Xem mẫu
B GIÁO D C VÀ ÀO T O
I H C À N NG
HOÀNG TH LI U
I CHI U UY N NG
TI NG VI T - TI NG TRUNG
(CÁC NHÓM UY N NG LIÊN QUAN
N
NGH NGHI P - A V VÀ KIÊNG K )
Chuyên ngành: Ngôn ng h c
Mã s : 60.22.02.40
TÓM T T LU N VĂN TH C SĨ NGÔN NG
à N ng - Năm 2015
H C
Công trình ư c hoàn thành t i
I H C À N NG
Ngư i hư ng d n khoa h c: PGS.TS. Trương Th Di m
Ph n bi n 1: PGS. TS. Dương Qu c Cư ng
Ph n bi n 2: PGS. TS. Hoàng T t Th ng
Lu n văn ã ư c b o v t i H i ng ch m Lu n văn t t
nghi p Th c sĩ Ngôn ng h c h p t i
i h c à N ng
vào ngày 26 tháng 7 năm 2015.
Có th tìm hi u lu n văn t i:
Trung tâm Thông tin - H c li u, i h c à N ng
Thư vi n trư ng i h c Sư ph m, i h c à N ng
1
M
U
1. Lý do ch n tài
Uy n ng (euphemism) là thu t ng b t ngu n t ti ng Hy
L p, có nghĩa là nói cho t t p, nói cho hay hơn. Trong ti ng Vi t,
tùy theo nh ng quan i m và ph m vi nghiên c u mà thu t ng này
còn ư c g i b ng các tên khác như nói gi m, nói tránh, nói vòng,
khinh t hay nhã ng …
Uy n ng là m t hi n tư ng ngôn ng và cũng là m t hi n
tư ng văn hóa; có th nói uy n ng là văn hóa th hi n qua ngôn
ng . Nh ng quan ni m c a xã h i v văn hóa, o c, cách ng x
v i nhau c a con ngư i trư c nh ng vi c t nh , khó nói, au bu n...
ã tác ng t i vi c s d ng các phương ti n ngôn ng và cũng là
nguyên nhân thúc y s xu t hi n c a uy n ng . Có th nói uy n
ng ph n ánh r t rõ văn hóa - o c ng x c a m i cá nhân trong
c ng ng xã h i i v i nh ng s v t, hi n tư ng t nhiên có trong
i s ng c a con ngư i. Uy n ng không ch là v n c a ngôn ng
h c. Ngư i ta có th
c ư c tâm lý, t p quán, truy n th ng văn hóa
dân t c ư c khúc x qua v n t v ng c bi t này. Khi con ngư i
tr nên văn minh hơn, l ch s hơn, văn hóa hơn thì nhu c u s d ng
uy n ng càng nhi u hơn. Chính s phong phú c v hình th c và
n i dung c a uy n ng ti ng Vi t và ti ng Hán ã khích l chúng tôi
xúc ti n nghiên c u
tài này. Hơn n a, m i giao lưu h p tác a
phương di n gi a Vi t Nam và Trung Qu c ang ngày càng ư c
m r ng và phát tri n, vi c h c t p nghiên c u ti ng Hán i v i
ngư i Vi t Nam cũng như vi c h c t p nghiên c u ti ng Vi t i v i
ngư i Trung Qu c ã tr thành nhu c u h t s c c n thi t giúp cho
hai nư c có i u ki n trao i và hi u bi t l n nhau. Nghiên c u
uy n ng trong ti ng Vi t, liên h v i ti ng Hán m t ch ng m c
nh t nh, t ó v n d ng vào d y h c ngo i ng là m t trong nh ng
n i dung quan tr ng góp ph n nâng cao hi u qu h c t p và nghiên
c u ti ng Vi t và ti ng Hán. ó chính là lý do chúng tôi ch n
tài
này nghiên c u.
2
2. M c ích và nhi m v nghiên c u
- Tìm ra nh ng c i m c a uy n ng trong ti ng Vi t, ti ng
Hán nói chung và c i m c a uy n ng thu c nhóm a v , ngh
nghi p và nhóm kiêng k nói riêng.
- Phân tích, i chi u, tìm ra ư c s tương ng và khác bi t
c a nhóm uy n ng này trên bình di n t v ng, phong cách và ng
d ng c a hai ngôn ng .
