Xem mẫu
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
PHẠM THỊ LÊ
NGHIÊN CỨU CHIẾT TÁCH, XÁC ĐỊNH
THÀNH PHẦN HÓA HỌC TRONG MỘT SỐ
DỊCH CHIẾT CỦA CÂY BÒNG BONG
(L.FLEXUOSUM VÀ L.JAPONICUM) Ở ĐIỆN BÀN
Chuyên ngành: Hóa hữu cơ
Mã số: 60 44 01 14
TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC
Đà Nẵng, năm 2016
Công trình được hoàn thành tại
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. ĐÀO HÙNG CƯỜNG
Phản biện 1: TS. Trần Mạnh Lục
Phản biện 2: TS. Nguyễn Trần Nguyên
Luận văn đã được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận văn tốt
nghiệp thạc sĩ khoa học tại Đại học Đà Nẵng vào ngày 20 tháng 8
năm 2016
Có thể tìm hiểu luận văn tại:
-Trung tâm Thông tin-Học liệu, Đại học Đà Nẵng
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Khi nhắc đến thảo dược, chúng ta nghĩ đến một phương thuốc
điều trị an toàn từ thiên nhiên. Lợi ích từ việc bổ sung dinh dưỡng
bằng thảo dược là to lớn nhưng chúng ta vẫn nên biết về hiệu quả
thực sự và tính an toàn khi sử dụng chúng. Mặc dù thảo dược không
chịu sự quản lý chặt chẽ như thuốc điều trị nhưng tác dụng của chúng
tương tự như cách của các loại tân dược. Do vậy, chúng vẫn có thể có
tác dụng phụ nếu không biết rõ và sử dụng đúng cách. Vì vậy, việc
phát hiện và đi sâu vào nghiên cứu các hợp chất có trong các loại
thảo dược luôn được chú trọng.
Là loại cây mọc phổ biến ở những vùng đầm lầy, bụi rậm, bờ
rào hoặc leo trên cây khác, bòng bong dẻo (tên khoa học Lygodium
flexuosum), bòng bong nhật (tên khoa học Lygodium japonicum) có
vai trò quan trọng đối với đời sống con người. Chúng được sử dụng
để chữa các chứng bệnh như sỏi niệu đạo, sỏi bàng quang, sỏi mật,
viêm thận, thủy thủng, vết thương do bỏng hoặc thương tích chảy
máu. Trên thế giới đã có nhiều công trình nghiên cứu về thành phần
hóa học cũng như công dụng điều trị bệnh của bòng bong được tiến
hành và công bố. Ở Trung Quốc, bòng bong từ lâu đã được khai thác
và sử dụng trong điều trị Đông y một cách hiệu quả. Ở Việt Nam,
việc khai thác và nghiên cứu bòng bong còn rất hạn chế. Hầu hết các
đề tài chỉ tập chung vào đánh giá trữ lượng, phân bố, thành phần cơ
bản…mà không đi sâu nghiên cứu, làm những hiểu biết về loại cây
này còn khá rời rạc, thiếu đồng bộ.
Bên cạnh đó, bòng bong sinh sản nhanh, phát triển mạnh mẽ
gây ra hiện tượng xâm lấn rừng, đe dọa tới hệ sinh thái. Nước ta dân
2
gian có câu “ rối như mớ bòng bong”, điều này chứng tỏ số lượng
bòng bong phân bố ở nước ta cũng rất lớn.
Như vậy, việc sử dụng và khai thác tốt bòng bong không chỉ
đem đến hiệu quả kinh tế cao mà còn giúp cân bằng hệ sinh thái, bảo
vệ môi trường. Những nghiên cứu ứng dụng, tách chiết vào sản xuất
dược liệu cần phải có định hướng, đồng bộ, lâu dài.
Xuất phát từ những vấn đề nêu trên, tác giả đã chọn đề tài :
“Nghiên cứu chiết tách, xác định thành phần hóa học trong một số
dịch chiết của cây bòng bong (L. flexuosum và L. japonicum) ở
Điện Bàn” nhằm cung cấp thêm thông tin về loại cây này, góp phần
vào việc khai thác, sử dụng cây một cách hợp lí, hiệu quả.
2. Mục tiêu nghiên cứu
- Xác định một số chỉ tiêu vật lý, hóa học của bòng bong dẻo
và bòng bong nhật.
- Xây dựng quy trình chiết tách bằng các dung môi hữu cơ.
- Định danh thành phần hóa học của các dịch chiết.
