1. Trang Chủ
  2. Triết học
  3. [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 16 phần 7

[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 16 phần 7

Marx phân biệt các nhà tư bản công nghiệp khỏi các nhà buôn tư bản. Các nhà buôn mua hàng hoá tại một thị trường và bán chúng tại một thị trường khác. Vì các quy luật cung cầu hoạt động bên trong các thị trường đó, một sự khác biệt thường tồn tại giữa giá của một mặt hàng tại một thị trường này và một thị trường khác. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 588 589 c.m¸c Vô ®ãng cöa xÝ nghiÖp vµ sa th¶i hµng lo¹t... m Æc hä, ch¾c ch¾n lµ

Thể loại Tài liệu miễn phí Triết học

Số trang 49

Ngày tạo 8/29/2018 8:26:46 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx -... (.pdf)

Xem mẫu

  1. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 588 589 c.m¸c Vô ®ãng cöa xÝ nghiÖp vµ sa th¶i hµng lo¹t... m Æc hä, ch¾c ch¾n lµ chØ mong ®­îc dèc søc ra lµm viÖc nhiÒu x ©y dùng sÏ bÞ sa th¶i. Lêi ®e däa ®ã ®· ®­îc thùc hiÖn. Ch­a h¬n n÷a, mçi ngµy 12 - 14 giê vµ ®­îc «ng chñ tïy ý tr¶ c«ng cho võa lßng víi viÖc sa th¶i c«ng nh©n, c¸c nhµ kinh doanh cßn bao nhiªu còng ®­îc. C¸c chñ xÝ nghiÖp kh¼ng ®Þnh lµ c¸c c«ng dïng ¸p phÝch c«ng khai kªu gäi chÝnh phñ liªn bang c­ìng bøc gi¶i t¸n c«ng ®oµn 1* vµ trôc xuÊt nh÷ng ng­êi n­íc ngoµi ra khái nh©n bÞ lõa dèi ®ã hµnh ®éng theo mÖnh lÖnh cña Lu©n §«n vµ Thôy SÜ 377 . Song m­u ®å cao quý vµ qu¸ lµ tù do chñ nghÜa cña Pa-ri; gièng hÖt nh­ c¸c nhµ ngo¹i giao Thôy SÜ quen v©ng lÖnh cña Xanh-Pª-tÐc-bua, BÐc-lin vµ Pa-ri. Song, kh«ng mét lêi hä nh»m phôc håi "tù do lao ®éng" ®· thÊt b¹i do cã cuéc mÝt tr¸ch cø nµo1* , kh«ng mét sù däa n¹t nµo cã thÓ lµm cho c«ng tinh khæng lå vµ sù ph¶n ®èi cña c¸c c«ng nh©n ngoµi ngµnh x©y nh©n tin r»ng viÖc h¹n chÕ ngµy lao ®éng ë møc 10 giê mét ngµy dùng ë Thôy SÜ. vµ Ên ®Þnh møc tiÒn c«ng giê cè ®Þnh lµ mét c¸i g× ®ã xóc ph¹m C«ng nh©n nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c ë Gi¬-ne-v¬ ®· ®Õn phÈm chÊt cña ng­êi c«ng nh©n tù do; ng­êi ta còng kh«ng thµnh lËp mét uû ban phô tr¸ch vÊn ®Ò c«ng nh©n bÞ sa th¶i. kÝch ®éng ®­îc c«ng nh©n tiÕn hµnh nh÷ng hµnh ®éng b¹o lùc Mét sè chñ nhµ ®· ký hîp ®ång x©y cÊt nhµ cöa víi c¸c chñ xÝ nµo ®ã khiÕn cho c¸c chñ xÝ nghiÖp cã lý do cã vÎ chÝnh ®¸ng ®Ó nghiÖp x©y dùng, th× nay coi lµ c¸c hîp ®ång nµy ®· bÞ huû bá vµ sö dông c¸c biÖn ph¸p ®µn ¸p ®èi víi c¸c c«ng ®oµn. ®Ò nghÞ c¸c c«ng nh©n tr­íc ®©y lµm viÖc cho hä vÉn tiÕp tôc lµm nh­ kh«ng cã viÖc g× x¶y ra. Nh÷ng ®Ò nghÞ ®ã lËp tøc ®­îc Cuèi cïng, th¸ng N¨m 1868 «ng C¨m-pe-ri-«, bé tr­ëng t­ chÊp thuËn. NhiÒu c«ng nh©n kh«ng cã gia ®×nh véi v· dêi khái ph¸p vµ c¶nh s¸t lóc ®ã ®· dµn xÕp ®­îc mét tháa ­íc quy ®Þnh h¹n chÕ ngµy lao ®éng ë møc 9 giê vÒ mïa ®«ng vµ 11 giê vÒ mïa Gi¬-ne-v¬. Ê y thÕ mµ vÉn cã kho¶ng 2000 gia ®×nh bÞ t­íc mÊt hÌ, víi tiÒn c«ng xª dÞch trong kho¶ng tõ 45 ®Õn 50 x¨ng-tim kÕ sinh nhai b×nh th­êng. V× vËy Tæng héi ®ång Héi liªn hiÖp mét giê. B¶n tháa ­íc nµy ®· ®­îc c¸c chñ xÝ nghiÖp vµ c«ng c«ng nh©n quèc tÕ kªu gäi toµn thÓ nam n÷ c«ng nh©n chÝnh trùc nh©n ký víi sù cã mÆt cña viªn bé tr­ëng. Mïa xu©n n¨m 1869, cña thÕ giíi v¨n minh h·y gióp ®ì c¸c c«ng nh©n x©y dùng Gi¬- mét sè chñ xÝ nghiÖp kh«ng chÞu tr¶ tiÒn c«ng 11 giê lµm viÖc ne-v¬ vÒ tinh thÇn vµ vËt chÊt trong cuéc ®Êu tranh chÝnh nghÜa mïa hÌ nhiÒu h¬n 9 giê lµm viÖc mïa ®«ng. Hai bªn l¹i ®i ®Õn cña hä chèng l¹i sù chuyªn chÕ cña t­ b¶n. mét tháa ­íc Ên ®Þnh møc tiÒn c«ng thèng nhÊt 45 x¨ng-tim mét giê cho mäi c«ng nh©n x©y dùng. Tuy tháa ­íc nµy râ rµng lµ Theo ñy nhiÖm cña Héi ®ång. còng ¸p dông cho c¸c c«ng nh©n nÒ vµ quÐt v«i, song hä vÉn bÞ B .L¬-cr¸p, c hñ tÞch b¾t buéc ph¶i tiÕp tôc lµm viÖc theo nh÷ng ®iÒu kiÖn tr­íc ®©y v× G i«n OÐt-xt¬n, t hñ quü hä cßn ch­a ®­îc tæ chøc ®ñ ®Ó ®Êu tranh ®ßi ®­îc h­ëng nh÷ng G hª-oãc Õ ch-ca-ri-ót, tæng th­ ký ®iÒu kiÖn míi. Ngµy 15 th¸ng N¨m n¨m nay hä ®· ®ßi ®­îc ¸p dông nh÷ng ®iÒu kiÖn gièng nh­ cña c¸c ngµnh nghÒ kh¸c vµ khi 2 56, Hai H«n-b¬n Lu©n §«n, Oe-xtÐc Xen-t¬-r«n bÞ c¸c «ng chñ mét mùc cù tuyÖt, hä ®· b·i c«ng tõ tuÇn sau ®ã. ngµy 5 th¸ng B¶y 1870 Ngµy 4 th¸ng S¸u c¸c chñ xÝ nghiÖp x©y dùng ra quyÕt ®Þnh D o C.M¸c viÕt In theo b¶n in trªn tê r»ng nÕu ®Õn ngµy 9 th¸ng S¸u c¸c thî nÒ vµ thî quÐt v«i §· in d­íi d¹ng truyÒn ®¬n truyÒn ®¬n kh«ng ®Õn lµm viÖc th× tõ ngµy 11 th¸ng S¸u tÊt c¶ c«ng nh©n Nguyªn v¨n lµ tiÕng Anh _____________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________ 1* Trong b¶n tiÕng §øc, sau nh÷ng ch÷ "kh«ng mét lêi tr¸ch cø nµo" cã thªm mÊy 1 * Trong b¶n tiÕng Ph¸p, thay cho ch÷ "c«ng ®oµn" lµ nh÷ng ch÷ "Héi liªn hiÖp ch÷ "kh«ng mét sù dç dµnh nµo". c«ng nh©n quèc tÕ".
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 590 591 c .m¸c c .m¸c th«ng b¸o mËt göi ch­¬ng tr×nh nghÞ sù tÊt c¶ c¸c chi bé378 cña §¹i héi quèc tÕ ë Ma-in-x¬379 1 ) Tæng héi ®ång yªu cÇu tÊt c¶ c¸c chi bé chÝnh thøc chØ thÞ 1 . VÒ sù cÇn thiÕt ph¶i huû bá quèc tr¸i. Th¶o luËn vÊn ®Ò cho c¸c ®¹i biÓu cña m×nh biÕt vÒ sù hîp lý cña viÖc thay ®æi ®Þa quyÒn ®­îc båi th­êng tháa ®¸ng. ®iÓm ®ãng trô së cña Tæng héi ®ång trong thêi gian 1870 - 1871. 2. Quan hÖ qua l¹i gi÷a ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµ phong trµo x· 2) Trong tr­êng hîp vÊn ®Ò ®­îc gi¶i quyÕt thuËn lîi th× Tæng héi cña giai cÊp c«ng nh©n. héi ®ång ®Ò nghÞ lÊy Bruy-xen lµm ®Þa ®iÓm ®ãng trô së cña 3. Nh÷ng biÖn ph¸p thùc tiÔn ®Ó biÕn chÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt Tæng héi ®ång trong n¨m nãi trªn. thµnh chÕ ®é c«ng h÷u (xem chó thÝch). 4. VÒ viÖc biÕn c¸c ng©n hµng ph¸t hµnh thµnh c¸c ng©n hµng D o C.M¸c viÕt ngµy 14 th¸ng B¶y 1870 In theo b¶n th¶o C«ng bè lÇn ®Çu tiªn Nguyªn v¨n lµ tiÕng Ph¸p quèc gia. 5. C¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt hîp t¸c trªn quy m« toµn quèc. 6. VÒ viÖc giai cÊp c«ng nh©n cÇn ph¶i tiÕn hµnh t hèng kª lao ®éng toµn diÖn theo c¸c nghÞ quyÕt cña ®¹i héi Gi¬-ne-v¬ n¨m 1866. 7. §¹i héi th¶o luËn lÇn thø hai vÊn ®Ò c¸c biÖn ph¸p lo¹i trõ chiÕn tranh. C hó thÝch do ®iÓm 3: Tæng héi ®ång BØ ® · ®Ò nghÞ vÊn ®Ò sau ®©y: "Nh÷ng biÖn ph¸p thùc tiÔn nh»m thµnh lËp c¸c chi bé n«ng nghiÖp trong Q uèc tÕ v µ thiÕt lËp sù ®oµn kÕt gi÷a nh÷ng ng­êi v« s¶n n«ng nghiÖp vµ nh÷ng ng­êi v« s¶n c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c".
