1. Trang Chủ
  2. Triết học
  3. [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 16 phần 4

[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 16 phần 4

Theo Marx, một phương thức sản xuất tư bản đã phát triển ở châu Âu khi chính lao động trở thành một hàng hoá - khi những người nông dân được tự do bán sức lao động của chính mình - khả năng, và cần phải làm như vậy bởi họ không còn sở hữu đất đai của mình nữa. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 294 295 ph.¨ng-ghen B×nh luËn vÒ tËp I bé t­ b¶n ... suèt toµn bé cuèn s¸ch mµ chóng ta ®ang nghiªn cøu, song so víi t rong 784 trang s¸ch vµ

Thể loại Tài liệu miễn phí Triết học

Số trang 49

Ngày tạo 8/29/2018 8:26:46 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx -... (.pdf)

Xem mẫu

  1. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 294 295 ph.¨ng-ghen B×nh luËn vÒ tËp I bé "t­ b¶n"... suèt toµn bé cuèn s¸ch mµ chóng ta ®ang nghiªn cøu, song so víi t rong 784 trang s¸ch vµ phµm lµ ai cã m¾t ®Ó nh×n th× ®Òu thÊy tõ tr­íc ®Õn nay ë ®©y nã ®­îc x¸c ®Þnh mét c¸ch chÝnh x¸c h¬n r»ng ë ®©y yªu cÇu c¸ch m¹ng x· héi ®­îc ®Æt ra rÊt râ rµng. VÊn nhiÒu, ®­îc nghiªn cøu mét c¸ch triÖt ®Ó h¬n víi tÊt c¶ nh÷ng ®Ò ®­îc ®Æt ra tíi ®©y kh«ng ph¶i lµ thiÕt lËp c¸c hiÖp héi c«ng kÕt luËn rót ra tõ nguyªn lý ®ã, vµ ®­îc g¾n liÒn chÆt chÏ h¬n nh©n n»m trong tay t­ b¶n nhµ n­íc nh­ cè t¸c gi¶ L¸t-xan ®· víi nh÷ng nguyªn lý c¬ b¶n cña khoa kinh tÕ chÝnh trÞ, hoÆc ®­îc nãi, mµ lµ x o¸ bá t­ b¶n n ãi chung. ®em ®èi lËp víi nh÷ng nguyªn lý ®ã mét c¸ch trùc diÖn h¬n. M¸c tr­íc sau bao giê còng vÉn lu«n lu«n lµ nhµ c¸ch m¹ng, PhÇn nµy cña cuèn s¸ch ®ã tréi h¬n rÊt nhiÒu so víi tÊt c¶ nh÷ng song trong t¸c phÈm khoa häc, «ng Ýt che giÊu nh÷ng quan ®iÓm t¸c phÈm t­¬ng tù tr­íc ®©y mµ chóng ta ®· biÕt, ë chç nã cè g¾ng ®¹t tíi tÝnh khoa häc nghiªm ngÆt vµ râ rµng lµ t¸c gi¶ cã ®ã cña m×nh h¬n bÊt kú ai kh¸c. Nh­ng vÒ vÊn ®Ò sau c¸ch m¹ng th¸i ®é nghiªm tóc ch¼ng nh÷ng ®èi víi lý luËn cña m×nh, mµ c¶ x· héi, sÏ lµ c¸i g× th× «ng chØ nãi nh÷ng nÐt chung n hÊt . Chóng ®èi víi khoa häc nãi chung n÷a. ta biÕt r»ng ®¹i c«ng nghiÖp "dÉn ®Õn chç lµm chÝn muåi nh÷ng m©u thuÉn vµ ®èi kh¸ng cña h×nh thøc t­ b¶n chñ nghÜa cña qu¸ §iÒu ®Æc biÖt ®Ëp ngay vµo m¾t ta trong cuèn s¸ch nµy lµ t¸c tr×nh s¶n xuÊt, vµ do ®ã ®ång thêi lµm chÝn muåi c¶ nh÷ng nh©n gi¶ xem xÐt c¸c nguyªn lý cña khoa häc kinh tÕ chÝnh trÞ kh«ng tè ®Ó h×nh thµnh x· héi míi vµ nh÷ng nh©n tè lµm ®¶o lén x· héi ph¶i nh­ nh÷ng ch©n lý vÜnh cöu gièng nh­ x­a nay ng­êi ta cò", vµ tiÕp n÷a, viÖc xo¸ bá h×nh thøc t­ b¶n chñ nghÜa cña s¶n vÉn th­êng lµm, mµ nh­ kÕt qu¶ cña sù ph¸t triÓn lÞch sö nhÊt xuÊt "sÏ kh«i phôc së h÷u c¸ nh©n trªn c¬ së nh÷ng thµnh tùu ®Þnh. Trong lóc ngay c¶ khoa häc tù nhiªn còng ngµy cµng trë cña thêi ®¹i t­ b¶n chñ nghÜa: tøc lµ trªn c¬ së hîp t¸c cña thµnh khoa häc lÞch sö - chØ cÇn nh¾c l¹i lý luËn thiªn v¨n häc nh÷ng c«ng nh©n tù do vµ sù chiÕm h÷u chung ruéng ®Êt vµ cña La-pla-x¬, toµn bé ®Þa chÊt häc vµ t¸c phÈm cña §¸c-uyn lµ nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt do chÝnh b¶n th©n lao ®éng s¶n xuÊt ®ñ, - th× m«n kinh tÕ chÝnh trÞ cho ®Õn nay vÉn lµ mét khoa häc ra"194 . trõu t­îng vµ ®¹i c­¬ng nh­ to¸n häc. Dï nh÷ng luËn ®o¸n kh¸c trong cuèn s¸ch nµy cã gÆp ph¶i sè phËn nh­ thÕ nµo ®i n÷a, th× Chóng ta ®· ch¾c h¼n sÏ tháa m·n víi ®iÓm ®ã vµ c¨n cø vµo chóng t«i vÉn cho r»ng c«ng lao bÊt diÖt cña M¸c lµ «ng ®· chÊm tËp s¸ch võa xuÊt b¶n mµ xÐt, chóng ta ph¶i ®i ®Õn kÕt luËn r»ng døt c¸i quan niÖm h¹n chÕ ®ã. Víi sù ra ®êi cña t¸c phÈm nµy, tËp II vµ tËp III cña bé s¸ch nµy mµ t¸c gi¶ ®· høa sÏ cho xuÊt ng­êi ta sÏ kh«ng cßn cã thÓ kh«ng cã sù ph©n biÖt nµo vÒ mÆt b¶n còng sÏ chØ ®em l¹i cho chóng ta Ýt ®iÒu vÒ vÊn ®Ò lý thó nµy. kinh tÕ ch¼ng h¹n gi÷a lao ®éng cña n« lÖ, lao ®éng cña n«ng n« Lóc nµy chóng ta ch¾c h¼n b»ng lßng víi cuèn "Phª ph¸n khoa víi lao ®éng lµm thuª tù do; ng­êi ta sÏ kh«ng cßn cã thÓ bÖ th¼ng kinh tÕ chÝnh trÞ", cuèn s¸ch më ra tr­íc m¾t chóng ta mét ®Þa nh÷ng quy luËt cã hiÖu lùc ®èi víi nÒn ®¹i c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i - h¹t rÊt réng lín. TÊt nhiªn ë ®©y chóng t«i kh«ng thÓ ®em cã ®Æc tr­ng lµ c¹nh tranh tù do - vµo nh÷ng quan hÖ cña thêi cæ nh÷ng kÕt luËn t­êng tËn trong cuèn s¸ch ®å sé nµy ra tranh ®¹i hoÆc vµo nh÷ng ph­êng héi thêi trung cæ hoÆc nÕu nh÷ng luËn khoa häc, thËm chÝ chóng t«i còng kh«ng thÓ thuËt l¹i v¾n t¾t thùc chÊt cña nh÷ng nguyªn lý c¬ b¶n ®­îc nªu ra trong cuèn quy luËt hiÖn ®¹i ®ã kh«ng thÝch hîp víi nh÷ng quan hÖ tr­íc s¸ch. TÊt c¶ nh÷ng nguyªn lý c¬ b¶n ®· ®­îc mäi ng­êi Ýt nhiÒu kia, ng­êi ta còng sÏ kh«ng cßn cã thÓ chØ cø viÖc gi¶n ®¬n tuyªn biÕt ®Õn cña lý luËn x· héi chñ nghÜa rót l¹i lµ: trong x· héi hiÖn bè nh÷ng quan hÖ ®ã lµ dÞ ®oan. Trong tÊt c¶ c¸c d©n téc, ng­êi ®¹i ng­êi c«ng nh©n kh«ng ®­îc ®Òn bï l¹i ®Çy ®ñ gi¸ trÞ s¶n §øc lµ nh÷ng ng­êi cã quan niÖm lÞch sö nhiÒu h¬n c¶, vµ cã phÈm lao ®éng cña anh ta. Nguyªn lý ®ã nh­ mét sîi chØ ®á xuyªn
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 297 296 ph.¨ng-ghen l Ï hÇu nh­ chØ cã mét m×nh hä lµ cã quan niÖm lÞch sö, v× thÕ còng chÝnh ng­êi §øc ph¸t hiÖn ra nh÷ng quan hÖ lÞch sö c¶ trong lÜnh vùc kinh tÕ chÝnh trÞ häc th× còng lµ ®iÒu hîp lÏ tù nhiªn. C .m¸c D o Ph.¡ng-ghen viÕt kho¶ng ngµy 3 vµ In theo b¶n ®¨ng trªn b¸o ngµy 8 th¸ng M­êi mét 1867 N guyªn v¨n lµ tiÕng §øc §· ®¨ng trªn tê "D ü sseldorfer Zeitung" sè Nh÷ng héi viªn cña héi phª-ni-¨ng 316, ngµy 17 th¸ng M­êi mét 1867 BÞ giam gi÷ ë man-se-xt¬ Vµ Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ195 P hiªn häp bÊt th­êng cña Tæng héi ®ång Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ häp vµo tèi thø t­ t¹i trô së cña héi ®ång, 16 I-xt¬ Ca-x¬n XtrÝt, Oe-xt¬, ®ang th«ng qua bøc th­ sau ®©y: "Th­ cña Tæng héi ®ång Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ. KÝnh göi ngµi bé tr­ëng G©y-toãc-n¬ H¸c-®i kÝnh mÕn. Trong bøc th­ nµy, nh÷ng ®¹i biÓu cña c¸c tæ chøc c«ng nh©n c¸c n­íc ch©u ¢u ký tªn d­íi ®©y tuyªn bè: R»ng viÖc hµnh quyÕt nh÷ng tï nh©n Ai-r¬-len bÞ kÕt ¸n tö h×nh t¹i Man-se-xt¬ lµm tæn h¹i rÊt nhiÒu cho ¶nh h­ëng vÒ tinh thÇn cña n­íc Anh trªn lôc ®Þa ch©u ¢u. ViÖc hµnh quyÕt bèn tï nh©n dùa trªn lêi khai gi¶ dèi vµ sù kÕt ¸n sai lÇm, - viÖc ©n x¸ Mª-ghi-r¬ chÝnh thøc x¸c nhËn ®iÒu nµy, - mang tÝnh chÊt kh«ng ph¶i lµ mét hµnh vi t­ ph¸p mµ lµ mét sù tr¶ thï chÝnh trÞ. Song cho dï, b¶n ¸n cña toµ båi thÈm Man-se-xt¬ vµ lêi khai lµm b»ng cø cho b¶n ¸n nµy kh«ng bÞ chÝnh b¶n th©n ChÝnh phñ Anh chØ trÝch th× hiÖn nay ChÝnh phñ Anh còng vÉn ph¶i lùa chän gi÷a thùc tiÔn ®Ém m¸u cña ch©u ¢u cò vµ lßng nh©n ®¹o ®é l­îng cña n­íc céng hoµ trÎ tuæi ë bªn kia ®¹i d­¬ng196 . Chóng t«i yªu cÇu gi¶m nhÑ b¶n ¸n. ViÖc gi¶m nhÑ b¶n ¸n
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 299 298 c.m¸c ch¼ng nh÷ng lµ mét hµnh vi c«ng b»ng mµ cßn lµ mét hµnh vi s¸ng suèt vÒ chÝnh trÞ n÷a. Theo uû nhiÖm cña Tæng Héi ®ång Héi liªn hiÖp c«ng nh©n Quèc tÕ: G i«n OÐt-xt¬n, chñ tÞch c .m¸c R.S«, bÝ th­ phô tr¸ch liªn l¹c víi Mü ¥ -gien §uy-p«ng, bÝ th­ phô tr¸ch liªn l¹c víi Ph¸p nh÷ng kÎ ¨n c¾p v¨n197 C ¸c M¸c, bÝ th­ phô tr¸ch liªn l¹c víi §øc H Ðc-man I-ung, b Ý th­ phô tr¸ch liªn l¹c víi Thôy SÜ B ¸o "Social Demokrat" C.M¸c. "T­ b¶n. Phª ph¸n P h.La-ph¸c-g¬, b Ý th­ phô tr¸ch liªn l¹c víi T©y Ban Nha ngµy 29 th¸ng M­êi mét. khoa kinh tÕ chÝnh trÞ". G ia-bi-xki, bÝ th­ phô tr¸ch liªn l¹c víi Ba Lan Héi nghÞ toµn thÓ ®oµn viªn - 1867. Ch­¬ng: "Ngµy lao tæng liªn ®oµn c«ng nh©n ®éng" § Ðc-kin-®e-ren, bÝ th­ phô tr¸ch liªn l¹c víi Hµ Lan §øc B e-x«ng, b Ý th­ phô tr¸ch liªn l¹c víi BØ Cuéc th¶o luËn vÒ ngµy lao ®éng G - Õ ch-ca-ri-ót, tæng bÝ th­" P h«n Hèp-stÐt-ten (chñ b¸o "Social Demokrat") nãi: 20 th¸ng M­êi mét 1867 1) "Chóng t«i cho r»ng søc lao 1 ) "Trong thêi ®¹i chóng ta, søc lao ®éng ®éng ®ang bÞ ®­a ra mua b¸n theo lµ hµng hãa... Gi¸ mua" (®¸ng lÏ ph¶i nãi: D o C.M¸c viÕt In theo b¶n sao b¶n th¶o gi¸ trÞ cña nã. Gi¸ trÞ nµy còng gi¸ trÞ) "cña mét vËt phÈm nµo ®ã" (®¸ng §· ®¨ng trªn b¸o "Le Courrier franç ais" sè do vî M¸c lµ Gien-ni M¸c 163, ngµy 24 th¸ng M­êi mét 1867 chÐp l¹i nh­ gi¸ trÞ cña mäi hµng hãa lÏ ph¶i nãi hµng hãa)" lµ do thêi gian lao Nguyªn v¨n lµ tiÕng Anh kh¸c, ®­îc x¸c ®Þnh bëi thêi gian ®éng cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt ra nã quyÕt lµm viÖc cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt ra ®Þnh. Ng­êi c«ng nh©n ph¶i lµm viÖc trong mét sè giê nhÊt ®Þnh ®Ó t¸i s¶n xuÊt c¸i gi¸ nã. Nh­ vËy nÕu cÇn 6 giê ®Ó s¶n trÞ mµ anh ta ®· nhËn ®­îc nhê b¸n søc xuÊt ra c¸c t­ liÖu sinh sèng cÇn lao ®éng cña m×nh; ®ã lµ phÇn tÊt yÕu cña thiÕt cho ng­êi c«ng nh©n b×nh ngµy lao ®éng nh­ng hoµn toµn kh«ng ph¶i qu©n mét ngµy, th× b×nh qu©n ng­êi c«ng nh©n ph¶i lµm viÖc 6 lµ b¶n th©n ngµy lao ®éng. §Ó x¸c ®Þnh ngµy lao ®éng cÇn" (v× sao?) "thªm vµo ®ã giê mét ngµy ®Ó hµng ngµy sinh
