1. Trang Chủ
  2. Triết học
  3. [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 16 phần 5

[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 16 phần 5

Mọi người bán sức lao động của mình - khả năng khi họ chấp nhận sự thanh toán trở lại cho bất cứ công việc nào họ làm trong một đơn vị thời gian cho trước (nói cách khác, họ không bán sản phẩm của lao động của mình, mà bán khả năng làm việc). Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 393 392 ph.¨ng-ghen c «ng lao ®éng cè ®Þnh ® èi víi c«ng nh©n, vµ v× nã c¶i t¹o hµng ngµy c¬ së cña viÖc ph©n c«ng lao ®éng nµy nªn ®iÒu ®ã ®­îc ph¶n ¸nh mét c

Thể loại Tài liệu miễn phí Triết học

Số trang 49

Ngày tạo 8/29/2018 8:26:46 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx -... (.pdf)

Xem mẫu

  1. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 393 392 ph.¨ng-ghen c «ng lao ®éng cè ®Þnh ® èi víi c«ng nh©n, vµ v× nã c¶i t¹o hµng ngµy c¬ së cña viÖc ph©n c«ng lao ®éng nµy nªn ®iÒu ®ã ®­îc ph¶n ¸nh mét c¸ch nguy h¹i trong ng­êi lao ®éng. MÆt kh¸c, chÝnh ë ®©y, trong sù thay ®æi ho¹t ®éng cÇn thiÕt nµy cña cïng mét c«ng nh©n Èn giÊu c¸i yªu s¸ch ph¸t triÓn toµn diÖn tèi ®a cña c«ng nh©n vµ kh¶ n¨ng x¶y ra c¸ch m¹ng x· héi (tr.480-481). Ph.¡ng-ghen Sù cÇn thiÕt ph¶i thi hµnh bé luËt c«ng x­ëng thËm chÝ ë c¶ B ×nh luËn vÒ tËp I Bé "t­ b¶n" nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt kh«ng mang tÝnh chÊt c«ng x­ëng (tr.482). §¹o luËt n¨m 1867 (tr.485). C¸c xÝ nghiÖp má (chó thÝch, tr.487 cña c.m¸c viÕt cho t¹p chÝ vµ c¸c trang sau). "the fortnightly review" 211 ¶ nh h­ëng tËp trung cña c¸c luËt c«ng x­ëng, viÖc ¸p dông phæ biÕn nÒn s¶n xuÊt c«ng x­ëng vµ do ®ã ¸p dông phæ biÕn 1* c¸c m¸c bµn vÒ t­ b¶n h×nh thøc cæ ®iÓn cña nÒn s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa, nh÷ng m©u thuÉn vèn cã cña nÒn s¶n xuÊt nµy ngµy cµng gay g¾t, sù T rong c¸c nghiªn cøu cña «ng vÒ l­u th«ng tiÒn tÖ, T«-m¸t chÝn muåi cña nh÷ng nh©n tè lËt ®æ x· héi cò vµ sù chÝn muåi Tu-c¬ chØ ra mét sù thËt lµ tiÒn tÖ khi ho¹t ®éng víi t­ c¸ch lµ t­ cña nh÷ng nh©n tè t¹o nªn x· héi míi (tr.488-493). b¶n sÏ quay trë l¹i ®iÓm xuÊt ph¸t cña nã, trong khi tiÒn tÖ chØ N gµnh trång trät. ë ® ©y viÖc m¸y mãc thay thÕ c«ng nh©n cßn ho¹t ®éng víi t­ c¸ch lµ ph­¬ng tiÖn l­u th«ng th× kh«ng nh­ vËy 212 . ¤ng Tu-c¬ chØ sö dông sù ph©n biÖt ®ã (thùc ra tr­íc ®ã mang tÝnh chÊt gay g¾t h¬n. ViÖc c«ng nh©n lµm thuª thay thÕ n«ng d©n. ViÖc thñ tiªu c«ng tr­êng thñ c«ng gia ®×nh ë n«ng rÊt l©u ngµi Giªm-x¬ Xtiu-¸t ®· ph¸t hiÖn ®­îc sù ph©n biÖt nµy th«n. Nh÷ng m©u thuÉn ngµy cµng c¨ng th¼ng gi÷a n«ng th«n vµ råi) lµm mét trong nh÷ng kh©u lËp luËn cña «ng ta ®Ó b¸c l¹i thµnh thÞ. C«ng nh©n n«ng nghiÖp bÞ ph©n t¸n vµ yÕu kÐm, nh÷ng ®iÒu kh¼ng ®Þnh cña nh÷ng ng­êi theo thuyÕt "currency" trong khi ®ã c«ng nh©n thµnh thÞ ®­îc tËp trung l¹i, v× vËy tiÒn vÒ ¶nh h­ëng cña viÖc ph¸t hµnh tiÒn giÊy ®èi víi gi¸ c¶ hµng hãa 213 . Tr¸i l¹i t¸c gi¶ cña chóng ta biÕn sù ph©n biÖt ®ã thµnh c«ng cña c«ng nh©n n«ng nghiÖp lµ thÊp nhÊt. §ång thêi viÖc sö dông bõa b·i ®Êt ®ai l µ ®Ønh cao nhÊt cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt ®iÓm xuÊt ph¸t cña sù nghiªn cøu cña m×nh vÒ b¶n chÊt cña chÝnh t­ b¶n vµ ®Æc biÖt lµ vÒ vÊn ®Ò: tiÒn tÖ, c¸i h×nh th¸i tån t¹i ®éc t­ b¶n chñ nghÜa, lµ sù ph¸ ho¹i c¸c nguån ®Î ra mäi cña c¶i: ® Êt ®ai vµ ng­êi lao ®éng (tr.493-496).1* lËp ®ã cña gi¸ trÞ, chuyÓn hãa thµnh t­ b¶n nh­ thÕ nµo. TuyÕc-g« nãi r»ng tÊt c¶ c¸c nhµ kinh doanh ®Òu cã mét ®iÓm chung lµ hä mua ®Ó b¸n; viÖc mua cña hä lµ sù øng tr­íc vÒ sau sÏ quay trë l¹i hä214 . _____________________________________________________________________________________________ 1* TiÕp theo ®ã, trong b¶n th¶o cã ghi nhan ®Ò cña ch­¬ng tiÕp theo: "Ch­¬ng V. _____________________________________________________________________________________________ Nghiªn cøu s©u h¬n n÷a vÒ sù s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d­" vµ b¶n th¶o bÞ ng¾t qu·ng ë ®©y 1 * Das Kapital. Von Karl Marx. Erster Band. Hamburg, Meissner, 1867.
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 394 395 ph.¨ng-ghen B×nh luËn vÒ tËp I bé "t­ b¶n"... chØ 900 p. xt. th× tiÒn cña anh ta còng tr¶i qua sù vËn ®éng hoµn Mua ®Ó b¸n, ® ã thùc ra lµ tÝnh chÊt cña sù giao dÞch mµ trong toµn kh¸c víi sù vËn ®éng ®­îc biÓu thÞ b»ng c«ng thøc H - T - H , ®ã tiÒn ho¹t ®éng víi t­ c¸ch lµ t­ b¶n, vµ tiÒn tÊt yÕu ph¶i quay s ù vËn ®éng nµy cã nghÜa lµ b¸n ®Ó mua, b¸n c¸i mµ anh kh«ng trë vÒ ®iÓm xuÊt ph¸t cña nã, kh¸c víi b ¸n ®Ó mua - tøc lµ qu¸ cÇn, ®Ó cã thÓ mua c¸i mµ anh cÇn. Chóng ta h·y so s¸nh hai tr×nh mµ trong ®ã tiÒn chØ cã t hÓ h o¹t ®éng víi tÝnh c¸ch lµ c«ng thøc ®ã. ph­¬ng tiÖn l­u th«ng. Nh­ vËy, chóng ta thÊy r»ng tr×nh tù kh¸c nhau cña hµnh vi b¸n vµ mua lµm cho tiÒn cã hai h×nh thøc Mçi qu¸ tr×nh gåm hai giai ®o¹n hoÆc hµnh vi vµ hai hµnh vi l­u th«ng kh¸c nhau. §Ó minh häa hai qu¸ tr×nh nµy, t¸c gi¶ cña nµy gièng hÖt nhau trong hai c«ng thøc, nh­ng gi÷a chÝnh hai chóng ta ®­a ra nh÷ng c«ng thøc sau ®©y: qu¸ tr×nh ®ã, cã mét sù kh¸c nhau lín. Trong H - T - H tiÒn chØ lµ c¸i trung gian; hµng hãa, gi¸ trÞ sö dông lµ ®iÓm xuÊt ph¸t vµ B¸n ®Ó mua: hµng hãa H ® ­îc trao ®æi lÊy tiÒn T, t iÒn nµy l¹i ®iÓm kÕt thóc. Trong T - H - T h µng hãa lµ kh©u trung gian, cßn ®­îc trao ®æi lÊy hµng hãa T kh¸c, hoÆc H - T - H . tiÒn lµ ®iÓm b¾t ®Çu vµ ®iÓm kÕt thóc. Trong H - T - H , tiÒn ®­îc Mua ®Ó b¸n: tiÒn ®­îc trao ®æi lÊy hµng vµ hµng nµy l¹i ®­îc tiªu h¼n, trong T - H - T tiÒn chØ ®­îc øng ra tr­íc víi ý ®Þnh trao ®æi lÊy tiÒn T - H - T . thu l¹i; tiÒn quay trë l¹i ®iÓm xuÊt ph¸t cña nã, ®ã chÝnh lµ sù kh¸c biÖt râ rµng ®Çu tiªn gi÷a l­u th«ng tiÒn tÖ víi tÝnh c¸ch C «ng thøc H - T - H ® ¹i biÓu cho sù l­u th«ng hµng hãa gi¶n lµ p h­¬ng tiÖn l­u th«ng víi l­u th«ng tiÒn tÖ víi tÝnh c¸ch lµ ®¬n, trong ®ã tiÒn ho¹t ®éng víi tÝnh c¸ch lµ ph­¬ng tiÖn l­u t ­ b¶n. th«ng, víi tÝnh c¸ch lµ currency. C«ng thøc nµy ®­îc ph©n tÝch trong ch­¬ng I cña cuèn s¸ch nµy215 . Ch­¬ng nµy nªu lªn mét lý T rong qu¸ tr×nh b¸n ®Ó mua H - T - H , tiÒn chØ cã thÓ quay trë luËn míi vµ hÕt søc râ rµng vÒ gi¸ trÞ vµ tiÒn, mét lý luËn rÊt l¹i ®iÓm xuÊt ph¸t cña nã víi ®iÒu kiÖn lµ toµn bé qu¸ tr×nh ®­îc quan träng vÒ ph­¬ng diÖn khoa häc, nh­ng ë ®©y chóng t«i l¾p l¹i, l¹i cã hµng hãa n÷a ®­îc ®em b¸n. V× thÕ viÖc quay trë kh«ng bµn ®Õn v× nãi chung lý luËn nµy kh«ng cã ý nghÜa quan l¹i kh«ng phô thuéc vµo b¶n th©n qu¸ tr×nh. Cßn trong qu¸ tr×nh träng ®èi víi c¸i mµ chóng ta coi lµ c¬ b¶n trong quan ®iÓm cña T - H - T th× sù quay trë l¹i nµy lµ tÊt yÕu vµ ®­îc dù kiÕn ngay M¸c vÒ t­ b¶n. tõ ®Çu; nÕu sù quay trë l¹i ®ã kh«ng diÔn ra th× tøc lµ ®· cã v­íng m¾c ë ®ã vµ qu¸ tr×nh vÉn ch­a hoµn thµnh. MÆt kh¸c, c«ng thøc T - H - T ® ¹i biÓu cho h×nh thøc l­u th«ng trong ®ã b¶n th©n tiÒn chuyÓn hãa thµnh t­ b¶n. Trong tr­êng hîp b¸n ®Ó mua, ng­êi ta nh»m thu ®­îc gi¸ trÞ s ö dông; trong tr­êng hîp mua ®Ó b¸n, ng­êi ta nh»m thu ®­îc Râ rµng lµ qu¸ tr×nh mua ®Ó b¸n: T - H - T c ã thÓ rót gän l¹i gi¸ trÞ trao ®æi. thµnh T - T; ® ã lµ sù trao ®æi gi¸n tiÕp tiÒn lÊy tiÒn. Gi¶ ®Þnh Trong c«ng thøc H - T - H , n ãi vÒ mÆt kinh tÕ häc, hai ®Çu lµ r»ng t«i mua b«ng hÕt 1 000 p. xt. vµ b¸n sè b«ng ®ã lÊy 1 100 pao xtÐc-linh; tøc lµ rót côc t «i ®· trao ®æi 1 000 p. xt. lÊy 1 100 nh­ nhau. Chóng ®Òu lµ hµng hãa; ngoµi ra chóng cã cïng mét p. xt., tøc lµ trao ®æi tiÒn lÊy tiÒn. l­îng gi¸ trÞ nh­ nhau v× toµn bé lý luËn vÒ gi¸ trÞ gi¶ ®Þnh r»ng th«ng th­êng chØ cã nh÷ng vËt ngang gi¸ míi trao ®æi víi nhau TÊt nhiªn, nÕu qu¸ tr×nh ®ã rót côc bao giê còng vÉn lµ hoµn ®­îc. §ång thêi hai ®Çu ®ã H - H l µ nh÷ng gi¸ trÞ sö dông kh¸c tr¶ cho t«i ®óng c¸i sè tiÒn mµ t«i ®· øng tr­íc, th× qu¸ tr×nh nhau vÒ chÊt l­îng ®­îc trao ®æi víi nhau chÝnh v× kh¸c nhau ®ã sÏ lµ v« nghÜa. Nh­ng nÕu mét th­¬ng nh©n øng tr­íc 1000 vÒ chÊt l­îng. Trong qu¸ tr×nh T - H - T , t oµn bé ho¹t ®éng nµy p. xt. mµ thu vÒ ®­îc 1100 p . xt. hay 1000 p. xt. hay thËm chÝ
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 396 397 ph.¨ng-ghen B×nh luËn vÒ tËp I bé "t­ b¶n"... t ho¹t nh×n cã thÓ nh­ v« nghÜa. Trao ®æi 100 p. xt. lÊy 100 p. v µ v« tËn bëi v× khi kÕt thóc mçi vô giao dÞch riªng biÖt, môc xt., h¬n n÷a l¹i b»ng con ®­êng quanh co, cã vÎ nh­ lµ mét ®iÒu tiªu vÉn kh«ng ®¹t ®­îc nhiÒu h¬n tr­íc. ViÖc thùc hiÖn qu¸ phi lý. Mét sè tiÒn nµy chØ cã thÓ kh¸c sè tiÒn kh¸c ë ®¹i l­îng tr×nh v« tËn ®ã biÕn ng­êi së h÷u tiÒn thµnh n hµ t­ b¶n. cña nã. V× thÕ T - H - T c hØ cã thÓ cã mét ý nghÜa nµo ®ã khi cã T ho¹t nh×n th× cã vÎ nh­ c«ng thøc T - H - T chØ ¸p dông ®­îc sù kh¸c nhau vÒ sè l­îng gi÷a hai ®Çu cña nã. Ng­êi ta ph¶i rót vµo t­ b¶n th­¬ng nghiÖp. Nh­ng trong c«ng nghiÖp t­ b¶n còng ra ®­îc ë l­u th«ng mét sè tiÒn lín h¬n sè tiÒn ng­êi ta bá vµo l­u lµ tiÒn ®­îc trao ®æi lÊy hµng hãa vµ l¹i ®­îc trao ®æi lÊy mét sè th«ng. Sè b«ng mua hÕt 1000 p. xt. b¸n ®­îc 1100 p. xt. = 1000 p. tiÒn lín h¬n. DÜ nhiªn trong tr­êng hîp nµy gi÷a viÖc mua vµ xt. + 100 pao xtÐc-linh do ®ã c«ng thøc diÔn ®¹t qu¸ tr×nh nµy viÖc b¸n cã mét lo¹t hµnh ®éng trung gian diÔn ra bªn ngoµi trë thµnh T - H - T' trong ®ã T' = T +  T, t øc T c éng víi sè t¨ng ph¹m vi l­u th«ng; nh­ng chóng hoµn toµn kh«ng lµm thay ®æi thªm. C¸i  T ® ã, c¸i sè t¨ng thªm ®ã, M¸c gäi lµ gi¸ trÞ thÆng tÝnh chÊt cña qu¸ tr×nh ®ã. MÆt kh¸c, chóng ta nhËn thÊy chÝnh d­ 1) . Gi¸ trÞ øng tr­íc ban ®Çu kh«ng nh÷ng ®­îc b¶o toµn, nã qu¸ tr×nh ®ã d­íi d¹ng rót ng¾n nhÊt cña nã ë t­ b¶n cho vay. ë cßn céng thªm vµo b¶n th©n nã mét sè t¨ng thªm nµo ®ã, nã ® Î ® ©y, c«ng thøc rót l¹i thµnh T - T', t øc lµ thµnh mét gi¸ trÞ lín ra gi¸ trÞ vµ chÝnh qu¸ tr×nh ®ã chuyÓn hãa tiÒn thµnh t­ b¶n. h¬n chÝnh b¶n th©n nã, nÕu cã thÓ nãi ®­îc nh­ vËy. T rong c«ng thøc l­u th«ng H - T - H , h ai ®Çu tÊt nhiªn còng Nh­ng sè t¨ng lªn ®ã cña T, c ¸i gi¸ trÞ thÆng d­ ®ã ë ®©u ra? c ã thÓ kh¸c nhau vÒ gi¸ trÞ, nh­ng ë ®©y ®iÒu ®ã hoµn toµn Nh÷ng nghiªn cøu tr­íc ®©y cña chóng t«i vÒ b¶n chÊt cña kh«ng quan träng; nÕu hai ®Çu lµ nh÷ng vËt ngang gi¸ th× c«ng hµng hãa, cña gi¸ trÞ, cña tiÒn vµ cña chÝnh b¶n th©n l­u th«ng thøc vÉn kh«ng mÊt ý nghÜa. Tr¸i l¹i, tÝnh ngang gi¸ cña chóng ch¼ng nh÷ng kh«ng gi¶i ®¸p ®iÒu ®ã mµ râ rµng lµ thËm chÝ cßn lµ ®iÒu kiÖn cña tÝnh chÊt b×nh th­êng cña c«ng thøc ®ã. lo¹i trõ mäi h×nh thøc l­u th«ng nµo rót cuéc dÉn tíi