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 592 c.m¸c T æng héi ®ång Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ cho r»ng vÊn ®Ò nµy n»m ë ®iÓm 3. D o C.M¸c viÕt ngµy 14 th¸ng B¶y 1870 In theo b¶n th¶o §· in d­íi d¹ng truyÒn ®¬n "The Fifth Nguyªn v¨n lµ tiÕng Ph¸p Annual Congress of the International Working Men's Association" 12 th¸ng B¶y 1870, vµ trªn b¸o "La LibertÐ" sè 162, ngµy 31 th¸ng B¶y 1870 vµ b¸o "Der Volksstaat" sè 65 ngµy 13 th¸ng T¸m 1870 PhÇn di c¶o cña c.m¸c vµ ph.¨ng-ghen
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 595 c .m¸c ph¸c th¶o bµi diÔn v¨n ch­a ®äc vÒ vÊn ®Ò Ai-r¬-len380 i. më ®Çu. ¸n tö h×nh T õ sau phiªn häp gÇn ®©y cña chóng ta, phong trµo Phª-ni-¨ng, mét vÊn ®Ò mµ chóng ta ®· th¶o luËn, ®· b­íc vµo mét thêi kú míi. Nã ®· ®­îc ChÝnh phñ Anh röa téi cho b»ng m¸u. Nh÷ng b¶n ¸n tö h×nh chÝnh trÞ ë Man-se-xt¬ lµm chóng ta nhí ®Õn sè phËn cña Gi«n Brau-n¬ ë H¸c-pÐc - Phª-ri 1*. Chóng ®· më ra mét thêi kú míi trong cuéc ®Êu tranh gi÷a Ai-r¬-len vµ Anh. Toµn thÓ nghÞ viÖn vµ b¸o chÝ tù do ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nh÷ng b¶n ¸n nµy. Gl¸t-xt«n. Môc ®Ých: gi÷ bé mÆt ®¹o ®øc gi¶, lµm nh­ ®ã kh«ng ph¶i lµ téi chÝnh trÞ mµ lµ téi h×nh sù th­êng ph¹m. ë c h©u ¢u nh÷ng ¸n tö h×nh ®· g©y ra mét Ên t­îng hoµn toµn ng­îc l¹i. D­êng nh­ ng­êi Anh muèn duy tr× hiÖu lùc cña ®¹o luËt cña NghÞ viÖn tr­êng kú 381 . Hä coi m×nh ®­îc trêi ban cho c¸i quyÒn chèng l¹i nh©n d©n Ai-r¬-len ngay trªn quª h­¬ng hä, trong khi bÊt cø ng­êi Ai-r¬-len nµo ë Anh ®Êu tranh chèng ChÝnh phñ Anh, ®Òu bÞ ®Æt ra ngoµi vßng ph¸p luËt. ViÖc t¹m ®×nh chØ hiÖu lùc cña ®¹o luËt _____________________________________________________________________________________________ 1 * TiÕp theo ®ã trong b¶n th¶o ®· xãa ®i c©u sau ®©y: "Nh­ng bän chñ n« ®· ®èi xö víi Gi«n Brau-n¬, Ýt ra còng nh­ lµ mét ng­êi næi lo¹n chø kh«ng ph¶i mét téi ph¹m h×nh sù th«ng th­êng".
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 596 597 c.m¸c Ph¸c th¶o bµi diÔn v¨n ch­a ®äc... H abeas Corpus Act382 . T×nh tr¹ng giíi nghiªm. Nh÷ng sù thËt ® ¹i gia sóc cã sõng, lîn vµ cõu thay thÕ. Nh÷ng ng­êi Ai-r¬-len bÞ thay thÕ Êy ra sao? T hèng kª vÒ di c­ s Ï tr¶ lêi c©u hái nµy. rót tõ tê "The Chronicle". Tæ chøc "S¸t h¹i vµ b¹o lùc" cña chÝnh phñ 383 . C©u chuyÖn vÒ B«-n¬-p¸c-t¬384 . Di c­ I I. vÊn ®Ò Tõ ngµy 1 th¸ng N¨m 1851 ®Õn ngµy 31 th¸ng Ch¹p 1866 ® · cã 1 730 159 ng­êi di c­. TÝnh chÊt cña cuéc di c­ nµy. P hong trµo Phª-ni-¨ng lµ c¸i g×? Cuéc di c­ nµy ®· diÔn ra vµ ®ang tiÕp tôc diÔn ra trªn quy I II. vÊn ®Ò ruéng ®Êt m« ngµy cµng réng lín do s ù hîp nhÊt h ay sù më réng cña c¸c n«ng tr¹i (bøc ng­êi ta ph¶i bá ruéng mµ ®i) vµ ®ång thêi biÕn S ù gi¶m d©n sè ruéng ®Êt canh t¸c thµnh ®ång cá ch¨n nu«i. N ¨m 1846 Tõ n¨m 1851 ®Õn n¨m 1861 tæng sè n«ng tr¹i g i¶m 120 000 c¸i, trong khi ®ã, sè n«ng tr¹i cì tõ 15 ®Õn 30 a-cr¬ t¨ng 61 000 8 2 22 664 Trong 25 n¨m N¨m 1 891 d ©n sè N¨m 1841- c¸i, cßn c¸c n«ng tr¹i cì tõ 30 a-cr¬ trë lªn t¨ng 109 000 c¸i 5 5 71 971 gi¶m 2 650 693 Ai-r¬-len lµ 5 319 867 ng­êi N ¨m 1866- (tæng céng t¨ng 170 000 c¸i). Tæng sè n«ng tr¹i gi¶m hÇu nh­ chØ 2 650 693 ng­êi hoµn toµn do nh÷ng n«ng tr¹i cì d­íi mét a-cr¬ ®Õn 15 a-cr¬ bÞ xãa sæ. Ngµi §¸p-phª-rin1* . Sè n«ng tr¹i lín t¨ng lªn chØ cã N¨m 1855- 6 604 665 Trong 11 n¨m nghÜa lµ mét bé phËn lín cña sè n«ng tr¹i gi¶m ®i t¹o thµnh N¨m 1866- 5 571 971 gi¶m 1 032 694 nh÷ng n«ng tr¹i quy m« t­¬ng ®èi lín. 1 032 694 ng­êi Q u¸ tr×nh ®ã ®· cã t¸c ®éng nh­ thÕ nµo a ) §Õn d©n c­ C h¼ng nh÷ng d©n sè gi¶m mµ so víi d©n sè, sè ng­êi c©m, T ×nh c¶nh cña q uÇn chóng nh©n d©n ® · xÊu ®i, nã ®ang xuèng ®iÕc, mï, tµn tËt, ®iªn vµ ®Çn ®én cßn t¨ng lªn. ®Õn s¸t cuéc khñng ho¶ng gièng nh­ cuéc khñng ho¶ng n¨m 1846. T ¨ng tæng sè gia sóc tõ n¨m 1855 ®Õn n¨m 1866 N¹n nh©n khÈu thõa hiÖn nay còng trÇm träng ngang nh­ tr­íc n¹n ®ãi. C òng trong thêi kú tõ n¨m 1855 ®Õn n¨m 1866, tæng sè gia sóc ®· t¨ng nh­ sau: ®¹i gia sóc cã sõng - t¨ng 178 532 con, cõu KÓ tõ sau n¹n ®ãi khoai t©y, t iÒn c«ng t¨ng lªn kh«ng qu¸ t¨ng 667 675 con, lîn t¨ng 315 918 con. NÕu chóng ta chó ý r»ng 20%. Nh­ng gi¸ khoai t©y ®· t¨ng gÇn 200%; gi¸ nhu yÕu phÈm còng trong thêi gian ®ã sè ngùa l¹i gi¶m 20 656 con vµ nÕu t¨ng trung b×nh 100%. G i¸o s­ ClÝp-ph¬ Le-xli viÕt trªn b¸o chóng ta coi 1 con ngùa b»ng 8 con cõu th× t æng sè t¨ng cña gia "Economist" ë Lu©n §«n ngµy 9 th¸ng Hai 1867 nh­ sau: sóc l µ 996 877 con, tøc lµ gÇn mét triÖu con. _____________________________________________________________________________________________ Nh­ vËy 1 032 694 ng­êi Ai-r¬-len ®· bÞ gÇn mét triÖu 1 * Xem tËp nµy, tr. 808 - 809, 817 - 818
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 598 599 c.m¸c Ph¸c th¶o bµi diÔn v¨n ch­a ®äc... "Sau khi d©n sè gi¶m ®i hai phÇn n¨m trong 21 n¨m, th× giê ®©y tiÒn c«ng Q u¸ tr×nh më réng b×nh th­êng hÇu nh­ ë kh¾p n¬i trªn ®¶o chØ b»ng 1 si-linh mét ngµy, giê ®©y mét si-linh chØ mua ®­îc hµng hãa kh«ng h¬n 6 pen-x¬ 21 n¨m vÒ tr­íc. Do gi¸ Q u¸ tr×nh nµy míi chØ b¾t ®Çu, nh­ng ®ang diÔn ra víi tèc ®é thùc phÈm th«ng th­êng t¨ng cao nªn t×nh c¶nh c«ng nh©n tåi tÖ h¬n 10 n¨m nhanh chãng. Sù më réng ®· gi¸ng ®ßn ®¶ kÝch cña nã tr­íc hÕt tr­íc ®©y". vµo nh÷ng trang tr¹i cã quy m« tõ d­íi 1 a-cr¬ ®Õn 15 a-cr¬. b ) §Õn ruéng ®Êt NÕu nh­ ngay c¶ tÊt c¶ c¸c trang tr¹i d­íi 100 a-cr¬ còng bÞ xãa sæ th× ngay c¶ khi ®ã qu¸ tr×nh më réng còng cßn xa míi ®¹t ®Õn 1 ) Gi¶m diÖn tÝch gieo trång møc ®é nh­ ë Anh. N¨m 1864 t×nh h×nh nh­ sau: G i¶m diÖn tÝch trång lóa m× Gi¶m diÖn tÝch trång c©y ch¨n nu«i Toµn bé diÖn tÝch Ai-r¬-len, k Ó c¶ ® Çm lÇy vµ ®Êt hoang, l µ Tõ n¨m 1861 ®Õn n¨m 1866 - Tõ n¨m 1861 ®Õn n¨m 1866 - 20 319 924 a-cr¬. T rong ®ã, 3/5 diÖn tÝch hay 12 092 117 a -cr¬, 470 917 a-cr¬ 128 061 a-cr¬ tr­íc nay do c¸c n«ng tr¹i cã quy m« tõ d­íi 1 a-cr¬ ®Õn 100 a-cr¬ 2 ) Gi¶m s¶n l­îng mçi lo¹i c©y trång trªn mét a-cr¬ ph¸p c hiÕm vµ n»m trong tay cña 5 69 844 t¸ ®iÒn ; 2/5 diÖn tÝch hay ®Þnh 1*. S¶n l­îng lóa m¹ch ®· bÞ gi¶m sót, nh­ng trong t hêi kú 8 227 807 a-cr¬ do c¸c n«ng tr¹i quy m« tõ 100 ®Õn 500 a-cr¬ 1847 - 1865 s ¶n l­îng nh÷ng c©y trång sau ®©y ®· gi¶m rÊt nhiÒu, hoÆc lín h¬n n÷a chiÕm vµ n»m trong tay cña 31 927 chñ tÝnh theo phÇn tr¨m chÝnh x¸c: kiÒu m¹ch - 16,3%, ®ay - 47,9%, ruéng. Nh­ vËy, nÕu chØ tÝnh c¸c t¸ ®iÒn vµ gia ®×nh cña hä, th× cñ c¶i - 36,1%, khoai t©y - 50%. Trong mét vµi n¨m s¶n l­îng 2 847 220 ng­êi ®· bÞ bøc ph¶i bá ruéng mµ ®i. cßn gi¶m nhiÒu h¬n n÷a, nh­ng nãi chung kÓ tõ n¨m 1847 s¶n ChÕ ®é ®ã lµ kÕt qu¶ tÊt nhiªn cña n¹n ®ãi n¨m 1846 l¹i bÞ l­îng k h«ng ngõng gi¶m sót. viÖc b·i bá c¸c ®¹o luËt vµ lóa m× 386 thóc ®Èy, vµ còng lµ kÕt qu¶ Tõ khi cuéc di c­ hµng lo¹t b¾t ®Çu, ®Êt ®ai kh«ng ®­îc bãn cña t×nh tr¹ng gi¸ thÞt vµ gi¸ len t¨ng lªn, t×nh tr¹ng nµy hiÖn ph©n vµ b¹c mµu dÇn - mét phÇn do c¸c n«ng tr¹i ®­îc më réng nay ®· trë thµnh th­êng xuyªn liªn tôc. mét c¸ch ®iªn cuång, mét phÇn lµ do víi chÕ ®é "coãc-n©y-c¬"385, V iÖc xãa s¹ch c¸c trang tr¹i ë Ai-r¬-len, b iÕn n­íc nµy thµnh trong phÇn lín tr­êng hîp ng­êi t¸ ®iÒn ®Ó cho c¸c cè n«ng cña mét khu n«ng nghiÖp cña Anh bÞ ng¨n c¸ch víi n­íc Anh b»ng m×nh bãn ph©n cho ruéng ®Êt chø kh«ng tù lµm lÊy viÖc ®ã. Ngay mét eo biÓn réng, - mµ kh«ng cã bän ®Þa chñ, v× bän nµy cïng kÎ c¶ khi thu ho¹ch gi¶m sót, ®Þa t« vµ lîi tøc vÉn cã thÓ t¨ng lªn. hÇu ng­êi h¹ cña chóng sèng t¹i Anh. Tæng s¶n phÈm nãi chung cã thÓ gi¶m sót, nh­ng c¸i phÇn ®­îc chuyÓn hãa thµnh s¶n phÈm thÆng d­ nép cho chóa ®Êt vµ chñ T hay ®æi tÝnh chÊt nÒn thèng trÞ cña Anh ë Ai-r¬-len n«ng tr¹i lín, chø kh«ng ph¶i dµnh cho ng­êi c«ng nh©n n«ng nghiÖp, vµ c¶ gi¸ s¶n phÈm thÆng d­ còng t¨ng lªn. N hµ n­íc chØ lµ c«ng cô cña bän chóa ®Êt. ViÖc b øc ng­êi ta ph¶i bá ruéng ®Êt mµ ®i còng ®­îc sö dông nh­ mét thñ ®o¹n V× vËy, kÕt qu¶ lµ: d©n b¶n ®Þa dÇn dÇn bÞ lo¹i trõ, nguån trõng ph¹t chÝnh trÞ. (Ngµi A-bÐc-coãc. N ­íc Anh. N g­êi Ghen ë sèng cña d©n téc - ruéng ®Êt, dÇn dÇn xÊu ®i vµ kiÖt mÇu. vïng nói Xcèt-len 387 ). ChÝnh s¸ch cña Anh tr­íc ®©y lµ: di d©n _____________________________________________________________________________________________ ng­êi Anh (d­íi thêi £-li-da-bÐt) vµ d©n tãc ng¾n 388 (d­íi thêi 1*- 1 a-cr¬ cã diÖn tÝch ®­îc quy ®Þnh theo luËt ph¸p trong quy chÕ cña v­¬ng Cr«m-oen) ®Õn thay thÕ nh÷ng ng­êi Ai-r¬-len bÞ lo¹i trõ. Tõ thêi quèc; 1 a-cr¬ ph¸p ®Þnh b»ng 4 047 mÐt vu«ng.