- Thông qua vi c phân tích c u t o và cách s d ng uy n ng
c a hai ngôn ng
rút ra m t s
c trưng v ngôn ng , văn hóa hai
ngôn ng .
- Khái quát nh ng tri th c c n thi t v uy n ng nh m giúp
tránh ư c nh ng sai sót trong quá trình giao ti p, tránh hi u sai và
nh m l n v nghĩa trong quá trình d y và h c ngôn ng , nâng cao
kh năng s d ng t ng , kh năng bi u t ngôn ng .
3. Ý nghĩa lí lu n và th c ti n c a
tài
V m t lí lu n: Lu n văn mong mu n óng góp m t cái nhìn
t ng quan v uy n ng ti ng Vi t và ti ng Hán; m t hư ng ti p c n
m i trong vi c nâng cao hi u qu trong giao ti p, trong vi c d y và
h c ti ng Hán, ti ngVi t như là m t ngo i ng ; h tr cho công tác
biên phiên d ch ngôn ng Vi t - Trung.
V m t th c ti n: Qua vi c phân tích i chi u các c i m
v hình th c bi u t c a uy n ng trong ti ng Vi t và ti ng Hán, tìm
hi u s tương ng và khác bi t gi a cách dùng uy n ng c a ngôn
ng ngu n (ti ng Vi t) và c a ngôn ng ích (ti ng Hán), chúng tôi
mong mu n mang l i cho ngư i h c nhi u ki n th c thú v v ngôn
ng nói chung và uy n ng nói riêng; ng d ng k t qu nghiên c u
vào th c ti n s d ng và gi ng d y ngo i ng , ngôn ng .
4.
i tư ng và ph m vi nghiên c u c a
tài
i tư ng nghiên c u: Uy n ng thu c nhóm a v , ngh
nghi p và kiêng k (ch t chóc, tang ma, b nh t t) trong ti ng Vi t và
ti ng Hán.
Ph m vi nghiên c u: Uy n ng ti ng Vi t và ti ng Hán thu c
3
nhóm a v , ngh nghi p và kiêng k (ch t chóc, tang ma, b nh t t)
3 c p : t , ng , câu; trên 3 bình di n: t v ng h c, phong cách
h c, ng d ng h c; nh ng i m tương ng và d bi t.
5. Phương pháp nghiên c u: Di n d ch, quy n p, miêu t và
so sánh.
6. L ch s v n nghiên c u: ã có nhi u công trình c p
nhi u khía c nh khác nhau. i n hình là công trình c a các tác gi như:
inh Tr ng L c, Nguy n Thái Hòa, Trương Viên, Hà H i Tiên …
Qua kh o sát m t s công trình nghiên c u v uy n ng c a
các nhà ngôn ng h c Trung Qu c vi t b ng ti ng Hán, chúng tôi
nh n th y r ng nh ng công trình này ã t ra nh ng v n
cơ b n
và toàn di n khi nghiên c u v uy n ng , làm n n t ng cho nh ng
tài nghiên c u liên quan. Tuy v y, nh ng công trình này ch trình bày
m t cách khái quát ch chưa ti n hành phân lo i uy n ng theo
nhóm
quan tâm m t cách sâu s c n khía c nh riêng c a v n
uy n ng . Như v y, v n
nghiên c u so sánh i chi u c a
tài
chúng tôi là hoàn toàn m i.
7. B c c lu n văn: Ngoài ph n M
u và K t lu n, lu n
văn g m có 3 chương: Chương 1, chương 2 và chương 3.
CHƯƠNG 1
M TS
1.1.
