1. Trang Chủ
  2. Triết học
  3. [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 14 phần 9

[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 14 phần 9

Cùng với nhau chúng tạo ra phương thức sản xuất, và Marx phân biệt các thời kỳ lịch sử theo các phương thức sản xuất. Ví dụ, ông quan sát thấy rằng các xã hội châu Âu đã tiến bộ từ một phương thức sản xuất phong kiến tới một phương thức sản xuất tư bản. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1374 1375 c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc Phuª-ghe-l¬ (Voegele), A. - ns¨m 1859 c«ng nh©n s¾p ch÷ ë Pi-ta-to (kho¶ng 571 - 497 tr­íc c

Thể loại Tài liệu miễn phí Triết học

Số trang 49

Ngày tạo 8/29/2018 8:26:46 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx -... (.pdf)

Xem mẫu

  1. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1374 1375 c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc Phuª-ghe-l¬ (Voegele), A. - ns¨m 1859 c«ng nh©n s¾p ch÷ ë Pi-ta-to (kho¶ng 571 - 497 tr­íc c«ng nguyªn) - nhµ to¸n häc nhµ in H«n-lin-ghª-¬ ë Lu©n §«n.-610, 614-624, 809, 820, 821, Cæ Hy L¹p, nhµ triÕt häc - duy t©m, nhµ t­ t­ëng cña quÝ téc chñ 830-835, 877, 881, 901. n«.-771. Phun (Phull), C¸c-l¬ Lót-vÝch ¸p-gu-xt¬ (1757 - 1826) - Pi-si-ni-« (Piccinino), Ni-c«-l« (1386 - 1444) - ng­êi chØ huy t­íng Phæ, n¨m 1806 tæng tham m­u tr­ëng qu©n ®éi Phæ, n¨m lÝnh ®¸nh thuª Mü, n¨m 1426 - 1443 chØ huy qu©n ®éi Mi-la-n« 1806 - 1812 phôc vô trong qu©n ®éi Nga.-118. trong cuéc hçn chiÕn gi÷a c¸c thµnh phè I-ta-li-a.-243. Phun-t¬n (Fulton), R«-bíc (1765 - 1815) - kü s­ vµ nhµ ph¸t Pi-s¬n (Pichon), Lu-i ¨ng-®r¬, nam t­íc (1771 - 1850) - nhµ minh Mü, ng­êi chÕ t¹o ra chiÕc tµu thuû ®Çu tiªn.-472. ngo¹i giao vµ nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Ph¸p, ®Çu nh÷ng n¨m 30 Phuyªn-ke-r¬ (Völker) (thÕ kû XVII) - c«ng tr×nh s­ qu©n sù, quan cai trÞ d©n sù ë An-giª-ri.-133. Pi IX (1792 - 1878) - gi¸o hoµng La M· (1846 - mét trong nh÷ng ng­êi s¸ng lËp ra tr­êng ph¸i Hµ Lan cò vÒ x©y 1878).-638, 656. c«ng sù.-414. Pin (Peel), R«-bíc (1788 - 1850) - nhµ ho¹t ®éng nhµ n­íc Pi-a-r¬ (Piar), Ma-nu-en C¸c-lèt (1782 - 1817) - t­íng Vª- Anh, l·nh tô ph¸i «n hoµ trong ®¶ng To-ri (ph¸i nµy ®­îc gäi theo nª-xu-ª-la - C«-l«m-bi-a, tham gia chiÕn tranh giµnh ®éc lËp cña tªn «ng lµ ph¸i Pin), bé tr­ëng néi vô (1822 - 1827 vµ 1828 - c¸c thuéc ®Þa T©y Ban Nha ë Nam Mü, n¨m 1817 bÞ xö tï vÒ téi tæ 1830), thñ t­íng (1834 - 1835 vµ 1841 - 1846), víi sù ñng hé cña chøc ©m m­u chèng B«-li-va-r¬.-282-286. ®¶ng tù do ®· huû bé luËt lóa m× (1846).-897. Pi-ª-t¬-ri (Pietri), Pi-e Ma-ri (1809 - 1864) - nhµ ho¹t ®éng Pin-®a-r¬, Pi-t¬ - xem U«n-cèt Gi«n. chÝnh trÞ Ph¸p, thuéc ph¸i B«-na-p¸c-t¬, côc tr­ëng côc c¶nh s¸t Pit (Pitt), Uy-li-am, BÐ (1759 - 1806) - nhµ ho¹t ®éng nhµ Pa-ri (1852 - 1858).-517, 518. n­íc Anh, mét trong nh÷ng l·nh tô cña ®¶ng To-ri; mét trong Pi-èt I (1672 - 1725) - vua Nga tõ 1682, hoµng ®Õ toµn Nga tõ nh÷ng nhµ tæ chøc chñ yÕu c¸c cuéc chiÕn tranh chãng c¸ch m¹ng 1721.-607, 639. t­ s¶n Ph¸p cuèi thÕ kû XVIII, thñ t­íng (1783 - 1801 vµ 1804 - Pi-r¬ (319 - 272 tr­íc c«ng nguyªn) - vua £-pia (307 - 302, 1806).-531, 630. 296 - 272 tr­íc c«ng nguyªn) - nguyªn so¸i næi tiÕng thêi Cæ ®¹i.- Piu-d¬ (Puisaye), Gi«-dÐp Giª-nª-vi-Ðp, b¸ t­íc ®¬ (1755 - 31. 1827) - t­íng Ph¸p, phÇn tö b¶o hoµng, nh÷ng n¨m 1793 - 1797
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1376 1377 c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc lµ mét trong nh÷ng l·nh tô cña bän phiÕn lo¹n ph¶n c¸ch m¹ng 1791) - nhµ ho¹t ®éng nhµ n­íc Nga, nguyªn so¸i, tæng t­ lÖnh Su-¨ng.-174. trong cuéc chiÕn tranh Nga - Thæ NhÜ Kú n¨m 1787 - 1791; sñng Plau-tót Ti-tót M¾c-xi-ót (kho¶ng 254 - 184 tr­íc c«ng thÇn cña £-ca-tª-ri-na.-139. nguyªn) - t¸c gi¶ hµi kÞch th¬ Cæ Hy L¹p.-601. P«n-sa-ra (Poncharra), S¸c-l¬ Lu-i Xª-da ®uy Po-ro, hÇu t­íc Pl«ng-Pl«ng - xem B«-na-p¸c-t¬ Gi«-dÐp S¸c-l¬ P«n, hoµng ®¬ (1787 - 1860) - sÜ quan vµ nhµ ph¸t minh qu©n sù Ph¸p.-463. th©n Na-p«-lª-«ng. Pèp (Pope), A-lÕch-xan-®r¬ (1688 - 1744) - nhµ th¬ Anh, ®¹i Pluy-mÝch-ke (Plümicke), I.C. - sÜ quan §øc, t¸c gi¶ cuèn biÓu cña chñ nghÜa cæ ®iÓm khai s¸ng.-768, 769, 783, 786, 820, "S¸ch h­íng dÉn giµnh cho sÜ quan ph¸o binh hoµng gia Phæ".- 886. 539. Pèt-x«-®i-Boãc-g«, C¸c-l¬ ¤-xi-p«-vÝch, b¸ t­íc (1764 - 1842) P«-li-bi-ót (kho¶ng 201 - kho¶ng 120 tr­íc c«ng nguyªn) - - nhµ ngo¹i giao Nga, vèn ng­êi Coãc-x¬; tõ 1814 ®Õn 1821 c«ng nhµ sö häc lçi l¹c Cæ Hy L¹p, t¸c gi¶ cña mét trong nh÷ng t¸c sø, tõ 1821 ®Õn 1835 ®¹i sø ë Pa-ri råi ë Lu©n §«n (1835 - 1839.- phÈm ®Çu tiªn vÒ th«ng sö.-483. 643. P«-lèc-c¬ (Pollock), Gioãc-gi¬ (1786 - 1872) - t­íng Anh, sau Pphu-en-l¬ (Pfuel), Ðc-n¬-xt¬ (1779 - 1866) - t­íng Phæ, mét nguyªn so¸i, tham gia chiÕn tranh Anh - ¸p-ga-ni-xtan (1838 - trong nh÷ng kÎ ®¹i biÓu cho giíi qu©n phiÖt ph¶n ®éng; th¸ng 1842).-107. ChÝn - th¸ng M­êi 1848 thñ t­íng vµ bé tr­ëng chiÕn tranh.-795. P«-ni-a-tèp-xki (Poniatowski), Xta-ni-xl¸p ¸p-gu-xt¬ (1732 - Prin-xÝp-p¬-i - Vi-®au (Principe y Vidaud), Mi-ghen A-gu-xtin 1798) - vua Ba Lan víi v­¬ng hiÖu Xta-ni-xl¸p II ¤-guy-xt¬ (1811 - 1866) - nhµ v¨n t­ s¶n T©y Ban Nha, t¸c gi¶ nhiÒu t¸c (1764 - 1795).-148. phÈm vÒ lÞch sö vµ v¨n häc T©y Ban Nha, thuéc ®¶ng tiÕn bé.- P«-ni-a-tèp-xki (Poniatowski), Gi«-dÐp, c«ng t­íc (1763 - 215. 1813) - nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµ qu©n sù Ba Lan, t­íng, n¨m Pru-®«ng (Proudhon), Pi-e Gi«-dÐp (1809 - 1865) - nhµ chÝnh 1809 - 1813 tham gia chiÕn tranh cña n­íc Ph¸p Na-p«-lª-«ng.- luËn, kinh tÕ häc vµ x· héi häc Ph¸p, nhµ t­ t­ëng cña giai cÊp 315. tiÓu t­ s¶n, mét trong nh÷ng ng­êi s¸ng lËp ra chñ nghÜa v« P«-tem-kin, Gri-g«-ri A-lÕch-xan-®r«-vihcs, c«ng t­íc (1739 - chÝnh phñ.-572, 660.