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 300 301 c.m¸c Nh÷ng kÎ ¨n c¾p v¨n ra søc lao ®éng cña m×nh, hoÆc ®Ó gåm cã phÇn ngµy lµm viÖc cña phÇn kh«ng x¸c ®Þnh; tuy phÇn nµy k h«ng d­ còng kh¸c nhau, tuú theo t×nh tr¹ng t¸i s¶n xuÊt gi¸ trÞ mµ hä ®· nhËn ng­êi c«ng nh©n, tøc lµ ngµy lµm x¸c ®Þnh nh­ng dï sao còng cã nh÷ng giíi v¨n ho¸ ®ã vµ ph¸p luËt hiÖn hµnh. T­¬ng ®­îc khi ®em b¸n nã ®i. Nh­ vËy viÖc kh«ng bao giê cã thÓ gi¶m øng víi nh÷ng c¸i ®ã chóng ta cã ngµy lao h¹n tÊt yÕu cña nã". phÇn cÇn thiÕt trong ngµy lµm xuèng ®Õn møc tèi thiÓu nµy. ®éng 8, 12, 16 vµ thËm chÝ 18 giê". viÖc cña ng­êi c«ng nh©n l µ 6 giê Song ngµy lµm viÖc cßn cã giíi vµ v× thÕ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn h¹n tèi ®a. N ã kh«ng thÓ kÐo dµi nhÊt ®Þnh kh¸c, ®ã lµ ®¹i l­îng qu¸ giíi h¹n nhÊt ®Þnh. Giíi h¹n d÷ kiÖn. Nh­ng ®iÒu nµy còng tèi ®a ®­îc x¸c ®Þnh bëi hai ®iÓm. ch­a x¸c ®Þnh ®­îc ®¹i l­îng cña Thø nhÊt, giíi h¹n thÓ chÊt cña chÝnh ngµy lµm viÖc... søc lao ®éng. Trong mét ngµy ®ªm víi thêi gian tù nhiªn b»ng ThËt ra, mét phÇn ngµy lµm viÖc 24 giê, con ng­êi chØ cã thÓ tiªu cña ng­êi c«ng nh©n ®­îc x¸c phÝ mét sè l­îng søc sèng nhÊt ®Þnh bëi thêi gian lµm viÖc cÇn ®Þnh vµ møc tiªu hao thÓ n¨ng thiÕt ®Ó t¸i s¶n xuÊt th­êng xuyªn nµy x¸c ®Þnh møc thêi gian lµm chÝnh ngµy lµm viÖc, nh­ng ®¹i viÖc mµ cã thÓ ng­êi ®ã cho phÐp. l­îng chung cña nã biÕn ®æi cïng Mét con ngùa chØ cã thÓ lµm viÖc víi ®é dµi, hoÆc thêi gian lao ®éng 8 giê mét ngµy tõ ngµy nµy sang thÆng d­... Nh­ vËy, ngµy lµm ngµy kh¸c. Trong mét phÇn ngµy viÖc kh«ng ph¶i ®¹i l­îng tÜnh ®ªm søc lùc cÇn ph¶i ®­îc nghØ mµ lµ mét ®¹i l­îng ®éng; mÆt ng¬i, ngñ, trong mét phÇn kh¸c kh¸c, dï sao nã còng chØ biÕn ®æi cña ngµy ®ªm con ng­êi ph¶i trong nh÷ng giíi h¹n nhÊt ®Þnh" tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu th©n (tr.198, 199) [242, 243].198 thÓ kh¸c nh­ ¨n uèng, vÖ sinh, 2) "Song c¸c giíi h¹n tèi thiÓu cña 2 ) "Mét" (giíi h¹n), "cô thÓ lµ giíi h¹n tèi mÆc quÇn ¸o v.v.. Ngoµi c¸c giíi nã (ngµy lµm viÖc) kh«ng thÓ x¸c ®a dùa trªn kh¶ n¨ng thÓ chÊt" (lµm sao h¹n thuÇn tuý thÓ chÊt nµy, ngµy ®Þnh ®­îc. ThËt ra nÕu chóng ta giíi h¹n l¹i cã thÓ dùa vµo kh¶ n¨ng lµm viÖc cßn gÆp ph¶i nh÷ng giíi gi¶ thiÕt r»ng... lao ®éng thÆng d­ ®­îc!) "mµ nãi chung con ng­êi cã thÓ h¹n tinh thÇn: ng­êi c«ng nh©n = 0, th× chóng ta cã giíi h¹n tèi lµm viÖc l©u bao nhiªu, v× muèn duy tr× sù cÇn ph¶i cã thêi gian ®Ó tháa m·n thiÓu, tøc lµ phÇn ngµy mµ ng­êi sinh tån cña m×nh, anh ta còng cÇn ph¶i c¸c nhu cÇu tinh thÇn vµ x· héi c«ng nh©n cÇn ph¶i lµm viÖc ®Ó ngñ, nghØ ng¬i, mÆc quÇn ¸o vµ ch¨m lo vÖ mµ khèi l­îng vµ sè l­îng ®­îc duy tr× sù sinh tån cña b¶n th©n sinh. Giíi h¹n tèi thiÓu ®­îc quyÕt ®Þnh x¸c ®Þnh bëi t×nh tr¹ng v¨n ho¸ m×nh. Nh­ng trong ph­¬ng ph¸p bëi c¸c yªu cÇu phô thuéc vµo t×nh tr¹ng chung... Song gièng nh­ nh÷ng s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa lao v¨n ho¸ nhÊt ®Þnh cña mçi thêi ®¹i. §é giíi h¹n kh¸c (tøc lµ c¸c giíi h¹n ®éng cÇn thiÕt bao giê còng chØ dµi cña ngµy lao ®éng vµ cña lao ®éng thÆng
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 302 303 c.m¸c Nh÷ng kÎ ¨n c¾p v¨n ph¶i ®­îc x¸c ®Þnh v× lîi Ých cña ng­êi thÓ chÊt tèi ®a vµ tinh thÇn) c¸c b¶o vÖ tµi s¶n duy nhÊt cña m×nh c«ng nh©n ®Ó cho hµng hãa nµy, tøc lµ søc lµ søc lao ®éng... Sö dông søc lao giíi h¹n nµy còng cã tÝnh ®µn håi lao ®éng, ®­îc duy tr× vµ ®­îc sö dông ®éng cña t«i vµ biÓn thñ nã - lµ vµ ®­a l¹i nh÷ng kh¶ n¨ng hÕt søc cµng l©u dµi cµng tèt. Lµm nh­ vËy ng­êi nh÷ng vÊn ®Ò hoµn toµn kh¸c to lín. VÝ dô chóng ta thÊy ngµy c«ng nh©n chØ ®ßi thùc hiÖn quyÒn lîi tÊt biÖt... Anh tr¶ tiÒn c«ng søc lao lµm viÖc 8, 10, 12, 14, 16, 18 giê" nhiªn cña m×nh" (anh ta võa míi phµn ®éng mét ngµy cña t«i, nh­ng ®ßi (tr.199) [243 – 244]. nµn lµ ®· b Þ sö dông, vËy mµ lóc nµy l¹i hái lµm ba ngµy. §iÒu ®ã m©u V× ¨n c¾p v¨n, ngµi Ph«n Hèp-stÐt-ten ® · biÕn mét ®o¹n ®ßi hái ®­îc ng­êi ta sö dông, coi ®ã lµ thuÉn víi b¶n hîp ®ång cña chóng do «ng ta vay m­în thµnh v« nghÜa. VÝ dô, theo ngµi Ph«n mét quyÒn lîi tÊt nhiªn!) ta vµ luËt trao ®æi hµng hãa. V× Hèp-stÐt-ten giíi h¹n t èi ®a c ña ngµy lao ®éng lµ do nh÷ng giíi thÕ, t«i ®ßi hái ngµy lµm viÖc ph¶i h¹n thuÇn tuý t hÓ chÊt q uyÕt ®Þnh, cßn g iíi h¹n tèi thiÓu cña nã cã thêi h¹n b×nh th­êng v.v.." th× do nh÷ng giíi h¹n t inh thÇn quyÕt ®Þnh, mµ «ng ta l¹i nãi (tr.202,201) [246, 245]. nh­ thÕ sau khi ®· lÆp l¹i nh­ mét con vÑt ®iÒu t«i nãi, r»ng 5) "LuËt c«ng nghiÖp n¨m 1850 5 ) "ë n­íc Anh luËt ph¸p ®· Ên ®Þnh ®¹i p hÇn tÊt yÕu cña ngµy lao ®éng, tøc giíi h¹n tuyÖt ®èi cña ngµy hiÖn ®ang ®­îc thi hµnh (kh«ng l­îng nµy" (ngµy lao ®éng) "lµ 10 giê (!), lao ®éng lµ do t hêi gian lao ®éng cÇn thiÕt ® Ó duy tr× søc lao ph¶i ë Anh, mµ ë mét sè ngµnh vµ ë ®ã cã nh÷ng viªn thanh tra c«ng ®éng quyÕt ®Þnh. nghiÖp b¸o c¸o cho bé biÕt t×nh h×nh thi c«ng nghiÖp do M¸c liÖt kª ra hµnh luËt ph¸p nµy. ë nhiÒu n­íc còng cã thuéc V­¬ng quèc liªn hiÖp) ®· Ên 3 ) "Kinh nghiÖm cña n­íc Anh cho thÊy 3) VÒ viÖc ®Èy m¹nh lao ®éng vµ ®Þnh ngµy lµm viÖc trung b×nh nh÷ng luËt h¹n chÕ lao ®éng cña trÎ em: ë r»ng trong mét ngµy lao ®éng ng¾n h¬n ®¹t ®­îc møc "lao ®éng thÆng d­" hµng tuÇn lµ 10 giê... Cã nh÷ng ¸o, Thôy SÜ, Mü vµ ë BØ (!) c¸c ®¹o luËt ng­êi ta còng ®¹t ®­îc cïng mét lao ®éng nh­ cò hoÆc cßn lín h¬n nhê luËt nh©n viªn kiÓm so¸t ®Æc biÖt t­¬ng tù ®ang ®­îc th¶o ra. ë Phæ còng cã thÆng d­ nh­ thÕ, v× trong t×nh h×nh ®ã ph¸p c­ìng b¸ch rót ng¾n ngµy chuyªn theo dâi viÖc thi hµnh luËt lao ®éng trë nªn khÈn tr­¬ng h¬n nhiÒu". nh÷ng luËt t­¬ng tù, nh­ ë ®©y chóng chØ lµm viÖc ë Anh, xem c¸c trang ph¸p, nh÷ng viªn thanh tra c«ng tån t¹i trªn giÊy vµ kh«ng bao giê ®­îc 401-409 [420-430]. nghiÖp trùc thuéc Bé néi vô, cø tu©n thñ. ë Mü khi kÕt thóc cuéc chiÕn 4 ) "Nh­ vËy, c¸c nhµ t­ b¶n c è ®Æt cho 4) "Nhµ t­ b¶n thùc hiÖn quyÒn nöa n¨m nghÞ viÖn sÏ ®¨ng c¸c tranh ®­a ®Õn sù gi¶i phãng n« lÖ, ng­êi m×nh môc tiªu kÐo dµi ngµy lao ®éng cµng mua cña m×nh khi hä cè kÐo dµi b¸o c¸o cña hä (tr.207) [251]. ta ®· ®­a ra yªu s¸ch ®ßi ngµy lao ®éng hÕt møc ngµy lµm viÖc vµ, nÕu cã dµi cµng tèt". (ThËt lµ v« nghÜa! Cã ®Æt t¸m giê." §¹i héi cña Héi liªn hiÖp c«ng ... ë mét sè bang B¾c Mü ®ang thÓ, t¹o mét ngµy thµnh hai ngµy môc tiªu!) "Nh­ng ng­êi c«ng nh©n chØ cã nh©n Quèc tÕ" n¨m 1866 còng ®Ò nghÞ thùc hiÖn rót ng¾n ngµy lµm viÖc mét hµng hãa duy nhÊt lµ søc lao ®éng lµm viÖc. MÆt kh¸c, b¶n chÊt ®Æc ngµy lao ®éng t¸m giê". cho trÎ em (tr.244) [281], rót ng¾n biÖt cña mÆt hµng ®­îc ®em b¸n cña m×nh vµ nÕu v­ît qu¸ mét ®iÓm nhÊt ngµy lµm viÖc ë toµn bé n­íc ®Þnh trong søc lao ®éng" (v­ît qu¸ mét ®iÓm sÏ ­íc ®Þnh giíi h¹n tiªu dïng cña Ph¸p (tr.251) [286] cho trÎ em ë ng­êi mua, vµ ng­êi c«ng nh©n trong søc lao ®éng nghÜa lµ g×?)" th× ng­êi mét sè tæng cña Thôy SÜ (tr.251) thùc hiÖn quyÒn b¸n cña m×nh khi c«ng nh©n ph¶i nãi: t«i ®· bÞ sö dông(!), [286], ë ¸o (tr.252) [286], ë BØ hä cè rót ng¾n ngµy lµm viÖc ®Õn t«i ®· bÞ giÕt" (Hay thËt! sau khi bÞ giÕt kh«ng cã mét luËt ph¸p nµo nh­ mét møc b×nh th­êng nhÊt ®Þnh... anh ta vÉn cø ph¶i nãi thÕ!) "V× vËy" (v× vËy (trang võa dÉn). ë Liªn T«i muèn (ng­êi c«ng nh©n nãi)... anh ta nãi nh­ thÕ!) ®é dµi cña lao ®éng bang
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 305 304 c.m¸c B¾c Mü mäi phong trµo ®éc lËp cña c«ng nh©n ®Òu bÞ tª liÖt trong khi chÕ ®é n« lÖ ®ang tµn ph¸ phÇn ®Êt nµy cña n­íc céng hßa... Nh­ng chÕ ®é n« lÖ bÞ diÖt vong ®· Ph.¡ng-ghen lËp tøc khai sinh cuéc sèng míi t­¬i trÎ. Thµnh qu¶ ®Çu tiªn cña cuéc Néi chiÕn vµ viÖc kªu gäi thùc B×nh luËn vÒ tËp I hiÖn ngµy lµm viÖc t¸m giê... §ång thêi ®¹i héi cña Héi c«ng nh©n Bé "t­ b¶n" cña c.m¸c Quèc tÕ còng ®· quyÕt ®Þnh:... viÕt cho b¸o "beobachter"199 "Chóng t«i ®Ò nghÞ luËt ph¸p h¹n chÕ ngµy lµm viÖc trong 8 giê" (tr.279 - 280) [309, 310]. c¸c m¸c. t­ b¶n. phª ph¸n Gièng nh­ «ng Ph«n Hèp-stÐt-ten, diÔn gi¶ tiÕp lêi «ng ta lµ khoa kinh tÕ chÝnh trÞ. tËp i. «ng G©y-b¬ ë H¨m-buèc, còng xuyªn t¹c lÞch sö luËt c«ng x­ëng h¨m-buèc, mai-xn¬, 18671* ë Anh do M¸c tr×nh bµy. C¶ hai ng­êi cïng cè t×nh nh­ nhau lê ®i kh«ng nh¾c ®Õn ngän nguån sù th«ng th¸i cña hä. D ï cã th¸i ®é nh­ thÕ nµo ®i n÷a ®èi víi khuynh h­íng cña cuèn s¸ch nµy, chóng ta vÉn thÊy m×nh cã ®ñ c¨n cø ®Ó nãi r»ng D o C.M¸c viÕt ngµy 6 th¸ng Ch¹p 1867 In theo b¶n ®¨ng trªn b¸o cuèn s¸ch ®ã thuéc sè nh÷ng t¸c phÈm lµm vÎ vang cho tinh §· ®¨ng trong phô tr­¬ng b¸o "Die N guyªn v¨n lµ tiÕng §øc thÇn §øc. §iÒu ®¸ng chó ý lµ t¸c gi¶ tuy lµ mét ng­êi Phæ nh­ng Zukunft" sè 291, ngµy 12 th¸ng Ch¹p 1867 lµ mét ng­êi Phæ vïng Ranh mµ nh÷ng ng­êi Phæ vïng Ranh c¸ch ®©y kh«ng l©u vÉn cßn thÝch gäi m×nh lµ "nh÷ng ng­êi Phæ bÊt ®¾c dÜ", h¬n n÷a trong m­êi n¨m võa qua t¸c gi¶ l¹i bÞ trôc xuÊt, ph¶i sèng xa n­íc Phæ. B¶n th©n n­íc Phæ tõ l©u ®· kh«ng cßn lµ mét n­íc cã bÊt kú mét s¸ng kiÕn khoa häc nµo, ®Æc biÖt lµ mét s¸ng kiÕn nh­ vËy trong lÜnh vùc lÞch sö, chÝnh trÞ hoÆc x· héi kh«ng thÓ cã ®­îc ë n­íc nµy. VÒ n­íc Phæ, ®óng ra, cã thÓ nãi r»ng n­íc Phæ lµ ®¹i biÓu cña tinh thÇn Nga chø kh«ng ph¶i cña tinh thÇn Phæ. _____________________________________________________________________________________________ 1 * Karl Marx. Das Kapital. Kritik der politischen Oekonomie. Erster Band. Hamburg. Meissner, 1867.