c¸i lµ gi¸ trÞ thÆng d­. Toµn bé sù kh¸c nhau gi÷a l­u th«ng hµng hãa ViÖc l¾p l¹i H - T - H b Þ h¹n chÕ bëi nh÷ng c¸i n»m bªn ngoµi ( H - T - H) víi l­u th«ng tiÒn tÖ víi tÝnh c¸ch lµ t­ b¶n (T - H - T) b¶n th©n qu¸ tr×nh trao ®æi: bëi nhu cÇu tiªu dïng. Nh­ng trong d­êng nh­ chØ lµ tr×nh tù ®¶o ng­îc cña qu¸ tr×nh, nh­ng lµm T - H - T ® iÓm ®Çu vµ ®iÓm kÕt thóc hoµn toµn gièng nhau vÒ thÕ nµo sù thay ®æi tr×nh tù ®ã l¹i cã thÓ ®em l¹i kÕt qu¶ kú l¹ mÆt chÊt l­îng vµ chÝnh do sù thËt ®ã nªn sù vËn ®éng nµy lµ nh­ thÕ? hoÆc cã thÓ lµ kh«ng bao giê ngõng. Kh«ng nghi ngê g× hÕt T +  T kh¸c víi T vÒ mÆt sè l­îng; nh­ng ®ã vÉn lµ mét sè tiÒn cã H¬n thÕ n÷a: tr×nh tù ®¶o ng­îc ®ã chØ tån t¹i ®èi víi m ét giíi h¹n. NÕu c¸c b¹n tiªu nã ®i, nã kh«ng cßn lµ t­ b¶n n÷a; t rong ba ng­êi tham gia qu¸ tr×nh. Lµ nhµ t­ b¶n, t«i mua hµng hãa cña A r åi b¸n cho B . A v µ B c hØ xuÊt hiÖn víi t­ c¸ch lµ nÕu c¸c b¹n rót nã ra khái l­u th«ng, nã ng­ng kÕt l¹i d­íi nh÷ng ng­êi mua vµ nh÷ng ng­êi b¸n mµ th«i. Cßn t«i khi mua d¹ng tiÒn cÊt tr÷. NÕu chóng ta gi¶ ®Þnh r»ng trong qu¸ tr×nh ®ã cña A , t «i xuÊt hiÖn chØ víi t­ c¸ch lµ ng­êi së h÷u tiÒn vµ khi cã t¸c nh©n kÝch thÝch gi¸ trÞ ®Î ra gi¸ trÞ th× t¸c nh©n kÝch b¸n cho B t«i xuÊt hiÖn chØ víi t­ c¸ch lµ ng­êi së h÷u hµng hãa: thÝch ®ã tån t¹i ®èi víi T víi møc ®é nµo, nã còng tån t¹i ®èi víi T' nh­ng trong tÊt c¶ nh÷ng vô giao dÞch ®ã, t«i ®Òu kh«ng xuÊt v íi møc ® é ® ã. Sù vËn ®éng cña t­ b¶n trë nªn kh«ng ngõng hiÖn víi t­ c¸ch lµ nhµ t­ b¶n, lµ ®¹i diÖn cña mét c¸i g× ®ã _____________________________________________________________________________________________ l ín h¬n tiÒn hoÆc hµng hãa. §èi víi A v ô giao dÞch b¾t ®Çu b»ng 1) Trong bµi nµy, tÊt c¶ nh÷ng ch÷ " gi¸ trÞ" kh«ng kÌm thªm ®Þnh ng÷ ®Òu chØ gi¸ viÖc b¸n, ®èi víi B n ã b¾t ®Çu b»ng viÖc mua. Vµ nÕu ®øng trÞ trao ®æi.
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 398 399 ph.¨ng-ghen B×nh luËn vÒ tËp I bé "t­ b¶n"... t rªn gi¸c ®é cña t«i mµ xÐt, ë ®©y cã sù ®¶o ng­îc tr×nh tù cña ® æi hµng hãa kh«ng ph¶i lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó t¹o ra gi¸ trÞ thÆng c«ng thøc H - T - H , c ßn ®øng trªn gi¸c ®é cña hä mµ xÐt th× d­. V× vËy tÊt c¶ nh÷ng nhµ kinh tÕ häc t×m c¸ch chøng minh kh«ng cã sù ®¶o ng­îc ®ã. Ngoµi ra, kh«ng cã c¸i g× cã thÓ ng¨n r»ng gi¸ trÞ thÆng d­ lµ do trao ®æi hµng hãa mµ ra nh­ C«ng-®i-¾c c¶n A b ¸n hµng hãa cña m×nh cho B m µ kh«ng cã sù trung gian ch¼ng h¹n ®Òu lµ sai lÇm. cña t«i vµ trong tr­êng hîp ®ã ch¼ng cã chç nµo ®Ó mµ lÊy ra gi¸ Nh­ng gi¶ ®Þnh r»ng qu¸ tr×nh nµy diÔn ra kh«ng ph¶i trong trÞ thÆng d­ c¶. nh÷ng ®iÒu kiÖn b×nh th­êng vµ gi¶ ®Þnh r»ng kh«ng ph¶i nh÷ng Gi¶ ®Þnh r»ng A v µ B trùc tiÕp mua cña nhau c¸i mµ hä cÇn. vËt ngang gi¸ ®­îc trao ®æi víi nhau. Gi¶ dô ng­êi b¸n hµng nµo §øng vÒ mÆt gi¸ trÞ sö dông mµ nãi, c¶ hai ®Òu cã thÓ cã lîi. Cã còng b¸n hµng cña m×nh cao h¬n gi¸ trÞ cña nã 10% ch¼ng h¹n. thÓ lµ trong cïng mét thêi gian A c ã thÓ s¶n xuÊt ra hµng hãa Caeteris paribus 1* , giê ®©y khi lµ ng­êi mua hä l¹i mÊt c¸i mµ hä ®Æc biÖt cña m×nh nhiÒu h¬n lµ sè hµng hãa mµ B c ã thÓ s¶n xuÊt ®­îc khi lµ ng­êi b¸n, §iÒu ®ã hoµn toµn gièng nh­ gi¸ trÞ cña ra ®­îc; vµ vice versa 1*; trong tr­êng hîp nµy, c¶ hai ®Òu cã lîi. tiÒn gi¶m 10%. §iÒu ng­îc l¹i sÏ x¶y ra nh­ng kÕt qu¶ còng vÉn §èi víi gi¸ trÞ trao ®æi th× l¹i kh¸c. Trong tr­êng hîp võa nãi thÕ nÕu tÊt c¶ nh÷ng ng­êi mua hµng thÊp h¬n gi¸ trÞ cña nã 10%. sau cïng nµy, nh÷ng sè l­îng gi¸ trÞ b»ng nhau ®­îc trao ®æi víi Chóng ta ch¼ng m¶y may nhÝch thªm ®­îc gÇn h¬n chót nµo ®Õn nhau kh«ng kÓ lµ cã tiÒn lµm trung gian hay kh«ng. chç gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nÕu gi¶ ®Þnh r»ng ng­êi chñ hµng hãa lµ ng­êi s¶n xuÊt b¸n hµng cao h¬n gi¸ trÞ cña nã vµ ng­êi chñ XÐt theo quan ®iÓm trõu t­îng, tøc lµ lo¹i trõ tÊt c¶ nh÷ng hµng hãa lµ ng­êi tiªu dïng mua hµng cao h¬n gi¸ trÞ cña nã. t×nh huèng kh«ng ph¸t sinh tõ nh÷ng quy luËt néi t¹i cña l­u th«ng hµng hãa gi¶n ®¬n, th× trong sù l­u th«ng gi¶n ®¬n nµy Cã ¶o t­ëng cho r»ng gi¸ trÞ thÆng d­ n¶y sinh tõ kho¶n t¨ng ngoµi sù thay ®æi mét gi¸ trÞ sö dông nµy b»ng mét gi¸ trÞ sö danh nghÜa cña gi¸ c¶ hµng hãa; nh÷ng ng­êi kh¨ng kh¨ng b¶o dông kh¸c, chØ diÔn ra sù thay ®æi h×nh thøc cña hµng hãa. vÖ ¶o t­ëng ®ã lu«n lu«n gi¶ ®Þnh r»ng cã mét giai cÊp chØ mua Trong tay ng­êi chñ cña hµng hãa vÉn cßn nguyªn cïng mét gi¸ th«i mµ kh«ng bao giê b¸n, chØ tiªu dïng th«i mµ kh«ng s¶n trÞ trao ®æi, cïng mét l­îng lao ®éng x· héi vËt ho¸ kh«ng kÓ lµ xuÊt. Tíi tr×nh ®é nghiªn cøu hiÖn nay cña chóng t«i, chóng t«i d­íi d¹ng mét hµng hãa nhÊt ®Þnh, d­íi d¹ng tiÒn thu ®­îc khi cßn ch­a biÕt ®Õn mét giai cÊp nh­ thÕ. Nh­ng cø gi¶ ®Þnh lµ cã b¸n hµng hãa hoÆc d­íi d¹ng mét hµng hãa kh¸c mua b»ng sè mét giai cÊp nh­ thÕ. Giai cÊp Êy lÊy tiÒn ë ®©u ra ®Ó mµ mua? tiÒn ®ã. Sù thay ®æi h×nh thøc ®ã tù nã kh«ng hÒ biÓu thÞ sù Râ rµng lµ lÊy cña ng­êi s¶n xuÊt hµng hãa - b»ng c¸ch dùa vµo thay ®æi l­îng gi¸ trÞ còng gièng nh­ ®æi tê giÊy b¹c 5 p. xt. lÊy ph¸p luËt hay dùa vµo b¹o lùc th× còng thÕ th«i - mµ kh«ng cã 5 xu-v¬-ranh. Trong chõng mùc ®©y chØ lµ sù thay ®æi h×nh thøc trao ®æi. B¸n hµng hãa cho giai cÊp ®ã cao h¬n gi¸ trÞ cña chóng cña gi¸ trÞ trao ®æi, th× ®©y tÊt ph¶i lµ sù trao ®æi nh÷ng vËt chØ cã nghÜa lµ nhËn l¹i mét phÇn sè tiÒn ®· ph¶i nép kh«ng cho ngang gi¸, - Ýt nhÊt nÕu qu¸ tr×nh nµy diÔn ra d­íi d¹ng thuÇn giai cÊp ®ã. VÝ dô c¸c thµnh phè ë TiÓu ¸ ph¶i nép cèng cho ng­êi tuý vµ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn b×nh th­êng. Hµng hãa cã thÓ b ¸n La M· ®Ó nhËn l¹i ®­îc mét phÇn sè tiÒn ®ã b»ng c¸ch lõa g¹t theo gi¸ c¶ cao h¬n hoÆc thÊp h¬n gi¸ trÞ cña chóng, nh­ng nÕu ng­êi La M· trong th­¬ng m¹i, nh­ng xÐt cho cïng nh÷ng thµnh ®iÒu ®ã x¶y ra th× ®ã lµ sù vi ph¹m quy luËt cña l­u th«ng hµng phè ®ã vÉn bÞ thiÖt h¹i. Nh­ vËy, ®ã kh«ng ph¶i lµ ph­¬ng ph¸p ®Ó hãa. Do ®ã d­íi h×nh thøc thuÇn tuý vµ b×nh th­êng cña nã trao _____________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________ 1*- ng­îc l¹i 1 *- Víi nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c nh­ nhau
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 400 401 ph.¨ng-ghen B×nh luËn vÒ tËp I bé "t­ b¶n"... t ¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­. nh­ vËy, lµm thÕ nµo ng­êi së h÷u hµng hãa cã thÓ t¹o ra ®­îc gi¸ trÞ thÆng d­ hoÆc nãi mét c¸ch kh¸c, cã thÓ biÕn hµng hãa Chóng ta h·y gi¶ ®Þnh tr­êng hîp lõa g¹t. A b ¸n cho B r­îu hoÆc tiÒn thµnh t­ b¶n ngoµi ph¹m vi l­u th«ng mµ kh«ng giao vang trÞ gi¸ 40 p. xt. lÊy lóa m× trÞ gi¸ 50 p. xt. A ® ­îc 10 p. xt., tiÕp víi nh÷ng ng­êi cã së h÷u hµng hãa kh¸c? cßn B t h× mÊt 10 p . xt.; nh­ng céng l¹i hai ng­êi vÉn chØ cã "VËy t­ b¶n kh«ng thÓ xuÊt hiÖn tõ l­u th«ng vµ còng kh«ng 90 pao xtÐc-linh nh­ tr­íc kia. Gi¸ trÞ ®· chuyÓn chç, nh­ng thÓ xuÊt hiÖn ë bªn ngoµi l ­u th«ng. Nã ph¶i xuÊt hiÖn trong l­u kh«ng ®­îc t¹o ra. Nh­ vËy, giai cÊp c¸c nhµ t­ b¶n cña mét n­íc nhÊt ®Þnh kh«ng thÓ lµm t¨ng tæng sè cña c¶i cña m×nh th«ng vµ ®ång thêi k h«ng ph¶i trong l­u th«ng. Sù chuyÓn hãa b»ng c¸ch lõa g¹t lÉn nhau. cña tiÒn thµnh t­ b¶n ph¶i ®­îc gi¶i thÝch trªn c¬ së nh÷ng quy luËt néi t¹i cña viÖc trao ®æi hµng hãa, tøc lµ p h¶i lÊy viÖc trao Do ®ã: nÕu c¸c vËt ngang gi¸ ®­îc trao ®æi víi nhau th× kh«ng ®æi vËt ngang gi¸ lµm ®iÓm xuÊt ph¸t. N g­êi chñ tiÒn cña chóng lµm n¶y sinh gi¸ trÞ thÆng d­, nÕu c¸c vËt kh«ng ngang gi¸ ®­îc ta, hiÖn giê míi chØ lµ nhµ t­ b¶n trong tr¹ng th¸i nhéng, ph¶i trao ®æi víi nhau th× gièng hÖt nh­ thÕ, còng kh«ng lµm n¶y sinh mua hµng hãa theo gi¸ trÞ cña chóng, b¸n nh÷ng hµng hãa Êy gi¸ trÞ thÆng d­. L­u th«ng hµng hãa kh«ng t¹o ra gi¸ trÞ míi. theo gi¸ trÞ cña chóng, nh­ng ë cuèi qu¸ tr×nh Êy, h¾n ta l¹i thu V× thÕ ë ®©y chóng ta kh«ng bµn ®Õn hai h×nh thøc l©u ®êi nhÊt ®­îc nhiÒu gi¸ trÞ h¬n lµ sè mµ h¾n ®· bá vµo ®ã. ViÖc h¾n vµ ®· ®­îc biÕt ®Õn nhiÒu nhÊt cña t­ b¶n: t­ b¶n th­¬ng nghiÖp chuyÓn hãa thµnh con b­ím, thµnh nhµ t­ b¶n thËt sù ph¶i diÔn vµ t­ b¶n mang l¹i lîi tøc. §Ó gi¶i thÝch viÖc hai h×nh thøc nµy ra trong lÜnh vùc l­u th«ng vµ ®ång thêi l¹i kh«ng ph¶i ë trong cña t­ b¶n thu ®­îc gi¸ trÞ thÆng d­ b»ng c¸ch kh¸c ngoµi c¸ch l­êng g¹t ®¬n thuÇn, cÇn ph¶i cã mét lo¹t kh©u trung gian mµ ë lÜnh vùc l­u th«ng. Nh÷ng ®iÒu kiÖn cña vÊn ®Ò lµ nh­ thÕ. Hic Rhodus, hic salta!1*) [249-250] 2*. giai ®o¹n nghiªn cøu hiÖn nay cßn ch­a cã. Sau nµy chóng ta sÏ thÊy r»ng hai h×nh thøc ®ã chØ lµ nh÷ng h×nh thøc ph¸i sinh vµ B©y giê chóng ta h·y chuyÓn sang gi¶i quyÕt vÊn ®Ò chóng ta còng sÏ x¸c ®Þnh xem t¹i sao trong lÞch sö chóng xuÊt hiÖn sím h¬n nhiÒu so víi t­ b¶n hiÖn ®¹i. "Sù biÕn ®æi gi¸ trÞ cña sè tiÒn cÇn ph¶i chuyÓn hãa thµnh t­ b¶n kh«ng thÓ x¶y ra ë trong b¶n th©n sè tiÒn Êy, bëi v× víi t­ Nh­ vËy, gi¸ trÞ thÆng d­ kh«ng thÓ n¶y sinh tõ l­u th«ng c¸ch lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó mua hay ph­¬ng tiÖn ®Ó thanh to¸n th× hµng hãa. Nh­ng liÖu nã cã thÓ n¶y sinh ë ngoµi l­u th«ng hµng tiÒn chØ thùc hiÖn gi¸ c¶ cña c¸c hµng hãa mµ ng­êi ta dïng nã hãa ®­îc ch¨ng? Bªn ngoµi l­u th«ng hµng hãa, ng­êi së h÷u ®Ó mua hay thanh to¸n, cßn nÕu nã vÉn cø ®«ng cøng l¹i d­íi hµng hãa chØ lµ ng­êi s¶n xuÊt hµng hãa, gi¸ trÞ cña hµng hãa nµy h×nh th¸i cña chÝnh nã, th× tiÒn trë thµnh mét thÓ r¾n ch¾c cña lµ do l­îng lao ®éng chøa ®ùng trong nã quyÕt ®Þnh vµ lao ®éng nh÷ng ®¹i l­îng gi¸ trÞ kh«ng biÕn ®æi. Sù biÕn ®æi Êy còng nµy ®­îc ®o theo nh÷ng quy luËt x· héi nhÊt ®Þnh. Gi¸ trÞ nµy kh«ng thÓ nµo ph¸t sinh tõ hµnh ®éng thø hai cña l­u th«ng, tõ ®­îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn kÕ to¸n, gi¶ sö b»ng gi¸ 10 pao xtÐc-linh. viÖc b¸n l¹i hµng hãa, v× hµnh vi nµy chØ chuyÓn hµng hãa tõ Nh­ng gi¸ 10 p. xt. nµy còng kh«ng ph¶i ®ång thêi lµ gi¸ 11 pao h×nh th¸i tù nhiªn cña nã trë thµnh h×nh th¸i tiÒn mµ th«i. Do ®ã, xtÐc-linh; lao ®éng chøa ®ùng trong hµng hãa t¹o ra gi¸ trÞ, nh­ng kh«ng ph¶i c¸i gi¸ trÞ ®Î ra gi¸ trÞ míi; lao ®éng cã thÓ _____________________________________________________________________________________________ céng thªm gi¸ trÞ míi vµo gi¸ trÞ hiÖn cã, nh­ng chØ b»ng c¸ch 1 * ë ®©y lµ R«-®«-x¬, ë ®©y h·y nh¶y ®i! céng thªm lao ®éng míi vµo ®ã th«i. Nh­ng trong tr­êng hîp 2* Nh÷ng con sè trong ngoÆc vu«ng chØ sè trang cña C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 1993, t.23.