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1378 1379 c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc Pt«-lª-m©y, Lau-®i-ót (thÕ kû II) - nhµ thiªn v¨n häc vµ ®Þa lý gi¸o chñ I-ta-li-a vµ nhµ v¨n.-342. häc næi tiÕng Cæ Hy L¹p.-125. Quy-vi-ª (Cuvier), Gioãc-gi¬ (1769 - 1832) - nhµ khoa häc tù Pt«-lª-m©y La-g¬ (kho¶ng 360 - 283 tr­íc c«ng nguyªn) - nhiªn vÜ ®¹i Ph¸p, næi tiÕng vÒ c¸c t¸c phÈm thuéc c¸c lÜnh vùc thèng so¸i Ma-xª-®oan, tham gia c¸c cuéc viÔn chinh cña A-lÕch- gi¶i phÉu häc so s¸nh, cæ sinh vËt häc vµ ph©n lo¹i ®éng vËt.-550. xan-r¬ Ma-xª-®oan, tõ 323 tr­íc c«ng nguyªn tæng ®èc råi vua Quy-xtin-n¬ (Custine), A-®am-Phi-lÝp, b¸ t­íc ®¬ (1740 - cña Ai CËp ®· Hy L¹p ho¸ (305 - 285 tr­íc c«ng nguyªn) ng­êi 1793) - t­íng vµ nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Ph¸p, tham gia cuéc s¸ng lËp ra v­¬ng triÒu Pt«-lª-m©y.-16, 362. chiÕn tranh cña n­íc Céng hoµ Ph¸p chèng l¹i liªn minh lÇn thø Pxam-me-tÝch I-pha-ra-«ng (663 - 610 tr­íc c«ng nguyªn) vµ nhÊt cña c¸c n­íc ch©u ¢u.-120. thèng so¸i Ai CËp.-12. R Pu-ga-sÐp , £-me-li-an I-va-n«-vÝch (kho¶ng 1742 - 1775) - Ra-c«-xi (R¸kãczi), Phª-ren-tx¬ (Phran-tx¬) (1676 - 1735) - l·nh tô cña cuéc khëi nghÜa chèng phong kiÕn lín nhÊt cña n«ng ng­êi l·nh ®¹o phong trµo gi¶i phãng d©n téc ë Hung-ga-ri chèng d©n vµ ng­êi C«-d¾c ë n­íc Nga nh÷ng n¨m 1773 - 1775.-139. l¹i sù thèng trÞ cña v­¬ng triÒu H¸p-xbuèc vµo ®Çu thÓ kû XVIII.- Pu-kh¬-n¬ (Puchner), An-t«n, nam t­íc (1779 - 1852) - t­íng 751. ¸o, nh÷ng n¨m 1848 - 1849 chØ huy qu©n ®éi ë T¬-ran-xin-va-ni Ra-®Ðt-xki (Radetzky), I-«-dÐp, b¸ t­íc (1766 - 1858) - t¸c chiÕn chèng l¹i qu©n ®éi c¸ch m¹ng Hung-ga-ri.-167. nguyªn so¸i ¸o, tõ n¨m 1831 chØ huy qu©n ®éi ¸o ë B¾c I-ta-li-a, Pun-xki (Pulszky), Phran-si-sÕch (1814 - 1897) - nhµ ho¹t trong nh÷ng n¨m 1848 - 1849 ®µn ¸p d· man phong trµo c¸ch ®éng chÝnh trÞ, nhµ v¨n vµ nhµ kh¶o cæ häc Hung-ga-ri gèc Ba m¹ng vµ gi¶i phãng d©n téc I-ta-li-a, tõ n¨m 1850 ®Õn th¸ng Hai Lan, tham gia c¸ch m¹ng n¨m 1848 - 1849 ë Hung-ga-ri; sau khi n¨m 1857 toµn quyÒn V­¬ng quèc L«m-b¸c-®i - V¬-ni-®¬.-631. c¸ch m¹ng thÊt b¹i l­u vong ra n­íc ngoµi, nh÷ng n¨m 50 céng Ra-®ª-ma-khe-r¬ (Rademacher), I-«-han Gèt-phrÝt (1772 - t¸c víi tê b¸o "New york Daily Tribune", n¨m 1867 trë vÒ Hung- 1849) - thµy thuèc §øc, næi tiÕng vÒ sù ph©n lo¹i ®éc ®¸o cña «ng ga-ri sau sù ©n x¸, nghÞ sÜ (1867 - 1876 vµ 1884 - 1897).-750. ®èi víi c¸c bÖnh tËt theo ph­¬ng ph¸p ch÷a bªnh.-579. Q Ra-®«-vi-x¬ (Radowitz), Gi«-dÐp (1797 - 1853) - t­íng vµ nhµ Qui-ri-ni (Quirini), An-®giª-l¬ Ma-ri-a (1680 - 1755) - hång y ho¹t ®éng nhµ n­íc Phæ, ®¹i biÓu cho bän gian thÇn ë cung ®×nh,
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1380 1381 c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc nh÷ng n¨m 1848 - 1849 lµ mét trong nh÷ng l·nh tô cña c¸nh h÷u ®Õ chÕ; uû viªn chÝnh phñ l©m thêi Ba-®en, sau thÊt b¹i cña cuéc t¹i Quèc héi Phran-phuèc.-787-791. khëi nghÜa Ba-®en -Pphan-x¬ l­u vong khái n­íc §øc.-791. Ra-Ðp-xki, Ni-c«-lai Ni-c«-lai-e-vÝch (1771 - 1829) - t­íng Ra-xpai (Raspail), Phr¨ng-xoa (1794 - 1878) - häc gi¶ - nhµ Nga, tham gia chiÕn tranh chèng n­íc Ph¸p Na-p«-lª-«ng.-314- v¹n vËt häc næi tiÕng Ph¸p, nhµ chÝnh luËn, nhµ x· héi chñ nghÜa, 319. gÇn gòi víi giai cÊp v« s¶n c¸ch m¹ng; tham gia c¸ch m¹ng 1830 Ra-glan (Raglan), Phi-xr«i Giªm-x¬ Hen-ri X«-mÐt-xÐt, nam vµ 1848; nghÞ sÜ Quèc héi lËp hiÕn.-545. t­í 91788 - 1855) - t­íng Anh, tõ n¨m 1854 nguyªn so¸i tham Rai-l¬ (Reille), ¤-n«-r¬ S¸c-l¬ Mi-sen Gi«-dÐp (1775 - 1860) - gia chiÕn tranh chèng n­íc Ph¸p Na-p«-lª-«ng (1808 - 1814 vµ t­íng Ph¸p, sau lµ nguyªn so¸i vµ nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ, tham 1852) víi t­ c¸ch sÜ quan tham m­u cña Oen-lin-t¬n, bÝ th­ qu©n gia chiÕn tranh trªn b¸n ®¶o I-bª-ri-c¬ (1808 - 1814).-321, 322- vô cña v¨n phßng tæng t­ lÖnh (1827 - 1854), côc tr­ëng côc ph¸o 325. binh (1852 - 1854), tæng t­ lÖnh qu©n ®éi ë Cr­m (1854 - 1855).- Rai-n¾c (Reinach), ¸c-n«n (kho¶ng 1820 - 1870) - nhµ d©n 76, 81. chñ tiÓu t­ s¶n §øc, tham gia c¸ch m¹ng 1848 - 1849 ë §øc sau Ra-nÝch-ken (Ranickel) - thî thñ c«ng §øc, nghÒ nghiÖp thî ®ã l­u vong sang Thuþ SÜ.-610, 852, 853. ®ãng s¸ch, nhµ d©n chñ tiÓu t­ s¶n, tham gia c¸ch m¹ng 1848 - Rai-n¬-len-®¬ (Rheinlnder), Ghª-oãc Phri-®rÝch - héi viªn 1849 ë §øc, sau khi c¸ch m¹ng thÊt b¹i, l­u vong sang Thuþ SÜ.- cña §ång minh nh÷ng ng­êi bÞ h¾t hñi ë Pa-ri sau l­u vong sang 505, 506, 513, 525, 537, 554-557, 608-612, 709, 724, 726, 787, Lu©n §«n.-533, 755, 756, 759. 852. Rai-sen-b¸c (Rªichnbach), ¤-xca, b¸ t­íc (sinh n¨m 1815) - Ra-pha-en Xan-ti (Raffaello Santi) (1483 - 1520) - ho¹ sÜ vÜ ®Þa chñ Xi-lª-di, nhµ d©n chñ tiÓu t­ s¶n, n¨m 1848 - 1849 ®¹i ®¹i I-ta-li-a thêi kú Phôc h­ng.-341. biÓu Quèc héi Phran-phuèc, tõ n¨m 1850 l­u vong sang Anh råi Ra-v« (Raveaux), Phran-tx¬ (1810 - 1851) - nhµ ho¹t ®éng sang Mü.-873. chÝnh trÞ §øc, nhµ d©n chñ t­ s¶n; n¨m 1848 - 1849 nghÞ sÜ cña Rai-st¸t, I-«-dÐp Phr¨ng-xoa S¸c-l¬ B«-na-p¸c-t¬, c«ng t­íc Khuªn t¹i Quèc hé Phran-phuèc thuéc ph¸i t¶; ph¸i viªn ®Õ chÕ (1811 - 1832) - con trai cña Na-p«-lª-«ng I vµ Ma-ri-a - Lu-i-da; t¹i Thuþ SÜ; th¸ng S¸u n¨m 1849 lµ mét trong n¨m nhiÕp chÝnh ®­îc ph¸i B«-na-p¸c-t¬ tiÕn cö lµm ng­ê nèi ng«i vua Ph¸p.-202.
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1382 1383 c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc Rai-t¬ (Reuter), Pau-l¬ I-u-li-ót (1816 - 1899) - n¨m 1851 Rª-muy-da (RÐmusat), S¸c-l¬ Phr¨ng-xoa Ma-ri, b¸ t­íc s¸ng lËp ra h·ng th«ng tÊn Rai-t¬ ë Lu©n §«n.-822, 91797 - 1875) - nhµ ho¹t ®éng nhµ n­íc vµ nhµ v¨n Ph¸p, phÇn Rai-x¬ - Plau-en (ReuS - Plauen), Hen-rÝch, c«ng t­íc (1751 - tö Oãc-lª-¨ng, bé tr­ëng néi vô (1840), thêi kú nÒn Céng hoµ thø 1825) - t­íng ¸o, tham gia chiÕn tranh chèng n­íc Céng hoµ hai lµ ®¹i biÓu Quèc héi lËp hiÕn vµ Quèc héi lËp ph¸p, bé tr­ëng Ph¸p vµ n­íc Ph¸p Na-p«-lª-«ng.-87. ngo¹i giao (1871 - 1873).-528. Ram-xe-x¬ II (theo truyÒn thuyÕt Hy L¹p gäi lµ Xª-x«-xtrÝt) - Rª-sÝt-pa-sa (1802 - 1858) - nhµ ho¹t ®éng nhµ n­íc Thæ NhÜ pha-ra-«ng Ai CËp 91317 - 1251 tr­íc c«ng nguyªn) vµ thèng so¸i Kú, nhiÒu lÇn gi÷ chøc vô thñ t­íng vµ bé tr­ëng ngo¹i giao.-649, Ai CËp.-11. 742. Ran-®«n (Randon), Gi¾c Lu-i Xª-da A-lÕch-xan-®r¬, b¸ t­íc Ri-b¸t (Ribas), H«-xª Phª-lÝch (1775 - 1814) - t­íng Vª-nª- (1795 - 1871) - t­íng Ph¸p, tõ 1856, nguyªn so¸i; trong nh÷ng xu-ª-la, tham gia chiÕn tranh giµnh ®éc lËp cña c¸c thuéc ®Þa T©y n¨m 30-40 tham gia x©m chiÕm An-giª-ri; bé tr­ëng chiÕn tranh Ban Nha ë Nam Mü.-275-281. (1851 - 1867), toµn quyÒn An-giª-ri (1851 - 1858).-135. Ri-s¬-li-¬ (Richelieu), ¸c-m¨ng £-ma-nu-en ®uy PlÐt-xi, c«ng R¨ng-gi-t¬ Xinh-kh¬ (1780 - 1839) - ng­êi cÇm quyÒn ë Pen- t­íc (1766 - 1822) - nhµ ho¹t ®éng nhµ n­íc Ph¸p, sau khi c¸ch gi¸p (1797 - 1839).-101. m¹ng t­ s¶n Ph¸p cuèi thÕ kû XVIII b¾t ®Çu, l­u vong sang Nga, R©y-kh¸c (Reichard), I-«-dÐp M¸c-tin (1803 - 1872) - luËt gia n¨m 1813 trë vÒ Ph¸p, thñ t­íng vµ bé tr­ëng ngo¹i giao (1815 - §øc, nhµ d©n chñ tiÓu t­ s¶n, nghÞ sÜ Quèc héi Phran-phuèc, uû 1818 vµ 1820 - 1821).-640. viªn chÝnh phñ c¸ch m¹ng l©m thêi Pphan-x¬ n¨m 1849, sau khi Rim-pl¬ (Rimpler), Ghª-oãc (1636 - 1683) - c«ng tr×nh s­ khëi nghÜa thÊt b¹i l­u vong sang Mü.-793. qu©n sù §øc, t¸c gi¶ t¸c phÈm vÒ x©y c«ng sù.-420, 421. Rª- (Reh), Tª-«-®o - luËt s­ §øc, n¨m 1848 - 1849 nghÞ sÜ Rin-ghen-g¸c-®t¬ (Ringelgardt) - gi¸m ®èc nhµ h¸t ë Khuªn Quèc héi Phran-phuèc thuéc c¸nh trung t¶.-593-596. råi (tõ n¨m 1832) ë Lai-pxÝch.-145. Rª-can-®¬ - xem M¸c-ti-nª-x¬ ®¬ Rª-can-®¬, Hoan. Rinh-x¬ (Rings), L.V. - thµnh viªn cña §ång minh nh÷ng Rª-den (Raisin), Pi-e-r¬ (1820 - 1870) - luËt gia vµ nhµ ho¹t ng­êi céng s¶n, ®Çu nh÷ng n¨m 50 thÕ kû XIX c­ tró ë Lu©n §«n, ®éng chÝnh trÞ Thuþ SÜ, nghÞ sÜ §¹i héi ®ång.-850, 851. ñng hé M¸c vµ ¡ng-ghen.-866.
