- Trang Chủ
- Triết học
- [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 14 phần 10
Xem mẫu
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
1472 1473
c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc
Proi-xi-s¬ - ¢y-lau (Ba-gra-ti-«-nèp-xc¬)-117, 140, 141, 170. Ram-ri-ót, ® iÓm cao ë Ph¸p-228.
Pr«-mª - ® iÓm cao ë MiÕn §iÖn-349. Ran-ti, ®iÓm cao ë Ph¸p-243.
Prót, s«ng-118. Ranh, s«ng-36, 188, 196, 225, 226, 232, 339, 311, 339, 507,
Pruym, ®iÓm cao ë §øc-507. 513, 536, 604, 629, 664, 676-683, 687, 699, 715, 723-726, 787,
Pu-a-chi-ª, ®iÓm cao ë Ph¸p (trËn ®¸nh n¨m 1356) (trËn ®¸nh 895.
n¨m 732)-39 (trËn ®¸nh n¨m 1356), 91, 368 (trËn ®¸nh n¨m 732). Rem-x¬ - 231-235.
Pu-Ðc-t« - Ca-be-li-« - 276-279, 288-291. Rª-ghen-xbuèc-83, 123, 651.
Pu-n« - 214. Ri-ma-x«m-b¸t (Ri-m¸p-xca - X«-b«-ta)-753.
Pun-tu-xc¬, 141. Ri-mi-ni-243.
Q Ri-p¾c-171.
QuÇn ®¶o A-l¨ng-355. Ri-u-ghen, ®¶o - 176, 216.
QuÇn ®¶o Hª-b¬-rÝt-212. Ri-v«-li-121, 170, 175.
QuÇn ®¶o I-«-niªng-632. R«-chi-e-r¬ - xem La-R«-chi-e-r¬.
QuÇn ®¶o Oãc-nh©y-212. R«-ma-nh¬-642.
Quy-l«-d¬ - 687, 689. R«-ve-re-t«, ®iÓm cao ë I-ta-li-a-170.
Quy-ra-xao, ®¶o - 277, 284. R«-xb¾c-375, 385.
Quy-ta-khi-a-649, 738, 742. R«-xtèc-216, 237.
Quy-t¬-rin (C«-xt¬-rin)-409. R«n, s«ng-177.
R Ru-ma-ni-669.
Ra-¸p (§i-èp)-753. Rua-rm«n-®¬-339.
Ra-st¸t - 196, 424, 582, 869, 873. S
Ra-tª-cau-198, 218. Sa-lon-230, 231, 388, 660.
Rai-sen-b¾c-220. Sa-ti-«ng-227, 228.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
1474 1475
c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc
Sa-t«-Chi-e-ri-229, 230, 231-233. Sp©y-¬-b¸c (Sp©y-Ðc), s«ng ë Ba-vi-e-115.
S¸c-l¬-roa-149. Sp¬-luy-ghen, ®Ìo trªn nói ë An-p¬-687.
Sam-p«-bÐc, ®iÓm cao ë Ph¸p-229, 230, 231. Sprª, s«ng-781.
S¸p-l¬-691, 711, 712, 715, 720, 879. StÕt-tin (Sª-xin)-203, 218, 236.
S¨m-be-ri-687, 689. Sti-ri-a -652.
Se-xt¬-337, 567. St«n-pª-652.
SÐc-bua-422, 749. St¬-ran-®un-®¬-204.
SÐc-sen-127. St¬-gi-g©u (Ct¬-sª-g«m)-375.
SÐc-xbua (Xi-ghi-x«-a-ra)-168. Stót-gat-598, 731.
SÐp-phin-874, 894. Sv¸c-xvan-®¬, d·y nói-582.
Sª-len-bÐc, nói ë Ba-vi-e-311. Sv©y-®¬-nÝt-x¬ (Xvi-®¬-ni-x¬)-219.
Sª-lÝp-ph¬ (U-Õt-Sª-lÝp-ph¬), s«ng ë An-giª-ri-125. Su-ki-xa-ca (Xu-crª), tØnh ë B«-li-vi-a-214.
Si-vi-ta - Vª-ki-a-656. Suªn-brun-200, 666.
Sin-®a (Sin-®©y), ®iÓm cao ë §øc-767. T
Sl¾c-ten, ® iÓm cao ë gÇn BÐc-lin-176. Ta-ba-xc«-398.
SlÐt-st¸t (Xi-lª-xta)-412. Ta-li-a-men-t«, s«ng ë I-ta-li-a-195.
Slª-d¬-vÝch-205. Ta-phna, s«ng ë An-giª-ri-272.
Slª-d¬-vÝch - H«n-stai-n¬-507, 643. T¸c-nèp (T¸c-nóp)-164.
Sl«-xbÐc (Sa-stin)-326. T¸c-ra-g«-na-271.
Snen-l¬ - §©y-khxen (Xc«-ra), s«ng ë Xi-lª-di-221. T©n Gra-na-®a (C«-l«m-bi-a), céng hoµ-277, 280, 282, 285-
S«-me-nin, ®iÓm cao ë Ph¸p-227. 288, 294.
S«-m«ng-226, 235. T©n T©y Lan-399.
Span-®au-589. T©n Xcèt-len-356.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
1476 1477
c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc
T©y Ên-356. TØnh Ranh-145, 579, 580, 813, 890.
T©y T¹ng-345. TÝt-si-n« (TÐt-xin), s«ng-364-366.
TÐt-xin, bang ë Thuþ SÜ-687, 722. Tlem-xen-127, 132.
Tª-din-107. Toãc-hai-332.
Tª-mª-sva-ra (Ti-mi-s«-a-ra)-168. Toãc-t«-xa-271.
Tªm-d¬, s«ng-777. T«ng-n«ng (T«ng-n«ng-l¬-Ben)-717, 718.
Th¸i B×nh D¬ng-575. T«-re-x¬ - Ve-®ra-x¬ (T«-ri-gi¬ - Ve-®ra-s¬)-429.
Thoãc-n¬ (T«-ru-ni)-118, 198. T«-xca-n¬, vïng-41, 710.
Thung lòng §¸p-p¬-684, 685. T«ng-h«-349.
Thîng A-xam-375. T¬-ra-pª-dun-®¬ (T¬-ra-b¬-d«n)-744.
Thîng En-ga-din, ®Þa h¹t ë Thuþ SÜ-554. T¬-ran-xin-va-ni-166, 168, 671, 751.
Thîng Pª-ru - xem B«-li-vi-a. T¬-ria-504, 730, 890.
Thîng Sva-ben, c«ng quèc-675. T¬-roa -335.
Ti-pe-ra -345. T¬-roay-¬-228, 232.
Ti-r«n-83, 341, 634, 653. Tra-khen-bÐc (Gi-mi-grót)-203-205.
TiÓu ¸-36, 359, 361. Tra-na-226.
TiÓu Ben-t¬, eo biÓn - 117. Tra-rb¾c (Tra-ben-tra-rb¾c)-339.
TiÓu Ca-bi-li-a xem Ca-bi-li-a. TrÐc-kª-xi-606, 647, 653, 743-746, 752.
TiÓu Nga - xem U-cra-i-na. TrÐc-khi-a, ®Þa danh lÞch sö-195, 219, 222, 379, 649-654, 671,
Tin-®Ýt (X«-vÐt-xc¬) - 142, 198, 219. 675-678.
TØnh §a-nuýp thuéc §Õ chÕ La M·-36. Trª-bi-a, s«ng-365.
TØnh La M·-200. Tri-pª-va -93.
TØnh Ranh - xem Vïng Ranh. Trin-poãc, ®iÓm cao ë gÇn Pa-ri-230.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
1478 1479
c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc
Tru-khi-li-«-167. V
Trung - Ên, b¸n ®¶n-398. Va-¸t-t¬ (V«), mét bang ë Thuþ SÜ-735, 761.
Trung Quèc - 179, 238, 239, 348, 349, 351, 353, 482. Va-g¬, s«ng-754.
Tu-l«ng-177, 356, 667. Va-gram-123, 192, 198, 253, 270, 392.
Tu-lu-d¬-357. Va-khau, ®iÓm cao ë §øc-392.
Tu-rin-175, 249, 408, 524, 649, 691, 693, 711, 735, 749, 750. Va-la-khi-1767m 638, 641, 644, 666, 670, 671.
Tun-ha -280, 286. Va-lan-gien, ®iÓm cao ë Thuþ SÜ-122.
Tuèc-gau, bang ë Thuþ SÜ-599, 684, 709. Va-len-xi-a-279, 283, 288, 289.
Tuy-ni-di, thµnh phè vµ ®Êt níc-125. Va-li-a-®«-lÝt-170.
Txa-re-v« - Dai-mi-s¬-315. Va-ra, s«ng - 177.
U V¸c-®i-«, ®¶o ë vÞnh Bèt-ni-a-355.
U-®i-n¬-195. V¸c-na - 81.
U-cra-i-na-380. V¸c-sa-va -140, 148, 164, 165 (tÊn c«ng n¨m 1831)-643 (ký kÕt
U-mª-«-117. hiÖp ®Þnh n¨m 1850)-645.
U-r«-ni-e-324. V¸c-ten-buèc-223.
U-ti-xa, ®iÓm cao ë gÇn B«-r«-®i-n«-314,315. Van-®©y, mét tØnh-120.
U-si-la-Vin, ®iÓm cao ë Ph¸p-230. Van-®Õch, ®iÓm cao ë §øc-673.
U-si-l¬-Sa-t«, ®iÓm cao ë Ph¸p-233. Van-®¬-xbÐc-772, 775.
Ui-xbÝch-740. Van-khe-ren, ®¶o-170, 200.
Un-m¬-122, 412, 424. Van-st¸t (Le-gnÝt-xc¬ P«-le), ®iÓm cao ë Xi-lª-®i-369.
Uèc-bi-n«-408. V©y-®en-than, ®iÓm cao ë §øc-217.
Uèc-c¬, s«ng-233. V©y-ken, ®iÓm cao ë Hµ Lan-341.
Uèc-d¾c-x¬ (Uèc-®a)-324. V©y-xen-bÐc-225.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
1480 1481
c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc
V©y-xen-buèc (Vi-xam-buèc)-429. n¨m 1815), 651, 661, 751, 753, 776, 783, 879.
Ve-ra-321, 322, 323. Vin-n« (Vin-nhót)-139.
Ve-xt¬-pha-li, tØnh-675, 676, 681, 787, 793, 797. Vin-se-xt¬, ®iÓm cao ë Anh-337.
VÐc-chi-u-229. VÞnh Bèt-ni-a-117, 293.
VÐc-x©y, ngo¹i « Pa-ri - 120. VÞnh Ca-la-mÝt-74.
Ven, s«ng-233. VÝt-ten-bÐc-224, 332.
Ven-t«-339. V«-cu-li-èp, ® iÓm cao ë Ph¸p-226.
VÐt-tin - 223. V«-e-v«-®i-na , vïng-751.
Vª-nª-xu-ª-la-275, 276, 279, 281, 282, 285-292. V«-he-d¬-226.
Vª-r«-na - 342-346, 405, 424, 429, 631, 640. V«-li-a, ®iÓm cao ë gÇn V¸c-sa-va-165.
Vi-a-ma-la, ®Ìo trªn nói ë An-p¬-687. V«-ln-380.
Vi-e - Mª-®«n-230. V«-san, ®iÓm cao ë Ph¸p-231.
Vi-ta-g«-s¬ (Si-ri-a)-751. V«i-na, s«ng ë gÇn B«-r«-®i-n«-318.
Vi-la-phran-ca (Vin-phran-s¬), ®iÓm cao ë Ph¸p-634. V«n-ga-xt¬-203.
Vi-la-phr¨ng-ca, ®iÓm cao ë I-ta-li-a-631, 679, 681, 709, 749, V«n-ta, s«ng-175-177.
896. V¬-ni-d¬ - mét thµnh phè vµ mét níc céng hoµ -343, 408,
Vi-pho-r¬, ®iÓm cao ë Ph¸p-230. 631, 633, 666, 667, 691.
Vi-t«-ri-a , ®iÓm cao ë T©y Ban Nha-326, 357. Vu-li-gt¬, ngo¹i « Lu©n §«n-308.
Vi-t«-ri-a , ®iÓm cao ë Vª-nª-xu-ª-la-276, 278. Vu-xt¬, ®iÓm cao ë Anh-337.
Vi-xla, s«ng-645, 652. VuyÕc-tem-bÐc-536, 675.
Vi-t¬-ri, ®iÓm cao ë gÇn Pa-ri-235. VuyÕc-xbuèc-375.
Viªn -83, 88, 144, 147, 148, 165, 196, 199, 326, 328, 420 (cuéc Vïng PÐt-326.
phßng thñ n¨m 1683), 550, 551, 569, 609, 630 (hiÖp íc bÝ mËt Vïng Ranh-493, 644, 676-683, 724, 729.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
1482 1483
c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc
Vïng Ranh thuéc Phæ - xem TØnh Ranh. Xanh-BÐc-na-r¬ - xem Xanh BÐc-na-r¬ Lín.
