1. Trang Chủ
  2. Triết học
  3. Toàn tập về C.Mác và Ph.Ăng-ghen - Tập 38

Toàn tập về C.Mác và Ph.Ăng-ghen - Tập 38

Tập 38 của bộ Toàn tập C.Mác và Ph.Ăng-ghen bao gồm những bức thư của Ph.Ăng-ghen viết cho những nhân vật khác nhau trong thời gian từ tháng Giêng 1891 đến tháng Chạp 1892. Những bức thư của Ph.Ăng-ghen trong thời gian này cho thấy rõ hoạt động toàn diện của ông trên các lĩnh vực chính trị và khoa học, vai trò to lớn của ông trong cuộc đấu tranh vì sự trong sáng của chủ nghĩa Mác và khẳng định những nguyên lý của chủ nghĩa Mác trong phong trào công nhân quốc tế, vì sự đoàn kết quốc tế các đảng x

Thể loại Tài liệu miễn phí Triết học

Số trang 482

Ngày tạo 4/10/2023 3:07:21 AM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước 5.23 M

Tên tệp

Tải Toàn tập về C.Mác và Ph.Ăng-ghen - Tập 38 (.pdf)

Xem mẫu

  1. V« s¶n tÊt c¶ c¸c n­íc, ®oµn kÕt l¹i! Toµn tËp C. M¸c vµ Ph.¡ng-ghen xuÊt b¶n theo quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam
  2. C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen Héi ®ång xuÊt b¶n toµn tËp C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen GS. NguyÔn §øc B×nh ñy viªn Bé ChÝnh trÞ Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, Chñ tÞch Héi ®ång GS. §Æng Xu©n Kú Phã chñ tÞch chuyªn tr¸ch Héi ®ång lý luËn Toµn tËp trung ­¬ng, Phã chñ tÞch (th­êng trùc) Héi ®ång GS. PTS. TrÇn Ngäc Hiªn ñy viªn Héi ®ång lý luËn trung ­¬ng, ñy viªn TËp 38 PGS. Hµ Häc Hîi Phã tr­ëng ban T­ t­ëng - V¨n hãa Trung ­¬ng §¶ng céng s¶n ViÖt Nam, uû viªn Th­ tõ GS. PTS. Ph¹m Xu©n Nam ñy viªn Héi ®ång lý luËn trung ­¬ng, Tæng biªn (th¸ng giªng 1891 - th¸ng Ch¹p 1892) tËp t¹p chÝ Vietnam Social Sciences, uû viªn §C. TrÇn §×nh Nghiªm ñy viªn Héi ®ång lý luËn trung ­¬ng, Gi¸m ®èc - Tæng biªn tËp Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia, ñy viªn GS. TrÇn Xu©n Tr­êng ñy viªn Héi ®ång lý luËn trung ­¬ng, Trung t­íng, ViÖn tr­ëng Häc viÖn chÝnh trÞ - qu©n sù, uû viªn Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia sù thËt Hµ Néi - 1998
  3. Lêi nhµ xuÊt b¶n TËp 38 cña bé Toµn tËp C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen bao gåm nh÷ng bøc th­ cña Ph.¡ng-ghen viÕt cho nh÷ng nh©n vËt kh¸c nhau trong thêi gian tõ th¸ng Giªng 1891 ®Õn th¸ng Ch¹p 1892. Nh÷ng bøc th­ cña Ph.¡ng-ghen trong thêi gian nµy cho thÊy râ ho¹t ®éng toµn diÖn cña «ng trªn c¸c lÜnh vùc chÝnh trÞ vµ khoa häc, vai trß to lín cña «ng trong cuéc ®Êu tranh v× sù trong s¸ng cña chñ nghÜa M¸c vµ kh¼ng ®Þnh nh÷ng nguyªn lý cña chñ nghÜa M¸c trong phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ, v× sù ®oµn kÕt quèc tÕ c¸c ®¶ng x· héi chñ nghÜa. Thêi gian nµy, Ph.¡ng-ghen dµnh nhiÒu c«ng søc cho viÖc chuÈn bÞ ®Ó ®­a in tËp III cña bé "T­ b¶n" còng nh­ t¸i b¶n nhiÒu t¸c phÈm kh¸c cña hai nhµ kinh ®iÓn. ¤ng tiÕp tôc hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn nhiÒu luËn ®iÓm trong häc thuyÕt cña M¸c, ®Æc biÖt lµ luËn ®iÓm vÒ t¸c ®éng trë l¹i cña kiÕn tróc th­îng tÇng ®èi víi c¬ së h¹ tÇng. KÕt hîp chÆt chÏ c«ng t¸c lý luËn cña m×nh víi thùc tiÔn ®Êu tranh cña giai cÊp c«ng nh©n, Ph.¡ng-ghen ®· v¹ch ra chiÕn l­îc vµ s¸ch l­îc ®Êu tranh cña phong trµo c«ng nh©n vµ x· héi chñ nghÜa quèc tÕ trong hoµn c¶nh lÞch sö cô thÓ. ¤ng ®Êu tranh kh«ng khoan nh­îng chèng chñ nghÜa c¬ héi, chñ nghÜa c¶i l­¬ng, chñ nghÜa bÌ ph¸i vµ cè g¾ng b»ng mäi c¸ch t¹o ®iÒu kiÖn cho Quèc tÕ II ph¸t triÓn trªn nÒn t¶ng nh÷ng nguyªn t¾c cña chñ nghÜa M¸c. ¤ng tÝch cùc tham gia chuÈn bÞ c¸c ®¹i héi quèc tÕ x· héi chñ nghÜa, gióp ®ì nhiÒu cho ban l·nh ®¹o §¶ng d©n chñ-x· héi §øc vµ c¸c ®¶ng x· héi chñ nghÜa kh¸c. Ngoµi nh÷ng néi dung trao ®æi vÒ lý luËn vµ ho¹t ®éng c¸ch m¹ng, nh÷ng bøc th­ cña Ph.¡ng-ghen cßn to¸t lªn t×nh c¶m nh©n hËu, bao dung cña vÞ l·nh tô vÜ ®¹i ®èi víi ng­êi th©n, bÇu b¹n vµ nh÷ng ng­êi cïng chÝ h­íng. TËp nµy ®­îc dÞch dùa vµo b¶n tiÕng Nga bé Toµn tËp C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen, tËp 38, do Nhµ xuÊt b¶n s¸ch chÝnh trÞ quèc gia Liªn X« xuÊt b¶n t¹i M¸t-xc¬-va n¨m 1965. Ngoµi phÇn chÝnh v¨n, chóng t«i cßn in kÌm theo phÇn chó thÝch vµ c¸c b¶n
  4. 8 Lêi nhµ xuÊt b¶n chØ dÉn do ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c – Lª-nin Liªn X« (tr­íc ®©y) biªn so¹n ®Ó b¹n ®äc tham kh¶o. C¸c t¸c phÈm cña C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen nh¾c ®Õn trong tËp nµy ®Òu ®­îc dÉn theo C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, tiÕng ViÖt, do Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia xuÊt b¶n t¹i Hµ Néi vµ ®­îc ghi v¾n t¾t lµ Toµn tËp, tiÕp ®ã lµ sè tËp, n¨m xuÊt b¶n tËp ®ã vµ sè trang ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò ®­îc dÉn. §ång thêi víi viÖc xuÊt b¶n bé Toµn tËp C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen, chóng t«i sÏ tæ chøc biªn so¹n s¸ch giíi thiÖu néi dung mçi tËp vµ c¸c t­ t­ëng c¬ b¶n trong c¸c t¸c phÈm chÝnh cña hai nhµ kinh ®iÓn. Th¸ng T­ 1998 nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia Th­ cña Ph.¡ng-ghen göi c¸c nh©n vËt kh¸c nhau Th¸ng giªng 1891 - th¸ng ch¹p 1892
  5. 10 1891 1 Göi Phri-®rÝch A-®«n-ph¬ Doãc-g¬ ë H«-b«-ken Lu©n §«n, 3 th¸ng Giªng 1891 1* Doãc-g¬ th©n mÕn! Tr­íc hÕt t«i xin göi tíi anh chÞ 2* lêi chóc mõng N¨m míi! T«i lÊy lµm tiÕc r»ng ®· quªn ®Ò ngµy th¸ng trªn bøc b­u thiÕp míi ®©y tr¶ lêi nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc nhÊt nªu lªn trong th­ anh1. RÊt c¶m ¬n vÒ bøc ¶nh anh chÞ chôp chung tuyÖt ®Ñp. T«i còng s½n lßng göi cho anh ¶nh cña t«i, nh­ng ë chç t«i, tõ 25 th¸ng M­êi mét ®Õn nay trêi kh«ng ngõng cã tuyÕt r¬i vµ s­¬ng mï nªn kh«ng thÓ nµo chôp ¶nh còng nh­ in ¶nh ®­îc. HÔ khi nµo cã ¸nh s¸ng thÝch hîp lµ t«i l¹i chôp ¶nh ®Ó xem xem, vµo c¸i tuæi b¶y m­¬i, mÆt mòi t«i nã ra thÕ nµo, vµ bÊy giê anh sÏ nhËn ®­îc ¶nh ngay. Lu-i-da Cau-xky ë l¹i chç t«i. §ã chÝnh lµ mét sù hy sinh cña ___________________________________________________________ 1* Trong b¶n gèc lµ "1890". 2* - Ca-ta-ri-na Doãc-g¬.