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1384 1385 c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc RÝt-x¬ (Riesser), Ga-bri-en (1806 - 1863) - luËt gia vµ nhµ ®éng nhµ n­íc cña giai cÊp t­ s¶n BØ, thuéc ph¸i tù do «n hoµ; ho¹t ®éng chÝnh trÞ §øc, ®øng ra b¶o vÖ quyÒn b×nh ®¼ng cña n¨m 1847 - 1852 bé tr­ëng néi vô.-805. ng­êi Do Th¸i, n¨m 1848 - 1849 nghÞ sÜ Quèc héi Phran-phuèc, R«-ma-na (Romana), Pª-®r« Ca-r«-i - Xu-re-®a, hÇu t­íc ®¬ la ban ®Çu thuéc c¸nh trung h÷u nh­ng tõ th¸ng ChÝn 1848 thuéc (1761 - 1811) - t­íng T©y Ban Nha, n¨m 1807 - 1808 chØ huy mét c¸nh trung t¶.-597. qu©n ®oµn T©y Ban Nha trªn bê biÓn B¾c vµ biÓn Ban tÝch, tham Roi-t¬ (Reuter), M¸c-®Çu nh÷ng n¨m 50 thÕ kû XIX mËt gia chiÕn tranh gi¶i phãng chèng sù thèng trÞ cña Na-p«-lª-«ng th¸m Phæ ë Lu©n §«n.-862. (1808 - 1814).-198. R«-bin-x¬ (Robins), Ben-®gia-min (1707 - 1751) - nhµ to¸n R«-tÕch (Rotteck), C¸c (1775 - 1840), nhµ sö häc vµ nhµ ho¹t häc vµ c«ng tr×nh s­ qu©n sù Anh, t¸c gi¶ nhiÒu t¸c phÈm vÒ to¸n ®éng chÝnh trÞ cña giai cÊp t­ s¶n §øc, thuéc ph¸i tù do.-768. häc vµ ph¸o binh.-249. R«-xÐt-ti (Rossetti), §«-me-ni-c« (thÕ kû XVII) - c«ng tr×nh s­ R«-den-bÐc-g¬ - Oãc-xi-ni (Rosenberg - Orsini), Phran-x¬ Xª- qu©n sù I-ta-li-a, t¸c gi¶ t¸c phÈm vÒ x©y c«ng sù.-409. ra-ph¬, c«ng t­íc (1761 - 1832) - t­íng ¸o, tham gia chiÕn tranh R«-xi-« (Roscio), Hoan HÐc-man (1769 - 1821) - luËt gia vµ chèng n­íc Céng hoµ Ph¸p vµ n­íc Ph¸p Na-p«-lª-«ng.-87. nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Vª-nª-xu-ª-la, tham gia phong trµo gi¶i R«-den-blum (Rosenblum), £-®u-a - häc sinh ®¹i häc §øc, phãng d©n téc cña c¸c thuéc ®Þa T©y Ban Nha ë Nam Mü, phã nhµ d©n chñ tiÓu t­ s¶n tham gia cuéc khëi ngh·i Ba-®en - tæng thèng Vª-nª-xu-ª-la (1819 - 1820), råi phã tæng thèng §¹i Pphan-x¬ n¨m 1849; sau thÊt b¹i cña c¸ch m¹ng l­u vong khái C«-l«m-bi-a.-285-288. n­íc §øc.-492-497, 520. R«n (Roon), An-brÕch (1803 - 1879) - nhµ ho¹t ®éng nhµ n­íc R«-®ri-ghe-x¬ - T«-ri-xª (Rodrriguez Torices), Ma-nu-en (1788 vµ qu©n sù Phæ, tõ n¨m 1873 nguyªn so¸i, mét trong nh÷ng ®¹i - 1815) - nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ C«-l«m-bi-a, tham gia phong biÓu cña bän qu©n phiÖt Phæ, bé tr­ëng chiÕn tranh (1859 - 1873) trµo gi¶i phãng d©n téc cña c¸c thuéc ®Þa T©y Ban Nha ë Nam vµ bé tr­ëng h¶i qu©n (1861 - 1871), ng­êi tiÕn hµnh c¶i tæ qu©n Mü, n¨m 1812 - 1814 tæng thèng C¸c-ta-hª-na, sau lµ mét trong Phæ.-789. nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o cña Gra-na-®a Míi (C«-l«m-bi-a).-277. Rít-xen (Russel), Gi«n (1792 - 1878) - nhµ ho¹t ®éng nhµ R«-gi-ª (Rogier), S¸c-l¬ - La-toa (1800 - 1885) - nhµ ho¹t n­íc Anh, l·nh tô ®¶ng VÝch, thñ t­íng (1846 - 1852 vµ 1865 -
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1386 1387 c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc 1866), bé tr­ëng ngo¹i giao (1852 - 1853 vµ 1859 - 1865).-668, héi Phran-phuèc, tõ 1850 di c­ sang ch©u Mü.-583. 711, 714. Róp-roa (Rouvroy), Phri-®rÝch Gu-xt¸p (1771 - 1839) - sÜ Ru-g¬ (Ruge), ¸c-n«n (1802 - 1880) - nhµ chÝnh luËn §øc, quan D¾c-den, t¸c gi¶ nhiÒu t¸c phÈm vÒ ph¸o binh.-251. thuéc ph¸i Hª-ghen trÎ; phÇn tö cÊp tiÕn t­ s¶n; n¨m 1848 nghÞ Rót-x« (Rousseau), Gi¨ng Gi¾c (1712 - 1778) - nhµ ho¹t ®éng sÜ Quèc héi Phran-phuèc, thuéc c¸nh t¶; trong nh÷ng n¨m 50, lçi l¹c cña phong trµo ¸nh s¸ng, nhµ d©n chñ, nhµ t­ t­ëng cña mét trong nh÷ng l·nh tô cña nh÷ng ng­êi l­u vong tiÓu t­ s¶n giai cÊp tiÓu t­ s¶n.-762. §øc ë Anh, sau n¨m 1866, phÇn tö d©n téc - tù do.-569, 580-584, Ruy-li-e-r¬ (RulhiÌres), Gi«-dÐp M¸c-xª-lanh (1787 - 1862) - 864, 894. t­íng vµ nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Ph¸p, tham gia chiÕn tranh cña Ru-mi-an-xÐp, Pi-èt A-lÕch-xan-®r«-vÝch, b¸ t­íc (1725 - n­íc Ph¸p Na-p«-lª-«ng, trong nh÷ng n¨m 30 tham gia x©m 1796) - thèng so¸i xuÊt s¾c cña n­íc Nga, nguyªn so¸i, nhµ ho¹t chiÕm An-ghª-ri, n¨m 1848 - 1849 ®¹i biÓu Quèc héi lËp hiÕn vµ ®éng nhµ n­íc, chØ huy qu©n ®éi trong cuéc chiÕn tranh Nga - Quèc héi lËp ph¸p vµ bé tr­ëng chiÕn tranh, tõ chøc sau cuéc Thæ NhÜ Kú n¨m 1768 - 1774.-139. chÝnh biÕn ngµy 2 th¸ng Ch¹p 1851.-274. Ru-pÐc-t¬, hoµng th©n (1619 - 1682) - t­íng Anh, phÇn tö b¶o S hoµng, thêi kú c¸ch m¹ng t­ s¶n Anh thÕ kû XVII chØ huy kþ binh Sa-bª-lÝt-x¬ (Schabelitz), Gia-cèp (1827 - 1899) - chñ nhµ hoµng gia trong cuéc néi chiÕn thø nhÊt (1642 - 1646).-372. xuÊt b¶n vµ chñ hiÖu s¸ch Thuþ SÜ, phÇn tö cÊp tiÕn t­ s¶n; cuèi Ruª-d¬ (Rser), Pª-t¬ GhÐc-h¸c (1814 - 1865) - nhµ ho¹t ®éng nh÷ng n¨m 40 - ®Çu nh÷ng n¨m 50 cã quan hÖ víi M¸c vµ ¨ng- cña phong trµo c«ng nh©n §øc; nghÒ nghiÖp c«ng nh©n thuèc l¸; ghen.-529, 540. n¨m 1818 - 1849 phã chñ tÞch Héi liªn hiÖp c«ng nh©n Khuªn; héi Sa-le-r¬ (Schaller), Giuy-li-ªn (1807 - 1871) - nhµ ho¹t ®éng viªn §ång minh nh÷ng ng­êi céng s¶n, mét trong nh÷ng bÞ c¸o nhµ n­íc Thuþ SÜ, ®øng ®Çu chÝnh phñ bang Phr©y-buèc (Phri- trong vô ¸n nh÷ng ng­êi céng s¶n ë Khuªn (1852), bÞ xö s¸u n¨m buèc) 91848 - 1856).-523. tï; vÒ sau tham gia ph¸i L¸t-xan.-865. Sa-pha-rÝch (Safarik), Pa-ven I-«-dÐp (1795 - 1861) - nhµ Ruª-xl¬ (Roesler), Gu-xt¸p A-®«n-ph¬ (1818 - 1855) - gi¸o ng÷ v¨n häc Xl«-va-ki xuÊt s¾c, nhµ sö häc vµ nhµ kh¶o cæ häc, viªn vµ nhµ b¸o §øc, n¨m 1848 - 1849 nghÞ sÜ c¸nh t¶ cña Quèc ®¹i biÓu cña ph¸i tù do trong phong trµo d©n téc TrÐc vµ Xl«-va-
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1388 1389 c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc ki; ñng hé c­¬ng lÜnh chñ nghÜa Xla-v¬ ¸o.-652. S¸c-l¬-ma-nh¬ (kho¶ng 742 - 814) - vua Ph¸p (768 - 800) vµ Sa-t«-bri-¨ng (Chateaubriand), Phr¨ng-xoa Rª-n¬, tö t­íc ®¬ hoµng ®Õ (800 - 814).-651. (1768 - 1848) - nhµ v¨n Ph¸p næi tiÕng, nhµ ho¹t ®éng nhµ n­íc S¸c-n¬-hoãc-xt¬ (Scharnhorst), GhÐc-h¸c (1755 - 1813) - vµ nhµ ngo¹i giao ph¶n ®éng, bé tr­ëng ngo¹i giao (1822 - 1824), t­íng vµ nhµ ho¹t ®éng qu©n sù Phæ, sau khi qu©n ®éi Phæ bÞ Na- ®¹i biÓu cña Ph¸p t¹i Héi nghi Vª-r«-na (1822).-640. p«-lª-«ng ®¸nh b¹i n¨m 1806 - chñ tÞch uû ban so¹n th¶o nguyªn S¸c-lèt-ta, c«ng chóa (1796 - 1865) - con g¸i cña Luy-xiªng t¾c c¶i c¸ch qu©n sù, bé tr­ëng chiÕn tranh (1807 - 1810) vµ tæng B«-na-p¸c-t¬.-200. tham m­u tr­ëng 91807 - 1813), ®ãng vai trß xuÊt s¾c trong S¸c-l¬ II (1630 - 1685) - vua ANh (1660 - 1685).-340. chiÕn tranh gi¶i phãng chèng Na-p«-lª-«ng n¨m 1813.-219, 251. S¸c-l¬ V (1500 - 1558) - vua T©y Ban Nha d­íi danh hiÖu Sai-bl« (Schaible), C¸c Hen-rÝch 91824 - 1899) - thµy thuèc S¸c-l¬ I (1516 - 1556) vµ hoµng ®Õ cña c¸i gäi lµ §Õ chÕ La M· vµ nhµ v¨n §øc, nhµ d©n chñ tiÓu t­ s¶n, tham gia cuéc khëi thÇn th¸nh (1519 - 1556).