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 306 307 ph.¨ng-ghen B×nh luËn vÒ tËp I bé "t­ b¶n"... liÒn víi nh÷ng hËu qu¶ trùc tiÕp khñng khiÕp còng cã tiÕn bé. C ßn vÒ b¶n th©n cuèn s¸ch th× ta cÇn ph©n biÖt râ rµng hai Ta cã thÓ thÊy ®iÒu ®ã ë kh¾p mäi chç miªu t¶ nh÷ng sù t­¬ng yÕu tè rÊt kh¸c nhau cña nã: thø nhÊt sù tr×nh bµy mét c¸ch ph¶n - do toµn bé chÕ ®é c«ng x­ëng ®Î ra, - gi÷a sù giµu cã víi tuyÖt vêi chÝnh diÖn vÊn ®Ò vµ thø hai, khuynh h­íng cña c¸c sù nghÌo khæ v.v.. ChÝnh nhê quan niÖm cã tÝnh chÊt phª ph¸n kÕt luËn mµ t¸c gi¶ rót ra tõ sù tr×nh bµy ®ã. PhÇn lín ®iÒu thø ®ã ®èi víi vÊn ®Ò, t¸c gi¶ ®· ®­a ra ®­îc - ch¾c ch¾n lµ tr¸i víi ý nhÊt trùc tiÕp lµm phong phó thªm cho khoa häc. ë ® ©y t¸c gi¶ muèn cña «ng, - nh÷ng luËn cø ®anh thÐp nhÊt chèng l¹i mäi dïng mét ph­¬ng ph¸p hoµn toµn míi, duy vËt chñ nghÜa, lÞch sö chñ nghÜa x· héi quan ph­¬ng [Sozialismus von Fach]. tù nhiªn ®Ó xem xÐt c¸c quan hÖ kinh tÕ. Ch¼ng h¹n, viÖc tr×nh Cßn ®èi víi nh÷ng khuynh h­íng, nh÷ng kÕt luËn chñ quan bµy vÊn ®Ò tiÒn còng nh­ viÖc nghiªn cøu cÆn kÏ - víi sù am cña t¸c gi¶, ®èi víi c¸i c¸ch t¸c gi¶ h×nh dung vµ tr×nh bµy kÕt hiÓu uyªn th©m - vÊn ®Ò nh÷ng h×nh thøc kh¸c nhau kÕ tiÕp qu¶ cuèi cïng cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn x· héi hiÖn nay th× l¹i nhau cña s¶n xuÊt c«ng nghiÖp - ë ®©y lµ hiÖp t¸c, ph©n c«ng lao hoµn toµn kh¸c. Chóng ch¼ng gièng tý nµo víi c¸i mµ chóng ta ®éng vµ cïng víi ph©n c«ng lao ®éng lµ c«ng tr­êng thñ c«ng gäi lµ phÇn chÝnh diÖn cña cuèn s¸ch. NÕu cã chç nµo ®ã cho hiÓu theo nghÜa hÑp vµ cuèi cïng lµ m¸y mãc, ®¹i c«ng nghiÖp vµ phÐp nãi vÒ ®iÓm nµy, th× cã lÏ cã thÓ chØ râ r»ng nh÷ng ý t­ëng c¸c mèi liªn hÖ vµ quan hÖ x· héi t­¬ng øng víi nã - h×nh thøc c hñ quan ® ã cña t¸c gi¶ bÞ ngay sù tr×nh bµy k h¸ch quan cña nµy ®· ph¸t triÓn mét c¸ch tù nhiªn tõ h×nh thøc kia lªn nh­ thÕ chÝnh «ng b¸c bá. nµo. Cßn vÒ khuynh h­íng cña t¸c gi¶ th× chóng ta cã thÓ ph©n NÕu toµn bé chñ nghÜa x· héi cña L¸t-xan lµ thãa m¹ c¸c nhµ biÖt ®­îc hai h­íng trong khuynh h­íng nµy. Trong chõng mùc t­ b¶n vµ phØnh nÞnh bän ®Þa chñ quý téc Phæ hñ lËu th× ë ®©y t¸c gi¶ cè g¾ng chøng minh r»ng x· héi hiÖn nay xÐt vÒ ph­¬ng chóng ta thÊy ®iÒu hoµn toµn ng­îc l¹i. ¤ng M¸c chØ ra mét c¸ch diÖn kinh tÕ, chøa ®ùng mét h×nh th¸i x· héi kh¸c cao h¬n, trong râ rµng tÝnh tÊt yÕu lÞch sö cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt t­ b¶n chñ lÜnh vùc c¸c quan hÖ x· héi «ng cè g¾ng chØ x¸c lËp thµnh quy nghÜa - «ng gäi giai ®o¹n x· héi hiÖn nay lµ nh­ vËy, - vµ «ng luËt chÝnh qu¸ tr×nh c¶i biÕn dÇn dÇn mµ §¸c-uyn ®· x¸c lËp còng chØ ra mét c¸ch râ rµng nh­ thÕ sù v« dông cña tÇng líp ®Þa trong lÜnh vùc lÞch sö tù nhiªn. Sù biÕn ®æi dÇn dÇn nh­ thÕ thùc chñ quý téc chiÕm h÷u ruéng ®Êt chØ tiªu dïng mµ th«i. NÕu L¸t-xan ra tõ x­a ®Õn nay vÉn diÔn ra trong c¸c quan hÖ x· héi, tõ thêi mang ®Çy ¶o t­ëng vÒ sø mÖnh cña Bi-xm¸c lµ x©y dùng v­¬ng th­îng cæ qua suèt thêi kú trung cæ cho ®Õn tËn ngµy nay, vµ quèc ngh×n n¨m x· héi chñ nghÜa th× «ng M¸c v¹ch mÆt kh¸ râ theo chç chóng ta biÕt trong khoa häc ch­a bao giê cã ai kh¼ng rµng ng­êi häc trß bÊt thµnh cña «ng. ¤ng kh«ng nh÷ng tuyªn ®Þnh nghiªm tóc r»ng A-®am XmÝt vµ Ri-c¸c-®« ®· nãi lªn kÕt bè mét c¸ch râ rµng r»ng «ng ch¼ng cã g× chung víi toµn bé c¸i luËn cuèi cïng vÒ sù ph¸t triÓn t­¬ng lai cña x· héi hiÖn ®¹i. "chñ nghÜa x· héi cña chÝnh phñ V­¬ng quèc Phæ" mµ «ng cßn Tr¸i l¹i, häc thuyÕt cña ph¸i tù do vÒ tiÕn bé còng bao hµm c¶ nãi ë trang 762 vµ c¸c trang tiÕp theo r»ng c¸c chÕ ®é hiÖn nay tiÕn bé vÒ mÆt x· héi vµ chØ cã nh÷ng ng­êi gäi lµ x· héi chñ ®ang thèng trÞ ë Ph¸p vµ ë Phæ ch¼ng bao l©u n÷a sÏ dÉn tíi sù nghÜa thÝch nghÞch biÖn ng«ng cuång míi miªu t¶ sù viÖc tùa hå thèng trÞ cña c¸i dïi cui Nga ®èi víi ch©u ¢u nÕu kh«ng kÞp thêi nh­ chØ cã hä míi hoµn toµn chi phèi ®­îc tiÕn bé x· héi. CÇn chÊm døt chÕ ®é ®ã. ph¶i thõa nhËn r»ng c«ng lao cña M¸c so víi nh÷ng ng­êi x· héi chñ nghÜa b×nh th­êng lµ «ng ®· chØ ra r»ng ngay c¶ ë n¬i mµ sù §Ó kÕt luËn chóng t«i xin nãi r»ng ë ®©y chóng t«i chØ cã thÓ ph¸t triÓn cùc kú phiÕn diÖn cña nh÷ng ®iÒu kiÖn hiÖn nay ®i l­u ý ®Õn nh÷ng luËn ®iÓm chÝnh cña tËp s¸ch ®å sé nµy; nÕu
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 309 308 ph.¨ng-ghen p h©n tÝch mét c¸ch chi tiÕt cßn cã thÓ nªu lªn nhiÒu ®iÒu n÷a mµ ë ®©y chóng t«i buéc ph¶i bá qua. Nh­ng ®Ó thùc hiÖn môc ®Ých ®ã, ®· cã nh÷ng t¹p chÝ kh¸ chuyªn m«n råi; nh÷ng t¹p chÝ nµy ch¾c ch¾n sÏ bµn mét c¸ch cÆn kÏ vÒ t¸c phÈm v« cïng kiÖt Ph.¡ng-ghen xuÊt nµy. B×nh luËn vÒ tËp I D o Ph.¡ng-ghen viÕt ngµy 12-13 th¸ng In theo b¶n th¶o Ch¹p 1867 Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc Bé "t­ b¶n" cña c.m¸c viÕt cho b¸o §· ®¨ng trªn b¸o "Der Beobachter" sè 303, ngµy 27 th¸ng Ch¹p 1867 "gewerbeblatt aus wÜrttemberg"200 c¸c m¸c. t­ b¶n. phª ph¸n khoa kinh tÕ chÝnh trÞ. tËp i. h¨m-buèc, mai-xn¬, 18671* N Õu chóng ta l­u ý ®Õn cuèn s¸ch nµy th× hoµn toµn kh«ng ph¶i v× khuynh h­íng x· héi chñ nghÜa ®Æc thï mµ t¸c gi¶ c«ng khai nãi râ ngay trong lêi tùa. Chóng ta l­u ý ®Õn nã v× cuèn s¸ch nµy, kh«ng kÓ lµ khuynh h­íng cña nã nh­ thÕ nµo, chøa ®ùng nh÷ng nghiªn cøu khoa häc vµ tµi liÖu thùc tÕ, ®¸ng ®­îc hÕt søc chó ý. ë ® ©y chóng ta sÏ kh«ng nghiªn cøu ph­¬ng diÖn khoa häc cña cuèn s¸ch v× ®iÒu ®ã kh«ng ph¶i lµ nhiÖm vô chóng ta ®Ò ra cho bµi nµy, mµ chØ nghiªn cøu ph­¬ng diÖn thùc tÕ cña nã th«i. Chóng t«i kh«ng nghÜ r»ng cã mét t¸c phÈm nµo kh¸c b»ng tiÕng §øc hoÆc tiÕng n­íc ngoµi ph©n tÝch ®­îc mét c¸ch râ rµng vµ ®Çy ®ñ nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña lÞch sö c«ng nghiÖp cËn ®¹i tõ thêi trung cæ cho ®Õn ngµy nay nh­ cuèn s¸ch nµy ®· lµm _____________________________________________________________________________________________ 1 * Karl Marx. Das Kapital. Kritik der politischen Oekonomie. Erster Band. Hamburg. Meissner, 1867.