  6. 12 Göi Phri-®rÝch A-®«n-ph¬ Doãc-g¬, 3 th¸ng giªng 1891 Göi c¸c cau-xky, 7 th¸ng Giªng 1891 13 c« g¸i dÔ th­¬ng Êy cho t«i mµ t«i rÊt lÊy lµm c¶m t¹. T«i l¹i cã hé sinh nªn cã sù so s¸nh nµy) tuyÖt nhiªn kh«ng ph¶i v× hiÖn thÓ yªn t©m lµm viÖc vµ lµm tèt h¬n bao giê hÕt v× r»ng c« Êy nay nã d­êng nh­ kh«ng cßn phï hîp víi nguyÖn väng cña ph¸i ®ång thêi sÏ thµnh th­ ký cña t«i. §èi víi c« Êy, trong nhµ t«i céng hßa t­ s¶n, mµ v× r»ng ë Pª-tÐc-bua ng­êi ta ®· hiÓu ra lu«n cã ®ñ thø viÖc cÇn lµm trong khi mét ng­êi ngoµi cuéc th× r»ng liªn minh ®ã vµo giê phót quyÕt ®Þnh l¹i xÞt ngßi, do ®ã, sÏ ch¼ng t×m ®­îc viÖc g× mµ lµm c¶. Nh­ vËy lµ mäi viÖc trë kh«ng ®¸ng mét xu. §iÒu ®ã cã lîi lín cho hßa b×nh chung. nªn tèt ®Ñp mét c¸ch bÊt ngê; chóng t«i c¶m thÊy tho¶i m¸i vµ S­¬ng mï, trêi u ¸m, xin dõng bót ë ®©y. mÆt trêi l¹i chiÕu s¸ng trong nhµ t«i mÆc dï ngoµi phè vÉn cã Cho t«i göi tíi chÞ lêi th¨m hái nång nhiÖt vµ xin chµo anh. s­¬ng mï nh­ tr­íc ®©y. Ph. ¡. cña anh H×nh nh­ t«i ®· viÕt cho anh r»ng anh cã thÓ tuú ý sö dông th­ tõ cña t«i. Song anh còng ph¶i chØ gi¸o cho chóng t«i vÒ C«ng bè lÇn ®Çu cã l­îc bít trong cuèn In theo b¶n viÕt tay t×nh h×nh n­íc Mü! s¸ch: "Briefe und Auszüge aus Briefen von Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc T«i ®· chuyÓn ngay lêi than phiÒn cña anh sang Pa-ri2. §iÒu ®ã Joh. Phil. Becker, Jos. Dietzgen, Friedrich Engels, Karl Marx u. A. an F. A. Sorge cã gióp g× ®­îc ch¨ng? Hä kh«ng th¸o v¸t trong c«ng viÖc l¾m ®©u! und Andere". Stutgart, 1906 vµ c«ng bè Theo tin tøc gÇn ®©y nhÊt, Xem Mu-r¬, ch¸nh ¸n ë A-xa-ba toµn v¨n b»ng tiÕng Nga trong C.M¸c vµ trªn s«ng Ni-giª, kh«ng ®­îc khoÎ. Tr­íc ®©y «ng Êy thÝch nghi Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt, t.XXVIII, 1940 rÊt tèt víi khÝ hËu, thÕ mµ b©y giê ®ét nhiªn bÞ ®i láng, sèt, ø m¸u ë gan vµ l¸ l¸ch, t«i ®ang sèt ruét chê ®îi chuyÕn th­ sau, vµo ngµy kia. Th¸ng T­ nµy, «ng Êy chuÈn bÞ l¹i vÒ ®©y nghØ phÐp s¸u th¸ng. Sù kiÖn quan träng nhÊt ë ch©u ¢u ba th¸ng võa qua lµ 2 vô Xª-li-vÐc-xtèp bÞ P¸t-lÐp-xki ¸m s¸t3 vµ viÖc anh nµy trèn Göi c¸c cau-xky4 tho¸t - mét ®iÒu phï hîp víi mong muèn cña chÝnh phñ. §iÒu ë stót-g¸t ®ã chøng tá r»ng Pa-ri lµ ®¹i b¶n doanh cña bän gi¸n ®iÖp Nga ë n­íc ngoµi, r»ng ho¹t ®éng gi¸n ®iÖp vµ sù phôc vô nhôc nh· cña n­íc Céng hßa Ph¸p ®èi víi Nga hoµng lµ ®iÒu kiÖn ®Çu Lu©n §«n, 7 th¸ng Giªng 1891 tiªn cña liªn minh víi Nga; sau hÕt, hµnh ®éng dòng c¶m cña P¸t-lÐp-xki l¹i kÝch ®éng m¹nh mÏ mäi c¶m t×nh truyÒn thèng Cau-xky th©n mÕn! cña ng­êi Ph¸p – tÊt c¶ nh÷ng c¸i ®ã gép l¹i ®· v­ît qu¸ søc H«m qua, t«i ®· göi cho anh b»ng th­ b¶o ®¶m b¶n th¶o cña chÞu ®ùng. C¸i chÕt cña liªn minh Ph¸p – Nga tr­íc khi nã M¸c mµ ch¾c anh sÏ rÊt hµi lßng5. T«i kh«ng ch¾c lµ b¶n th¶o ®­îc thai nghÐn ®ñ th¸ng vµ sinh në (v× Lu-i-da Cau-xky lµ n÷ Êy cã thÓ ra ®êi nguyªn v¨n nh­ vËy ë ®Õ quèc GiÐc-manh thÇn
  7. 14 Göi c¸c cau-xky, 7 th¸ng Giªng 1891 Göi Pa-xcu-a-l¬ M¸c-ti-nhÐt-ti, 9 th¸ng Giªng 1891 15 th¸nh hay kh«ng. Anh h·y xem xÐt d­íi gãc ®é Êy b¶n th¶o nµy døt víi Bren-ta-n« trong tuÇn nµy, nh­ng bao nhiªu lµ viÖc vµ vµ nÕu cã thÓ th× l­îc bá nh÷ng chç khiÕn ng­êi ta lo ng¹i vµ th­ tõ l¹i ®Õn víi t«i nªn vÞ tÊt ®· hoµn thµnh. thay vµo ®ã nh÷ng dÊu chÊm vËy. Cßn nh÷ng chç mµ v¨n c¶nh Nh­ vËy, tr­êng hîp cã khã kh¨n g× xin anh th«ng b¸o cho kh«ng cho phÐp l­îc bá th× xin h·y ®¸nh dÊu trong b¶n in thö t«i biÕt. vµ b¸o cho t«i biÕt, cè g¾ng ng¾n gän trong vµi ba dßng, lý do ë ®©y vÉn cßn rÐt ®Ëm ®Õn ®ãng b¨ng. Soãc-lem-m¬ ®¸ng khiÕn anh lo ng¹i; t«i sÏ tuú kh¶ n¨ng mµ xö lý. Nh÷ng chç söa th­¬ng ®· bÞ c¶m vµ nhÊt thêi mÊt ®i thÝnh gi¸c, do ®ã, kh«ng ®æi t«i sÏ ®Æt trong dÊu ngoÆc vµ trong lêi tùa ng¾n cña m×nh thÓ ®Õn dù lÔ gi¸ng sinh. Xem Mu-r¬ bÞ èm nÆng ë A-xa-ba, t«i t«i sÏ gi¶i thÝch r»ng ®©y lµ chç ®· söa ch÷a. V× vËy xin h·y göi nãng lßng chê ®îi tin tøc míi vÒ «ng Êy. cho t«i b¶n in thö! Ph. ¡ng-ghen cña anh Song, cã thÓ lµ, ngoµi c¸c quan chøc c¶nh s¸t, viÖc c«ng bè b¶n th¶o ®ã cßn g©y ra sù ph¶n ®èi cña ai ®ã n÷a. NÕu nh­ anh Xin göi lêi th¨m Tau-s¬. thÊy buéc lßng ph¶i tÝnh ®Õn t×nh huèng Êy n÷a th× t«i yªu cÇu anh göi b»ng th­ b¶o ®¶m b¶n th¶o Êy cho ¸t-le. ë ®ã, tøc ë C«ng bè toµn v¨n lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay Viªn, ch¾c lµ b¶n th¶o Êy cã thÓ in toµn v¨n (®¸ng tiÕc lµ trõ "Aus der Frühzeit des Marxismus. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc Briefwechsel mit Kautsky". Prag, 1935 ®o¹n tuyÖt vêi vÒ nhu cÇu t«n gi¸o), bÊt kÓ thÕ nµo nã còng sÏ ®­îc in ra. Tuy thÕ, t«i nghÜ r»ng c¸i ý ®Þnh hÕt søc kiªn quyÕt ®ã cña t«i mµ giê ®©y t«i b¸o cho anh biÕt sÏ hoµn toµn b¶o ®¶m cho anh tr¸nh ®­îc bÊt kÓ sù chª tr¸ch nµo. ChÝnh bëi c¸c anh 3 kh«ng thÓ nµo ng¨n c¶n viÖc c«ng bè b¶n th¶o nªn tèt h¬n c¶ Göi Pa-xcu-a-l¬ M¸c-ti-nhÐt-ti lµ ®Ó nã ra m¾t ngay t¹i n­íc §øc vµ chÝnh ngay trªn tê b¸o ë Bª-nª-ven-t« §¶ng "Neue Zeit" ®­îc s¸ng lËp chuyªn ®Ó ®¨ng nh÷ng thø nh­ vËy. Lu©n §«n, 9 th¸ng Giªng 1891 T«i ®· ngõng t¸c phÈm vÒ Bren-ta-n« 1* ®Ó chuÈn bÞ cho anh b¶n th¶o nãi trªn. VÊn ®Ò lµ, trong t¸c phÈm vÒ Bren-ta-n«, t«i B¹n th©n mÕn! cÇn sö dông nh÷ng chç trong b¶n th¶o nãi vÒ ®¹o luËt s¾t vÒ T«i thùc lßng th«ng c¶m nçi bÊt h¹nh cña em g¸i B¹n. Vµ t«i tiÒn c«ng6, v¶ l¹i, nh©n thÓ còng kh«ng ph¶i bá ra nhiÒu c«ng hiÓu ®­îc sù c¨m phÉn m·nh liÖt cña B¹n. Nh­ng xin ®õng ®Ó søc l¾m ®Ó chuÈn bÞ ®­a in toµn bé b¶n th¶o. T«i dù ®Þnh chÊm mÊt ®i sù tù chñ. Dï b¹n cã giÕt tªn ®ª tiÖn v« liªm sØ Êy, pháng ___________________________________________________________ cã Ých g× cho em g¸i B¹n? H¾n sÏ thÊy m·n nguyÖn ®­îc 1* Ph. ¨ng-ghen. "Bren-ta-n« contra M¸c". chÕt nh­ vËy bëi v× h¾n ®· lµm tan n¸t kh«ng ph¶i mét, mµ lµ
  8. 16 Göi Pa-xcu-a-l¬ M¸c-ti-nhÐt-ti, 9 th¸ng Giªng 1891 Göi Xta-ni-xl¸p Men-®en-x¬n, 13 th¸ng Giªng 1891 17 hai gia ®×nh. T«i ®­îc biÕt trong nh÷ng quan hÖ x· héi cßn tån Xin göi lêi th¨m hái th¾m thiÕt. t¹i ë Nam I-ta-li-a – n¬i vÉn cßn kh«ng Ýt tµn tÝch cña thêi kú Ph. ¡ng-ghen cña B¹n chÕ ®é thÞ téc, anh em trai ®­îc coi lµ ng­êi b¶o hé ®­¬ng nhiªn vµ ng­êi tr¶ thï cho chÞ em g¸i m×nh. Song anh trai ®©y ®· cã C¶m ¬n B¹n nhiÒu vÒ lêi chóc mõng nh©n dÞp t«i b¶y m­¬i gia ®×nh, cã vî cã con, ph¶i cã nghÜa vô ®èi víi hä, mµ trong x· tuæi. héi ngµy nay, nh÷ng nghÜa vô ®ã l¹i quan träng h¬n hÕt. Do ®ã, t«i nghÜ r»ng, v× gia ®×nh cña m×nh, B¹n kh«ng nªn ®i ®Õn mét C«ng bè lÇn ®Çu b»ng tiÕng cña nguyªn In theo b¶n viÕt tay hµnh ®éng tÊt yÕu dÉn B¹n ®Õn chç ph¶i vÜnh biÖt víi gia ®×nh. b¶n trong cuèn s¸ch: "La corrispondenza Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc D­íi con m¾t cña t«i, em g¸i B¹n vÉn trong tr¾ng vµ ®¸ng di Marx e Engels con italiani. 1848-1895", In b»ng tiÕng Nga lÇn ®Çu kÝnh träng nh­ tr­íc ®©y. Milano, 1964 Nh­ng nÕu nh­ B¹n cho r»ng cÇn ph¶i tr¶ thï th× cã nh÷ng biÖn ph¸p kh¸c ®Ó h¹ nhôc tªn së khanh ®ã tr­íc x· héi. ë ®©y ng­êi anh trai cã thÓ nÖn cho tªn v« l¹i Êy mét trËn tr­íc c«ng chóng. ë Ph¸p vµ §øc, cho mét c¸i t¸t tr­íc mÆt mäi ng­êi còng lµ 4 ®ñ råi. Göi Xta-ni-xl¸p Men-®en-x¬n ë Ba Lan thuéc ¸o (Lª-«-p«n ), mét nhµ b¸o ®· b¸n m×nh 1* ë Lu©n §«n cho n­íc Nga. MÊy ng­êi Ba Lan trÎ tuæi ®· tãm ®­îc h¾n khi h¾n d¹o ch¬i trªn ®­êng phè vµ näc h¾n ra mét chiÕc ghÕ dµi vµ [Lu©n §«n], thø ba, 13 th¸ng Giªng 1891 ®Ðt vµo m«ng h¾n 25 roi tr­íc m¾t mäi ng­êi. 122, Regent's Park Road, N.W. ë I-ta-li-a B¹n còng cã thÓ t×m c¸ch c«ng khai h¹ nhôc tªn v« l¹i Êy vµ lµm cho mäi ng­êi khinh bØ h¾n mµ kh«ng cÇn g©y cho ¤ng Men-®en-x¬n th©n mÕn! h¾n th­¬ng tÝch nÆng nµo. Chñ nhËt võa qua 1*, khi chóng ta tháa thuËn víi nhau vÒ Nh­ trªn ®· nãi, t«i kh«ng hÒ cã ý ®Þnh cho B¹n mét lêi ngµy giê thÝch hîp ¤ng cho t«i ®­îc m·n nguyÖn cïng ¤ng khuyªn vÒ mÆt nµy. Nh­ng nÕu nh­ B¹n x¸c ®Þnh r»ng cÇn cã dïng c¬m ë nhµ t«i, chóng ta qu¸ véi v· nªn, ®Ó tr¸nh mäi sù hµnh ®éng tr¶ thï nµo ®ã th× lµm tæn h¹i ®Õn danh dù cña tªn hiÓu lÇm, cã lÏ cÇn nh¾c l¹i ®iÒu mµ t«i ®· muèn nãi víi ¤ng. së khanh ®ã tèt h¬n lµ tr¶ thï h¾n b»ng c¸ch kh¸c. Ngµy kia, thø n¨m, vµo s¸u giê chiÒu, t«i sÏ ®îi ¤ng, bµ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ 1* – Lvèp. 1* – 11 th¸ng Giªng.