-127, 243, 409. nghÜa Ba-®en - Pphan-x¬ n¨m 1849, sau l­u vong sang Anh.- S¸c-l¬ VII (1403 - 1461) - vua Ph¸p (1422 - 1461).-41, 43, 624-626, 736, 809, 830, 832. 242. Sai-®en-xti-c¬ (Seidensticker), Ghª-oãc Phri-®rÝch C¸c-l¬ Tª- S¸c-l¬ VIII (1470 - 1498) - vua Ph¸p (1483 - 1498).-43, 242, «-®o (1797 - 1862) - nhµ luËt häc vµ nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ §øc, 243. bÞ xö tï v× tham gia cuéc b¹o ®éng ë C«-tin-ghen n¨m 1831, n¨m S¸c-l¬ X (1403 - 1461) - vua Ph¸p (1824 - 1830); bÞ cuéc c¸ch 1845 l­u vong sang ch©u Mü ë ®ã «ng ho¹t ®éng b¸o chÝ.-582. m¹ng th¸ng B¶y lËt ®æ vµo n¨m 1830.-131, 132, 44. Sai-the-r¬ (Scheither), I-«-han BÐc-n¬-h¸c-®¬ (thÕ kû XVII) - S¸c-l¬ X Gu-xt¸p (1622 - 1660) - vua Thuþ §iÓn (1654 - c«ng tr×nh s­ qu©n sù §øc, ng­êi theo gãt XpÕch-l¬, t¸c gi¶ t¸c 1660).-117. phÈm vÒ x©y c«ng sù.-413. S¸c-l¬ XII (1682 - 1718) - vua Thuþ §iÓn (1697 - 1718).-49, S¸p-p¬ (Schpper), C¸c (1812 - 1870) - nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng 373. cña phong trµo c«ng nh©n §øc vµ quèc tÕ, mét trong nh÷ng ng­êi S¸c-l¬ XIII (1748 - 1818) - vua Thuþ §iÓn (tõ 1809), sau lµ l·nh ®¹o §ång minh nh÷ng ng­êi chÝnh nghÜa, uû viªn Ban chÊp vua Thuþ §iÓn vµ Na Uy (1814 - 1818).-200, 201, 206. hµnh trung ­¬ng §ång minh nh÷ng ng­êi céng s¶n, tham gia
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1390 1391 c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc c¸ch m¹ng n¨m 1848 - 1849, n¨m 1850 lµ mét trong nh÷ng l·nh Anh vÜ ®¹i.-491, 497, 499, 503, 506, 515-518, 527, 529-532, 540, tô cña tËp ®oµn bÌ ph¸i - phiªu l­u khi cã sù ph©n liÖt cña §ång 545, 547, 550, 551-556, 586, 605, 621, 647, 687, 705, 714, 715, minh nh÷ng ng­êi céng s¶n; n¨m 1856 l¹i gÇn gòi víi M¸c; uû 722, 726, 733, 779, 787, 816, 824. viªn Tæng héi ®ång Quèc tÕ I.-519, 560, 565, 808, 862. Si-li (Schily), VÝch-to (1810 - 1875) - nhµ d©n chñ §øc, nghÒ SÐc-tx¬ (Scherzer), An-®rª-¸t (1807 - 1879) - thî may ng­êi nghiÖp luËt s­, tham gia cuéc khëi nghÜa Ba-®en Pphan-x¬ n¨m §øc, thµnh viªn cña mét trong nh÷ng chi bé Pa-ri sau khi §ång 1849, sau l­u vong khái §øc, thµnh viªn cña Quèc tÕ I.-504-514, minh ph©n liÖt, thuéc tËp ®oµn bÌ ph¸i - phiªu l­u Vi-lÝch - S¸p- 523, 525, 534, 554, 556, 586, 848-857. p¬, mét trong nh÷ng bÞ c¸o cña c¸i gäi lµ vô ¸n ©m m­u Ph¸p, Si-le (Shciller), Phri-®rÝch 91759 - 1805) - nhµ v¨n §øc vÜ §øc ë Pa-ri th¸ng hai 1852; sau l­u vong sang Anh, mét trong ®¹i.-145, 500, 505, 506, 516, 548, 587, 701m, 703, 708, 727, 798. nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o Héi liªn hiÖp gi¸o dôc c«ng nh©n §øc ë Si-s¬ (Shiess), Gi«-han Un-rÝch (1813 - 1883) - nhµ ho¹t ®éng Lu©n §«n, ng­êi xuÊt b¶n b¸o "Neue Zeit" vµ céng t¸c viªn cña chÝnh trÞ t­ s¶n Thuþ SÜ, thñ t­íng Liªn bang Thuþ SÜ (1848 - b¸o "Volk".-607, 608, 875, 876. 1881).-689, 710. SÐc-van (Cherval), Giuy-li-ªn (tªn thËt Gi«-dÐp Crª-m¬) mËt SiÕc-n¬ (Tzchirner), Xa-mu-en Ðc-d¬-man (kho¶ng 1812 - th¸m vµ phÇn tö khiªu khÝch Phæ, chui vµo hµng ngò §ång minh 1870) - luËt s­ §øc, nhµ d©n chñ tiÓu t­ s¶n, thêi kú c¸ch m¹ng nh÷ng ng­êi céng s¶n, sau khi §ång minh ph©n liÖt, l·nh ®¹o 1848 - 1849 l·nh tô cùc t¶ trong nghÞ viÖn D¾c-den, mét trong mét trong nh÷ng chi bé Pa-ri thuéc tËp ®oµn bÌ ph¸i phiªu l­u nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o cuéc khëi nghÜa th¸ng N¨m 1849 ë §rÐt- Vi-lÝch - S¸p-p¬; mét trong nh÷ng bÞ c¸o cña c¸i gäi lµ vô ¸n ©m x®en, tham gia cuéc khëi nghÜa Ba-®en Pphan-x¬ 1849; sau khi m­u Ph¸p - §øc ë Pa-ri th¸ng Hai 1852; v­ît ngôc nhê sù gióp c¸ch m¹ng thÊt b¹i l­u vong sang Thuþ SÜ, uû viªn Ban chÊp ®ì cña c¬ quan c¶nh s¸t, n¨m 1853- 1854 lÊy tªn lµ Niu-®gien-t¬ hµnh trung ­¬ng cña tæ chø "TËp trung c¸ch m¹ng", vÒ sau di c­ ho¹t ®éng gi¸n ®iÖp - khiªu khÝch ë Thuþ SÜ.-510, 526-537, 585, sang Anh.-578. 609, 691, 801, 803, 808, 824, 825, 834, 836, 858, 859, 862-865, Sim-men-phen-nÝch (Schimmelpfenig), A-lÕch-xan-®r¬ (1824 869. - 1865) - sÜ quan Phæ, nhµ d©n chñ tiÓu t­ s¶n, tham gia cuéc SÕch-xpia (Shakespeare), Uy-li-am (1564 - 1616) - nhµ v¨n khëi nghÜa Ba-®en - Pphan-x¬ n¨m 1849, sau ®ã l­u vong, tham
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1392 1393 c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc gia tËp ®oµn bÌ ph¸i - phiªu l­u Vi-lÝch - S¸p-p¬; tham gia Néi Rheinische Zeitung" ngµy 7 th¸ng Hai 1849; mét trong nh÷ng bÞ chiÕn ë Mü ®øng vÒ phÝa miÒn B¾c.-553, 544, 563-570, 574, 576, c¸o trong vô ¸n vÒ Ban ChÊp hµnh khu bé nh÷ng ng­êi d©n chñ 581, 583-584. vïng Ranh ngµy 8 th¸ng Hai 1849; n¨m 1849 nghÞ sÜ nghÞ viÖn Slai-ni-x¬ (Schleinitz), A-lÕch-xan-®r¬, b¸ t­íc (1807 - 1885) thø hai, thuéc c¶nh cùc t¶; ng­êi biÖn hé cho nh÷ng ng­êi céng - nhµ ho¹t ®éng nhµ n­íc Phæ, phÇn tö ph¶n ®éng, bé tr­ëng s¶n trong vô ¸n Khuªn (1852).-528, 592, 803, 808. S¬-nu (Shenu), A-®«n-ph¬ (sinh kho¶ng ngo¹i giao (th¸ng S¸u 1848, 1849 - 1850, 1858 - 1861).-784. 1817) - ng­êi tham gia mét sè héi ho¹t SlÝch-c¬-man (Schlickmann) - quan chøc t­ ph¸p Phæ.-845, ®éng c¸ch m¹ng bÝ mÊt ë Ph¸p vµo thêi 846. kú nÒn Qu©n chñ th¸ng B¶y, phÇn tö khiªu khÝch vµ mËt th¸m.-550. Sluª-phen (Schlöffel), Gu-xt¸p A-®«n-ph¬ (kho¶ng 1828 - Sram (Schramm), C«n-r¸t (kho¶ng 1822 - 1858) - ng­êi tham 1849) - häc sinh ®¹i häc vµ nhµ b¸o §øc, nhµ c¸ch m¹ng, tÝch cùc gia xuÊt s¾c vµo phong trµo c«ng nh©n §øc, thµnh viªn cña §ång tham gia c¸ch m¹ng 1848 - 1849 ë §øc vµ Hung-ga-ri.-592. minh nh÷ng ng­êi céng s¶n, tõ n¨m 1849 di c­ sang Lu©n §«n, Sluª-phen (Schlöffel), Phri-®rÝch Vin-hem (1800 - 1870) - chñ ng­êi phô tr¸ch ph¸t hµnh ë "Neue Rheinische Zeitun" .P«litisch x­ëng ë Xi-lª-xi, nhµ d©n chñ, n¨m 1848 nghÞ sÜ Quèc héi Phran- - ökonomische Revue", thêi kú §ång minh nh÷ng ng­êi céng s¶n phuèc, thuéc c¸nh t¶.-595. ph©n liÖt n¨m 1850, ñng hé M¸c; b¹n vµ b¹n chiÕn ®Êu cña M¸c SmÐc-linh (Schmerling), An-t«n (1805 - 1893) - nhµ ho¹t vµ ¨ng-ghen.-563-567, 834. ®éng nhµ n­íc ¸o, thuéc ph¸i tù do; n¨m 1848 ®¹i biÓu Quèc hé Srap-nen (Shrapnet), H¨ng-ri (1761 - 1842) - t­íng vµ nhµ Phran-phuèc thuéc c¸nh trung h÷u, n¨m 1848 bé tr­ëng néi vô ph¸t minh qu©n sù Anh.-304. cña ®Õ chÕ (th¸ng B¶y - th¸ng Ch¹p), thñ t­íng kiªm bé tr­ëng Stai-n¬ (Stein), I-u-li-ót (1813 - 1889) - gi¸o viªn ë Xi-lª-di, ngo¹i giao (th¸ng ChÝn - th¸ng Ch¹p).-791. nhµ chÝnh luËn, nhµ d©n chñ t­ s¶n, n¨m 1848 nghÞ sÜ Quèc héi Snai-®¬ II (Schneider), C¸c - luËt gia §øc, nhµ d©n chñ tiÓu Phæ thuéc c¸nh t¶; n¨m 1849 nghÞ sÜ nghÞ viÖn thø hai thuéc c¶nh t­ s¶n, n¨m 1848 chñ tÞch Héi liªn hiÖp d©n chñ Khuªn vµ uû cùc t¶.-769-771. viªn Ban ChÊp hµnh khu bé nh÷ng ng­êi d©n chñ vïng Ranh; Stai-n¬ (Stein), M¾c-xi-mi-liªng (1811 - 1860) - sÜ quan ¸o, ng­êi biÖn hé cho M¸c vµ ¨ng-ghen trong vô ¸n "Neue
