· g©y nªn mét g¸i Ri-c¸c-®¬ BiÕc-c¬, yªu cÇu «ng ta cho biÕt vÒ t×nh tr¹ng chuyÖn tai tiÕng kh¾p thÕ giíi ®Òu biÕt. TrÝ tuÖ cña ng­êi lôc ®Þa cã lÏ qu¸ thiÓn cËn nªn kh«ng thÓ ph©n biÖt ®óng ®¾n sù kh¸c nhau gi÷a nh÷ng hµnh vi tµn b¹o "®¸ng lo ng¹i" cña anh bµ. Bøc th­ tr¶ lêi ngµy 24 th¸ng Hai cña cña mét «ng Tr¸i ph¸ nµo ®ã 1* vµ nh÷ng sù nghiªm ngÆt cña Gl¸t-xt«n. T èt h¬n bé tr­ëng cã kÌm theo mét giÊy chøng nhËn chÝnh thøc ®Ò ngµy hÕt lµ më cuéc ®iÒu tra"... 11 th¸ng Giªng, trong ®ã viªn b¸c sÜ tr¹i giam vµ viªn cai ngôc T ê tuÇn b¸o "Spectator" cña ph¸i Gl¸t-xt«n, mét tuÇn b¸o ®Æc tr¸ch theo dâi BiÕc-c¬, tuyªn bè lµ «ng nµy ®· bÞ ®iªn 535 . Nh­ sÝnh dïng nh÷ng c©u ch÷ tù do chñ nghÜa tu©n theo mét nguyªn vËy lµ trong c¸i ngµy mµ «ng Bru-x¬ c«ng khai gäi nh÷ng lêi t¾c cho r»ng mäi thÓ lo¹i ®Òu dë, chØ trõ c¸i buån 537 . V× vËy ë kh¼ng ®Þnh cña b¸o "Irishman" lµ dèi tr¸ vµ thiÕu c¨n cø, th× Lu©n §«n nã ®­îc gäi lµ tê b¸o cña b¶y nhµ hiÒn triÕt. Sau khi «ng ta ®· cã trong tói nh÷ng b»ng chøng hiÓn nhiªn vµ chÝnh thuËt l¹i v¾n t¾t vÒ ¤'§«-n«-van-Rèt-xa vµ l¨ng m¹ «ng bÊt thøc x¸c nhËn r»ng nh÷ng lêi kh¼ng ®Þnh ®ã lµ ®óng sù thËt! kÝnh ®èi víi kinh th¸nh, tê b¸o cña b¶y nhµ hiÒn triÕt ®ã ®· ®­a Nh©n ®©y chóng t«i còng xin nãi râ lµ «ng Mu-r¬, nghÞ sÜ Ai-r¬- len ë h¹ nghÞ viÖn ®· chÊt vÊn bé tr­ëng vÒ c¸ch ®èi xö víi ®¹i t¸
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 802 803 Phô lôc Phô lôc r a b¶n ¸n sau ®©y: c ña giai cÊp c«ng nh©n Anh lªn tiÕng ph¶n kh¸ng m¹nh mÏ ë Hai-®¬-p ¸c, yªu cÇu tr¶ l¹i tù d o cho nh÷ng ng­êi anh em "Tªn héi viªn héi Phª-ni-¨ng ¤'§«-n«-van-Rèt-xa hiÓn nhiªn lµ chØ ph¶i Ai-r¬-len cña m×nh vµ Tæng héi ®ång Héi liªn hiÖp c«ng nh©n chÞu nh÷ng sù ®au khæ vèn lµ sè phËn b×nh th­êng cña nh÷ng tªn tï khæ sai; nh­ng chóng t«i thõa nhËn r»ng ng­êi ta cã ý ®Þnh thay ®æi chÕ ®é ®ã. Xö b¾n Quèc tÕ ® ãng ë Lu©n §«n vµ hµng ngò c¸c ñy viªn cña nã cã l·nh nh÷ng tªn phiÕn lo¹n lµ rÊt c«ng b»ng vµ còng th­êng lµ rÊt kh«n ngoan n÷a. tô ®­îc thõa nhËn cña giai cÊp c«ng nh©n Anh, ®· kÞch liÖt lªn Vµ còng rÊt c«ng b»ng khi t­íc quyÒn tù do cña chóng nh­ cña nh÷ng tªn téi ¸n c¸ch ®èi xö víi nh÷ng ng­êi tï lµ héi viªn héi Phª-ni-¨ng vµ ph¹m lo¹i nguy hiÓm nhÊt. Song chØ lµm nhôc chóng th«i th× kh«ng c«ng b»ng b¶o vÖ c¸c quyÒn cña nh©n d©n Ai-r¬-len chèng l¹i ChÝnh phñ vµ thiÕu kh«n ngoan". Anh 538 . N gµi X«-l«-m«ng s¸ng suèt, ngµi nãi hay l¾m! P.S. Nh©n viÖc ®¨ng bøc th­ cña ¤'§«-n«-van-Rèt-xa trªn Cuèi cïng, b¸o "Standard", c¬ quan chÝnh cña ®¶ng T«-ri, b¸o "Marseillaise", Gl¸t-xt«n e sî d­ luËn sÏ buéc «ng ta ph¶i ®¶ng b¶o thñ, ®· lªn tiÕng. C¸c b¹n ®Òu biÕt lµ tËp ®oµn ®Çu sá tiÕn hµnh cuéc ®iÒu tra c«ng khai cña nghÞ viÖn vÒ chÕ ®é ®èi xö thèng trÞ Anh gåm cã hai ph¸i: quÝ téc ruéng ®Êt vµ tµi phiÖt. víi tï chÝnh trÞ. §Ó lÇn nµy còng khái ph¶i më cuéc ®iÒu tra Trong nh÷ng cuéc xÝch mÝch trong gia ®×nh chóng, ai ®øng vÒ (chóng ta biÕt lµ bao nhiªu lÇn l­¬ng t©m ®åi b¹i cña «ng ta ®· phÝa bän tµi phiÖt chèng l¹i bän quÝ téc th× ®­îc gäi lµ ng­êi chèng l¹i viÖc nµy), nhµ ngo¹i giao ®ã võa cho ®¨ng mét th«ng thuéc ph¸i tù do, thËm chÝ cßn ®­îc gäi lµ ng­êi cÊp tiÕn n÷a. b¸o chÝnh thøc nh­ng nÆc danh b¸c bá nh÷ng sù thËt do Rèt-xa NÕu ng­îc l¹i, ai ®øng vÒ phÝa quÝ téc chèng l¹i tµi phiÖt th× ®­a ra 539 . ®­îc gäi lµ To-ri. Ng­êi Ph¸p cÇn biÕt r»ng lêi b¸c bá ® ã chØ lÆp l¹i nh÷ng lêi cung khai cña cai ngôc, cña nh÷ng tªn c¶nh s¸t Nèc-x¬, Tê "Standard" gäi bøc th­ cña «ng ¤'§«-n«-van-Rèt-xa lµ mét P«-lèc-c¬ v.v.. C¸c ngµi ®ã biÕt rÊt râ lµ Rèt-xa kh«ng thÓ tr¶ lêi tiÓu thuyÕt ngôy t¹o cã lÏ do A. §uy-ma viÕt. hä ®­îc. Chóng sÏ theo dâi «ng nghiªm ngÆt h¬n tr­íc, nh­ng t«i sÏ tr¶ lêi hä vµ trong bøc th­ sau sÏ nªu nh÷ng sù thËt mµ viÖc "T¹i sao, - b¸o nµy hái,- b¸o "Marseillaise", l¹i kh«ng nãi thªm lµ ngµi Gl¸t- xt«n, tæng gi¸m môc Ken-tíc-bª-ri vµ «ng thÞ tr­ëng s¸ng nµo còng cã mÆt khi x¸c minh sÏ kh«ng phô thuéc vµo lßng tèt cña bän cai ngôc. tra tÊn ¤'§«-n«-van-Rèt-xa?". Do Gien-ni M¸c viÕt cïng víi C. M¸c ngµy In theo b¶n ®¨ng trªn b¸o ë h ¹ nghÞ viÖn mét nghÞ sÜ gäi ®¶ng To-ri lµ "stupid party" 16 th¸ng Ba 1870 Nguyªn v¨n lµ tiÕng Ph¸p (®¶ng ngu). Th«i ®­îc tê "Standard" hoµn toµn xøng ®¸ng víi §· ®¨ng trªn b¸o "La Marseillaise" sè 89, danh hiÖu c¬ quan chÝnh cña ®¶ng ngu! ngµy 19 th¸ng Ba 1870 Ký tªn G i. Uy - li - am Tr­íc khi kÕt thóc bøc th­ nµy, t«i muèn b¸o tr­íc ®Ó ng­êi Ph¸p khái lÇm lÉn d­ luËn trªn b¸o chÝ víi tiÕng nãi cña giai cÊp v« s¶n Anh; ®¸ng tiÕc cho c¶ hai n­íc Ai-r¬-len vµ Anh lµ tiÕng nãi nµy kh«ng ®­îc ph¶n ¸nh trªn b¸o chÝ Anh. ChØ cÇn nãi r»ng ®· cã h¬n 200 000 ®µn «ng, ®µn bµ vµ trÎ em 1* Vua tr¸i ph¸ tøc lµ PhÐc-®i-n¨ng II.