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 310 311 ph.¨ng-ghen B×nh luËn vÒ tËp I bé "t­ b¶n"... chñ nhµ m¸y ®ßi hái ph¶i quy ®Þnh nh­ nhau thêi gian lao ®éng ® ­îc trong ba ch­¬ng tõ tr.302-495, hiÖp t¸c, c«ng tr­êng thñ trong c¸c nhµ m¸y. Râ rµng sÏ lµ bÊt c«ng nÕu chØ riªng trong c«ng vµ ®¹i c«ng nghiÖp. ë ® ©y, mçi ph­¬ng diÖn riªng biÖt cña mét m×nh n­íc §øc, thêi gian lao ®éng, ®Æc biÖt lµ thêi gian lao tiÕn bé c«ng nghiÖp ®Òu ®­îc dµnh cho mét vÞ trÝ chÝnh trÞ thÝch ®éng cña trÎ em vµ phô n÷, hoµn toµn phô thuéc vµo ý muèn cña ®¸ng tïy theo c«ng lao cña nã vµ dï cho xu h­íng ®Æc thï cã béc chñ nhµ m¸y trong khi ë n­íc kh¸c nã bÞ h¹n chÕ ®¸ng kÓ. VÞ tÊt lé ë ®©u ®ã ch¨ng n÷a, th× ng­êi ta vÉn ph¶i c«ng nhËn r»ng cã thÓ kh«ng cÇn cã hiÖp nghÞ vÒ c¸c quy chÕ chung trong vÊn ®Ò kh«ng cã chç nµo t¸c gi¶ ®em khu«n thùc tÕ cho khíp víi lý luËn nµy, ®Æc biÖt lµ nÕu thuÕ quan b¶o hé thËt sù ®­îc gi¶m bít. cña m×nh, mµ tr¸i l¹i t¸c gi¶ cè g¾ng tr×nh bµy lý luËn cña m×nh Nh­ng vÒ ph­¬ng diÖn nµy, ë n­íc §øc chóng ta hoµn toµn ch­a nh­ lµ kÕt qu¶ cña thùc tÕ. Nh÷ng thùc tÕ ®ã bao giê t¸c gi¶ cã ®ñ kinh nghiÖm, hoÆc thËm chÝ cã thÓ nãi r»ng chóng ta hoµn còng lÊy tõ nh÷ng nguån ®¸ng tin cËy nhÊt vµ vÒ thêi kú hiÖn toµn ch¼ng cã tý kinh nghiÖm g× vµ buéc ph¶i chØ h¹n chÕ ë ®¹i th× t¸c gi¶ lÊy tõ nh÷ng nguån chÝnh gèc vµ hiÖn nay ë §øc ng­êi ta ch­a biÕt: tõ c¸c b¸o c¸o cña nghÞ viÖn Anh. Nh÷ng nhµ nh÷ng bµi häc cã thÓ rót ra ®­îc tõ luËt ph¸p cña c¸c n­íc kinh doanh §øc nµo xem xÐt ho¹t ®éng c«ng nghiÖp cña m×nh kh¸c, ®Æc biÖt lµ cña n­íc Anh vµ tõ nh÷ng hËu qu¶ cña ph¸p ch¼ng nh÷ng d­íi gãc ®é lê l·i, mµ nh­ lµ mét m¾t xÝch quan luËt ®ã. Vµ ë ®©y t¸c gi¶ ®· gióp ®ì rÊt nhiÒu cho nÒn c«ng träng trong toµn bé sù ph¸t triÓn to lín cña c«ng nghiÖp hiÖn nghiÖp §øc qua viÖc «ng tr×nh bµy mét c¸ch hÕt søc cÆn kÏ lÞch nay, cña tÊt c¶ c¸c n­íc vµ do ®ã còng quan t©m ®Õn c¶ nh÷ng sö luËt c«ng x­ëng cña n­íc Anh vµ nh÷ng kÕt qu¶ cña nã trªn c¬ c¸i kh«ng trùc tiÕp liªn quan ®Õn ngµnh cña hä, sÏ t×m thÊy ë së nh÷ng v¨n kiÖn chÝnh thøc (xem tr.207-281, 399-496 [353-440, ®©y mét nguån phong phó vµ bæ Ých vµ sÏ c¶m ¬n chóng t«i vÒ 587-716] vµ nhiÒu ®o¹n sau ®ã). ë n ­íc §øc, ng­êi ta hÇu nh­ viÖc chóng t«i ®· lµm cho hä l­u ý ®Õn c¸i nguån ®ã. §· l©u råi hoµn toµn kh«ng biÕt toµn bé ph­¬ng diÖn ®ã cña lÞch sö c«ng c¸i thêi ®¹i mµ mçi ngµnh kinh tÕ tån t¹i tù nã, biÖt lËp vµ b×nh nghiÖp Anh vµ ®éc gi¶ sÏ ng¹c nhiªn khi biÕt r»ng sau khi ph¸p yªn, giê ®©y tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ ®Òu phô thuéc lÉn nhau, lÖnh cña nghÞ viÖn n¨m nay ®Æt Ýt nhÊt lµ 1½ t riÖu c«ng nh©n phô thuéc vµo tiÕn bé trong nh÷ng n­íc xa nhÊt còng nh­ tiÕn d­íi sù kiÓm so¸t cña chÝnh phñ, giê ®©y ch¼ng nh÷ng hÇu nh­ bé trong n­íc ë ngay s¸t c¹nh, vµ còng phô thuéc vµo t×nh h×nh toµn bé lao ®éng c«ng nghiÖp mµ c¶ ®¹i bé phËn lao ®éng trong thÞ tr­êng thÕ giíi lu«n biÕn ®éng. Vµ nÕu nh÷ng hiÖp ­íc míi c«ng nghiÖp gia ®×nh còng nh­ mét phÇn lao ®éng n«ng nghiÖp ë cña Liªn minh thuÕ quan 201 nhanh chãng dÉn tíi chç gi¶m thuÕ Anh ph¶i chÞu sù gi¸m s¸t cña c¸c quan chøc vµ thêi gian lao quan b¶o hé tr­íc kia nh­ ta cã thÓ mong ®îi th× tÊt c¶ c¸c chñ ®éng bÞ h¹n chÕ trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp. Chóng t«i kªu gäi c¸c nhµ m¸y cña chóng ta sÏ cÇn ph¶i t×m hiÓu vÒ ®¹i thÓ lÞch sö chñ nhµ m¸y ë n­íc ta ®õng sî khuynh h­íng cña cuèn s¸ch vµ c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i ®Ó biÕt tr­íc ph¶i xö sù ra sao khi cã h·y nghiªn cøu mét c¸ch nghiªm tóc, ®Æc biÖt lµ phÇn ®ã cña nh÷ng biÕn ®æi nh­ vËy. Tr×nh ®é häc vÊn cao h¬n tõ tr­íc ®Õn cuèn s¸ch; kh«ng nghi ngê g× hÕt, sím hay muén chÝnh vÊn ®Ò ®ã nay ®· lu«n lu«n cøu ng­êi §øc chóng ta, mÆc dï chóng ta bÞ sÏ ®­îc ®Æt ra c¶ tr­íc c¸c ngµi n÷a! ph©n t¸n vÒ chÝnh trÞ; trong tr­êng hîp nµy tr×nh ®é häc vÊn cao h¬n sÏ lµ vò khÝ tèt nhÊt mµ chóng ta cã thÓ dïng ®Ó chèng l¹i D o Ph.¡ng-ghen viÕt ngµy 12-13 th¸ng In theo b¶n th¶o nh÷ng ng­êi Anh duy vËt th« lç. Ch¹p 1867 Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc §· ®¨ng trªn b¸o "Gewerbeblatt aus §iÒu trªn ®©y dÉn chóng ta tíi mét vÊn ®Ò kh¸c. Khi cã luËt W ü rttemberg" sè 306, ngµy 27 th¸ng Ch¹p míi cña Liªn minh thuÕ quan th× ch¾c ch¾n ch¼ng bao l©u sÏ ®Õn 1867 lóc mµ trong c¸c quèc gia thµnh viªn cña liªn minh, chÝnh c¸c
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 312 313 ph.¨ng-ghen B×nh luËn vÒ tËp I bé "t­ b¶n"... t ra nh­ vËy nÕu ®­îc tiÕn hµnh ë §øc sÏ ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ khiÕn chóng ta còng ph¶i khiÕp ®¶m. Th× tr­íc khi cã nh÷ng b¸o c¸o cña c¸c uû ban ®ã, cã ng­êi Anh nµo biÕt ®­îc nh÷ng giai cÊp nghÌo khæ nhÊt ë n­íc hä sèng ra sao ®©u! §­¬ng nhiªn ®iÒu dÔ hiÓu lµ nÕu kh«ng cã nh÷ng cuéc ®iÒu tra nh­ vËy th× bÊt cø ph¸p lÖnh nµo vÒ x· héi, nh­ ë Ba-va-ri ng­êi ta quen gäi c¸i ®ã Ph.¡ng-ghen lµ nh­ thÕ, còng ®Òu chØ ®­îc ban hµnh mét c¸ch rÊt thiÕu hiÓu biÕt vµ th­êng lµ hoµn toµn mß mÉm. Nh÷ng c¸i gäi lµ "thèng B×nh luËn vÒ tËp I Bé "t­ b¶n" kª" vµ "®iÒu tra" do c¸c c¬ quan cña ChÝnh phñ §øc tiÕn hµnh, xÐt vÒ mÆt gi¸ trÞ cña chóng, hoµn toµn ch¼ng gièng tÝ nµo víi cña c.m¸c viÕt cho b¸o nh÷ng sè liÖu cña c¸c uû ban ®ã. Chóng ta biÕt qu¸ râ c¸i lèi rËp "neue badische landeszeitung" 202 khu«n quan liªu: ng­êi ta göi c¸c biÓu mÉu ®i c¸c n¬i, råi chóng ®­îc ®iÒn vµo thÕ nµo còng mÆc vµ göi vÒ, thÕ lµ ®­îc; nh÷ng th«ng tin ®Ó ®iÒn vµo c¸c biÓu mÉu ®ã, th× ng­êi ra rÊt th­êng c¸c m¸c. t­ b¶n. hay lÊy ë chÝnh nh÷ng ng­êi mµ viÖc che dÊu sù thËt l¹i cã lîi phª ph¸n khoa kinh tÕ chÝnh trÞ. tËp i. cho hä. Nh÷ng cuéc ®iÒu tra cña c¸c ñy ban ë n­íc Anh, vÝ dô, nh÷ng cuéc ®iÒu tra vÒ ®iÒu kiÖn lao ®éng trong c¸c ngµnh c«ng h¨m-buèc, mai-xn¬, 18671* nghiÖp riªng biÖt th× ng­îc l¹i, ë ®©y ng­êi ta ch¼ng nh÷ng nghe Chóng t«i xin nh­êng cho nh÷ng ng­êi kh¸c nghiªn cøu ph­¬ng ý kiÕn cña c¸c chñ x­ëng vµ c¸c ®èc c«ng mµ cßn nghe c¶ ý kiÕn diÖn lý luËn vµ khoa häc thuÇn tuý cña t¸c phÈm nµy vµ phª ph¸n cña c«ng nh©n, cho ®Õn c¶ ý kiÕn cña c¸c thiÕu n÷ Ýt tuæi, vµ quan ®iÓm míi cña t¸c gi¶ vÒ nguån gèc cña t­ b¶n. Song chóng ng­êi ta ch¼ng nh÷ng hái ý kiÕn nh÷ng ng­êi kÓ trªn mµ cßn hái t«i kh«ng thÓ kh«ng l­u ý ®Õn ®iÒu nµy: t¸c gi¶ ®ång thêi còng ý kiÕn c¶ nh÷ng thÇy thuèc, nh÷ng thÈm ph¸n hoµ gi¶i, nh÷ng giíi thiÖu víi chóng ta mét khèi l­îng khæng lå tµi liÖu lÞch sö nhµ tu hµnh, nh÷ng thÇy gi¸o vµ nãi chung tÊt c¶ nh÷ng ng­êi vµ thèng kª hÕt søc cã gi¸ trÞ, hÇu nh­ hoµn toµn ®­îc lÊy tõ cã thÓ cung cÊp nh÷ng th«ng tin nµo ®ã vÒ mét vÊn ®Ò nhÊt ®Þnh. nh÷ng b¸o c¸o chÝnh thøc cña c¸c uû ban ®Ö tr×nh NghÞ viÖn §· vËy, mçi c©u hái vµ mçi c©u tr¶ lêi ®Òu ®­îc ghi tèc ký, ®­îc Anh. T¸c gi¶ nhÊn m¹nh mét c¸ch kh«ng ph¶i kh«ng cã c¨n cø in ®óng tõng ch÷ vµ ®­îc ®Ýnh kÌm vµo toµn bé tµi liÖu ®­îc tÇm quan träng cña nh÷ng uû ban ®iÒu tra nh­ vËy ®èi víi viÖc dïng lµm c¨n cø cho b¸o c¸o cña uû ban trong ®ã cã nªu c¸c kÕt nghiªn cøu t×nh h×nh x· héi bªn trong cña bÊt cø n­íc nµo. Nh÷ng luËn vµ c¸c kiÕn nghÞ cña uû ban. Nh­ vËy, b¶n b¸o c¸o vµ c¸c uû ban nh­ vËy, - tÊt nhiªn lµ nÕu trong ®ã cã nh÷ng ng­êi xøng tµi liÖu kÌm theo b¸o c¸o ®ång thêi còng cho ta thÊy mét c¸ch ®¸ng, - lµ ph­¬ng tiÖn tèt nhÊt ®Ó nh©n d©n biÕt vÒ chÝnh m×nh hÕt søc cÆn kÏ c¸c thµnh viªn cña uû ban cã hoµn thµnh nhiÖm vµ «ng M¸c vÞ tÊt kh«ng cã lý khi «ng nãi r»ng nh÷ng cuéc ®iÒu vô cña m×nh hay kh«ng vµ hoµn thµnh nh­ thÕ nµo; ngoµi ra nã cßn lµm cho mét sè thµnh viªn uû ban khã cã th¸i ®é thiªn lÖch _____________________________________________________________________________________________ ®èi víi viÖc nµy. Ta cã thÓ t×m thÊy trong cuèn s¸ch kÓ trªn 1* Karl Marx. Das Kapital. Kritik der politischen Oekonomie. Erster Band. Hamburg. Meissner, 1867.