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1394 1395 c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc thêi kú c¸ch m¹ng 1848 - 1849 ë Hung-ga-ri, tham m­u tr­ëng 862, 863, 866-871, 895. qu©n ®éi c¸ch m¹ng, sau khi c¸ch m¹ng thÊt b¹i l­u vong sang Sun-tx¬ (Schultze) - quan chøc t­ ph¸p Phæ.-831, 839, 840. Thæ NhÜ Kú ë ®Êy lÊy tªn lµ PhÐc-h¸t-pa-sa; t¸c chiÕn víi n­íc Suèc-x¬ (Schurz), C¸c-l¬ (1829 - 1906) - nhµ d©n chñ tiÓu t­ Nga ë TrÐc-kª-xi.-745. s¶n §øc, tham gia cuéc khëi nghÜa Ba-®en - Pphan-x¬ n¨m 1849; Stan (Stahl), Phri-®rÝch I-u-li-ót (1802 - 1861) - luËt gia vµ l­u vong sang Thuþ SÜ, vÒ sau lµ nhµ ho¹t ®éng nhµ n­íc ë Mü.- nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ cùc kú ph¶n ®éng §øc, tõ 1840 gi¸o s­ 568, 569, 581, 584. §¹i häc BÐc-lin.-782. Sót-gia-s¾c (mÊt n¨m 1842) - s¾c ¸p-ga-ni-xtan (1803 - 1809 Stem-phli (Stämpfli), Gia-cèp (1820 - 1879) - nhµ ho¹t ®éng vµ 1839 - 1841), bï nh×n cña Anh.-100, 105, 107. nhµ n­íc cña giai cÊp t­ s¶n Thuþ SÜ, phÇn tö cÊp tiÕn; tæng Suy-l¬ (Schüler), Ðc-ne-xt¬ (1807 - 1881) - nhµ ho¹t ®éng thèng Liªn bang Thuþ SÜ (1856, 1859 vµ 1862).689, 709, 710, 721. chÝnh trÞ vµ chÝnh luËn §øc, nhµ d©n chñ tiÓu t­ s¶n; tõ 1833 l­u StÐp-phen (Steffen) V.- nguyªn sÜ quan Phæ, nh©n chøng bÞ vong sang Thuþ SÜ, gi¸o viªn, tõ 1853 xuÊt b¶n tê "Schweizer c¸o t¹i vô ¸n nh÷ng ng­êi céng s¶n ë Khuªn (1852), 1883 l­u Handels - Courier", trong nh÷ng n¨m 50 60 tuyªn truyÒn t­ vong sang Anh råi sang Mü; táng nh÷ng n¨m 50 gÇn gòi víi M¸c t­ëng cña Na-p«-lª-«ng.-609. vµ ¡ng-ghen.-567, 568. Sv¸c-c¬ (Schwarck) - ch­ëng lý toµ th­îng thÈm v­¬ng quèc Stª-kh¬ (Stecher), G.C - nguyªn hiÖu tr­ëng trung häc thùc Phæ.-810, 911. nghiÖm ë Ba-®en, sau thÊt b¹i cña c¸ch m¹ng l­u vong khái §øc, Sv¸c-xen-bÐc (Schwarzenberg), C¸c-l¬ Phi-lÝp, c«ng t­íc nghiªn cøu vÒ in li-t«.-535, 537, 858, 859. (1771 - 1820) - nguyªn so¸i vµ nhµ ngo¹i giao ¸o, tham gia chiÕn Sti-b¬ (Stieber), Vin-hem (1818 - 1882) - quan chøc c¶nh s¸t tranh chèng n­íc Ph¸p Na-p«-lª-«ng, n¨m 1813 - 1814 tæng t­ Phæ, mét trong nh÷ng kÎ bè trÝ vô ¸n ë Khuªn chèng l¹i c¸c lÖnh liªn qu©n cña liªn minh chèng Ph¸p.-227, 228, 231, 232, 235. thµnh viªn cña §ång minh nh÷ng ng­êi céng s¶n vµ nh©n chøng SvÐc-t¬ (Schwedt), Hen-rÝch Phri-®rÝch (1709 - 1788) - hÇu chÝnh trong vô ¸n nµy (1852); cïng víi VÐc-mót viÕt cuèn "¢m t­íc cuèi cïng cña Bran-®en-buèc-SvÐt-t¬.-216. m­u céng s¶n ë thÕ kû XIX"; côc tr­ëng côc c¶nh s¸t chÝnh trÞ Svª-rin (Schwerin), M¾c-xi-mi-liªng, b¸ t­íc (1804 - 1872) - Phæ (1850 - 1860).-521, 526-530, 531, 540, 542, 552, 857, 859, mét trong nh÷ng ®¹i biÓu cña quÝ téc vµ quan l¹i Phæ, bé tr­ëng
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1396 1397 c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc phô tr¸ch c¸c vÊn ®Ò t«n gi¸o, gi¸o dôc vµ y tÕ (th¸ng Ba - th¸ng s¶n, ®øng ®Çu Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng Héi liªn hiÖp d©n chñ S¸u 1848), ®¹i biÓu Quèc héi Phran-phuèc thuéc cÈnh h÷u; vÒ sau ë Viªn thêi kú c¸ch m¹ng 1848; tõ 1849 l­u vong ë Lu©n §«n.- thuéc ph¸i d©n téc - tù do.-771. 582. Tem-mª (Temme), I-«-®«-cut §«-na-tót Hu- T bÐc-tót (1798 - 1881) - luËt gia §øc, nhµ d©n Ta-c¬ (Tucker) - chñ nhµ xuÊt b¶n ë Lu©n §«n.-606. chñ tiÓu t­ s¶n, n¨m 1848, ®¹i biÓu Quèc héi Ta-la-r¬ (Tallard), Ca-min (1652 - 1728) - nguyªn so¸i Ph¸p, Phæ, thuéc c¸nh t¶; 1849 nghÞ sÜ Quèc héi Phran-phuèc.-794. chØ huy qu©n Ph¸p thêi kú ®Çu cuéc chiÕn tranh giµnh quyÒn Tem-pen-hèp (Tªmplhoff), Ghª-oãc-g¬ Phri-®rÝch (1737 - thõa kÕ ng«i vua T©y Ban Nha.-255, 265. 1807) - t­íng vµ nhµ v¨n qu©n sù Phæ, t¸c gi¶ t¸c phÈm vÒ to¸n Ta-l©y-r¨ng - Pª-ri-go (Talleyrand - PÐrigord), S¸c-l¬ Mo-ri- häc vµ ph¸o binh.-251. x¬, c«ng t­íc (1754 - 1838) - nhµ ngo¹i giao næi tiÕng Ph¸p, bé Tª-khèp (Techow), Gu-xt¸p A-®«n-ph¬ (1813 - 1893) - sÜ quan tr­ëng ngo¹i giao (1797 - 1799, 1799 - 1807). (1814 - 1815), ®¹i Phæ, nhµ d©n chñ tiÓu t­ s¶n, tham gia sù biÕn c¸ch m¹ng 1848 ë biÓu cña Ph¸p t¹i Héi nghÞ Viªn (1814 - 1815), ®¹i sø ë Lu©n §«n BÐc-lin, tæng tham m­u tr­ëng qu©n ®éi c¸ch m¹ng Pphan-x¬; (1830 - 1834).-195, 205. sau thÊt b¹i cña cuéc khëi nghÜa Ba-®en - Pphan-x¬ 1849 l­u Ta-mÐc-lan (Ti-mua) (1336 - 1405) - thèng so¸i vµ nhµ chinh vong ë Thuþ SÜ, n¨m 1852 chuyÓn sang ¤-xt¬-r©y-li-a.-553-556, phôc Trung ¸, ng­êi s¸ng lËp mét quèc gia réng lín ë ph­¬ng 563-567, 569-584, 774, 801, 830, 833, 836, 841. §«ng.-99. Tª-lª-ki (Teleki), La-xt«, b¸ t­íc (1811 - 1861) - nhµ ho¹t Ta-xÝt (Pu-bli-ót Coãc-nª-li-ót Ta-xÝt) (kho¶ng 55 - kho¶ng ®éng chÝnh trÞ vµ nhµ v¨n Hung-ga-ri, thêi kú c¸ch m¹ng 1848 - 120) - nhµ sö häc næi tiÕng La M·.-658m 854. 1849 ë Hung-ga-ri, ®¹i biÓu cho n­íc Céng hoµ Hung-ga-ri t¹i T¸c-ta-li-a (Tartaglia), Ni-c«-l« (kho¶ng 1499 - 1557) - nhµ Ph¸p, sau thÊt b¹i cña c¸ch m¹ng ë l¹i n­íc Ph¸p.-746. to¸n häc I-ta-li-a, còng nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò ph¸o binh vµ x©y Thµnh C¸t T­ H·n (kho¶ng 1165-1227) - thèng so¸i vµ nhµ céng sù.-243, 407, 408. chinh phôc M«ng Cæ, ng­êi lËp ra §Õ quèc M«ng Cæ.-99. Tau-dª-nau (Tausenau), C¸c-l¬ (1808 - 1873) - nhµ ho¹t ®éng Ti-li (Tilly), I-«-han, b¸ t­íc (1559 - 1632) - thèng so¸i §øc chÝnh trÞ ¸o, ®¹i biÓu næi tiÕng cña c¸nh t¶ ph¸i d©n chñ tiÓu t­
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1398 1399 c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc thêi kú ChiÕn tranh ba m­¬i n¨m, tõ 1610 chØ huy qu©n ®éi cña 1829 b¸ t­íc (1777 - 1842) - ®¹i t¸ Nga, vÒ sau th¨ng cÊp t­íng, Liªn minh thiªn chóa gi¸o, 1630 - 1632 chØ huy liªn qu©n ®éi cña tham gia chiÕn tranh chèng n­íc Ph¸p Na-p«-lª-«ng, trong chiÕn hoµng ®Õ vµ Liªn minh Thiªn chóa gi¸o.-47. tranh gi÷ n­íc 1812 lµm côc tr­ëng côc qu©n nhu cña TËp ®oµn Ti-m«-ph©y (chÕt n¨m 354 tr­íc c«ng nguyªn) - thèng so¸i vµ qu©n phÝa T©y thø nhÊt råi tõ th¸ng ChÝn cña qu©n chñ lùc.-317, nhµ ho¹t ®éng nhµ n­íc A-ten.-22. 318, 320. Ti-mua-s¾c (1746 - 1793) - s¾c ¸p-ga-ni-xtan (1773 - 1793).- T¬-rai-an (M¸c Un-pi-ót T¬-rai-an) (53 - 117) - hoµng ®Õ (98 108. - 117) vµ thèng so¸i La M·.-36.442. Ti-txi-an Vª-sª-li-« (Tiziano Vecellio) TrÐc-n­-sÐp A-lÕch-xan-®r¬ I-va-n«-vÝch (1786 - 1857) - sÜ (kho¶ng 1477 - 1576) - ho¹ sÜ vÜ ®¹i I-ta-li-a quan Nga, tõ 1812 t­íng, nhµ ho¹t ®éng nhµ n­íc, tham gia thêi kú Phôc h­ng.