Vïng duyªn h¶i P«-me-ra-ni-652. Xanh BÐc-na-r¬ Lín, ®ên trªn nói ë An-p¬-686.
X Xanh-Ble-®¬, ®iÓm cao ë Thuþ SÜ-723.
Xa-b«n-s¬ (Xa-b«n-s¬ - X¸t-ma) vïng ë Hung-ga-ri-889. Xanh - §i-gle-235.
Xa-ha-ra -125. Xanh §¬-ni, ®iÓm cao ë BØ-338.
Xa-la-man-ca, thµnh phè vµ tØnh-170, 357. Xanh - £-chiªn-683.
Xa-lu-en, s«ng ë MiÕn §iÖn-346. Xanh - £-len, ®¶o - 118, 177, 196.
Xa-m«-x¬-23. Xanh - £-li-e (Xanh Huª-li-e)-566, 649.
Xa-ra-gèt, thµnh phè vµ tØnh-240. Xanh - Gi¨ng - d'A-cr¬ (¸c-ca)-170.
Xa-r¬, s«ng-226. Xanh-Gi¨ng-d¬ - Li-ót-321, 323.
Xa-voa-524, 604, 680, 687-694, 707-716, 718-722, 724, 726, Xanh - Lª-«-n¸c-x¬, ®iÓm cao ë ANh-614.
729, 762, 879. Xanh - Pª-tÐc-bua-140, 165, 203, 783.
X¸c-®i-ni - xem Pi-ª-m«ng. Xanh - Xª-ba-xchiªn-321, 323.
X¸c-®i-ni, ®¶o-693. Xanh - U-an, ®iÓm cao ë Ph¸p-229.
Xan-C¸c-lèt, ®iÓm cao ë Nam Mü-287. Xao-hem-t¬n, ®iÓm cao ë Anh-739.
Xan Ma-te-«, ® iÓm cao ë Vª-nª-xu-ª-la-276. X©y-xtan-97.
Xan-M¸c-xi-an, d ·y nói ë T©y Ban Nha-322, 324. Xcèt-len-78, 79, 212, 301, 470, 746.
Xan-Pª-®r«, ®iÓm cao ë Nam Mü-275, 293. XÐc-bi-641, 678.
Xan-PhÐc-nan-®« trªn s«ng A-pu-rª (Xan-PhÐc-nan-®«)-287, Xen, s«ng-229, 231, 236.
288. Xª-dan - 229, 233.
Xan-ta-Ma-rta-275, 280, 281. Xª-gÐt, ®iÓm cao ë Hung-ga-ri-738.
Xan-tan-®e-r¬-212, 286. Xª-me-nèp-xc¬, ®iÓm cao ë gÇn B«-r«-®i-n«-253, 316-320.
Xan-x¬-148, 231. Xª-nÐp, ®iÓm cao ë BØ-338.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
1484 1485
c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc
Xª-va-xt«-p«n-74, 77, 183, 261, 422. Xvª-a-boãc-g¬ (Xu-«-men-lin-na)-183, 185, 202, 204, 264,
Xi-lª-di-40, 216, 219, 220, 369, 374, 644, 650-654. 476.
Xi-ra-cu-gi¬-20, 330.
Xi-ri-36, 632, 633.
Xi-xin, ®¶o-466, 632.
Xiªm (Th¸i Lan)-351, 352.
Xim-pl«ng, ®Ìo-686, 712, 879.
Xin-®¬-96, 102.
Xin-t¬-ra, ®iÓm cao ë Bå §µo Nha-356.
Xl«-va-ki-751.
Xm«-len-xc¬-118.
Môc lôc*
XnÕch, ®iÓm cao ë Hµ Lan-341.
Lêi nhµ xuÊt b¶n 7
Xoãc-n¬-®oãc-ph¬-375, 394, 555.
Ph. ¨ng-ghen, Qu©n ®éi (Army) 11
X«-l, ®iÓm cao ë gÇn Vin-n« (Vin-nhót)-140. Ph. ¨ng-ghen, Sü quan tuú tïng (Adjutant) 70
Ph. ¨ng-ghen, An-bu-ª-ra (Albuera) 72
X«-muy-r¬, ®iÓm cao ë Ph¸p-124.
Ph. ¨ng-ghen, An-ma (Alma) 74
X«m-pi-ót, ®iÓm cao ë Ph¸p-229.
Ph. ¨ng-ghen, ¸c-kª-bót (Arquebuse) 78
Xp¸c-t¬-15, 20, 21, 431, 432, 433.
Ph. ¨ng-ghen, £-ri (Airey) 81
Xti-ven-xu-ª-rt¬-340.
Ph. ¨ng-ghen, A-xpÐc-n¬ (Aspern) 83
Xtèc-kh«n-194, 198, 201, 202, 206, 873. Ph. ¨ng-ghen, TÊn c«ng (Attack) 89
Ph. ¨ng-ghen, ¸p-ga-ni-xta (Afganistan) 96
Xt¬-ra-xbua-331, 409, 412, 495, 499, 526, 667, 778, 863.
Ph. ¨ng-ghen, VËt chíng ng¹i (Abatis) 109
Xtu-r¬, s«ng ë I-ta-li-a-686, 695.
_____________________________________________________________
Xu-¸t-x«ng, ®iÓm cao ë Ph¸p-233, 235.
Xuy-rÝch-525, 549, 555, 578, 582, 600, 611, 721. *
T rong ngoÆc lµ ®Çu ®Ò viÕt theo tiÕng nguyªn b¶n ®îc c«ng bè trªn tê
"New American Cyclopaedia".
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
1486 1487
c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc
Ph. ¨ng-ghen, Ph¬ng ph¸p bè trÝ ph¸o trªn nÒn cao Ph. ¨ng-ghen, CÇu qu©n sù (Bridge Military) 188
(Barbette) 110 C. M¸c, BÐc-na-®èt-t¬ (Bernadotte) 194
Ph. ¨ng-ghen, Ph¸o ®µi (Bastion) 112 C. M¸c, ¸c-ma-®a (Armada) 208
Ph. ¨ng-ghen, Lìi lª (Bayonet) 115 C. M¸c vµ Ph. ¨ng-ghen, A-i-a-cu-s« (Ayacucho) 213
C. M¸c vµ Ph. ¨ng-ghen, B¸c-clai-®¬-T«-li (Barklay De C. M¸c vµ Ph. ¨ng-ghen, Bluy-kh¬ (Blücher) 216
Tolly) 117 Ph. ¨ng-ghen, Ph¸o binh (Artillery) 238
C. M¸c, BÐc-ti-ª (Berthier) 120 C. M¸c, Buy-gi« (Bugeaud) 271
Ph. ¨ng-ghen, An-giª-ri (Algeria) 125 C. M¸c, B«-li-va-r¬-i-P«n-tª (Bolivar y Ponte) 275
Ph. ¨ng-ghen, §¹n ®îc (Ammunition) 137 Ph. ¨ng-ghen, ChiÕn dÞch (Campaign) 295
C. M¸c vµ Ph. ¨ng-ghen, Ben-nÝch-xen (Bennigsen) 139 Ph. ¨ng-ghen, §¹i uû (Captain) 297
C. M¸c, Bli-um (Blum) 144 Ph. ¨ng-ghen, C¸c-bin (Carabine) 299
C. M¸c, Buèc-ri-en-n¬ (Bourrienne) 148 Ph. ¨ng-ghen, Ph¸p Ca-r«ng (Carronade) 301
Ph. ¨ng-ghen, Gi¸p chiÕn (Battle) 150 Ph. ¨ng-ghen, §¹n ria (Case shot) 303
Ph. ¨ng-ghen, KhÈu ®éi (Battery) 155 Ph. ¨ng-ghen, §¹n ch¸y (Carcass) 306
Ph. ¨ng-ghen, §ãng qu©n ngoµi trêi (Bivouae) 158 Ph. ¨ng-ghen, èng thuèc sóng (Cartridge) 308
Ph. ¨ng-ghen, TÊm che (Blindage) 160 Ph. ¨ng-ghen, BÐc-m¬ (Berme) 310
Ph. ¨ng-ghen, B«-nÐt (Bonnet) 162 Ph. ¨ng-ghen, Blen-hai-m¬ (Blenheim) 311
C. M¸c vµ Ph. ¨ng-ghen, Bem (Bem) 164 Ph. ¨ng-ghen, B«-r«-®i-n« (Borodino) 314
C. M¸c, Bet-xi-e-r¬ (Bessieres) 170 Ph. ¨ng-ghen, Bi-®a-x«-a (Bi®assoa) 321
C. M¸c vµ Ph. ¨ng-ghen, B«-xkª (Bosquet) 172 Ph. ¨ng-ghen, Bu-®a (Bu®a) 326
C. M¸c, Bruyn (Brune) 174 Ph. ¨ng-ghen, C«ng sù ®Çu cÇu (Bridge-head) 331
Ph. ¨ng-ghen, §¹n tr¸i ph¸ (Bomb) 178 Ph. ¨ng-ghen, M¸y phßng (Catapult) 333
Ph. ¨ng-ghen, Ph¸o thñ (Bombardier) 181 Ph. ¨ng-ghen, Tr¹i d· chiÕn (Camp) 334
Ph. ¨ng-ghen, Ph¸o kÝch (Bombardment) 182 Ph. ¨ng-ghen, Cu-khuèc-n¬ (Cochoorn) 338
Ph. ¨ng-ghen, Ph¸o thuyÒn (Bomb-ketch) 184 Ph. ¨ng-ghen, Bre-si-a (Brescia) 341
Ph. ¨ng-ghen, Ph¸o h¹m (Bomb-Vessel) 185 Ph. ¨ng-ghen, MiÕn §iÖn (Burman) 345
Ph. ¨ng-ghen, C«ng sù chèng ®¹n tr¸i ph¸ (Bomb-Proof) Ph. ¨ng-ghen, B«-m¸c-xun-®¬ (Bomarsund) 355
186 C. M¸c vµ Ph. ¨ng-ghen, Bª-re-xphít (Beres-ford) 356
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
1488 1489
c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc
Ph. ¨ng-ghen, Kþ binh (Cavalry) 359 V. NhiÕp chÝnh ®Õ quèc vµ b¸ tíc Pphan-x¬ 585
Ph. ¨ng-ghen, X©y c«ng cô (Fortification) 398 VI. Ph«-gt¬ vµ "Neue Rheinische Zeitung" 588
I. C«ng sù l©u dµi 398 VII. ChiÕn dÞch Au-xbuèc 599
II. V©y ®¸nh 425 VIII. ¤ng Ph«-gt¬ §a-§a vµ nh÷ng nghiªn cøu cña «ng ta
III. X©y c«ng sù d· chiÕn 428 627
Ph. ¨ng-ghen, Bé binh (Infantry) 431 IX. C¬ quan ®¹i diÖn 697
I. Bé binh Hy L¹p 431 X. Nh÷ng kÎ b¶o trî vµ nh÷ng tßng ph¹m 737
II. Bé binh La M· 437 XI. Mét vô ¸n 799
III. Bé binh thêi Trung cæ 442 XII. Phô lôc 848
IV. Sù phôc hng cña bé binh 446 1. ViÖc trôc xuÊt Si-li khái Thuþ SÜ 848
V. Bé binh thÕ kû XVI vµ XVII 449 2. §¹i héi c¸ch m¹ng ë Muèc-tanh 857
VI. Bé binh thÕ kû XVIII 455 3. SÐc-van 858
VII. Bé binh trong thêi kú c¸ch m¹ng Ph¸p vµ trong thÕ kû 4. Vô ¸n nh÷ng ngêi céng s¶n ë Khuªn 859
XIX 460 5. Vu khèng 869
Ph. ¨ng-ghen, H¶i qu©n (Navy) 466 6. ChiÕn tranh gi÷a chuét vµ Õch 871
C. M¸c, "Ngµi Ph«-gt¬" 483 7. LuËn chiÕn chèng Phan-míc-xt¬n 874
Lêi nãi ®Çu 487 8. Tuyªn bè cña «ng A.SÐc-tx¬ 875
I. B¨ng nhãm lu hoµng 490 9. Bµi cña Blin-®¬ trong tê "Free Press" 877
II. Nh÷ng ngêi thî lµm bµn ch¶i 503 10. Th cña ngµi Oãc-ghÐt 877
III. Hµnh ®éng kiÓu c¶nh s¸t 516 11. Th«ng tri chèng C.Blin-®¬ 878
1. Sù tù thó 517 12. Affidavit cña Phuª-ghe-l¬ 879
2. §¹i héi c¸ch m¹ng ë Muèc-tanh 519 13. Affidavit cña Vi-ª 880
3. SÐc-van 526 14. TrÝch c¸c v¨n kiÖn tè tông 881
4. Vô ¸n nh÷ng ngêi céng s¶n ë Khuªn 538 15. C¸c cuèn s¸ch nhá cña §an-tiu 885
5. Ngµy lÔ chÝnh cña c¸c héi gi¸o dôc c«ng nh©n §øc ë L«-dan 16. Bæ sung 887
543 a) C¸c Ph«-tg¬ vµ c«ng ty "Xi m¨ng" 887
6. Nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c 549 b) C«-sót 888
IV. Th cña Tª-khèp 553 c) Ðt-m«ng A-bu "Níc Phæ n¨m 1860" 889
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
1490 1491
c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc
C. M¸c. Th göi chñ biªn b¸o "Allgemeine Zeitung" 891
C. M¸c. Tuyªn bè göi Ban biªn tËp c¸c b¸o "Reform", "Volkss
Zeitung" vµ "Allgemeine Zeitung" 893
C. M¸c. Tuyªn bè göi Ban biªn tËp b¸o "Allgemeine Zeitung"
898
C. M¸c. Vô ¸n chèng "B¸o Au-xbuèc" 900
C. M¸c. Tuyªn bè göi Ban biªn tËp c¸c b¸o §øc 903
C. M¸c. Th göi chñ biªn b¸o "Daily Telegraph" 905
C. M¸c. Th göi Ban biªn tËp b¸o "Allgemeine Zeitung" 907
C. M¸c. Tuyªn bè göi Ban biªn tËp c¸c b¸o "Freischutz" vµ
"Reform" 910
C. M¸c. Tuyªn bè göi Ban biªn tËp b¸o "Allgemeine" vµ c¸c
b¸o §øc kh¸c 911
Chó thÝch 915
B¶n chØ dÉn tªn ngêi 1039
B¶n chØ dÉn c¸c xuÊt b¶n ®Þnh kú 1133
B¶n chØ dÉn ®Þa danh 1139
Phô b¶n
B×a phô cña tËp mét cuèn "B¸ch khoa th míi cña Mü" 9
Ph¸c ho¹ do Ph.¨ng-ghen vÏ khi viÕt bµi "Bi-®a-x«-a" 323-
324
B×a phô cña lÇn xuÊt b¶n ®Çu tiªn cuèn
"Ngµi Ph«-gt¬" 485
In 2080 b¶n khæ 14,5x20,5, In t¹i C«ng ty In & Bao B× Liksin,
64 T«n ThÊt Tïng, Q. 1, TP. HCM. Sè XB 162.CTQG. In xong vµ
göi lu chiÓu th¸ng 12 n¨m 1994.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
1492 1493
c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc
1844-1847 Ph«-gt¬ lµ "céng t¸c viªn thêng xuyªn" cña b¸o nµy?