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 600 601 c.m¸c Ph¸c th¶o bµi diÔn v¨n ch­a ®äc... 6. P hong trµo céng hßa, v× Mü lµ mét n­íc céng hßa. n ÷ hoµng An-na th× c¸i tiªu biÓu ®Æc tr­ng cho chÝnh s¸ch kinh tÕ ë thÕ kû XVIII chØ lµ nh÷ng biÖn ph¸p thuÕ quan b¶o hé mµ T«i ® · tr×nh bµy ë ® ©y nh÷ng ®Æc ®iÓm cña phong trµo n­íc Anh sö dông ®Ó chèng l¹i thuéc ®Þa Ai-r¬-len cña hä; cßn ë Phª-ni-¨ng. thuéc ®Þa nµy th× ®ã lµ biÕn t Ýn ng­ìng t«n gi¸o t hµnh c¬ së ph¸p lý cña quyÒn së h÷u. Sau khi sù hîp nhÊt389 ® ­îc thiÕt lËp lµ mét I V. nh©n d©n anh chÕ ®é ®Þa t« n« dÞch vµ bän m«i giíi ruéng ®Êt, song ng­êi Ai- r¬-len tuy bÞ ®Ì nÐn ®Õn cïng cùc nh­ng vÉn lµ ng­êi chñ quª Mét vÊn ®Ò nh©n ®¹o vµ chÝnh nghÜa, nh­ng tr­íc hÕt ®ã lµ h­¬ng cña m×nh. ChÕ ®é hiÖn nay lµ tiÕn hµnh sù tiªu diÖt mét vÊn ®Ò ®Æc thï cña n­íc Anh. c¸ch lÆng lÏ vµ thùc sù; chÝnh phñ chØ lµ c«ng cô cña bän chóa a) Giíi quý téc vµ gi¸o héi. Qu©n ®éi. ( Ph¸p, An-giª-ri) ®Êt (vµ nh÷ng kÎ cho vay nÆng l·i). b) Ng­êi Ai-r¬-len ë Anh. ¶ nh h­ëng ®Õn tiÒn c«ng v.v.. ViÖc lµm cho tÝnh c¸ch cña ng­êi Anh vµ ng­êi Ai-r¬-len trë nªn nh­ Tõ t×nh h×nh ®· thay ®æi ®ã n¶y ra nh÷ng ®iÓm sau ®©y: nhau. TÝnh c¸ch Ai-r¬-len. Sù tù kiÒm chÕ cña ng­êi Ai-r¬-len. 1. § Æc ®iÓm næi bËt cña phong trµo Phª-ni-¨ng lµ: ®ã lµ phong Nh÷ng nç lùc trong lÜnh vùc gi¸o dôc quèc d©n ë Ai-r¬-len. Sè téi ph¹m gi¶m. trµo x· héi chñ nghÜa, phong trµo cña c¸c giai cÊp d­íi. 2 . TÝnh chÊt phi Thiªn Chóa gi¸o cña phong trµo. S è ng­êi bÞ kÕt ¸n ë Ai-r¬-len S è ng­êi bÞ ®­a ra tßa Sè ng­êi bÞ kÕt ¸ n C ¸c linh môc chØ n¾m quyÒn l·nh ®¹o tr­íc khi cuéc ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng nh÷ng tÝn ®å Thiªn Chóa gi¸o390 v µ thñ lÜnh n ¨m 1852 - 1 7 678 10 454 cña cuéc ®Êu tranh lµ §a-ni-en ¤' C«-nen gi÷ ®Þa vÞ l·nh ®¹o 4 3 26 2 418 n ¨m 1866 - trong phong trµo Ai-r¬-len th× sù l·nh ®¹o lµ thuéc vÒ c¸c linh S è ng­êi bÞ ®­a ra tßa ë Anh vµ Oen-x¬ gi¶m ®i tõ n¨m 1855, môc. ChuyÖn ba hoa lè bÞch cña ng­êi Anh vÒ chñ nghÜa gi¸o mét phÇn do thi hµnh luËt h×nh sù n¨m 1855, l uËt nµy cho phÐp hoµng. C ¸c gi¸o sÜ cao cÊp Thiªn Chóa gi¸o chèng l¹i p hong c¸c quan tßa nÕu ®­îc c¸c bÞ c¸o ®ång ý th× cã quyÒn tuyªn ¸n, trµo Phª-ni-¨ng. ph¹t tï trong nh÷ng thêi gian ng¾n, chø kh«ng ph¶i ®­a sù viÖc ra xÐt xö t¹i c¸c phiªn tßa. 3. Kh«ng cã mét thñ lÜnh nµo ®­îc vµo lµm ®¹i diÖn trong nghÞ viÖn Anh. §Æc ®iÓm cña phong trµo b¹o lùc cña ¤' C«-nen. Bíc-minh-hªm. Sù tiÕn bé cña nh©n d©n Anh. Sù ®ª tiÖn cña Sù tho¸i hãa cña ®¶ng Ai-r¬-len trong nghÞ viÖn. b¸o chÝ Anh. 4. T Ýnh chÊt d©n téc. ¶ nh h­ëng cña phong trµo ch©u ¢u vµ c) C hÝnh s¸ch ®èi ngo¹i. B a Lan v.v. Ca-xlª-ri. Pan-míc-xt¬n. c¸ch nãi v¨n hoa su«ng cña Anh. V . c¸c biÖn ph¸p gióp ®ì 5. M ü, Ai-r¬-len, Anh l µ ba vò ®µi ho¹t ®éng - vai trß chñ chèt cña Mü. S ù v« nghÜa cña c¸c biÖn ph¸p vôn vÆt cña nghÞ viÖn.
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 603 602 c.m¸c S ai lÇm cña Liªn ®oµn c¶i c¸ch 391 . Huû bá sù hîp nhÊt l µ mét trong nh÷ng yªu s¸ch cña ph¸i d©n chñ Anh. D o C.M¸c viÕt kho¶ng ngµy 26 th¸ng M­êi In theo b¶n th¶o c .m¸c mét 1867 Nguyªn v¨n lµ tiÕng Anh C«ng bè toµn v¨n lÇn ®Çu tiªn ph¸c th¶o b¸o c¸o vÒ vÊn ®Ò Ai-r¬-len t¹i héi gi¸o dôc chñ nghÜa Céng s¶n cña c«ng nh©n ®øc ë Lu©n §«n ngµy 16 th¸ng ch¹p 1867392 i N h÷ng ®Æc ®iÓm cña phong trµo Phª-ni-¨ng lµ nh­ thÕ nµo? Thùc ra, p hong trµo nµy xuÊt p h¸t tõ nh÷ng ng­êi Mü gèc Ai-r¬-len, nh÷ng ng­êi Ai-r¬-len sinh sèng ë Mü. Hä lµ nh÷ng ng­êi khëi x­íng vµ l·nh ®¹o. Nh­ng phong trµo nµy l¹i b¾t rÔ trong quÇn chóng nh©n d©n, trong c¸c giai cÊp d­íi ë ngay chÝnh Ai-r¬-len (vµ ®©y vÉn lµ n¬i ph¸t nguyªn thËt sù cña phong trµo nµy). §ã lµ mét ®Æc ®iÓm cña phong trµo. Trong tÊt c¶ c¸c phong trµo tr­íc ®©y ë Ai-r¬-len, ng­êi l·nh ®¹o nh©n d©n lµ c¸c nhµ quý téc vµ c¸c nhµ t­ b¶n vµ trong mäi tr­êng hîp ®Òu cã c¸c cè ®¹o Thiªn Chóa gi¸o: trong thêi gian khëi nghÜa chèng Cr«m-oen, th× ®ã lµ nh÷ng thñ lÜnh thÞ téc Anh - Ai-r¬-len vµ c¸c cè ®¹o; trong thêi kú chiÕn tranh chèng Uy-li-am III, c¶ vua Anh Gia-cèp II còng ®øng ®Çu phong trµo, trong thêi gian cuéc c¸ch m¹ng 1789 th× ®ã lµ nh÷ng ng­êi céng hßa - tÝn ®å ®¹o Tin lµnh ë ¤n- xt¬ (U«n-ph¬ T«n, hu©n t­íc PhÝt-x¬-giª-ran), 393 c uèi cïng trong thÕ kû n µy lµ nhµ t­ b¶n ¤'C«-nen d ùa vµo giíi t¨ng l÷ Thiªn Chóa gi¸o, giíi nµy còng tõng ®ãng vai trß l·nh ®¹o
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 605 604 c.m¸c trong
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 604 605 c.m¸c Ph¸c th¶o b¸o c¸o vÒ vÊn ®Ò ai-r¬-len... t Êt c¶ c¸c phong trµo tr­íc ®©y, trõ phong trµo n¨m 1978. Phong ba Ai-r¬-len. Sù x©m chiÕm trªn danh nghÜa. Quµ tÆng cña gi¸o hoµng A-®ri-an IV (ng­êi Anh). Kho¶ng 400 n¨m sau (d­íi thêi trµo Phª-ni-¨ng ®· bÞ giíi t¨ng l÷ Thiªn Chóa gi¸o lo¹i trõ ra £-li-da-bÐt) (n¨m 1576) mét gi¸o hoµng kh¸c, Gri-g«-ri XIII lÊy khái gi¸o héi. Giíi nµy chØ th«i ®Êu tranh chèng víi phong trµo l¹i mãn quµ nhá nµy tõ tay ng­êi Anh (tõ tay £-li-da-bÐt) 394 . Phª-ni-¨ng sau khi lo r»ng v× thÕ mµ mÊt hÕt ¶nh h­ëng ®èi víi " P©y-l¬ cña Anh" 395 . Thñ ®« lµ §u-blin. S ù pha trén gi÷a nh÷ng quÇn chóng nh©n d©n Ai-r¬-len. di d©n b×nh th­êng ng­êi Anh víi ng­êi Ai-r¬-len, gi÷a giíi quý téc Anh - Noãc-m¨ng-®i víi c¸c thñ lÜnh Ai-r¬-len. Nh­ng nãi II chung chiÕn tranh x©m l­îc vÉn ®­îc tiÕn hµnh gièng nh­ cuéc chiÕn tranh chèng nh÷ng ng­êi Anh-®iªng da ®á (trong thêi kú § iÒu sau ®©y khiÕn cho ng­êi Anh ng¹c nhiªn: so víi sù ¸p s¬ khai). Tr­íc n¨m 1565 (tr­íc thêi £-li-da-bÐt) Anh kh«ng bøc tr­íc ®©y cña Anh ®èi víi Ai-r¬-len hä thÊy r»ng chÕ ®é hiÖn ph¸i qu©n t¨ng viÖn ®Õn Ai-r¬-len, vÉn ®Ó nguyªn vÑn. hµnh lµ mÒm máng. ThÕ th× do ®©u mµ chÝnh giê ®©y m©u thuÉn b ) Thêi ®¹i ®¹o Tin lµnh. £-li-da-bÐt. Gia-cèp I. S¸c-l¬ I l¹i biÓu hiÖn d­íi h×nh thøc ®Æc biÖt gay g¾t vµ kh«ng thÓ ®iÒu