  9. 18 Göi c¸c Cau-xky, 15 th¸ng Giªng 1891 Göi c¸c Cau-xky, 15 th¸ng Giªng 1891 19 Men-®en-x¬n vµ «ng Gièt-c¬ ë nhµ t«i. §èi víi Gièt-c¬, cã thÓ t«i chóng ta lµ §i-tx¬. H«m nay t«i còng ®· viÕt th­ cho Bª-ben8. nãi ch­a ®ñ râ rµng, v× vËy phiÒn ¤ng thay mÆt t«i mét lÇn n÷a T«i ®· kh«ng nãi sím h¬n víi anh Êy vÒ sù viÖc nµy do kh«ng mêi «ng ta ®Ó t«i ®­îc vinh dù ®ãn tiÕp «ng ta ®Õn th¨m nhµ. muèn ®Æt anh Êy vµo t×nh tr¹ng khã xö ®èi víi LÝp-nÕch. T«i vµ bµ Cau-xky xin göi lêi chµo mõng tèt ®Ñp nhÊt ®Õn bµ Bª-ben lÏ ra cã tr¸ch nhiÖm nãi víi LÝp-nÕch sù viÖc nµy, cßn Men-®en-x¬n. LÝp-nÕch, xÐt theo bµi nãi cña anh ta vÒ C­¬ng lÜnh ë Ha-l¬9, khi KÝnh th­ anh ta trÝch dÉn mét lo¹t ®o¹n trong b¶n th¶o, sÏ dïng mäi biÖn ph¸p ®Ó ng¨n c¶n viÖc c«ng bè b¶n th¶o Êy. Ph. ¡ng-ghen NÕu nh­ kh«ng nªn ®Ó trong v¨n b¶n c©u "tháa m·n [nhu C«ng bè lÇn ®Çu In theo b¶n viÕt tay cÇu] t«n gi¸o cña m×nh gièng nh­ tháa m·n [nhu cÇu] cña c¬ thÓ Nguyªn v¨n lµ tiÕng Ph¸p m×nh" 1* th× nªn xãa ®i c¸c ch÷ cã g¹ch d­íi vµ thay b»ng c¸c dÊu chÊm. Nh­ vËy lêi ¸m chØ sÏ tÕ nhÞ h¬n mµ vÉn ®ñ râ rµng. Trong tr­êng hîp Êy, cã thÓ cho r»ng chç nµy sÏ kh«ng g©y ra sù nghi ngê. PhÇn cßn l¹i t«i ®Òu lµm ®óng nh­ anh yªu cÇu, thËm chÝ, 5 nh­ anh thÊy ®Êy, cßn nhiÒu h¬n thÕ. Göi c¸c Cau-xky7 Vî chång Men-®en-x¬n ®· tõ Pa-ri tíi ®©y. Khi tr¶ tù do cho ë Stót-g¸t Men-®en-x¬n, quan tßa ®· cÊm «ng ta rêi n­íc Ph¸p. Tr¸i l¹i, bé tr­ëng C«ng-xt¨ng buéc «ng ta tù nguyÖn ra ®i nÕu kh«ng sÏ bÞ trôc xuÊt10. C«ng-xt¨ng cö La-bruy-e-r¬, mµ quan hÖ cña anh Lu©n §«n, 15 th¸ng Giªng 1891 ta víi c¶nh s¸t th× ai nÊy ®Òu biÕt, tèng tiÔn P¸t-lÐp-xki. NÕu nh­ P¸t-lÐp-xki bÞ ®­a ra tßa ¸n båi thÈm xÐt xö th× sÏ dÉn tíi Nam t­íc th©n mÕn! cuéc khñng ho¶ng trong viÖc ve v·n n­íc Nga: trong thêi gian Qua b¶n in thö 1* göi kÌm theo ®©y, anh thÊy r»ng t«i kh«ng xÐt xö kh«ng tµi nµo che giÊu ®­îc ho¹t ®éng cña bän gi¸n ®iÖp ®Õn nçi v« nh©n ®¹o, vµ trong lêi tùa2* thËm chÝ ®· cho thªm mËt th¸m Nga ë Pa-ri, mµ P¸t-lÐp-xki th× cã thÓ ®­îc tr¾ng mÊy giät an thÇn moãc-phin vµ br«m nªn hy väng sÏ cã t¸c dông ¸n! VËy lµ anh ta ®· ®Æt chÝnh phñ vµo mét t×nh thÕ cùc kú gi¶m ®au cÇn thiÕt ®èi víi t©m tr¹ng u hoµi cña ng­êi b¹n ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ 1* Khi chØnh lý b¶n th¶o ®Ó ®­a in, ¡ng-ghen xuÊt ph¸t tõ lý do kiÓm duyÖt 1* C. M¸c."Phª ph¸n C­¬ng lÜnh G«-ta". ®· thay thÕ trong c©u nµy tõ mµ M¸c sö dông "Notdurft" ("sù cÇn thiÕt") b»ng 2* Ph. ¨ng-ghen. "Lêi tùa viÕt cho t¸c phÈm cña C.M¸c "Phª ph¸n C­¬ng tõ "Bedürfnisse" ("nhu cÇu") vµ ®Æt trong dÊu ngoÆc vu«ng (xem Toµn tËp, lÜnh G«-ta"". t. 19, 1995, tr. 15).
  10. 20 Göi c¸c Cau-xky, 15 th¸ng Giªng 1891 Göi Phri-®rÝch A-®«n-ph¬ Doãc-g¬, 17 th¸ng Giªng 1891 21 lóng tóng vµ cÇn ph¶i tèng khø anh ta ®i. H·y ®Ó La-ph¸c-g¬ viÕt cho anh mét bµi vÒ viÖc P¸t-lÐp-xki ®· lµm tan vì liªn minh Ph¸p-Nga. NhËn ®Þnh cña LÝp-nÕch ®èi víi sù kiÖn Êy hoµn toµn sai lÇm gièng nh­ ®èi víi mäi viÖc x¶y ra ë n­íc 6 ngoµi. Göi Phri-®rÝch A-®«n-ph¬ Doãc-g¬ Khi vî chång Men-®en-x¬n ®Õn ®©y, hä kh«ng biÕt ®Þa ë H«-b«-ken chØ cña ai c¶ vµ ®· r¬i vµo bµn tay cña XmÝt Hª-®in-li vµ Hai-n¬-man; hä ®· bÞ chóng l«i kÐo vµo c¸i héi g× ®ã11 v.v.. [Lu©n §«n], 17 th¸ng Giªng 1891 Cuèi cïng, hä ®· ®Õn nhµ t«i, t«i cho hä ®Þa chØ cña £-®e vµ khi t«i, víi môc ®Ých x· giao, ®Õn th¨m ®¸p lÔ hä th× gÆp Doãc-g¬ th©n mÕn! ngµi XmÝt Hª-®in-li b­íc vµo. T«i lîi dông c¬ héi nµy, ®Ó T«i göi kÌm theo ®©y cuèn "T­ b¶n" 1*, xuÊt b¶n lÇn thø t­ tr­íc mÆt nh÷ng ng­êi Ba-Lan, ®ãn tiÕp h¾n víi th¸i ®é (göi b¶o ®¶m) vµ mét bã b¸o chÝ. V× Xem Mu-r¬ ch¾c lµ ®ang khinh bØ l¹nh nh¹t, ®iÒu nµy xem ra ®· cã t¸c dông. Chñ trªn ®­êng tõ Ni-giª trë vÒ ch©u ¢u, – cø hai n¨m «ng ®­îc nhËt 1*, vî chång Men-®en-x¬n ®Õn nhµ t«i. H«m nay vî nghØ s¸u th¸ng, – nªn cã thÓ chuyÓn cho anh c¸c xuÊt b¶n phÈm chång hä, £-®e vµ vî chång £-v¬-linh sÏ ¨n c¬m ë nhµ t«i; hy mµ «ng ta nhËn ®­îc cho tíi nay: tê "Berliner Volks – Tribüne" väng r»ng nh÷ng m­u m« ®­îc bµy ®Æt v× lîi Ých cña mµ C«n-r¸t SmÝt bÐ ®· cho mét h­íng ®i kh¸ ®óng ®¾n, cßn Bru-x¬, Hai-n¬-man vµ bÌ lò sÏ tan vì. §¸ng tiÕc lµ anh Pau-l¬ Ðc-n¬-xt¬ ch­a lµm h­ háng ®­îc; tê "Cri du Travailleur" kh«ng cã mÆt ë ®©y v× chóng t«i sÏ b¾t ®Çu víi mãn sß. ®¨ng l¹i néi dung c¬ b¶n cña tê "Le Socialiste". TiÕp ®Õn lµ sè b¸o "Vorwärts"2* cã bµi cña chóng ta v¹ch mÆt ngµi R©y-x¬. Ph. ¡. cña anh Tõ 25 th¸ng M­êi mét, ë chç chóng t«i cã tuyÕt liªn tôc vµ gi¸ l¹nh. Tõ n¨m ngµy tr­íc, c¸c èng dÉn n­íc ë d­íi ®Êt ®· C«ng bè toµn v¨n lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay ®ãng b¨ng, nªn chóng t«i rÊt chËt vËt vÒ chuyÖn n­íc n«i. Trªn "Aus der Frühzeit des Marxismus. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc tê "Neue Zeit" sè 17 sÏ xuÊt hiÖn mét bµi ®¹i lo¹i nh­ bom – Briefwechsel mit Kautsky". Prag, 1935 phª ph¸n cña M¸c ®èi víi dù th¶o C­¬ng lÜnh 18753*. Anh sÏ ___________________________________________________________ 1* – "T­ b¶n", tËp 1, xuÊt b¶n lÇn thø t­, b»ng tiÕng §øc. 2* Râ rµng ®©y lµ tê "Sozialdemokrat" sè 20, ra ngµy 13 th¸ng N¨m 1887. 3* C.M¸c. "Phª ph¸n C­¬ng lÜnh G«-ta". B¶n th¶o nµy kh«ng ®¨ng ®­îc ___________________________________________________________ trong sè 17 cña tê "Neue Zeit" nh­ dù kiÕn ban ®Çu, mµ ®¨ng trong sè 18 n¨m 1* – 11 th¸ng Giªng. 1891.
