Xem mẫu
i
LỜI MỞ ĐẦU
Một nền kinh tế càng phát triển thì các phương tiện thanh toán được sử
dụng trong
nền kinh tế đó càng phải hiện đại và đáp ứng được những yêu cầu khắt khe
của nền kinh tế đó. Thẻ là một phương tiện thanh toán hiện đai, và sự hiện
diện một cách phổ biến của nó trong các nền kinh tế phát triển đã chứng minh
rằng nó là phương tiện thanh toán đáp ứng được những yêu cầu đó.
Việt Nam mới chỉ có trên dưới 10 năm phát triển dịch vụ thẻ. Kinh
nghiệm mà chúng ta có được chưa nhiều, đặc biệt là trong việc đối phó những
rủi ro trong hoạt động kinh doanh thẻ và dịch vụ thẻ. Vấn đề này càng trở nên
quan trọng khi mà chúng ta gia nhập ngày càng mạnh mẽ với nền kinh tế thế
giới với những cải cách mang tính cởi mở nhiều hơn.
Và với tương lai của dịch vụ thẻ đi cùng sự phát triển của nền kinh tế
thì vấn đề quản lý rủi ro trong hoạt động kinh doanh dịch vụ thẻ càng trở nên
bức thiết hơn bao giờ hết đối với các ngân hàng thương mại Việt Nam
Để đáp ứng đòi hỏi cấp bách trên, tác giả đã mạnh dạn chọn đề tài: “
Hạn chế rủi ro trong phát triển dịch vụ thẻ tín dụng tại Sở Giao dịch, Ngân
hàng Ngoại Thương Việt nam”
Ngoài phần Lời mở đầu và Kết luận, bài luận văn được kết cấu làm 03
chương:
Chương I Quản lý rủi ro dịch vụ thẻ tín dụng của Ngân hàng thương
mại
Chương II Thực trạng quản lý rủi ro dịch vụ thẻ tín dụng tại Sở Giao
dịch, NHNTVN
ii
Chương III Giải pháp nhằm hạn chế rủi ro trong phát triển dịch vụ thẻ
tín dụng tại Sở Giao dịch, NHNTVN
CHƢƠNG I
QUẢN LÝ RỦI RO DỊCH VỤ THẺ TÍN DỤNG
CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI
1.1 Dịch vụ thẻ tín dụng của ngân hàng thƣơng mại
Năm 1949, Frank Mc Namara, một doanh nhân người Mỹ, trong một lần
khi dùng bữa tối tại một nhà hàng ở New York bỗng phát hiện ra mình không
đem theo tiền mặt. Lần khó xử đó khiến ông mày mò chế tạo một phương tiện
chi trả có thể thay thế cho việc đem theo tiền mặt. Lần đầu tiên, Mc Namara đã
cho ra đời loại thẻ mang tên “Diners Club”. Với lệ phí hàng năm là 5 USD,
những người mang thẻ “Diners Club” có thể ghi nợ khi đi ăn ở 27 nhà hàng
trong ven thành phố New York.
1.1.1
1.1.1.1
Các nghiệp vụ dịch vụ thẻ tín dụng
Nghiệp vụ phát hành thẻ
Nghiệp vụ phát hành thẻ là nghiệp vụ phát sinh đầu tiên trong dịch vụ
thẻ tại ngân hàng. Về mặt cơ bản, nghiệp vụ phát hành thẻ của ngân hàng bao
gồm việc quản lý và triển khai toàn bộ quá trình phát hành thẻ, theo dõi chi
tiêu và thu nợ từ khách hàng.
1.1.1.2
Nghiệp vụ thanh toán thẻ
Sau khi được phát hành thẻ, chủ thẻ có thể sử dụng thẻ để chi tiêu,
thanh toán hoặc rút tiền trong hạn mức tín dụng đã ký kết với Ngân hàng phát
iii
hành. Mỗi khi đến một co sở kinh doanh hàng hoá có khả năng chấp nhận
thanh toán thẹ-đơn vị chấp nhận thẻ, chủ thẻ sau khi thỏa thuận giá cá xong.