Cr«m-oen. KÕ ho¹ch chinh phôc thuéc ®Þa (c¸c thÕ kû hßa ®­îc nh­ vËy? T«i muèn chØ ra, - vµ ®iÒu nµy còng lµ mét bÝ XIII-XVII). mËt ®èi víi c¶ ng­êi Anh b¶o vÖ d©n téc Ai-r¬-len vµ quyÒn cña d©n téc nµy ®­îc t¸ch khái n­íc Anh, - r»ng tõ n¨m 1846 sù ¸p £ -li-da-bÐt - KÕ ho¹ch ®Æt ra lµ tiªu diÖt ng­êi Ai-r¬-len, Ýt bøc tuy vÒ h×nh thøc cã ®ì d· man h¬n, nh­ng thËt ra vÉn mang ra lµ cho ®Õn s«ng San-n«n, c­íp ruéng ®Êt cña hä, ®­a nh÷ng di tÝnh chÊt hñy diÖt vµ kh«ng cßn cã mét lèi tho¸t nµo kh¸c ngoµi d©n ng­êi Anh ®Õn ®Þnh c­ ë n¬i nµy v.v.. Trong cuéc ®Êu tranh viÖc n­íc Anh ph¶i tù nguyÖn tr¶ l¹i tù do cho Ai-r¬-len hoÆc chèng £-li-da-bÐt, nh÷ng ng­êi Ai-r¬-len gèc Anh vÉn cßn lµ tÝn ®å Thiªn chóa gi¸o ®· cïng víi d©n b¶n ®Þa chiÕn ®Êu chèng l¹i cuéc ®Êu tranh mét mÊt mét cßn. ng­êi Anh. KÕ ho¹ch cña ng­êi Anh mµ hä ®· c«ng khai thõa nhËn lµ nh­ sau: q uÐt s¹ch d©n b¶n ®Þa ra khái ®¶o vµ ®­a III ng­êi Anh trung thµnh víi nhµ vua ®Õn ®Þnh c­ ë ®ã. N h­ng chóng chØ c¾m ®­îc bän quý téc ®Þa chñ vµo ®ã. "Nh÷ng kÎ phiªu V Ò lÞch sö qu¸ khø, th× ng­êi ta cã thÓ t×m thÊy nh÷ng sù l­u" theo ®¹o Tin lµnh n g­êi Anh (nhµ bu«n, bän cho vay nÆng kiÖn t­¬ng tù trong bÊt cø t¸c phÈm lÞch sö nµo. V× vËy t«i chØ l·i), ®­îc nhµ vua Anh cÊp nh÷ng ruéng ®Êt tÞch thu ®­îc vµ nªu mét sè sù kiÖn trong nh÷ng sù kiÖn ®ã trong chõng mùc viÖc "nh÷ng nhµ quý téc chñ xÝ nghiÖp" ®· ph¶i ®Õn ë nh÷ng l·nh ®Þa nµy lµ cÇn thiÕt, thø nhÊt, ®Ó gi¶i thÝch sù kh¸c nhau gi÷a thêi mµ c¸c gia ®×nh ng­êi Anh b¶n ®Þa nh­îng l¹i cho chóng. ®¹i hiÖn nay vµ thêi ®¹i tr­íc ®©y vµ thø hai, ®Ó nhÊn m¹nh mét G ia-cèp I. ¤n-xt¬. (Thêi kú chinh phôc thuéc ®Þa cña Gia-cèp, vµi nh©n tè ®Æc tr­ng cho c¸i mµ hiÖn nay ®­îc gäi lµ nh©n d©n nh÷ng n¨m 1609 - 1612). C¸c chñ xÝ nghiÖp Anh ph¶i "®­a ng­êi Ai-r¬-len. Ai-r¬-len vµo khai th¸c nh÷ng ®Êt tÞch thu ®­îc, c­íp ®o¹t ®­îc". a ) Ng­êi Anh ë Ai-r¬-len tr­íc thêi kú c¶i c¸ch ®¹o Tin Tõ n¨m 1 613 , lÇn ®Çu tiªn ng­êi Ai-r¬-len ®­îc coi lµ t hÇn d©n Anh, tr­íc ®ã hä lµ "nh÷ng ng­êi ë ngoµi vßng ph¸p luËt" vµ lµnh "kÎ thï", cßn quyÒn lùc cña n ghÞ viÖn Ai-r¬-len 396 c òng kh«ng N ¨m 1172. H en-ri II. Kh« ng chiÕm ® ­îc ® Õn mé t ph Çn
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 606 607 c.m¸c Ph¸c th¶o b¸o c¸o vÒ vÊn ®Ò ai-r¬-len... H ä ch­a bao giê chiÕm qu¸ 3/11 vµ kÐm 2/11 d©n c­ Ai-r¬-len. v ­ît ra ngoµi ph¹m vi P ©y-l¬. T rong khi ®ã c¸c tÝn ®å Thiªn chóa gi¸o bÞ bøc h¹i. N ¨m 1864. S¸c-l¬ II b ¾t ®Çu b¶o hé c¸c giíi Thiªn chóa gi¸o ë £ -li-da-bÐt chiÕm Man-xt¬ l µm thuéc ®Þa, Gia-cèp I chiÕm ¤n-xt¬ Ai-r¬-len vµ qu©n ®éi Thiªn chóa gi¸o. l µm thuéc ®Þa, nh­ng Len-xt¬ v µ C ¬n-nèt c ßn ch­a bÞ quÐt s¹ch. N ¨m 1865. Gia-cèp II cho c¸c tÝn ®å Thiªn chóa gi¸o Ai-r¬-len S ¸c-l¬ I ® · cè quÐt s¹ch C ¬n-nèt . hoµn toµn tù do. Qu©n ®éi Thiªn chóa gi¸o ph¸t triÓn, ®­îc b¶o C r«m-oen: cuéc khëi nghÜa d©n téc ®Çu tiªn ë Ai-r¬-len, lÇn hé. Kh«ng bao l©u c¸c tÝn ®å Thiªn chóa gi¸o tuyªn bè cÇn ph¶i thø hai Ai-r¬-len bÞ x©m chiÕm hoµn toµn, viÖc biÕn nã thµnh hñy bá c¸c ®¹o luËt tæ chøc vµ n¨m 1641 c¸c chñ ruéng ®­îc kh«i thuéc ®Þa l¹i t¸i diÔn (nh÷ng n¨m 1641 - 1660). phôc quyÒn lîi. Gia-cèp cho ®iÒu mét sè trung ®oµn Ai-r¬-len sang Anh. C uéc c¸ch m¹ng ë Ai-r¬-len n ¨m 1641. Th¸ng T¸m 1649 Cr«m-oen ®æ bé lªn §u-blin (sau «ng ta lµ Ai-r¬-t¬n, L¨m-bÐc-t¬, N ¨m 1689. U y-li-am III ë Anh. N gµy 12 th¸ng Ba 1689 Gia- PhlÝt-ót, Hen-ri Cr«m-oen). N ¨m 1652 Ai-r¬-len l¹i hoµn toµn bÞ cèp l·nh ®¹o binh lÝnh Ai-r¬-len ®æ bé lªn K in-x©y. N¨m 1691 chiÕm lÇn thø hai. TiÕn hµnh chia cña c¶i chiÕm ®­îc theo c¸c Li-m¬-rÝch ®Çu hµng Uy-li-am III. Sù vi ph¹m hiÖp ­íc mét c¸ch ®¹o luËt cña nghÞ viÖn Anh ngµy 12 th¸ng T¸m 1652 vµ ngµy 26 nhôc nh· ngay tõ thêi Uy-li-am III, vµ cµng trÇm träng h¬n n÷a th¸ng ChÝn 1653 397 : b¶n th©n chÝnh phñ, " nh÷ng tªn phiªu l­u" d­íi thêi An-na. cho vay 360 000 p. xt. trong 11 n¨m chiÕn tranh, c¸c sÜ quan vµ binh lÝnh. "H·y tiªu diÖt kh«ng th­¬ng tiÕc ng­êi A-ma-lÕch d ) Ai-r¬-len bÞ lõa vµ bÞ l¨ng nhôc ®Õn cùc ®iÓm. N¨m thuéc d©n téc Ai-r¬-len vµ ®­a nh÷ng ®oµn ng­êi di d©n míi lµ 1692 - ngµy 4 th¸ng B¶y 1776. tÝn ®å Thanh gi¸o ng­êi Anh ch­a bao giê sèng ë ®©y ®Õn ®Þnh c­ ) Mäi ý ®å cña nh÷ng n«ng d©n tù canh hay t¸ ®iÒn phÐc-mi-ª ë vïng ®Êt l¹i bÞ ph¸ trôi mét lÇn n÷a nµy". Nh÷ng cuéc ®æ m¸u, Anh vµ Xcèt-len ®Þnh " thùc d©n hãa" n ­íc nµy ®Òu ph¶i tõ bá. ph¸ s¹ch, ®uæi s¹ch ë nhiÒu tØnh trän vÑn, viÖc di d©n ë ®ã ®Õn M­u toan ®­a c¸c tÝn ®å ®¹o Tin lµnh §øc vµ Ph¸p ®Õn ®Þnh c­ ë nh÷ng vïng kh¸c, viÖc b¸n nhiÒu ng­êi Ai-r¬-len ®i lµm n« lÖ ë ®©y. C¸c tÝn ®å ®¹o Tin lµnh ng­êi Ph¸p ®· ®Þnh c­ ë c¸c thµnh c¸c ®¶o T©y Ên. phè (s¶n xuÊt len) ®· bÞ trôc xuÊt do t¸c dông cña chÕ ®é thuÕ B»ng viÖc x©m l­îc Ai-r¬-len, Cr«m-oen ®· lËt ®æ nÒn céng quan b¶o hé vµ chÝnh s¸ch träng th­¬ng cña Anh. hßa Anh. N ¨m 1698. NghÞ viÖn Ai-r¬-len - Anh ( gièng nh­ nh÷ng d©n di Tõ ®ã nh©n d©n Ai-r¬-len kh«ng tin ® ¶ng nh©n d©n Anh. thùc ngoan ngo·n vÉn ph¶i lµm nh­ thÕ) theo lÖnh cña chÝnh quèc ®· ban hµnh c¸c thø t huÕ cÊm xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng c ) Sù phôc tÝch v­¬ng triÒu Xtiu-¸t. Uy-li-am-III. Cuéc len cña Ai-r¬-len sang c ¸c n­íc kh¸c. khëi nghÜa lÇn thø hai cña Ai-r¬-len vµ sù ®Çu hµng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh398 . Nh÷ng n¨m 1660 - 1692 1* N ¨m 1698. C òng trong n¨m ®ã nghÞ viÖn Anh ®· ®¸nh t huÕ rÊt nÆng ® èi víi viÖc nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm cña Ai-r¬-len vµo Trong thêi gian ®ã ng­êi Anh ë Ai-r¬-len ®«ng h¬n bao giê hÕt. Anh vµ Oen-x¬ vµ h oµn toµn cÊm xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm ®ã sang _____________________________________________________________________________________________ nh÷ng n­íc kh¸c. N ­íc Anh ®· gi¸ng mét ®ßn chÝ m¹ng vµo nÒn 1* TiÕp ®ã trong b¶n th¶o viÕt: "(1701) (An-na).