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 314 315 ph.¨ng-ghen B×nh luËn vÒ tËp I bé "t­ b¶n"... cuèn s¸ch nµy. n h÷ng chi tiÕt vÒ ®iÒu ®ã còng nh­ v« sè vÝ dô. ë ® ©y, chóng t«i chØ muèn nhÊn m¹nh mét ®iÓm th«i, cô thÓ lµ ë Anh ®i ®«i víi viÖc më réng tù do th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp lµ viÖc më réng sù h¹n D o Ph.¡ng-ghen viÕt trong nöa ®Çu th¸ng In theo b¶n ®¨ng trªn b¸o Giªng 1868 N guyªn v¨n lµ tiÕng §øc chÕ do ph¸p luËt Ên ®Þnh ®èi víi ngµy lao ®éng cña trÎ em vµ phô §· ®¨ng trªn b¸o "Neue Badische n÷ vµ do ®ã hÇu hÕt c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ®Òu ®­îc ®Æt d­íi sù Landeszeitung" sè 20, ngµy 21 th¸ng Giªng gi¸m s¸t cña chÝnh phñ. ¤ng M¸c tr×nh bµy víi chóng ta sù ph¸t 1868 triÓn ®ã mét c¸ch cÆn kÏ vÒ mÆt lÞch sö khi «ng chØ ra r»ng tho¹t ®Çu vµo n¨m 1833 ngµy lao ®éng t¹i c¸c xÝ nghiÖp kÐo sîi vµ dÖt v¶i ®· bÞ h¹n chÕ ë 12 giê b»ng c¸ch ®ã; r»ng sau cuéc ®Êu tranh l©u dµi gi÷a c¸c chñ nhµ m¸y vµ c«ng nh©n, cuèi cïng, ngµy lao ®éng ®· ®­îc quy ®Þnh lµ 10½ giê vµ 6½ giê ®èi víi trÎ em; r»ng tõ n¨m 1850 trë ®i hÕt ngµnh c«ng nghiÖp nµy ®Õn ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c bÞ ®Æt d­íi sù chi phèi cña ®¹o luËt c«ng x­ëng ®ã: tho¹t ®Çu lµ c¸c nhµ m¸y in hoa v¶i (tõ n¨m 1845), råi tõ n¨m 1860 lµ c¸c x­ëng nhuém, c¸c x­ëng tÈy sîi, tõ n¨m 1861 lµ c¸c nhµ m¸y dÖt ®¨ng-ten vµ c¸c nhµ m¸y dÖt bÝt tÊt, tõ n¨m 1863 lµ ngµnh ®å gèm, c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt giÊy d¸n t­êng nhµ v.v. vµ cuèi cïng tõ n¨m 1867 lµ hÇu hÕt c¸c ngµnh c«ng nghiÖp quan träng ®«i chót cßn l¹i. Ta cã thÓ ®¸nh gi¸ tÇm quan träng cña ®¹o luËt sau cïng nµy, tøc ®¹o luËt n¨m 1867, qua sù viÖc lµ nã ®Æt lao ®éng cña Ýt nhÊt lµ mét triÖu r­ìi phô n÷ vµ trÎ em d­íi sù b¶o vÖ vµ kiÓm so¸t cña ph¸p luËt. Chóng t«i ®Æc biÖt nhÊn m¹nh ®iÓm ®ã v× ë n­íc §øc chóng ta ®¸ng tiÕc lµ vÒ ph­¬ng diÖn nµy nh×n chung t×nh h×nh qu¸ tåi tÖ vµ chóng t«i ph¶i c¶m ¬n t¸c gi¶ vÒ viÖc «ng ®· nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy mét c¸ch cÆn kÏ vµ «ng lµ ng­êi ®Çu tiªn ®· lµm cho vÊn ®Ò nµy trë nªn dÔ hiÓu ®èi víi c«ng chóng §øc. Mäi ng­êi nh©n ®¹o ®Òu sÏ cã ý kiÕn nh­ thÕ, dï hä cã th¸i ®é nh­ thÕ nµo ®èi víi nh÷ng luËn ®iÓm lý luËn cña «ng M¸c. Bµi nµy kh«ng thÓ ph©n tÝch nh÷ng tµi liÖu quý gi¸ kh¸c vÒ lÞch sö c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp nh­ng theo quan ®iÓm cña chóng t«i bÊt kú ai quan t©m ®Õn m«n kinh tÕ chÝnh trÞ, c«ng nghiÖp, t×nh c¶nh cña c«ng nh©n, lÞch sö v¨n ho¸ vµ luËt lao ®éng, dï ®øng trªn quan ®iÓm nµo ®i n÷a còng ®Òu kh«ng thÓ kh«ng ®äc
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 317 B×nh luËn vÒ tËp I bé "t­ b¶n"... p hÈm cña ¤-oen, Xanh-xi-m«ng, Phu-ri-ª cã quý b¸u vµ sau nµy vÉn cßn quý b¸u ®Õn ®©u ch¨ng n÷a, nh­ng còng chØ cã mét ng­êi §øc lµ ®¹t tíi ®Ønh cao mµ tõ trªn ®ã, ng­êi ta cã thÓ nh×n bao qu¸t ®­îc mét c¸ch râ rµng vµ cô thÓ toµn bé lÜnh vùc nh÷ng quan hÖ x· héi hiÖn ®¹i, còng gièng nh­ tr­íc m¾t, ng­êi ng¾m c¶nh ®øng trªn mét ®Ønh cao nhÊt, th× nh÷ng c¶nh nói non thÊp h¬n ®Òu hiÖn râ ra. Khoa kinh tÕ chÝnh trÞ tõ tr­íc ®Õn nay vÉn d¹y chóng ta r»ng lao ®éng lµ nguån gèc cña mäi cña c¶i vµ lµ th­íc ®o tÊt c¶ mäi gi¸ trÞ, thµnh thö hai vËt phÈm mµ viÖc s¶n xuÊt ®ßi hái ph¶i tæn phÝ mét thêi gian lao ®éng nh­ nhau th× còng ®Òu cã Ph.¡ng-ghen mét gi¸ trÞ nh­ nhau, vµ v× nãi chung chØ nh÷ng gi¸ trÞ b»ng nhau míi cã thÓ trao ®æi víi nhau, cho nªn nh÷ng vËt phÈm ®ã còng cÇn ph¶i ®­îc trao ®æi víi nhau. Nh­ng ®ång thêi khoa kinh B×nh luËn vÒ tËp I Bé "t­ b¶n" tÕ chÝnh trÞ còng l¹i d¹y r»ng cã mét lo¹i lao ®éng tÝch luü ®Æc biÖt mµ khoa ®ã gäi lµ t­ b¶n; r»ng nhê nh÷ng nguån phô chøa cña c.m¸c viÕt cho b¸o ®ùng trong nã, t­ b¶n ®ã n©ng cao n¨ng suÊt cña lao ®éng sèng "demokratisches wochenblatt " 203 lªn gÊp tr¨m, gÊp ngh×n lÇn vµ v× thÕ ®ßi hái ph¶i cã mét sù ®Òn bï nµo ®ã mµ ng­êi ta gäi lµ lîi nhuËn. Nh­ tÊt c¶ chóng ta ®Òu biÕt, trong thùc tÕ, sù viÖc ®· diÔn ra nh­ sau: nh÷ng lîi nhuËn cña lao ®éng ®· tÝch luü, lao ®éng chÕt, th× ngµy cµng lín, nh÷ng bé "t­ b¶n" cña m¸c1* t­ b¶n cña c¸c nhµ t­ b¶n ngµy cµng khæng lå, trong khi ®ã tiÒn c«ng cña lao ®éng sèng th× ngµy cµng nhá, vµ sè c«ng nh©n chØ sèng b»ng tiÒn c«ng ngµy cµng ®«ng ®¶o h¬n vµ nghÌo khæ h¬n. VËy I gi¶i quyÕt m©u thuÉn ®ã nh­ thÕ nµo? nÕu c«ng nh©n nhËn ®­îc T õ khi trªn thÕ giíi cã c¸c nhµ t­ b¶n vµ c«ng nh©n, ch­a hÒ toµn bé gi¸ trÞ lao ®éng mµ hä ®· bá vµo s¶n phÈm cña hä, th× lîi thÊy xuÊt hiÖn mét cuèn s¸ch nµo cã tÇm quan träng ®èi víi nhuËn cho nhµ t­ b¶n lÊy ë ®©u ra? Nh­ng v× chØ cã nh÷ng gi¸ trÞ c«ng nh©n nh­ cuèn s¸ch nµy. Quan hÖ gi÷a t­ b¶n vµ lao ®éng, b»ng nhau míi trao ®æi ®­îc víi nhau, cho nªn ë ®©y còng ph¶i tøc lµ c¸i trôc mµ toµn bé chÕ ®é x· héi hiÖn nay cña chóng ta nh­ vËy. MÆt kh¸c, lµm thÕ nµo mµ nh÷ng gi¸ trÞ b»ng nhau l¹i ®ang xoay quanh, lÇn ®Çu tiªn ®· ®­îc nghiªn cøu mét c¸ch cã thÓ ®em trao ®æi víi nhau, lµm thÕ nµo mµ ng­êi c«ng nh©n l¹i cã thÓ nhËn ®­îc toµn bé gi¸ trÞ cña s¶n phÈm cña m×nh nÕu khoa häc trong t¸c phÈm ®ã, h¬n n÷a lµ víi mét sù s©u s¾c vµ s¾c - nh­ nhiÒu nhµ kinh tÕ chÝnh trÞ häc ®· thõa nhËn - mét khi bÐn mµ chØ cã mét ng­êi §øc míi lµm næi th«i. Dï nh÷ng t¸c s¶n phÈm ®ã ®­îc ®em ph©n chia gi÷a hä vµ nhµ t­ b¶n? Khoa _____________________________________________________________________________________________ kinh tÕ chÝnh trÞ tr­íc kia vÉn chÞu bã tay tr­íc m©u thuÉn ®ã, 1* Das Kapital. Kritik der politischen Oekonomie , von Karl Marx. Erster Band. nã Der Produktionsproze des Kapitals. Hamburg. O.Meissner, 1867.
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 318 319 ph.¨ng-ghen B×nh luËn vÒ tËp I bé "t­ b¶n"... rót ra ®­îc nhiÒu gi¸ trÞ h¬n lµ sè mµ h¾n ®· bá ra. VËy th× ®iÒu v iÕt hoÆc Êp óng ®­a ra nh÷ng c©u ch¼ng nãi lªn ®iÒu g× c¶. ®ã diÔn ra nh­ thÕ nµo? Ngay c¶ nh÷ng nhµ phª b×nh khoa kinh tÕ chÝnh trÞ häc theo lËp tr­êng x· héi chñ nghÜa, cho ®Õn nay còng vÉn kh«ng thÓ lµm Trong nh÷ng quan hÖ x· héi hiÖn nay, nhµ t­ b¶n t×m thÊy ®­îc ®iÒu g× kh¸c h¬n lµ chØ nªu m©u thuÉn ®ã lªn th«i; ch­a cã trªn thÞ tr­êng hµng hãa mét thø hµng hãa c ã c¸i ®Æc tÝnh lµ: mét ng­êi nµo gi¶i quyÕt ®­îc m©u thuÉn ®ã, cho m·i ®Õn khi, v iÖc tiªu dïng nã lµ mét nguån sinh ra gi¸ trÞ míi, lµ sù s¸ng t¹o cuèi cïng, M¸c lÇn theo qu¸ tr×nh h×nh thµnh cña lîi nhuËn Êy ra mét gi¸ trÞ míi, vµ hµng hãa ®ã chÝnh lµ søc lao ®éng. lªn tËn nguån gèc cña nã vµ do ®ã lµm cho toµn bé vÊn ®Ò hoµn G i¸ trÞ cña søc lao ®éng lµ g×? Gi¸ trÞ cña mçi hµng hãa ®­îc toµn s¸ng tá. ®o b»ng sè lao ®éng cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt ra hµng hãa ®ã. Søc Khi nghiªn cøu t­ b¶n, M¸c xuÊt ph¸t tõ sù thËt gi¶n ®¬n ai lao ®éng tån t¹i d­íi h×nh thøc mét ng­êi c«ng nh©n ®ang sèng, còng biÕt lµ c¸c nhµ t­ b¶n lµm cho t­ b¶n cña hä t¨ng thªm gi¸ ng­êi c«ng nh©n ®ã cÇn ®Õn mét sè l­îng t­ liÖu sinh ho¹t nhÊt trÞ th«ng qua viÖc trao ®æi: hä ®em tiÒn cña hä ra mua hµng hãa ®Þnh ®Ó sinh sèng còng nh­ ®Ó nu«i sèng gia ®×nh m×nh, gia ®×nh råi sau ®ã ®em b¸n l¹i hµng hãa Êy lÊy mét sè tiÒn nhiÒu h¬n sè nµy ®¶m b¶o cho søc lao ®éng tiÕp tôc tån t¹i ngay c¶ sau khi ®· tèn kÐm cho hä. VÝ dô, mét nhµ t­ b¶n mua b«ng víi 1000 ng­êi c«ng nh©n chÕt. VËy sè thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt ®Ó s¶n ta-le, ®em b¸n l¹i sè b«ng Êy lÊy 1100 ta-le, vµ nh­ vËy lµ "kiÕm xuÊt ra nh÷ng t­ liÖu sinh ho¹t ®ã ®¹i biÓu cho gi¸ trÞ cña søc ®­îc" 100 ta-le. ChÝnh sè tiÒn 100 ta-le d«i ra ®ã so víi sè vèn lao ®éng. Nhµ t­ b¶n tr¶ c«ng cho c«ng nh©n hµng tuÇn, vµ nh­ lóc ban ®Çu lµ c¸i mµ M¸c gäi lµ g i¸ trÞ thÆng d­. Gi¸ trÞ thÆng thÕ lµ mua c¸i quyÒn sö dông lao ®éng cña ng­êi c«ng nh©n trong d­ ®ã do ®©u mµ ra? Theo gi¶ thiÕt cña c¸c nhµ kinh tÕ häc, chØ mét tuÇn. Cho tíi ®©y, nãi chung c¸c ngµi kinh tÕ häc sÏ ph¶i nh÷ng gi¸ trÞ b»ng nhau míi trao ®æi ®­îc víi nhau, vµ xÐt theo ®ång ý víi chóng t«i trong vÊn ®Ò vÒ gi¸ trÞ cña søc lao ®éng. quan ®iÓm lý luËn trõu t­îng ®iÒu Êy lµ ®óng. Do ®ã, viÖc mua b«ng vµ viÖc b¸n l¹i sè b«ng Êy kh«ng thÓ ®em l¹i gi¸ trÞ thÆng Vµ b©y giê nhµ t­ b¶n b¾t c«ng nh©n cña h¾n ta lµm viÖc. d­, còng gièng nh­ viÖc ®em ®æi mét ®ång ta-le b»ng b¹c lÊy 30 Trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, ng­êi c«ng nh©n sÏ cung cÊp ®ång din-bÐc gr«-sen, råi l¹i ®æi sè tiÒn lÎ ®ã lÊy ®ång ta-le b»ng ®­îc mét sè l­îng lao ®éng ®¹i biÓu trong tiÒn c«ng hµng tuÇn b¹c - sù trao ®æi nh­ thÕ kh«ng lµm cho ng­êi ta giµu lªn mµ cña anh ta. Gi¶ thö r»ng tiÒn c«ng hµng tuÇn cña mét c«ng nh©n còng kh«ng lµm cho ng­êi ta nghÌo ®i. Gi¸ trÞ thÆng d­ còng ®¹i biÓu cho ba ngµy lao ®éng, nh­ vËy, ng­êi c«ng nh©n nµo b¾t kh«ng thÓ xuÊt hiÖn do chç ng­êi b¸n ®· b¸n hµng hãa cao h¬n ®Çu lµm viÖc ngµy thø hai, th× hÕt chiÒu ngµy thø t­ lµ ® · hoµn gi¸ trÞ cña nã, hay ng­êi mua ®· mua hµng hãa thÊp h¬n gi¸ trÞ l¹i ®ñ c ho nhµ t­ b¶n t oµn bé gi¸ trÞ cña sè tiÒn c«ng ®· tr¶. cña nã, v× mçi ng­êi trong bän hä ®Òu lÇn l­ît khi th× lµm ng­êi N h­ng sau ®ã, anh ta cã ngõng lµm viÖc kh«ng? TuyÖt nhiªn mua, khi lµm ng­êi b¸n, vµ do ®ã c¸i mµ trong mét tr­êng hîp kh«ng. Nhµ t­ b¶n ®· mua lao ®éng cña anh ta t rong mét tuÇn, hä bÞ mÊt ®i th× trong tr­êng hîp kh¸c hä l¹i ®­îc l¹i. Gi¸ trÞ t h× anh ta còng ph¶i lµm viÖc trong c¶ ba ngµy cuèi tuÇn n÷a. Sè thÆng d­ còng kh«ng thÓ xuÊt hiÖn do chç nh÷ng ng­êi mua vµ lao ®éng thÆng d­ ® ã cña c«ng nh©n, lao ®éng ngoµi thêi gian ng­êi b¸n lõa bÞp lÉn nhau, bëi v× ®iÒu ®ã sÏ kh«ng s¶n sinh ra cÇn thiÕt ®Ó bï l¹i sè tiÒn c«ng cña anh ta, lµ nguån gèc cña gi¸ gi¸ trÞ míi hay gi¸ trÞ thÆng d­ nµo c¶, mµ chØ ph©n phèi l¹i trÞ thÆng d­, c ña lîi nhuËn, cña viÖc t­ b¶n cø ngµy cµng kh«ng sè t­ b¶n hiÖn cã gi÷a c¸c nhµ t­ b¶n mét c¸ch kh¸c ®i th«i. ngõng lín thªm m·i. MÆc dÇu nhµ t­ b¶n mua hµng hãa theo gi¸ trÞ cña chóng vµ b¸n l¹i hµng hãa theo gi¸ trÞ cña chóng, nh­ng h¾n ta vÉn Khi chóng t«i nãi r»ng trong ba ngµy ng­êi c«ng nh©n lµm