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 804 805 Phô lôc Phô lôc "Sù thanh th¶n trong l­¬ng t©m cña chÝnh phñ" (the satisfaction of the minds of the government) cã ®­îc lµ do nã tin c¸c thuéc h¹ cña m×nh. "Do ®ã" (therefore) tiÕn hµnh ®iÒu tra xem nh÷ng lêi tuyªn bè cña c¸c cai ngôc cã x¸c thùc hay kh«ng th× míi lµ kh«n ngoan vµ c«ng b»ng540 . Iv " Ê y ng­êi: khi tr¾ng l¹i khi ®en; Míi nghÜ ban chiÒu s¸ng ®· quªn L u©n §«n, ngµy 18 th¸ng Ba 1870 ý k iÕn ®æi thay nh­ thay mèt N h­ ®· nãi trong bøc th­ gÇn ®©y cña t«i, «ng Mu-r¬, nghÞ sÜ M×nh cßn ch¼ng chÞu næi chiÒu chi ai"1* Ai-r¬-len ë h¹ nghÞ viÖn h«m qua ®· chÊt vÊn néi c¸c vÒ c¸ch C uèi cïng, khi ph¶i nh­îng bé tr­íc nh÷ng yªu cÇu, «ng ta ®· ®èi xö víi nh÷ng ng­êi tï lµ héi viªn héi Phª-ni-¨ng. ¤ng ®· lµm viÖc ®ã mét c¸ch kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Æt tr­íc. chÊt vÊn vÒ Ri-c¸c-®¬ BiÕc-c¬ vµ bèn ng­êi tï kh¸c ®ang bÞ giam gi÷ ë nhµ tï Moan-gioi (ë §u-blin), vµ chÊt vÊn chÝnh phñ ¤ng Mu-r¬ yªu cÇu ph¶i më mét "cuéc ®iÒu tra toµn diÖn, tù r»ng chÝnh phñ cã cho r»ng giam gi÷ ng­êi sau khi ®· lµm cho do vµ c«ng khai". ¤ng Gl¸t-xt«n tr¶ lêi «ng Mu-r¬ r»ng «ng ta ng­êi ta ph¸t ®iªn th× cã hîp víi danh dù cña chÝnh phñ hay chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ "h×nh thøc" ®iÒu tra, vµ chóng ta ®­îc biÕt kh«ng? Cuèi cïng «ng Mu-r¬ yªu cÇu "ph¶i më mét cuéc ®iÒu ®ã sÏ kh«ng ph¶i "cuéc ®iÒu tra cña nghÞ viÖn" mµ lµ cuéc ®iÒu tra toµn diÖn, tù do vµ c«ng khai". tra cña mét ñy ban hoµng gia. Nãi mét c¸ch kh¸c, nh÷ng dù thÈm viªn trong vô ¸n vang déi nµy, trong ®ã «ng Gl¸t-xt«n lµ bÞ Nh­ vËy, ngµi