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 608 609 c.m¸c Ph¸c th¶o b¸o c¸o vÒ vÊn ®Ò ai-r¬-len... Bé luËt trõng ph¹t nµy ®· t¨ng c­êng quyÒn lùc cña giíi t¨ng c «ng nghiÖp Ai-r¬-len, lµm cho d©n c­ ph¶i dêi bá c¸c thµnh phè Ai-r¬-len vµ b¾t hä ph¶i quay vÒ víi ®ång ruéng. l÷ Thiªn chóa gi¸o ® èi víi nh©n d©n Ai-r¬-len. C¸c ®Þa chñ v¾ng mÆt399 (ngo¹i lai) t hêi kú Uy-li-am III . Sù N g­êi nghÌo nhiÔm thãi quen ¨n kh«ng ngåi råi. kªu ca o¸n th¸n c¸c ®Þa chñ v¾ng mÆt, b¾t ®Çu tõ n¨m 1692. T rong thêi kú ® ¹o Tin lµnh cùc thÞnh vµ ®¹o Thiªn chóa suy C¸c ®¹o luËt t­¬ng tù cña Anh bãp nghÑt ngµnh ch¨n nu«i sôp th× sè c¸c tÝn ®å ®¹o Tin lµnh kh«ng ®«ng h¬n sè tÝn ®å cña Ai-r¬-len. Thiªn chóa gi¸o. N¨m 1698: cuèn s¸ch c«ng kÝch cña M«-li-phi-u b ¶o vÖ sù ®éc e ) Nh÷ng n¨m 1776 - 1801. Thêi gian qu¸ ®é lËp cña nghÞ viÖn Ai-r¬-len (tøc lµ cña thuéc ®Þa Anh ë Ai-r¬-len )  ) Tr­íc khi chuyÓn sang nãi vÒ thêi kú qu¸ ®é nµy, chóng ta ®èi víi ng­êi Anh 400 . Cuéc ®Êu tranh gi÷a thuéc ®Þa Anh ë Ai-r¬-len h·y xÐt xem chÝnh s¸ch khñng bè cña Anh ®­a l¹i kÕt qu¶ nh­ víi d©n téc Anh ® · b¾t ®Çu nh­ vËy. § ång thêi x¶y ra cuéc ®Êu thÕ nµo? tranh gi÷a thuéc ®Þa Anh ë Ai-r¬-len víi d©n téc Ai-r¬-len. U y-li- N h÷ng ng­êi Anh míi di thùc ®Õn ë lÉn lén víi nh©n d©n Ai- am III chèng l¹i nh÷ng m­u toan nhôc nh· cña c¸c n ghÞ viÖn r¬-len vµ chuyÓn sang theo ®¹o Thiªn chóa. Anh vµ Ai-r¬-len - Anh vi ph¹m c¸c hiÖp ­íc Li-m¬-rÝch vµ H«- lu-©y. C¸c thµnh phè do nh÷ng ng­êi Anh ®· Ai-r¬-len hãa x©y dùng.  ) N÷ hoµng An-na (nh÷ng n¨m 1701 - 1713; Gioãc-gi¬ tr­íc n¨m 1776). Kh«ng cã khu di thùc nµo cña ng­êi Anh ( trõ nh÷ng khu d©n c­ Xcèt-len ë ¤n-xtÐc), n h­ng cã c¸c chóa ®Êt Anh. 410 Bé luËt trõng ph¹t d o nghÞ viÖn Ai-r¬-len - Anh th¶o ra vµ ®­îc nghÞ viÖn Anh phª chuÈn. N h÷ng thñ ®o¹n cùc kú v« sØ ®Ó Cuéc c¸ch m¹ng ë B¾c Mü ®· t¹o nªn mét b­íc ngoÆt ®Çu tiªn b ¾t c ¸c tÝn ®å Thiªn chóa gi¸o Ai-r¬-len chuyÓn sang theo ®¹o trong lÞch sö Ai-r¬-len. Tin lµnh b»ng c¸ch ®iÒu chØnh " tµi s¶n" . Môc ®Ých cña bé luËt lµ  ) N ¨m 1777 q u©n ®éi Anh ®· ®Çu hµng qu©n "næi lo¹n" Mü ë chuyÓn " tµi s¶n" tõ tay c¸c tÝn ®å Thiªn chóa gi¸o vµo tay nh÷ng Xa-ra-t«-ga Xp¬-ring. N éi c¸c Anh buéc ph¶i nh­îng bé §¶ng tÝn ®å theo ®¹o Tin lµnh, hay biÕn "Anh gi¸o" thµnh c ¬ së ph¸p cña nh÷ng ng­êi d©n téc chñ nghÜa (Anh) ë Ai-r¬-len. lý cña quyÒn së h÷u ( gi¸o dôc; t×nh tr¹ng kh«ng cã quyÒn c¸ nh©n, kh«ng mét tÝn ®å Thiªn chóa gi¸o nµo cã thÓ trë thµnh N¨m 1778. LuËt nh©n nh­îng c¸c tÝn ®å Thiªn chóa gi¸o La binh sÜ th­êng). ViÖc truyÒn ®¹o Thiªn chóa lµ mét téi h×nh, bÞ M· (do nghÞ viÖn Ai-r¬-len - Anh th«ng qua). C ¸c tÝn ®å c«ng gi¸o kÕt ¸n khæ sai, tÝn ®å ®¹o Tin lµnh chuyÓn sang theo ®¹o Thiªn vÉn kh«ng cã quyÒn cã n «ng tr¹i riªng402 b»ng c¸ch mua hoÆc chóa lµ mét hµnh ®éng ph¶n quèc. Tæng gi¸m môc Thiªn chóa thuª ®Êt. gi¸o bÞ trôc xuÊt; nÕu ®· bÞ trôc xuÊt råi mµ cßn quay l¹i th× bÞ N¨m 1779. Thi hµnh bu«n b¸n tù do víi n­íc Anh. Hñy bá kÕt téi ph¶n quèc, bÞ treo cæ, bÞ moi sèng hÕt ruét gan, råi chÐm hÇu hÕt c¸c h¹n chÕ ®èi víi c«ng nghiÖp Ai-r¬-len. ®Çu vµ chÆt hÕt ch©n tay. M­u toan c­ìng bøc quÇn chóng nh©n d©n Ai-r¬-len chuyÓn sang theo Anh gi¸o. C¸c tÝn ®å Thiªn chóa N ¨m 1782. TiÕp tôc ®×nh chØ hiÖu lùc mét phÇn ®¹o luËt trõng gi¸o bÞ t­íc quyÒn tham gia bÇu cö c¸c nghÞ sÜ. ph¹t. C¸c tÝn ®å Thiªn chóa gi¸o La M· ®­îc phÐp lËp n «ng tr¹i 39-M.A. 16
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 610 611 c.m¸c Ph¸c th¶o b¸o c¸o vÒ vÊn ®Ò ai-r¬-len... r iªng do hä së h÷u suèt ®êi h oÆc c ã quyÒn cho thõa kÕ kh«ng h¹n §u blin chÕ vµ më tr­êng häc. Sè chñ c¸c x­ëng len n¨m 1800 - 91; n¨m 1840 - 12 N¨m 1783. NghÞ viÖn Ai-r¬-len - Anh ® ­îc cã nh÷ng quyÒn Sè c«ng nh©n lµm thuª b×nh ®¼ng. trong c¸c x­ëng ®ã " - 4918; " - 602 Mïa ®«ng n¨m 1792 - 1793. S au khi chÝnh phñ Ph¸p th«n Sè chñ c¸c xÝ nghiÖp ch¶i len n¨m 1800 - 30; n¨m 1834 - 5 tÝnh n­íc BØ vµ Anh quyÕt ®Þnh tiÕn hµnh chiÕn tranh víi Ph¸p, Sè c«ng nh©n lµm thuª trong ®¹o luËt trõng ph¹t ®· bÞ ®×nh chØ hiÖu lùc thªm mét phÇn n÷a c¸c xÝ nghiÖp ®ã " - 230; " - 66 trong bé luËt b×nh ®Þnh ®· ®­îc ®×nh chØ hiÖu lùc. Ng­êi Ai-r¬-len Sè chñ c¸c x­ëng dÖt th¶m " - 13; n¨m 1841 - 1 cã thÓ ®­îc th¨ng tíi hµm ®¹i t¸ trong qu©n ®éi, ®­îc quyÒn bÇu Sè c«ng nh©n lµm thuª trong cö nghÞ viÖn Ai-r¬-len v.v.. c¸c x­ëng ®ã " - 720; : - 0 Cuéc khëi nghÜa n¨m 1798. N h÷ng ng­êi thuéc ph¸i céng hßa Sè c«ng nh©n sö dông m¸y dÖt lôa " - 2500; n¨m 1840 - 250 ë Ben-ph¸t (U«n-ph¬-T«n, hu©n t­íc PhÝt-x¬-giª-ran). N«ng d©n Kin-ken-ni Ai-r¬-len cßn ch­a tr­ëng thµnh. Sè chñ c¸c xÝ nghiÖp dÖt ch¨n len n¨m 1800 - 56; n¨m 1822 - 42 H¹ nghÞ viÖn Ai-r¬-len - Anh bá phiÕu t¸n thµnh ®¹o luËt vÒ Sè c«ng nh©n lµm thuª trong hîp nhÊt ®­îc th«ng qua n¨m 1800. C uéc ®Êu tranh gi÷a nh÷ng c¸c xÝ nghiÖp ®ã " - 3000; " - 925 ng­êi Ai-r¬-len gèc Anh vµ ng­êi Anh kÕt thóc b»ng viÖc thèng Ban-b¬-ri-gan nhÊt c¸c c¬ quan lËp ph¸p vµ chÕ ® é thuÕ quan cña Anh vµ Ai-r¬-len. Thuéc ®Þa ®· ph¶n ®èi ®¹o luËt phi ph¸p vÒ hîp nhÊt. Sè m¸y dÖt v¶i sîi b«ng ®ang ho¹t ®éng n¨m 1799 - 2500; n¨m 1841 - 226 N h÷ng n¨m 1801 - 1846 Uy-cl«i a ) N h÷ng n¨m 1801 - 1831. Trong thêi gian nµy (sau khi Sè m¸y dÖt tay ®ang ho¹t ®éng n¨m 1800 - 1000; n¨m 1841 - 0 chiÕn tranh kÕt thóc 403 ), ng­êi Ai-r¬-len cã phong trµo gi¶i phãng c¸c tÝn ®å Thiªn chóa gi¸o (n¨m 1829) t­¬ng ®ång víi Coãc phong trµo cña Anh. Sè ng­êi dÖt v¶i te-xma n¨m 1800 - 1000; n¨m 1834 - 40 Tõ n¨m 1783 Ai-r¬-len ®­îc ®éc lËp trong lÜnh vùc luËt ph¸p Sè thî dÖt v¶i cam-v«n " - 2000; " - 90 vµ kh«ng bao l©u sau ®ã c¸c lo¹i hµng hãa kh«ng ph¶i do Ai-r¬- Sè thî ®an " - 300; " - 28 len s¶n xuÊt ®Òu bÞ ®¸nh thuÕ víi ý ®å trùc tiÕp lµ t¹o c¬ héi cho Sè thî ch¶i len " - 700; " - 110 mét bé phËn nh©n d©n Ai-r¬-len cã thÓ sö dông ®­îc mét phÇn Sè thî dÖt v¶i " - 200; " - 220 søc lao ®éng thõa cña m×nh v.v.. §¹o luËt vÒ hîp nhÊt võa míi cã hiÖu lùc, ®· ®­a l¹i hiÖu qu¶ tù nhiªn lµ lµm cho nÒn c«ng v .v.. NÒn c«ng nghiÖp dÖt gai (ë ¤n-xtÐc) hoµn toµn kh«ng bï l¹i nghiÖp Ai-r¬-len dÇn dÇn bÞ xãa sæ. ®­îc.