  11. 22 Göi Xta-ni-xl¸p Men-®en-x¬n, 18 th¸ng Giªng 1891 Göi c¸c Soãc-lem-m¬, 27 th¸ng Giªng 1891 23 vui mõng nh­ng viÖc ®ã sÏ g©y ra sù tøc giËn vµ h»n häc cña th­ cho b¸o chÝ Anh vÒ sù viÖc mµ bµ Men-®en-x¬n vµ «ng ®«i kÎ ë §øc. Gièt-c¬ ®· nãi víi t«i. Xin göi lêi th¨m chÞ 1*, vî chång Sluy-te-r¬ vµ vî chång R«m T«i ®· th¶o luËn vÊn ®Ò nµy víi vî chång £-v¬-linh1*. S¸ng nÕu anh gÆp hä. mai hä sÏ ®Õn nhµ «ng. BÊy giê, nÕu muèn, th× «ng ­íc hÑn víi Ph. ¡. cña anh £-v¬-linh ngµy giê mµ c¶ hai cã thÓ ®em ®Õn cho t«i niÒm m·n nguyÖn ®­îc ®ãn tiÕp hai vÞ t¹i t­ gia, – chóng ta sÏ söa ch÷a bøc th­ vµ bµn b¹c c¸ch ®¨ng nã trªn b¸o chÝ13. C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Briefe In theo b¶n viÕt tay Xin göi lêi chµo ®Õn bµ Men-®en-x¬n vµ «ng Gièt-c¬. und Auszüge aus Briefen von Joh. Phil. Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc Becker, Jos. Dietzgen, Friedrich Engels, KÝnh th­ Karl Marx u. A. an F. A. Sorge und Andere". Stuttgart, 1906 Ph. ¡ng-ghen C«ng bè lÇn ®Çu b»ng tiÕng Nga trong In theo b¶n viÕt tay C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt Nguyªn v¨n lµ tiÕng Ph¸p b¶n lÇn thø nhÊt, t.XXVIII, 1940 7 Göi Xta-ni-xl¸p Men-®en-x¬n ë Lu©n §«n 8 Göi c¸c Soãc-lem-m¬14 ë Man-se-xt¬ [Lu©n §«n], chñ nhËt, 18 th¸ng Giªng 1891 ¤ng Men-®en-x¬n th©n mÕn! Lu©n §«n, 27 th¸ng Giªng 1891 Tèi qua, sau khi trß chuyÖn víi bµ Men-®en-x¬n, t«i t×m thÊy trªn tê "Le Socialiste" ë Pa-ri mét bµi b¸o12 chøa ®ùng nh÷ng Gi«-li-m©y-¬ th©n mÕn! th«ng tin mµ dùa vµo ®ã ¤ng cã thÓ, theo t«i nghÜ, viÕt mét bøc Trong tõ ®iÓn tiÕng Hy L¹p míi, t«i t×m thÊy: ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ 1* – Ca-ta-ri-na Doãc-g¬. 1*– £-lª-«-no-ra M¸c £-v¬-linh.
  12. 24 Göi Hen-rÝch S©y, 27 th¸ng Giªng 1891 Göi HÐc-man Sluy-te-r¬, 29 th¸ng Giªng 1891 25 λουμπάρδα,ή – ®¹i b¸c, träng ph¸o lêi phóc ®¸p cho bøc th­ chÝ t×nh cña Ngµi ®Ò ngµy 1016. Nh­ng λουμπαρδάρηζ – ph¸o thñ ®ã lµ v×, mét lµ, t«i cÇn ph¶i hoµn thµnh mét c«ng viÖc hoµn λουμπαρδάρω – n· ®¹i b¸c v.v.. toµn kh«ng thÓ tr× ho·n, hai lµ, do viÖc th¨m bÖnh cña thÇy thuèc mµ giê giÊc kh«ng do t«i quyÕt ®Þnh, t«i hÇu nh­ kh«ng Vò khÝ h¹ng nÆng du nhËp vµo Bi-d¨ng-x¬ tõ I-ta-li-a, cßn tõ chñ ®éng ®­îc thêi gian cña m×nh, vµ ba lµ, thêi tiÕt cho tíi cæ nhÊt trong ng«n ng÷ I-ta-li-a ®Ó gäi lo¹i vò khÝ ®ã lµ ®¹i b¸c. nh÷ng ngµy gÇn ®©y nhÊt vÉn hoµn toµn kh«ng thuËn lîi cho V× r»ng ch÷ c¸i β trong tiÕng Hy L¹p míi t­¬ng øng víi v trong viÖc chôp ¶nh. tiÕng I-ta-li-a cho nªn ©m b ®­îc biÓu hiÖn b»ng c¸c ch÷ c¸i Giê ®©y th× hy väng r»ng t«i cã thÓ tu©n theo sù s¾p ®Æt cña x μπ(μπαγ α – ghÕ dµi ®Ó ngåi, μπάζαρι – chî, thÞ tr­êng). §Ó tr¸nh Ngµi, chÝ Ýt ra lµ tõ ngµy kia, ®Æc biÖt lµ nÕu nh­ Ngµi th«ng lÆp l¹i c¸i tËp hîp ®¸ng sî Êy, ë ®©y ch÷ b ®Çu tiªn ®æi thµnh l. b¸o cho t«i tr­íc 12-24 giê. T«i chuÈn bÞ l¹i ®Õn hiÖu ¶nh Do vËy λουμπάρδοζ cã nghÜa lµ ®ång ®óc ®¹i b¸c, lµ ®iÒu dÔ hiÓu. §e-ben-ham ë rÊt gÇn nhµ t«i, song t«i cã thÓ ®Õn bÊt cø thî T«i mong r»ng anh ®· nhËn ®­îc th­ cña Lu-i-da vµ søc khoÎ ¶nh nµo kh¸c mµ Ngµi tÝn nhiÖm h¬n (chØ trõ M©y-¬n lµ ng­êi cña anh kh¸ h¬n. T«i göi b»ng b­u kiÖn mét thø thó vÞ l¾m. ®· kh«ng chÞu nhËn tiÒn cña M¸c, mµ nh­ vËy th× qu¶ lµ bÊt tiÖn). T«i sÏ rÊt hµi lßng nÕu nh­ Ngµi ®i cïng t«i vµ tù m×nh Lu-i-da cïng t«i göi lêi th¨m anh. gi¶i thÝch cho thî ¶nh Ngµi muèn bøc ¶nh ph¶i ra sao. Ph. ¡. Xin göi tíi Ngµi lêi chµo h÷u nghÞ. KÝnh th­ C«ng bè lÇn ®Çu trªn t¹p chÝ In theo b¶n viÕt tay "Einheit" sè 7, 1958 Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc Ph. ¡ng-ghen C«ng bè lÇn ®Çu In theo b¶n viÕt tay Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc 9 Göi Hen-rÝch S©y ë Lu©n §«n 10 Göi HÐc-man Sluy-te-r¬ [Lu©n §«n], 27 th¸ng Giªng 1891 ë H«-b«-ken 122, Regent's Park Road, N.W. Lu©n §«n, 29 th¸ng Giªng 1891 Ngµi S©y rÊt t«n kÝnh! Xin Ngµi thø lçi vÒ viÖc t«i ®Ó Ngµi ph¶i chê ®îi l©u nh­ thÕ Sluy-te-r¬ th©n mÕn!