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 402 403 ph.¨ng-ghen B×nh luËn vÒ tËp I bé "t­ b¶n"... sù biÕn ®æi Êy tÊt ph¶i x¶y ra víi thø hµng hãa ® ­îc mua vµo mét ng­êi th× mua, cßn ng­êi kia th× b¸n. Muèn duy tr× mèi quan hÖ Êy, ng­êi së h÷u søc lao ®éng bao giê còng chØ b¸n søc trong hµnh vi thø nhÊt T - H , n h­ng l¹i kh«ng ph¶i x¶y ra víi lao ®éng ®ã trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh th«i, bëi v× nÕu anh ta gi¸ trÞ trao ®æi cña nã, v× ®­îc trao ®æi ë ®©y lµ nh÷ng vËt ngang b¸n ®øt h¼n toµn bé søc lao ®éng Êy trong mét lÇn th× ®ång thêi gi¸, vµ hµng hãa ®­îc tr¶ theo gi¸ trÞ cña chóng. V Ëy lµ sù biÕn anh ta sÏ tù b¸n c¶ th©n anh ta, vµ tõ chç lµ mét ng­êi tù do, ®æi ®ã chØ cã thÓ ph¸t sinh tõ b¶n th©n gi¸ trÞ sö dông cña hµng anh ta sÏ trë thµnh ng­êi n« lÖ, tõ chç lµ ng­êi chñ hµng hãa, hãa, n ghÜa lµ chØ ph¸t sinh tõ v iÖc tiªu dïng hµng hãa ®ã th«i. anh ta sÏ trë thµnh mét hµng hãa... §iÒu kiÖn c¨n b¶n thø hai, N h­ng muèn rót ®­îc gi¸ trÞ trao ®æi tõ viÖc tiªu dïng hµng hãa cÇn thiÕt ®Ó ng­êi chñ tiÒn cã thÓ t×m ®­îc søc lao ®éng víi t­ th× ng­êi chñ tiÒn cña chóng ta chØ cã thÓ thµnh c«ng nÕu anh ta c¸ch lµ mét hµng hãa ë trªn thÞ tr­êng, lµ ng­êi chñ søc lao ®éng cã ®­îc ®iÒu may m¾n lµ ph¸t hiÖn ®­îc trong lÜnh vùc l­u ph¶i kh«ng cßn cã kh¶ n¨ng b¸n nh÷ng hµng hãa trong ®ã lao th«ng, tøc lµ trªn thÞ tr­êng, mét thø hµng hãa mµ b¶n th©n gi¸ ®éng cña anh ta ®­îc vËt ho¸, mµ tr¸i l¹i, anh ta buéc ph¶i ®em trÞ sö dông cña nã cã c¸i ®Æc tÝnh ®éc ®¸o lµ mét nguån sinh ra b¸n, víi t­ c¸ch lµ hµng hãa, chÝnh ngay c¸i søc lao ®éng chØ tån gi¸ trÞ trao ®æi - mét thø hµng hãa mµ khi tiªu dïng nã thËt sù t¹i ë trong c¬ thÓ sèng cña anh ta th«i. th× vËt ho¸ ®­îc lao ®éng, vµ do ®ã sÏ t¹o ra ®­îc gi¸ trÞ. V µ ng­êi chñ tiÒn ®· t×m ®­îc thø hµng hãa ®Æc biÖt Êy trªn thÞ §Ó cho mét ng­êi nµo ®ã cã kh¶ n¨ng b¸n nh÷ng hµng hãa tr­êng: ®ã lµ n¨ng lùc lao ®éng, hay s øc lao ®éng. kh¸c víi søc lao ®éng cña m×nh, th× tÊt nhiªn lµ anh ta ph¶i cã nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt, vÝ dô nh­ nguyªn liÖu, c«ng cô lao C hóng t«i hiÓu søc lao ®éng hay n¨ng lùc lao ®éng lµ toµn bé ®éng, v.v.. Anh ta kh«ng thÓ lµm giÇy èng mµ kh«ng cã da thuéc. nh÷ng n¨ng lùc thÓ chÊt vµ tinh thÇn tån t¹i trong mét c¬ thÓ, trong mét con ng­êi ®ang sèng, vµ ®­îc ng­êi ®ã ®em ra vËn Ngoµi ra, anh ta cßn cÇn cã t­ liÖu sinh ho¹t n÷a. Kh«ng mét ai dông mçi khi s¶n xuÊt ra mét gi¸ trÞ sö dông nµo ®ã. cã thÓ sèng b»ng nh÷ng s¶n phÈm cña t­¬ng lai, kh«ng mét ai cã thÓ sèng b»ng nh÷ng gi¸ trÞ sö dông cßn ch­a s¶n xuÊt xong; Nh­ng muèn cho ng­êi chñ tiÒn cã thÓ t×m ®­îc trªn thÞ ngay tõ ngµy ®Çu tiªn xuÊt hiÖn trªn tr¸i ®Êt, con ng­êi ta ®· tr­êng mét søc lao ®éng víi t­ c¸ch lµ hµng hãa th× mét sè ph¶i tiªu dïng hµng ngµy, ph¶i tiªu dïng tr­íc khi nã b¾t ®Çu nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c nhau ph¶i ®­îc thùc hiÖn. Tù b¶n th©n nã, s¶n xuÊt vµ trong khi nã s¶n xuÊt. NÕu c¸c s¶n phÈm ®­îc s¶n trao ®æi hµng hãa kh«ng bao gåm nh÷ng quan hÖ lÖ thuéc nµo xuÊt ra víi t­ c¸ch lµ hµng hãa th× sau khi s ¶n xuÊt xong, chóng kh¸c ngoµi quan hÖ lÖ thuéc tho¸t ra tõ b¶n chÊt cña chÝnh nã. ph¶i ®­îc b¸n ®i vµ chØ sau khi b¸n xong th× nh÷ng nhu cÇu cña Víi tiÒn ®Ò Êy th× søc lao ®éng chØ cã thÓ xuÊt hiÖn trªn thÞ tr­êng ng­êi s¶n xuÊt míi ®­îc tho¶ m·n. Thªm vµo sè thêi gian cÇn víi t­ c¸ch lµ hµng hãa khi nã ®­îc ®­a ra thÞ tr­êng vµ chØ trong chõng mùc nã ®­îc ®­a ra thÞ tr­êng, hay ®­îc chÝnh ngay ng­êi thiÕt cho s¶n xuÊt, cßn cã thêi gian cÇn thiÕt cho viÖc b¸n n÷a. chñ cña nã, tøc lµ b¶n th©n ng­êi cã søc lao ®éng ®ã, ®em b¸n. Nh­ vËy lµ ng­êi chñ tiÒn chØ cã thÓ biÕn tiÒn thµnh t­ b¶n Muèn cho ng­êi chñ søc lao ®éng Êy cã thÓ b¸n ®­îc nã víi t­ c¸ch nÕu anh ta t×m ®­îc ng­êi c«ng nh©n tù do ë trªn thÞ tr­êng lµ hµng hãa, th× ng­êi ®ã ph¶i cã kh¶ n¨ng chi phèi ®­îc søc lao ®éng Êy, do ®ã, ng­êi Êy ph¶i lµ kÎ tù do së h÷u n¨ng lùc lao ®éng hµng hãa, tù do theo hai nghÜa: theo nghÜa ng­êi c«ng nh©n ®ã lµ cña m×nh, th©n thÓ cña m×nh. Anh ta vµ ng­êi chñ tiÒn gÆp nhau mét con ng­êi tù do, chi phèi ®­îc søc lao ®éng cña m×nh víi t­ trªn thÞ tr­êng vµ quan hÖ víi nhau víi t­ c¸ch lµ nh÷ng c¸ch lµ mét hµng hãa, vµ mÆt kh¸c, anh ta kh«ng cßn cã mét ng­êi chñ hµng hãa b×nh ®¼ng víi nhau, chØ kh¸c nhau ë chç lµ hµng hãa nµo kh¸c ®Ó b¸n, nãi mét c¸ch kh¸c lµ trÇn nh­ nhéng,
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 404 405 ph.¨ng-ghen B×nh luËn vÒ tËp I bé "t­ b¶n"... h oµn toµn kh«ng cã nh÷ng vËt cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn søc lao cßn xa míi phôc tïng sù thèng trÞ cña gi¸ trÞ trao ®æi... NÕu chóng ta xÐt ®Õn tiÒn, th× chóng ta sÏ thÊy r»ng tiÒn gi¶ ®Þnh ®éng cña m×nh. ph¶i cã mét tr×nh ®é ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña l­u th«ng hµng T¹i sao ng­êi c«ng nh©n tù do Êy l¹i ®øng ®èi diÖn víi ng­êi hãa. C¸c h×nh th¸i kh¸c nhau cña tiÒn - vËt ngang gi¸ gi¶n ®¬n chñ tiÒn trong lÜnh vùc l­u th«ng, vÊn ®Ò Êy kh«ng lµm bËn t©m cña hµng hãa, hay ph­¬ng tiÖn l­u th«ng, hay ph­¬ng tiÖn thanh ng­êi chñ tiÒn lµ ng­êi ®· t×m thÊy thÞ tr­êng lao ®éng d­íi to¸n, tiÒn tÝch tr÷ vµ tiÒn thÕ giíi - tuú theo quy m« sö dông d¹ng ®· cã s½n víi tÝnh c¸ch lµ mét chi nh¸nh ®Æc biÖt cña thÞ kh¸c nhau vµ chøc n¨ng nµy hay chøc n¨ng kh¸c chiÕm ­u thÕ tr­êng hµng hãa. Vµ t¹m thêi vÊn ®Ò Êy còng ch­a lµm cho t­¬ng ®èi sÏ cho thÊy nh÷ng møc ®é rÊt kh¸c nhau cña qu¸ tr×nh chóng ta quan t©m g× h¬n. Chóng ta ®Ò cËp t×nh h×nh thùc tÕ cña s¶n xuÊt x· héi. Tuy vËy, nh­ kinh nghiÖm ®· cho thÊy, mét sù sù vËt tõ mÆt lý luËn, còng nh­ ng­êi chñ tiÒn ®Ò cËp t×nh h×nh ph¸t triÓn t­¬ng ®èi yÕu cña l­u th«ng hµng hãa còng ®ñ ®Ó cho thùc tÕ Êy tõ mÆt thùc tiÔn. DÉu sao th× mét ®iÒu còng ®· râ. tÊt c¶ c¸c h×nh th¸i ®ã h×nh thµnh. §èi víi t­ b¶n th× kh«ng ph¶i Thiªn nhiªn kh«ng sinh ra mét bªn lµ nh÷ng ng­êi chñ tiÒn vµ nh­ vËy. Nh÷ng ®iÒu kiÖn tån t¹i lÞch sö cña t­ b¶n quyÕt kh«ng chñ hµng hãa, cßn bªn kia lµ nh÷ng ng­êi chØ lµm chñ ®éc cã søc ph¶i chØ lµ l­u th«ng hµng hãa vµ l­u th«ng tiÒn tÖ. T­ b¶n chØ lao ®éng cña m×nh. Quan hÖ Êy kh«ng ph¶i lµ mét quan hÖ do ph¸t sinh ë n¬i nµo mµ ng­êi chñ nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt vµ t­ chÝnh tù nhiªn t¹o ra mµ còng kh«ng ph¶i lµ mét quan hÖ x· héi liÖu sinh ho¹t t×m thÊy ®­îc ng­êi c«ng nh©n tù do víi t­ c¸ch lµ chung cho tÊt c¶ c¸c thêi kú lÞch sö. Râ rµng b¶n th©n nã lµ kÕt ng­êi b¸n søc lao ®éng cña m×nh ë trªn thÞ tr­êng vµ chØ mét qu¶ cña sù ph¸t triÓn lÞch sö tr­íc ®ã, lµ s¶n vËt cña nhiÒu cuéc ®iÒu kiÖn lÞch sö Êy còng bao hµm c¶ mét lÞch sö thÕ giíi. V× thÕ, c¸ch m¹ng kinh tÕ, lµ s¶n vËt cña sù diÖt vong cña hµng lo¹t ngay tõ lóc míi xuÊt hiÖn, t­ b¶n ®· b¸o hiÖu mét thêi ®¹i ®Æc nh÷ng h×nh th¸i s¶n xuÊt x· héi cò h¬n. biÖt cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x· héi" [250-255]. B©y giê chóng ta h·y xÐt hµng hãa ®Æc biÖt ®ã, tøc lµ søc lao Nh÷ng ph¹m trï kinh tÕ mµ chóng ta ®· xem xÐt tr­íc ®©y còng ®Òu mang nh÷ng dÊu vÕt lÞch sö cña chóng. Sù tån t¹i cña ®éng. Gièng nh­ tÊt c¶ nh÷ng hµng hãa kh¸c, søc lao ®éng cã gi¸ s¶n phÈm víi t­ c¸ch lµ hµng hãa gi¶ ®Þnh ph¶i cã nh÷ng ®iÒu trÞ trao ®æi; gi¸ trÞ nµy còng gièng nh­ gi¸ trÞ cña tÊt c¶ nh÷ng kiÖn lÞch sö nhÊt ®Þnh. Muèn trë thµnh hµng hãa, s¶n phÈm ph¶i hµng hãa kh¸c lµ do thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt vµ ®­îc s¶n xuÊt ra kh«ng ph¶i víi t­ c¸ch lµ mét t­ liÖu sinh ho¹t t¸i s¶n xuÊt ra nã quyÕt ®Þnh. Gi¸ trÞ cña søc lao ®éng b»ng gi¸ trùc tiÕp cho b¶n th©n ng­êi s¶n xuÊt. NÕu chóng ta nghiªn cøu trÞ cña nh÷ng t­ liÖu sinh ho¹t cÇn thiÕt ®Ó duy tr× kh¶ n¨ng s©u h¬n n÷a vµ tù hái: trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nh­ thÕ nµo th× tÊt lao ®éng b×nh th­êng cña ng­êi së h÷u søc lao ®éng. Nh÷ng t­ c¶ mäi s¶n phÈm, hay Ýt ra còng lµ ®¹i bé phËn s¶n phÈm, mang liÖu sinh ho¹t ®ã lµ do khÝ hËu vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn tù nhiªn kh¸c h×nh th¸i hµng hãa, th× chóng ta sÏ thÊy r»ng viÖc ®ã chØ x¶y ra vµ møc sinh ho¹t h×nh thµnh mét c¸ch lÞch sö ë mçi n­íc ®iÒu trªn c¬ së mét ph­¬ng thøc s¶n xuÊt hoµn toµn ®Æc biÖt, cô thÓ tiÕt. Chóng thay ®æi, nh­ng ®èi víi mét n­íc nhÊt ®Þnh, ®èi víi lµ ph­¬ng thøc s¶n xuÊt t ­ b¶n chñ nghÜa. N h­ng mét viÖc mét thêi ®¹i nhÊt ®Þnh chóng lµ mét ®¹i l­îng nhÊt ®Þnh. Ngoµi nghiªn cøu nh­ thÕ sÏ v­ît ra ngoµi khu«n khæ cña sù ph©n tÝch ra, chóng cßn bao gåm c¶ nh÷ng t­ liÖu sinh ho¹t cho nh÷ng hµng hãa. S¶n xuÊt hµng hãa vµ l­u th«ng hµng hãa vÉn cã thÓ ng­êi thay thÕ nh÷ng c«ng nh©n ®· søc mßn lùc tËn, cho con c¸i cã ngay c¶ khi tuyÖt ®¹i bé phËn s¶n phÈm ®Òu trùc tiÕp dµnh cña hä ®Ó lo¹i ng­êi së h÷u hµng hãa ®Æc biÖt nµy cã thÓ tån cho sù tiªu dïng cña b¶n th©n, kh«ng biÕn thµnh hµng hãa, vµ t¹i m·i m·i. Cuèi cïng, ®èi víi lao ®éng lµnh nghÒ, chóng cßn do ®ã, trong toµn bé quy m« cña nã, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x· héi gåm chi phÝ häc nghÒ.