-342. chiÕn tranh chèng n­íc Ph¸p Na-p«-lª-«ng, 1809 - 1812 ®¹i biÓu Ti-xca (Tiscar), An-t«-ni-« (mÊt n¨m 1845) - sÜ quan h¶i qu©n qu©n sù - ngo¹i giao bªn c¹nh bé t­ lÖnh cña Na-p«-lª-«ng I.-202. T©y Ban Nha, 1811 - 1815 chØ huy qu©n ®é ®µn ¸p phong trµo Tren-bai-x¬ - Mai-ai-en (Ba-in-na-un-g¬) - vïa MiÕn §iÖn gi¶i phãng d©n téc cña c¸c thuéc ®¹i T©y Ban Nha ë Nam Mü.- (1550 - 1581).-352. 278. Tren-xi (Chelsea), tö t­íc - nhµ ngo¹i giao ANh, n¨m 1859 bÝ To-r¬ (Torre), Mi-ghen ®¬ la (mÊt n¨m 1838) - t­íng T©y Ban th­ sø qu¸n ë Pa-ri.-664. Nha, 1820 - 1822 t­ lÖnh qu©n ®éi ®µn ¸p phong trµo gi¶i phãng Tri-tra-gèp Pa-ven Va-xi-li-ª-vÝch (1767 - 1849) - ®« ®èc vµ d©n téc cña c¸c thuéc ®Þa T©y Ban Nha ë Nam Mü.-286. nhµ ho¹t ®éng nhµ n­íc Nga, bé tr­ëng h¶i qu©n (1807 - 1811), To-ri-sª-li (Torricelli), £-van-®gie-li-xta (1608 - 1647) - nhµ 1812 lµ tæng t­ lÖnh qu©n ®oµn M«n-®a-vi-a (§a-nuýp) vµ h¹m vËt lý vµ nhµ to¸n häc xuÊt s¾c I-ta-li-a.-205. ®éi H¾c H¶i, th¸ng M­êi mét chØ huy qu©n ®éi tiÕn vµo hËu Toãc-xten-s¬n (Torstensson), Len-n¸c (1603 - 1651) - thèng ph­¬ng cña qu©n Na-p«-lª-«ng I ®ang rót lui.-118, 203. so¸i Thuþ §iÓn thêi kú ChiÕn tranh ba m­¬i n¨m, ng­êi gióp viÖc Tr«-g¬ (Trog), I-«-han (1807 - 1867) - nhµ ho¹t ®éng nhµ chÝnh cña Gu-xt¸p II A-®«n-ph¬ trong viÖc c¶i tæ ph¸o binh, 1641 n­íc Thuþ SÜ, ®¹i biÓu Héi ®ång quèc d©n (1848 - 1857), thÈm - 1645 lµ tæng t­ lÖnh qu©n ®éi Thuþ §iÓn.-247. ph¸n toµ ¸n liªn bang (1852 - 1856).-761, 849, 856. T«n (Tolb), C¸c -l¬ Phª-®«-r«-vÝch (C¸c-l¬ Phri-®rÝch), tõ
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1400 1401 c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc Tr«-ta (Trotha) (thÕ kû XIX) - sÜ quan Phæ, nghiªn cøu vÊn ®Ò Ph¸p, tõ 1809 nguyªn so¸i, tham gia chiÕn tranh cña n­íc Ph¸p chiÕn thuËt bé binh.-465. Na-p«-lª-«ng.-87, 229, 231, 232. Tu-rt¬ (Tourte), A-bra-ham Lu-i (1818 - 1863) - nhµ ho¹t U-®i-n« (Oudinot), Ni-c«-la S¸c-l¬ VÝch-to (1791 - 1863) - ®éng nhµ n­íc vµ nhµ ngo¹i giao Thuþ SÜ.-524, 712, 765, 849-853. t­íng Ph¸p, phÇn tö Oãc-lª-¨ng, 1849 chØ huy ®éi qu©n ph¶n Tu-s¬-cèp, Ni-c«-lai A-lÕch-x©y-ª-vÝch (1761 - 1812) - t­íng c¸ch m¹ng ph¶i ®i chèng l¹i n­íc Céng hoµ La M·.-656. Nga, tham gia chiÕn tranh chèng n­íc Ph¸p Na-p«-lª-«ng, chØ U-lan (Uhland), Lót-vÝch (1787 - 1862) - nhµ th¬ l·ng m¹nh huy qu©n ®oµn trong thêi kú ChiÕn tranh gi÷ n­íc 1812.-316, §øc, 1848 - 1849 ®¹i biÓu Quèc hé Phran-phuèc thuéc ph¸i trung 317. t¶.-593-596. Tu-v¬-nen (Thouvenin), Lu-i £-chiªn (1791 - 1882) - sÜ quan U-loa (Ulloa), Giª-r«-la-n« (1810 - 1891) - t­íng Na-pl¬, vµ nhµ ph¸t minh qu©n sù Ph¸p.-57. tham gia phong trµo gi¶i phãng d©n téc vµ c¸ch m¹ng 1848 - 1849 Tu-v¬-nªn (Thouvenet), £-®u-a ¡ng-toan (1818 - 1866) - nhµ ë I-ta-li-a, sau khi c¸ch m¹ng thÊt b¹i l­u vong ë Ph¸p, chØ huy ho¹t ®éng nhµ n­íc vµ nhµ ngo¹i giao Ph¸p, phÇn tö B«-na-p¸c- ®éi qu©n T«-xcan-n¬ trong cuéc chiÕn tranh ¸o - I-ta-li-a - Ph¸p t¬, bé tr­ëng ngo¹i giao (1860 - 1862).-684, 712, 713, 715. n¨m 1859.-506. Tuy-r¬ (Türr), I-st¬-van (1825 - 1908) - sÜ quan Hung-ga-ri, U-pha-n« (Ufano), §i-e-g« (thÕ kû XVI - ®Çu thÕ kû XVII) - l­u vong ë Thæ NhÜ Kú, tham gia ChiÕn tranh Cr­m ®øng vÒ phÝa c«ng tr×nh s­ qu©n sù T©y Ban Nha, t¸c gi¶ t¸c phÈm vÒ ph¸o liªn qu©n vµ chiÕn tranh cña ng­êi TrÕc-kª-xi chèng l¹i n­íc binh.-244. Nga.-743. Un-m¬ (Ulmer), Gi«-han - thµnh viªn cña §ång minh nh÷ng TxÝt-x¬ (Zifz), Phran-tx¬ (1803 - 1877) - luËt s­ §øc, nhµ d©n ng­êi céng s¶n, ®Çu nh÷ng n¨m 50 thÕ kû XIX l­u vong ë Lu©n chñ tiÓu t­ s¶n, 1848 ®¹i biÓu Quèc héi Phran-quèc thuéc c¸nh §«n, thêi kú ph©n liÖt cña §ång minh nh÷ng ng­êi céng s¶n, ñng t¶, tham gia cuéc khëi nghÜa Ba-®en - Pphan-x¬ 1849; sau thÊt hé M¸c vµ ¡ng-ghen.-866. b¹i cña c¸ch m¹ng 1848 - 1849 l­u vong ë Mü.-583. Un-pi-an, §«-mi-xi-ót (kho¶ng 170 - 228) - luËt gia vµ nhµ U ho¹t ®éng nhµ n­íc næi tiÕng La M·.-843. U-®i-n« (Oudinot), Ni-c«-la S¸c-l¬ (1767 - 1847) - t­íng Un-rÝch (Ulrich) (1487 - 1550) - c«ng t­íc VuyÕc-tem-bÐc tõ
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1402 1403 c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc 1498; n¨m 1519 bÞ trôc xuÊt; m­u toan lîi dông phong trµo n«ng Uyn-x¬n (Wilson), Giªm-x¬ (1805 - 1860) - nhµ kinh tÕ häc vµ d©n 1525 ®Ó kh«i phôc sù thèng trÞ cña m×nh; 1534 trë l¹i t­íc vÞ nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ cña giai cÊp t­ s¶n Anh, theo thuyÕt mËu c«ng t­íc VuyÕc-tem-bÐc.-724. dÞch tù do, ng­êi s¸ng lËp vµ biªn tËp viªn t¹p chÝ "Ecomomist", Uèc-ban (Urban), C¸c-l¬ (1802 - 1877) - sÜ quan ¸o, t­íng tõ 1853 - 1858 ch¸nh v¨n phßng bé tµi chÝnh, 1859 - 1860 bé tr­ëng n¨m 1850, vèn ng­êi Ru-ma-ni, n¨m 1848 l·nh ®¹o cuéc b¹o phô tr¸ch ng©n khè Ên §é.-663. Uyn-x¬n (Wilson), Gi«n (1780 - 1856) - sÜ quan Anh sau ®éng ph©n lËp cña ng­êi Ru-ma-ni chèng l¹i ChÝnh phñ Hung- th¨ng cÊp t­íng, tham gia chiÕn tranh trªn ®¶o I-bª-ri-c¬ ga-ri t¹i T¬-ran-xin-va-ni do bän mËt vô ¸o g©y ra, tham gia ®µn (1808 - 1814).-324. ¸p c¸ch m¹ng 1848 - 1849 ë Hung-ga-ri.-167. Uyn-x¬n (Wilson), H«-ra-x¬ H©y-man (1786 - 1860) - nhµ Uèc-c¸c-t¬ (Urguhart), §a-vÝt (1805 - 1877) - nhµ ngo¹i giao §«ng ph­¬ng häc Anh, nghiªn cøu y häc vµ ho¸ häc, t¸c gi¶ Anh nhµ chÝnh luËn vµ nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ ph¶n ®éng, phÇn nhiÒu t¸c phÈm vÒ ch÷ Ph¹n vµ v¨n häc ch÷ Ph¹n.-239. tö th©n Thæ NhÜ Kú, trong nh÷ng n¨m 30 lµm nhiÖm vô ngo¹i V giao ë Thæ NhÜ Kú, 1947 - 1852 lµ nghÞ sÜ, ®· v¹ch trÇn chÝnh Va-len-st©y-n¬ (Wallenstein), An-brÕch-t¬ (1583 - 1634) - s¸ch ®èi ngo¹i cña Pan-míc-xt¬n vµ ®¶ng VÝch.-604-608, 614, thèng so¸i trong thêi kú ChiÕn tranh ba m­¬i n¨m, trong 647, 649, 737-743, 894m 896, 898. nh÷ng n¨m 1618 - 1630 chØ huy qu©n ®éi cña ®Õ chÕ.-47. U«n-cèt (Wolcot), Gi«n (bót danh Pi-t¬ Pin-®a-r¬) (1738 - Va-l¸p-xki (Walewski), A-lÕch-x¨ng-®r¬ Phlo-ri-¨ng Gi«- 1819) - nhµ th¬ trµo phóng Anh.-584. dÐp C«-l«-na, b¸ t­íc (1810 - 1868) - nhµ ngo¹i giao vµ nhµ Uy-li-am III O-r¨ng-gi¬ (1650 - 1702) - toµn quyÒn Hµ Lan ho¹t ®éng nhµ n­íc Ph¸p, con trai cña Na-p«-lª-«ng I vµ b¸ (1672 - 1702), vua Anh (1689 - 1702).-338. t­íc phu nh©n Ba Lan Va-lÐp-xcai-a, tham gia cuéc khëi Uyn-kin-x¬n (Wilkinson) - chñ x­ëng vµ nhµ ph¸t minh vò nghÜa Ba Lan 1830 - 1831, sau khi c¸ch m¹ng thÊt b¹i, l­u khÝ Anh.-464. vong ë Ph¸p; bé tr­ëng ngo¹i giao (1855 - 1860), chñ tr× Héi Uyn-kin-x¬n (Wilkinson), Gi«n H¸c-n¬ (1797 - 1875) - nhµ nghÞ Pa-ri (1856).-709. du lÞch vµ nhµ Cæ Ai CËp häc Anh, t¸c gi¶ nhiÒu t¸c phÈm vÒ Ai Va-li-ª-r¬ (ValliÌre), Gi¨ng Phlo-ran-®¬ ®¬ (1667 - 1759) - CËp.-12.