- Khảo sát thăm dò một số hoạt tính sinh học của dịch chiết.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Cây bòng bong dẻo (L. flexuosum) và bòng bong nhật (L.
japonicum) thu hái ở Điện Bàn, Quảng Nam.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để thực hiện đề tài này chúng tôi sử dụng các phương pháp sau:
♦ Thu tập, tổng hợp các tài liệu, tư liệu, sách báo trong nước và
nước ngoài có liên quan đến đề tài.
♦ Lấy mẫu, xử lý, sơ chế mẫu.
♦ Xác định một số chỉ tiêu hóa lý
5. Bố cục đề tài
Ngoài phần mở đầu, danh mục các bảng, hình, đồ thị, sơ đồ,
3
kết luận và kiến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục. Trong luận văn
được chia làm các chương như sau :
Chương 1 : Tổng quan
Chương 2 :Những nghiên cứu thực nghiệm
Chương 3 : Kết quả và bàn luận
6. Tổng quan tài liệu nghiên cứu
- Cung cấp những thông tin khoa học về qui trình chiết tách
thành phần các chất trong cây bòng bong dẻo (L. flexuosum) và bòng
bong nhật (L. japonicum).
- Cung cấp các số liệu thực nghiệm cho các nghiên cứu sâu
hơn về cây bòng bong dẻo (L. flexuosum) và bòng bong nhật (L.
japonicum) trong các đề tài tiếp theo.
- Cung cấp thông tin khoa học về thành phần hóa học của một
số hợp chất chính trong cây bòng bong dẻo (L. flexuosum) và bòng
bong nhật (L. japonicum).
- Cung cấp các tư liệu về ứng dụng của dịch chiết từ cây bòng
bong dẻo (L. flexuosum) và bòng bong nhật (L. japonicum) từ các dung
môi khác nhau, từ đó có thể đề ra quy trình ứng dụng trong thực tế.
CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN VỀ CÂY BÕNG BONG
1.1. MÔ TẢ THỰC VẬT CÂY BÒNG BONG
1.1.1. Vị trí phân loại thực vật
1.1.2. Đặc điểm hình thái thực vật học
a. Cây bòng bong nhật (Lygodium japonicum)
b. Cây bòng bong dẻo (Lygodium flexuosum)
1.1.3. Phân bố, sinh trưởng và phát triển của cây bòng bong
a. Phân bố
nguon tai.lieu . vn
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
PHẠM THỊ LÊ
NGHIÊN CỨU CHIẾT TÁCH, XÁC ĐỊNH
THÀNH PHẦN HÓA HỌC TRONG MỘT SỐ
DỊCH CHIẾT CỦA CÂY BÒNG BONG
(L.FLEXUOSUM VÀ L.JAPONICUM) Ở ĐIỆN BÀN
Chuyên ngành: Hóa hữu cơ
Mã số: 60 44 01 14
TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC
Đà Nẵng, năm 2016
Công trình được hoàn thành tại
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. ĐÀO HÙNG CƯỜNG
Phản biện 1: TS. Trần Mạnh Lục
Phản biện 2: TS. Nguyễn Trần Nguyên
Luận văn đã được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận văn tốt
nghiệp thạc sĩ khoa học tại Đại học Đà Nẵng vào ngày 20 tháng 8
năm 2016
Có thể tìm hiểu luận văn tại:
-Trung tâm Thông tin-Học liệu, Đại học Đà Nẵng
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Khi nhắc đến thảo dược, chúng ta nghĩ đến một phương thuốc
điều trị an toàn từ thiên nhiên. Lợi ích từ việc bổ sung dinh dưỡng
bằng thảo dược là to lớn nhưng chúng ta vẫn nên biết về hiệu quả
thực sự và tính an toàn khi sử dụng chúng. Mặc dù thảo dược không
chịu sự quản lý chặt chẽ như thuốc điều trị nhưng tác dụng của chúng
tương tự như cách của các loại tân dược. Do vậy, chúng vẫn có thể có
tác dụng phụ nếu không biết rõ và sử dụng đúng cách. Vì vậy, việc
phát hiện và đi sâu vào nghiên cứu các hợp chất có trong các loại
thảo dược luôn được chú trọng.