V N
LÝ LU N LIÊN QUAN
N
TÀI
KHÁI NI M UY N NG
Uy n ng là m t t hay m t ng c
nh ư c c u t o l i, di n
t l i t m t n i dung ã có nh m th hi n m t cách t nh và th m
m hơn, m b o nguyên t c l ch s trong giao ti p. M i uy n ng
c a m t ngôn ng có b i c nh văn hóa khác nhau s khác nhau. S
khác nhau gi a uy n ng ti ng Vi t và ti ng Hán cũng ph n ánh s
khác bi t gi a văn hóa Vi t Nam và văn hóa Trung Hoa. Vi c ti p
nh n và hi u th u áo nghĩa bên trong c a uy n ng hoàn toàn ph
thu c vào ng c nh văn hóa c th , n u ch lý gi i nghĩa b m t c a
nguon tai.lieu . vn
I H C À N NG
HOÀNG TH LI U
I CHI U UY N NG
TI NG VI T - TI NG TRUNG
(CÁC NHÓM UY N NG LIÊN QUAN
N
NGH NGHI P - A V VÀ KIÊNG K )
Chuyên ngành: Ngôn ng h c
Mã s : 60.22.02.40
TÓM T T LU N VĂN TH C SĨ NGÔN NG
à N ng - Năm 2015
H C
Công trình ư c hoàn thành t i
I H C À N NG
Ngư i hư ng d n khoa h c: PGS.TS. Trương Th Di m
Ph n bi n 1: PGS. TS. Dương Qu c Cư ng
Ph n bi n 2: PGS. TS. Hoàng T t Th ng
Lu n văn ã ư c b o v t i H i ng ch m Lu n văn t t
nghi p Th c sĩ Ngôn ng h c h p t i
i h c à N ng
vào ngày 26 tháng 7 năm 2015.
Có th tìm hi u lu n văn t i:
Trung tâm Thông tin - H c li u, i h c à N ng
Thư vi n trư ng i h c Sư ph m, i h c à N ng
1
M
U
1. Lý do ch n tài
Uy n ng (euphemism) là thu t ng b t ngu n t ti ng Hy
L p, có nghĩa là nói cho t t p, nói cho hay hơn. Trong ti ng Vi t,
tùy theo nh ng quan i m và ph m vi nghiên c u mà thu t ng này
còn ư c g i b ng các tên khác như nói gi m, nói tránh, nói vòng,
khinh t hay nhã ng …
Uy n ng là m t hi n tư ng ngôn ng và cũng là m t hi n
tư ng văn hóa; có th nói uy n ng là văn hóa th hi n qua ngôn
ng . Nh ng quan ni m c a xã h i v văn hóa, o c, cách ng x
v i nhau c a con ngư i trư c nh ng vi c t nh , khó nói, au bu n...
ã tác ng t i vi c s d ng các phương ti n ngôn ng và cũng là
nguyên nhân thúc y s xu t hi n c a uy n ng . Có th nói uy n
ng ph n ánh r t rõ văn hóa - o c ng x c a m i cá nhân trong
c ng ng xã h i i v i nh ng s v t, hi n tư ng t nhiên có trong
i s ng c a con ngư i. Uy n ng không ch là v n c a ngôn ng
h c. Ngư i ta có th
c ư c tâm lý, t p quán, truy n th ng văn hóa
dân t c ư c khúc x qua v n t v ng c bi t này. Khi con ngư i
tr nên văn minh hơn, l ch s hơn, văn hóa hơn thì nhu c u s d ng
uy n ng càng nhi u hơn. Chính s phong phú c v hình th c và
n i dung c a uy n ng ti ng Vi t và ti ng Hán ã khích l chúng tôi
xúc ti n nghiên c u
tài này. Hơn n a, m i giao lưu h p tác a
phương di n gi a Vi t Nam và Trung Qu c ang ngày càng ư c
m r ng và phát tri n, vi c h c t p nghiên c u ti ng Hán i v i
ngư i Vi t Nam cũng như vi c h c t p nghiên c u ti ng Vi t i v i
ngư i Trung Qu c ã tr thành nhu c u h t s c c n thi t giúp cho
hai nư c có i u ki n trao i và hi u bi t l n nhau. Nghiên c u
uy n ng trong ti ng Vi t, liên h v i ti ng Hán m t ch ng m c
nh t nh, t ó v n d ng vào d y h c ngo i ng là m t trong nh ng
n i dung quan tr ng góp ph n nâng cao hi u qu h c t p và nghiên
c u ti ng Vi t và ti ng Hán. ó chính là lý do chúng tôi ch n
tài
này nghiên c u.
2
2. M c ích và nhi m v nghiên c u
- Tìm ra nh ng c i m c a uy n ng trong ti ng Vi t, ti ng
Hán nói chung và c i m c a uy n ng thu c nhóm a v , ngh
nghi p và nhóm kiêng k nói riêng.
- Phân tích, i chi u, tìm ra ư c s tương ng và khác bi t
c a nhóm uy n ng này trên bình di n t v ng, phong cách và ng
d ng c a hai ngôn ng .