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1404 1405 c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc t­íng Ph¸p, 1720 - 1747 lµ t­ lÖnh ph¸o binh Ph¸p, c¶i tæ binh ®oµn cña m×nh.-119. chñng nµy theo hÖ thèng cña m×nh.-251. Van-te Ph«n ®¬ Ph«-ghen-vai-®¬ (kho¶ng 1170 - kho¶ng Va-rót (Pu-bli-ót Can-ti-li-ót Va-rót) (kho¶ng 53 tr­íc 1230) - nhµ th¬ tr÷ t×nh §øc thêi Trung cæ.-596. c«ng nguyªn - 9 sau c«ng nguyªn) - nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµ V©y-®¬-mai-¬ (Weydemeyer), I-«-xÝp (1818 - 1866) - nhµ thèng so¸i La M·, cai trÞ c¸c tØnh ë §øc (7-9 sau c«ng nguyªn), ho¹t ®éng lçi l¹c cña phong trµo c«ng nh©n §øc vµ Mü; 1846 - tö trËn ë rõng TÐp-t¬-buèc trong cuéc khëi nghÜa cña c¸c bé 1847 "nhµ x· héi chñ nghÜa ch©n chÝnh" do ¶nh h­ëng cña M¸c l¹c §øc.-788. vµ ¡ng-ghen chuyÓn sang lËp tr­êng chñ nghÜa céng s¶n khoa Va-xin-chi-cèp, I-la-ri-«n Va-xi-lª-vÝch (kho¶ng 1777 - häc, thµnh viªn §ång minh nh÷ng ng­êi céng s¶n, tham gia 1847) - t­íng Nga vÒ sau lµ nhµ ho¹t ®éng qu©n sù vµ nhµ c¸ch m¹ng 1848 - 1849 ë §øc, mét trong nh÷ng chñ biªn cña n­íc, tham gia chiÕn tranh chèng n­íc Ph¸p Na-p«-lª-«ng.- "Neue Deutsche Zeitung" (1849 - 1850), sau thÊt b¹i cña c¸ch 317, 318. m¹ng l­u vong sang Mü, tham gia Néi chiÕn ë Mü ®øng vÒ V¸c-vÝch (Warwick), Ri-sít Nª-vin, b¸ t­íc (1428 - 1471) - phÝa miÒn B¾c; lµ ng­êi ®Æt c¬ së cho viÖc tuyªn truyÒn chñ chóa phong kiÕn, ®ãng vai trß lín trong cuéc ChiÕn tranh Hoa nghÜa M¸c ë n­íc Mü; b¹n vµ b¹n chiÕn ®Êu cña M¸c vµ ¡ng- hång ®á vµ Hoa hång tr¾ng (1455 - 1485); do ¶nh h­ëng cña ghen.-580, 870. «ng ta trong viÖc xÕp ®Æt ng«i vua nªn mang biÖt hiÖu lµ "kÎ Ve-xpa-di-a-nót (Tu-tót Phla-vi-ót Ve-xpa-di-a-nót) (9- t¹o ra quèc v­¬ng".-794. 79) - hoµng ®Õ La M· (69 - 79).-785. Vai-tlinh (Weitling), Vin-hem (1808 - 1871) - nhµ ho¹t Ve-xt¬-pha-len (Westphalen), PhÐc-®i-nan ph«n (1799 - ®éng lçi l¹c cña phong trµo c«ng nh©n §øc ë thêi kú ph«i thai, 1876) - nhµ ho¹t ®éng nhµ n­íc Phæ, bé tr­ëng néi vô (1850 - mét trong nh÷ng nhµ lý luËn cña chñ nghÜa céng s¶n b×nh 1858), phÇn tö ph¶n ®éng; anh cïng cha kh¸c mÑ cña vî M¸c, qu©n kh«ng t­ëng; nghÒ nghiÖp thî may.-558. Gien-ni M¸c.-550. Van-®am (Vandamme), §«-mi-nÝch Rª-m¬ (1770 - 1830) - VÐc-mót (Wermuth) - ty tr­ëng c¶nh s¸t ë Han-n«-v¬, t­íng Ph¸p, tham gia c¸c cuéc chiÕn tranh cña n­íc Ph¸p Na- nh©n chøng trong vô ¸n nh÷ng ng­êi céng s¶n ë Khuªn (1852); p«-lª-«ng, n¨m 1813 ®Çu hµng ë gÇn Cun-ma víi toµn qu©n cïng víi Sti-b¬ viÕt cuèn "¢m m­u céng s¶n ë thÕ kû XIX".-
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1406 1407 c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc 530. cho hoµng ®Õ I-u-xti-ni-¨ng I trong chÝnh s¸ch ph¶n ®éng cña VÐc-th¬ (Veerth), Ghª-oãc (1822 - 1856) - nhµ th¬ vµ nhµ «ng ta lµ kh«i phôc chÕ ®é n« lÖ B¾c Phi vµ ë I-ta-li-a.-443. chÝnh luËn cña giai cÊp v« s¶n §øc, thµnh viªn §ång minh Vª-nª-®©y (Venedey), I-a-cèp (1805 - 1871) - nhµ chÝnh nh÷ng ng­êi céng s¶n, 1848 - 1849, lµ mét trong nh÷ng biªn luËn cÊp tiÕn §øc, n¨m 1848 - 1849 lµ ®¹i biÓu Quèc héi tËp viªn cña tê "Neue Rheinische Zeitung", b¹n cña M¸c vµ Phran-phuèc, thuéc c¸nh t¶; sau c¸ch m¹ng 1848 - 1849 tham ¡ng-ghen.-881. gia ph¸i tù do.-546, 589, 597, 612, 788. Vª-b¬ (Weber) - luËt gia Phæ, luËt s­ cña M¸c trong vô Vª-r«ng (VÐron), Lu-i §ª-di-rª (1798 - 1867) - nhµ b¸o vµ kiÖn b¸o "National - Zeitung" ë BÐc-lin n¨m 1860.-802, 806, nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Ph¸p, tr­íc n¨m 1848 thuéc ph¸i Oãc- 810, 829, 831, 843-847, 911. lª-¨ng vÒ sau thuéc ph¸i B«-na-p¸c-t¬; chñ tê b¸o Vª-den-®«n-c¬ (Wesendonck), Gu-g« - luËt s­ Phæ ë §uyt- "Constitutionnel".-501. xen-®oãc-ph¬, 1848 - 1849 ®¹i biÓu Quèc héi Phran-phuèc, Vi-den-ri-xle-r¬, I-a-cèp - xem L¸t-xan, PhÐc-®i-n¨ng. thuéc c¸nh t¶; 1849 nghÞ sÜ nghÞ viÖn thø hai thuéc c¸nh cùc Vi-ª (Wiehe), I-«-han Phri-®rÝch - c«ng nh©n xÕp ch÷; 1859 t¶.-593. lµm viÖc ë nhµ in H«n-lin-g¬ ë Lu©n §«n.-618, 621-624, 809, Vª-ga (Vega), Ghª-oãc, nam t­íc 91756 - 1802) - sÜ quan 820, 830, 878-881, 901, 908. vµ nhµ to¸n häc ¸o, ng­êi ®Æt ra b¼ng l«-ga-rÝt.-251. Vi-lÝch (Willich), Au-gu-xt¬ (1810 - 1878) - sÜ quan Phæ, Vª-ghª-ti-ót (Phla-vi-ót Vª-gª-ti-ót Rª-na-tót) (cuèi thÕ gi¶i ngò do quan ®iÓm chÝnh trÞ thµnh viªn cña §ång minh kû IV) - nhµ v¨n qu©n sù La M·.-38. nh÷ng ng­êi céng s¶n, tham gia cuéc khëi nghÜa Ba-®en - Vª-giÐt-txi - Ru-xca-la (Vegezzi - Ruscalla), Gi«-vª-nan-l¬ - Pphan-x¬ n¨m 1849; mét trong nh÷ng l·nh tô cña tËp ®oµn bÌ nhµ chÝnh luËn I-ta-li-a gi÷a thÕ kû XIX, t¸c gi¶ cuèn s¸ch ph¸i - phiªu l­u t¸ch khái §ång minh nh÷ng ng­êi céng s¶n nhá "D©n téc Ni-x¬".-715. 1850, 1853 di c­ sang Mü, tham gia néi chiÕn ®øng vÒ phÝa Vª-li-da-ri (kho¶ng 505 - 565) - thèng so¸i Bi-®¨ng-x¬, miÒn B¾c.-497, 505, 507, 512, 519, 540, 559-568, 572, 581, 773, tiÕn hµnh chiÕn tranh víi ng­êi Ba T­, ng­êi V¨ng-®an, ng­êi 800, 808, 860, 862, 866. §«ng-Gèt vµ ng­êi Phr¨ng-c¬; mét trong nh÷ng ng­êi gióp Vi-l¬-ma-r¬ (Villemarest), S¸c-l¬ M¸c-xim ®¬ (1785 - 1852)
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1408 1409 c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc - nhµ v¨n häc Ph¸p, ng­êi so¹n ra nhiÒu tËp håi ký gi¶.-149. chèng n­íc Ph¸p Na-p«-lª-«ng, th¸ng T­- th¸ng N¨m 1813 ViÕc-gi-l¬ (Pu-bli-ót ViÕc-gi-l¬ Ma-r«) (70 - 19 tr­íc c«ng tæng t­ lÖnh qu©n ®éi Nga - Phæ.-219, 231. nguyªn) - nhµ th¬ kiÖt xuÊt La M·.-514, 556, 829, 857. VÝt-x¬ (Wyβ) - trong nh÷ng n¨m 50 thÕ kû XIX luËt s­ ë VÝch-to (Victor), Clèt VÝch-to Pª-ranh (1764 - 1841) - t­íng BÐc-n¬.-885. Ph¸p, tõ 1807 nguyªn so¸i, tham gia c¸c cuéc chiÕn tranh cña Vla-®i-mi-re-xcu (Wladimiresco). Tu-do (kho¶ng 1780 - n­íc Ph¸p Na-p«-lª-«ng.-218, 229, 231, 232. 1821) - anh hïng d©n téc Ru-ma-ni, l·nh tô cuéc khëi nghÜa VÝch-to £-ma-nu-en II (1820 - 1878) - vua X¸c-®a-ni (1849 nh©n d©n n¨m 1821 ë Va-la-khi chèng l¹i bän ®¹i ®Þa chñ vµ - 1861), vua I-ta-li-a (1861 - 1878).-682, 718. ¸ch ¸p bøc cña Thæ NhÜ Kú.-641. Vin-®i-s¬-grÐt-x¬ (Windischgrtz), An-phrÕt, hÇu t­íc Voa-r«n (Voirol), Tª-«-phin, nam t­íc (1781 - 1853) - (1787 - 1862) - nguyªn so¸i ¸o; 1848 l·nh ®¹o ®µn ¸p cuéc t­íng Ph¸p, tham gia chiÕn tranh cña n­íc Ph¸p Na-p«-lª- khëi nghÜa ë Pra-ha vµ Viªn; 1848 - 1849 chØ huy qu©n ¸o «ng, 1833 - 1834 toµn quyÒn An-giª-ri.-133. tham gia ®µn ¸p c¸ch m¹ng ë Hung-ga-ri.-147, 166, 561, 776. V«-b¨ng (Vauban), Xª-ba-xchiªn l¬ PrÐt-t¬-r¬ (1633 - Vin-hem I (1797 - 1888) - hoµng th©n Phæ, nhiÕp chÝnh 1707) - nguyªn so¸i Ph¸p, c«ng tr×nh s­ qu©n sù, t¸c gi¶ nhiÒu v­¬ng (1858 - 1861) vua Phæ (1861 - 1888), hoµng ®Õ §øc t¸c phÈm vÒ x©y c«ng sù vµ lý luËn v©y ®¸nh.