(xem tr. 225, "T¸c phÈm chÝnh").
B©y giê chóng ta chuyÓn sang thêi kú thø hai trong thiªn lÞch
sö thÕ giíi cña Ph«-gt¬:
ë Lu©n §«n t«i gi÷ "liªn hÖ thêng xuyªn víi "Allgemeine
VII Zeitung", "thêng xuyªn tõ n¨m 1849" v× "tõ n¨m 1852" mét
ngêi nµo ®ã tªn lµ ¤-ly lµ phãng viªn chÝnh ë Lu©n §«n cña tê
ChiÕn dÞch au-xbuèc b¸o ®ã. Sù thùc th× ¤-ly kh«ng cã quan hÖ g× víi t«i tríc còng
nh sau n¨m 1852. Suèt ®êi m×nh, t«i cha hÒ thÊy «ng ta. Do
«ng ta thêng xuyªn ®i l¹i trong ®¸m lu vong ë Lu©n §«n, «ng
Ch¼ng bao l©u sau khi ngêi c«ng d©n cña bang Tuèc-gau437 ta lµ héi viªn cña Héi lu vong cña Kin-ken. Nhng ®iÒu ®ã
kh«ng m¶y may thay ®æi sù viÖc, v×:
kÕt thóc cuéc chiÕn tranh cña m×nh ë I-ta-li-a, th× ngêi c«ng d©n
cña bang BÐc-n¬ b¾t ®Çu chiÕn dÞch Au-xbuèc cña m×nh. "Ngêi ®ång h¬ng cña t«i" (cña Ph«-gt¬) "¤-ly tãc hung tríc kia lµ nhµ tiªn
tri cña An-ten-huª-ph¬, mét «ng giµ ngêi vïng Ba-vi-e ®· häc ®îc tiÕng Anh, anh
"ë ®ã" (ë Lu©n §«n) "®· cã tõ l©u tËp ®oµn M¸c, cã cung cÊp phÇn lín b¶n
toan tÝnh dùa trªn c¬ së chñ nghÜa céng s¶n, ®¹t ®îc quan ®iÓm thi ca cao nhÊt
tin" (cho "Allgemeine Zeitung"). "Cßn tõ n¨m 1849 th× nã gi÷ liªn hÖ thêng xuyªn
trong chÝnh trÞ vµ v¨n häc. Anh lµ phãng viªn chÝnh cña "Allgemeine Zeitung", ban
víi "Allgemeine Zeitung"" (tr. 194. "T¸c phÈm chÝnh").
®Çu ë Xuy-rÝch, råi tõ n¨m 1852 ë Lu©n §«n, cho ®Õn khi, rót côc, kÕt thóc b»ng
MÆc dÇu b¶n th©n M¸c chØ sèng ë Lu©n §«n tõ cuèi n¨m 1849,
viÖc bÞ r¬i vµo nhµ th¬ng ®iªn" (tr. 195, "T¸c phÈm chÝnh").
tøc lµ tõ khi bÞ trôc xuÊt khái Ph¸p lÇn thø hai, nhng "tËp ®oµn
Mouchard1* £-®u-a Xi-m«ng ®· tiÓu thuyÕt hãa bµi ca Ph«-gt¬
M¸c" h×nh nh ®· ë Lu©n §«n tõ l©u, tuy r»ng tËp ®oµn M¸c "tõ
Êy nh sau:
l©u" ®· cung cÊp p hÇn lín c¸c b¶n tin cho "Allgemeine
Zeitung", nhng chØ "tõ n¨m 1849 míi gi÷ liªn hÖ thêng xuyªn" "En voici d'abord un qui de point de son dÐpart communiste, avait cherchÐ µ
víi nã. Dï sao th× c¸ch liÖt kª thø tù thêi gian cña Ph«-gt¬ chia ra s'Ðlever aux plus hautes conceptions de la politique"2* (quan ®iÓm thi ca cao nhÊt
lµm hai thêi kú lín, lµ thêi kú "tõ l©u" cho ®Õn n¨m 1849 vµ thêi trong chÝnh trÞ ®· tá ra kh«ng võa søc víi ngay c¶ £-®u-a Xi-m«ng) "A en croire
kú tõ n¨m 1849 cho ®Õn n¨m "®ã", ®iÒu ®ã ch¼ng cã g× ph¶i ng¹c M.Vogt, cet adepte fut l'oracle de la gazette d' Augsbourg jusqó en 1852, Ðpoque ou
nhiªn, v× tríc n¨m 1848, vÞ trîng phu ®ã "cßn cha nghÜ tíi il mourut dans une maison de fous"3* ("Revue contemporaine", t.XIII, tr. 529, Pa-
ho¹t ®éng chÝnh trÞ" (l.c., tr. 225).
_____________________________________________________________
Trong nh÷ng n¨m 1842-1843, t«i biªn tËp "Rheinische Zeitung"
cò438 ® · tiÕn hµnh ®Êu tranh mét mÊt mét cßn víi "Allgemeine 1* - gi¸n ®iÖp
Zeitung". Trong c¸c n¨m 1848-1849 "Neue Rheinische Zeitung" l¹i 2*- "§©y tríc hÕt lµ mét ngêi, xuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm céng s¶n cña
triÓn khai cuéc luËn chiÕn ®ã. VËy th× ®èi víi thêi kú "tõ l©u cho m×nh, t×m c¸ch tù n©ng lªn tíi nh÷ng quan niÖm cao nhÊt trong chÝnh trÞ".
®Õn n¨m 1849" sÏ cßn l¹i g×, ngoµi sù viÖc lµ "tõ l©u" M¸c ®· 3* - "NÕu tin theo «.Ph«-gt¬ th× m«n ®å Êy lµ nhµ tiªn tri cña "B¸o Au-
®Êu tranh víi "Allgemeine Zeitung", trong khi ®ã vµo c¸c n¨m xbuèc" cho ®Õn n¨m 1852, thêi kú mµ anh ta chÕt trong mét nhµ th¬ng
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
1494 1495
c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc
tríc cho «ng ta" (l.c., tr.194).
ri, 1860).
Chøng cí rÊt gi¶n ®¬n: "«ng ta" (M¸c) "khèng chÕ kh«ng ®iÒu
1*
"Operam et oleum perdidi" , Ph«-gt¬ cã thÓ nãi nh vËy vµ
kiÖn ngêi cña m×nh" (tr.195) trong khi Ph«-gt¬ phôc tïng kh«ng
"T¸c phÈm chÝnh" vµ ¤-ly cña m×nh. Trong khi b¶n th©n «ng ta
®iÒu kiÖn Pha-di vµ ®ång bän cña m×nh. ë ®©y chóng ta vÊp ph¶i
buéc "ngêi ®ång h¬ng gÇn gòi" cña m×nh ph¶i tõ Lu©n §«n göi
c¸c ®Æc ®iÓm cña lèi s¸ng t¸c thÇn tho¹i cña Ph«-gt¬. TÊt c¶ ë «ng
cho "Allgemeine Zeitung" nh÷ng b¶n tin kÓ tõ n¨m 1852 cho ®Õn
ta ®Òu mang "tÇm vãc lïn tÞt cña GhÝt-xen hoÆc Gi¬-ne-v¬, tÇm
khi "rót côc anh ta kÕt thóc b»ng c¸i chÕt ë nhµ th¬ng ®iªn", th×
nh×n cña thÞ trÊn nhá vµ mïi vÞ cña qu¸n rîu Thôy SÜ. ChuyÓn
£-®u-a Xi-m«ng nãi r»ng "nÕu t«i theo Ph«-gt¬ th× ¤-ly lµ nhµ
mét c¸ch ng©y th¬ tôc lÖ chÊt ph¸c, chËt hÑp kiÓu tØnh lÎ cña Gi¬-
tiªn tri cña "Allgemeine Zeitung" cho ®Õn n¨m 1852 khi «ng ta
ne-v¬ sang thµnh phè quèc tÕ Lu©n §«n, «ng ta kh«ng cho phÐp
chÕt trong nhµ th¬ng ®iªn" (tiÖn thÓ xin nãi lu«n, «ng ta hiÖn cßn
LÝp-nÕch viÕt ë Oen-xt¬-En-®¬ "mét dßng nµo" mµ t«i, ë Hem-
kháe m¹nh).
pxtÐt c¸ch ®ã 4 dÆm Anh, "kh«ng ®îc b¸o tríc". T«i còng phôc
Nhng £-®u-a Xi-m«ng hiÓu râ C¸c Ph«-gt¬ cña m×nh, £-®u-
vô hµng ngµy theo kiÓu La Ghª-r«-ni-ª-r¬ cho c¶ mét lo¹t "®ång
a biÕt r»ng nÕu ®· quyÕt ®Þnh "tin vµo" C¸c cña m×nh, th× tin vµo
chÝ" kh¸c ë r¶i r¸c kh¾p Lu©n §«n vµ viÕt l¸ch víi kh¾p n¬i trªn
®iÒu «ng ta nãi hoÆc tin vµo ®iÒu tr¸i víi ®iÒu «ng ta nãi còng ®Òu
thÕ giíi. Mét sø mÖnh suèt ®êi khÝch lÖ biÕt bao vµ lîi léc biÕt bao!
hoµn toµn nh nhau c¶.
Cè vÊn cña Ph«-gt¬ lµ £-®u-a Xi-m«ng hiÓu râ nÕu kh«ng
"¤ng LÝp-nÕch" - C¸c Ph«-gt¬ nãi - "thay thÕ «ng Êy", tøc ¤-ly, "víi t c¸ch
ph¶i lµ ®iÒu kiÖn sinh ho¹t ë Lu©n §«n th× chÝ Ýt còng cña Pa-ri,
phãng viªn cña "Allgemeine Zeitung", "chØ tõ khi LÝp-nÕch ®îc c«ng khai tuyªn
víi sù nh¹y c¶m kh«ng thÓ chèi c·i ®îc cña nghÖ sÜ, ®· ®em l¹i
bè lµ thµnh viªn cña ph¸i M¸c, «ng míi ®îc b¸o "Allgemeine Zeitung" nhËn lµm
phãng viªn" (l.c., tr.169). quy m« cña thñ ®« cho bøc tranh mµ "ngêi b¹n nhµ quª" vông vÒ
ViÖc tuyªn bè ®ã ®· ®îc tiÕn hµnh vµo thêi gian cã vô xö cña m×nh vÏ ra.
nh÷ng ngêi céng s¶n ë Khuªn, tøc vµo cuèi n¨m 1852.