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 612 613 c.m¸c Ph¸c th¶o b¸o c¸o vÒ vÊn ®Ò ai-r¬-len... "NÒn c«ng nghiÖp dÖt v¶i ë §u-blin c ã 14 000 c«ng nh©n lµm viÖc, ®· bÞ tiªu diÖt; ®Ó nh÷ng tªn cai thÇu ¸p bøc ®ã l¹i cho nh÷ng ng­êi bÊt h¹nh chØ sèng b»ng khoai t©y vµ n­íc l· ®ang chÕt dÇn chÕt mßn v× ®ãi kh¸t thuª tõng kho¶nh ®Êt víi gi¸ ®¾t 3400 m¸y dÖt lôa ®· bÞ tiªu diÖt; ngµnh s¶n xuÊt v¶i xÐc cã 1491 c«ng nh©n lµm viÖc, ®· bÞ tiªu diÖt; ngµnh s¶n xuÊt v¶i phla-nen ë R¸t-®¬-ram, ngµnh s¶n xuÊt ch¨n len ë gÊp n¨m lÇn". Kin-ken-ni, ngµnh s¶n xuÊt v¶i tÝt-xuy ë Ban-®«n; nh÷ng xÝ nghiÖp dÖt v¶i cam-v«n T ×nh tr¹ng toµn d©n bÞ ®ãi. ë Oa-t¬-phoãc, nh÷ng xÝ nghiÖp dÖt v¶i ra-tin vµ v¶i b«ng ë Ca-rÝch on Su-r¬ - tÊt c¶ ®· bÞ tiªu diÖt. ChØ cßn l¹i cã mçi mét ngµnh c«ng nghiÖp duy nhÊt! C¸i ngµnh may C ¸c ®¹o luËt vÒ lóa m× ë Anh ® · t¹o nªn sù ®éc quyÒn tíi møc m¾n ®ã mµ ®¹o luËt vÒ hîp nhÊt ®· kh«ng gi¸ng cho mét ®ßn chÝ m¹ng, c¸i ngµnh ®é nµo ®ã vÒ xuÊt khÈu lóa m× Ai-r¬-len vµo Anh. Trong ba n¨m ®­îc nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi, nh÷ng ®Æc lîi vµ sù b¶o hé khuyÕn khÝch lµ ngµnh ®Çu s au khi thi hµnh ®¹o luËt vÒ hîp nhÊt l­îng ngò cèc xuÊt s¶n xuÊt quan tµi ë Ai-r¬-len". (DiÔn v¨n cña «ng T. Ph. Mi-g¬ n¨m 1847). khÈu trung b×nh hµng n¨m lµ kho¶ng 300 000 qu¸c-t¬. A i-r¬-len chØ võa míi chuÈn bÞ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, th× ®· N ¨m 1820 - xuÊt khÈu trªn mét triÖu qu¸c-t¬. bÞ ph¸ hñy ngay vµ l¹i bÞ biÕn ngay thµnh mét n­íc thuÇn tóy n«ng nghiÖp. N ¨m 1834 - con sè trung b×nh hµng n¨m lµ 2 ½ triÖu qu¸c-t¬. Theo sè liÖu cña cuéc tæng ®iÒu tra d©n sè gÇn ®©y nhÊt lµ vµo Tæng sè ® Þa t« nép cho c¸c ®Þa chñ v¾ng mÆt vµ tæng sè lîi tøc n¨m 1861 th×: vÒ c¸c v¨n tù cÇm cè (n¨m 1834) lµ h¬n 30 triÖu ®«-la (kho¶ng 7 triÖu pao xtÐc-linh). Bän cai thÇu ruéng ®Êt ®· tÝch lòy ®­îc Sè nh©n khÈu n«ng nghiÖp ë Ai-r¬-len nh÷ng cña c¶i mµ chóng kh«ng muèn ® Çu t­ vµo ®Ó c¶i thiÖn ®Êt ( kÓ c¶ toµn bé bÇn cè n«ng v« gia c­ 404 ®ai, vµ d­íi chÕ ®é bãp nghÑt c«ng nghiÖp th× chóng còng kh«ng 4 2 86 019 v µ cè n«ng cïng gia ®×nh cña hä) thÓ ® Çu t­ vµo m¸y mãc v.v.. V× vËy toµn bé tÝch lòy cña chóng l¹i ®­îc göi ®i ®Çu t­ ë Anh. Mét tµi liÖu chÝnh thøc do chÝnh ë 7 98 thµnh phè (trong ®ã thùc ra phñ Anh c«ng bè cho biÕt r»ng sau 13 n¨m thi hµnh tù do th­¬ng 1 5 12 948 nhiÒu thµnh phè chØ lµ nh÷ng thÞ trÊn) m¹i, vµo n¨m 1821, sè chøng kho¸n cã gi¸ Anh chuyÓn tõ Anh 5 7 98 967 sang Ai-r¬-len, tøc lµ vèn ®Çu t­ cña Ai-r¬-len ë Anh lªn ®Õn hµng mÊy triÖu pao xtÐc-linh. Nh­ vËy, Ai-r¬-len buéc ph¶i cung N h­ vËy, (vµo n¨m 1861), gÇn 4/5 d©n sè lµ nh©n khÈu n«ng cÊp søc lao ®éng rÎ m¹t vµ vèn ®Çu t­ rÎ m¹t ®Ó x©y dùng nghiÖp thuÇn tóy, nh­ng nÕu thªm vµo ®ã c¶ c¸c thµnh phè ë "nh÷ng xÝ nghiÖp khæng lå ë Anh". tØnh th× con sè ®ã thËm chÝ cã thÓ lµ 6/7. V× Ai-r¬-len ®· trë thµnh mét n­íc thuÇn tóy n«ng nghiÖp nh­ vËy, nªn: "§Êt ®ai lµ Sè l­îng rÊt lín lîn vµ viÖc xuÊt khÈu chóng. sinh mÖnh" ( lêi thÈm ph¸n BlÕch-bíc). §Êt ®· trë thµnh môc tiªu N h÷ng n¨m 1831 - 1841. D ©n sè Ai-r¬-len t¨ng tõ 7 767 401 träng yÕu ®Ó ng­êi ta khao kh¸t. Nh©n d©n chØ cßn mét sù lùa ® Õn 8 1 75 238 n g­êi. chän duy nhÊt - hoÆc lÜnh canh ruéng ®Êt víi bÊt cø møc ®Þa t« Trong 10 n¨m t¨ng 407 837 ng­êi nµo, h oÆc chÕt ®ãi. C hÕ ®é ® Þa t« n« dÞch. D ©n di c­ ® Õn trong thêi gian ®ã "Nh­ vËy chñ ruéng cã thÓ ¸p ®Æt cho ng­êi ta ph¶i theo nh÷ng ®iÒu kiÖn cña 4 50 873 ng­êi (h¬n 40 000 ng­êi mét n¨m) m×nh, vµ chÝnh thÕ nªn nghe nãi møc ®Þa t« lªn tíi 5, 6, 8 vµ thËm chÝ c¶ 10 p.xt. mét a-cr¬. §Þa t« cao mét c¸ch khñng khiÕp, tiÒn c«ng thÊp, bän chñ tµn ¸c vµ ngåi m¸t 8 58 710 ng­êi ¨n b¸t vµng ®· cho nh÷ng tªn ®éc quyÒn ®Çu c¬ ruéng ®Êt t huª c¸c n«ng tr¹i lín
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 614 615 c.m¸c Ph¸c th¶o b¸o c¸o vÒ vÊn ®Ò ai-r¬-len... ¤ ' C«-nen. Phong trµo Ri-pi-l¬. Tháa ­íc LÝt-phin-hao víi §ång thêi trong hai m­¬i n¨m cuèi cïng gi¸ thÞt, len vµ nh÷ng nh÷ng ng­êi thuéc ®¶ng VÝch 405 . N¹n ®ãi ë nhiÒu ®Þa ph­¬ng. s¶n phÈm kh¸c cña ngµnh ch¨n nu«i kh«ng ngõng t¨ng. NÒn C ¸c ®¹o luËt vÒ khëi nghÜa, c¸c ®¹o luËt vÒ vò khÝ, Nh÷ng ®¹o c«ng nghiÖp len ë Anh ph¸t triÓn ch­a tõng thÊy. Ngµnh ch¨n nu«i lîn cã phÇn g¾n bã víi hÖ thèng cò. HiÖn nay viÖc ch¨n luËt ®Æc biÖt. nu«i cõu vµ gia sóc lín cã sõng b¾t ®Çu ph¸t triÓn m¹nh. Giê ®©y Ai-r¬-len ®· mÊt thÞ tr­êng Anh, hÖt nh­ tr­íc ®©y nã ®· IV mÊt thÞ tr­êng b¶n ®Þa cña nã do kÕt qu¶ cña ®¹o luËt vÒ hîp nhÊt. T hêi kú 20 n¨m cuèi cïng (tõ n¨m 1846). Nh÷ng nh©n tè thø yÕu t¸c ®éng mét c¸ch th­êng xuyªn còng ViÖc xãa s¹ch c¸c trang tr¹i ë Ai-r¬-len theo h­íng nµy lµ: T r­íc ®©y n¹n ®ãi ®· x¶y ra nhiÒu lÇn ë ®Þa ph­¬ng nµy hoÆc t hø hai, n h÷ng cuéc c¶i c¸ch trong n«ng nghiÖp Anh, ë Ai-r¬-len ®Þa ph­¬ng kh¸c. HiÖn nay n¹n ®ãi ®· x¶y ra ë kh¾p n¬i. ng­êi ta còng b¾t ch­íc nh÷ng c¶i c¸ch ®ã, Thêi kú míi nµy më ®Çu b»ng bÖnh khoai t©y (n¨m 1846 - 1847). t hø ba, d o nh÷ng ng­êi Ai-r¬-len ®ãi kh¸t bÞ x« ®Èy ®Õn t×nh N¹n ®ãi vµ tiÕp theo lµ viÖc di c­ hµng lo¹t. tr¹ng tuyÖt väng ®· bá ch¹y sang Anh, Li-víc-pun, Man-se-xt¬, §· cã h¬n mét triÖu ng­êi chÕt, mét phÇn trùc tiÕp do ®ãi, Bíc-minh-hªm, Gla-xg«, nªn mäi hÇm nhµ, c¸c nhµ æ chuét, c¸c mét phÇn do bÖnh tËt v.v. (do n¹n ®ãi g©y nªn). Trong 9 n¨m, tõ tr¹i lao ®éng ®Òu ®«ng nghÞt nh÷ng ®µn «ng, ®µn bµ vµ trÎ con n¨m 1847 ®Õn n¨m 1855, ®· cã 1 6 56 044 n g­êi di c­. ®ãi kh¸t cïng cùc. NghÞ viÖn ®· th«ng qua mét ®¹o luËt (n¨m Sù thay ®æi lín trong hÖ thèng n«ng nghiÖp cò tho¹t tiªn lµ 1847 - 1848) quy ®Þnh c¸c chóa ®Êt Ai-r¬-len ph¶i cøu trî nh÷ng hËu qu¶ tù nhiªn cña t×nh tr¹ng bá hoang ®Êt ®ai. NhiÒu ng­êi ng­êi nghÌo khæ ®ang sèng trong c¸c trang tr¹i cña hä (®¹o luËt bá ®i (c¸c gia ®×nh gãp tiÒn cïng nhau ®­a ra n­íc ngoµi nh÷ng cña Anh vÒ nh÷ng ng­êi nghÌo khæ ®­îc ¸p dông ë Ai-r¬-len). ng­êi trÎ tuæi vµ th¸o v¸t nhÊt). Do ®ã nh÷ng m¶nh ®Êt lÜnh Do ®ã c¸c chóa ®Êt Ai-r¬-len (®Æc biÖt lµ c¸c chóa ®Êt ng­êi Anh) canh nhá tù nhiªn ®­îc hîp nhÊt l¹i vµ nghÒ trång trät bÞ thay phÇn lín ®ang m¾c nî nh­ chóa Chæm, ®· t×m c¸ch xua ®uæi thÕ b»ng nghÒ ch¨n nu«i. nh÷ng con ng­êi ®ã ®i cho r¶nh vµ ph¸ s¹ch c¸c trang tr¹i cña m×nh. Song kh«ng bao l©u thªm vµo ®ã l¹i x¶y ra nh÷ng t×nh huèng t hø t­, ® ¹o luËt vÒ nh÷ng trang tr¹i ®ang m¾c nî nÆng nÒ khiÕn cho tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã trë thµnh mét chÕ ®é ®­îc thi ( n¨m 1853): hµnh mét c¸ch cã ý thøc vµ cã kÕ ho¹ch. "Chóa ®Êt bÞ ph¸ s¶n v× kh«ng thu ®­îc t«, trong khi ®ã l¹i ph¶i ®ãng nh÷ng Thø nhÊt, vµ ®©y lµ ® iÒu chñ yÕu: viÖc b·i bá c¸c ®¹o luËt vÒ kho¶n thuÕ lín ®Ó nu«i nh÷ng ng­êi nghÌo sèng bªn c¹nh hä. Ruéng ®Êt cña hä bÞ lóa m× ®· trë thµnh mét trong nh÷ng hËu qu¶ trùc tiÕp g©y nªn dïng lµm thÕ chÊp vµ dïng ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô tr¶ nî nh÷ng kho¶n mµ hä vay khi th¶m häa ë Ai-r¬-len. Do ®ã lóa m× cña Ai-r¬-len mÊt ®éc quyÒn gi¸ thùc phÈm cao, mµ hä th× kh«ng thÓ tr¶ næi lîi tøc cña nh÷ng kho¶n vay ®ã ®­îc; trªn thÞ tr­êng Anh mµ nh÷ng n¨m b×nh th­êng nã ®· ®­îc h­ëng. nªn mét ®¹o luËt ®· ®­îc ban hµnh quy ®Þnh tµi s¶n cã thÓ lËp tøc bÞ ®­a ra b¸n ®Êu gi¸, vµ tiÒn thu ®­îc sÏ chia cho nh÷ng ng­êi cã quyÒn hîp ph¸p ®ßi tµi s¶n ®ã". Gi¸ lóa m× gi¶m. Thµnh thö ng­êi ta kh«ng thÓ tr¶ næi ®Þa t«.