Gl¸t-xt«n ®· bÞ dån vµo chç hÕt ®­êng chèi c·i. c¸o chÝnh, l¹i do chÝnh «ng Gl¸t-xt«n lùa chän vµ bæ nhiÖm. N¨m 1868 «ng ta ®· kiªn quyÕt vµ hÕt søc khinh th­êng b¸c bá cuéc ®iÒu tra còng do «ng Mu-r¬ yªu cÇu. Tõ bÊy ®Õn nay «ng ta VÒ Ri-c¸c-®¬ BiÕc-c¬, th× «ng Gl¸t-xt«n gi¶i thÝch r»ng ngµy 9 lu«n lu«n tõ chèi yªu cÇu më cuéc ®iÒu tra mµ cø tõng thêi gian th¸ng Giªng chÝnh phñ ®· quan t©m ®Õn bÖnh ®iªn cña «ng nµy. mét ng­êi ta l¹i nªu ra. Do ®ã, ng­êi b¹n ®ång nghiÖp xøng ®¸ng cña «ng Gl¸t-xt«n, ngµi bé tr­ëng néi vô Bru-x¬ ®· nãi dèi mét c¸ch v« sØ, khi «ng ta B©y giê cã g× ph¶i nh­îng bé? Thõa nhËn khiÕp sî d­ luËn tuyªn bè trong bøc th­ c«ng bè ngµy 11 th¸ng Giªng r»ng sù viÖc ®· næi lªn ë bê bªn kia biÓn La M¨ng-s¬ ch¨ng? Kh«ng ®êi nµo! ®ã lµ bÞa ®Æt. Nh­ng, ngµi Gl¸t-xt«n nãi tiÕp, bÖnh t©m thÇn cña Cßn vÒ nh÷ng lêi buéc téi c¸c viªn chøc tr¹i giam "cña chóng t«i" th× "chóng t«i" ®· yªu cÇu hä gi¶i thÝch vÒ viÖc nµy. Hä ®· «ng BiÕc-c¬ ch­a ®Õn møc ®ßi hái ph¶i th¶ «ng ra khái nhµ tï nhÊt trÝ tr¶ lêi chóng t«i r»ng tÊt c¶ nh÷ng viÖc ®ã ®Òu lµ bÞa khæ sai. Kh«ng nªn quªn r»ng con ng­êi ®ã ®· tham dù vµo vô ®Æt. Sau ®ã l­¬ng t©m bé tr­ëng cña chóng t«i ®­¬ng nhiªn lµ ph¸ nhµ tï ClÐc-ken-oen 541 . Nh­ng «ng tham dù nh­ thÕ nµo? ®­îc thanh th¶n. Nh÷ng lêi gi¶i thÝch cña «ng Mu-r¬, chøng tá - Ri-c¸c-®¬ BiÕc-c¬ ®ang bÞ giam trong nhµ tï ClÐc-ken-oen, khi nguyªn v¨n lµ nh­ vËy, r»ng "ë ®©y kh«ng thÓ nãi ®Õn sù thanh _____________________________________________________________________________________________ th¶n thËt sù ®­îc". 1 * Boa-l«. "Nh÷ng t¸c phÈm trµo phóng", bµi th¬ trµo phóng sè VIII.