"Marx, comme chef de la sociÐtÐ, ne tient pas lui mªme la plume mais ses
Thùc ra, LÝp-nÕch lµ céng t¸c viªn cña "Morgenblatt"439 vµo fidÌles n'Ðcrivent pas une ligne sans l'avoir consultÐ: La Gazette d'Augsbourg sera
mïa xu©n n¨m 1851 vµ viÕt cho nã vÒ cuéc triÓn l·m c«ng nghiÖp d'autout mieux servie" (l.c., tr.529). Tøc lµ: "M¸c víi t c¸ch thñ lÜnh cña héi nµy,
ë Lu©n §«n, th«ng qua "Morgenbaltt", «ng trë thµnh phãng viªn b¶n th©n kh«ng viÕt, cßn b¹n bÌ cña «ng ta kh«ng viÕt mét dßng nµo mµ kh«ng hái
ý kiÕn «ng tríc. Nh vËy lµ "B¸o Au-xbuèc" ®îc phôc vô cµng tèt h¬n".
cña "Allgemeine Zeitung" vµo th¸ng ChÝn 1855.
P h«-gt¬ cã c¶m thÊy tÊt c¶ sù tinh vi cña söa ch÷a ®ã kh«ng?
"§ång chÝ cña «ng ta" (cña M¸c) "kh«ng viÕt mét dßng nµo mµ l¹i kh«ng b¸o
T«i kh«ng cã quan hÖ g× víi c¸c b¶n tin cña LÝp-nÕch viÕt tõ
Lu©n §«n cho "Allgemeine Zeitung", còng nh víi c¸c b¶n tin cña
Ph«-gt¬ viÕt tõ Pa-ri cho tê b¸o nµy. Nh×n chung c¸c b¶n tin cña
®iªn".
LÝp-nÕch hoµn toµn ®¸ng ca ngîi; ®Êy lµ nh÷ng b¶n tr×nh bµy cã
1* - "T«i ®· mÊt toi dÇu vµ c«ng søc cña m×nh" (Plau-tuýt "Ngêi C¸c-
ta-gi¬", mµn I, c¶nh 2; c©u nãi cña c« hÇu g¸i than phiÒn r»ng c« ®· uæng tÝnh chÊt phª ph¸n vÒ nÒn chÝnh trÞ cña Anh mµ «ng gi¶i thÝch râ
c«ng xoa dÇu cã h¬ng th¬m). M¸c ch¬i ch÷ dùa trªn sù trïng ©m cña tªn cho "Allgemeine Zeitung", còng theo tinh thÇn cña b¶n tin mµ
ngêi Ohly (¤-ly) víi tõ la-tinh Oleum (dÇu).
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
1496 1497
c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc
«ng viÕt trong cïng thêi gian ®ã cho b¸o chÝ tiÕng §øc cÊp tiÕn th¸ng Giªng, th¸ng Hai vµ th¸ng Ba 1859 t«i ®· ®¨ng trªn tê
ë Mü. B¶n th©n Ph«-gt¬ ®äc kü nhiÒu tËp b¸o hµng n¨m cña "New-York Tribune" mét lo¹t bµi x· luËn, trong ®ã còng cã bµi
"Allgemeine Zeitung" ®Ó t×m kiÕm nh÷ng tµi liÖu tÕ nhÞ trong phª ph¸n têng tËn "lý luËn vÒ c¸c cêng quèc Trung ¢u" mµ
nh÷ng th tÝn cña LÝp-nÕch, ®· buéc ph¶i nhËn xÐt trong c¸c bµi "Allgemeine Zeitung" ph¸t triÓn vµ luËn ®iÓm cña nã cho r»ng
phª b×nh néi dung cña nh÷ng b¶n tin Êy, r»ng dÊu hiÖu cña c¸c tuång nh thÓ viÖc ¸o tiÕp tôc thèng trÞ ë I-ta-li-a lµ cã lîi cho
§øc441. Kh«ng l©u tríc chiÕn tranh, ®îc sù ®ång ý cña t«i,
b¶n tin cña LÝp-nÕch lµ "hai ®êng chÐo m¶nh mai" (tr.196, "T¸c
phÈm chÝnh"). ¡ng-ghen ® · cho c«ng bè t¸c phÈm cã tÝnh chÊt ®¶ kÝch "P« vµ
VÞ trÝ chÐo cña nh÷ng ®êng m¶nh mai Êy dÜ nhiªn nãi lªn Ranh", BÐc-lin, 1859, nh»m vµo "Allgemeine Zeitung" vµ, theo c¸ch
r»ng, c¸c b¶n tin kh«ng ®îc tèt1*. Huèng hå nh÷ng ®êng Êy nãi cña ¡ng-ghen (tr.4. t¸c phÈm cña «ng "Xa-voa, Ni-x¬ vµ Ranh",
cßn "m¶nh mai". Thay "hai ®êng chÐo m¶nh mai", h·y ®Ó cho BÐc-lin, 1869), dùa vµo khoa häc qu©n sù chøng minh r»ng "®Ó
LÝp-nÕch m« t¶ c¸c b¶n tin cña m×nh b»ng mét huy hiÖu cã hai phßng ngù" cho b¶n th©n, §øc kh«ng cÇn mét m¶nh l·nh thæ nµo
vÕt ®Ëm lín! NÕu nh trong c¸c b¶n tin kh«ng cã khuyÕt ®iÓm
cña I-ta-li-a vµ nÕu chØ xÐt tõ gãc ®é qu©n sù th× tham väng cña
nµo kh¸c ngoµi "hai ®êng chÐo m¶nh mai", th× chØ cßn ®iÒu nghi
Ph¸p ®èi víi s«ng Ranh dï sao còng cã c¨n cø h¬n nhiÒu so víi
ngê lµ t¹i sao chóng ®· ®îc ®¨ng trªn "Allgemeine Zeitung".
tham väng cña §øc ®èi víi s«ng Min-si-«442. Nhng cuéc luËn chiÕn
Nhng t¹i sao chóng l¹i kh«ng ®îc ®¨ng trªn "Allgemeine
nµy cña chóng t«i chèng l¹i "Allgemeine Zeitung" vµ lý luËn cña nã
Zeitung"? Mäi ngêi ®Òu biÕt "Allgemeine Zeitung" ®¨ng nh÷ng
vÒ sù cÇn thiÕt cña nÒn thèng trÞ dùa trªn b¹o lùc cña ¸o ë I-ta-li-
bµi thuéc c¸c quan ®iÓm kh¸c nhau nhÊt, Ýt ra lµ vÒ c¸c vÊn ®Ò
a, ®· diÔn ra song song víi cuéc luËn chiÕn chèng l¹i sù tuyªn
cã tÝnh chÊt trung lËp nh nÒn chÝnh trÞ cña Anh, ngoµi ra, nã
truyÒn cña B«-na-p¸c-t¬. Nh t«i ®· chøng minh têng tËn ch¼ng
®îc níc ngoµi biÕt lµ tê b¸o §øc duy nhÊt vît ra ngoµi ý
h¹n, trong "Tribune" (vÝ dô, xem th¸ng Hai 1859) r»ng t×nh h×nh
nghÜa ®Þa ph¬ng. LÝp-nÕch cã thÓ yªn trÝ viÕt c¸c bøc th Lu©n
§«n cho chÝnh tê b¸o mµ Hai-n¬ göi ®Õn ®ã "Th Pa-ri", cßn tµi chÝnh vµ t×nh h×nh néi trÞ cña "Bas Empire" ®· ®¹t tíi ®iÓm
Phan-mª-rai-¬ th× göi ®Õn ®ã "Th ph¬ng §«ng"440. Ph«-gt¬ b¶o nguy cÊp vµ chØ cã cuéc chiÕn tranh víi bªn ngoµi lµ cã thÓ kÐo dµi
r»ng cã nh÷ng ngêi kh«ng s¹ch sÏ céng t¸c víi "Allgemeine nÒn thèng trÞ cña chÕ ®é ®¶o chÝnh ë Ph¸p vµ cïng víi nã lµ sù
Zeitung". B¶n th©n «ng ta, nh mäi ngêi ®Òu biÕt, ®· céng t¸c thèng trÞ cña thÕ lùc ph¶n ®éng ë ch©u ¢u443. T«i chøng minh r»ng
víi tê b¸o nµy trong nh÷ng n¨m 1844-1847.
sù gi¶i phãng I-ta-li-a theo kiÓu B«-na-p¸c-t¬ chØ lµ lý do ®Ó thèng
Cßn vÒ b¶n th©n t«i vµ P hri-®rÝch ¨ng-ghen - t«i nh¾c ®Õn
trÞ Ph¸p vµ b¾t I-ta-li-a khuÊt phôc chÕ ®é cña cuéc chÝnh biÕn, më
¡ng-ghen v× hai chóng t«i lµm viÖc theo mét kÕ ho¹ch chung vµ
réng "biªn giíi tù nhiªn" cña Ph¸p vÒ phÝa §øc, biÕn nã thµnh c«ng
cã sù th¶o thuËn tríc víi nhau - th× n¨m 1859 chóng t«i qu¶
cô cña Nga vµ l«i kÐo nh©n d©n c¸c d©n téc vµo cuéc chiÕn tranh
thùc cã mét sè "quan hÖ" víi "Allgemeine Zeitung". Tøc lµ vµo
gi÷a bän ph¶n c¸ch m¹ng chÝnh thèng vµ kh«ng chÝnh thèng. TÊt
_____________________________________________________________ c¶ ®iÒu ®ã xÈy ra tõ tríc khi Ph«-gt¬ cùu ®Õ quèc lu loa ë Gi¬-ne-
v¬.
1* Ch¬i ch÷: "schiet" cã nghÜa lµ "chÐo" còng cã nghÜa lµ "xÊu", "kh«ng
Sau khi bµi cña V«n-ph¬ ®îc ®¨ng trong "Revue der Neuen
tèt" (khi kÕt hîp víi mét sè ®éng tõ).
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
1498 1499
c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc
Rheinischen Zeitung" (1850), t«i hoµn toµn quªn mÊt sù tån t¹i Sau
cña "nh©n vËt trßn trÜnh". T«i l¹i nãi ®Õn anh chµng ngé nghÜnh mÊy c©u gi¸o ®Çu, «ng ta nãi vÒ "©m mu" cña Ph«-gt¬, vµ l¾c l
Êy vµo mïa xu©n n¨m 1859 trong mét buæi tèi th¸ng T, khi chiÕc ®Çu ®Çy søc truyÒn c¶m qu¶ quyÕt víi t«i r»ng Ph«-gt¬ ®·
Phrai-li-gr¸t cho t«i ®äc bøc th cña Ph«-gt¬ kÌm theo "C¬ng nhËn tiÒn cña chÝnh phñ B«-na-p¸c-t¬ cho c«ng t¸c tuyªn truyÒn
lÜnh" chÝnh trÞ444. §©y kh«ng ph¶i lµ sù thiÕu tÕ nhÞ, v× th cña cña m×nh, r»ng Ph«-gt¬ t×m c¸ch mua chuéc mét nhµ v¨n Nam
Ph«-gt¬ cèt "®Ó th«ng b¸o cho c¸c b¹n bÌ" kh«ng ph¶i cña Ph«- §øc, mµ "®¸ng tiÕc" lµ t«i kh«ng thÓ nªu tªn, ®Ò nghÞ víi nhµ
gt¬, mµ cña ngêi nhËn th. v¨n nµy 30 000 gun-®en – khã bÒ tëng tîng nhµ v¨n Nam §øc
§èi víi c©u hái xem t«i ph¸t hiÖn g× trong "C¬ng lÜnh", t«i nµo ®¸ng gi¸ 30 000 gun-®en-, r»ng ®· cã nh÷ng mu ®å mua
tr¶ lêi: "Nh÷ng lêi ba hoa cña mét chÝnh kh¸ch". Qua yªu cÇu chuéc ë Lu©n §«n, r»ng ngay tõ n¨m 1858 ë Gi¬-ne-v¬, trong
cña «ng ta ®èi víi Phrai-li-gr¸t lµ l«i cuèn «ng Buy-x¬ vÒ lµm cuéc héi kiÕn gi÷a Pl«ng-Pl«ng, Pha-di vµ ®ång bän, hä ®· th¶o
phãng viªn vÒ vÊn ®Ò chÝnh trÞ cho tê b¸o Gi¬-ne-v¬ dù ®Þnh luËn vÊn ®Ò cuéc chiÕn tranh I-ta-li-a, vµ ®¹i c«ng tíc Nga
xuÊt b¶n ®Ó tuyªn truyÒn, t«i l¹i nhËn ra ngay nhµ kh«i hµi cò. C«n-xtan-tin ®îc ngêi ta chØ ®Þnh lµm vua t¬ng lai cña
Th cña Ph«-gt¬ ®Ò ngµy 1 th¸ng T 1859. Nh mäi ngêi ®Òu Hung-ga-ri, r»ng Ph«-gt¬ ®Ò nghÞ «ng (Blin-®¬) tham gia c«ng
biÕt, tõ th¸ng Giªng 1859, trong c¸c b¶n tin tõ Lu©n §«n göi t¸c tuyªn truyÒn cña m×nh, r»ng «ng cã b»ng chøng vÒ ho¹t
cho "National-Zeitung" ë BÐc-lin, Buy-x¬ ®· ph¸t biÓu nh÷ng ®éng ph¶n béi cña Ph«-gt¬. Sau ®ã Blin-®¬ trë vÒ chç ngåi cña
quan ®iÓm ®èi lËp h¼n víi "C¬ng lÜnh" cña Ph«-gt¬, nhng ®èi m×nh ë ®Çu bªn kia cña kh¸n ®µi, bªn c¹nh ngêi b¹n cña m×nh
víi vÞ trîng phu cã ®Çu ãc "phª ph¸n th¼ng th¾n" th× tÊt c¶ mÌo lµ I-u. Phruª-ben; cuéc mÝt tinh b¾t ®Çu vµ trong bµi diÔn v¨n tØ
c¸i ®Òu mµu x¸m c¶. mØ, §.Uèc-c¸c-t¬ cè chøng minh r»ng cuéc chiÕn tranh ë I-ta-li-
a lµ kÕt qu¶ cña ©m mu Nga - Ph¸p1) .
Sau sù viÖc Êy, mµ t«i cho lµ qu¸ nhá män ®Ó ngêi ta bµn tíi,
t«i nhËn ®îc "Nghiªn cøu vÒ t×nh h×nh ch©u ¢u hiÖn nay" cña
_____________________________________________________________
Ph«-gt¬, mét cuèn s¸ch th¶m h¹i lµm t«i kh«ng chót hoµi nghi vÒ
1) DÜ nhiªn, Ph«-gt¬ gi¶i thÝch sù c«ng kÝch cña "tËp ®oµn M¸c" ®èi víi
quan hÖ cña nã víi sù tuyªn truyÒn chñ nghÜa B«-na-p¸c-t¬.
hu©n tíc Pan-míc-xt¬n lµ b¾t nguån tõ sù thï ®Þch cña t«i víi con ngêi tù
Tèi ngµy 9 th¸ng N¨m 1859 trong cuéc mÝt tinh ®¹i chóng, do
m·n cña «ng ta vµ "b¹n bÌ" cña «ng ta ("T¸c phÈm chÝnh", tr.212). Cho nªn ë
§a-vÝt Uèc-c¸c-t¬ tæ chøc vÒ cuéc chiÕn tranh ë I-ta-li-a, t«i ë
®©y nªn nãi v¾n t¾t vÒ quan hÖ cña t«i ®èi víi §.Uèc-c¸c-t¬ vµ ®¶ng cña «ng.
trªn kh¸n ®µi. Ngay tríc khi khai m¹c cuéc mÝt tinh, mét nh©n C¸c t¸c phÈm cña Uèc-c¸c-t¬ vÒ níc Nga vµ ph¶n ®èi Pan-míc-xt¬n lµm t«i
vËt vÎ rÇu rÜ trÞnh träng tiÕn vÒ phÝa t«i. Qua vÎ mÆt kiÓu H¨m- chó ý, nhng kh«ng thuyÕt phôc ®îc t«i. §Ó ®i tíi nh÷ng quan ®iÓm râ rµng
lÐt cña anh ta, t«i hiÓu ngay r»ng "cã c¸i g× ®ã ®ang thèi ruçng ë vÒ vÊn ®Ò Êy, t«i ph©n tÝch kü "C¸c cuéc tranh luËn t¹i NghÞ viÖn cña Han-x¸c-
®¬ vµ cuèn S¸ch xanh ngo¹i giao445 cña nh÷ng n¨m 1807-1850. KÕt qu¶ ban
V¬ng quèc §an M¹ch"1*. §Êy lµ homme d'Ðtat2* C¸c-l¬ Blin-®¬.
®Çu cña viÖc nghiªn cøu Êy lµ mét lo¹t bµi x· luËn trªn New-York Tribune"
_____________________________________________________________
(cuèi n¨m 1853) trong ®ã dùa vµo cuéc héi ®µm cña Pan-míc-xt¬n víi Ba Lan,
1* SÕch-xpia. "H¨m-lÐt", mµn I, c¶nh 4. Thæ NhÜ Kú, TrÐc-kª-xi, t«i chøng minh quan hÖ cña «ng ta víi néi c¸c Pª-tÐc-
2* – nh©n vËt nhµ níc bua. Ch¼ng bao l©u sau t«i ®¨ng l¹i nh÷ng bµi Êy trªn tê "PeoplÐs Paper", c¬
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
1500 1501
c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc
GÇn cuèi cuéc mÝt tinh, b¸c sÜ Phau-x¬, phô tr¸ch biªn tËp sè ®oµn thÓ kh¸c ë Lu©n §«n ®· ñng hé tê "Volk", dÜ nhiªn, còng
trang quèc tÕ cña b¸o "Morning Star", c¬ quan cña trêng ph¸i nh tÊt c¶ c¸c tê b¸o c«ng nh©n t¬ng tù nã, nã ®îc biªn tËp vµ
Man-se-xt¬450 ®Õn tríc mÆt t«i vµ cho biÕt nh sau: tê b¸o míi ra viÕt bµi kh«ng cã nhuËn bót. B¶n th©n «ng Phau-s¬, lµ ngêi chñ
hµng tuÇn b»ng tiÕng §øc ë Lu©n §«n "Volk" võa xuÊt b¶n; tê tr¬ng mËu dÞch tù do, tuy kh¸c xu híng víi tê "Volk", nhng
b¸o c«ng nh©n "Neue Zeit" do «ng A.SÐc-tx¬ xuÊt b¶n vµ «ng kh«ng muèn chÞu sù ®éc quyÒn nµo trong b¸o chÝ b»ng tiÕng
Ðt-ga Bau-e phô tr¸ch biªn tËp, ®· ph¶i ®×nh b¶n do ©m mu §øc ë Lu©n §«n, nªn ®· cïng mÊy ngêi quen biÕt ë Lu©n
cña Kin-ken, ngêi xuÊt b¶n tê "Hermann"451; ®îc tin nµy, §«n thµnh lËp mét ñy ban tµi chÝnh ®Ó gióp ®ì tê b¸o trªn.
Bi-xcam-p¬ – mµ cho tíi nay vÉn lµ phãng viªn cña "Neue Zeit" – Bi-xcam-p¬ còng viÕt th cho LÝp-nÕch, mµ tríc nay «ng kh«ng
®· bá chøc gi¸o viªn ë miÒn Nam níc Anh ®Ó ra tê "Volk", chèng quen biÕt, ®Ò nghÞ céng t¸c viÕt bµi cho tê b¸o v.v.. Cuèi cïng,
l¹i tê "Hermann" ë Lu©n §«n. Héi gi¸o dôc c«ng nh©n §øc vµ mét Phau-s¬ ®Ò nghÞ t«i tham gia c«ng t¸c cña b¸o "Volk".
Tuy Bi-xcam-p¬ sèng ë Anh tõ n¨m 1852, nhng cho tíi nay
chóng t«i vÉn cha quen biÕt nhau. H«m sau, cuéc mÝt tinh do
quan ng«n luËn cña ph¸i HiÕn ch¬ng, do Ðc-ne-xt¬-Gi«n-x¬ chñ biªn, cã
thªm nh÷ng ch¬ng míi vÒ ho¹t ®éng cña Pan-míc-xt¬n446. Trong khi Uèc-c¸c-t¬ tæ chøc, LÝp-nÕch ®a Uèc-c¸c-t¬ ®Õn chç t«i. VÒ ®Ò
®ã b¸o "Glasgow Sentinel" còng ®¨ng l¹i mét trong nh÷ng bµi Êy ("Pan-míc-xt¬n nghÞ viÕt cho tê "Volk" ban ®Çu t«i tõ chèi, v× kh«ng cã thêi gian,
vµ
nhng høa sÏ yªu cÇu b¹n bÌ ngêi §øc cña m×nh gióp tê b¸o vÒ
Ba Lan"447), bµi nµy ®· thu hót sù chó ý cña «ng §.Uèc-c¸c-t¬. Nhê cuéc gÆp
mÆt ®Æt mua, quyªn gãp tiÒn vµ tham gia viÕt bµi. Trong qu¸
mÆt cña chóng t«i víi «ng, «ng ®· thuyÕt phôc ®îc «ng Ta-c¬ ë Lu©n §«n
tr×nh nãi chuyÖn, chóng t«i nãi vÒ cuéc mÝt tinh do Uèc-c¸c-t¬ tæ
xuÊt b¶n mét phÇn nh÷ng bµi Êy thµnh nh÷ng tËp s¸ch riªng. Råi nh÷ng tËp
chøc, råi chuyÓn sang bµn vÒ Ph«-gt¬ mµ t¸c phÈm "Nghiªn cøu"
s¸ch riªng ph¶n ®èi Pan-míc-xt¬n ®· ®îc xuÊt b¶n nhiÒu lÇn víi sè lîng 15-
®· ®îc Bi-xcam-p¬ ®äc vµ ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c. T«i cho «ng vµ
20 ngµn b¶n. Do ¶nh hëng cña sù ph©n tÝch cña t«i trong cuèn S¸ch xanh vÒ
LÝp-nÕch biÕt néi dung cña "C¬ng lÜnh" cña Ph«-gt¬ vµ sù v¹ch
sù thÊt thñ cña C¸c-x¬ - bµi ph©n tÝch nµy ®¨ng trªn tê b¸o cña ph¸i HiÕn
trÇn cña Blin-®¬ ®èi víi néi dung ®ã, nhng nªu râ, vÒ sù v¹ch
ch¬ng ë Lu©n §«n (th¸ng T 1856) – Uû ban ®èi ngo¹i SÐp-phin-®¬ ®·
göi cho t«i bøc th c¶m ¬n (xem phô lôc 7) 448. Khi xem c¸c b¶n th¶o ngo¹i trÇn, r»ng ngêi Nam §øc a t« vÏ thªm. §iÒu lµm t«i ng¹c nhiªn
giao ë ViÖn b¶o tµng Anh, t«i thÊy nhiÒu v¨n kiÖn Anh liªn quan ®Õn thêi lµ trong sè 2 cña "Volk" (ngµy 14 th¸ng N¨m) t«i thÊy bµi b¸o
kú tõ thêi Pi-e §¹i ®Õ cho ®Õn cuèi thÕ kû XVIII vµ béc lé sù hîp t¸c bÝ mËt
nhan ®Ò "NhiÕp chÝnh ®Õ quèc víi t c¸ch tªn ph¶n béi ®Õ quèc"
thêng xuyªn cña c¸c néi c¸c Lu©n §«n vµ Pª-tÐc-bua, mµ thêi Pi-e §¹i ®Õ
(xem "T¸c phÈm chÝnh", V¨n kiÖn, tr.17, 18), trong ®ã Bi-xcam-p¬
lµ khëi ®iÓm cña nh÷ng quan hÖ Êy. Trong t¸c phÈm viÕt tØ mØ vÒ ®Ò tµi
nh¾c tíi hai sù viÖc mµ Blin-®¬ dÉn ra: vÒ 30 000 gun-®en, song «ng
nµy, cho tíi nay t«i chØ c«ng bè lêi tùa nhan ®Ò "V¹ch trÇn lÞch sö ngo¹i
gi¶m xuèng cßn 4 000, vµ vÒ sè tiÒn B«-na-p¸c-t¬ cung cÊp cho Ph«-
giao thÕ kû XVIII". Lêi tùa nµy ®¨ng trªn hai tê b¸o cña
gt¬ sö dông. PhÇn cßn l¹i cña bµi b¸o gåm nh÷ng lêi nãi ý nhÞ theo
Uèc-c¸c-t¬, ban ®Çu trªn tê "Sheffield Free Press", råi trªn tê "Free Press"
tinh thÇn cña tê "Hornisse"452 mµ Bi-xcam-p¬ xuÊt b¶n vµo nh÷ng
Lu©n §«n449. Tõ ®ã tê "Free Press" Lu©n §«n ra ®êi, t«i thØnh tho¶ng viÕt
n¨m 1848-1849 cïng víi Hau-d¬ ë C¸c-xen. Trong khi ®ã Héi gi¸o
bµi cho nã. Tõ ®ã thÊy râ lµ, nãi chung, t«i quan t©m ®Õn Pan-míc-xt¬n vµ
ho¹t ®éng ngo¹i giao Anh-Nga, kh«ng m¶y may pháng ®o¸n vÒ sù thÓ lµ dôc c«ng nh©n ë Lu©n-§«n – vÒ ®iÒu nµy rÊt l©u sau khi "T¸c phÈm
®»ng sau hu©n tíc Pan-míc-xt¬n lµ «ng C¸c Ph«-gt¬.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
1502 1503
c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc
chÝnh" ra ®êi t«i míi râ (xem phô lôc 8) –, ñy nhiÖm cho mét trong §Çu th¸ng S¸u t«i rêi Lu©n §«n ®Õn chç ¡ng-ghen ë Man-se-
nh÷ng nhµ l·nh ®¹o cña m×nh, «ng SÐc-tx¬, kªu gäi c¸c héi gi¸o dôc xt¬, n¬i ®©y ®· thu ®îc kho¶ng 25 pao xtÐc-linh do ®Æt mua b¸o
c«ng nh©n ë Thôy SÜ, BØ vµ Mü ñng hé tê "Volk" vµ ®Êu tranh víi ho¹t "Volk". Sè tiÒn nµy – mµ nguån gèc cña nã ®· t¹o lý do cho Ph«-
®éng tuyªn truyÒn chñ nghÜa B«-na-p¸c-t¬. Bµi b¸o nãi trªn ®îc gt¬ "hiÕu kú" phãng "tÇm m¾t qua biÓn La M¨ng-s¬" ®Õn Au-
®¨ng trong "Volk" sè ra ngµy 14 th¸ng N¨m 1859. Bi-xcam-p¬ ®· ®Ých xbuèc vµ Viªn (tr.212, "T¸c phÈm chÝnh") – lµ do Ph.¡ng-ghen,
th©n göi qua bu ®iÖn cho Ph«-gt¬, trong lóc ®ã Ph«-gt¬ còng nhËn V.V«n-ph¬, t«i vµ sau hÕt lµ ba b¸c sÜ §øc sèng ë Man-se-xt¬ mµ
®îc th«ng tin cña «ng A. SÐc-tx¬ qua tÝn ®å cña m×nh lµ Ra-nÝch- tªn cña hä ®· ®îc nªu lªn trong c¸c v¨n kiÖn t ph¸p ®îc t«i
ken.