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 320 321 ph.¨ng-ghen B×nh luËn vÒ tËp I bé "t­ b¶n"... r a ®­îc sè tiÒn c«ng mµ anh ta ®· nhËn ®­îc, cßn ba ngµy kia ®ã. anh ta lµm cho nhµ t­ b¶n, th× xin chí chª tr¸ch chóng t«i r»ng MÆt kh¸c, sÏ thËt lµ phi lý nÕu gi¶ ®Þnh r»ng lao ®éng kh«ng ®ã lµ mét gi¶ thiÕt tïy tiÖn. Anh ta cÇn ®Õn ®óng ba ngµy ®Ó ®­îc tr¶ c«ng chØ xuÊt hiÖn trong nh÷ng ®iÒu kiÖn hiÖn nay, hoµn l¹i tiÒn c«ng, hay cÇn ®Õn hai hoÆc bèn ngµy, th× ë ®©y ®iÒu trong ®ã s¶n xuÊt lµ c«ng viÖc cña mét bªn lµ c¸c nhµ t­ b¶n vµ ®ã hoµn toµn kh«ng quan träng vµ nã thay ®æi tuú theo tr­êng bªn kia lµ c«ng nh©n lµm thuª. Tr¸i l¹i. Giai cÊp bÞ ¸p bøc ë mäi hîp; nh­ng ®iÒu chñ yÕu chÝnh lµ ë chç ngoµi c¸i phÇn lao ®éng thêi ®¹i ®Òu ph¶i cung cÊp lao ®éng kh«ng c«ng. Trong suèt c¸i mµ h¾n tr¶ c«ng ra, nhµ t­ b¶n cßn bãp nÆn ®­îc c¸i phÇn lao thêi kú dµi ®»ng ®½ng mµ chÕ ®é n« lÖ lµ h×nh thøc tæ chøc lao ®éng mµ h¾n kh«ng tr¶ c«ng vµ ®iÒu ®ã quyÕt kh«ng ph¶i lµ mét ®éng chiÕm ­u thÕ, nh÷ng ng­êi n« lÖ bÞ buéc ph¶i lao ®éng nhiÒu gi¶ thiÕt tuú tiÖn, bëi v× ngµy nµo mµ nhµ t­ b¶n chØ cßn th­êng h¬n rÊt nhiÒu so víi c¸i mµ ng­êi ta bï l¹i cho hä d­íi h×nh thøc xuyªn nhËn ®­îc cña c«ng nh©n sè lao ®éng ngang víi sè mµ h¾n t­ liÖu sinh ho¹t. D­íi sù thèng trÞ cña chÕ ®é n«ng n«, vµ m·i tr¶ cho c«ng nh©n trong tiÒn c«ng, th× ngµy ®ã h¾n tÊt sÏ ®ãng cho ®Õn khi chÕ ®é lao dÞch cña n«ng d©n ®­îc xãa bá, th× t×nh ngay cöa x­ëng cña h¾n l¹i, v× trong tr­êng hîp ®ã toµn bé lîi h×nh còng nh­ vËy; thËm chÝ ë ®ã sù kh¸c nhau gi÷a thêi gian nhuËn cña h¾n ®Òu sÏ tan thµnh m©y khãi. mµ ng­êi n«ng d©n lµm viÖc ®Ó duy tr× sù sèng cña m×nh vµ thêi §Õn ®©y chóng ta ®· gi¶i quyÕt ®­îc tÊt c¶ nh÷ng m©u thuÉn gian mµ ng­êi ®ã lµm ra lao ®éng thÆng d­ cho l·nh chóa cßn kÓ trªn. B©y giê nguån gèc cña gi¸ trÞ thÆng d­ (trong ®ã lîi béc lé ra mét c¸ch râ rÖt, v× lao ®éng cho ®Þa chñ ®­îc tiÕn hµnh nhuËn cña nhµ t­ b¶n chiÕm mét phÇn lín) ®· hoµn toµn râ rµng t¸ch biÖt h¼n víi lao ®éng cho b¶n th©n m×nh. B©y giê h×nh thøc vµ dÔ hiÓu. Gi¸ trÞ cña søc lao ®éng ®­îc tr¶ tiÒn, nh­ng gi¸ trÞ ®· thay ®æi, nh­ng thùc chÊt vÉn nh­ cò, vµ n¬i nµo mµ "mét bé ®ã thÊp h¬n rÊt nhiÒu so víi gi¸ trÞ mµ nhµ t­ b¶n cã thÓ bßn rót phËn x· héi chiÕm ®éc quyÒn vÒ nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt th× n¬i ®­îc ë søc lao ®éng, vµ sè chªnh lÖch ®ã tøc l ao ®éng kh«ng ®­îc ®ã ng­êi lao ®éng, tù do hay kh«ng tù do, ®Òu buéc ph¶i thªm tr¶ c«ng, chÝnh ®· cÊu thµnh c¸i phÇn cña nhµ t­ b¶n hay nãi vµo thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt ®Ó nu«i sèng b¶n th©n m×nh mét cho ®óng h¬n, cÊu thµnh c¸i phÇn mµ giai cÊp c¸c nhµ t­ b¶n ®· sè thêi gian lao ®éng d«i ra dïng ®Ó s¶n xuÊt t­ liÖu sinh ho¹t thu ®­îc. Bëi v× ngay c¶ sè lîi nhuËn mµ trong thÝ dô trªn ®©y cho ng­êi chiÕm h÷u t­ liÖu s¶n xuÊt" (M¸c, tr.202) [347]. ng­êi l¸i bu«n b«ng ®· rót ra ®­îc tõ sè b«ng cña h¾n nÕu gi¸ b«ng kh«ng t¨ng - nhÊt ®Þnh ph¶i gåm lao ®éng kh«ng ®­îc tr¶ II c«ng. Ng­êi l¸i bu«n ®· b¸n hµng hãa cña m×nh cho mét chñ x­ëng s¶n xuÊt v¶i, chñ x­ëng nµy, ngoµi sè tiÒn 100 ®ång ta-le Trong bµi tr­íc, chóng ta ®· thÊy mçi c«ng nh©n lµm thuª cho kia, l¹i cßn cã thÓ rót ra ®­îc cho m×nh mét sè lîi nhuËn n÷a tõ nhµ t­ b¶n ®Òu lµm hai thø lao ®éng. Trong mét phÇn thêi gian s¶n phÈm cña h¾n, vµ do ®ã h¾n sÏ chia víi ng­êi l¸i bu«n c¸i lao ®éng cña m×nh, anh ta hoµn l¹i sè tiÒn c«ng mµ nhµ t­ b¶n phÇn lao ®éng kh«ng tr¶ c«ng ®· chiÕm ®­îc. ChÝnh phÇn lao ®· tr¶ cho anh ta, vµ M¸c gäi c¸i phÇn lao ®éng ®ã lµ lao ®éng ®éng kh«ng ®­îc tr¶ c«ng ®ã lµ c¸i nãi chung nu«i sèng tÊt c¶ cÇn thiÕt. N h­ng sau ®ã, anh ta cßn ph¶i tiÕp tôc lµm viÖc vµ c¸c thµnh viªn kh«ng lao ®éng trong x· héi. Víi sè lao ®éng trong thêi gian nµy anh ta s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d­ cho nhµ kh«ng ®­îc tr¶ c«ng ®ã ng­êi ta ®ãng c¸c kho¶n thuÕ cña nhµ t­ b¶n, trong ®ã lîi nhuËn chiÕm mét phÇn quan träng. PhÇn lao n­íc vµ cña ®Þa ph­¬ng trong chõng mùc nh÷ng thuÕ ®ã ®¸nh vµo ®éng nµy gäi lµ lao ®éng thÆng d­. giai cÊp c¸c nhµ t­ b¶n, nép ®Þa t« cho bän ®Þa chñ, v.v.. Toµn bé chÕ ®é x· héi hiÖn tån dùa trªn lao ®éng kh«ng ®­îc tr¶ c«ng
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 322 323 ph.¨ng-ghen B×nh luËn vÒ tËp I bé "t­ b¶n"... hµnh ®iÒu quy ®Þnh Êy, th× ë ®ã ng­êi ta míi cã thÓ nãi r»ng cã C hóng ta gi¶ ®Þnh r»ng c«ng nh©n lµm viÖc ba ngµy trong ngµy lao ®éng ®­îc h¹n chÕ nghiªm ngÆt. Nh­ng cho ®Õn nay, tuÇn lÔ ®Ó hoµn l¹i sè tiÒn c«ng cña m×nh vµ ba ngµy ®Ó s¶n xuÊt ®iÒu ®ã hÇu nh­ chØ diÔn ra ë c¸c khu c«ng nghiÖp n­íc Anh mµ ra gi¸ trÞ thÆng d­ cho nhµ t­ b¶n. Nãi mét c¸ch kh¸c, nh­ thÕ nghÜa lµ trong mét ngµy lao ®éng m­êi hai giê anh ta lµm viÖc th«i. ë ® ã, ®· x¸c lËp ngµy lao ®éng m­êi giê (10 giê r­ìi trong s¸u giê ®Ó t¹o ra tiÒn c«ng vµ s¸u giê ®Ó t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­. n¨m ngµy vµ 7 giê r­ìi cho ngµy thø b¶y) ®èi víi tÊt c¶ phô n÷ Trong mét tuÇn lÔ ng­êi ta chØ cã thÓ rót ra ®­îc s¸u ngµy, vµ vµ trÎ em tõ 13 ®Õn 18 tuæi, vµ v× kh«ng cã hä th× ®µn «ng kh«ng nÕu cã thªm vµo ®ã c¶ ngµy chñ nhËt n÷a th× còng chØ cã b¶y thÓ lµm viÖc ®­îc, nªn c¶ ®µn «ng còng ®­îc h­ëng ngµy lao ngµy th«i, nh­ng trong mçi mét ngµy, ng­êi ta cã thÓ rót ®­îc ®éng m­êi giê. §¹o luËt ®ã, c«ng nh©n c«ng x­ëng Anh ®· giµnh s¸u, t¸m, m­êi, m­êi hai, m­êi l¨m giê lao ®éng vµ thËm chÝ cßn ®­îc qua bao nhiªu n¨m kiªn tr×, b»ng mét cuéc ®Êu tranh khèc nhiÒu h¬n thÕ n÷a. Ng­êi c«ng nh©n ®· b¸n c¶ mét ngµy lao liÖt nhÊt, ngoan c­êng nhÊt chèng bän chñ x­ëng, b»ng c¸ch dùa ®éng cho nhµ t­ b¶n ®Ó lÊy tiÒn c«ng hµng ngµy cña m×nh. VËy vµo quyÒn tù do b¸o chÝ, quyÒn lËp héi vµ héi häp, còng nh­ b»ng t hÕ nµo lµ mét ngµy lao ®éng? L µ t¸m giê hay m­êi t¸m giê? viÖc lîi dông mét c¸ch khÐo lÐo nh÷ng sù chia rÏ trong b¶n th©n giai cÊp thèng trÞ. §¹o luËt ®ã ®· trë thµnh kÎ b¶o vÖ cho c«ng Nhµ t­ b¶n quan t©m ®Õn viÖc lµm cho ngµy lao ®éng cµng dµi nh©n Anh. Nã ®· dÇn dÇn ®­îc ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c ngµnh c«ng cµng tèt. Ngµy lao ®éng cµng dµi th× nã cµng t¹o ra ®­îc nhiÒu nghiÖp lín, vµ n¨m ngo¸i ®©y ®· ®­îc ¸p dông hÇu nh­ trong gi¸ trÞ thÆng d­. C«ng nh©n ®· c¶m thÊy mét c¸ch ®óng ®¾n t oµn bé nÒn c«ng nghiÖp h ay Ýt ra còng ®­îc ¸p dông trong tÊt c¶ r»ng mçi giê lao ®éng mµ anh ta lµm ngoµi sè ®Ó hoµn l¹i tiÒn nh÷ng ngµnh cã thuª phô n÷ vµ trÎ em lµm viÖc. VÒ lÞch sö cña c«ng, ®Òu bÞ c­íp ®i ë anh ta mét c¸ch kh«ng chÝnh ®¸ng; qua viÖc quy ®Þnh ngµy lao ®éng b»ng ph¸p luËt ®ã ë Anh, th× cuèn kinh nghiÖm cña b¶n th©n, anh ta c¶m thÊy lao ®éng trong mét s¸ch nµy cã nh÷ng tµi liÖu hÕt søc cÆn kÏ. Quèc héi B¾c §øc thêi gian qu¸ dµi nghÜa lµ g×. Nhµ t­ b¶n ®Êu tranh v× lîi nhuËn trong kho¸ häp s¾p tíi ®©y còng sÏ th¶o luËn mét quy chÕ c«ng cña h¾n, c«ng nh©n ®Êu tranh v× søc khoÎ cña m×nh, v× vµi giê nghiÖp, vµ ®ång thêi còng th¶o luËn c¶ viÖc chÕ ®Þnh lao ®éng nghØ ng¬i hµng ngµy cña m×nh, cã thÓ ch¼ng nh÷ng lao ®éng, ngñ c«ng x­ëng. Chóng ta mong r»ng sÏ kh«ng cã mét vÞ ®¹i biÓu nµo vµ ¨n ra, mµ cßn cã thÓ tù biÓu hiÖn nh­ lµ mét con ng­êi c¶ vÒ do c«ng nh©n §øc bÇu ra, tíi tham gia th¶o luËn ®¹o luËt ®ã mµ nh÷ng mÆt kh¸c n÷a. Nh©n tiÖn còng xin nhËn xÐt qua r»ng l¹i kh«ng nghiªn cøu kü tr­íc quyÓn s¸ch cña M¸c. ë ® ©y ng­êi hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ tuú ë thiÖn ý cña riªng tõng nhµ t­ b¶n ta sÏ cã thÓ thu nhËn ®­îc rÊt nhiÒu ®iÒu. Sù chia rÏ trong c¸c mµ hä muèn hay kh«ng muèn tham gia cuéc ®Êu tranh ®ã, v× sù giai cÊp thèng trÞ ë §øc thuËn lîi cho c«ng nh©n h¬n lµ nh÷ng sù c¹nh tranh b¾t buéc ngay c¶ ng­êi b¸c ¸i nhÊt trong bän hä còng chia rÏ ®· x¶y ra tr­íc ®©y ë Anh, bëi v× q uyÒn ®Çu phiÕu phæ ph¶i liªn kÕt víi nh÷ng ®ång nghiÖp cña m×nh vµ ¸p dông thêi th«ng buéc c¸c giai cÊp thèng trÞ ph¶i ve v·n c«ng nh©n. Trong gian lao ®éng còng dµi nh­ nh÷ng ng­êi kia. nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã, bèn hay n¨m ®¹i biÓu cña giai cÊp v« s¶n còng ®· lµ mét lùc l­îng r åi, nÕu nh­ hä biÕt lîi dông ®Þa vÞ cña Cuéc ®Êu tranh ®Ó quy ®Þnh ngµy lao ®éng diÔn ra ngay tõ khi m×nh, nÕu nh­ tr­íc hÕt hä biÕt ®©y lµ vÊn ®Ò g×, biÕt c¸i mµ bän nh÷ng ng­êi c«ng nh©n tù do lÇn ®Çu tiªn b­íc lªn vò ®µi lÞch sö t­ s¶n kh«ng biÕt. Vµ nh»m môc ®Ých ®ã, quyÓn s¸ch cña M¸c cho ®Õn tËn ngµy nay. Trong nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c nhau, cung cÊp cho hä tÊt c¶ mäi tµi liÖu d­íi d¹ng hoµn chØnh. cã nh÷ng ngµy lao ®éng dµi ng¾n kh¸c nhau, do tËp qu¸n quy ®Þnh nh­ng trong thùc tÕ, chóng vÉn Ýt khi ®­îc t«n träng. ChØ ë Chóng ta sÏ kh«ng nãi ®Õn c¶ mét lo¹t nh÷ng nghiªn cøu tuyÖt n¬i nµo ph¸p luËt quy ®Þnh ngµy lao ®éng vµ theo dâi viÖc chÊp vêi kh¸c, chñ yÕu lµ cã ý nghÜa vÒ mÆt lý luËn, vµ chóng t«i sÏ
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 324 325 ph.¨ng-ghen B×nh luËn vÒ tËp I bé "t­ b¶n"... b µn ngay ®Õn ch­¬ng cuèi, nãi vÒ tÝch luü t­ b¶n. Trong ch­¬ng xuyªn, hay r¬i vµo sù b¶o trî cña ho¹t ®éng tõ thiÖn c«ng céng; nµy, tr­íc hÕt ta thÊy chøng minh r»ng ph­¬ng thøc s¶n xuÊt t­ nh­ng trong nh÷ng lóc kinh doanh ®Æc biÖt ph¸t ®¹t ®éi qu©n ®ã b¶n chñ nghÜa, tøc lµ ph­¬ng thøc s¶n xuÊt ®ßi hái ph¶i cã sù l¹i lµ kh«ng thÓ thiÕu ®­îc ®èi víi giai cÊp c¸c nhµ t­ b¶n, nh­ tån t¹i mét bªn lµ c¸c nhµ t­ b¶n vµ bªn kh¸c lµ c¸c c«ng nh©n ta thÊy râ ®iÒu ®ã qua thÝ dô n­íc Anh. Trong mäi hoµn c¶nh, lµm thuª, - ph­¬ng thøc s¶n xuÊt ®ã kh«ng nh÷ng th­êng xuyªn ® éi qu©n nµy ®­îc dïng ®Ó ®Ì bÑp søc ph¶n kh¸ng cña nh÷ng t¸i s¶n xuÊt ra t­ b¶n cho nhµ t­ b¶n, mµ ®ång thêi còng lu«n c«ng nh©n cã viÖc lµm th­êng xuyªn vµ ®Ó k×m gi÷ tiÒn c«ng cña lu«n s¶n xuÊt ra sù nghÌo khæ cña c«ng nh©n; do ®ã ®¶m b¶o duy hä møc thÊp. "Cña c¶i x· héi cµng nhiÒu..., th× nh©n khÈu thõa tr× t×nh tr¹ng lµ ë mét bªn bao giê còng cã nh÷ng nhµ t­ b¶n lµ t­¬ng ®èi hay ®éi qu©n hËu bÞ c«ng nghiÖp cµng ®«ng... Nh­ng nh÷ng kÎ chiÕm h÷u tÊt c¶ c¸c t­ liÖu sinh ho¹t, tÊt c¶ c¸c ®éi qu©n hËu bÞ ®ã cµng ®«ng so víi ®éi qu©n lao ®éng t¹i ngò nguyªn liÖu vµ tÊt c¶ c¸c c«ng cô lao ®éng, vµ bªn kh¸c lµ quÇn (th­êng xuyªn cã viÖc lµm) th× sè nh©n khÈu thõa cè ®Þnh hoÆc nh÷ng tÇng líp c«ng nh©n mµ sù nghÌo khæ cña hä tû lÖ nghÞch 1* chóng c«ng nh©n ®«ng ®¶o lµ nh÷ng ng­êi b¾t buéc ph¶i b¸n søc lao ®éng cña m×nh cho nh÷ng nhµ t­ b¶n Êy ®Ó ®æi lÊy mét sè t­ v íi sù giµy vß cña lao ®éng cña hä l¹i cµng thªm ®«ng ®¶o. Sau liÖu sinh ho¹t nhÊt ®Þnh, trong tr­êng hîp kh¸ nhÊt còng chØ ®ñ hÕt, nh÷ng tÇng líp cïng khæ trong giai cÊp c«ng nh©n cµng ®Ó duy tr× n¨ng lùc lao ®éng cña hä vµ ®Ó nu«i lín mét thÕ hÖ ®«ng vµ ®éi qu©n hËu bÞ c«ng nghiÖp cµng lín, th× sù bÇn cïng ng­êi v« s¶n míi cã kh¶ n¨ng lao ®éng. Nh­ng t­ b¶n kh«ng chÝnh thøc cµng lín. § ã lµ quy luËt tuyÖt ®èi, phæ biÕn cña tÝch ph¶i chØ tù t¸i s¶n xuÊt ra th«i ®©u, nã kh«ng ngõng t¨ng thªm luü t­ b¶n chñ nghÜa" ( tr.631) [907]. vµ lín lªn - ®ång thêi thÕ lùc cña nã ®èi víi giai cÊp c«ng nh©n §ã lµ mét vµi quy luËt trong sè nh÷ng quy luËt chñ yÕu cña kh«ng cã cña còng t¨ng thªm. Vµ gièng nh­ b¶n th©n t­ b¶n chÕ ®é x· héi t­ b¶n chñ nghÜa hiÖn ®¹i, ®­îc chøng minh mét ®­îc t¸i s¶n xuÊt ra víi nh÷ng quy m« ngµy cµng lín, ph­¬ng c¸ch hÕt søc khoa häc, vµ c¸c nhµ kinh tÕ häc quan ph­¬ng thËm thøc s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa hiÖn ®¹i còng t¸i s¶n sinh ra giai chÝ còng tr¸nh kh«ng d¸m m­u toan b¸c bá chóng. Nh­ng nh­ cÊp nh÷ng ng­êi c«ng nh©n kh«ng cã cña víi mét quy m« ngµy thÕ th× chóng ta ®· nãi hÕt ch­a? Ch­a ®©u. M¸c nhÊn m¹nh cµng lín h¬n vµ víi mét sè l­îng ngµy cµng ®«ng h¬n. "Sù tÝch nh÷ng mÆt xÊu cña nÒn s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa mét c¸ch gay luü cña t­ b¶n t¸i s¶n xuÊt ra mèi quan hÖ t­ b¶n chñ nghÜa víi g¾t nh­ thÕ nµo th× «ng còng chøng minh mét c¸ch râ rµng nh­ quy m« më réng: mét bªn lµ nhiÒu nhµ t­ b¶n h¬n hay nh÷ng thÕ r»ng h×nh th¸i x· héi ®ã lµ cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn lùc l­îng nhµ t­ b¶n lín h¬n, vµ ë bªn kia lµ nhiÒu c«ng nh©n lµm thuª s¶n xuÊt cña x· héi tíi mét tr×nh ®é cao ®Õn møc lµm cho t Êt c¶ h¬n... N h­ vËy tÝch luü t­ b¶n lµ lµm t¨ng thªm giai cÊp v« s¶n" m äi thµnh viªn trong x· héi ®Òu cã thÓ ph¸t triÓn nh­ nhau mét ( tr.600) [865]. Nh­ng do sù ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt c¬ khÝ, c¸ch xøng ®¸ng víi con ng­êi. TÊt c¶ c¸c h×nh th¸i x· héi tr­íc do n«ng nghiÖp ®­îc c¶i tiÕn, v.v., ng­êi ta cÇn mét sè c«ng nh©n ®©y ®Òu qu¸ nghÌo nµn ®Ó cã thÓ lµm ®­îc ®iÒu ®ã. ChØ cã nÒn s¶n ngµy cµng Ýt h¬n ®Ó s¶n xuÊt ra cïng mét sè l­îng s¶n phÈm nh­ cò, vµ sù c¶i tiÕn ®ã, cã nghÜa lµ sù h×nh thµnh nªn sè c«ng nh©n thõa ra, l¹i diÔn ra nhanh h¬n c¶ b¶n th©n sù t¨ng lªn cña t­ b¶n. VËy sè c«ng nh©n ngµy cµng t¨ng lªn ®ã sÏ ra sao? Hä h×nh thµnh mét ®éi qu©n hËu bÞ c«ng nghiÖp; trong nh÷ng thêi _____________________________________________________________________________________________ kú kinh doanh kÐm hay trung b×nh, ®éi qu©n nµy bÞ tr¶ c«ng 1 * Trong b¶n dÞch tiÕng Ph¸p tËp I bé "T­ b¶n" ®· ®­îc chÝnh M¸c duyÖt l¹i, M¸c ®· söa l¹i luËn ®iÓm nµy. Xem C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ t hÊp h¬n gi¸ trÞ cña lao ®éng cña hä vµ kh«ng cã viÖc lµm th­êng xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 1993, t.23, tr.907.
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 326 ph.¨ng-ghen x uÊt t­ b¶n chñ nghÜa lµ t¹o ra ®­îc nh÷ng cña c¶i vµ nh÷ng lùc l­îng s¶n xuÊt cÇn thiÕt ®Ó lµm viÖc ®ã; nh­ng ®ång thêi víi sè c«ng nh©n bÞ ¸p bøc ®«ng ®¶o nã còng t¹o ra c¸i giai cÊp x· héi ngµy cµng ®øng tr­íc sù cÇn thiÕt ph¶i n¾m lÊy nh÷ng cña c¶i vµ nh÷ng lùc l­îng s¶n xuÊt Êy vµo tay m×nh ®Ó sö dông chóng cho toµn thÓ x· héi, chø kh«ng ph¶i cho riªng mét giai cÊp ®éc quyÒn nh­ hiÖn nay. D o Ph.¡ng-ghen viÕt vµo gi÷a ngµy 2 vµ 13 In theo b¶n ®¨ng trªn b¸o th¸ng Ba 1868 N guyªn v¨n lµ tiÕng §øc §· ®¨ng trªn tê "Demokratisches Wochenblatt", Ph.¡ng-ghen c¸c sè 12 vµ 13, ngµy 21 vµ 28 th¸ng Ba 1868 Tãm t¾t tËp i Bé "t­ b¶n" cña c.m¸c 204 c . m¸c. t­ b¶n. tËp i quyÓn thø nhÊt. qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña t­ b¶n D o Ph.¡ng-ghen viÕt n¨m 1868 In theo b¶n th¶o C«ng bè lÇn ®Çu tiªn b»ng tiÕng Nga trong Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc "V¨n khè cña C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen", quyÓn IV, 1929
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 329 Ch­¬ng thø nhÊt Hµng hãa vµ tiÒn tÖ205 i. b¶n th©n hµng hãa C ña c¶i cña c¸c x· héi mµ trong ®ã nÒn s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa thèng trÞ ®Òu do h µng hãa c Êu thµnh. Hµng hãa lµ vËt cã g i¸ trÞ sö dông; gi¸ trÞ nµy tån t¹i trong tÊt c¶ c¸c h×nh th¸i x· héi, cßn trong x· héi t­ b¶n chñ nghÜa th× gi¸ trÞ sö dông ®ång thêi lµ c¸i chøa ®ùng vËt chÊt cña gi¸ trÞ trao ®æi. G i¸ trÞ trao ®æi ph¶i cã tertium comparationis 1*®Ó ®o nã: ®ã lµ lao ®éng, thùc thÓ x· héi chung cña gi¸ trÞ trao ®æi, cô thÓ lµ t hêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt ® · ®­îc vËt ho¸ trong nã. Gièng nh­ hµng hãa lµ c¸i cã hai mÆt: gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ trao ®æi, lao ®éng chøa ®ùng trong hµng hãa còng cã hai mÆt: mét mÆt lµ h o¹t ®éng s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh, nh­ lao ®éng cña ng­êi thî dÖt, lao ®éng cña ng­êi thî may v.v., lao ®éng cã Ých, v µ mÆt kh¸c lµ sù tiªu hao thuÇn tuý søc lao ®éng cña con ng­êi, lµ lao ®éng trõu t­îng ®­îc kÕt tinh. C ¸i thø nhÊt s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ sö dông, c¸i thø hai s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ trao ®æi vµ chØ cã c¸i thø hai nµy míi cã thÓ so s¸nh ®­îc vÒ mÆt sè l­îng (nh÷ng sù kh¸c nhau gi÷a lao ®éng lµnh nghÒ vµ lao ®éng kh«ng lµnh nghÒ, gi÷a lao ®éng phøc t¹p vµ lao ®éng gi¶n ®¬n chøng thùc ® iÒu ®ã). Nh­ vËy thùc thÓ cña gi¸ trÞ trao ®æi lµ lao ®éng trõu t­îng, _____________________________________________________________________________________________ 1 * NghÜa ®en: vËt thø ba ®Ó so s¸nh; ë ®©y cã nghÜa lµ th­íc ®o.