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 406 407 ph.¨ng-ghen B×nh luËn vÒ tËp I bé "t­ b¶n"... Nhµ t­ b¶n chØ quan t©m ®Õn gi¸ trÞ sö dông trong chõng G iíi h¹n tèi thiÓu cña gi¸ trÞ søc lao ®éng lµ gi¸ trÞ nh÷ng t­ liÖu sinh ho¹t tèi cÇn thiÕt cho thÓ chÊt. NÕu gi¸ c¶ cña søc lao mùc gi¸ trÞ sö dông lµ ho¸ th©n cña gi¸ trÞ trao ®æi vµ ®Æc biÖt ®éng gi¶m xuèng tíi møc tèi thiÓu ®ã th× tøc lµ nã gi¶m xuèng cña gi¸ trÞ thÆng d­. Môc ®Ých cña anh ta lµ s¶n xuÊt ra hµng thÊp h¬n gi¸ trÞ cña nã bëi v× gi¸ trÞ cña søc lao ®éng gi¶ ®Þnh hãa cã gi¸ trÞ lín h¬n khèi l­îng gi¸ trÞ ®­îc bá vµo ®Ó s¶n xuÊt søc lao ®éng cã chÊt l­îng b×nh th­êng chø kh«ng ph¶i mét søc ra hµng hãa ®ã. Nh­ng lµm thÕ nµo cã thÓ thùc hiÖn ®­îc ®iÒu lao ®éng kÐm chÊt l­îng. ®ã? TÝnh chÊt cña lao ®éng cho thÊy râ r»ng søc lao ®éng ®­îc sö Ta h·y lÊy mét hµng hãa nµo ®ã lµm vÝ dô, nh­ sîi b«ng dông sau khi n g­êi ta b¸n nã vµ trong tÊt c¶ c¸c n­íc cã ph­¬ng ch¼ng h¹n vµ ph©n tÝch khèi l­îng lao ®éng chøa ®ùng trong nã. thøc s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa, lao ®éng chØ ®­îc tr¶ c«ng sau Gi¶ ®Þnh r»ng ®Ó s¶n xuÊt ra 10 p. sîi cÇn ph¶i cã 10 p. b«ng trÞ khi nã ®· hoµn thµnh. Nh­ vËy, ë tÊt c¶ c¸c n¬i c«ng nh©n ®Òu gi¸ 10 si-linh (kh«ng tÝnh phÕ liÖu). Ngoµi ra cÇn ph¶i cã nh÷ng cho nhµ t­ b¶n vay. ¤ng M¸c dÉn c¸c v¨n kiÖn cña nghÞ viÖn ®Ó t­ liÖu lao ®éng nhÊt ®Þnh: m¸y h¬i n­íc, m¸y cµo b«ng vµ c¸c nªu lªn mét sè vÝ dô lý thó vÒ vÊn ®Ò nµy; chóng t«i xin mêi c¸c m¸y mãc kh¸c, than, chÊt b«i tr¬n v.v.. §Ó ®¬n gi¶n ho¸, chóng b¹n ®äc t×m ®äc nh÷ng vÝ dô ®ã trong ngay chÝnh quyÓn s¸ch ta gäi tÊt c¶ nh÷ng c¸i ®ã lµ "cäc sîi" vµ gi¶ ®Þnh r»ng gi¸ trÞ hao nµy. mßn, than v.v. cÇn thiÕt ®Ó kÐo 10 p. sîi b»ng 2 si-linh. Nh­ vËy lµ 10s. b«ng + 2s. cäc sîi = 12 si-linh. NÕu 12s. ®¹i biÓu cho s¶n Sö dông søc lao ®éng, ng­êi mua søc lao ®éng võa s¶n xuÊt ra phÈm cña 24 giê lao ®éng hoÆc cña hai ngµy lao ®éng th× b«ng vµ hµng hãa l¹i võa s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d­, nh­ng ®Ó xem xÐt vÊn ®Ò nµy, chóng ta ph¶i g¸c lÜnh vùc l­u th«ng vµ chuyÓn sang cäc sîi ë trong sîi thÓ hiÖn lao ®éng cña hai ngµy lao ®éng. VËy lÜnh vùc s¶n xuÊt. trong qu¸ tr×nh kÐo sîi thªm vµo bao nhiªu? ë ® ©y tr­íc hÕt chóng ta thÊy r»ng qu¸ tr×nh lao ®éng cã tÝnh Gi¶ ®Þnh r»ng gi¸ trÞ søc lao ®éng per diem1* l µ 3s. vµ 3s. Êy chÊt hai mÆt. Mét mÆt, ®ã chØ ®¬n thuÇn lµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra ®¹i biÓu cho 6 giê lao ®éng. Gi¶ ®Þnh thªm lµ 6 giê lµ cÇn thiÕt ®Ó c¸c gi¸ trÞ sö dông; víi tÝnh c¸ch lµ qu¸ tr×nh nh­ vËy nã cã thÓ mét ng­êi c«ng nh©n kÐo ®­îc 10 p. sîi. Trong tr­êng hîp nµy, vµ tÊt ph¶i diÔn ra trong tÊt c¶ c¸c h×nh thøc tån t¹i lÞch sö cña lao ®éng ®· céng thªm 3s. vµo s¶n phÈm; gi¸ trÞ cña 10 p. sîi lµ x· héi. MÆt kh¸c, qu¸ tr×nh ®ã diÔn ra nh­ ®· nãi trªn, trong 15s. hoÆc 1s. 6 pen-x¬ mét pao. nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Æc thï cña nÒn s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa. Giê Qu¸ tr×nh nµy hÕt søc ®¬n gi¶n, nh­ng nã kh«ng ®em l¹i gi¸ ®©y chóng ta sÏ ph¶i nghiªn cøu ®iÓm nµy. trÞ thÆng d­. Vµ nã kh«ng thÓ ®em l¹i ®­îc, bëi v× trong nÒn Qu¸ tr×nh lao ®éng trªn c¬ së t­ b¶n chñ nghÜa cã hai ®Æc s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa sù viÖc kh«ng diÔn ra ®¬n gi¶n nh­ ®iÓm. Thø nhÊt, ng­êi c«ng nh©n lµm viÖc d­íi sù kiÓm so¸t cña thÕ. nhµ t­ b¶n, nhµ t­ b¶n gi¸m s¸t sao cho kh«ng cã sù l·ng phÝ vµ sao cho lao ®éng hao phÝ cho mçi s¶n phÈm c¸ biÖt kh«ng nhiÒu "Chóng ta h·y xem xÐt vÊn ®Ò tØ mØ h¬n. Gi¸ trÞ per diem h¬n l­îng lao ®éng x· héi cÇn thiÕt. Thø hai, s¶n phÈm lµ së h÷u cña søc lao ®éng lµ 3s., bëi v× chÝnh trong gi¸ trÞ ®ã ®· vËt ho¸ cña nhµ t­ b¶n, v× qu¸ tr×nh lao ®éng diÔn ra gi÷a hai vËt thuéc _____________________________________________________________________________________________ vÒ nhµ t­ b¶n: søc lao ®éng vµ t­ liÖu lao ®éng. 1 *- mçi ngµy
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 408 409 ph.¨ng-ghen B×nh luËn vÒ tËp I bé "t­ b¶n"... m ét nöa ngµy lao ®éng... NÕu nöa ngµy lao ®éng lµ cÇn thiÕt ®Ó t rong ®ã cã b«ng trÞ gi¸ 20s., cäc sîi trÞ gi¸ 4s. v.v. vµ lao ®éng nu«i sèng ng­êi c«ng nh©n trong 24 giê ®ång hå, th× ®iÒu ®ã cña anh ta trÞ gi¸ 3s. tæng céng lµ 27 si-linh. Nh­ng nÕu 10 p. b«ng thu hót 6 giê lao ®éng, th× 20 p. b«ng ®· thu hót 12 giê lao quyÕt kh«ng ng¨n c¶n ng­êi c«ng nh©n cã thÓ lao ®éng suèt c¶ ®éng, b»ng 6 si-linh. B©y giê trong 20 p. sîi ®ã ®· vËt ho¸ 5 ngµy ngµy. Do ®ã gi¸ trÞ cña søc lao ®éng vµ gi¸ trÞ ®­îc t¹o ra trong lao ®éng: 4 ngµy trong sè b«ng vµ cäc sîi ®· tiªu dïng, 1 ngµy qu¸ tr×nh sö dông søc lao ®éng Êy lµ hai ®¹i l­îng kh¸c nhau. ®­îc b«ng thu hót trong qu¸ tr×nh kÐo sîi. Nh­ng biÓu hiÖn b»ng ChÝnh nhµ t­ b¶n ®· nh»m vµo sù chªnh lÖch vÒ gi¸ trÞ ®ã khi tiÒn cña 5 ngµy lao ®éng lµ 30 si-linh. VËy ®ã, ®óng lµ gi¸ c¶ cña mua søc lao ®éng. §Æc tÝnh cã Ých cña søc lao ®éng, tøc lµ n¨ng 20 p. sîi. Mét pao sîi vÉn trÞ gi¸ 1s. 6 pen-ni nh­ tr­íc. Nh­ng lùc s¶n xuÊt ra sîi hay giµy èng, chØ lµ mét conditio sine qua tæng sè gi¸ trÞ cña nh÷ng hµng hãa ®­îc nÐm vµo trong qu¸ tr×nh non 1* , bëi v× muèn t¹o ra gi¸ trÞ th× cÇn ph¶i chi phÝ lao ®éng l¹i b»ng 27 si-linh. Gi¸ trÞ cña s¶n phÈm ®· t¨ng thªm 1/9 so d­íi mét h×nh thøc cã Ých. Nh­ng c¸i cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh lµ víi sè gi¸ trÞ øng tr­íc ®Ó s¶n xuÊt ra nã. VËy 27s. ®· chuyÓn gi¸ trÞ sö dông ®Æc biÖt cña thø hµng hãa ®ã, lµ c¸i ®Æc tÝnh cña hãa thµnh 30 si-linh. Chóng ®· ®em l¹i mét gi¸ trÞ thÆng d­ lµ nã lµm mét nguån sinh ra gi¸ trÞ, h¬n n÷a l¹i sinh ra mét gi¸ trÞ 3 si-linh. Cuèi cïng trß ¶o thuËt ®· ®­îc thùc hiÖn. TiÒn ®· biÕn lín h¬n gi¸ trÞ cña chÝnh b¶n th©n nã. §ã lµ sù phôc vô ®Æc biÖt thµnh t­ b¶n. mµ nhµ t­ b¶n mong chê ë nã. Vµ trong tr­êng hîp nµy h¾n vÉn hµnh ®éng theo ®óng nh÷ng quy luËt vÜnh cöu cña viÖc trao ®æi TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn cña bµi tÝnh ®· ®­îc t«n träng, vµ hµng hãa. ThËt vËy, còng gièng nh­ ng­êi b¸n mäi hµng hãa nh÷ng quy luËt cña trao ®æi hµng hãa kh«ng hÒ bÞ vi ph¹m. VËt kh¸c, ng­êi b¸n søc lao ®éng thùc hiÖn gi¸ trÞ trao ®æi cña søc ngang gi¸ ®­îc ®æi lÊy vËt ngang gi¸. Víi t­ c¸ch lµ ng­êi mua, nhµ t­ b¶n ®· mua tõng hµng hãa - b«ng, cäc sîi, søc lao ®éng - lao ®éng vµ nh­îng l¹i gi¸ trÞ sö dông cña søc lao ®éng ®ã. Anh theo ®óng gi¸ trÞ cña nã. Sau ®ã h¾n còng ®· lµm nh­ mäi ng­êi ta kh«ng thÓ nhËn ®­îc gi¸ trÞ trao ®æi mµ l¹i kh«ng chuyÓn mua hµng hãa kh¸c. H¾n tiªu dïng gi¸ trÞ sö dông cña nh÷ng nh­îng gi¸ trÞ sö dông. Gi¸ trÞ sö dông cña søc lao ®éng, tøc lµ hµng hãa ®ã. Qu¸ tr×nh tiªu dïng søc lao ®éng, ®ång thêi còng lµ b¶n th©n lao ®éng, kh«ng cßn thuéc vÒ ng­êi b¸n n÷a, còng nh­ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra hµng hãa, ®em l¹i mét s¶n phÈm lµ 20 p. gi¸ trÞ sö dông cña dÇu ®· b¸n kh«ng cßn thuéc vÒ ng­êi b¸n sîi víi mét gi¸ trÞ lµ 30 si-linh. Nhµ t­ b¶n, b©y giê l¹i trë l¹i thÞ dÇu n÷a. Ng­êi chñ tiÒn ®· tr¶ c¸i gi¸ trÞ per diem cña søc lao tr­êng vµ b¸n hµng hãa. H¾n b¸n mét pao sîi víi gi¸ 1s. 6 pen-ni, ®éng, v× vËy, viÖc tiªu dïng søc lao ®éng Êy trong mét ngµy, lao kh«ng h¬n kh«ng kÐm gi¸ trÞ cña sè sîi ®ã mét xu nµo. Tuy vËy, ®éng cña c¶ ngµy, lµ thuéc vÒ h¾n ta. ViÖc duy tr× søc lao ®éng h¾n vÉn rót ®­îc tõ l­u th«ng ra 3s. nhiÒu h¬n sè tiÒn h¾n ®· bá hµng ngµy chØ trÞ gi¸ cã mét nöa ngµy lao ®éng, trong khi ®ã th× vµo ®ã lóc ®Çu. Toµn bé qu¸ tr×nh ®ã, viÖc chuyÓn hãa tiÒn cña søc lao ®éng cã thÓ ho¹t ®éng, cã thÓ lao ®éng trong suèt c¶ ngµy, h¾n thµnh t­ b¶n diÔn ra trong lÜnh vùc l­u th«ng vµ còng vµ v× vËy gi¸ trÞ do viÖc tiªu dïng søc lao ®éng trong mét ngµy k h«ng d iÔn ra ë trong lÜnh vùc ®ã. Nhê l­u th«ng - v× qu¸ tr×nh t¹o ra sÏ gÊp ®«i gi¸ trÞ hµng ngµy cña b¶n th©n søc lao ®éng ®ã, ®ã ®­îc quyÕt ®Þnh bëi viÖc mua søc lao ®éng trªn thÞ tr­êng - t×nh h×nh Êy chØ lµ mét ®iÒu may m¾n ®Æc biÖt cho ng­êi mua, hµng hãa. Kh«ng diÔn ra trong l­u th«ng - v× l­u th«ng chØ chuÈn chø kh«ng ph¶i lµ mét sù bÊt c«ng g× ®èi víi ng­êi b¸n. bÞ cho qu¸ tr×nh lµm t¨ng gi¸ trÞ, nh­ng viÖc lµm t¨ng gi¸ trÞ th× VËy lµ ng­êi c«ng nh©n lµm viÖc 12 giê s¶n xuÊt ra 20 p. sîi, l¹i diÔn ra trong lÜnh vùc s¶n xuÊt. Nh­ng thÕ lµ "tout est pour _____________________________________________________________________________________________ 1*- ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu ®­îc