göi ®i BÐc-lin, cung cÊp. VÒ sè tiÒn mµ Uû ban tµi chÝnh ban ®Çu
Víi sù "phª b×nh th¼ng th¾n" næi tiÕng cña m×nh, Ph«-gt¬ dùng
thu ®îc ë Lu©n §«n, Ph«-gt¬ cã thÓ hái b¸c sÜ Phau-s¬.
®øng ngay lªn r»ng t«i lµ kÎ gi¨ng líi thï ®Þch chèng «ng ta. Do
Ph«-gt¬ d¹y b¶o chóng ta ë trang 225, "T¸c phÈm chÝnh":
®ã, ch¼ng ph¶i suy nghÜ l©u, «ng ta cho ®¨ng ®Ò c¬ng cña "C©u
"Song viÖc yªu cÇu nh÷ng ngêi d©n chñ lµm kh«ng c«ng t Êt c¶ mäi viÖc trong
chuyÖn lÞch sö" sau nµy cña «ng ta trªn p hô tr¬ng ®Æc biÖt cña
khi b¶n th©n hä" (kh«ng ph¶i nh÷ng ngêi d©n chñ mµ lµ bän ph¶n ®éng) "®ßi cã
sè 150 tê "Schweizer Handels – Courier" ® · ®îc dÉn ra nhiÒu lÇn
®Æc
trªn kia. S¸ch phóc ©m nguyªn thñy Êy, trong ®ã lÇn ®Çu tiªn quyÒn yªu cÇu tiÒn l¬ng cho m×nh vµ ®îc tr¶ thï lao, xa nay vÉn lµ quû kÕ cña
v¹ch trÇn c¸i bÝ mËt vÒ bän lu hoµng, bän thî lµm bµn ch¶i, SÐc- bän ph¶n ®éng".
Quû kÕ cña b¸o "Volk" thËt lµ p h¶n ®éng biÕt chõng nµo khi
van v.v., vµ s¸ch ®ã ®Ò: BÐc-n¬, ngµy 13 th¸ng N¨m 1859 (do ®ã
b¸o nµy kh«ng nh÷ng ®Ó ngêi ta biªn tËp vµ viÕt bµi kh«ng c«ng,
cã ghi ngµy th¸ng muén h¬n nhiÒu so víi s¸ch phóc ©m cña ®¹o
mµ thªm vµo ®ã, cßn buéc c¸c céng t¸c viªn cña nã tr¶ tiÒn cho nã
Moãc-m«n453) víi nhan ®Ò: "Sù phßng ngõa" vµ vÒ néi dung th×
n÷a. NÕu nh ®Êy kh«ng ph¶i lµ b»ng chøng vÒ quan hÖ gi÷a
nã gièng víi mét ®o¹n dÞch trong cuèn s¸ch nhá cña E.A-bu næi
"Volk" vµ phe ph¶n ®éng, th× C¸c Ph«-gt¬ kh«ng cßn hiÓu næi ®iÒu
tiÕng xÊu xa1).
g× n÷a.
S¸ch phóc ©m nguyªn thñy nÆc danh cña Ph«-gt¬ "Sù phßng
Trong khi t«i lu l¹i Man-se-xt¬ th× ë Lu©n §«n x¶y ra mét sù
ngõa" ®· ®îc ®¨ng l¹i trªn tê "Volk", theo yªu cÇu cña t«i, nh
kiÖn cùc kú quan träng. §ã lµ LÝp-nÕch ph¸t hiÖn ë nhµ in H«-
t«i ®· chØ râ trªn kia.
linh-g¬ (chñ nhµ in ®· tõng in b¸o "Volk") b¶n dËp thö tê truyÒn
®¬n nÆc danh chèng l¹i Ph«-gt¬ "Sù phßng ngõa", ®äc lít nhanh
_____________________________________________________________
b¶n ®ã vµ nhËn ngay ra lµ bµi v¹ch mÆt cña Blin-®¬, ngoµi ra cßn
nghe thÊy anh thî s¾p ch÷ A.Phuª-ghe-l¬ nãi r»ng b¶n th¶o nµy
1) §«i lêi vÒ "Ngêi rao hµng" ë Bi-l¬, c¸i thø "Moniteur" kiÓu tØnh lÎ
do chÝnh tay Blin-®¬ viÕt ®· giao cho H«-linh-g¬ ®Ó in. Nh÷ng chç
cña "nhiÕp chÝnh ®Õ quèc bá trèn". Ngêi xuÊt b¶n vµ phô tr¸ch biªn tËp cña
söa ch÷a trªn b¶n dËp thö còng do chÝnh tay Blin-®¬ lµm. Hai
"Handels Courier" Bi-l¬, lµ mét ngêi tªn lµ Ðc-n¬-xt¬ Suy-l¬, mét ngêi lu
ngµy sau, LÝp-nÕch nhËn ®îc cña H«-linh-g¬ b¶n dËp thö vµ
vong chÝnh trÞ tõ n¨m 1838, ®· tõng lµm trëng tr¹m bu ®iÖn, nhµ bu«n
chuyÓn cho "Allgemeine Zeitung". B¶n s¾p ch÷ cña tê truyÒn ®¬n
rîu, kÎ ph¸ s¶n vµ hiÖn nay l¹i cã tiÒn nhê cã 1 200 ngêi ®Æt mua b¸o, nhê
®îc gi÷ l¹i vµ sau nµy dïng ®Ó in l¹i trªn sè 7 tê "Volk" ngµy 18
sè tiÒn ®ã mµ tê b¸o nµy ®îc së mé lÝnh cña Anh - Ph¸p - Thôy SÜ trî cÊp
trong thêi kú ChiÕn tranh Crm.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
1504 1505
c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc
th¸ng S¸u 1859. gÊp. T¹i ngµy lÔ c«ng nh©n ë L«-dan, nhµ bu«n da Rèt tuyªn bè
ChiÕn dÞch Au-xbuèc cña Ph«-gt¬ cùu – ®Õ quèc b¾t ®Çu tõ khi tríc nh©n chøng r»ng sÏ kh«ng kÝnh träng «ng ta n÷a, nÕu «ng
"Sù phßng ngõa" ®îc ®¨ng trªn "Allgemeine Zeitung". ¤ng ta ta kh«ng ph¸t ®¬n kiÖn. Nhng Ph«-gt¬ cè chÊp: «ng ta kh«ng
®a "Allgemeine Zeitung" ra tßa vÒ téi in l¹i b¶n truyÒn ®¬n. ®Õm xØa ®Õn bän lu hoµng ë Au-xbuèc vµ Lu©n §«n vµ ngËm
Trong "T¸c phÈm chÝnh" (tr.227-228), Ph«-gt¬ b¾t chíc
miÖng. Song «ng ta ®ét nhiªn lªn tiÕng. C¸c b¸o ®¨ng tin vÒ vô
Muyn-ne "T«i lµ, t«i lµ, t«i lµ tªn kÎ cíp I-a-r«-mia" ["bin's,
kiÖn cña «ng ta, cßn Ra-nÝch-ken th× nãi r»ng:
bin's, bin der Räuber Jaromir"]454. Cã ®iÒu «ng ta thay ®éng tõ
"Ngêi Stót-g¸t kh«ng ®Ó cho «ng ta" (Ph«-gt¬) "yªn th©n. Nhng «ng" (Ra-
sein b»ng haben.
nÝch-ken) "kh«ng ®ång ý ®iÒu ®ã".
"T«i ph¸t ®¬n kiÖn" [ich habe geklagt ] v× t«i biÕt tríc r»ng tÊt c¶ sù rçng
V¶ ch¨ng, v× "nh©n vËt trßn trÜnh" ë vµo gi÷a hai gäng k×m,
tuÕch, sù nhá nhen vµ sù ti tiÖn cña c¸i bé biªn tËp m¹o xng lµ "®¹i biÓu cña nÒn
nªn liÖu ph¸p thÝch hîp nhÊt, kh«ng nghi ngê g× n÷a, lµ kiÖn
v¨n hãa Thîng §øc" sÏ bÞ bãc trÇn; t«i ph¸t ®¬n kiÖn v× t«i biÕt tríc r»ng quan
"Allgemeine Zeitung". Bµi tù bµo ch÷a cña Ph«-gt¬ nh»m chèng
hÖ cña bé biªn tËp ®¸ng kÝnh Êy vµ cña chÝnh s¸ch cña ¸ o mµ nã t©ng bèc lªn
l¹i lêi c«ng kÝch cña I-a. Vª-nª-®©y, buéc téi «ng ta vÒ nh÷ng ©m
tËn trêi xanh víi bän lu hoµng vµ ®¸m cÆn b· cña c¸ch m¹ng, sÏ bÞ ph¬i ra ¸nh
s¸ng". mu B«-na-p¸c-t¬455 ®· ra m¾t trªn tê "Handels-Courier" ë Bi-l¬,
T iÕp theo cßn bèn lÇn "t«i ph¸t ®¬n kiÖn" n÷a. sè ra ngµy 16 th¸ng S¸u 1859, do ®ã chØ ®Õn Lu©n §«n sau khi ®·
Ph«-gt¬, kÎ ®· ph¸t ®¬n kiÖn, trµn ®Çy vÎ vÜ ®¹i1*, nh thÕ xuÊt hiÖn tê truyÒn ®¬n nÆc danh kÕt thóc b»ng lêi ®e däa sau
nghÜa lµ Long-gin ®· ®óng khi nãi r»ng kh«ng cã g× kh« khan h¬n ®©y:
lµ anh m¾c bÖnh phï thòng.
"Nhng nÕu" Ph«-gt¬ ®Þnh phñ nhËn ®iÒu ®ã vÞ tÊt «ng ta ®· d¸m lµm th×
"Lîi Ých c¸ nh©n" "con ngêi trßn trÜnh" thèt lªn "kh«ng ph¶i lµ lý do ®Ó tiÕp theo bµi v¹ch mÆt nµy lµ bµi v¹ch mÆt sè 2".
t«i ®a ®¬n kiÖn". P h«-gt¬ ®· ®øng ra phñ nhËn, nhng bµi v¹ch mÆt sè 2 kh«ng
Nhng sù thùc l¹i kh¸c h¼n. Con bª kh«ng thÓ giÉy giôa tríc thÊy xuÊt hiÖn tiÕp theo. VËy lµ, vÒ phÝa ®ã, «ng ta ®îc b¶o ®¶m
bµn s¸t sinh nh C¸c Ph«-gt¬ giÉy giôa tríc ghÕ bÞ c¸o. Trong an toµn, sù rÇy rµ chØ cã thÓ ®e däa «ng ta tõ phÝa nh÷ng ngêi
khi nh÷ng ngêi b¹n "th©n nhÊt" cña «ng ta lµ Ra-nÝch-ken – quen th©n, nhng «ng biÕt kh¸ râ hä vµ cã thÓ tr«ng cËy vµo sù
Rai-n¾c (tríc kia ®· viÕt chronique scandaleuse2* rÊt thÞnh hµnh nh¸t gan cña hä. VÊn ®Ò cµng râ rµng nhê vô kiÖn, th× «ng ta cµng
vÒ Ph«-gt¬) vµ Mai-¬, ngêi vïng £-xlinh-ghen, nghÞ sÜ bÎm mÐp cã thÓ tr«ng cËy vµo sù dÌ dÆt cña hä, v× sù « nhôc cña "nhiÕp
cña "tµn d" nghÞ viÖn t¨ng thªm sù sî h·i cña «ng ta tríc tßa chÝnh ®Õ quèc bá ch¹y", trªn møc ®é nhÊt ®Þnh, còng lµ cña tÊt c¶
¸n, th× tõ Xuy-rÝch ngêi ta kh¨ng kh¨ng ®ßi «ng ta ph¶i "kiÖn" ®¸m "tµn d" nghÞ viÖn nãi chung.