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 616 617 c.m¸c Ph¸c th¶o b¸o c¸o vÒ vÊn ®Ò ai-r¬-len... V × vËy sè l­îng nh÷ng ng­êi chñ së h÷u v¾ng mÆt (c¸c nhµ t­ G i¶m s¶n l­îng thu ho¹ch mçi lo¹i c©y trång b¶n Anh, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm...) còng nh­ nh÷ng ng­êi m«i giíi trªn mét a-cr¬ ph¸p ®Þnh ruéng ®Êt tr­íc ®©y v.v. nay muèn kinh doanh theo kiÓu hiÖn ®¹i vÒ mÆt kinh tÕ, ®· t¨ng lªn. T rong n h÷ng n¨m 1847 - 1865, c ¸c møc s¶n l­îng thu ho¹ch ®· gi¶m theo nh÷ng tû lÖ phÇn tr¨m chÝnh x¸c sau ®©y: k iÒu ViÖc t rõ bá t¸ ®iÒn ®­îc thùc hiÖn mét phÇn b»ng c¸ch tháa m¹ch - gi¶m 16,3%; gai - 4 7,9%; cñ c¶i - 3 6,1%; k hoai t©y - 5 0%. thuËn tháa ®¸ng gi÷a hai bªn vÒ ®×nh chØ hîp ®ång lÜnh canh. Trong mét sè n¨m c¸c møc s¶n l­îng thu ho¹ch cßn gi¶m nhiÒu Nh­ng viÖc ®ã th­êng diÔn ra b»ng c¸ch xua ®uæi h µng lo¹t h¬n n÷a, nh­ng nãi chung tõ n¨m 1847 chóng ®· gi¶m liªn tôc. (c­ìng bøc, b»ng " crowbar b rigade" - "®éi xµ beng", ®éi nµy b¾t ®Çu c«ng viÖc cña hä b»ng c¸ch ®Ëp ph¸ m¸i nhµ), ®uæi ®i mét c¸ch c­ìng b¸ch. (§ã còng lµ biÖn ph¸p trõng ph¹t chÝnh trÞ). M øc s¶n l­îng trung b×nh x¸c ®Þnh ®­îc trªn mét a-cr¬ ph¸p ®Þnh ViÖc nµy diÔn ra tõ n¨m 1847, kÐo dµi cho ®Õn nay (A-bÐc-coãc, p hã v­¬ng Ai-r¬-len). Nh÷ng cuéc ®ét kÝch kiÓu ch©u Phi (nh÷ng L óa m¹ch Khoai t©y Gai tÝnh b»ng xt«n cuéc ®ét kÝch cña c¸c tiÓu v­¬ng ch©u Phi). (Nh©n d©n bÞ ®uæi ra tÝnh b»ng qu¸c t¬ tÝnh b»ng tÊn (1 xt«n b»ng 14 pao) khái ruéng ®Êt. Sè ng­êi ®ãi khæ trong c¸c thµnh phè t¨ng lªn 1 2,5 5,1 38,6 N¨m 1851 rÊt nhiÒu). 1 1,3 2,9 24,9 N ¨m 1866 "Hµng t¸ t¸ ®iÒn bÞ ®uæi ra khái nh÷ng tóp lÒu tranh cïng mét lóc. Hµnh ®éng N Õu tr­íc ®©y Ai-r¬-len xuÊt khÈu nhiÒu lóa m¹ch, th× giê ®©y nµy lµ do bän tay sai cña c¸c chóa ®Êt chØ huy vµ nh÷ng lùc l­îng lín c¶nh s¸t cïng ng­êi ta kh¼ng ®Þnh r»ng nã chØ trång ®­îc kiÒu m¹ch ( oats) binh lÝnh thùc hiÖn. Cã bän nµy b¶o vÖ, "nh÷ng ®éi xµ beng" tiÕn vµo lµng bÞ triÖt (s¶n l­îng cña lo¹i nµy trªn mçi a-cr¬ còng gi¶m liªn tôc). h¹, ®Ëp ph¸ nh÷ng ng«i nhµ... Buæi s¸ng khi mÆt trêi mäc lµ nh÷ng th«n xãm, buæi chiÒu khi mÆt trêi lÆn, chØ cßn lµ b·i hoang" (b¸o "Galway Paper") n¨m 1852 Trªn thùc tÕ: n¨m 1866 Ai-r¬-len chØ xuÊt khÈu 13 250 qu¸c-t¬ ( A-bÐc-coãc ). lóa m¹ch, song l¹i nhËp 48 589 qu¸c-t¬ (tøc lµ nhiÒu h¬n gÇn T r­íc hÕt, chóng ta h·y xÐt xem chÕ ®é ®ã ®· t¸c ®éng thÕ gÊp bèn lÇn). Song kiÒu m¹ch th× Ai-r¬-len xuÊt khÈu gÇn mét nµo ®Õn ruéng ®Êt ë Ai-r¬-len, n¬i cã nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c h¼n triÖu qu¸c-t¬ (thu ®­îc 1 201 737 pao xtÐc-linh). ë Anh. Tõ khi b¾t ®Çu cã viÖc di c­ hµng lo¹t, ®Êt ®ai kh«ng ®­îc bãn Gi¶m diÖn tÝch gieo trång trong nh÷ng n¨m 1861 - 1866 ph©n vµ b¹c mµu - mét phÇn do c¸c trang tr¹i ®­îc më réng mét c¸ch ®iªn cuång, mét phÇn do khi thùc hiÖn chÕ ®é "co-n©y-cr¬"406 t rong ®a sè tr­êng hîp t¸ ®iÒn ®Ó mÆc cho c¸c bÇn n«ng cña Gi¶m diÖn tÝch trång c¸c lo¹i Gi¶m diÖn tÝch trång c¸c lo¹i m×nh bãn ph©n cho ®Êt chø kh«ng tù lµm lÊy. §Þa t« vµ lîi lóa m×: c©y ch¨n nu«i: nhuËn (ë n¬i cã t¸ ®iÒn chø kh«ng ph¶i n«ng d©n) cã thÓ t¨ng 428 041 a-cr¬ Nh÷ng n¨m 1861 - 1865 - Nh÷ng n¨m 1861 - 1865 - 1 07 984 a- lªn ngay c¶ khi mïa mµng thÊt b¸t. Toµn bé s¶n l­îng nãi cr¬ 42 876 a-cr¬ 2 0 077 a-cr¬ n¨m 1866 - n¨m 1866 - chung cã thÓ gi¶m ®i, nh­ng phÇn s¶n phÈm lµm thµnh s¶n Tæng céng 470 917 a-cr¬ Tæng céng - 1 28 061 a- phÈm thÆng d­ nép cho chóa ®Êt vµ chñ tr¹i (lín) th× mçi ngµy cr¬
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 618 619 c.m¸c Ph¸c th¶o b¸o c¸o vÒ vÊn ®Ò ai-r¬-len... m ét t¨ng. Cßn gi¸ s¶n phÈm thÆng d­ còng t¨ng lªn. 1 841-1851 d ©n sè t¨ng theo tû lÖ ®ã, th× n ¨m 1851 d ©n sè ch¾c ch¾n ph¶i lµ 9 074 514 ng­êi. Song d©n sè chØ cã 6 515 794 Do ®ã ®Êt ®ai (dÇn dÇn) b¹c mÇu, n h­ nh÷ng ng­êi La M· cæ ng­êi. Nh­ vËy lµ hôt 2 558 720 ng­êi. Trong sè ®ã sè ng­êi di ®¹i ®· lµm ë Xi-xin (ditto 1* ë A i CËp ). c­ lµ 1 274 213 ng­êi. Cßn hôt 1 284 507 ng­êi. H¬n mét triÖu Giê ®©y chóng ta bµn ®Õn gia sóc, n h­ng tr­íc hÕt h·y nãi vÒ ng­êi chÕt ®ãi. Nh­ng nh­ thÕ còng ch­a ®ñ tæng sè thiÕu hôt d ©n c­. 1 284 507 ng­êi. Nh­ vËy, møc t¨ng d©n sè tù nhiªn trong nh÷ng n¨m 1841-1851 râ rµng ®· gi¶m ®i. Gi¶m d©n sè §iÒu ®ã sÏ ®­îc x¸c nhËn khi ta xem xÐt m­êi n¨m tõ n¨m N ¨m 1801 - 5 319867; n ¨m 1841 - 8 222664; n ¨m 1851 - 1851 ®Õn n¨ m 1861. K h«n g x¶y r a n¹n ® ãi. D©n s è gi ¶m tõ 6 515794; n ¨m 1861 - 5 764543. NÕu sù ph¸t triÓn cø diÔn ra theo 6 515 794 xuèng cßn 5 764 543 ng­êi. Møc gi¶m tuyÖt ®èi lµ kiÓu nh­ vËy th× n ¨m 1871 s Ï cã 5 300 000 ng­êi, tøc lµ Ýt h¬n 751 251 ng­êi. Nh­ng sè d©n di c­ trong thêi gian ® ã lµ h¬n n¨m 1801. Nh­ng t«i sÏ chøng minh ngay b©y giê r»ng n¨m 1871 1 210 000 ng­êi. Nh­ vËy, møc t¨ng d©n sè trong 10 n¨m kho¶ng 460 000 ng­êi, v× 751 251 + 460 000 b»ng 1 211 251 ng­êi - sè d©n sè sÏ cßn Ýt h¬n, ngay dï tû lÖ d©n di c­ vÉn kh«ng thay ®æi. d©n di c­ trong thêi gian ®ã. ViÖc di c­ ®· ngèn hÕt mét sè ng­êi b»ng kho¶ng ba lÇn møc t¨ng d©n sè. Tû lÖ t¨ng d©n sè lµ 0,7 Di c­ (7/10) mét n¨m, tøc lµ Ýt h¬n nhiÒu so víi tû lÖ 1,1% trong nh÷ng n¨m 1831-1841. T Êt nhiªn di c­ chØ mét phÇn lµ nguyªn nh©n lµm gi¶m d©n Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng nµy rÊt ®¬n gi¶n. Møc t¨ng d©n sè. Tõ n ¨m 1845 ® Õn n ¨m 1866 ® · cã 1 990 244 n g­êi Ai-r¬-len, sè do sinh ®Î chñ yÕu ®­îc quyÕt ®Þnh bëi tû lÖ gi÷a sè ng­êi ë t øc lµ gÇn 2 t riÖu ng­êi d i c­ (ThËt lµ ch­a tõng cã! B»ng løa tuæi tõ 20 ®Õn 35 tuæi vµ sè d©n cßn l¹i. Tû lÖ gi÷a sè ng­êi ë kho¶ng 2 /5 tæng sè d©n di c­ cña V­¬ng quèc Liªn hiÖp trong løa tuæi tõ 20 ®Õn 35 tuæi vµ d©n sè V­¬ng quèc Liªn hiÖp b»ng nh÷ng n¨m 1845 - 1866; c ô thÓ lµ 4 657 588 ng­êi). Trong thêi kho¶ng 1 : 3,98 hay 25,06%, trong khi ®ã tû lÖ nh­ vËy ë nh÷ng kú tõ n¨m 1831 ®Õn n¨m 1841 sè d©n di c­ gÇn b»ng mét nöa sè ng­êi di c­ ngay hiÖn nay còng b»ng kho¶ng 1 : 1,89 hay 52,76%. d©n t¨ng thªm trong m­êi n¨m ®ã. Tõ n¨m 1847 sè d©n di c­ ë A i-r¬-len tû lÖ nµy ch¾c ch¾n cßn cao h¬n. v­ît sè d©n t¨ng thªm rÊt nhiÒu. T ×nh tr¹ng thÓ lùc cña nh©n d©n suy gi¶m Song chØ riªng viÖc di c­ còng kh«ng ®ñ gi¶i thÝch t×nh tr¹ng gi¶m d©n sè tõ n¨m 1847 N ¨m 1806 trong tæng sè d©n 5 574 107 ng­êi, sè ®µn «ng Gi¶m møc t¨ng d©n sè tù nhiªn hµng n¨m nhiÒu h¬n sè ®µn bµ 50 469 ng­êi, nh­ng ®Õn n¨m 1867, trong tæng sè d©n 5 557 196 ng­êi, sè ®µn bµ l¹i nhiÒu h¬n sè ®µn «ng. Møc t¨ng d©n sè (hµng n¨m) nµy t rong nh÷ng n¨m 1831-1841 §ång thêi sè ng­êi c©m - ®iÕc, mï, ®iªn, ®Çn ®én, tµn phÕ trong lµ 1,1% h oÆc kho¶ng 1 ⅟ 10 % mét n¨m. NÕu trong n h÷ng n¨m d©n sè ch¼ng nh÷ng t¨ng mét c¸ch t­¬ng ®èi mµ cßn t¨ng mét c¸ch _____________________________________________________________________________________________ tuyÖt ®èi. N Õu so s¸nh n¨m 1851 víi n¨m 1861, th× thÊy r»ng 1*- còng nh­