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 410 411 ph.¨ng-ghen B×nh luËn vÒ tËp I bé "t­ b¶n"... l e mieux dans le meilleur des mondes possibles 1* [ 289-291]. g ia vµo viÖc t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­, nghÜa lµ so víi ®¹i l­îng t­ b¶n kh¶ biÕn. V × vËy, «ng M¸c x¸c ®Þnh tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ Tõ chç tr×nh bµy ph­¬ng thøc s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d­, chØ lµ tû lÖ gi¸ trÞ thÆng d­ so víi t­ b¶n kh¶ biÕn: nÕu gi¸ c¶ «ng M¸c chuyÓn sang ph©n tÝch gi¸ trÞ thÆng d­. Qua nh÷ng mét ngµy cña lao ®éng b»ng 3s., vµ gi¸ trÞ thÆng d­ t¹o ra ®­îc ®iÒu tr×nh bµy trªn ®©y ta thÊy râ r»ng chØ cã mét phÇn t­ b¶n trong mét ngµy còng b»ng 3s. th× tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ b»ng ®­îc bá vµo xÝ nghiÖp s¶n xuÊt lµ trùc tiÕp tham gia vµo viÖc t¹o 100%. Cã thÓ ®i tíi nh÷ng chuyÖn nùc c­êi nh­ thÕ nµo, nÕu coi ra gi¸ trÞ thÆng d­, cô thÓ lµ t­ b¶n ®­îc øng tr­íc ®Ó mua søc t­ b¶n bÊt biÕn lµ mét yÕu tè tÝch cùc trong viÖc s¶n xuÊt ra gi¸ lao ®éng. ChØ cã phÇn ®ã t¹o ra gi¸ trÞ míi m µ th«i; t­ b¶n ®­îc trÞ thÆng d­, nh­ ng­êi ta th­êng lµm, ta cã thÓ thÊy ®­îc qua bá vµo m¸y mãc, nguyªn liÖu, than v.v., thËt vËy, l¹i xuÊt hiÖn vÝ dô «ng N.U. Xª-ni-o, "khi vÞ gi¸o s­ èc-xphít ®ã, mét con l¹i pro tanto 2* trong gi¸ trÞ cña s¶n phÈm, nã ®­îc b¶o toµn vµ ng­êi næi tiÕng vÒ nh÷ng kiÕn thøc kinh tÕ vµ vÒ v¨n phong ®­îc t¸i s¶n xuÊt, nh­ng kh«ng t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­. §iÒu ®ã tuyÖt vêi cña «ng, n¨m 1836 ®­îc vêi ®Õn Man-se-xt¬ ®Ó häc khiÕn «ng M¸c ®­a ra mét sù ph©n lo¹i míi ®èi víi t­ b¶n: «ng khoa kinh tÕ chÝnh trÞ (cña nh÷ng chñ nhµ m¸y sîi b«ng) t¹i ®©y ph©n t­ b¶n thµnh t­ b¶n b Êt biÕn - l µ t­ b¶n chØ ®­îc s¶n thay cho d¹y nã t¹i è c-xphít" [331]. xuÊt trë l¹i; ®ã lµ bé phËn t­ b¶n ®­îc bá vµo m¸y mãc, Thêi gian lao ®éng trong ®ã ng­êi c«ng nh©n t¸i s¶n xuÊt ra nguyªn liÖu vµ tÊt c¶ c¸c yÕu tè kh¸c cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh lao gi¸ trÞ søc lao ®éng cña m×nh, «ng M¸c gäi lµ " lao ®éng tÊt yÕu", ®éng, - vµ t­ b¶n kh¶ biÕn - l µ t­ b¶n kh«ng nh÷ng ®­îc t¸i s¶n t hêi gian lµm viÖc v­ît qu¸ thêi gian kÓ trªn trong ®ã gi¸ trÞ xuÊt trë l¹i mµ ®ång thêi cßn lµ nguån trùc tiÕp t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­ ®­îc s¶n xuÊt ra, «ng gäi lµ lao ®éng thÆng d­. Lao thÆng d­; ®ã lµ bé phËn t­ b¶n ®­îc chi ®Ó mua søc lao ®éng, ®Ó ®éng cÇn thiÕt vµ lao ®éng thÆng d­ céng l¹i víi nhau cÊu thµnh tr¶ tiÒn c«ng. Tõ ®ã ta thÊy râ r»ng dï t­ b¶n bÊt biÕn cÇn thiÕt "ngµy lao ®éng". nh­ thÕ nµo ch¨ng n÷a ®èi víi viÖc s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d­, Trong mét ngµy lao ®éng, thêi gian cÇn thiÕt cho lao ®éng cÇn nh­ng nã kh«ng tham gia trùc tiÕp vµo viÖc s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thiÕt lµ nhÊt ®Þnh; nh­ng thêi gian dïng cho lao ®éng thÆng d­ thÆng d­ vµ ngoµi ra, ®¹i l­îng t­ b¶n bÊt biÕn bá vµo s¶n xuÊt kh«ng bÞ bÊt kú mét quy luËt kinh tÕ nµo quy ®Þnh, trong nh÷ng kh«ng hÒ cã ¶nh h­ëng chót nµo ®Õn ®¹i l­îng gi¸ trÞ thÆng d­ giíi h¹n nhÊt ®Þnh, nã cã thÓ dµi h¬n hoÆc ng¾n h¬n. Nã kh«ng ®­îc s¶n xuÊt ra trong mét ngµnh nhÊt ®Þnh 1 . Do ®ã kh«ng ®­îc bao giê cã thÓ b»ng kh«ng bëi v× nh­ vËy th× sÏ mÊt hÕt ®éng c¬ tÝnh ®Õn t­ b¶n bÊt biÕn khi x¸c ®Þnh tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­. Tû thóc ®Èy nhµ t­ b¶n sö dông lao ®éng, ®ång thêi v× nh÷ng nguyªn nh©n sinh lý, toµn bé ®é dµi cña ngµy lao ®éng kh«ng bao giê cã thÓ ®¹t 24 giê. Nh­ng gi÷a ngµy lao ®éng 6 giê ch¼ng h¹n víi ngµy 1 ) ë ® ©y chóng t«i ph¶i nªu râ r»ng gi¸ trÞ thÆng d­ h oµn toµn kh«ng ®ång lao ®éng 24 giê cã nhiÒu nÊc trung gian. Nh÷ng quy luËt cña trao nhÊt víi l îi nhuËn. ®æi hµng hãa ®ßi hái r»ng ®é dµi cña ngµy lao ®éng kh«ng ®­îc suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ chØ cã thÓ ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch so s¸nh v­ît qu¸ ®é dµi phï hîp víi sù tiªu hao søc lùc b×nh th­êng ®¹i l­îng gi¸ trÞ thÆng d­ víi ®¹i l­îng t­ b¶n trùc tiÕp tham cña ng­êi c«ng nh©n. Nh­ng sù tiªu hao søc lùc b×nh th­êng ®ã _____________________________________________________________________________________________ lµ c¸i g×? Bao nhiªu giê cña mét ngµy lao ®éng phï hîp víi sù 1 *- "mäi c¸i ®Òu tèt ®Ñp trong c¸i thÕ giíi tèt ®Ñp nhÊt nµy cña c¸c thÕ giíi" tiªu hao søc lùc b×nh th­êng. Trong vÊn ®Ò nµy ý kiÕn cña c¸c (V«n-te) "C¨ng-®i-®¬"). 2*- mét c¸ch t­¬ng øng
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 412 413 ph.¨ng-ghen B×nh luËn vÒ tËp I bé "t­ b¶n"... n hµ t­ b¶n kh¸c h¼n ý kiÕn cña c«ng nh©n song v× kh«ng cã s ¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa chi phèi, vµ do ®ã viÖc b¸n s¶n phÈm quyÒn uy tèi cao vÒ ph­¬ng diÖn nµy nªn vÊn ®Ò ®­îc gi¶i quyÕt cña nÒn s¶n xuÊt Êy ra n­íc ngoµi ®· trë thµnh lîi Ých chñ yÕu, b»ng søc m¹nh. LÞch sö quy ®Þnh ®é dµi cña ngµy lao ®éng lµ th× kÕt hîp thªm vµo sù khñng khiÕp d· man cña chÕ ®é n« lÖ vµ lÞch sö ®Êu tranh v× nh÷ng giíi h¹n cña ngµy lao ®éng gi÷a nhµ chÕ ®é n«ng n«, v.v., l¹i cßn cã sù khñng khiÕp v¨n minh cña lao t­ b¶n tæng thÓ víi ng­êi c«ng nh©n tæng thÓ, gi÷a giai cÊp c¸c ®éng qu¸ søc n÷a. V× thÕ cho nªn chõng nµo mµ môc ®Ých cña nhµ t­ b¶n víi giai cÊp c«ng nh©n. nÒn s¶n xuÊt trong nh÷ng bang ë miÒn Nam n­íc Mü chñ yÕu cßn trùc tiÕp tháa m·n nh÷ng nhu cÇu cña b¶n th©n, th× lao ®éng "T­ b¶n, nh­ chóng t«i ®· nãi, kh«ng hÒ ph¸t minh ra lao cña ng­êi da ®en vÉn duy tr× mét tÝnh chÊt gia tr­ëng võa ph¶i. ®éng thÆng d­. N¬i nµo mµ mét bé phËn x· héi chiÕm ®éc quyÒn Nh­ng chõng nµo viÖc xuÊt c¶ng b«ng trë thµnh mét nguån lîi vÒ nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt th× n¬i ®ã ng­êi lao ®éng, tù do hay sèng cßn cña nh÷ng bang ®ã, th× lao ®éng qu¸ møc cña ng­êi da kh«ng tù do, ®Òu buéc ph¶i thªm vµo thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt ®en, ®«i khi tiªu dïng cuéc ®êi cña hä trong vßng b¶y n¨m lao ®Ó nu«i sèng b¶n th©n m×nh mét sè thêi gian lao ®éng d«i ra dïng ®éng, ®· trë thµnh nh©n tè cña mét chÕ ®é ®· ®­îc tÝnh to¸n chi ®Ó s¶n xuÊt nh÷ng t­ liÖu sinh ho¹t cho ng­êi chiÕm h÷u t­ liÖu li vµ ®ang tÝnh to¸n chi li... C hÕ ®é lao dÞch ë n h÷ng c«ng quèc s¶n xuÊt, dï kÎ chiÕm h÷u ®ã lµ x ãs x ãs 1* thµnh A-ten, vïng s«ng §a-nuýp ch¼ng h¹n, th× còng vËy [348-349]. nhµ thÇn quyÒn xø E-t¬-ru-ri-a, ng­êi civis romanus 2*, nam t­íc ë ® ©y viÖc so s¸nh víi nÒn s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa trë nªn xø Noãc-m¨ng-®i, chñ n« lÖ ë Mü, l·nh chóa xø Va-la-ki, nhµ ®Æc biÖt bæ Ých, bëi v× d­íi chÕ ®é lao dÞch, l ao ®éng thÆng d­ ®iÒn chñ hiÖn ®¹i, hay nhµ t­ b¶n th× còng vËy" [347-348]. mang h×nh thøc ®éc lËp vµ rÊt dÔ nhËn thÊy. Nh­ng râ rµng lµ trong bÊt kú x· héi nµo mµ gi¸ trÞ sö dông "Gi¶ ®Þnh r»ng ngµy lao ®éng gåm 6 giê lao ®éng cÇn thiÕt vµ cña s¶n phÈm cã tÇm quan träng lín h¬n gi¸ trÞ trao ®æi cña nã 6 giê lao ®éng thÆng d­. Nh­ vËy, trong mét tuÇn lÔ ng­êi c«ng th× lao ®éng thÆng d­ bÞ h¹n chÕ bëi ph¹m vi nh÷ng nhu cÇu x· nh©n tù do cung cÊp cho nhµ t­ b¶n 36 giê lao ®éng thÆng d­. héi Ýt hoÆc nhiÒu chËt hÑp vµ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nh­ vËy §iÒu ®ã còng gièng nh­ anh ta lao ®éng 3 ngµy trong mét tuÇn kh«ng tÊt yÕu cã sù thÌm kh¸t lao ®éng thÆng d­ v× chÝnh b¶n cho b¶n th©n m×nh vµ 3 ngµy kh«ng c«ng cho nhµ t­ b¶n. Nh­ng th©n lao ®éng thÆng d­. Ch¼ng h¹n, trong thêi cæ ®¹i cæ ®iÓn, lao khã mµ nhËn thÊy ®­îc sù ph©n gi¶i thêi gian lao ®éng nh­ thÕ. ®éng thÆng d­ d­íi h×nh thøc cùc ®oan cña nã, tøc lµ lao ®éng Lao ®éng thÆng d­ vµ lao ®éng cÇn thiÕt bÞ nhËp côc vµo víi nhau. V× vËy, t«i còng cã thÓ diÔn ®¹t c¸i tû lÖ ®ã, ch¼ng h¹n, lµm cho ng­êi lao ®éng ph¶i bá m¹ng, hÇu nh­ chØ tån t¹i trong b»ng c¸ch nãi r»ng trong mçi phót, ng­êi c«ng nh©n lao ®éng 30 c¸c má vµng vµ má b¹c, n¬i mµ gi¸ trÞ trao ®æi ®­îc s¶n xuÊt ra gi©y cho b¶n th©n m×nh vµ 30 gi©y cho nhµ t­ b¶n, v.v.. §èi víi d­íi h×nh thøc ®éc lËp cña nã, tøc lµ d­íi d¹ng tiÒn. lao dÞch th× l¹i kh¸c. Lao ®éng cÇn thiÕt mµ ng­êi n«ng d©n xø "Nh­ng mét khi c¸c d©n téc vµ nÒn s¶n xuÊt vÉn cßn vËn ®éng Va-la-ki tiÕn hµnh ®Ó nu«i sèng m×nh ch¼ng h¹n, th× vÒ mÆt trong nh÷ng h×nh th¸i t­¬ng ®èi thÊp cña lao ®éng n« lÖ vµ n«ng kh«ng gian ®­îc t¸ch ra khái lao ®éng thÆng d­ mµ anh ta lµm n«, v.v., bÞ l«i cuèn vµo mét thÞ tr­êng thÕ giíi do ph­¬ng thøc cho l·nh chóa. Mét thø lao ®éng th× anh ta tiÕn hµnh trªn ®¸m ruéng cña anh ta, cßn thø lao ®éng kia th× tiÕn hµnh trªn l·nh _____________________________________________________________________________________________ ®Þa cña chñ. V× thÕ hai bé phËn ®ã cña thêi gian lao ®éng tån t¹i 1*- nhµ quý téc mét c¸ch ®éc lËp. D­íi h×nh thøc lao dÞch th× lao ®éng thÆng d­ 2*- c«ng d©n thµnh La M·