  13. 26 Göi HÐc-man Sluy-te-r¬, 29 th¸ng Giªng 1891 Göi HÐc-man Sluy-te-r¬, 29 th¸ng Giªng 1891 27 Rót côc t«i ®· cã thêi gian tr¶ lêi th­ anh ®Ò ngµy 19 th¸ng "Nationalist" nh­ng, dÉu ®· rÊt cè g¾ng, t«i vÉn kh«ng thÓ t×m M­êi mét. RÊt c¶m ¬n vî 1* chång anh vÒ nh÷ng lêi chóc mõng ra ng­êi nµo ®ång ý ®äc nã. h÷u nghÞ2*. Chóng t«i ®· rÊt mong muèn anh chÞ cïng dù tiÖc T«i còng kh«ng hiÓu cuéc tranh c·i víi G«m-pÐc-x¬21. Theo víi chóng t«i. Chóng t«i ®· ¨n uèng ®Õn tËn ba giê r­ìi s¸ng vµ t«i biÕt th× Héi liªn hiÖp cña «ng ta lµ hiÖp héi cña nh÷ng ng­êi ngoµi r­îu vang ®á cßn dïng c¹n tíi 16 chai s©m banh. theo chñ nghÜa c«ng liªn vµ chØ cña héi c«ng liªn mµ th«i. Do ®ã T«i lÊy lµm tiÕc r»ng ®· kh«ng cã c¬ héi nhËn lêi mêi cña nh÷ng ng­êi nµy cã quyÒn hîp thøc cù tuyÖt bÊt cø ai ®Õn víi hä Doãc-g¬17. N¬i ®©y, ë ch©u ¢u, t«i ®· ®Þnh c­ v÷ng vµng vµ víi t­ c¸ch lµ ®¹i biÓu cña héi liªn hiÖp c«ng nh©n kh«ng ph¶i cßn ph¶i lµm v« sè viÖc nªn vÊn ®Ò rót lui sang Mü chØ cã lµ ng­êi thuéc tæ chøc c«ng liªn hoÆc víi t­ c¸ch lµ ®¹i biÓu cña thÓ bµn ®Õn trong tr­êng hîp cùc kú cÇn thiÕt. H¬n n÷a, tõ mét liªn minh cã nh÷ng héi liªn hiÖp c«ng nh©n nh­ vËy tham khi Lu-i-da Cau-xky vÒ ë víi t«i, viÖc néi trî cña t«i l¹i hoµn gia. §øng trªn gãc ®é tuyªn truyÒn mµ xÐt, th× liÖu ®Æt m×nh vµo toµn æn tho¶. t×nh huèng bÞ cù tuyÖt cã hîp lý hay kh«ng, – vÒ ®iÓm nµy C¶m ¬n rÊt nhiÒu vÒ "QuyÓn lÞch"18 . ®­¬ng nhiªn t«i kh«ng d¸m ph¸n xÐt tõ n¬i xa nµy. Nh­ng sù Nh÷ng bµi trong "B¸ch khoa toµn th­"3* mét phÇn do M¸c cù tuyÖt nhÊt ®Þnh x¶y ra, vÒ ®iÒu nµy t«i kh«ng thÓ nghi ngê g× viÕt, mét phÇn do t«i viÕt, mµ hÇu hÕt, nÕu kh«ng ph¶i lµ tÊt vµ Ýt ra t«i kh«ng thÓ chª tr¸ch g× G«m-pÐc-x¬. c¶, ®Òu lµ ®Ò tµi qu©n sù: tiÓu sö c¸c t­íng so¸i, nh÷ng bµi Nh­ng khi t«i nghÜ tíi ®¹i héi quèc tÕ sÏ häp trong n¨m nay ë vÒ ph¸o binh, kþ binh, x©y dùng thµnh luü v.v.. ViÕt nh÷ng Bruy-xen th× t«i thÊy r»ng tèt h¬n hÕt lµ gi÷ quan hÖ tèt víi bµi Êy v× nhuËn bót vµ chØ cã thÕ th«i, råi mÆc cho chóng G«m-pÐc-x¬, v× dï sao ®i n÷a, ®øng ®»ng sau «ng ta cã nhiÒu c«ng nh©n h¬n lµ ®øng ®»ng sau §¶ng c«ng nh©n x· héi chñ n»m yªn ®ã. nghÜa, vµ b¶o ®¶m mét sù ®¹i diÖn cña Mü cµng réng r·i cµng VÒ t×nh h×nh cña c¸c anh víi §¶ng c«ng nh©n x· héi chñ hay, kÓ c¶ nh÷ng ng­êi ñng hé «ng ta. Bëi lÏ hä sÏ thÊy ë nghÜa ngµy cµng xÊu ®i, t«i ®· nh×n thÊy kh¸ râ qua sù kÕt Bruy-xen nhiÒu ®iÒu khiÕn hä tho¸t khái quan ®iÓm c«ng liªn nghÜa cña nã víi "ph¸i d©n téc chñ nghÜa"19, so víi bän nµy th× thiÓn cËn vèn cã n¬i hä, – v¶ ch¨ng anh ®Þnh t×m ë ®©u nguån bän pha-biªng20 ë ®©y – còng lµ bän t­ s¶n – cßn cÊp tiÕn h¬n. bæ sung cho hµng ngò cña m×nh nÕu nh­ kh«ng ph¶i lµ trong tæ T«i nghÜ r»ng tê "Sozialist" dÉu ngoÆc víi tê "Nationalist" vÞ tÊt chøc c«ng liªn? cã thÓ g©y ra sù tÎ nh¹t h¬n n÷a. Doãc-g¬ ®· göi cho t«i tê RÊt c¶m ¬n vÒ vô b¹c tr¾ng22. NÕu nh­ anh cã thÓ t×m kiÕm cho t«i nh÷ng t­ liÖu g× ®ã bao gåm c¸c sè liÖu vÒ ___________________________________________________________ mÆt khai th¸c b¹c hiÖn ®¹i ë Mü th× t«i sÏ c¶m t¹ nhiÒu 1* – An-na Sluy-te-r¬. l¾m. Nh÷ng ng­êi ch©u ¢u ñng hé chÕ ®é hai b¶n vÞ23 lµ 2* – nh©n dÞp ¡ng-ghen 70 tuæi. nh÷ng con lõa thùc sù bÞ bän chñ má b¹c Mü l­êng g¹t vµ cam 3* – "B¸ch khoa toµn th­ míi cña Mü". t©m s½n sµng dän cç s½n cho chóng. ¤i, thËt uæng c«ng: sù
  14. 28 Göi HÐc-man Sluy-te-r¬, 29 th¸ng Giªng 1891 Göi P«n La-Ph¸c-G¬, 31 th¸ng Giªng 1891 29 l­êng g¹t ®ã kh«ng ®em l¹i g× hÕt. H·y xem chó thÝch cña t«i vÒ sèng rÊt kh¸, lµm viÖc nh­ tr©u, viÕt nhiÒu bµi rÊt hay trªn tê kim lo¹i quÝ trong " T­ b¶n", xuÊt b¶n lÇn thø t­24. "Neue Zeit". Xin cho t«i biÕt tØ mØ h¬n mét chót vÒ bµi diÔn v¨n cña M¸c vÒ thuÕ quan b¶o hé mµ anh ®· nh¾c tíi25. T«i chØ nhí r»ng t¹i C«ng bè lÇn ®Çu cã l­îc bít trong cuèn s¸ch In theo b¶n viÕt tay "Briefe und Auszüge aus Briefen von Joh. Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc Héi c«ng nh©n §øc ë Bruy-xen26, khi cuéc th¶o luËn trë nªn tÎ Phil. Becker, Jos. Dietzgen, Friedrich nh¹t, t«i vµ M¸c bµn nhau b¾t ®Çu tranh luËn lÊy lÖ, trong ®ã Engels, Karl Marx u. A. an F. A. Sorge und «ng bªnh vùc mËu dÞch tù do, cßn t«i biÖn hé cho thuÕ quan b¶o Andere". Stuttgart, 1906 vµ c«ng bè toµn v¨n b»ng tiÕng Nga trong C.M¸c vµ hé; ®Õn tËn b©y giê t«i vÉn cßn thÊy hiÖn ra tr­íc m¾t m×nh bé Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø mÆt ng¬ ng¸c cña nh÷ng ng­êi cã mÆt khi hä thÊy chóng t«i ®ét nhÊt, t.XXVIII, 1940 nhiªn c«ng kÝch lÉn nhau. Ch¾c lµ bµi diÔn v¨n Êy ®· ®­îc ®¨ng trªn tê "Deutsche - Brüsseler - Zeitung". T«i kh«ng nhí cßn cã bµi diÔn v¨n nµo kh¸c. Anh vÞ tÊt cã thÓ sang §øc trong vßng mÊy n¨m tíi. Qu¶ thùc Tau-s¬ ®· ®­îc tr¶ tù do, song ®ã chØ lµ v× ng­êi ta kh«ng 11 t×m ®­îc b»ng chøng nµo chèng l¹i «ng ta. Nh­ng ®ång thêi viÖc Êy còng cho thÊy lµ thêi hiÖu cña nh÷ng ng­êi kh¸c cho ®Õn nay Göi P«n La-Ph¸c-G¬ ë L¬-PÐc-R« ®· bÞ vi ph¹m cã hÖ thèng. Lu-i-da Cau-xky vµ t«i xin göi tíi vî chång anh lêi th¨m hái th¾m thiÕt. Lu©n §«n, 31 th¸ng Giªng 1* 1891 Ph. ¡ng-ghen La-ph¸c-g¬ th©n mÕn! Mèt-te-l¬ cßn ë ®©y, anh ta ®· lµm xong c«ng viÖc ë ng«i nhµ C¸i tin tøc27 lµm Anh lo l¾ng ch¼ng qua chØ lµ tin vÞt trªn b¸o sè 114 trªn ®­êng Ken-ti-s¬ Ta-un-rèt1*. T«i kh«ng biÕt anh ta sÏ gièng nh­ chÝn phÇn m­êi tin tøc ®¨ng trªn b¸o chÝ Pa-ri vÒ lµm g× sau khi ph¶i gi¶i táa ng«i nhµ nµy vµo ngµy 25 th¸ng Ba, n­íc §øc. – bëi anh ta chØ cã thÓ tiÕn hµnh viÖc thanh lý t¹i ng«i nhµ Ban chÊp hµnh ®¶ng §øc kh«ng cã kiÕn nghÞ g× vÒ ngµy 1 nµy. Song anh ta kiªn quyÕt kh«ng muèn trë vÒ Thôy SÜ, tuy th¸ng N¨m. §¶ng ®oµn trong nghÞ viÖn (c¸c nghÞ sÜ ®¶ng x· héi chóng t«i biÕt r»ng ®iÒu ®ã cã thÓ thùc hiÖn ®­îc dÔ dµng. £-®e trong quèc héi) ®· nhÊt trÝ, trõ mét phiÕu chèng, th«ng qua nghÞ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ 1* – ng«i nhµ, n¬i ®Æt trô së cña bé biªn tËp b¸o "Sozialdemokrat" . 1* Trong nguyªn b¶n lµ "30 th¸ng Giªng".