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 806 807 Phô lôc Phô lôc "mét sè ng­êi, - t«i trÝch nguyªn v¨n, - cã nh÷ng triÖu chøng hiÓn nhiªn lµ n h÷ng ng­êi kh¸c n¶y ra ý ®Þnh ph¸ nhµ tï nµy ®Ó gi¶i tho¸t m¾c bÖnh ®iªn". ¤ng viÕt thªm: "T«i hoµn toµn kh«ng nghi ngê g× vÒ viÖc bÖnh «ng. Do ®ã «ng ®· tham dù vµo mét ©m m­u ®iªn rå mµ ng­êi ®iªn cña hä lµ hËu qu¶ cña chÕ ®é nhµ tï. Ch­a nãi ®Õn nh÷ng lý do nh©n ®¹o, ta nghi lµ c¶nh s¸t Anh ®· s¾p ®Æt nªn, - mét ©m m­u mµ nÕu nÕu mét ai trong sè nh÷ng ng­êi tï ®ang bÞ giam gi÷ kh«ng ph¶i theo b¶n ¸n thµnh c«ng th× sÏ ch«n vïi b¶n th©n «ng trong nh÷ng ®èng ®æ cña tßa ¸n mµ chØ v× bÞ t×nh nghi ®· tù s¸t, th× ®ã lµ mét viÖc hÕt søc nghiªm träng". n¸t cña nhµ tï! V¶ l¹i, «ng Gl¸t-xt«n kÕt luËn, chóng t«i còng ®· th¶ hai héi viªn héi Phª-ni-¨ng bÞ mÊt trÝ trong c¸c nhµ tï T Êt c¶ nh÷ng bøc th­ do «ng M¸c - §«-nen göi cho gi¸m ®èc khæ sai Anh cña chóng t«i. Nh­ng, «ng Mu-r¬ ng¾t lêi «ng ta, tr¹i giam ®Òu bÞ «ng Gi«-dÐp Ma-ri tÞch thu. Cuèi cïng, «ng M¸c - t«i nãi ®Õn bèn ng­êi bÞ bÖnh t©m thÇn ®ang bÞ giam gi÷ trong §«-nen viÕt th­ th¼ng cho ngµi bé tr­ëng M©y-« cña phã v­¬ng nhµ tï Moan-gioi ë §u-blin kia. Ch¼ng sao c¶, «ng Gl¸t-xt«n Ai-r¬-len. M¸c - §«-nen ®· viÕt cho «ng ta, ch¼ng h¹n nh­: tr¶ lêi nh­ vËy. Dï sao trong c¸c nhµ tï cña chóng t«i còng bít "Th­a ngµi bé tr­ëng, kh«ng ai hiÓu râ h¬n ngµi vÒ chÕ ®é ®èi xö hµ kh¾c ®i hai ng­êi ®iªn. ®èi víi nh÷ng ng­êi tï t×nh nghi mét thêi gian dµi, vÒ chÕ ®é giam riªng cßn kh¾c nghiÖt h¬n chÕ ®é ®èi víi tï khæ sai". V× sao «ng Gl¸t-xt«n l¹i cè tr¸nh nh¾c ®Õn nhµ tï Moan-gioi ®Õn nh­ vËy? Chóng ta sÏ râ ngay b©y giê. LÇn nµy kh«ng ph¶i N h÷ng lêi tè c¸o ®­îc c«ng bè theo lÖnh cña nghÞ viÖn ®ã ®· th­ cña nh÷ng ng­êi tï, mµ quyÓn S¸ch Xanh xuÊt b¶n n¨m ®­a l¹i kÕt qu¶ nh­ thÕ nµo? B¸c sÜ M¸c - §«-nen bÞ th¶i håi!!! 1868 theo lÖnh cña nghÞ viÖn 542 ® · x¸c minh sù thËt. Cßn Ma-ri vÉn gi÷ nguyªn chøc vô cò. Sau cuéc tËp kÝch vò trang cña c¸c héi viªn héi Phª-ni-¨ng 543 , TÊt c¶ nh÷ng viÖc ®ã ®· x¶y ra d­íi thêi néi c¸c cña ®¶ng ChÝnh phñ Anh ®· më réng viÖc thùc hiÖn ®¹o luËt vÒ t×nh tr¹ng To-ri. Khi «ng Gl¸t-xt«n nhê dïng nh÷ng lêi tuyªn bè nång ®Æc biÖt ra kh¾p Ai-r¬-len. Do ®ã mäi b¶o ®¶m quyÒn tù do c¸ nhiÖt ®Ó cho ChÝnh phñ Anh ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ phong nh©n bÞ ®×nh chØ. Nh­ vËy mäi ng­êi "bÞ t×nh nghi lµ héi viªn cña trµo cña héi Phª-ni-¨ng, mµ lËt ®æ ®­îc ngµi §íc-bi vµ «ng §i- héi Phª-ni-¨ng" ®Òu cã thÓ bÞ tèng giam vµ cÇm gi÷ kh«ng hÒ bÞ xra-e-li, th× «ng ta ch¼ng nh÷ng chuÈn y cho tªn Ma-ri tµn b¹o xÐt xö vµ ®iÒu tra th× tïy ý c¸c nhµ cÇm quyÒn muèn ®iÒu tra kia gi÷ chøc vô cò, mµ ®Ó chøng tá sù hµi lßng ®Æc biÖt cña bao nhiªu còng ®­îc. Mét trong c¸c nhµ tï chËt nÝch "nh÷ng m×nh, ngoµi chøc thanh tra cña tªn nµy «ng ta cßn thªm cho y ng­êi bÞ t×nh nghi" lµ nhµ tï khæ sai Moan-gioi ë §u-blin, Gi«- mét chøc ngåi m¸t ¨n b¸t vµng - chøc "Registrar of habitual dÐp Ma-ri lµm thanh tra, cßn «ng M¸c - §«-nen lµm b¸c sÜ trong criminals" 1* . Trong bøc th­ gÇn ®©y cña t«i cã nãi r»ng bøc th­ nÆc danh nhµ tï nµy. Chóng ta ®· ®äc thÊy nh÷ng g× trong quyÓn S¸ch trªn b¸o chÝ Lu©n §«n tr¶ lêi bøc th­ cña Rèt-xa, lµ do néi c¸c Xanh xuÊt b¶n n¨m 1868 theo lÖnh cña nghÞ viÖn? trùc tiÕp ®­a ra. Suèt mÊy th¸ng «ng M¸c - §«-nen ®· viÕt nhiÒu kh¸ng th­ HiÖn nay ng­êi ta thõa nhËn r»ng bøc th­ ®ã lµ t¸c phÈm cña ph¶n ®èi c¸ch ®èi xö d· man víi nh÷ng ng­êi tï t×nh nghi, lóc ngµi bé tr­ëng néi vô Bru-x¬. §©y lµ mét mÉu mùc cña "c¸i ®Çu göi cho viªn thanh tra Ma-ri. V× viªn thanh tra kh«ng tr¶ l­¬ng t©m bé tr­ëng" cña «ng ta! lêi nh÷ng bøc th­ ®ã, «ng M¸c - §«-nen ®· göi ba hay bèn b¸o _____________________________________________________________________________________________ c¸o lªn cho gi¸m ®èc tr¹i giam. Trong mét bøc th­, «ng chØ râ: 1 *- Lôc sù ®¨ng ký téi nh©n t¸i ph¹m
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 808 809 Phô lôc Phô lôc ¤ ng Bru-x¬ nãi r»ng: "VÒ lêi than phiÒn cña Rèt-xa nãi r»ng «ng ph¶i t¾m xt«n ban hµnh gÇn ®©y, mét ®¹o luËt lÊy cí gióp ®ì c¸c chñ tr¹i b»ng thø n­íc mµ nh÷ng ng­êi tï khæ sai kh¸c ®· t¾m, th× c¸c ñy viªn P«-lèc-c¬ ®Ó cñng cè sù thèng trÞ cña bän ®¹i ®Þa chñ ë Ai-r¬-len 545 . Muèn vµ Nèc-x¬ ®· tuyªn bè r»ng sau khi hä ®· tiÕn hµnh ®iÒu tra kü cµng mµ cßn nªu râ ®Æc ®iÓm cña ®¹o luËt nµy, chØ cÇn nãi r»ng ngµi §¸p-phª-rin, nãi vÒ sù nh¶m nhÝ nh­ vËy lµ thõa". mét thµnh viªn cña néi c¸c vµ ®Þa chñ lín ë Ai-r¬-len, ®· nhóng M ay m¾n sao, b¶n b¸o c¸o cña hai viªn c¶nh s¸t Nèc-x¬ vµ tay vµo viÖc nµy. Míi mét n¨m tr­íc ®©y vÞ tiÕn sÜ Xan-gra-®« ®ã P«-lèc-c¬ ®· ®­îc ®¨ng theo lÖnh cña nghÞ viÖn 544 . ë trang 23 ®· cho in mét quyÓn s¸ch dÇy546 ® Ó chøng minh r»ng ng­êi ta ®· cña b¶n b¸o