- Thông qua vi c phân tích c u t o và cách s d ng uy n ng
c a hai ngôn ng
rút ra m t s
c trưng v ngôn ng , văn hóa hai
ngôn ng .
- Khái quát nh ng tri th c c n thi t v uy n ng nh m giúp
tránh ư c nh ng sai sót trong quá trình giao ti p, tránh hi u sai và
nh m l n v nghĩa trong quá trình d y và h c ngôn ng , nâng cao
kh năng s d ng t ng , kh năng bi u t ngôn ng .
3. Ý nghĩa lí lu n và th c ti n c a
tài
V m t lí lu n: Lu n văn mong mu n óng góp m t cái nhìn
t ng quan v uy n ng ti ng Vi t và ti ng Hán; m t hư ng ti p c n
m i trong vi c nâng cao hi u qu trong giao ti p, trong vi c d y và
h c ti ng Hán, ti ngVi t như là m t ngo i ng ; h tr cho công tác
biên phiên d ch ngôn ng Vi t - Trung.
V m t th c ti n: Qua vi c phân tích i chi u các c i m
v hình th c bi u t c a uy n ng trong ti ng Vi t và ti ng Hán, tìm
hi u s tương ng và khác bi t gi a cách dùng uy n ng c a ngôn
ng ngu n (ti ng Vi t) và c a ngôn ng ích (ti ng Hán), chúng tôi
mong mu n mang l i cho ngư i h c nhi u ki n th c thú v v ngôn
ng nói chung và uy n ng nói riêng; ng d ng k t qu nghiên c u
vào th c ti n s d ng và gi ng d y ngo i ng , ngôn ng .
4.
i tư ng và ph m vi nghiên c u c a
tài
i tư ng nghiên c u: Uy n ng thu c nhóm a v , ngh
nghi p và kiêng k (ch t chóc, tang ma, b nh t t) trong ti ng Vi t và
ti ng Hán.
Ph m vi nghiên c u: Uy n ng ti ng Vi t và ti ng Hán thu c
3
nhóm a v , ngh nghi p và kiêng k (ch t chóc, tang ma, b nh t t)
3 c p : t , ng , câu; trên 3 bình di n: t v ng h c, phong cách
h c, ng d ng h c; nh ng i m tương ng và d bi t.
5. Phương pháp nghiên c u: Di n d ch, quy n p, miêu t và
so sánh.
6. L ch s v n nghiên c u: ã có nhi u công trình c p
nhi u khía c nh khác nhau. i n hình là công trình c a các tác gi như:
inh Tr ng L c, Nguy n Thái Hòa, Trương Viên, Hà H i Tiên …
Qua kh o sát m t s công trình nghiên c u v uy n ng c a
các nhà ngôn ng h c Trung Qu c vi t b ng ti ng Hán, chúng tôi
nh n th y r ng nh ng công trình này ã t ra nh ng v n
cơ b n
và toàn di n khi nghiên c u v uy n ng , làm n n t ng cho nh ng
tài nghiên c u liên quan. Tuy v y, nh ng công trình này ch trình bày
m t cách khái quát ch chưa ti n hành phân lo i uy n ng theo
nhóm
quan tâm m t cách sâu s c n khía c nh riêng c a v n
uy n ng . Như v y, v n
nghiên c u so sánh i chi u c a
tài
chúng tôi là hoàn toàn m i.
7. B c c lu n văn: Ngoài ph n M
u và K t lu n, lu n
văn g m có 3 chương: Chương 1, chương 2 và chương 3.
CHƯƠNG 1
M TS
1.1.
V N
LÝ LU N LIÊN QUAN
N
TÀI
KHÁI NI M UY N NG
Uy n ng là m t t hay m t ng c
nh ư c c u t o l i, di n
t l i t m t n i dung ã có nh m th hi n m t cách t nh và th m
m hơn, m b o nguyên t c l ch s trong giao ti p. M i uy n ng
c a m t ngôn ng có b i c nh văn hóa khác nhau s khác nhau. S
khác nhau gi a uy n ng ti ng Vi t và ti ng Hán cũng ph n ánh s
khác bi t gi a văn hóa Vi t Nam và văn hóa Trung Hoa. Vi c ti p
nh n và hi u th u áo nghĩa bên trong c a uy n ng hoàn toàn ph
thu c vào ng c nh văn hóa c th , n u ch lý gi i nghĩa b m t c a