Họ sẽ đưa thẻ cho người bán hàng để thực hiện việc thanh toán. Có thể là
thanh toán bằng máy-hình thức thanh toán chủ yếu, hoặc có thể bằng tay. Quá
trình thanh toán đó là quá trình trao đổi thông tin giữa: Chủ thẻ-ĐVCNTNHTT-NHPH-TTTQT
1.1.1.3 Nghiệp vụ tra soát, xử lý khiếu nại
Sẽ có nhiều lý do khiến chủ thẻ từ chối thanh toán theo sao kê mà Ngân
hàng phát hành cung cấp. Chủ thẻ cho rằng mình không có tiêu món tiền đó,
nên không có trách nhiệm phải thanh toán. Trước vấn đề đó Ngân hàng phát
hành sẽ yêu cầu chủ thẻ phát yêu cầu khiếu nại và Ngân hàng phát hành thực
hiện nghiệp vụ tra soát.
1.1.1.4 Nghiệp vụ quản lý rủi ro
Rủi ro trong nghiệp vụ thẻ bao gồm một số rủi ro như rủi ro khi trong
hồ sơ yêu cầu phát hành thẻ của khách hàng có các thông tin giả mạo; rủi ro
thẻ giả, thẻ mất cắp, thất lạc; rủi ro xảy ra khi chủ thẻ không nhận được thẻ do
ngân hàng phát hành gửi, tài khoản của chủ thẻ bị lợi dụng
1.2 Quản lý rủi ro dịch vụ thẻ tín dụng của Ngân hàng thƣơng mại
1.2.1
1.2.1.1
Rủi ro dịch vụ thẻ tín dụng của Ngân hàng thƣơng mại
Định nghĩa rủi ro dịch vụ thẻ tín dụng của Ngân hàng thƣơng mại
Cũng như nhiều hoạt động khác, hoạt động kinh doanh dịch vụ thẻ tín
dụng cũng chứa đựng nhiều rủi ro. Có rất nhiều nguyên nhân khiến cho rủi ro
xẩy ra, gây nên những rổn thất cho các bên liên quan.
1.2.1.2 Các hình thức rủi ro dịch vụ thẻ tín dụng
1.2.1.2.1 Rủi ro trong phát hành thẻ tín dụng
iv
a. Giả mạo thụng tin phỏt hành thẻ (Fraudulent Applications)
Rủi ro cú thể xẩy ra ở đây là khách hàng có thể cung cấp thông tin giả
mạo về bản thân, khả năng tài chính, mức thu nhập … cho Ngân hàng phát
hành khi yêu cầu phát hành thẻ
b.Thẻ giả:
Cỏc loại thẻ giả: thẻ bị thay đổi thông tin trên thẻ, thẻ giả mạo, thẻ chỉ
giả mạo băng từ, thẻ bị làm giả hoàn toàn
c.Thẻ mất cắp, thất lạc (Lost – Stolen Card)
Thẻ bị mất cắp hoặc thất lạc và bị sử dụng trước khi chủ thẻ kịp thụng
bỏo cho Ngõn hàng phỏt hành để cú cỏc biện phỏp chấm dứt sử dụng hoặc
thu hồi thẻ.
d.Chủ thẻ khụng nhận được thẻ do Ngân hàng phát hành gửi (Never Received
Issue)
Thẻ bị đỏnh cắp hoặc bị lợi dụng thực hiện giao dịch trong quỏ trỡnh
chuyển từ Ngõn hàng phỏt hành đến chủ thẻ.
e. Tài khoản của chủ thẻ bị lợi dụng (Account Takeover)
Do ngân hàng gửi thẻ đến địa chỉ sai, thẻ rơi vào tay người khác và bị
lợi dụng.
1.2.1.2.2 Rủi ro tín dụng trong dịch vụ thẻ
Rủi ro này xảy ra khi chủ thẻ không thực hiện thanh toán hoặc không
có khả năng thanh toán cho những món sử dụng thẻ để chi tiêu. Thực sự vấn
đề này giống như trong nghiệp vụ thu nợ của tín dụng.