_____________________________________________________________ Trong cuèn s¸ch nhá cña m×nh, "Tù b¶o vÖ vµ b¶o vÖ ®Õ quèc
chèng l¹i C¸c Ph«-gt¬", Han-n«-v¬, 1860456, tr. 27-28 nghÞ sÜ I-a-
1* - Trong nguyªn b¶n lµ sù ch¬i ch÷ kh«ng dÞch ®îc, dùa trªn sù
cèp Vª-nª-®©y ® · nãi lì miÖng nh sau:
trïng ©m cña hai nhãm tõ: "geklagt habende" (ph¸t ®¬n kiÖn) vµ "wird
erhaban" (trµn ®Çy vÎ vÜ ®¹i). "Ngoµi nh÷ng bøc th mµ Ph«-gt¬ dïng ®Ó tr×nh bµy vô kiÖn cña m×nh, t«i cßn
2* - ký sù tai tiÕng
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
1506 1507
c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc
®îc ®äc mét bøc th kh¸c cña Ph«-gt¬ v¹ch trÇn râ rµng h¬n nhiÒu, so víi bøc th ¤ng kiªn quyÕt phñ nhËn ®iÒu ®ã. T«i nh¾c l¹i tõng ®iÓm lêi ph¸t
göi b¸c sÜ L¬-ninh, lËp trêng cña Ph«-gt¬ víi tÝnh c¸ch trî thñ cña tÊt c¶ nh÷ng ai biÓu cña «ng ngµy 9 th¸ng N¨m mµ vÒ thùc chÊt gåm toµn bé néi
muèn côc bé hãa b»ng bÊt cø gi¸ nµo cuéc chiÕn tranh ë I-ta-li-a. V× nhu cÇu c¸
dung cña tê truyÒn ®¬n. ¤ng ®ång ý tÊt c¶ nh÷ng lêi nãi ®ã, tuy
nh©n t«i ®· trÝch mét sè ®o¹n trong th Êy mµ ®¸ng tiÕc lµ t«i kh«ng thÓ dÉn ra
vËy vÉn tiÕp tôc phñ nhËn m×nh lµ t¸c gi¶ tê truyÒn ®¬n.
®©y, v× ngêi nhËn th chØ cho t«i ®äc th Êy víi ®iÒu kiÖn kh«ng c«ng bè nã. X uÊt
Kho¶ng mét th¸ng sau, th¸ng T¸m 1859, LÝp-nÕch cho t«i
ph¸t tõ nh÷ng lý do cã tÝnh chÊt c¸ nh©n vµ ®¶ng ph¸i, ngêi ta ®· ra søc che ®Ëy
xem bøc th «ng nhËn ®îc cña ban biªn tËp "Allgemeine
hµnh vi cña Ph«-gt¬ trong sù viÖc nµy b»ng nh÷ng biÖn ph¸p mµ theo t«i, kh«ng thÓ
®îc biÖn minh bëi nh÷ng lîi Ých cña ®¶ng còng nh bëi nghÜa vô c«ng d©n tríc tæ Zeitung", trong ®ã ngêi ta khÈn kho¶n yªu cÇu «ng cho biÕt
quèc. Sù dÌ dÆt ®ã cña nhiÒu ngêi lµm cho Ph«-gt¬ hiÖn nay cßn cã thÓ v« liªm sØ
nh÷ng chøng cí cña nh÷ng lêi buéc téi trong tê truyÒn ®¬n "Sù
xuÊt ®Çu lé diÖn víi t c¸ch l·nh tô ®¶ng §øc. Nhng t«i cho r»ng chÝnh v× vËy mµ
phßng ngõa". Theo yªu cÇu cña «ng, t«i cïng «ng ®Õn nhµ Blin-®¬
®¶ng mµ Ph«-gt¬ lµ thµnh viªn ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm nhÊt ®Þnh vÒ hµnh vi cña «ng
ë Xanh-Gi«n-vót, Blin-®¬ nÕu kh«ng lµ t¸c gi¶ cña tê truyÒn ®¬n
ta"1)
th× dï sao vµo ®Çu th¸ng N¨m ®· biÕt nh÷ng g× mµ vµo ®Çu th¸ng
ThÕ lµ nÕu nh, mét mÆt, sù m¹o hiÓm cña vô kiÖn "Allgemeine
S¸u tê truyÒn ®¬n ®· nãi ®Õn, h¬n n÷a, «ng ta cã thÓ "chøng
Zeitung" nh×n chung kh«ng lín l¾m, th× mÆt kh¸c, sù chuyÓn sang
minh" ®iÒu mµ «ng biÕt. Blin-®¬ kh«ng cã nhµ, «ng ®Õn khu nghØ
tÊn c«ng ë híng nµy ®· cho tíng Ph«-gt¬ mét c¨n cø t¸c chiÕn cã
m¸t ë bê biÓn nµo ®ã. LÝp-nÕch viÕt th cho «ng ta vÒ môc ®Ých
lîi nhÊt. §ã lµ viÖc ¸o vu khèng Ph«-gt¬ ®Õ quèc, th«ng qua
cuéc ®Õn th¨m cña chóng t«i. Kh«ng cã th tr¶ lêi cña Blin-®¬.
"Allgemeine Zeitung", ¸o liªn minh víi nh÷ng ngêi céng s¶n! Nhê
LÝp-nÕch viÕt bøc th thø hai. Cuèi cïng ®· nhËn ®îc v¨n kiÖn
vËy Ph«-gt¬ ®Õ quèc trë thµnh vËt hy sinh lý thó cña liªn minh
sau ®©y xøng ®¸ng víi nh©n vËt nhµ níc:
qu¸i dÞ cña c¸c kÎ thï cña chñ nghÜa tù do t s¶n. Cßn b¸o chÝ TiÓu
§øc, vèn ®· cã thiÖn chÝ ®èi víi Ph«-gt¬ ®Õ quèc víi t c¸ch kÎ tÝch "LÝp-nÕch th©n mÕn!
cùc ñng hé viÖc thu hÑp ®Êt ®ai cña ®Õ quèc [Minder des Reichs]457,
Hai bøc th cña Ngµi göi sai ®Þa chØ, t«i ®· nhËn ®îc hÇu nh cïng mét lóc.
sÏ ph¶i h©n hoan t©ng bèc «ng ta lªn tËn m©y xanh!
Tù Ngµi hiÓu r»ng t«i hoµn toµn kh«ng muèn can thiÖp vµo c«ng viÖc cña mét tê
§Çu th¸ng B¶y 1859, ch¼ng bao l©u sau khi t«i tõ Man-se-xt¬ b¸o hoµn toµn xa l¹ ®èi víi t«i, trêng hîp nµy cµng nh vËy, v×, nh t«i ®· nãi tõ
trë vÒ, Blin-®¬ ®Õn t×m t«i vÒ mét vµi viÖc kh«ng cã liªn quan g× tríc, t«i kh«ng dÝnh lÝu g× ®Õn viÖc ®ã. Cßn nh÷ng ý kiÕn nãi trong cuéc gÆp riªng
®Õn t×nh h×nh trªn. ¤ng ®Õn chç t«i cïng víi Phi-®ª-li-«, H«-linh- mµ Ngµi nh¾c tíi th× hiÓn nhiªn lµ ®îc hiÓu hoµn toµn kh«ng ®óng; ë ®©y cã sù
g¬ vµ LÝp-nÕch. Trong cuéc gÆp mÆt, t«i bµy tá ý kiÕn cña m×nh hiÓu sai nµo ®ã mµ t«i ®Þnh tr×nh bµy miÖng khi cã dÞp. T«i lÊy lµm tiÕc r»ng Ngµi
cïng M¸c ®· mÊt c«ng tíi nhµ t«i.
tin ch¾c r»ng «ng ta lµ t¸c gi¶ cña tê truyÒn ®¬n "Sù phßng ngõa".
Xin göi lêi chµo rÊt kÝnh träng tíi Ngµi.
_____________________________________________________________
C. Bin-®¬ cña Ngµi"
1) Còng xem t.4, cuèn s¸ch nhá ®· dÉn, ë ®ã cã viÕt "Nh÷ng "sù khoan
dung" xuÊt ph¸t tõ nhiÒu lý do ®¶ng ph¸i Êy, sù kh«ng kiªn ®Þnh vÒ ®¹o ®øc
Xanh-Lª-«-n¸c-x¬ ngµy 8 th¸ng ChÝn
Êy khiÕn cho b¶n th©n cña Ph«-gt¬ thõa nhËn r»ng Ph«-gt¬ ®· ch¬i trß ch¬i
Bøc c«ng hµm ngo¹i giao l¹nh lïng Êy –, mµ theo ®ã Blin-®¬
nhôc nh· víi tæ quèc, råi hä l¹i dung tóng cho b¶n th©n Ph«-gt¬ c«ng khai
"kh«ng dÝnh lÝu g×" tíi nh÷ng lêi buéc téi Ph«-gt¬ – lµm t«i nhí
buéc téi vu c¸o cho nh÷ng ngêi chØ nãi ®iÒu mµ tÊt c¶ ®Òu biÕt vµ suy nghÜ
víi nh÷ng b»ng chøng trong tay – tÊt c¶ c¸i ®ã g©y ra cho t«i sù ch¸n ghÐt" l¹i mét bµi b¸o nÆc danh trong tê "Free Press" ë Lu©n §«n sè ra
v.v..
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
1508 1509
c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc
ngµy 27 th¸ng N¨m 1859 dÞch ra nh sau: nghÜa cña vÊn ®Ò ®ang tranh luËn vµ cho «ng biÕt néi dung cña
c«ng hµm ngo¹i giao cña Blin-®¬.
"§¹i c«ng tíc C«n-xtan-tin vÞ vua t¬ng lai cña Hung-ga-ri".
Ngµy 17 th¸ng ChÝn 1850, c«ng nh©n s¾p ch÷, «ng A.Phuª-ghe-
Mét phãng viªn viÕt th cho chóng t«i, cã kÌm theo danh thiÕp cña m×nh: l¬, trao cho t«i b¶n tuyªn bè (®¨ng trong "T¸c phÈm chÝnh", V¨n
"Tha quý ngµi! Tham dù cuéc mÝt tinh gÇn ®©y1) ë Phßng ©m nh¹c, t«i ®îc nghe kiÖn, tr.30 - 31), trong ®ã «ng tuyÖt nhiªn kh«ng kh¼ng ®Þnh r»ng
nãi vÒ ®¹i c«ng tíc C«n-xtan-tin. T«i cã thÓ cho Ngµi biÕt mét sù viÖc kh¸c. Míi Blin-®¬ lµ t¸c gi¶ tê truyÒn ®¬n "Sù phßng ngõa", nhng lµm
mïa hÌ n¨m ngo¸i, hoµng th©n Giª-r«m Na-p«-nª-«ng têng thuËt ë Gi¬-ne-v¬ cho chøng r»ng b¶n th©n «ng (Phuª-ghe-l¬) vµ ngêi chñ cña «ng lµ
mÊy ngêi th©n tÝn cña «ng ta vÒ kÕ ho¹ch tÊn c«ng ¸o vµ viÖc s¾p söa vÏ l¹i b¶n ®å Phi-®ª-li-« H«-linh-g¬ ®· s¾p ch÷ cho tê truyÒn ®¬n t¹i nhµ in
ch©u ¢u. T«i biÕt tªn mét thîng nghÞ sÜ Thôy SÜ mµ hoµng th©n ®· nãi kü vÒ ®Ò tµi H«-linh-g¬, r»ng nÐt ch÷ viÕt b¶n th¶o lµ nÐt ch÷ cña Blin-®¬, vµ
nµy. BÊy giê hoµng th©n Giª-r«m nãi r»ng theo kÕ ho¹ch ®· ®Þnh, ®¹i c«ng tíc H«-linh-g¬ ®· cã lÇn gäi Blin-®¬ lµ t¸c gi¶ cña tê truyÒn ®¬n Êy.