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 330 331 ph.¨ng-ghen Tãm t¾t tËp I bé "t­ b¶n" cña C.M¸c. ch­¬ng I... 3) H×nh th¸i thø hai ®¶o ng­îc cña gi¸ trÞ t­¬ng ®èi: l ­îng gi¸ trÞ trao ®æi lµ ®é dµi cña thêi gian lao ®éng trõu t­îng. Chóng ta h·y xem xÐt thªm h×nh thøc cña gi¸ trÞ trao ®æi. y h µng hãa b = x h µng hãa a v h µng hãa c = " " " 1) x h µng hãa a = y h µng hãa b ; gi¸ trÞ cña hµng hãa nµy biÓu hiÖn ë gi¸ trÞ sö dông cña hµng hãa kh¸c lµ gi¸ trÞ t­¬ng ®èi cña u h µng hãa d = " " " hµng hãa ®ã. BiÓu hiÖn sù ngang gi¸ cña hai hµng hãa lµ h×nh t h µng hãa e = " " " thøc gi¶n ®¬n cña gi¸ trÞ t­¬ng ®èi. Trong ®¼ng thøc kÓ trªn y v .v., v.v.. h µng hãa b l µ v Ët ngang gi¸. T rong vËt ngang gi¸ ®ã, x h µng hãa a c ã ®­îc h×nh th¸i gi¸ trÞ cña m×nh kh¸c víi h×nh th¸i tù ë ® ©y hµng hãa cã ®­îc h ×nh th¸i t­¬ng ®èi chung cña gi¸ trÞ, nhiªn cña nã, trong khi y h µng hãa b ® ång thêi cã ®­îc thuéc t rong ®ã tÊt c¶ hµng hãa ®Òu t¸ch khái gi¸ trÞ sö dông cña m×nh tÝnh cã kh¶ n¨ng trao ®æi trùc tiÕp ngay c¶ trong h×nh thøc tù vµ víi t­ c¸ch lµ ho¸ th©n cña lao ®éng trõu t­îng, chóng ®­îc nhiªn cña nã. Do nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö nhÊt ®Þnh, gi¸ trÞ trao ®¸nh gi¸ lµ b»ng x h µng hãa a . H ¬n n÷a x h µng hãa a l µ h×nh ®æi cña hµng hãa biÓu hiÖn ë gi¸ trÞ sö dông cña hµng hãa. V× th¸i chñng lo¹i cña vËt ngang gi¸ ®èi víi tÊt c¶ c¸c hµng hãa thÕ hµng hãa kh«ng thÓ biÓu hiÖn gi¸ trÞ trao ®æi ë gi¸ trÞ sö kh¸c, nã lµ vËt ngang gi¸ chung c ña chóng; lao ®éng ®· ®­îc vËt dông cña chÝnh b¶n th©n nã, nã chØ cã thÓ biÓu hiÖn ®­îc gi¸ trÞ ho¸ trong nã trùc tiÕp biÓu hiÖn nh­ lµ sù thùc hiÖn cña lao ®éng trao ®æi cña nã ë gi¸ trÞ sö dông cña mét hµng hãa kh¸c. ChØ khi trõu t­îng, nh­ lµ lao ®éng nãi chung. Cßn b©y giê - ng­êi ta ®em so vµ ®¸nh gi¸ hai s¶n phÈm lao ®éng cô thÓ lµ b»ng nhau th× thuéc tÝnh cña lao ®éng cô thÓ chøa ®ùng trong 4) M çi h µng hãa trong lo¹t kÓ trªn ®Òu cã thÓ ®¶m nhËn vai hai s¶n phÈm víi tÝnh c¸ch lµ lao ®éng trõu t­îng cña con ng­êi trß vËt ngang gi¸ chung, nh­ng t rong cïng mét lóc th× bao giê míi béc lé, nghÜa lµ hµng hãa kh«ng thÓ lÊy lao ®éng cô thÓ chøa còng chØ cã mét trong sè ®ã cã thÓ ®¶m nhËn ®­îc vai trß ®ã, v× ®ùng trong chÝnh b¶n th©n nã lµm h×nh thøc ho¸ th©n gi¶n ®¬n nÕu t Êt c¶ c ¸c hµng hãa ®Òu lµ vËt ngang gi¸ chung, th× ®Õn l­ît cña lao ®éng trõu t­îng mµ nã chØ cã thÓ lÊy lao ®éng cô thÓ m×nh, mçi hµng hãa ®Òu lo¹i sè cßn l¹i ra khái sè vËt ngang gi¸ chøa ®ùng trong hµng hãa thuéc lo¹i kh¸c lµm h×nh thøc ho¸ chung ®ã. H×nh th¸i thø ba kh«ng ph¶i do x h µng hãa a , mµ do th©n ®¬n gi¶n cña lao ®éng trõu t­îng, nh÷ng hµng hãa kh¸c, t¹o ra mét c¸ch kh¸ch quan. Do ®ã, mét hµng hãa nhÊt ®Þnh ph¶i ®¶m nhËn vai trß ®ã, - sau nµy hµng §¼ng thøc x h µng hãa a = y h µng hãa b tÊt nhiªn gi¶ ®Þnh hãa ®ã cã thÓ thay ®æi - vµ chØ do nh­ vËy, hµng hãa míi hoµn r»ng x h µng hãa a c òng cã thÓ biÓu hiÖn trong nh÷ng hµng hãa toµn trë thµnh hµng hãa. Hµng hãa ®Æc biÖt nµy, c¸i hµng hãa mµ h×nh th¸i vËt ngang gi¸ chung g¾n liÒn víi h×nh th¸i tù kh¸c; do ®ã; nhiªn cña nã lµ t iÒn tÖ. 2) x h µng hãa a = y h µng hãa b = z h µng hãa c = v h µng hãa d = u h µng hãa e v .v., v.v., v.v.. §ã lµ h×nh th¸i t­¬ng ®èi më C¸i khã khi nhËn thøc vÒ hµng hãa l µ ë chç hµng hãa còng réng c ña gi¸ trÞ. ë ® ©y x h µng hãa a ® ­îc ®em so kh«ng ph¶i víi nh­ tÊt c¶ c¸c ph¹m trï cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt t­ b¶n chñ mét hµng hãa mµ ®­îc ®em so víi t Êt c¶ mäi h µng hãa víi tÝnh nghÜa biÓu hiÖn quan hÖ gi÷a ng­êi víi ng­êi d­íi c¸i vá vËt thÓ. c¸ch lµ h×nh thøc biÓu hiÖn gi¶n ®¬n cña lao ®éng thÓ hiÖn trong Khi ®em so nh÷ng s¶n phÈm cña m×nh víi nhau víi t­ c¸ch lµ b¶n th©n nã. Nh­ng b»ng c¸ch ho¸n vÞ ®¬n gi¶n, h×nh thøc nµy h µng hãa, l µ nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt ®em so c¸c d¹ng lao ®éng kh¸c sÏ dÉn tíi nhau cña m×nh víi t­ c¸ch lµ lao ®éng chung cña con ng­êi, nÕu
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 332 333 ph.¨ng-ghen Tãm t¾t tËp I bé "t­ b¶n" cña C.M¸c. ch­¬ng I... t hiÕu sù trung gian cña vËt thÓ ®ã, th× hä kh«ng lµm ®­îc viÖc th¸i gi¸ trÞ t­¬ng ®èi chung trong ®ã c¸c hµng hãa cã thÓ ®ång ®ã. Do ®ã, quan hÖ gi÷a ng­êi víi ng­êi biÓu hiÖn thµnh quan hÖ nhÊt víi nhau víi t­ c¸ch lµ gi¸ trÞ vµ cã thÓ so s¸nh ®­îc víi g i÷a vËt víi vËt. nhau víi t­ c¸ch lµ nh÷ng l­îng gi¸ trÞ. Nh­ vËy, hµng hãa ®èi diÖn víi nhau hoµn toµn kh«ng ph¶i víi t­ c¸ch lµ hµng hãa, mµ § èi víi x· héi, mµ trong ®ã s¶n xuÊt hµng hãa thèng trÞ, th× chØ víi t­ c¸ch lµ nh÷ng s¶n phÈm (tr.47). ®¹o Thiªn chóa, ®Æc biÖt lµ ®¹o tin lµnh lµ t«n gi¸o thÝch hîp. Hµng hãa chØ cã thÓ so víi nhau víi t­ c¸ch lµ nh÷ng gi¸ trÞ, II- qu¸ tr×nh trao ®æi hµng hãa vµ v× vËy, víi t­ c¸ch lµ nh÷ng hµng hãa, khi chóng ®­îc ®em ®èi lËp víi mét hµng hãa kh¸c nµo ®ã, víi t­ c¸ch lµ vËt ngang T rong trao ®æi, hµng hãa míi chøng minh ®­îc hµng hãa lµ gi¸ chung. Nh­ng chØ cã h µnh vi x· héi míi cã thÓ lµm cho mét hµng hãa. Nh÷ng ng­êi chñ cña hai hµng hãa ph¶i cã ý muèn hµng hãa nhÊt ®Þnh trë thµnh vËt ngang gi¸ chung - tiÒn tÖ. trao ®æi hµng hãa cña m×nh vµ, do ®ã hä ph¶i thõa nhËn lÉn nhau lµ nh÷ng n g­êi së h÷u t­ nh©n. Quan hÖ ph¸p lý nµy, mµ M ©u thuÉn néi t¹i cña hµng hãa víi t­ c¸ch lµ sù thèng nhÊt h×nh thøc cña nã lµ b¶n hîp ®ång, chØ lµ quan hÖ ý chÝ trong ®ã trùc tiÕp gi÷a gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ trao ®æi, víi t­ c¸ch lµ s¶n phÈm cña lao ®éng t­ nh©n cã Ých... vµ víi t­ c¸ch lµ ho¸ ph¶n ¸nh quan hÖ kinh tÕ. N éi dung cña quan hÖ ph¸p lý hoÆc th©n trùc tiÕp cã tÝnh chÊt x· héi cña lao ®éng trõu t­îng cña quan hÖ ý chÝ ®ã lµ do chÝnh quan hÖ kinh tÕ ®em l¹i (tr.45). con ng­êi - m©u thuÉn ®ã kh«ng chÞu n»m im cho tíi khi nã Hµng hãa lµ gi¸ trÞ sö dông ®èi víi ng­êi kh«ng ph¶i lµ chñ mang h×nh thøc t¸ch ®«i hµng hãa ra thµnh hµng hãa vµ tiÒn cña nã vµ nã kh«ng ph¶i lµ gi¸ trÞ sö dông ®èi víi ng­êi chñ cña (tr.48). nã. Do ®ã míi cã nhu cÇu trao ®æi. Nh­ng mçi ng­êi chñ cña V× tÊt c¶ nh÷ng hµng hãa kh¸c chØ lµ nh÷ng vËt ngang gi¸ hµng hãa ®Òu muèn nhËn ®­îc, th«ng qua trao ®æi, nh÷ng gi¸ trÞ riªng biÖt cña tiÒn, cßn tiÒn lµ vËt ngang gi¸ chung cña nh÷ng sö dông ®Æc biÖt cÇn thiÕt cho anh ta; bëi vËy trao ®æi lµ mét qu¸ hµng hãa kh¸c, nªn nh÷ng hµng hãa ®ã lµ nh÷ng hµng hãa riªng tr×nh cã tÝnh chÊt c¸ nh©n. MÆt kh¸c anh ta muèn b¸n hµng hãa biÖt so víi tiÒn lµ hµng hãa chung (tr.51). Qu¸ tr×nh trao ®æi cña m×nh víi t­ c¸ch lµ gi¸ trÞ, nghÜa lµ th«ng qua bÊt kú hµng kh«ng ®em l¹i gi¸ trÞ cho thø hµng hãa mµ nã ®· biÕn thµnh tiÒn, hãa nµo, kh«ng kÓ lµ hµng hãa cña a nh ta c ã lµ gi¸ trÞ sö dông mµ chØ ®em l¹i cho hµng hãa ®ã h ×nh thøc gi¸ trÞ cña nã (tr.51). ®èi víi ng­êi chñ cña hµng hãa kh¸c hay kh«ng, bëi vËy trao ®æi B¸i vËt gi¸o lµ ë chç: d­êng nh­ hµng hãa trë thµnh tiÒn kh«ng ®èi víi anh ta lµ mét qu¸ tr×nh x· héi chung. Nh­ng cïng mét ph¶i v× nh÷ng hµng hãa kh¸c dïng nã ®Ó biÓu hiÖn mét c¸ch toµn qu¸ tr×nh kh«ng thÓ võa lµ mét qu¸ tr×nh cã tÝnh chÊt c¸ nh©n diÖn gi¸ trÞ cña chóng, mµ tr¸i l¹i, d­êng nh­ c¸c hµng hãa nµy l¹i võa lµ mét qu¸ tr×nh x· héi chung ®èi víi tÊt c¶ nh÷ng dïng nã ®Ó biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña m×nh bëi v× nã lµ tiÒn. ng­êi chñ hµng hãa. §èi víi mçi ng­êi chñ hµng hãa th× hµng hãa cña a nh ta l µ vËt ngang gi¸ chung, cßn tÊt c¶ c¸c hµng hãa III. tiÒn tÖ, hay l­u th«ng hµng hãa kh¸c lµ mét sè l­îng nhÊt ®Þnh nh÷ng vËt ngang gi¸ ®Æc thï cña A . th­íc ®o gi¸ trÞ (gi¶ ®Þnh vµng lµ tiÒn) hµng hãa cña anh ta. Nh­ng v× t Êt c¶ n h÷ng ng­êi chñ hµng hãa ®Òu gièng nhau ë ®iÓm ®ã, nªn kh«ng mét h µng hãa nµo lµ vËt T iÒn víi t­ c¸ch lµ th­íc ®o gi¸ trÞ, lµ h ×nh thøc biÓu tÊt yÕu ngang gi¸ chung c¶, vµ v× vËy k h«ng mét h µng hãa nµo cã h×nh cña th­íc ®o gi¸ trÞ n éi t¹i cña hµng hãa - t hêi gian lao ®éng.
nguon tai.lieu . vn
Chính trị học Báo chí - Truyền thông Xã hội học Giáo dục học Tâm lý học Lịch sử - Văn hoá Triết học Ngôn ngữ học Thư viện thông tin Văn học nước ngoài Ngư nghiệp Hành chính - Pháp luật Địa lý - Địa danh Văn học Việt nam Lịch sử Đảng CNXH - KH Tư Tưởng HCM Ngụ ngôn - Cổ tích Ca dao - Tục ngữ Hoá học Sinh học Y khoa - Dược Kinh tế học