1.2.1.2.3 Rủi ro trong hoạt động thanh toán thẻ
v
Rủi ro trong hoạt động thanh toán thẻ gồm nhiều lí do: đơn vị chấp
nhận thẻ giả mạo, đơn vị chấp nhận thẻ thông đồng với chủ thẻ, thanh toán
hành hoá dịch vụ bằng thẻ qua các phương tiện viễn thông.
1.2.2
Nội dung quản lý rủi ro dịch vụ thẻ tín dụng của Ngân hàng
thƣơng mại
1.2.2.1 Khái niệm về quản lý rủi ro dịch vụ thẻ tín dụng
Quản lý rủi ro dịch vụ thẻ tín dụng là sự phối hợp một cách tổng thể
các hoạt động phòng tránh và xử lý rủi ro thẻ tín dụng nhằm đạt được mục
tiêu chiến lược và định hướng phát triển của ngân hàng thương mại.
1.2.2.2 Phòng tránh rủi ro trong dịch vụ thẻ
Trong nội dung này bao gồm:
a.Phân loại rủi ro:
Nạn mất cắp từ thẻ tín dụng ngày càng trở nên phổ biến và ngày càng
trở thành vấn đề đau đầu đối với các tổ chức thẻ. Sự trộm cắp ngày càng tinh
vi hơn vì nó cũng là sản phẩm cua trình độ công nghệ cao. Vấn đề này đặt
nhiệm vụ phòng tránh rủi ro thẻ tín dụng vào tình thế ngày càng khó khăn.
b. Thiết lập hệ thống các biện pháp an ninh phòng ngừa:
Các biện pháp an nhinh, phòng ngừa có thể chia làm hai phần
- An ninh nội bộ
- Kiểm soát bên ngoài
An ninh nội bộ có thể hiểu là các biện pháp bảo mật, an ninh phía trong
ngân hàng nhằm ngăn chặn những rủi ro có thể phát sinh từ nọi bộ bên trong
như là: kiểm soát hồ sơ phát hành thẻ ( chứng thực thông tin, chữ ký…)
nguon tai.lieu . vn
LỜI MỞ ĐẦU
Một nền kinh tế càng phát triển thì các phương tiện thanh toán được sử
dụng trong
nền kinh tế đó càng phải hiện đại và đáp ứng được những yêu cầu khắt khe
của nền kinh tế đó. Thẻ là một phương tiện thanh toán hiện đai, và sự hiện
diện một cách phổ biến của nó trong các nền kinh tế phát triển đã chứng minh
rằng nó là phương tiện thanh toán đáp ứng được những yêu cầu đó.
Việt Nam mới chỉ có trên dưới 10 năm phát triển dịch vụ thẻ. Kinh
nghiệm mà chúng ta có được chưa nhiều, đặc biệt là trong việc đối phó những
rủi ro trong hoạt động kinh doanh thẻ và dịch vụ thẻ. Vấn đề này càng trở nên
quan trọng khi mà chúng ta gia nhập ngày càng mạnh mẽ với nền kinh tế thế
giới với những cải cách mang tính cởi mở nhiều hơn.
Và với tương lai của dịch vụ thẻ đi cùng sự phát triển của nền kinh tế
thì vấn đề quản lý rủi ro trong hoạt động kinh doanh dịch vụ thẻ càng trở nên
bức thiết hơn bao giờ hết đối với các ngân hàng thương mại Việt Nam
Để đáp ứng đòi hỏi cấp bách trên, tác giả đã mạnh dạn chọn đề tài: “
Hạn chế rủi ro trong phát triển dịch vụ thẻ tín dụng tại Sở Giao dịch, Ngân
hàng Ngoại Thương Việt nam”
Ngoài phần Lời mở đầu và Kết luận, bài luận văn được kết cấu làm 03
chương:
Chương I Quản lý rủi ro dịch vụ thẻ tín dụng của Ngân hàng thương
mại
Chương II Thực trạng quản lý rủi ro dịch vụ thẻ tín dụng tại Sở Giao
dịch, NHNTVN
ii
Chương III Giải pháp nhằm hạn chế rủi ro trong phát triển dịch vụ thẻ
tín dụng tại Sở Giao dịch, NHNTVN
CHƢƠNG I
QUẢN LÝ RỦI RO DỊCH VỤ THẺ TÍN DỤNG
CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI
1.1 Dịch vụ thẻ tín dụng của ngân hàng thƣơng mại
Năm 1949, Frank Mc Namara, một doanh nhân người Mỹ, trong một lần
khi dùng bữa tối tại một nhà hàng ở New York bỗng phát hiện ra mình không
đem theo tiền mặt. Lần khó xử đó khiến ông mày mò chế tạo một phương tiện
chi trả có thể thay thế cho việc đem theo tiền mặt. Lần đầu tiên, Mc Namara đã
cho ra đời loại thẻ mang tên “Diners Club”. Với lệ phí hàng năm là 5 USD,
những người mang thẻ “Diners Club” có thể ghi nợ khi đi ăn ở 27 nhà hàng
trong ven thành phố New York.
