Tóm tắt Luận án tiến sĩ y học

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC ĐÀM THỊ TUYẾT MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM DỊCH TỄ VÀ HIỆU QUẢ CAN THIỆP ĐỐI VỚI NHIỄM KHUẨN HÔ HẤP CẤP CỦA TRẺ DƯỚI 5 TUỔI TẠI HUYỆN CHỢ MỚI - TỈNH BẮC KẠN Chuyên ngành: Vệ sinh xã hội học và Tổ chức y tế Mã số: 62.72.73.15 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC Thái Nguyên - năm 2010 Công trình được hoàn thành tại: Trường Đại học Y - Dược - Đại học Thái Nguyên Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. Nguyễn Thành Trung 2. GS.TS. Trương Việt Dũng Phản biện 1: .................................................................................................. .................................................................................................. Phản biện 2: .................................................................................................. .................................................................................................. Phản biện 3: .................................................................................................. .................................................................................................. Luận án được bảo vệ trước Hội đồng chấm Luận án họp tại: Trường Đại học Y - Dược Thái Nguyên Vào hồi …….giờ ……. ngày …… tháng …… năm 20…. Có thể tìm hiểu luận án tại: Trung tâm học liệu Đại học Thái Nguyên Thư viện Trường Đại học Y - Dược Thái Nguyên 1 ðẶT VẤN ðỀ Nhiễm khuẩn hô hấp cấp là bệnh phổ biến có tỷ lệ mắc và tử vong cao nhất ở trẻ em, ñặc biệt do viêm phổi ở trẻ dưới 5 tuổi tại các nước ñang phát triển. Tại Việt Nam, mỗi năm sẽ có từ 32 ñến 40 triệu lượt trẻ mắc nhiễm khuẩn hô hấp cấp và từ 22 ñến 24 nghìn trẻ tử vong do viêm phổi. Ở những vùng khó khăn, vùng sâu, vùng xa viêm phổi vẫn là nguyên nhân cao nhất trong tử vong trẻ em. Nhiễm khuẩn hô hấp cấp ở trẻ em hiện nay chiếm khoảng 39,7 % ở tại cộng ñồng. Nguyên nhân gây nhiễm khuẩn hô hấp cấp nói chung chủ yếu do virus, vi khuẩn, lao phổi trẻ em, nấm. Ngoài ra do tác ñộng của các yếu tố nguy cơ như ô nhiễm môi trường, nhà ở chật trội, khói bếp, khói thuốc lá, trẻ ñẻ thấp cân, suy dinh dưỡng, tiêu chảy, thay ñổi khí hậu. Hiểu biết về các dấu hiệu, cách chăm sóc nhiễm khuẩn hô hấp cấp trẻ em của bà mẹ còn hạn chế, ñặc biệt là khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa. Vì vậy, thực hiện tốt phòng chống nhiễm khuẩn hô hấp cấp trẻ em sẽ giảm ñược tỷ lệ mắc bệnh và tử vong ở trẻ, ñặc biệt là trẻ dưới 5 tuổi từ ñó sẽ giảm kinh phí chi trả về thuốc, dịch vụ y tế tại các bệnh viện, giảm sự quá tải do trẻ mắc nhiễm khuẩn hô hấp cấp vào ñiều trị tại các bệnh viện, giảm thời gian bà mẹ phải nghỉ việc ñể chăm sóc trẻ ốm. Vì vậy, ñề tài: “Một số ñặc ñiểm dịch tễ và hiệu quả can thiệp ñối với nhiễm khuẩn hô hấp cấp ở trẻ dưới 5 tuổi tại huyện Chợ Mới, tỉnh Bắc Kạn” nhằm3mụctiêusau: 1. Mô tả một số ñặc ñiểm dịch tễ nhiễm khuẩn hô hấp cấp ở trẻ dưới 5 tuổi tại huyện Chợ Mới, tỉnh Bắc Kạn. 2. Xác ñịnh một số yếu tố liên quan ñến nhiễm khuẩn hô hấp dưới cấp . 