Là loại cây mọc phổ biến ở những vùng đầm lầy, bụi rậm, bờ
rào hoặc leo trên cây khác, bòng bong dẻo (tên khoa học Lygodium
flexuosum), bòng bong nhật (tên khoa học Lygodium japonicum) có
vai trò quan trọng đối với đời sống con người. Chúng được sử dụng
để chữa các chứng bệnh như sỏi niệu đạo, sỏi bàng quang, sỏi mật,
viêm thận, thủy thủng, vết thương do bỏng hoặc thương tích chảy
máu. Trên thế giới đã có nhiều công trình nghiên cứu về thành phần
hóa học cũng như công dụng điều trị bệnh của bòng bong được tiến
hành và công bố. Ở Trung Quốc, bòng bong từ lâu đã được khai thác
và sử dụng trong điều trị Đông y một cách hiệu quả. Ở Việt Nam,
việc khai thác và nghiên cứu bòng bong còn rất hạn chế. Hầu hết các
đề tài chỉ tập chung vào đánh giá trữ lượng, phân bố, thành phần cơ
bản…mà không đi sâu nghiên cứu, làm những hiểu biết về loại cây
này còn khá rời rạc, thiếu đồng bộ.
Bên cạnh đó, bòng bong sinh sản nhanh, phát triển mạnh mẽ
gây ra hiện tượng xâm lấn rừng, đe dọa tới hệ sinh thái. Nước ta dân
2
gian có câu “ rối như mớ bòng bong”, điều này chứng tỏ số lượng
bòng bong phân bố ở nước ta cũng rất lớn.
Như vậy, việc sử dụng và khai thác tốt bòng bong không chỉ
đem đến hiệu quả kinh tế cao mà còn giúp cân bằng hệ sinh thái, bảo
vệ môi trường. Những nghiên cứu ứng dụng, tách chiết vào sản xuất
dược liệu cần phải có định hướng, đồng bộ, lâu dài.
Xuất phát từ những vấn đề nêu trên, tác giả đã chọn đề tài :
“Nghiên cứu chiết tách, xác định thành phần hóa học trong một số
dịch chiết của cây bòng bong (L. flexuosum và L. japonicum) ở
Điện Bàn” nhằm cung cấp thêm thông tin về loại cây này, góp phần
vào việc khai thác, sử dụng cây một cách hợp lí, hiệu quả.
2. Mục tiêu nghiên cứu
- Xác định một số chỉ tiêu vật lý, hóa học của bòng bong dẻo
và bòng bong nhật.
- Xây dựng quy trình chiết tách bằng các dung môi hữu cơ.
- Định danh thành phần hóa học của các dịch chiết.
- Khảo sát thăm dò một số hoạt tính sinh học của dịch chiết.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Cây bòng bong dẻo (L. flexuosum) và bòng bong nhật (L.
japonicum) thu hái ở Điện Bàn, Quảng Nam.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để thực hiện đề tài này chúng tôi sử dụng các phương pháp sau:
♦ Thu tập, tổng hợp các tài liệu, tư liệu, sách báo trong nước và
nước ngoài có liên quan đến đề tài.
♦ Lấy mẫu, xử lý, sơ chế mẫu.
♦ Xác định một số chỉ tiêu hóa lý
5. Bố cục đề tài
Ngoài phần mở đầu, danh mục các bảng, hình, đồ thị, sơ đồ,
3
kết luận và kiến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục. Trong luận văn
được chia làm các chương như sau :
Chương 1 : Tổng quan
Chương 2 :Những nghiên cứu thực nghiệm
Chương 3 : Kết quả và bàn luận
6. Tổng quan tài liệu nghiên cứu
- Cung cấp những thông tin khoa học về qui trình chiết tách
thành phần các chất trong cây bòng bong dẻo (L. flexuosum) và bòng
bong nhật (L. japonicum).
- Cung cấp các số liệu thực nghiệm cho các nghiên cứu sâu
hơn về cây bòng bong dẻo (L. flexuosum) và bòng bong nhật (L.
japonicum) trong các đề tài tiếp theo.
- Cung cấp thông tin khoa học về thành phần hóa học của một
số hợp chất chính trong cây bòng bong dẻo (L. flexuosum) và bòng
bong nhật (L. japonicum).
- Cung cấp các tư liệu về ứng dụng của dịch chiết từ cây bòng
bong dẻo (L. flexuosum) và bòng bong nhật (L. japonicum) từ các dung
môi khác nhau, từ đó có thể đề ra quy trình ứng dụng trong thực tế.
CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN VỀ CÂY BÕNG BONG
1.1. MÔ TẢ THỰC VẬT CÂY BÒNG BONG
1.1.1. Vị trí phân loại thực vật
1.1.2. Đặc điểm hình thái thực vật học
a. Cây bòng bong nhật (Lygodium japonicum)
b. Cây bòng bong dẻo (Lygodium flexuosum)
1.1.3. Phân bố, sinh trưởng và phát triển của cây bòng bong
a. Phân bố