  15. 30 Göi P«n La-Ph¸c-G¬, 31 th¸ng Giªng 1891 Göi P«n La-Ph¸c-G¬, 31 th¸ng Giªng 1891 31 quyÕt28 lµ ë §øc (chø kh«ng ph¶i lµ n¬i nµo kh¸c) ng­êi ta cã kÐo dµi suèt mïa hÌ cho ®Õn mïa thu; rót côc bän chñ ®· tõ bá nguyÖn väng kû niÖm ngµy lÔ th¸ng N¨m vµo chñ nhËt 3 th¸ng yªu s¸ch cña chóng, nh­ng c¸c nghiÖp ®oµn cña chóng ta ë N¨m, chø kh«ng ph¶i 1 th¸ng N¨m. ChØ cã thÕ th«i. V× ®iÒu lÖ H¨m-buèc còng bÞ thiÖt h¹i lín, quü bÞ c¹n kiÖt v× ë H¨m-buèc ®¶ng kh«ng quy ®Þnh cho "®¶ng ®oµn" chøc n¨ng chÝnh thøc nµo còng nh­ c¸c n¬i kh¸c ph¶i bá ra cøu tÕ nh÷ng c«ng nh©n bÞ sa nªn nghÞ quyÕt Êy chØ lµ mét khuyÕn nghÞ ®¬n thuÇn, mét th¶i vµ hä kh«ng cßn cã ý muèn tèi thiÓu nµo ®Ó b¾t ®Çu l¹i tõ khuyÕn nghÞ ch¾c ®­îc mäi ng­êi t¸n thµnh. ®Çu vµo mïa xu©n, thªm vµo ®ã t×nh h×nh c«ng nghiÖp cßn xÊu Cßn nh­ ý nghÜ ®Ò nghÞ c¸c n­íc kh¸c thay ®æi ngµy biÓu h¬n n÷a. d­¬ng lùc l­îng theo tinh thÇn trªn th× b¸o chÝ cña chóng ta §èi víi c¸c anh, phª ph¸n sù dao ®éng vµ nhu nh­îc qu¶ dÔ kh«ng nãi lÊy mét lêi nµo. §­¬ng nhiªn, kh«ng lo¹i trõ kh¶ dµng. ë chç c¸c anh lµ n­íc céng hßa vµ ®Ó th¾ng phe b¶o n¨ng cã c¸ nh©n nghÞ sÜ nµo ®ã ®· n¶y ra ý nghÜ nh­ thÕ; v× hoµng, phe céng hßa t­ s¶n ®· buéc ph¶i cho c¸c anh nh÷ng Bª-ben ®ang ë Xuy-rÝch dù lÔ c­íi con g¸i m×nh 1* nªn t«i sÏ viÕt quyÒn lîi chÝnh trÞ, c¸i mµ ë §øc chóng t«i tuyÖt nhiªn kh«ng th­ cho Phi-s¬29 ®Ó ng¨n c¶n viÖc lµm ngu ngèc ®ã nÕu nh­ ai ®ã cã. H¬n n÷a, c¸c anh kh«ng ®¸ng sî l¾m khi cßn chia rÏ nh­ vÉn cø muèn tiÕn hµnh. hiÖn nay, cßn ph¸i Bru-x¬ th× bÞ chÝnh phñ xá mòi31. Tr¸i l¹i, Dï Anh bµn b¹c g× víi Bon-ni-ª – mét bøc th­ dµi cña Bon-ni-ª C«ng-xt¨ng thËm chÝ sÏ vui thÝch khi c¸c anh "xuÊt ®Çu lé diÖn" nãi vÒ vÊn ®Ò nµy ®ang n»m trong tói t«i30 – ch¾c r»ng ng­êi vµ däa dÉm ®«i chót phe cÊp tiÕn32. ë §øc, nh÷ng ng­êi cña 1 Anh còng hµnh ®éng nh­ ng­êi §øc vµ sÏ lµm lÔ kû niÖm vµo chóng ta lµ mét lùc l­îng thùc sù – 1 – 2 triÖu cö tri – lµ 2 chñ nhËt. §èi víi ng­êi §øc, ®iÒu ®ã hÇu nh­ tuyÖt ®èi cÇn thiÕt. N¨m ngo¸i, c¸c anh cho r»ng c¸ch thøc hµnh ®éng cña hä mét ®¶ng duy nhÊt cã kû luËt vµ ®ang lín m¹nh. NÕu nh­ lµ "uÓ o¶i". VËy mµ ë H¨m-buèc, ë thµnh phè mµ chóng ta tæ chÝnh phñ mong muèn nh÷ng ng­êi x· héi chñ nghÜa ®i biÓu chøc ®­îc tèt h¬n c¶ vµ lµ mét lùc l­îng cùc kú lín m¹nh so víi t×nh th× ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ nã muèn khÝch ®éng hä næi lo¹n, d©n c­ kh¸c, n¬i chóng ta l¹i cã kinh phÝ rÊt lín (ë trong ®¶ng trong qu¸ tr×nh ®ã nã sÏ ®µn ¸p hä vµ tiªu diÖt hä trong còng nh­ trong c¸c nghiÖp ®oµn), – ë H¨m-buèc tÊt c¶ mäi ng­êi vßng m­êi n¨m. Cuéc biÓu d­¬ng lùc l­îng tèt nhÊt cña ®· cïng nhau kû niÖm ngµy 1 th¸ng N¨m bÊt chÊp ý muèn cña nh÷ng ng­êi x· héi chñ nghÜa §øc lµ chÝnh sù tån t¹i cña hä bän chñ. Nh­ng do c«ng viÖc kinh doanh vèn dÜ kh¸ tåi nªn bän vµ sù tiÕn lªn v÷ng vµng, liªn tôc vµ kh«ng g× ng¨n c¶n ®­îc chñ ®· lîi dông lu«n viÖc c«ng nh©n nghØ viÖc mét ngµy ®Ó ®ãng cña hä. Chóng ta vÉn cßn xa míi duy tr× ®­îc cuéc ®Êu cöa c¸c xÝ nghiÖp cña m×nh vµ tuyªn bè r»ng chóng chØ më cöa tranh c«ng khai, vµ nghÜa vô cña chóng ta tr­íc toµn ch©u xÝ nghiÖp cho nh÷ng c«ng nh©n nµo ®· rót khái c¸c nghiÖp ®oµn ¢u vµ ch©u Mü lµ kh«ng ®Ó thua trËn, mµ khi cÇn sÏ chiÕn cña m×nh vµ cam ®oan kh«ng t¸i gia nhËp n÷a. Cuéc ®Êu tranh th¾ng ngay trong cuéc chiÕn ®Êu lín ®Çu tiªn. T«i ®Æt tÊt c¶ ___________________________________________________________ nh÷ng g× cßn l¹i phôc tïng ý ®å Êy. 1*- Phri-®a Bª-ben. §­¬ng nhiªn, thËt tuyÖt vêi khi ®­îc thÊy tÊt c¶ c«ng nh©n
  16. 32 Göi P«n La-Ph¸c-G¬, 31 th¸ng Giªng 1891 Göi C¸c Cau-xky, 3 th¸ng Hai 1891 33 x· héi chñ nghÜa cña Cùu thÕ giíi vµ T©n thÕ giíi ®×nh c«ng Anh h«n Lau-ra thay t«i nhÐ. T«i xin chóc mõng b¸c sÜ Z trong cïng mét ngµy 1 th¸ng N¨m. Nh­ng ®ã còng sÏ kh«ng nh©n bµi cña «ng viÕt vÒ vô ¸n Tu-l«ng37. Lu-i-da ®Æc biÖt ph¶i lµ mét lÔ kû niÖm ®ång thêi vµ thèng nhÊt. Ch¼ng h¹n, ë c¶m ¬n «ng vÒ bµi Êy. C« Êy göi lêi th¨m Anh vµ Lau-ra. Pa-ri c¸c anh sÏ lµm lÔ tõ 8 giê s¸ng ®Õn 8 giê tèi. Khi ng­êi Niu-Oãc b¾t ®Çu vµo 8 giê th× ë Pa-ri ®· sang mét giê chiÒu, cßn Ph. ¡. cña Anh ng­êi Ca-li-phoãc-ni-a l¹i b¾t ®Çu muén h¬n 3 giê n÷a. N¨m ngo¸i cuéc biÓu d­¬ng lùc l­îng diÔn ra trong 2 ngµy mµ cã mÊt C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch F.Engels, In theo b¶n viÕt tay P.et L.Lafargue. "Correspondance", t. III, Nguyªn v¨n lµ tiÕng Ph¸p g× ®©u, n¨m nay sÏ l¹i cµng ch¼ng mÊt g× c¶. T×nh h×nh cña Paris, 1959 In b»ng tiÕng Nga lÇn ®Çu ng­êi ¸o l¹i kh¸c h¼n: c«ng t¸c cæ ®éng vµ tæ chøc cã hÖ thèng cña hä ®Òu gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n lín cho nªn ®×nh c«ng mét ngµy lµ biÖn ph¸p duy nhÊt trong tÇm tay hä ®Ó biÓu d­¬ng lùc l­îng, nh­ ¸t-le33 ®· gi¶i thÝch rÊt râ rµng. V× vËy, xin h·y yªn t©m. Phong trµo kh«ng bÞ thiÖt h¹i v× kh«ng cã sù "thèng nhÊt" ®ã, vµ sù thèng nhÊt thuÇn tuý h×nh 12 thøc ®ã kh«ng t­¬ng xøng víi c¸i gi¸ mµ c¸c anh buéc ph¶i tr¶ ë Göi C¸c Cau-xky38 §øc vµ cã thÓ lµ c¶ ë Anh n÷a. ë Stót-g¸t T«i cho r»ng c¸ch xö trÝ cña c¸c anh ®èi víi ph¸i chèng Bru-x¬34 lµ hoµn h¶o. Ký kÕt hiÖp nghÞ vÒ hîp t¸c thùc tÕ, tõ Lu©n §«n, 3 th¸ng Hai 1891 bá mäi toan tÝnh hîp nhÊt vµo lóc nµy, mäi viÖc ®Òu g¾n víi thêi gian vµ rèt cuéc lµ víi ®¹i héi quèc tÕ – qu¶ lµ kh«ng Cau-xky th©n mÕn! thÓ cã c¸ch xö trÝ tèt h¬n ®èi víi t×nh thÕ mµ c¸c anh ®· l©m vµo. §ã còng lµ ®iÒu mµ M¸c ®Ò nghÞ víi LÝp-nÕch vµo thêi Anh nghÜ r»ng th­ tõ vÒ bµi cña M¸c 1* n· dån dËp vµo chç kú hîp nhÊt víi ph¸i L¸t-xan35, nh­ng «ng b¹n cña chóng ta chóng t«i ch¨ng? Hoµn toµn ng­îc l¹i, chóng t«i kh«ng nghe l¹i qu¸ véi vµng. thÊy vµ kh«ng tr«ng thÊy g× hÕt. Trong nh÷ng bµi cña m×nh trªn tê "Vorwärts"36, GhÕt ®· giÔu Thø b¶y2*, khi chóng t«i kh«ng nhËn ®­îc tê "Neue Zeit", cît ra trß LÝp-nÕch. LÝp-nÕch bao giê còng b¶o vÖ n­íc céng hßa t«i nghÜ ngay r»ng l¹i x¶y ra chuyÖn g× ®ã. Chñ nhËt £-®e ®Õn t­ s¶n ®Ó trªu tøc ng­êi Phæ; ®èi víi «ng ta, C«ng-xt¨ng, Ru-vi-e vµ ®­a cho t«i th­ cña anh. T«i cho r»ng thñ ®o¹n nghi binh vµ ®ång bän lµ nh÷ng ng­êi hÇu nh­ toµn thiÖn toµn mü. Êy ___________________________________________________________ vËy mµ GhÕt ®· ®Ëp tan ¶o t­ëng ®ã! ViÖc Êy thËt ®¸ng kh©m 1* C.M¸c. "Phª ph¸n C­¬ng lÜnh G«-ta". phôc vµ cã lîi cho n­íc §øc. 2* – 31 th¸ng Giªng.