1.1.1
1.1.1.1
Các nghiệp vụ dịch vụ thẻ tín dụng
Nghiệp vụ phát hành thẻ
Nghiệp vụ phát hành thẻ là nghiệp vụ phát sinh đầu tiên trong dịch vụ
thẻ tại ngân hàng. Về mặt cơ bản, nghiệp vụ phát hành thẻ của ngân hàng bao
gồm việc quản lý và triển khai toàn bộ quá trình phát hành thẻ, theo dõi chi
tiêu và thu nợ từ khách hàng.
1.1.1.2
Nghiệp vụ thanh toán thẻ
Sau khi được phát hành thẻ, chủ thẻ có thể sử dụng thẻ để chi tiêu,
thanh toán hoặc rút tiền trong hạn mức tín dụng đã ký kết với Ngân hàng phát
iii
hành. Mỗi khi đến một co sở kinh doanh hàng hoá có khả năng chấp nhận
thanh toán thẹ-đơn vị chấp nhận thẻ, chủ thẻ sau khi thỏa thuận giá cá xong.
Họ sẽ đưa thẻ cho người bán hàng để thực hiện việc thanh toán. Có thể là
thanh toán bằng máy-hình thức thanh toán chủ yếu, hoặc có thể bằng tay. Quá
trình thanh toán đó là quá trình trao đổi thông tin giữa: Chủ thẻ-ĐVCNTNHTT-NHPH-TTTQT
1.1.1.3 Nghiệp vụ tra soát, xử lý khiếu nại
Sẽ có nhiều lý do khiến chủ thẻ từ chối thanh toán theo sao kê mà Ngân
hàng phát hành cung cấp. Chủ thẻ cho rằng mình không có tiêu món tiền đó,
nên không có trách nhiệm phải thanh toán. Trước vấn đề đó Ngân hàng phát
hành sẽ yêu cầu chủ thẻ phát yêu cầu khiếu nại và Ngân hàng phát hành thực
hiện nghiệp vụ tra soát.
1.1.1.4 Nghiệp vụ quản lý rủi ro
Rủi ro trong nghiệp vụ thẻ bao gồm một số rủi ro như rủi ro khi trong
hồ sơ yêu cầu phát hành thẻ của khách hàng có các thông tin giả mạo; rủi ro
thẻ giả, thẻ mất cắp, thất lạc; rủi ro xảy ra khi chủ thẻ không nhận được thẻ do
ngân hàng phát hành gửi, tài khoản của chủ thẻ bị lợi dụng
1.2 Quản lý rủi ro dịch vụ thẻ tín dụng của Ngân hàng thƣơng mại
1.2.1
1.2.1.1
Rủi ro dịch vụ thẻ tín dụng của Ngân hàng thƣơng mại
Định nghĩa rủi ro dịch vụ thẻ tín dụng của Ngân hàng thƣơng mại
Cũng như nhiều hoạt động khác, hoạt động kinh doanh dịch vụ thẻ tín
dụng cũng chứa đựng nhiều rủi ro. Có rất nhiều nguyên nhân khiến cho rủi ro
xẩy ra, gây nên những rổn thất cho các bên liên quan.