3. ðánh giá hiệu quả một số biện pháp can thiệp ñối với nhiễm khuẩn hô hấp cấp tại cộng ñồng. 2 NHỮNG ðÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN ðề tài luận án ñã xác ñịnh ñược tình hình nhiễm khuẩn hô hấp cấp ở trẻ dưới 5 tuổi tại huyện Chợ Mới, tỉnh Bắc Kạn còn cao. Công trình nghiên cứu ñược thực hiện ở khu vực miền núi, vùng cao, vùng ñặc biệt khó khăn, dân tộc thiểu số. Ở ñó cuộc sống của người dân còn nghèo nàn, lạc hậu, ít ñược tiếp cận với thông tin, nhận thức chậm, nhưng nếu ñược truyền thông giáo dục sức khỏe với phương pháp phù hợp như: Tuyên truyền miệng bằng tiếng dân tộc kết hợp với tranh ảnh, tờ rơi, băng hình, từ ngữ ñịa phương ñơn giản, dễ hiểu sẽ manglại kết quả và thu hút cộng ñồng tham gia.. Biện pháp can thiệp ñã huy ñộng nguồn nhân lực tại chỗ, thu hút sự tham gia của cộng ñồng, phối hợp chặt chẽ giữa trạm y tế xã, nhân viên y tế thôn bản và người dân, dễ huy ñộng, có thể hoạt ñộng vào mọi lúc, mọi nơi. Biện pháp can thiệp ñã tác ñộng theo chiều ngang và chiều sâu: - Chiều ngang: Truyền thông - Giáo dục sức khỏe cho các bà mẹ có con dưới 5 tuổi hoặc người chăm sóc trẻ ñể phát hiện, phân loại, xử trí, chăm sóc, phòng chống nhiễm khuẩn hô hấp cấp cho trẻ. - Chiều sâu: Chăm sóc y tế tại nhà: Theo dõi trẻ tại hộ gia ñình ñể phát hiện, phân loại bệnh ñể trẻ ñược chăm sóc tại nhà, khi nặng thì chuyển lên trạm y tế khám và ñiều trị. Giáo dục kiến thức, thái ñộ, thực hành cho các bà mẹ ñể bà mẹ có thể chuyển ñổi hành vi trong phòng chống nhiễm khuẩn hô hấp cho trẻ. Lần ñầu áp dụng thuốc tăng cường miễn dịch (Broncho- Vaxom) ñể dự phòng nhiễm khuẩn hô hấp cấp cho trẻ tại cộng ñồng miền núi, vùng cao và dân tộc thiểu số. BỐ CỤC CỦA LUẬN ÁN Luận án gồm 107 trang, 45 bảng, 8 biểu ñồ, 2 hình, 3 sơ ñồ và 147 tài liệu tham khảo trong ñó có 76 tài liệu tiếng Việt và 71 tài liệu tiếng Anh. Phần ñặt vấn ñề 2 trang, tổng quan tài liệu 18 trang, ñối tượng và phương pháp nghiên cứu 19 trang, kết quả nghiên cứu 37 trang, bàn luận 28 trang, kết luận và khuyến nghị 3 trang. 3 Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1. Tình hình bệnh nhiễm khuẩn hô hấp cấp Hiện nay tại các nước ñang phát triển, các bệnh nhiễm khuẩn ñường hô hấp vẫn là nguyên nhân mắc bệnh và tử vong hàng ñầu ở trẻ dưới 5 tuổi, chủ yếu do viêm phổi, theo số liệu của Tổ chức y tế Thế giới (TCYTTG), mỗi trẻ em trung bình trong 1 năm mắc nhiễm khuẩn hô hấp cấp (NKHHC) từ 4-9 lần. Ước tính trên toàn cầu mỗi năm có khoảng 2 tỷ lượt trẻ mắc NKHHC chiếm 19-20 % số tử vong dưới 5 tuổi trên toàn cầu. Theo nghiên cứu của Ruan I. (2005), ước lượng tỷ lệ viêm phổi ở trẻ em dưới 5 tuổi trên phạm vi toàn cầu cho thấy: Tỷ lệ mới mắc các ñợt viêm phổi ở các nước ñang phát triển là 0,29 ñợt/năm/trẻ. Ở các nước phát triển khoảng 0.026 ñợt/năm/trẻ và trên 95 % các ñợt viêm phổi ở trẻ em trên thế giới xảy ra ở các nước ñang phát triển. Năm 2003, Nguyễn Văn Thiệu và Nguyễn Hữu Kỳ ñã tiến hành nghiên cứu tình hình và một số yếu tố nguy cơ chủ yếu ñến NKHHC trẻ em dưới 5 tuổi tại Thủy Dương - Hương Thủy- Thừa Thiên Huế cho thấy, tỷ lệ mắc NKHHC tại cộng ñồng ở ñây còn cao (39,7 %). Năm 2007, Bệnh viện Lao và Bệnh phổi trung ương - Dự án NKHHC trẻ em ñã tổ chức hội thảo “Triển khai kế hoạch hoạt ñộng dự án NKHHC trẻ em các tỉnh trọng ñiểm năm 2007 và giai ñoạn 2007 – 2010” cho thấy tình hình mắc NKHHC trong những năm qua của cáctỉnhmiềnnúi làcaonhất sauñóñếnmiềnTrungvàðồngbằng. 1.2. Căn nguyên và các yếu tố nguy cơ của bệnh nhiễm khuẩn hô hấp cấp 1.2.1. Căn nguyên gây bệnh nhiễm khuẩn hô hấp cấp Virus là nguyên nhân phổ biến nhất gây NKHH dưới cấp ở trẻ em và là nguyên nhân hàng ñầu của trẻ vào viện và tử vong. Các loại virus thường gặp là: Virus hợp bào hô hấp (RSV), virus cúm, á cúm ... - tailieumienphi.vn