  17. 34 Göi C¸c Cau-xky, 3 th¸ng Hai 1891 Göi C¸c Cau-xky, 3 th¸ng Hai 1891 35 cÊm ®¨ng bµi Êy dÉu sao ®· thµnh c«ng. Sau hÕt, thø hai ®· mµ thËm chÝ cßn nhÑ nhµng h¬n ë mét sè chç kh¸c n÷a. NÕu nhËn ®­îc sè b¸o "Neue Zeit", vµ Ýt ngµy sau t«i ph¸t hiÖn tê nh­ anh ta ®¸nh dÊu nhiÒu chç h¬n n÷a th× chóng còng ®· ®­îc "Vorwärts" ®· ®¨ng l¹i bµi Êy39. l­u ý. Nh­ng t¹i sao t«i l¹i kh«ng ®Ó nguyªn nh÷ng chç mµ V× r»ng biÖn ph¸p hµnh chÝnh theo tinh thÇn ®¹o luËt chèng §i-tx¬ cho r»ng kh«ng cã g× ®¸ng chª tr¸ch nhØ? nh÷ng ng­êi x· héi chñ nghÜa ®· kh«ng thµnh c«ng40, nªn b­íc Thùc ra, khi sù ho¶ng sî ban ®Çu qua ®i, ®a sè, trõ LÝp-nÕch, ®i t¸o b¹o Êy lµ ®iÒu tèi ­u mµ bän ng­êi Êy cã thÓ lµm ®­îc. V¶ sÏ c¶m ¬n t«i vÒ viÖc ®¨ng bµi Êy. Nã lµm cho c­¬ng lÜnh t­¬ng ch¨ng nã cßn cã c¸i ­u ®iÓm mµ dùa vµo ®Êy cã thÓ xãa bá ®i lai kh«ng cßn tÝnh nöa vêi còng nh­ nh÷ng c©u trèng rçng, vµ trªn møc ®é lín c¸i hè s©u khã bÒ v­ît qua mµ Au-gu-xt¬ nãi tíi ®­a vµo ®ã nh÷ng luËn cø kh«ng tranh c·i ®­îc mµ ®a sè trong do ¶nh h­ëng cña sù ho¶ng sî ban ®Çu. Dï sao ®i n÷a sù ho¶ng hä vÞ tÊt c¶ gan chñ ®éng ®­a ra. Ng­êi ta kh«ng thÓ chª tr¸ch sî ®ã g©y ra tr­íc hÕt bëi mèi lo lµ kÎ thï cña chóng ta lîi dông hä ®· kh«ng söa ®æi b¶n c­¬ng lÜnh tåi ®ã vµo thêi gian ®¹o luËt viÖc ®¨ng t¶i Êy ra sao. ViÖc ®¨ng l¹i bµi Êy trªn c¬ quan ng«n chèng nh÷ng ng­êi x· héi chñ nghÜa cã hiÖu lùc v× r»ng hä luËn chÝnh thøc lµm gi¶m bít ®i mòi nhän c«ng kÝch cña kÎ thï kh«ng thÓ lµm viÖc ®ã. Cßn b©y giê th× b¶n th©n hä ®· tõ bá cña chóng ta vµ cho chóng ta kh¶ n¨ng nãi r»ng: c¸c ngµi h·y c­¬ng lÜnh Êy. Cßn nh­ thêi kú hîp nhÊt 15 n¨m tr­íc ®©y, hä xem ®Êy, chóng t«i ®· tù phª b×nh nh­ thÕ nµo, chóng t«i lµ ®· xö sù ngèc nghÕch vµ bÞ bän Ha-xen-man lõa g¹t, vÒ ®iÒu chÝnh ®¶ng duy nhÊt cã thÓ lµm viÖc ®ã; c¸c ngµi h·y thö noi nµy thùc ra hiÖn nay cã thÓ thõa nhËn kh«ng e thÑn. Dï sao th× g­¬ng chóng t«i! §Êy chÝnh lµ lËp tr­êng ®óng ®¾n mµ nh÷ng ba bé phËn hîp thµnh cña c­¬ng lÜnh: 1) chñ nghÜa L¸t-xan con ng­êi Êy nªn cã ngay tõ ®Çu. chÝnh cèng, 2) chñ nghÜa d©n chñ theo tinh thÇn cña §¶ng nh©n Nhê ®ã, viÖc sö dông biÖn ph¸p g©y ¸p lùc nµo ®èi víi anh d©n42, 3) nh÷ng t­ t­ëng hoang ®­êng ®Òu kh«ng hÒ tèt h¬n do còng ch¼ng dÔ dµng g×. Yªu cÇu cña t«i khi cÇn th× göi b¶n th¶o chç chóng tån t¹i kÐo dµi ®»ng ®½ng 15 n¨m víi t­ c¸ch c­¬ng cho ¸t-le 1* sÏ mét mÆt g©y ¶nh h­ëng ®èi víi §i-tx¬, mÆt kh¸c lÜnh chÝnh thøc cña §¶ng. NÕu nh­ giê ®©y kh«ng thÓ c«ng khai còng rò s¹ch tr¸ch nhiÖm cho anh, v× r»ng trªn møc ®é nµo ®ã chØ ra ®iÒu ®ã th× chê ®Õn lóc nµo ®©y? t«i ®· ®Æt anh vµo t×nh huèng kh«ng cßn sù lùa chän nµo. T«i NÕu nh­ anh nghe thÊy c¸i g× míi xin h·y cho chóng t«i biÕt. còng ®· viÕt th­ cho Au-gu-xt¬ r»ng t«i nhËn toµn bé tr¸ch nhiÖm vÒ m×nh41. Xin göi lêi chµo th©n thiÕt. NÕu nh­ cßn ai ®ã n÷a ph¶i g¸nh tr¸ch nhiÖm th× chØ cã Ph. ¨. cña anh §i-tx¬. Anh ta biÕt r»ng trong nh÷ng viÖc nh­ thÕ, ®èi víi anh ta, t«i bao giê còng tháa thuËn ®©u vµo ®Êy. T«i kh«ng nh÷ng C«ng bè toµn v¨n lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay "Aus der Frühzeit des Marxismus. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc tháa m·n mäi yªu cÇu cña anh ta vÒ viÖc lµm dÞu ®i mét sè chç, Briefwechsel mit Kautsky". Prag, 1935 ___________________________________________________________ 1* Xem tËp nµy, tr. 14.
  18. 36 Göi Lau-ra La-ph¸c-g¬, 5 th¸ng Hai 1891 Göi P«n La-ph¸c-g¬, 6 th¸ng Hai 1891 37 14 13 Göi P«n La-ph¸c-g¬ Göi Lau-ra La-ph¸c-g¬ ë L¬-pÐc-r« ë L¬-pÐc-r« Lu©n §«n, 6 th¸ng Hai 1891 Lu©n §«n, 5 th¸ng Hai 1891 La-ph¸c-g¬ th©n mÕn! Lau-ra th©n mÕn! Phi-s¬ ®· viÕt cho t«i vÒ c¸i gäi lµ sù can thiÖp cña ng­êi §øc T«i vµ Lu-i-da ph¶i ®Õn nghÜa trang Hai-ghÕt lµm b¶n dËp ñng hé ngµy 3 th¸ng N¨m nh­ thÕ nµy: mé chÝ. BÊy giê míi cã thÓ tÝnh ®Õn viÖc bæ sung ®Ò tõ cho "Anh hoµn toµn ®óng. Kh«ng mét ai trong chóng t«i l¹i ngu xuÈn ®Õn møc Nim-mi. Cßn b©y giê xin h·y ký vµo v¨n b¶n göi kÌm theo th­ cã ý ®Þnh g¸n ghÐp mét c¸i g× ®ã cho c¸c ®¶ng cña n­íc kh¸c. NghÞ quyÕt cña ®¶ng ®oµn nghÞ viÖn chØ h­íng vµo c«ng nh©n §øc th«i. NghÞ quyÕt ®ã xuÊt v× r»ng ch¸u vµ Tót-xi ®· ®¨ng ký lµm ®ång chñ mé vµ c¶ hai ph¸t tõ sù thõa nhËn gi¶n ®¬n mét thùc tÕ lµ trong t×nh thÕ hiÖn nay, trong ®Òu ph¶i ký tªn. Sau ®ã chóng t«i sÏ b¸o cho ch¸u biÕt ®Ò nghÞ t×nh h×nh hÕt søc c¨ng th¼ng vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ mµ chóng t«i ®ang tr¶i cña m×nh. qua th× kû niÖm 1 th¸ng N¨m vµo thø s¸u qu¶ lµ kh«ng thÓ lµm ®­îc. §¸ng Nh÷ng ng­êi x· héi chñ nghÜa ë Noãc-hem-pt¬n ®· ®Ò nghÞ tiÕc lµ 1 th¸ng N¨m rÊt nhiÒu ng­êi sÏ kh«ng ®Õn lµm viÖc, dÉu kh«ng muèn nh­ vËy. C¸c nhµ t­ b¶n cña chóng t«i ®· næi giËn do sù ph¸t triÓn cña nh÷ng Ðt-uèt ra øng cö thÕ ch©n Brª-®lau ®· qu¸ cè! Thø t­, Ðt-uèt vµ 1) biÕn cè chÝnh trÞ ë n­íc §øc ; bän chóng chØ nghÜ lµm thÕ nµo t×m ra lý do më Tót-xi ®· ®Õn ®ã ®Ó th¨m dß t×nh h×nh vµ cho tíi nay t«i vÉn cuéc tæng c«ng kÝch chèng l¹i chóng t«i; cuéc khñng ho¶ng bao trïm c¸c ch­a nhËn ®­îc tin tøc g×. T«i ®· khuyªn Ðt-uèt chØ chÊp nhËn ngµnh c«ng nghiÖp luyÖn kim, dÖt vµ x©y dùng ®· cho chóng c¸i cí ®Ó më cuéc ®Ò nghÞ Êy trong tr­êng hîp mäi chi phÝ ®Òu ®­îc thanh to¸n tæng c«ng kÝch mµ vµo lóc nµy chóng t«i kh«ng thÓ nµo chèng ®ì. H·y chó ý ®Õn sßng ph¼ng. Theo hä nãi th× hiÖn giê cÇn cã 100-150 pao cho viÖc sù cè c«ng nh©n thuèc l¸ ë H¨m-buèc, nã chØ cho anh thÊy hiÖn giê con chñ bµi 2) ®ang n»m trong tay ai . Nh÷ng c«ng nh©n thuèc l¸ Êy lµ ®éi ngò tinh nhuÖ ®Ò cö Ðt-uèt mµ thø hai tíi ®· ph¶i ®Ò cö råi! cña chóng t«i, trong hä kh«ng cã bän ph¶n béi, thÕ mµ cuéc chiÕn ®Êu vÉn Lu-i-da vµ t«i göi lêi th¨m ch¸u. thÊt b¹i ®· mÊy tuÇn råi. Rót côc c¸c chñ x­ëng nhá bÞ thiÖt thßi. Nh­ng c«ng nh©n còng ph¶i chi tõ trong quü cña m×nh chõng mét tr¨m ngµn m¸c, ch­a kÓ c¸c Ph. ¨. C«ng bè lÇn ®Çu b»ng tiÕng cña nguyªn In theo b¶n viÕt tay 1) ViÖc Bi-xm¸c bÞ ®æ, chñ nghÜa x· héi quèc gia, nguy c¬ b·i bá thuÕ nhËp b¶n trong cuèn s¸ch: F.Engels, P. et Nguyªn v¨n lµ tiÕng Anh khÈu cã tÝnh chÊt ng¨n cÊm ban hµnh 1878 v.v. vµ v. v.. (Chó thÝch cña ¨ng-ghen) L.Lafargue "Correspondance", t. III, In b»ng tiÕng Nga lÇn ®Çu 2) ViÖc sa th¶i c«ng nh©n ngµnh nµy nh»m môc ®Ých buéc hä rót khái c«ng Paris, 1959