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 414 415 ph.¨ng-ghen B×nh luËn vÒ tËp I bé "t­ b¶n"... t ¸ch ra mét c¸ch chÝnh x¸c víi lao ®éng cÇn thiÕt" [349-350]. "Ngµy lao ®éng lµ g×? Thêi gian trong ®ã t­ b¶n cã thÓ tiªu dïng ®­îc søc lao ®éng mµ gi¸ trÞ per diem ®· ®­îc tr¶ tiÒn, th× Chóng ta khái ph¶i trÝch dÉn tiÕp nh÷ng minh häa lý thó vÒ dµi bao nhiªu? Ngµy lao ®éng cßn cã thÓ kÐo dµi thªm bao nhiªu lÞch sö x· héi hiÖn ®¹i cña c¸c c«ng quèc vïng s«ng §a-nuýp mµ ngoµi møc thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt ®Ó t¸i s¶n xuÊt ra b¶n «ng M¸c ®· nªu lªn ®Ó chøng minh r»ng c¸c l·nh chóa ®­îc bän th©n søc lao ®éng ®ã? Nh­ chóng ta ®· thÊy, t­ b¶n tr¶ lêi c¸c can thiÖp Nga ñng hé còng biÕt bßn rót lao ®éng thÆng d­ tinh vi c©u hái ®ã nh­ sau: ngµy lao ®éng gåm 24 giê ®Çy ®ñ trong mét ch¼ng kh¸c g× mäi chñ xÝ nghiÖp t­ b¶n chñ nghÜa. Nh­ng ®iÒu ngµy, trõ mét vµi giê nghØ Ýt ái mµ nÕu kh«ng cã th× søc lao ®éng mµ b¶n th©n RÌglement organique1* - mµ viªn t­íng Nga Ki-xª-lÐp sÏ tuyÖt ®èi kh«ng thÓ tiÕp tôc phôc vô ®­îc n÷a. Nh­ vËy, mét c¨n cø vµo ®ã ®Ó trao cho c¸c l·nh chóa quyÒn lùc hÇu nh­ v« ®iÒu dÜ nhiªn lµ suèt ®êi cña m×nh, ng­êi c«ng nh©n kh«ng ph¶i h¹n ®èi víi lao ®éng cña n«ng d©n - biÓu hiÖn mét c¸ch chÝnh lµ c¸i g× kh¸c ngoµi søc lao ®éng, vµ v× vËy tÊt c¶ thêi gian mµ hä diÖn th× c¸c ®¹o luËt c«ng x­ëng cña Anh l¹i biÓu hiÖn mét c¸ch cã ®­îc nhê tù nhiªn vµ nhê ph¸p luËt th× ®Òu lµ thêi gian lao kh«ng chÝnh diÖn. ®éng, do ®ã nã hoµn toµn thuéc vÒ qu¸ tr×nh tù t¨ng thªm gi¸ trÞ cña t­ b¶n... Nh­ng trong c¸i nguyÖn väng mï qu¸ng v« ®é cña "Nh÷ng ®¹o luËt ®ã k×m h·m xu h­íng cña t­ b¶n muèn bßn nã, trong c¬n thÌm kh¸t lang sãi ®èi víi lao ®éng thÆng d­, t­ rót mét c¸ch v« h¹n ®é søc lao ®éng, b»ng c¸ch c­ìng bøc giíi b¶n kh«ng nh÷ng ®· v­ît qu¸ c¸i giíi h¹n tinh thÇn, mµ cßn h¹n ngµy lao ®éng do nhµ n­íc quy ®Þnh, h¬n n÷a ®ã l¹i lµ mét v­ît c¶ c¸i giíi h¹n thuÇn tóy sinh lý tèi ®a cña ngµy lao ®éng nhµ n­íc trong ®ã bän t­ b¶n vµ ®Þa chñ thèng trÞ. Ch­a nãi g× ®Õn phong trµo c«ng nh©n ngµy cµng ph¸t triÓn vµ ngµy cµng cã n÷a... T­ b¶n ch¼ng hÒ quan t©m ®Õn tuæi thä cña søc lao ®éng... tÝnh chÊt ®e däa, viÖc giíi h¹n lao ®éng c«ng x­ëng lµ do sù cÇn NÒn s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa lµm cho b¶n th©n søc lao ®éng ®ã thiÕt ®Î ra, gièng nh­ sù cÇn thiÕt ph¶i r¾c ph©n chim lªn ®ång bÞ kiÖt quÖ sím vµ chÕt dÇn ®i n÷a. Nã kÐo dµi thêi gian s¶n xuÊt ruéng n­íc Anh vËy. Còng chÝnh c¸i lßng tham lam mï qu¸ng cña ng­êi c«ng nh©n trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh b»ng c¸ch rót Êy, trong mét tr­êng hîp th× lµm kiÖt mµu ®Êt ®ai, trong tr­êng ng¾n tuæi thä cña ng­êi ®ã" [386-388]. hîp kh¸c l¹i tÊn c«ng vµo tËn gèc rÔ cña søc sèng cña d©n téc. ë Nh­ng ph¶i ch¨ng ®iÒu ®ã kh«ng m©u thuÉn víi lîi Ých cña ® ©y nh÷ng trËn dÞch ®Þnh kú nãi lªn ®iÒu ®ã mét c¸ch còng râ chÝnh t­ b¶n? Ph¶i ch¨ng sau mét thêi gian t­ b¶n kh«ng cÇn rµng nh­ t×nh h×nh tÇm vãc cña ng­êi lÝnh §øc vµ Ph¸p cø ngµy ph¶i bï ®¾p l¹i gi¸ trÞ cña sù tiªu hao qu¸ møc ®ã? VÒ mÆt lý cµng gi¶m dÇn xuèng" [353-354]. luËn mµ nãi, cã thÓ lµ nh­ vËy. Nh­ng trªn thùc tiÔn, viÖc bu«n §Ó chøng minh xu h­íng t­ b¶n muèn kÐo dµi ngµy lao ®éng b¸n n« lÖ mét c¸ch cã tæ chøc trong ph¹m vi c¸c bang miÒn Nam v­ît ra ngoµi mäi giíi h¹n hîp lý, «ng M¸c ®· sö dông mét c¸ch ®· khiÕn cho ®iÒu sau ®©y trë thµnh mét nguyªn t¾c kinh tÕ ®­îc réng r·i c¸c b¸o c¸o cña nh÷ng viªn thanh tra c«ng x­ëng, nh÷ng mäi ng­êi thõa nhËn: trong vßng b¶y n¨m th× søc lao ®éng cña b¸o c¸o cña Uû ban ®iÒu tra ®iÒu kiÖn lao ®éng cña trÎ em, ng­êi n« lÖ bÞ huû ho¹i hoµn toµn, trªn thùc tÕ, nhµ t­ b¶n Anh nh÷ng b¸o c¸o vÒ søc khoÎ cña d©n c­ vµ c¸c v¨n kiÖn kh¸c cña tr«ng mong vµo l­îng cung c«ng nh©n cña c¸c vïng n«ng nghiÖp. nghÞ viÖn vµ «ng ®· tãm t¾t l¹i trong nh÷ng kÕt luËn sau ®©y: "Nãi chung kinh nghiÖm ®· chØ cho nhµ t­ b¶n biÕt r»ng _____________________________________________________________________________________________ th­êng xuyªn cã mét sè nh©n khÈu thõa nhÊt ®Þnh, tøc lµ nh©n 1*- Quy chÕ tæ chøc
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 416 417 ph.¨ng-ghen B×nh luËn vÒ tËp I bé "t­ b¶n"... khÈu thõa so víi nhu cÇu t¨ng lªn trong mçi thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh n hµ t­ b¶n c¸ biÖt. Tù do c¹nh tranh lµm cho nh÷ng quy luËt néi cña t­ b¶n, mÆc dï sè nh©n khÈu thõa ®ã gåm nh÷ng thÕ hÖ ng­êi t¹i cña nÒn s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa t¸c ®éng nh­ lµ nh÷ng hÐo hon, chãng tµn lôi, nhanh chãng lo¹i trõ lÉn nhau, cã thÓ nãi quy luËt c­ìng chÕ bªn ngoµi ®èi víi tõng nhµ t­ b¶n c¸ biÖt lµ bÞ h¸i non. TÊt nhiªn, mÆt kh¸c, ®èi víi mét ng­êi quan s¸t [392-394]. th«ng minh th× kinh nghiÖm chØ râ lµ nÒn s¶n xuÊt t­ b¶n chñ ViÖc quy ®Þnh ngµy lao ®éng b×nh th­êng lµ kÕt qu¶ cña cuéc nghÜa - xÐt vÒ mÆt lÞch sö th× hÇu nh­ chØ míi ra ®êi ngµy h«m ®Êu tranh l©u dµi nhiÒu thÕ kû gi÷a chñ xÝ nghiÖp vµ c«ng nh©n. qua - còng hñy ho¹i ®Õn tËn gèc rÔ sinh lùc cña nh©n d©n mét §iÒu rÊt bæ Ých lµ quan s¸t hai trµo l­u ®èi lËp nhau trong cuéc c¸ch nhanh chãng, s©u réng ®Õn nh­ thÕ nµo, r»ng sù tho¸i ho¸ ®Êu tranh nµy. §Çu tiªn, c¸c ®¹o luËt nh»m môc ®Ých buéc c«ng cña nh©n khÈu c«ng nghiÖp së dÜ chËm l¹i chØ lµ do kh«ng ngõng nh©n ph¶i lµm viÖc kÐo dµi h¬n n÷a; tõ khi cã c¸c quy chÕ ®Çu thu hót ®­îc nh÷ng yÕu tè sèng ch­a bÞ ®ông tíi ë n«ng th«n, tiªn vÒ c«ng nh©n (quy chÕ ®­îc th«ng qua n¨m thø 23 cña triÒu r»ng ngay b¶n th©n nh÷ng c«ng nh©n n«ng nghiÖp còng ®· b¾t vua £-®u-a III, 1349), cho ®Õn thÕ kû XVIII, c¸c giai cÊp thèng ®Çu tiªu vong nh­ thÕ nµo, mÆc dÇu cã kh«ng khÝ trong lµnh vµ trÞ kh«ng bao giê cã thÓ buéc ®­îc c«ng nh©n ph¶i dèc ra hÕt mÆc dÇu c¸i quy luËt ®µo th¶i tù nhiªn ngù trÞ mét c¸ch toµn toµn bé l­îng lao ®éng cã thÓ cã. Nh­ng tõ khi h¬i n­íc vµ m¸y n¨ng trong hµng ngò cña hä sÏ chØ cho phÐp nh÷ng ng­êi khoÎ mãc hiÖn ®¹i ®­îc sö dông th× sù viÖc ®· ®æi kh¸c. ViÖc sö dông nhÊt sèng ®­îc mµ th«i. T­ b¶n cã kh¸ nhiÒu "lý do x¸c ®¸ng" ®Ó lao ®éng phô n÷ vµ lao ®éng trÎ em ®· phÕ bá tÊt c¶ nh÷ng giíi phñ nhËn nh÷ng ®au khæ cña c¸c thÕ hÖ c«ng nh©n xung quanh h¹n thêi gian lao ®éng truyÒn thèng mét c¸ch nhanh chãng ®Õn nã, cho nªn trong sù vËn ®éng thùc tiÔn cña nã, nã chØ quan t©m møc thÕ kû XIX ®· ®­îc më ®Çu b»ng chÕ ®é lao ®éng qu¸ møc ®Õn c¸i viÔn c¶nh cña sù tho¸i ho¸ trong t­¬ng lai vµ tÝnh cho ch­a tõng cã trong lÞch sö nh©n lo¹i khiÕn cho ngay tõ n¨m 1803 ®Õn cïng lµ sù chÕt dÇn chÕt mßn kh«ng tr¸nh khái cña nh©n ph¸p luËt ®· buéc ph¶i quy ®Þnh h¹n chÕ ngµy lao ®éng. ¤ng lo¹i, kh«ng h¬n kh«ng kÐm sù quan t©m cña nã ®Õn c¸i triÓn M¸c ®· t­êng thuËt ®Çy ®ñ vÒ lÞch sö luËt c«ng x­ëng ë Anh cho väng tr¸i ®Êt cã thÓ r¬i vµo mÆt trêi mµ th«i. Trong bÊt kú mét ®Õn tËn ®¹o luËt c«ng x­ëng n¨m 1867 vµ ®i tíi nh÷ng kÕt luËn c«ng viÖc ®Çu c¬ cæ phiÕu nµo còng thÕ, mçi kÎ ®Çu c¬ ®Òu biÕt sau ®©y: r»ng, cuèi cïng, trËn gi«ng tè ¾t ph¶i næ ra, nh­ng ai còng hy 1. M¸y mãc vµ h¬i n­íc t¹o nªn lao ®éng qu¸ møc tr­íc hÕt väng r»ng nã sÏ næ ra trªn ®Çu ng­êi l¸ng giÒng cña m×nh, sau trong nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp sö dông chóng vµ v× thÕ nh÷ng sù khi b¶n th©n ®· h­ëng ®­îc mét trËn m­a vµng vµ ®· cÊt giÊu h¹n chÕ cña ph¸p luËt ®­îc ¸p dông tr­íc hÕt trong nh÷ng ngµnh nã vµo mét chç an toµn. AprÌs moi le dÐluge!1* - ® ã lµ khÈu hiÖu ®ã, nh­ng vÒ sau chóng ta thÊy r»ng chÕ ®é lao ®éng qu¸ møc ®ã cña bÊt kú nhµ t­ b¶n nµo cña bÊt kú n­íc t­ b¶n nµo. Cho nªn, còng ®­îc ¸p dông ë hÇu hÕt c¸c ngµnh s¶n xuÊt, ngay c¶ ë nh÷ng ë bÊt cø n¬i nµo mµ x· héi kh«ng c­ìng b¸ch t­ b¶n ph¶i ®èi xö ngµnh hoµn toµn kh«ng sö dông m¸y mãc hoÆc vÉn cßn tiÕp tôc mét c¸ch kh¸c th× t­ b¶n kh«ng bao giê quan t©m ®Õn søc khoÎ cã nh÷ng ph­¬ng thøc s¶n xuÊt hÕt søc cæ x­a (xem c¸c B¸o c¸o vµ tuæi thä cña ng­êi c«ng nh©n... Nh­ng nh×n chung vµ toµn bé cña Uû ban ®iÒu tra ®iÒu kiÖn lao ®éng cña trÎ em). th× ®iÒu ®ã kh«ng phô thuéc vµo ý muèn tèt hay xÊu cña tõng 2. Víi viÖc sö dông lao ®éng phô n÷ vµ lao ®éng trÎ em t¹i c¸c _____________________________________________________________________________________________ 1*- Sau ta th× dï cã n¹n hång thñy còng mÆc!