1.2.1.2 Các hình thức rủi ro dịch vụ thẻ tín dụng
1.2.1.2.1 Rủi ro trong phát hành thẻ tín dụng
iv
a. Giả mạo thụng tin phỏt hành thẻ (Fraudulent Applications)
Rủi ro cú thể xẩy ra ở đây là khách hàng có thể cung cấp thông tin giả
mạo về bản thân, khả năng tài chính, mức thu nhập … cho Ngân hàng phát
hành khi yêu cầu phát hành thẻ
b.Thẻ giả:
Cỏc loại thẻ giả: thẻ bị thay đổi thông tin trên thẻ, thẻ giả mạo, thẻ chỉ
giả mạo băng từ, thẻ bị làm giả hoàn toàn
c.Thẻ mất cắp, thất lạc (Lost – Stolen Card)
Thẻ bị mất cắp hoặc thất lạc và bị sử dụng trước khi chủ thẻ kịp thụng
bỏo cho Ngõn hàng phỏt hành để cú cỏc biện phỏp chấm dứt sử dụng hoặc
thu hồi thẻ.
d.Chủ thẻ khụng nhận được thẻ do Ngân hàng phát hành gửi (Never Received
Issue)
Thẻ bị đỏnh cắp hoặc bị lợi dụng thực hiện giao dịch trong quỏ trỡnh
chuyển từ Ngõn hàng phỏt hành đến chủ thẻ.
e. Tài khoản của chủ thẻ bị lợi dụng (Account Takeover)
Do ngân hàng gửi thẻ đến địa chỉ sai, thẻ rơi vào tay người khác và bị
lợi dụng.
1.2.1.2.2 Rủi ro tín dụng trong dịch vụ thẻ
Rủi ro này xảy ra khi chủ thẻ không thực hiện thanh toán hoặc không
có khả năng thanh toán cho những món sử dụng thẻ để chi tiêu. Thực sự vấn
đề này giống như trong nghiệp vụ thu nợ của tín dụng.
1.2.1.2.3 Rủi ro trong hoạt động thanh toán thẻ
v
Rủi ro trong hoạt động thanh toán thẻ gồm nhiều lí do: đơn vị chấp
nhận thẻ giả mạo, đơn vị chấp nhận thẻ thông đồng với chủ thẻ, thanh toán
hành hoá dịch vụ bằng thẻ qua các phương tiện viễn thông.
1.2.2
Nội dung quản lý rủi ro dịch vụ thẻ tín dụng của Ngân hàng
thƣơng mại
1.2.2.1 Khái niệm về quản lý rủi ro dịch vụ thẻ tín dụng
Quản lý rủi ro dịch vụ thẻ tín dụng là sự phối hợp một cách tổng thể
các hoạt động phòng tránh và xử lý rủi ro thẻ tín dụng nhằm đạt được mục
tiêu chiến lược và định hướng phát triển của ngân hàng thương mại.
1.2.2.2 Phòng tránh rủi ro trong dịch vụ thẻ
Trong nội dung này bao gồm:
a.Phân loại rủi ro:
Nạn mất cắp từ thẻ tín dụng ngày càng trở nên phổ biến và ngày càng
trở thành vấn đề đau đầu đối với các tổ chức thẻ. Sự trộm cắp ngày càng tinh
vi hơn vì nó cũng là sản phẩm cua trình độ công nghệ cao. Vấn đề này đặt
nhiệm vụ phòng tránh rủi ro thẻ tín dụng vào tình thế ngày càng khó khăn.
b. Thiết lập hệ thống các biện pháp an ninh phòng ngừa:
Các biện pháp an nhinh, phòng ngừa có thể chia làm hai phần
- An ninh nội bộ
- Kiểm soát bên ngoài
An ninh nội bộ có thể hiểu là các biện pháp bảo mật, an ninh phía trong
ngân hàng nhằm ngăn chặn những rủi ro có thể phát sinh từ nọi bộ bên trong
như là: kiểm soát hồ sơ phát hành thẻ ( chứng thực thông tin, chữ ký…)