C«n-tan-xtin ph¶i trë thµnh vua cña Hung-ga-ri. Dùa vµo b¶n tuyªn bè Phuª-ghe-l¬ vµ hai bµi "vua t¬ng lai
cña Hung-ga-ri", LÝp-nÕch l¹i viÕt th cho Blin-®¬ mét lÇn n÷a,
T«i còng biÕt nh÷ng mu ®å ®îc tiÕn hµnh ®Çu n¨m nay nh»m thuyÕt phôc
yªu cÇu «ng ta ®a ra "b»ng chøng" vÒ sù viÖc mµ nh©n vËt nhµ
mét sè ngêi d©n chñ §øc bÞ trôc xuÊt còng nh nh÷ng ngêi thuéc ph¸i tù do cã
níc Êy c«ng bè trªn tê "Free Press", ®ång thêi LÝp-nÕch chØ ra
tiÕng t¨m ë ngay níc §øc ®Ó hä ñng hé kÕ ho¹ch Nga Na-p«-lª-«ng. §Ó mua
cho «ng ta r»ng hiÖn ®· cã nh÷ng vËt chøng vÒ sù tham gia cña
chuéc hä, ngêi ta ®· ®Ò nghÞ nh÷ng kho¶n tiÒn lín (large pecuniary advantages
«ng ta vµo viÖc in tê truyÒn ®¬n "Sù phßng ngõa". §¸ng lÏ ph¶i
were held out to them as a bribe). T«i hµi lßng b¸o tin r»ng nh÷ng ®Ò nghÞ Êy ®· bÞ
tr¶ lêi LÝp-nÕch, Blin-®¬ l¹i cö «ng C«-lÐt ®Õn gÆp t«i. ¤ng C«-
cù tuyÖt mét c¸ch phÉn né" (xem phô lôc 9).
lÐt ®Õn víi môc ®Ých thay mÆt Blin-®¬ yªu cÇu t«i ®õng c«ng bè
Bµi Êy – tuy kh«ng nªu tªn Ph«-gt¬, nhng ®èi víi nh÷ng
nh÷ng tin tøc mµ t«i cã ®îc vÒ t¸c gi¶ cña bµi b¸o kÓ trªn trong
ngêi §øc lu vong ë Lu©n §«n mµ «ng ta ®· bÞ ¸m chØ th× ®· râ – tê "Free Press". T«i tr¶ lêi r»ng t«i kh«ng ®a ra lêi cam kÕt nµo
vÒ thùc chÊt ®· diÔn ®¹t ®îc néi dung c¬ b¶n cña tê truyÒn ®¬n c¶: sù khiªm tèn cña t«i ®· nhÞp bíc cïng sù dòng c¶m cña
"Sù phßng ngõa", xuÊt hiÖn sau nµy. T¸c gi¶ bµi vÒ "vua t¬ng lai Blin-®¬.
T rong khi ®ã ngµy më phiªn tßa Au-xbuèc s¾p tíi. Blin-®¬ im
cña Hung-ga-ri", xuÊt ph¸t tõ nhiÖt t×nh yªu níc, ®· nÆc danh
h¬i lÆng tiÕng. Trong c¸c b¶n tuyªn bè c«ng khai, Ph«-gt¬ t×m
lªn ¸n Ph«-gt¬, vµ lÏ tù nhiªn, ®· véi vµng n¾m lÊy c¬ héi rÊt
c¸ch ®æ tr¸ch nhiÖm cho t«i vÒ tê truyÒn ®¬n vµ vÒ viÖc cung cÊp
thuËn lîi mµ vô ¸n Au-xbuèc t¹o ra ®Ó v¹ch trÇn t¹i tßa ¸n hµnh
b»ng chøng cho nh÷ng sù viÖc nªu lªn trong tê truyÒn ®¬n, coi t«i
vi ph¶n béi tríc toµn ch©u ¢u. Nhng ai lµ t¸c gi¶ bµi "vua
lµ t¸c gi¶ bÝ mËt cña tê truyÒn ®¬n ®ã. §Ó ®Ëp l¹i m¸nh khãe Êy,
t¬ng lai cña Hung-ga-ri"? Ngoµi C¸c-l¬ Blin-®¬. §iÓm nµy, t«i
biÖn b¹ch cho LÝp-nÕch vµ gióp tê "Allgemeine Zeitung", mµ t«i
®· ®o¸n ra ngay tõ th¸ng N¨m qua h×nh thøc vµ néi dung cña bµi
cho lµ nã ®· lµm mét viÖc tèt khi v¹ch mÆt Ph«-gt¬, t«i – th«ng
b¸o, vµ ®iÒu ®ã hiÖn nay ®îc nh©n vËt biªn tËp tê "Free Press",
qua LÝp-nÕch – b¸o cho ban biªn tËp b¸o nµy r»ng t«i s½n sµng
«ng C«-lÐt, chÝnh thøc x¸c nhËn víi t«i khi t«i gi¶i thÝch cho «ng ý cung cÊp cho b¸o nh÷ng v¨n kiÖn vÒ nguån gèc cña tê truyÒn ®¬n
_____________________________________________________________ "Sù phßng ngõa", nÕu nh b¸o viÕt th yªu cÇu t«i ®iÒu ®ã. Nh
1) §ã lµ cuéc mÝt tinh ngµy 9 th¸ng N¨m ®· nãi ë trªn do §.Uèc-c¸c-t¬
tæ chøc.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
1510 1511
c.m¸c ngµi ph«-gt¬. -VII. chiÕn dÞch au-xbuèc
thay cho offidavit2).
Ph«-gt¬ kÓ ë tr.194 "T¸c phÈm chÝnh"1) "sù trao ®æi th tõ nhén
Nh mäi ngêi ®Òu biÕt, vô kiÖn ë Au-xbuèc biÕn thµnh mét
nhÞp gi÷a M¸c vµ «ng C«n-b¬ tõ ®©y" b¾t ®Çu nh vËy. "ViÖc trao
®æi th tõ nhén nhÞp " Êy cña t«i "víi «ng C«n-b¬" gåm cã hai bøc hµi kÞch thùc sù cña nh÷ng sai ph¹m. Corpus delicti1* lµ tê truyÒn
th cña «ng Oãc-ghÐt göi cho t«i trong cïng mét ngµy, trong ®ã ®¬n "Sù phßng ngõa " do V.LÝp-nÕch chuyÓn cho tê "Allgemeine
«ng yªu cÇu t«i göi nh÷ng tµi liÖu ®· høa mµ sau ®ã t«i göi cho Zeitung" vµ ®¨ng l¹i trªn b¸o nµy. Nhng ngêi xuÊt b¶n vµ t¸c
«ng cïng víi mÊy dßng ng¾n gän2). gi¶ tê truyÒn ®¬n ®· ch¬i trß ó tim; LÝp-nÕch k h«ng thÓ ®a nh©n
Hai bøc th cña «ng Oãc-ghÐt – hoÆc nãi ®óng h¬n, hai b¶n cña
chøng cña m×nh ®ang ë Lu©n §«n ra tríc tßa, bÞ r¬i vµo t×nh
cïng mét bøc th – ®Õn Lu©n §«n ngµy 18 th¸ng Mêi 1859, cßn
tr¹ng khã kh¨n vÒ mÆt ph¸p luËt, c¸c biªn tËp viªn cña
viÖc xÐt xö vô ¸n ph¶i b¾t ®Çu ë Au-xbuèc tõ ngµy 24 th¸ng Mêi.
"Allgemeine Zeitung" tiÕn hµnh bµn luËn vÒ chÝnh trÞ mét c¸ch
Do ®ã, t«i viÕt th ngay cho «ng Phuª-ghe-l¬, hÑn «ng rendez vous
vµo ngµy h«m sau t¹i trô së cña tßa ¸n trÞ an, phè Man-b«-r«, khoa tr¬ng vµ tÇm thêng, tiÕn sÜ HÐc-man thÕt ®·i tßa b»ng
n¬i ®©y «ng ph¶i lµm cho b¶n tuyªn bè cña m×nh vÒ tê truyÒn ®¬n nh÷ng c©u chuyÖn kú l¹ cña "nh©n vËt trßn trÜnh" vÒ bän lu
"Sù phßng ngõa" cã ®îc h×nh thøc t ph¸p ®ã lµ affidavit3). hoµng, vÒ ngµy lÔ ë L«-dan v.v., cuèi cïng, tßa ®· b¸c ®¬n kiÖn cña
Th cña t«i ®Õn víi «ng kh«ng kÞp thêi. Do ®ã ngµy 19 th¸ng
Ph«-gt¬, v× ®· nép nhÇm tßa ¸n cã thÈm quyÒn. Vô r¾m rèi lªn ®Õn
Mêi1), tr¸i víi ý ®Þnh ban ®Çu cña m×nh, t«i ph¶i göi cho
tét ®Ønh khi vô ¸n Au-xbuèc kÕt thóc vµ tin tøc vÒ vô ¸n nµy ®Õn
"Allgemeine Zeitung" b¶n tuyªn bè ngµy 17 th¸ng ChÝn nãi trªn
Lu©n §«n cïng víi "Allgemeine Zeitung". Blin-®¬ cho tíi nay vÉn
gi÷ th¸i ®é c©m lÆng cña nh©n vËt nhµ níc s¸ng suèt, ®· ho¶ng sî
_____________________________________________________________
tríc nh÷ng b»ng chøng mµ t«i thu thËp ®îc ë ngêi thî xÕp
1) Trong sè 319 "Allgemeine Zeitung" «ng C«n-b¬ qu¶ cã nh¾c tíi "mét
ch÷ Phuª-ghe-l¬ vµ ®ét nhiªn «ng ta xuÊt hiÖn trªn vò ®µi c«ng
bøc th viÕt tØ mØ cña «ng M¸c mµ «ng ta kh«ng ®¨ng". Nhng bøc th tØ mØ
khai. Phuª-ghe-l¬ kh«ng nãi r»ng Blin-®¬ lµ t¸c gi¶ tê truyÒn
Êy ®îc ®¨ng trong phô tr¬ng sè 139 cña tê "Reform" H¨m-buèc ngµy 18
®¬n, mµ chØ nãi r»ng Phi-®ª-li-« H«-linh-g¬ ®· b¶o víi «ng r»ng
th¸ng Mêi mét 1859. "Bøc th tØ mØ" ®ã lµ b¶n tuyªn bè t«i viÕt ®Ó ph¸t
biÓu c«ng khai vµ còng ®îc t«i (göi cho tê "Volks - Zeitung" ë BÐc-lin. [xem Blin-®¬ lµ t¸c gi¶ cña tê truyÒn ®¬n. Song Phuª-ghe-l¬ tuyªn bè
tËp nµy, tr. 893-897].
døt kho¸t r»ng nÐt ch÷ trong b¶n th¶o cña tê truyÒn ®¬n mang
2) MÊy lêi kÌm theo cña t«i [xem tËp nµy, tr. 891] vµ b¶n tuyªn bè cña
nÐt bót cña Blin-®¬ mµ «ng biÕt vµ ®îc xÕp ch÷ vµ in t¹i nhµ in
Phuª-ghe-l¬ cã thÓ ®äc thÊy trong "T¸c phÈm chÝnh". V¨n kiÖn, tr. 30, 31,
cßn th cña «ng Oãc-ghÐt göi cho t«i cã thÓ xem trang phô lôc 10. H«-linh-g¬. Cho dï tê truyÒn ®¬n kh«ng do chÝnh tay Blin-®¬ viÕt
3) Affidavit lµ lêi tuyªn bè tríc tßa ¸n thay cho lêi lµm chøng cã tuyªn vµ kh«ng xÕp ch÷ ë nhµ in H«-linh-g¬ th× Blin-®¬ cã thÓ lµ t¸c gi¶
thÖ, vµ trong trêng hîp nãi dèi lêi tuyªn bè nµy sÏ ®em l¹i cho kÎ tuyªn bè
man tr¸ mäi hËu qu¶ ph¸p luËt. _____________________________________________________________
1) V× t«i viÕt th¸u, nªn tßa ¸n ë Au-xbuèc ®äc bøc th cña t«i ®Ò ngµy
2) quid pro quo (vËt thay thÕ) Êy x¶y ra thuÇn tóy do ngÉu nhiªn chÝnh
19 th¸ng Mêi thµnh ngµy 29 th¸ng Mêi, LuËt s cña Ph«-gt¬, tiÕn sÜ HÐc-
v× r»ng Phuª-ghe-l¬ nhËn ®îc th cña t«i qu¸ chËm, ®iÒu ®ã cã thÓ thÊy
man, b¶n th©n Ph«-gt¬, còng nh tê "National - Zeitung" ®¸ng kÝnh et hoc
®îc qua offidavit ngµy 13 th¸ng Hai 1860 sau nµy cña «ng.
genus omne [vµ toµn bé bän cïng mét giuéc] "cã ®Çu ãc phª b×nh th¼ng th¾n"
®Òu kh«ng hÒ gi©y phót suy nghÜ xem bøc th viÕt ë Lu©n §«n ngµy 29
1* - KÕt cÊu téi ph¹m
th¸ng Mêi lµm thÕ nµo ®· ®Õn ®îc Au-xbuèc ngµy 14 th¸ng Mêi.
nguon tai.lieu . vn