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 418 419 ph.¨ng-ghen B×nh luËn vÒ tËp I bé "t­ b¶n"... n hµ m¸y, ng­êi c«ng nh©n "tù do" c¸ thÓ mÊt kh¶ n¨ng chèng l¹i N Õu gi¸ trÞ søc lao ®éng cña chóng ta b»ng 3s. mét ngµy ®¹i biÓu cho 6 giê lao ®éng, cßn tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ lµ 100% sù tiÕn c«ng cña t­ b¶n vµ buéc ph¶i phôc tïng v« ®iÒu kiÖn. th× t­ b¶n kh¶ biÕn 3s. mçi ngµy s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d­ §iÒu ®ã buéc anh ta ph¶i dïng ®Õn sù chèng cù cã tÝnh chÊt tËp lµ 3s., hoÆc ng­êi c«ng nh©n mçi ngµy cung cÊp 6 giê lao ®éng thÓ: cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp chèng l¹i giai cÊp, cuéc ®Êu thÆng d­. tranh cña ng­êi c«ng nh©n tæng thÓ chèng l¹i nhµ t­ b¶n tæng thÓ b¾t ®Çu. V× t­ b¶n kh¶ biÕn lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé søc lao ®éng mµ nhµ t­ b¶n sö dông trong cïng mét lóc nªn tæng sè gi¸ NÕu giê ®©y chóng ta quay trë l¹i thêi ®iÓm mµ chóng ta gi¶ trÞ thÆng d­ do søc lao ®éng t¹o ra b»ng t­ b¶n kh¶ biÕn ®ã ®Þnh r»ng ng­êi c«ng nh©n "tù do" vµ "b×nh ®¼ng" cña chóng ta nh©n víi tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­, nãi mét c¸ch kh¸c, tæng sè ký kÕt giao kÌo víi nhµ t­ b¶n th× chóng ta sÏ thÊy r»ng trong gi¸ trÞ thÆng d­ ®­îc x¸c ®Þnh b»ng quan hÖ gi÷a sè søc lao qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nµy cã rÊt nhiÒu c¸i ®· thay ®æi nhiÒu. VÒ ®éng ®­îc sö dông trong cïng mét lóc vµ møc ®é bãc lét. Mçi phÝa ng­êi c«ng nh©n, giao kÌo Êy kh«ng ph¶i lµ mét giao kÌo tù yÕu tè trong c¸c yÕu tè ®ã cã thÓ thay ®æi thµnh thö viÖc gi¶m nguyÖn. Thêi gian mµ anh ta ®­îc tù do b¸n søc lao ®éng cña bít yÕu tè nµy cã thÓ ®­îc bï l¹i b»ng c¸ch t¨ng yÕu tè kh¸c. Sè m×nh hµng ngµy lµ thêi gian mµ anh ta buéc ph¶i b¸n søc lao t­ b¶n bÊt biÕn cÇn thiÕt ®Ó sö dông 100 c«ng nh©n víi tû suÊt ®éng cña m×nh; vµ chØ cã sù chèng l¹i cña nh÷ng ng­êi c«ng gi¸ trÞ thÆng d­ lµ 50% (vÝ dô víi 3 giê lao ®éng thÆng d­ mçi nh©n, víi tÝnh c¸ch lµ c¶ mét khèi ng­êi ®«ng ®¶o, míi buéc ngµy) sÏ s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d­ kh«ng nhiÒu h¬n mét nöa ng­êi ta ph¶i thi hµnh c¸c ®¹o luËt ®Ó lµm mét ch­íng ng¹i x· sè t­ b¶n kh¶ biÕn ®ã sö dông 50 c«ng nh©n víi tû suÊt gi¸ trÞ héi ng¨n c¶n nh÷ng ng­êi c«ng nh©n dùa vµo b¶n giao kÌo "tù do" thÆng d­ lµ 100% (vÝ dô víi 6 giê lao ®éng thÆng d­ mçi ngµy). b¸n chÝnh b¶n th©n m×nh vµ con c¸i m×nh vµo chç chÕt chãc vµ Nh­ vËy, trong nh÷ng hoµn c¶nh nhÊt ®Þnh vµ trong nh÷ng giíi n« lÖ. "Thay cho b¶n môc lôc tr¸ng lÖ vÒ "nh÷ng quyÒn bÊt kh¶ h¹n nhÊt ®Þnh, sè l­îng lao ®éng thuéc quyÒn chi phèi cña nhµ di nh­îng cña con ng­êi" ®· xuÊt hiÖn mét b¶n Magna Charta 1* t­ b¶n cã thÓ trë thµnh ®éc lËp víi sè l­îng c«ng nh©n trong khiªm tèn vÒ ngµy lao ®éng do ph¸p luËt giíi h¹n" [440]. thêi ®iÓm ®ã. B©y giê chóng ta ph¶i ph©n tÝch t û suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ vµ tû Tuy nhiªn, viÖc t¨ng gi¸ trÞ thÆng d­ b»ng c¸ch n©ng cao tû lÖ cña nã so víi khèi l­îng gi¸ trÞ thÆng d­ ®· ®­îc s¶n xuÊt ra. suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ nh­ thÕ cã giíi h¹n tuyÖt ®èi. Dï gi¸ trÞ Trong nghiªn cøu nµy, chóng t«i gi¶ ®Þnh - nh­ tõ tr­íc cho tíi cña søc lao ®éng lµ nh­ thÕ nµo ®i n÷a, dï thêi gian lao ®éng ®©y chóng t«i vÉn lµm, - r»ng gi¸ trÞ cña søc lao ®éng lµ mét ®¹i cÇn thiÕt lµ 2 giê hay 10 giê ®i n÷a th× tæng sè gi¸ trÞ mµ ng­êi l­îng nhÊt ®Þnh, thay ®æi. c«ng nh©n cã thÓ s¶n xuÊt ra mçi ngµy còng kh«ng bao giê cã thÓ ®¹t tíi c¸i gi¸ trÞ ®¹i biÓu cho 24 giê lao ®éng. §Ó thu ®­îc Víi gi¶ ®Þnh ®ã, tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ ®ång thêi còng x¸c cïng mét l­îng gi¸ trÞ thÆng d­ nh­ tr­íc, t­ b¶n kh¶ biÕn cã ®Þnh c¶ khèi l­îng gi¸ trÞ thÆng d­ mµ tõng c«ng nh©n riªng thÓ ®­îc thay thÕ b»ng viÖc kÐo dµi ngµy lao ®éng chØ trong biÖt cung cÊp cho nhµ t­ b¶n trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. nh÷ng giíi h¹n ®ã mµ th«i. §iÒu nµy vÒ sau sÏ cã ý nghÜa quan _____________________________________________________________________________________________ träng ®èi víi viÖc lµm s¸ng tá nhiÒu hiÖn t­îng ph¸t sinh tõ hai 1* §¹i HiÕn ch­¬ng
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 420 421 ph.¨ng-ghen B×nh luËn vÒ tËp I bé "t­ b¶n"... x u h­íng ®èi lËp nhau cña t­ b¶n: 1) gi¶m sè c«ng nh©n ®­îc cÇn ph¶i cã mét c¸i tèi thiÓu nhÊt ®Þnh: nh÷ng chi phÝ ®Ó mua mét sè l­îng søc lao ®éng nhÊt ®Þnh vµ nh÷ng t­ liÖu lao ®éng sö dông, tøc lµ gi¶m ®¹i l­îng t­ b¶n kh¶ biÕn vµ 2) tuy vËy cÇn thiÕt ®Ó ®­a søc lao ®éng ®ã vµo ho¹t ®éng. Gi¶ ®Þnh r»ng vÉn t¹o ra mét l­îng lao ®éng thÆng d­ cµng nhiÒu h¬n cµng tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ lµ 50%, th× nhµ t­ b¶n s¬ khëi cña tèt. chóng ta ph¶i sö dông hai c«ng nh©n míi cã thÓ sèng ®­îc Thªm n÷a: "víi mét gi¸ trÞ søc lao ®éng ®· cho s½n vµ víi mét ngang nh­ ng­êi c«ng nh©n. Nh­ng nÕu nh­ vËy th× anh ta sÏ tr×nh ®é bãc lét søc lao ®éng gièng nhau th× khèi l­îng gi¸ trÞ vµ ch¼ng dµnh dôm ®­îc tý nµo; thÕ nh­ng môc ®Ých cña nÒn s¶n gi¸ trÞ thÆng d­ do nh÷ng t­ b¶n kh¸c nhau s¶n xuÊt ra sÏ tû lÖ xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa kh«ng ph¶i chØ lµ b¶o tån cña c¶i mµ chñ thuËn víi ®¹i l­îng cña nh÷ng thµnh phÇn kh¶ biÕn cña nh÷ng yÕu cßn lµ lµm t¨ng cña c¶i. t­ b¶n Êy... Quy luËt ®ã m©u thuÉn râ rÖt víi tÊt c¶ mäi kinh "Muèn sèng kh¸ h¬n chØ gÊp ®«i ng­êi c«ng nh©n b×nh th­êng nghiÖm dùa trªn nh÷ng hiÖn t­îng b Ò ngoµi. M äi ng­êi ®Òu biÕt th«i vµ muèn biÕn nöa sè gi¸ trÞ thÆng d­ ®· s¶n xuÊt ra trë l¹i r»ng mét chñ x­ëng kÐo sîi b«ng dïng... t­¬ng ®èi nhiÒu t­ b¶n thµnh t­ b¶n, th× h¾n ph¶i t¨ng sè t­ b¶n tèi thiÓu øng tr­íc bÊt biÕn vµ Ýt t­ b¶n kh¶ biÕn... kh«ng ph¶i v× thÕ mµ h¾n ta thu còng nh­ sè c«ng nh©n lªn gÊp 8 lÇn. TÊt nhiªn, b¶n th©n h¾n ®­îc Ýt lîi nhuËn hay Ýt gi¸ trÞ thÆng d­ h¬n mét chñ x­ëng b¸nh còng cã thÓ trùc tiÕp nhóng tay vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh­ c«ng m× lµ ng­êi sö dông t­¬ng ®èi nhiÒu t­ b¶n kh¶ biÕn vµ Ýt t­ b¶n nh©n cña h¾n, nh­ng khi ®ã, h¾n chØ lµ mét thø g× trung gian bÊt biÕn. Muèn gi¶i quyÕt c¸c m©u thuÉn bÒ ngoµi ®ã th× cßn gi÷a nhµ t­ b¶n vµ ng­êi c«ng nh©n, lµ mét ng­êi "tiÓu chñ". ph¶i qua nhiÒu kh©u trung gian n÷a, còng gièng nh­ trong m«n Mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh cña nÒn s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa ®ßi ®¹i sè phæ th«ng, cÇn ph¶i qua nhiÒu kh©u trung gian míi cã thÓ hái r»ng nhµ t­ b¶n ph¶i sö dông ®­îc toµn bé thêi gian mµ h¾n ho¹t ®éng víi t­ c¸ch lµ nhµ t­ b¶n, tøc lµ víi t­ c¸ch lµ hiÖn 0 hiÓu ®­îc r»ng cã thÓ biÓu hiÖn mét ®¹i l­îng thùc" [446]. th©n cña t­ b¶n, vµo viÖc chiÕm ®o¹t, vµ do ®ã, vµo viÖc kiÓm 0 so¸t lao ®éng cña ng­êi kh¸c vµ vµo viÖc b¸n nh÷ng s¶n phÈm Trong mét n­íc nhÊt ®Þnh, víi mét ®é dµi nhÊt ®Þnh cña ngµy cña lao ®éng ®ã. C¸c ph­êng héi thêi trung cæ ®· cè dïng c¸ch lao ®éng, chØ cã thÓ t¨ng gi¸ trÞ thÆng d­ b»ng c¸ch t¨ng sè c­ìng Ðp ®Ó ng¨n c¶n ng­êi thî c¶ thñ c«ng trë thµnh nhµ t­ l­îng c«ng nh©n, nghÜa lµ b»ng c¸ch t¨ng nh©n khÈu; sù t¨ng b¶n, b»ng c¸ch h¹n chÕ ë mét møc rÊt thÊp sè c«ng nh©n tèi ®a nh©n khÈu nµy lµ giíi h¹n to¸n häc cña sù s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ mµ mçi ng­êi thî c¶ ®­îc phÐp sö dông. Ng­êi së h÷u tiÒn hay thÆng d­ cña tæng t­ b¶n cña mét n­íc nhÊt ®Þnh. MÆt kh¸c, nÕu hµng hãa chØ thùc sù trë thµnh nhµ t­ b¶n khi nµo sè tiÒn tèi sè c«ng nh©n ®· x¸c ®Þnh th× giíi h¹n ®ã ®­îc quy ®Þnh bëi viÖc thiÓu øng tr­íc vµo viÖc s¶n xuÊt v­ît xa møc tèi ®a cña thêi kÐo dµi cã thÓ thùc hiÖn ®­îc ®èi víi ngµy lao ®éng. Sau nµy trung cæ. ë ® ©y còng nh­ trong khoa häc tù nhiªn, tÝnh chÊt ®óng chóng ta sÏ thÊy r»ng quy luËt ®ã chØ cã hiÖu lùc ®èi víi h×nh ®¾n cña c¸i quy luËt do Hª-ghen ph¸t hiÖn trong cuèn "L«-gÝch" thøc gi¸ trÞ thÆng d­ mµ chóng ta kh¶o s¸t tõ tr­íc tíi nay. cña «ng còng ®­îc x¸c minh, quy luËt ®ã lµ: nh÷ng thay ®æi ®¬n thuÇn vÒ l­îng, ®Õn møc ®é nhÊt ®Þnh, sÏ chuyÓn hãa thµnh ë giai ®o¹n nghiªn cøu nµy cña chóng ta, chóng ta thÊy nh÷ng sù kh¸c nhau vÒ chÊt" [448-449]. r»ng kh«ng ph¶i bÊt kú sè tiÒn nµo còng ®Òu cã thÓ chuyÓn hãa thµnh t­ b¶n, r»ng muèn thùc hiÖn ®­îc sù chuyÓn hãa ®ã th×
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 422 423 ph.¨ng-ghen B×nh luËn vÒ tËp I bé "t­ b¶n"... ®éng th× ®èi víi ng­êi c«ng nh©n, c¸c t­ liÖu s¶n xuÊt kh«ng S è gi¸ trÞ tèi thiÓu cÇn thiÕt cho ng­êi së h÷u tiÒn hoÆc hµng ph¶i lµ t­ b¶n, mµ chØ ®¬n thuÇn lµ nh÷ng t­ liÖu vµ vËt liÖu cña hãa trë thµnh nhµ t­ b¶n thay ®æi tuú theo tr×nh ®é ph¸t triÓn ho¹t ®éng s¶n xuÊt cã môc ®Ých cña anh ta mµ th«i. VÝ dô, trong kh¸c nhau cña nÒn s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa vµ ë mét tr×nh ®é mét x­ëng thuéc da, ng­êi c«ng nh©n chØ coi da lµ ®èi t­îng lao ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh trong c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt kh¸c nhau, nã ®éng cña m×nh. Anh ta thuéc da kh«ng ph¶i lµ ®Ó cho t­ b¶n. còng kh¸c nhau. Nh­ng nÕu chóng ta ®øng trªn quan ®iÓm cña qu¸ tr×nh lµm t¨ng Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mµ ta ®· kh¶o s¸t cÆn kÏ trªn kia, thªm gi¸ trÞ mµ xem xÐt qu¸ tr×nh s¶n xuÊt th× t×nh h×nh l¹i kh¸c. quan hÖ gi÷a nhµ t­ b¶n víi c«ng nh©n ®· thay ®æi nhiÒu. Tr­íc Nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt liÒn lËp tøc trë thµnh nh÷ng t­ liÖu ®Ó hÕt t­ b¶n ph¸t triÓn thµnh kÎ chØ huy lao ®éng nghÜa lµ chØ huy bßn rót lao ®éng cña ng­êi kh¸c. B©y giê, kh«ng ph¶i lµ ng­êi chÝnh b¶n th©n c«ng nh©n. HiÖn th©n cña t­ b¶n, tøc nhµ t­ c«ng nh©n sö dông c¸c t­ liÖu s¶n xuÊt n÷a, mµ lµ c¸c t­ liÖu b¶n, gi¸m s¸t sao cho ng­êi c«ng nh©n sö dông søc lao ®éng cña s¶n xuÊt sö dông ng­êi c«ng nh©n. Kh«ng ph¶i lµ ng­êi c«ng m×nh mét c¸ch ®Òu ®Æn, chu ®¸o vµ víi mét c­êng ®é thÝch ®¸ng. nh©n tiªu dïng t ­ liÖu s¶n xuÊt nh­ nh÷ng yÕu tè vËt chÊt cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña anh ta n÷a, mµ lµ nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt "TiÕp n÷a, t­ b¶n cßn ph¸t triÓn thµnh quan hÖ c­ìng bøc, tiªu dïng n g­êi c«ng nh©n n h­ mét chÊt men cña qu¸ tr×nh sinh buéc