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 620 621 c.m¸c Ph¸c th¶o b¸o c¸o vÒ vÊn ®Ò ai-r¬-len... t rong khi d©n sè gi¶m ®i rÊt nhiÒu, sè ng­êi c©m ®iÕc t¨ng 473 ng­êi so víi sè ng­êi ®ã tr­íc ®©y lµ 5 180 ng­êi; sè ng­êi quÌ S ù më réng cña c¸c n«ng tr¹i quÆt vµ tµn phÕ t¨ng 225 ng­êi so víi sè ng­êi ®ã tr­íc ®©y lµ T õ n¨m 1851 ®Õn n¨m 1861: tæng sè n«ng tr¹i gi¶m 120 000 4 375 ng­êi, sè ng­êi mï t¨ng 1092 ng­êi so víi sè ng­êi ®ã tr­íc c¸i. (Sè n«ng tr¹i cã quy m« tõ 15 ® Õn 30 a-cr¬, còng nh­ tõ ®©y lµ 5 767 ng­êi; sè ng­êi ®iªn vµ ®Çn ®én ®· t¨ng mét sè rÊt 30 a-cr¬ vµ lín h¬n n÷a t¨ng lªn). Nh­ vËy sè n«ng tr¹i bÞ gi¶m lín lµ 4 118 ng­êi so víi sè ng­êi ®ã tr­íc ®©y lµ 9 980 ng­êi - vµ bít tr­íc hÕt lµ sè n«ng tr¹i cã quy m« tõ 1 ®Õn 15 a-cr¬. n¨m 1861 mÆc dï d©n sè gi¶m, sè ®ã ®· lªn tíi 14 098 ng­êi. N¨m 1861, gÇn 3/5 diÖn tÝch ruéng ®Êt (toµn bé diÖn tÝch Ai-r¬-len b»ng 20 319 924 a-cr¬) hay 12 triÖu a-cr¬ lµ cña 569 844 T iÒn c«ng t¸ ®iÒn s ë h÷u nh÷ng l« ®Êt cã quy m« tõ 1 ®Õn 100 a-cr¬. Tõ khi x¶y ra n¹n ®ãi khoai t©y tiÒn c«ng t¨ng kh«ng qu¸ 20%. GÇn 2/5 diÖn tÝch (8 triÖu a-cr¬) bÞ ph¸t canh tõng l« ®Êt cã Nh­ng gi¸ khoai t©y l¹i t¨ng kho¶ng 200%, gi¸ nh÷ng nhu yÕu quy m« tõ 100 ®Õn 500 a-cr¬ vµ lín h¬n n÷a (cho 3 1 927 t¸ ®iÒn). phÈm nh­ thùc phÈm, than v.v. t¨ng trung b×nh 100%. Qu¸ tr×nh më réng cña c¸c n«ng tr¹i ®· diÔn ra m¹nh mÏ. Gi¸o s­ ClÝp-ph¬ Le-xli ®· viÕt trªn tê "Economist" ngµy 9 ¤n-xtÐc (ngµnh trång gai, c¸c t¸ ®iÒn lµ nh÷ng tÝn ®å ®¹o Tin th¸ng Hai 1867: lµnh Xcèt-len). "Sau khi d©n sè gi¶m ®i hai phÇn n¨m trong 21 n¨m, hiÖn nay tiÒn c«ng b×nh B¸o "Times" vµ nh÷ng b¸o kh¸c chÝnh thøc chóc mõng phã th­êng hÇu nh­ ë kh¾p trªn ®¶o chØ cã mét si-linh mét ngµy: giê ®©y 1 si-linh trÞ gi¸ v­¬ng A-bÐc-coãc vÒ chÕ ®é nµy. B¶n th©n «ng ta còng lµ mét kh«ng h¬n 6 pen-x¬ hai m­¬i mèt n¨m vÒ tr­íc. Do gi¸ nh÷ng thùc phÈm th«ng trong nh÷ng kÎ c­íp bãc ®ã. Ngµi §¸p-phª-rin: t×nh tr¹ng thõa th­êng t¨ng cao nªn t×nh c¶nh c«ng nh©n tåi tÖ h¬n 10 n¨m tr­íc ®©y". d©n sè v.v.. 1* N ¹n ®ãi x¶y ra ë nhiÒu n¬i, ®Æc biÖt lµ Man-se-xt¬ vµ ë C¬n-nèt. N h­ vËy lµ mét vÊn ®Ò sinh tö Mi-g¬, Hen-nÐt-xi, b¸o C¸c chñ cöa hiÖu th­êng xuyªn bÞ ph¸ s¶n. C¸c thµnh phè ë "Irishman". c¸c tØnh lÞ suy sôp v.v.. N h÷ng kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh S è téi ph¹m ë Ai-r¬-len gi¶m T rong nh÷ng n¨m 1855-1866 , 1 032 694 ng­êi Ai-r¬-len ®· bÞ S è ng­êi bÞ ®­a ra toµ Sè ng­êi bÞ kÕt ¸n 966 877 gia sóc (®¹i gia sóc cã sõng, cõu vµ lîn) thay thÕ. Møc 1 7 678 10 454 N¨m 1852 - t¨ng sè l­îng gia sóc trong thêi gian ®ã lµ nh­ vËy. Sè ngùa gi¶m ®i trong thêi kú nµy (20 656 con) ®­îc c©n b»ng b»ng sè 4 3 26 2 418 N ¨m 1866 cõu t­¬ng øng - tÝnh 8 con cõu b»ng 1 con ngùa, - nh­ vËy sè _____________________________________________________________________________________________ t¨ng thªm ®· khÊu trõ bít con sè nµy. 1 * Xem tËp nµy, tr. 808 - 809, 817 - 818.
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 622 c.m¸c V H îp chóng quèc vµ phong trµo Phª-ni-¨ng Ph.¡ng-ghen D o C.M¸c viÕt kho¶ng ngµy 16 th¸ng Ch¹p In theo b¶n th¶o 1867 Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc C«ng bè lÇn ®Çu tiªn vµ tiÕng Anh LÞch sö Ai-r¬-len407 D o Ph.¡ng-ghen viÕt vµo th¸ng N¨m - nöa In theo b¶n th¶o ®Çu th¸ng B¶y 1870 Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc C«ng bè lÇn ®Çu tiªn b»ng tiÕng Nga trong "V¨n khè cña C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen" t.X, 1948
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 625 ®iÒu kiÖn tù nhiªn ë g ãc t©y-b¾c ch©u ¢u cã mét n­íc mµ lÞch sö sÏ thu hót sù quan t©m cña chóng ta; ®ã lµ hßn ®¶o réng 1 530 dÆm vu«ng §øc hay 32 500 dÆm vu«ng Anh. Song gi÷a Ai-r¬-len vµ phÇn cßn l¹i cña Ch©u ¢u cßn cã mét hßn ®¶o lín gÊp ba mµ chóng ta th­êng quen gäi lµ n­íc Anh cho ng¾n gän; ®¶o nµy hoµn toµn bao quanh Ai-r¬-len vÒ phÝa b¾c, phÝa ®«ng vµ ®«ng-nam vµ chØ ®Ó l¹i tr­íc Ai-r¬-len mét kho¶ng kh«ng gian trèng vÒ phÝa T©y Ban Nha, phÝa t©y n­íc Ph¸p vµ ch©u Mü. Eo biÓn ng¨n c¸ch hai ®¶o nµy ë nh÷ng n¬i hÑp nhÊt ë phÝa nam réng 50 - 70 dÆm Anh, ë phÝa b¾c cã n¬i réng 13 dÆm, n¬i kh¸c réng 22 dÆm, tr­íc thÕ kû V ®· tõng cho phÐp ng­êi Xcèt Ai-r¬-len ë phÝa b¾c di c­ sang hßn ®¶o l©n cËn vµ thiÕt lËp ë ®ã n­íc Xcèt-len. ë p hÝa nam, eo biÓn nµy qu¸ réng ®èi víi thuyÒn bÌ cña ng­êi Ai-r¬-len vµ ng­êi Br¬-t«ng vµ lµ mét ch­íng ng¹i thùc sù ®èi víi c¶ nh÷ng thuyÒn ®¸y b»ng ho¹t ®éng ven biÓn cña ng­êi La M·. Song khi ng­êi Phri-d¬, ng­êi Anh vµ ng­êi X¾c-x«ng, vµ sau hä lµ ng­êi Xc¨ng-®i-na-v¬ ®· d¸m ra kh¬i trªn nh÷ng chiÕc thuyÒn ®¸y cã sèng cña m×nh, v­ît ra ngoµi tÇm nh×n cña ®Êt liÒn, th× eo biÓn nµy kh«ng cßn lµ mét ch­íng ng¹i n÷a, Ai-r¬-len ph¶i chÞu nhiÒu cuéc tÊn c«ng ¨n c­íp cña ng­êi Xc¨ng-®i-na-v¬ vµ trë thµnh miÕng måi dÔ d·i ®èi víi ng­êi Anh. Khi ng­êi Noãc-m¨ng-®i võa míi thµnh lËp ®­îc mét chÝnh quyÒn nhµ n­íc v÷ng ch¾c thèng nhÊt ë Anh, t¸c ®éng cña hßn ®¶o lín nhÊt trong sè nh÷ng ®¶o n»m kÒ bªn nhau ®ã ®· lËp tøc biÓu hiÖn ngay - vµo thêi kú ®ã, ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ chiÕn tranh x©m l­îc408 .
nguon tai.lieu . vn
Chính trị học Báo chí - Truyền thông Xã hội học Giáo dục học Tâm lý học Lịch sử - Văn hoá Triết học Ngôn ngữ học Thư viện thông tin Văn học nước ngoài Ngư nghiệp Hành chính - Pháp luật Địa lý - Địa danh Văn học Việt nam Lịch sử Đảng CNXH - KH Tư Tưởng HCM Ngụ ngôn - Cổ tích Ca dao - Tục ngữ Hoá học Sinh học Y khoa - Dược Kinh tế học