c¸o ®ã, hä nãi nh÷ng g× vËy? Hä nãi r»ng theo chÕ ®é lµm cho nh©n d©n Ai-r¬-len ®æ m¸u cßn ch­a ®ñ, r»ng cÇn ph¶i nhµ tï, mét sè tï khæ sai ph¶i lÇn l­ît t¾m chung trong mét bÓ gi¶m thªm mét phÇn ba d©n sè n÷a ®Ó Ai-r¬-len thùc hiÖn ®­îc n­íc, vµ "cai ngôc kh«ng thÓ cho ¤'§«-n«-van-Rèt-xa t¾m ®Çu sø mÖnh quang vinh cña m×nh lµ s¶n xuÊt ra cµng nhiÒu ®Þa t« tiªn, mµ kh«ng sî xóc ph¹m nh÷ng ng­êi kh¸c". Song "nãi vÒ sù cµng tèt cho c¸c ngµi chóa ®Êt, cµng nhiÒu thÞt vµ len cµng tèt nh¶m nhÝ nh­ vËy lµ thõa". cho thÞ tr­êng Anh. Do ®ã theo b¸o c¸o cña hai viªn c¶nh s¸t Nèc-x¬ vµ P«-lèc-c¬ Do Gien-ni M¸c viÕt ngµy 18 th¸ng Ba 1870 In theo b¶n ®¨ng trªn b¸o th× hoµn toµn kh«ng ph¶i lêi kh¼ng ®Þnh cña ¤'§«-n«-van-Rèt- §· ®¨ng trªn b¸o "La Marseillaise" sè 91, Nguyªn v¨n lµ tiÕng Ph¸p xa lµ ®iÒu nh¶m nhÝ, khi «ng nãi r»ng «ng ph¶i t¾m b»ng n­íc ngµy 21 th¸ng Ba 1870 Ký tªn: G i. Uy - li - am bÈn sau nh÷ng ng­êi tï khæ sai kh¸c, nh­ «ng Bru-x¬ ®· qu¶ quyÕt. Ng­îc l¹i c¸c ngµi ®ã chØ cho viÖc ¤'§«-n«-van-Rèt-xa than phiÒn vÒ sù bËy b¹ ®ã lµ nh¶m nhÝ mµ th«i. Còng trong phiªn häp cña h¹ nghÞ viÖn mµ «ng Gl¸t-xt«n tuyªn bè s½n sµng më cuéc ®iÒu tra vÒ c¸ch ®èi xö víi nh÷ng ng­êi tï thuéc héi Phª-ni-¨ng, «ng ta ®· ®­a ra ®¹o luËt Coercion Bill míi cho Ai-r¬-len, tøc lµ dù luËt vÒ viÖc hñy bá nh÷ng quyÒn tù do ghi trong hiÕn ph¸p ban hµnh t×nh tr¹ng ®Æc biÖt. Theo ®iÒu gi¶ t­ëng vÒ lý luËn th× quyÒn tù do ghi trong hiÕn ph¸p lµ th­êng lÖ, cßn viÖc t¹m thêi hñy bá nã chØ lµ ngo¹i lÖ; nh­ng theo thùc tiÔn chÕ ®é Anh ë Ai-r¬-len th× ®¹o luËt vÒ t×nh tr¹ng ®Æc biÖt lµ th­êng lÖ, cßn hiÕn ph¸p lµ ngo¹i lÖ. Gl¸t-xt«n ®· lîi dông nh÷ng téi ph¹m vÒ ruéng ®Êt lµm c¸i cí ®Ó l¹i tuyªn bè ®Æt Ai-r¬-len trong t×nh tr¹ng giíi nghiªm. §éng c¬ thùc sù cña «ng ta lµ muèn bãp chÕt b¸o chÝ ®éc lËp ë §u-blin. Tõ nay bÊt cø mét tê b¸o Ai-r¬-len nµo sèng hay chÕt lµ tïy thuéc vµo ý muèn cña ngµi Gl¸t-xt«n. H¬n n÷a, Coercion Bill nµy lµ ®iÒu bæ sung b¾t buéc cña Land Bill, luËt ruéng ®Êt, võa míi ®­îc ngµi Gl¸t-
nguon tai.lieu . vn
Chính trị học Báo chí - Truyền thông Xã hội học Giáo dục học Tâm lý học Lịch sử - Văn hoá Triết học Ngôn ngữ học Thư viện thông tin Văn học nước ngoài Ngư nghiệp Hành chính - Pháp luật Địa lý - Địa danh Văn học Việt nam Lịch sử Đảng CNXH - KH Tư Tưởng HCM Ngụ ngôn - Cổ tích Ca dao - Tục ngữ Hoá học Sinh học Y khoa - Dược Kinh tế học