giai cÊp c«ng nh©n ph¶i lµm nhiÒu lao ®éng h¬n lµ sè lao sèng cña b¶n th©n chóng; cßn qu¸ tr×nh sinh sèng cña t­ b¶n th× ®éng mµ nh÷ng nhu cÇu sinh sèng chËt hÑp cña b¶n th©n hä ®ßi chØ lµ sù vËn ®éng cña nã víi t­ c¸ch lµ mét gi¸ trÞ kh«ng ngõng hái. Lµ kÎ t¹o ra sù cÇn cï cña ng­êi kh¸c, lµ kÎ bßn rót lao tù t¨ng lªn mµ th«i. Nh÷ng lß cao vµ nh÷ng nhµ x­ëng ban ®ªm ®éng thÆng d­ vµ bãc lét søc lao ®éng, nªn vÒ mÆt nghÞ lùc, vÒ nghØ kh«ng ho¹t ®éng vµ kh«ng bßn rót ®­îc lao ®éng sèng, lµ tÝnh tham lam v« ®é vµ hiÖu lùc cña nã, t­ b¶n v­ît xa tÊt c¶ mét sù "tæn thÊt thuÇn tuý" ®èi víi nhµ t­ b¶n. V× vËy mµ nh÷ng nh÷ng chÕ ®é s¶n xuÊt tr­íc kia dùa trªn lao ®éng c­ìng bøc lß cao vµ nh÷ng nhµ x­ëng ®· t¹o nªn c¸i quyÒn ®ßi søc lao ®éng trùc tiÕp. "ph¶i lµm viÖc ban ®ªm" (xem "B¸o c¸o cña Uû ban ®iÒu tra ®iÒu kiÖn lao ®éng cña trÎ em. B¸o c¸o thø t­, 1865" tr.74-75). ChØ T­ b¶n b¾t lao ®éng ph¶i phôc tïng nã tr­íc tiªn lµ trong riªng viÖc tiÒn biÕn thµnh nh÷ng nh©n tè vËt chÊt cña qu¸ tr×nh nh÷ng ®iÒu kiÖn kü thuËt khi nã b¾t gÆp lao ®éng trong lÞch sö. s¶n xuÊt, thµnh t­ liÖu s¶n xuÊt, còng ®· biÕn nh÷ng t­ liÖu s¶n Do ®ã, nã kh«ng lµm thay ®æi ngay lËp tøc ph­¬ng thøc s¶n xuÊt. xuÊt ®ã thµnh mét quyÒn ph¸p lý vµ mét quyÒn c­ìng bøc ®èi víi V× vËy viÖc s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d­ d­íi h×nh thøc mµ chóng lao ®éng cña ng­êi kh¸c vµ lao ®éng thÆng d­" [451-452]. ta ®· nghiªn cøu tõ tr­íc ®Õn nay, nghÜa lµ b»ng c¸ch ®¬n thuÇn Nh­ng cã mét h×nh thøc kh¸c cña gi¸ trÞ thÆng d­. Khi ®é kÐo dµi ngµy lao ®éng, h×nh nh­ kh«ng phô thuéc vµo bÊt kú mét dµi cña ngµy lao ®éng ®· ®¹t tíi giíi h¹n tét cïng, nhµ t­ b¶n sù thay ®æi nµo trong b¶n th©n ph­¬ng thøc s¶n xuÊt. Trong vÉn cßn mét c¸ch kh¸c ®Ó t¨ng gi¸ trÞ thÆng d­, ®ã lµ: gi¶m gi¸ hiÖu b¸nh m× s¶n xuÊt theo lèi cò, sù s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d­ còng kh«ng kÐm phÇn hiÖu lùc so víi nh÷ng x­ëng kÐo sîi hiÖn ®¹i. NÕu xÐt qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trªn quan ®iÓm cña qu¸ tr×nh lao
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 426 427 t rÞ cña søc lao ®éng vµ do ®ã gi¶m bít thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt b»ng c¸ch n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. H×nh thøc nµy cña gi¸ trÞ thÆng d­ sÏ ®­îc xem xÐt trong bµi tíi. D o Ph.¡ng-ghen viÕt kho¶ng ngµy 22 th¸ng In theo b¶n th¶o c .m¸c N¨m - 1 th¸ng B¶y 1868 Nguyªn v¨n lµ tiÕng Anh C«ng bè lÇn ®Çu tiªn trªn t¹p chÝ "Niªn gi¸m chñ nghÜa M¸c", sè 1, 1926 NghÞ quyÕt vÒ thay ®æi ®Þa ®iÓm Häp §¹i héi cña quèc tÕ n¨m 1868216 X Ðt r»ng 1) nghÞ viÖn BØ võa gia h¹n thªm 3 n¨m ®¹o luËt cho phÐp chÝnh quyÒn hµnh ph¸p BØ trôc xuÊt bÊt cø ng­êi n­íc ngoµi nµo ra khái n­íc nµy; 2) lßng tù t«n cña Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ kh«ng cho phÐp triÖu tËp ®¹i héi ë mét ®Þa ®iÓm mµ Héi ph¶i chÞu sù chi phèi cña c¶nh s¸t ®Þa ph­¬ng; 3) ®iÒu 3 cña §iÒu lÖ cña Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ trao cho Tæng héi ®ång trong tr­êng hîp cÇn thiÕt cã quyÒn ®­îc thay ®æi ®Þa ®iÓm häp ®¹i héi; Tæng Héi ®ång quyÕt ®Þnh triÖu tËp ®¹i héi cña Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ t¹i Lu©n §«n ngµy 5 th¸ng ChÝn 1868. § ­a ra ngµy 2 th¸ng S¸u 1868 In theo b¶n ghi trong sæ biªn §· ®¨ng trªn b¸o "The Bee-Hive b¶n cña Tæng Héi ®ång Newspaper" sè 347, ngµy 6 th¸ng S¸u 1868 Nguyªn v¨n lµ tiÕng Anh In b»ng tiÕng Nga lÇn ®Çu
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 428 429 c .m¸c c .m¸c t«i ¨n c¾p v¨n cña ph.ba-xti-a 218 NghÞ quyÕt cña tæng héi ®ång VÒ bµi ph¸t biÓu cña ph.pi-a217 T rªn tê...1* m ét m«n ®å nµo ®ã cña Ba-xti-a ph¸t hiÖn r»ng t«i x¸c ®Þnh ®¹i l­îng gi¸ trÞ cña hµng hãa b»ng "thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt" ®Ó s¶n xuÊt ra hµng hãa ®ã, lµ ¨n c¾p cña T æng Héi ®ång Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ hoµn toµn P h.Ba-xti-a, mµ thËm chÝ cßn bãp mÐo ®i n÷a. Cã lÏ t«i cã thÓ kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ bµi ph¸t biÓu t¹i cuéc mÝt tinh cña ch¼ng cÇn ph¶i ®Ó ý ®Õn c¸i qui pro quo 2* Ê y lµm g×. Nh­ng nÕu c«ng chóng t¹i Cli-v¬-len-h«n-l¬ cña Phª-lÝch-x¬ Pi-a, mét ng­êi hoµn toµn kh«ng cã quan hÖ g× víi Héi. nh­ anh chµng sè 1 cña ph¸i Ba-xti-a Êy thÊy r»ng ®Þnh nghÜa cña t«i vÒ gi¸ trÞ vÒ thùc chÊt gièng hÖt ®Þnh nghÜa cña Ba-xti-a th× anh chµng sè 2 cña ph¸i Ba-xti-a hÇu nh­ cïng mét lóc ®· D o C.M¸c ®­a ra ngµy 7 th¸ng B¶y 1868 In theo b¶n ghi trong sæ biªn lªn tiÕng trªn tê "Literarisches Centralblatt" ë L ai-pxÝch s è ra §· ®¨ng trªn b¸o "La LibertÐ" sè 55, ngµy b¶n cña Tæng Héi ®ång 12 th¸ng B¶y 1868 vµ b¸o "La Tribune du Nguyªn v¨n lµ tiÕng Anh ngµy... 3* Peuple" sè 7, ngµy 26 th¸ng B¶y 1868 N h­ vËy anh chµng sè 1 cña ph¸i Ba-xti-a céng thªm anh chµng sè 2 cña ph¸i Êy th× ho¸ ra lµ toµn bé qu©n cña ph¸i Ba-xti-a giê ®©y h¼n cã lÏ ®· ph¶i chuyÓn sang phe cña t«i vµ hoµn toµn chÊp nhËn tÊt c¶ nh÷ng quan ®iÓm cña t«i vÒ t­ b¶n. §­¬ng nhiªn lµ chØ sau khi ®Êu tranh t­ t­ëng quyÕt liÖt t«i míi quyÕt t©m _____________________________________________________________________________________________ 1 * Trong b¶n th¶o bá trèng mét chç ®Ó ghi tªn tê t¹p chÝ "Vierteljahrschrift fur Volkswirtschaft und Kulturgeschichte". 2*- sù ngé nhËn 3* Trong b¶n th¶o bá trèng mét chç ®Ó ghi ngµy 4 th¸ng B¶y 1868 - vµ ®o¹n trÝch dÉn: "B¸c bá lý luËn vÒ gi¸ trÞ lµ nhiÖm vô duy nhÊt cña nh÷ng ng­êi chèng l¹i M¸c, bëi v× nÕu ®ång ý víi ®Þnh lý ®ã th× kh«ng tr¸nh khái ph¶i thõa nhËn hÇu hÕt nh÷ng kÕt luËn mµ M¸c ®· rót ra víi mét l«-gÝch ®anh thÐp".
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 428 429 c.m¸c T«i ¨n c¾p v¨n cña ph.ba-xti-a nhau: hai ng­êi ®Òu tiÕt kiÖm thêi gian cho t«i, c¶ thêi gian ®Ých th©n t«i buéc ph¶i bá ra kh«ng nhËn lÊy c¸i niÒm vui mµ sù s¸t nhËp nh­ thÕ cã thÓ ®em ®Ó lµm viÖc ®ã còng nh­ thêi gian t«i ph¶i bá ra ®Ó luyÖn nh÷ng thãi quen vµ hiÓu biÕt l¹i cho t«i. cÇn thiÕt ®Ó lµm ®­îc viÖc ®ã". (Sman-x¬. T¸c phÈm ®· dÉn, t.1, tr.304). §Þnh nghÜa vÒ gi¸ trÞ trong t¸c phÈm " T­ b¶n" c ña t«i xuÊt T hÕ lµ b©y giê chóng ta ®· râ Ba-xti-a ®· moi ë ®©u ra ®­îc b¶n n¨m 1867 ® · ®­îc nªu ra trong t¸c phÈm cña t«i chèng chÊt mì, hay nãi ®óng h¬n t«i muèn nãi lµ n­íc mì [Schmalz] Pru-®«ng " Sù khèn cïng cña triÕt häc", Pa-ri, 1847 ( trang 49 vµ cña m×nh. c¸c trang tiÕp theo)219 mµ t«i ®· viÕt tr­íc ®©y hai m­¬i n¨m. MÊy n¨m sau Ba-xti-a míi ®­a ra triÕt lý h·o vÒ gi¸ trÞ 220 . V× D o C.M¸c viÕt kho¶ng ngµy 11 th¸ng B¶y In theo b¶n th¶o thÕ t«i kh«ng thÓ sao chÐp cña Ba-xti-a cßn Ba-xti-a th× dÜ nhiªn 1868 Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc cã thÓ sao chÐp cña t«i. Song thùc ra Ba-xti-a hoµn toµn kh«ng C«ng bè lÇn ®Çu tiªn trong C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n ph©n tÝch tý g× vÒ gi¸ trÞ. ¤ng ta chØ lÆp l¹i c¸c kh¸i niÖm rçng lÇn thø I, t.XIII, phÇn I, 1936 tuÕch ®Ó chøng minh cho mäi ng­êi yªn lßng r»ng "thÕ giíi ®Çy nh÷ng sù gióp ®ì to lín, ®Ñp ®Ï vµ cã Ých"221 . Nh­ mäi ng­êi ®Òu biÕt, tÊt c¶ nh÷ng ng­êi thuéc ph¸i Ba-xti-a ng­êi §øc ®Òu lµ nh÷ng ng­êi thuéc ph¸i tù do - d©n téc. V× vËy t«i xin dµnh cho hä "sù gióp ®ì to lín, ®Ñp ®Ï", b»ng c¸ch v¹ch ra n guån gèc Phæ ®éc ®¸o cña c¸c kh¸m ph¸ tuyÖt diÖu cña Ba-xti-a. ¤ng l·o S man-x¬ chÝnh lµ cè vÊn cña chÝnh phñ Phæ vµ nÕu t«i kh«ng lÇm th× «ng ta lµ cè vÊn mËt cña chÝnh phñ Phæ. Ngoµi ra «ng ta cßn cã biÖt tµi ®¸nh h¬i rÊt thÝnh thÊy nh÷ng kÎ mÞ d©n222 . Vµ chÝnh «ng l·o Sman-x¬ Êy ®· cho xuÊt b¶n quyÓn " H­íng dÉn nghiªn cøu chÝnh trÞ kinh tÕ häc" ë BÐc-lin n¨m 1818. B ¶n dÞch tiÕng Ph¸p quyÓn s¸ch h­íng dÉn nµy cña «ng ta ®· ®­îc xuÊt b¶n n¨m 1826 ë Pa-ri d­íi nhan ®Ò: "ChÝnh trÞ kinh tÕ häc"223 . Ng­êi dÞch quyÓn s¸ch nµy, H¨ng-ri Gióp-phroa cßn ®Ò tªn ë trang b×a lãt cña quyÓn s¸ch d­íi danh hiÖu "cè vÊn chÝnh phñ Phæ" n÷a. §o¹n trÝch dÉn d­íi ®©y sÏ nªu lªn kh«ng chØ vÒ mÆt thùc chÊt mµ c¶ vÒ mÆt h×nh thøc b¶n chÊt nh÷ng kh¸i niÖm cña Ba-xti-a vÒ gi¸ trÞ: "Nãi chung lao ®éng cña nh÷ng ng­êi kh¸c kh«ng bao giê ®em l¹i cho ta mét c¸i g× kh¸c h¬n lµ sù tiÕt kiÖm thêi gian; vµ sù tiÕt kiÖm thêi gian nµy lµ tÊt c¶ nh÷ng c¸i t¹o nªn gi¸ trÞ vµ gi¸ c¶ cña nã. VÝ dô nh­ anh thî méc ®ãng cho t«i c¸i bµn vµ ng­êi ®Çy tí ®­a th­ cña t«i ra b­u ®iÖn, giÆt quÇn ¸o cho t«i hoÆc ®em ®Õn nh÷ng vËt dông cÇn thiÕt cho t«i, c¶ hai ®Òu gióp t«i s ù gióp ®ì c ã tÝnh chÊt hoµn toµn gièng
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 430 431 C .m¸c c .m¸c Tuyªn bè cña tæng héi ®ång dù ¸n NghÞ quyÕt vÒ c¸c hËu qu¶ VÒ th¸i ®é cña chÝnh phñ anh cña viÖc sö dông m¸y mãc d­íi 224 ®èi víi n­íc nga nga Hoµng chñ nghÜa t­ b¶n do tæng héi ®ång ®Ö tr×nh §¹i héi bruy-xen225 H éi ®ång Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ nghiªm kh¾c lªn ¸n viÖc ChÝnh phñ Anh l¹i tá th¸i ®é bî ®ì ®èi víi n­íc Nga - mét th¸ng sau khi chÝnh phñ Nga ra s¾c lÖnh xo¸ bá tªn n­íc Ba Mét mÆt, m¸y mãc lµ c«ng cô m¹nh nhÊt trong tay giai cÊp Lan, chÝnh phñ Anh ®· xo¸ tÝnh tõ "Ba Lan" sau nh÷ng tõ c¸c nhµ t­ b¶n ®Ó thùc hiÖn chÕ ®é chuyªn chÕ vµ c­ìng ®o¹t, "nh÷ng ng­êi l­u vong" trong ng©n s¸ch. mÆt kh¸c, sù ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt b»ng m¸y mãc t¹o nªn nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt cÇn thiÕt ®Ó thay thÕ chÕ ®é lao ®éng lµm thuª b»ng chÕ ®é s¶n xuÊt x· héi thùc sù. D o C.M¸c viÕt ngµy 14 th¸ng B¶y 1868 In theo b¶n ghi trong sæ biªn §· ®¨ng trªn b¸o "The Bee-Hive" sè 352, b¶n cña Tæng Héi ®ång ngµy 18 th¸ng B¶y 1868 Nguyªn v¨n lµ tiÕng Anh D o C.M¸c ®­a ra ngµy 11 th¸ng T¸m 1868 In theo b¶n ghi trong sæ biªn §· in trong cuèn s¸ch "The International b¶n cña Tæng Héi ®ång Working Men's Association. Resolutions of Nguyªn v¨n lµ tiÕng Anh the Congress of Geneva, 1866 and the Congress of Brussels, 1868" London, 1868
nguon tai.lieu . vn
Chính trị học Báo chí - Truyền thông Xã hội học Giáo dục học Tâm lý học Lịch sử - Văn hoá Triết học Ngôn ngữ học Thư viện thông tin Văn học nước ngoài Ngư nghiệp Hành chính - Pháp luật Địa lý - Địa danh Văn học Việt nam Lịch sử Đảng CNXH - KH Tư Tưởng HCM Ngụ ngôn - Cổ tích Ca dao - Tục ngữ Hoá học Sinh học Y khoa - Dược Kinh tế học