  19. 38 Göi P«n La-ph¸c-g¬, 10 th¸ng Hai 1891 Göi P«n La-ph¸c-g¬, 10 th¸ng Hai 1891 39 ®oµn cña hä. (Chó thÝch cña ¡ng-ghen) ®­îc dÔ dµng trong tr­êng hîp Anh ®i v¾ng. kho¶n mµ c¸c thµnh phè kh¸c göi tíi ®Ó gióp ®ì c«ng nh©n b·i c«ng. Nh­ vËy T«i kh«ng râ t¹i ®¹i héi ®· ®Ých thùc x¶y ra chuyÖn g× vÒ lµ kÓ c¶ xÐt vÒ mÆt tµi chÝnh th× kh«ng thÓ tæ chøc kû niÖm vµo 1 th¸ng N¨m". ngµy 1 th¸ng N¨m; nh­ng dï Anh nãi thÕ nµo43 th× ®èi víi T«i cho r»ng ®iÒu nµy khiÕn c¸c anh m·n nguyÖn. Vµ c¸c anh ng­êi §øc, trong tr­êng hîp nµy, qu¶ thùc lµ ®· mÊt hÕt lý trÝ còng ®õng cã ng¹c nhiªn nÕu nh­ t«i ®· cho c¸c anh râ, ng­êi nÕu cè t×nh tæ chøc lÔ kû niÖm vµo 1 th¸ng N¨m chø kh«ng ph¶i Anh l¹i noi g­¬ng ng­êi §øc. Tót-xi cho r»ng ®iÒu ®ã lµ hoµn vµo chñ nhËt 3 th¸ng N¨m. Tuy thÕ, sù bÊt ®ång ý kiÕn lµ hoµn toµn cã kh¶ n¨ng. Ng­êi Ph¸p c¸c anh rÊt ­a thÝch sù ®ång ®iÖu toµn tù nhiªn; ®ã lµ sù ®èi nghÞch gi÷a ng­êi ph­¬ng Nam vµ vµ ®iÒu ®ã sÏ tèt ®Ñp nÕu nh­ kh«ng ph¶i tr¶ gi¸ qu¸ ®¾t. ng­êi ph­¬ng B¾c. Ng­êi ph­¬ng Nam c¸c anh hy sinh tÊt c¶ Nh­ng v× cøu v·n sù ®ång ®iÖu mµ lµm mÊt ®i thêi c¬ cña cho h×nh thøc, ng­êi ph­¬ng B¾c qu¸ coi nhÑ h×nh thøc, chØ chó chóng t«i ë §øc vµ lµm cho th¾ng lîi thùc sù ë Anh kh«ng thùc träng thùc chÊt cña sù viÖc. C¸c anh ­a thÝch Ên t­îng bÒ ngoµi, hiÖn ®­îc, th× qu¶ lµ rëm. cßn hä cã lÏ qu¸ coi th­êng ®iÒu ®ã. Nh­ng ®èi víi hä, tæ chøc Ph. ¡. cña Anh kû niÖm vµo 1 th¸ng N¨m cã nghÜa lµ lÆp l¹i cuéc sa th¶i ë H¨m-buèc n¨m ngo¸i 1* trªn quy m« toµn quèc vµ trong nh÷ng C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: F.Engels, In theo b¶n viÕt tay ®iÒu kiÖn bÊt lîi h¬n. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ tiªu phÝ 200-300 ngµn P.et L. Lafargue. "Correspondance", t. III, Nguyªn v¨n lµ tiÕng Ph¸p m¸c, lµm c¹n kiÖt toµn bé sè tiÒn mµ ®¶ng n¾m ®­îc trùc tiÕp Paris, 1959 In b»ng tiÕng Nga lÇn ®Çu hoÆc gi¸n tiÕp, lµm tan r· tÊt c¶ c¸c c«ng ®oµn cña chóng t«i mµ hËu qu¶ lµ tinh thÇn sa sót kh¾p n¬i. C¸c anh ph¶i thõa nhËn r»ng ®ã lµ c¸i gi¸ qu¸ ®¾t ph¶i tr¶ cho Ên t­îng bÒ ngoµi cña cuéc biÓu t×nh tiÕn hµnh cïng mét lóc. T«i rÊt vui vÒ thµnh tùu cña tê "Socialiste". Nã chøng minh 15 r»ng c«ng nh©n cña c¸c anh l¹i b¾t ®Çu ®äc nã vµ hä b¾t ®Çu Göi P«n La-Ph¸c-G¬ høng thó víi c¸i g× kh¸c n÷a, ngo¹i trõ b¸o chÝ mang tÝnh chÊt ë L¬-PÐc-R« giËt g©n vµ d©m «. C¸c anh cã thÓ tù hµo vÒ nh÷ng thµnh tùu ®ã; ®Êy lµ triÖu chøng rÊt tèt ®Ñp. Sau nhiÒu n¨m, ®Êy lµ tê Lu©n §«n, 10 th¸ng Hai 1891 tuÇn b¸o ®Çu tiªn trang tr¶i ®­îc c¸c kho¶n chi tiªu cña m×nh. H¬n n÷a nã ®­îc biªn tËp rÊt tèt. Anh cã göi nã cho Doãc-g¬ hay La-ph¸c-g¬ th©n mÕn! kh«ng? T«i göi kÌm theo mét tÊm sÐc 20 pao xtÐc-linh. Hy väng nã ___________________________________________________________ ®Õn ®­îc tr­íc khi Anh ®i A-li-e; khi viÕt sÐc, t«i kh«ng nghÜ tíi 1* Xem tËp nµy, tr.30. viÖc ®ã, nÕu kh«ng ®· ghi c¶ tªn Lau-ra ®Ó viÖc ký chuyÓn giao 2* C.M¸c. "Phª ph¸n C­¬ng lÜnh G«-ta".
  20. 40 Göi P«n La-ph¸c-g¬, 10 th¸ng Hai 1891 Göi P«n La-ph¸c-g¬, 10 th¸ng Hai 1891 41 Bµi cña M¸c2* ®· g©y ra sù tøc giËn d÷ déi trong Ban chÊp r»ng m×nh chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ sù ®Ò cö «ng ta nªn ®iÒu hµnh cña ®¶ng vµ sù t¸n thµnh nhiÖt liÖt ngay trong ®¶ng. ®ã ngang nh­ c«ng khai thõa nhËn mét thùc tÕ lµ kh«ng cã sù Ng­êi ta cã ý ®å thu håi toµn bé sè b¸o "Neue Zeit" nh­ng phôc tïng ngay trong néi bé Liªn ®oµn. Ng«i sao Hai-n¬-man ®· qu¸ muén, nªn ®· lµm ra vÎ t­¬i tØnh vµ c¶ gan ®¨ng l¹i mê nh¹t ngay d­íi con m¾t cña nh÷ng ng­êi ñng hé «ng ta. Nhê bµi Êy trªn c¬ quan ng«n luËn chÝnh thøc 1* . B×nh tÜnh trë sù ph¸t triÓn cña phong trµo trong 18 th¸ng qua mµ mét sè l¹i, hä sÏ c¶m ¬n t«i vÒ viÖc t«i ®· ng¨n c¶n LÝp-nÕch, cha ®Î l­îng lín héi viªn míi ®· gia nhËp Liªn ®oµn vµ nã trë thµnh cña C­¬ng lÜnh G«-ta, s¶n sinh ra mét c¸i g× gièng nh­ b¶n lín m¹nh h¬n bao giê hÕt. Nh­ng nh÷ng héi viªn míi Êy tuyÖt c­¬ng lÜnh xÊu xa ®ã. HiÖn giê t«i kh«ng trùc tiÕp nhËn ®­îc nhiªn kh«ng biÕt tÝ g× vÒ qu¸ khø kh¶ nghi cña bÌ lò Êy vµ tin tøc g× cña hä, hä ®· tÈy chay t«i chót Ýt. kh«ng hÒ muèn g¸nh lÊy tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc nµy. Hä phã mÆc Bµi cña Anh vÒ liªn minh víi Nga viÕt rÊt hay2*; nã c¶i chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña Liªn ®oµn cho Hai-n¬-man vµ ®ång chÝnh sù kh¼ng ®Þnh bÊt di bÊt dÞch cña LÝp-nÕch lµ ë Ph¸p bän, v× vËy kh«ng ai trong hä hiÓu g× vÒ mÆt nµy. Nh­ng nÕu ch­a tõng cã ng­êi nµo ®ã nghÜ ®Õn liªn minh víi Nga, r»ng nh­ Hai-n¬-man muèn kh¬i l¹i nh÷ng tranh chÊp c¸ nh©n tr­íc tÊt c¶ c¸i ®ã chØ lµ sù bÞa ®Æt cña Bi-xm¸c v.v.. Con ng­êi ®©y cña «ng ta hoÆc buéc ph¶i lµm nh­ vËy th× ngay c¶ ®éi ngò thiÓn cËn Êy cho r»ng m×nh cã bæn phËn ca tông tÊt c¶ nh÷ng ng­êi ngoan ngo·n phôc tïng «ng ta tr­íc ®©y còng sÏ nh÷ng g× diÔn ra ë Ph¸p (hoÆc lê ®i nh÷ng viÖc xÊu xa) v× kh«ng ®i theo «ng ta n÷a. Mét sè l­îng lín c«ng nh©n c¸c xÝ r»ng ®iÒu ®ã x¶y ra ë n­íc céng hßa mµ! nghiÖp h¬i ®èt còng lµ héi viªn cña Liªn ®oµn mµ ®èi víi hä, T«i cßn ch­a ®äc ®­îc bµi cña Anh vÒ chÕ ®é së h÷u phong ®ông vµo £-v¬-linh vµ Tót-xi cã nghÜa lµ ®¸nh nhau. kiÕn44. Ngoµi ra, viÖc ®Ò cö £-v¬-linh lµm øng cö viªn ®· lµm cho ChÝnh ph©n bé ®Þa ph­¬ng cña Liªn ®oµn d©n chñ - Hai-n¬-man ®Æc biÖt tøc tèi v× r»ng £-v¬-linh kh«ng cã 100 pao x· héi11 ë Noãc-hem-pt¬n ®· ®Ò cö £-v¬-linh lµm øng cö ®Ó nép tiÒn ®Æt cäc cho chi phÝ vÒ bÇu cö ®· th¼ng thõng tõ chèi viªn3* vµ ®· th«ng b¸o ®iÒu ®ã cho Hai-n¬-man; «ng nµy ®Ò nghÞ cña mét ®¶ng viªn To-ri cung cÊp cho anh ta sè tiÒn Êy. muèn ng¨n c¶n ng­êi Noãc-hem-pt¬n ®Ò cö øng cö viªn Êy ViÖc ®ã ®· dÊy lªn sù t¸n d­¬ng ån µo trong b¸o chÝ cña ph¸i tù nh­ng hä vÉn ®ßi b»ng ®­îc. Do vËy Hai-n¬-man buéc ph¶i do (h·y xem tê "Daily News" mµ t«i göi cho Anh). Mµ nh­ Anh tËp hîp ë n¬i ®©y, ë Lu©n §«n, vµo thø b¶y tr­íc4* nh÷ng ®· biÕt, trong tr­êng hîp t­¬ng tù Hai-n¬-man vµ Sam-pi-«ng ng­êi ñng hé m×nh ®Ó ra nghÞ quyÕt r»ng hä kh«ng dÝnh ®· nhËn tiÒn cña ®¶ng To-ri45. d¸ng g× vµo viÖc ®Ò cö £-v¬-linh. V× kh«ng mét ai cho Nh­ng ®ã chØ lµ vÊn ®Ò thêi gian. Kh«ng nghi ngê g× hÕt, ___________________________________________________________ c«ng nh©n ë Noãc-hem-pt¬n sÏ cã ®­îc sè tiÒn cÇn thiÕt cho cuéc 1* – "Vorwärts" tæng tuyÓn cö. NÕu nh­ hä cã ®­îc mét tuÇn th× c¶ lÇn nµy n÷a, 2* P«n La-ph¸c-g¬. "Ph¸t sóng cña P¸t-lÐp-xki". hä sÏ thu gãp ®­îc sè tiÒn cÇn thiÕt cho hä. Hä ®· dù tÝnh thu 3* Xem tËp nµy, tr.36 vµ tr.45. ®­îc 900 - 1 000 phiÕu bÇu. 4* – 7 th¸ng Hai. Anh hiÖn kh«ng cã ng­êi ë g¸i gióp viÖc nhØ. Mµ chóng t«i
nguon tai.lieu . vn
Chính trị học Báo chí - Truyền thông Xã hội học Giáo dục học Tâm lý học Lịch sử - Văn hoá Triết học Ngôn ngữ học Thư viện thông tin Văn học nước ngoài Ngư nghiệp Hành chính - Pháp luật Địa lý - Địa danh Văn học Việt nam Lịch sử Đảng CNXH - KH Tư Tưởng HCM Ngụ ngôn - Cổ tích Ca dao - Tục ngữ Hoá học Sinh học Y khoa - Dược Kinh tế học