-113, 244, 339, (1871 - 1888).-255, 674, 707, 772, 873, 889-890. 340, 401, 411, 412, 414-417, 423, 428, 429. Vin-hem II (1777 - 1847) - tuyÓn ®Õ hÇu HÐt-xen - C¸t-xen V«-r«n-xèp Mi-kha-in Xª-mª-n«-vÝch, c«ng t­í (1782 - (1821 - 1847); 1813 - 1814 tham gia chiÕn tranh chèng n­íc 1856) - nhµ ho¹t ®éng nhµ n­íc Nga, t­íng, tham gia chiÕn Ph¸p Na-p«-lª-«ng.-227. tranh chèng n­íc Ph¸p Na-p«-lª-«ng; 1844 - 1854 tæng t­ lÖnh Vin-txin-ghe-r«-d¬, PhÐc-®i-n¨ng Phª-®«-r«-vÝch, nam qu©n ®éi ë C¸p-ca-d¬ vµ tæng ®èc C¸p-ca-d¬.-234. t­íc (1770 - 1818) - t­íng Nga, gèc ng­êi §øc, tham gia chiÕn V«n-ph¬ (Wolff), BÐc-n¬-h¸c (1811 - 1879) - nhµ b¸o §øc, tranh chèng n­íc Ph¸p Na-p«-lª-«ng.-222, 231-234. tõ 1848 chñ tê b¸o "National - Zeitung" ë BÐc-lin, ng­êi s¸ng Vin-ghen-st©y-n¬, Pi-èt Cri-xti-a-n«-vÝch, b¸ t­íc (1768 - lËp ra h½ng ®iÖn tÝn ®Çu tiªn ë §øc (1849).-822. 1842) - t­íng Nga sau nguyªn so¸i, tham gia chiÕn tranh V«n-ph¬ (Wolff), Khri-xti-an (1679 - 1754) - nhµ triÕt häc
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1410 1411 c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc duy t©m vµ nhµ to¸n häc §øc.-249. Quèc héi Phæ th¸ng M­êi mét 1848.-793. V«n-ph¬ (Wolff), Vin-hem (1809 - 1864) - nhµ c¸ch m¹ng Vre-®¬ (Wrede), C¸c-l¬ Phi-lÝp (1767 - 1838) - t­íng Ba-vi- v« s¶n §øc, nghÒ nghiÖp gi¸o viªn, con trai c¶u mét n«ng n« ë e, tõ 1814 lµ nguyªn so¸i; chØ huy qu©n ®éi Ba-vi-e, tõ 1805 Xi-lª-di; tham gia phong trµo häc sinh 1834 - 1839 bÞ giam tham gia chiÕn tranh cña n­íc Ph¸p Na-p«-lª-«ng, cßn tõ trong nhµ tï Phæ, 1846 - 1847 uû viªn Uû ban th«ng tin céng 1813 tham gia chiÕn tranh chèng n­íc Ph¸p Na-p«-lª-«ng.- s¶n Bruy-xen, tõ th¸ng Ba 1848 uû viªn Ban ChÊp hµnh trung 227, 231. ­¬ng §ång minh nh÷ng ng­êi céng s¶n, 1848 - 1849 mét trong Vre-®¬ (Wrede), Pha-bi-an, b¸ t­íc 91760 - 1824) - t­íng nh÷ng biªn tËp viªn b¸o "Neue Rheinische Zeitung", ®¹i biÓu Thuþ §iÓn, tõ 1816 nguyªn so¸i; 1810 ®­îc ph¸i ®i Pa-ri víi Quèc héi Phran-phuèc, b¹n vµ b¹n chiÕn ®Êu cña M¸c vµ ¡ng- sø mÖnh ®Æc biÖt, tÝch cùc thóc ®Èy viÖc lùa chän BÐc-na-®èt- ghen.-525, 549, 550, 558, 592-598, 604, 609, 822, 834, 835, t¬ lµm ng­êi nèi ng«i vua Thuþ §iÓn.-200. 837. VuyÕc-tem-bÐc (Würtemberg), ¥-gien, c«ng t­íc (1788 - V«n-phram ph«n £-sen-b¾c (kho¶ng 1170 - kho¶ng 1220) - 1857) - t­íng Nga, tham gia chiÕn tranh chèng n­íc Ph¸p Na- nhµ th¬ §øc thêi Trung cæ, t¸c gi¶ th¬ kþ sÜ "P¸c-xi-phan".- p«-lª-«ng, ch¸u cña hoµng hËu P«n I.-317, 318. 736. VuyÕc-tem-bÐc (Würtemberg), PhÐc-®i-n¨ng Phri-®rÝch Au- V«n-te (Voltaire), Phr¨ng-xoa Ma-ri (hä thËt (A-ru-ª) gu-xt¬, c«ng t­íc (1763 - 1834) - nguyªn so¸i ¸o, tham gia (1694 - 1778) - nhµ triÕt häc theo thuyÕt thÇn luËn Ph¸p, nhµ chiÕn tranh chèng n­íc Céng hoµ Ph¸p vµ n­íc Ph¸p Na-p«- v¨n trµo phóng, nhµ sö häc, ®¹i biÓu næi tiÕng cña phong trµo lª-«ng.-227, 231. ¸nh s¸ng cña giai cÊp t­ s¶n thÕ kû XVIII, ®Êu tranh chèng l¹i VuyÕc-th¬ (Würth) - nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ §øc, ®¹i biÓu chÕ ®é chuyªn chÕ vµ Thiªn chóa gi¸o.-729, 886, 890. Quèc héi Phran-phuèc.-597. Vran-ghen (Wrangel), Phri-®rÝch Hen-rÝch Ðc-n¬-xt¬ X (1784 - 1877) - t­íng, ®¹i biÓu næi tiÕng cña bän qu©n phiÖt Xa-ben (Zabel), Phri-®rÝch (1802 - 1875) - nhµ chÝnh luËn ph¶n ®éng Phæ, mét trong nh÷ng ng­êi tham gia chÝnh yÕu §øc thuéc ph¸i tù do, biªn tËp viªn b¸o "National Zeitung" ë vµo cuéc ®¶o chÝnh ph¶n c¸ch m¹ng ë Phæ vµ tham gia gi¶i t¸n BÐc-lin (1848 - 1875).-767, 781, 799-825, 827-847, 865, 885,
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1412 1413 c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc 887, 911, 912. ®¹i biÓu ban ®Çu cña m«n x©y dùng c«ng sù kiÓu ph©n ®µi.- Xa-d«-nèp, Ni-c«-lai I-va-n«-vÝch (1815 - 1862) - nhµ b¸o 405, 408. Nga, thuéc ph¸i tù do, ®Çu nh÷ng n¨m 40 l­u vong ra n­íc Xan-ta Cru-x¬ (Santa Cruz), An-va-r« ®¬ Ba-xan, hÇu t­íc ngoµi ë ®©y «ng céng t¸c víi nhiÒu tê b¸o vµ t¹p chÝ.-507-509. ®¬ (1526 - 1588) - ®« ®èc T©y Ban Nha, 1576 - 1588 chØ huy Xa-ken-xem ¤-xten-xa-ken, Pha-bi-an Vin-hem-m«-vÝch. h¹m ®éi T©y Ban Nha.-209. Xa-li-ót-xti-ót (Ga-i-ót Xa-li Ut-xti-ót) (86 - kho¶ng 35 Xan-tan-®e-r¬ (Santander), Phran-xi-xc« ®¬ Pau-la (1792 - tr­íc c«ng nguyªn) - nhµ sö häc La M·.-30. 1840) - t­íng vµ nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ C«-l«m-bi-a, tham Xa-l¬ (salles), S¸c-l¬ Ma-ri ®¬ (1803 - 1858) - t­íng Ph¸p, gia chiÕn tranh giµnh ®éc lËp cña c¸c thuéc ®Þa T©y Ban Nha ë trong nh÷ng n¨m 30-50 tham gia x©m l­îc An-giª-ri, n¨m Nam Mü, phã tæng thèng §¹i C«-l«m-bi-a (1821 - 1828), chèng 1855 chØ huy qu©n ®oµn ë Crim.-274. lo¹i B«-li-va-r¬, 1828 bÞ trôc xuÊt vÒ téi tæ chøc ©m m­u chèng Xa-ra-phra-d¬-khan - xem Pai-in-®a-khan. l¹i B«-li-va-r¬; 1832 - 1837 tæng thèng Gra-na-®a Míi (C«- Xa-va-ri (Savary), An-n¬ Gi¨ng Ma-ri Rª-nª, c«ng t­íc ®¬ l«m-bi-a), l·nh tô ®¶ng tù do.-286, 287, 289, 231. R«-vi-g« (1774 - 1833) - t­íng Ph¸p, nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Xanh- ¸c-n« (Saint - Arnaud), ¸c-m¨ng Gi¾c A-sin L¬-roa vµ nhµ ngo¹i giao, tham gia c¸c cuéc chiÕn tranh cña n­íc ®¬ (1801 - 1854) - t­íng Ph¸p, tõ 1852 nguyªn so¸i, phÇn tö Ph¸p Na-p«-lª-«ng, bé tr­ëng c¶nh s¸t (1810 - 1814), toµn B«-na-p¸c-t¬; 1836 - 1851 tham gia x©m l­îc An-giª-ri; mét quyÒn An-giª-ri (1831 - 1833).-133. trong nh÷ng kÎ tæ chøc cuéc chÝnh biÕn ngµy 2 th¸ng Ch¹p Xai-pl¬-x¬ (Cyples), n¨m 1856 bÝ th­ uû ban ngo¹i giao 1851, bé tr­ëng lôc qu©n (1851 - 1854), 1854 tæng t­ lÖnh SÐp-phin-®¬.-875. qu©n ®éi ë Cr­m.-75, 135, 274. Xan-®x¬ (Sands) - ®¹i t¸ Anh, trong nh÷ng n¨m 20 thÕ kû Xanh - I-le-r¬ (Saint - Hilaire), Lu-i Vanh-x¨ng - Gi«-dÐp XIX, tham gia chiÕn tranh giµnh ®éc lËp cña c¸c thuéc ®Þa T©y L¬ Bl«ng, b¸ t­íc ®¬ (1766 - 1809) - t­íng Ph¸p, tham gia c¸c Ban Nha ë Nam Mü.-289. cuéc chiÕn tranh cña n­íc Ph¸p Na-p«-lª-«ng.-88. Xan-mi-kª-li (Sanmicheli), Mi-ke-l¬ (1484 - 1559) - kiÕn Xanh-Pri, £-ma-nu-en Phran-tx«-vÝch (Ghi-«m £-ma-nu- tróc s­ vµ c«ng tr×nh s­ qu©n sù I-ta-li-a, mét trong nh÷ng en Ghi-nhi-¸c), b¸ t­íc (1776 - 1814) - t­íng phôc vô n­íc
nguon tai.lieu . vn
Chính trị học Báo chí - Truyền thông Xã hội học Giáo dục học Tâm lý học Lịch sử - Văn hoá Triết học Ngôn ngữ học Thư viện thông tin Văn học nước ngoài Ngư nghiệp Hành chính - Pháp luật Địa lý - Địa danh Văn học Việt nam Lịch sử Đảng CNXH - KH Tư Tưởng HCM Ngụ ngôn - Cổ tích Ca dao - Tục ngữ Hoá học Sinh học Y khoa - Dược Kinh tế học