Xem mẫu
- PGS. TS PH M VĂN V NG (CH BIÊN) ThS. LÊ MINH C N T CH C VÀ ðI U HÀNH S N XU T TRONG XÂY D NG GIAO THÔNG NHÀ XU T B N GIAO THÔNG V N T I HÀ N I – 2008
- L I NÓI ð U Do nhu c u th c t s n xu t, nghiên c u, gi ng d y và h c t p, chúng tôi ti n hành biên so n m t cách có h th ng v T ch c và ñi u hành s n xu t trong xây d ng. Tài li u do PGS. TS. Ph m Văn V ng ch biên và biên so n: t chương 1 ñ n chương 7, chương 9, chương 11 và chương 12. Tham gia biên so n có ThS. Lê Minh C n biên so n các chương 8 và chương 10. Các tác gi chân thành c m ơn s giúp ñ c a các ñ ng nghi p và các tác gi c a tài li u tham kh o. Trong tài li u này ch c không kh i s khi m khuy t, mong ñ c gi thông c m. M i s góp ý xin g i v : B môn KTXD Trư ng ðHGTVT- Hà N i. Xin c m ơn. Tác gi 3 TC&§HSX •
- 4 • TC&§HSX
- CHƯƠNG 1 NH NG V N ð CHUNG V T CH C S N XU T TRONG XÂY D NG GIAO THÔNG . . 1.1. NH NG KHÁI NI M V S N XU T VÀ T CH C S N XU T 1.1.1. KHÁI NI M V S N XU T Trư c kia thu t ng s n xu t ch bao hàm vi c t o ra s n ph m h u hình. Sau này nó ñư c m r ng và bao hàm c vi c t o ra các d ch v . Ngày nay, nói ñ n s n xu t có nghĩa là không k vi c nó t o ra s n ph m h u hình hay d ch v . Th c t , s n xu t d ch v ngày càng chi m t tr ng l n các nư c phát tri n. Như v y, các h th ng s n xu t ñư c chia làm hai d ng ch y u: d ng s n xu t ch t o và s n xu t không ch t o hay là s n xu t d ch v . D ng s n xu t ch t o là d ng s n xu t th c hi n các quá trình v t lý, hoá h c ñ bi n ñ i nguyên v t li u thành s n ph m h u hình. Nói cách khác: s n xu t ch t o là lo i hình s n xu t mà s n ph m c a nó có hình dáng, kích thư c c th , có th s th y ñư c, ño ñ m ñư c và có giá tr . D ng s n xu t d ch v là d ng s n xu t không t o ra s n ph m h u hình t c là d ng s n xu t không ch t o. Nói cách khác: S n xu t d ch v là lo i hình s n xu t mà s n ph m c a nó không có hình dáng, kích thư c c th , không s th y ñư c mà ch có giá tr . Các ñ c tính chung c a h th ng s n xu t H th ng s n xu t ch t o cung c p s n ph m cho xã h i hay s n xu t d ch v ñ u có ñ c tính chung: – H th ng s n xu t ch u trách nhi m cung c p s n ph m hay d ch v cho nhu c u xã h i. – Các hình th c s n xu t khác nhau có th có ñ u vào khác nhau, ñ u ra khác nhau, các d ng chuy n hoá khác nhau, song ñ c tính chung c a nó là chuy n hoá các y u t ñ u vào thành các k t qu ñ u ra có tính h u d ng cho ñ i s ng c a con ngư i. Như v y d ng s n xu t ch t o và d ng s n xu t d ch v có ñ c ñi m chung là ñ u s d ng các y u t ñ u vào và thông qua ho t ñ ng s n xu t mà có s chuy n hoá các y u t ñ u vào thành các ñ u ra ph c v ñ i s ng c a con ngư i. Các ñ u vào c a h th ng s n xu t là nguyên v t li u, lao ñ ng, các phương ti n s n xu t, kĩ năng qu n tr ... Các ñ u ra là s n ph m hay d ch v và các nh hư ng khác ñ n ñ i s ng xã h i. 5 TC&ðHSX •
- 1.1.2. CÁC HÌNH TH C S N XU T Các hình th c s n xu t ch t o Các hình th c s n xu t ch t o ñư c chia theo nhi u cách khác nhau, tuỳ vào m c ñích nghiên c u. a. Căn c theo phương pháp t ch c qu n lý ho t ñ ng s n xu t Khi nghiên c u các hình th c s n xu t, ngư i ta l y các ñ c trưng c a ñi u ki n s n xu t và phương pháp s n xu t làm ñ i tư ng chính. Các ñ c trưng này liên quan r t ch t ch ñ n phương pháp t ch c qu n lý các ho t ñ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p. Hình th c s n xu t ch t o làm ra các s n ph m h u hình có th lưu tr t n kho trong kho ng th i gian c n thi t nên s khác nhau c a các hình th c s n xu t ch t o, trư c h t có th xét trong ph m vi th i gian mà doanh nghi p l p k ho ch lưu tr trong kho, k ho ch mua s m nguyên v t li u, k ho ch ch bi n thành s n ph m cu i cùng. Căn c vào các ñ c trưng này mà ngư i ta có th chia h th ng s n xu t ch t o thành ba lo i: – S n xu t ñ d tr ð c ñi m c a hình th c s n xu t này là doanh nghi p ch t o s n các s n ph m hoàn ch nh và ñưa vào d tr trư c khi nh n ñơn ñ t hàng. Các s n ph m này ñư c s n xu t theo tiêu chu n thi t k ñ nh trư c c a doanh nghi p ho c trên cơ s c a k t qu ñi u tra nhu c u th trư ng. – S n xu t theo ñơn ñ t hàng S n xu t theo ñơn ñ t hàng hay theo h p ñ ng là hình th c s n xu t mà doanh nghi p ti n hành s n xu t m t lo i s n ph m duy nh t theo yêu c u c a khách hàng v s lư ng, kích thư c, m u mã. ð ti n hành s n xu t, doanh nghi p ph i l p k ho ch v th i gian mua s m nguyên v t li u và ch bi n. Lo i hình s n xu t này thư ng ph c v cho s n xu t s n ph m ñơn chi c, s n ph m ña d ng, không có thi t k ñ nh hình trư c. – S n xu t l p ráp theo ñơn ñ t hàng Là hình th c s n xu t gi a hai lo i nêu trên, doanh nghi p ch ñ ng s n xu t ch t o trư c các chi ti t, các ki u m u mã, moñun tiêu chu n, và s l p ráp nh ng chi ti t s n có ñ t o nên s n ph m theo yêu c u c a khách hàng. b. Căn c theo quá trình s n xu t Xét theo quá trình s n xu t, ngư i ta chia ra: – S n xu t liên t c: Là hình th c s n xu t ñư c s d ng khi s n xu t v i nhu c u l n, s n ph m c a h th ng s n xu t này là s n ph m theo tiêu chu n ñ nh trư c, các tuy n công vi c, các máy móc thi t b ñư c s p ñ t khá n ñ nh khi chuy n t ch t o s n ph m này sang s n ph m khác. – S n xu t gián ño n: 6 • TC&ðHSX
- Là hình th c s n xu t có s gián ño n trong quá trình s n xu t, s n xu t v i nhu c u riêng bi t v i qui mô nh v i kh i lư ng s n ph m không l n, không liên t c, tính l p l i c a quá trình s n xu t th p ñ c bi t trong s n xu t ñơn chi c. c. Căn c theo ñ i tư ng s n xu t Xét theo ñ i tư ng s n xu t, ngư i ta chia ra: – S n xu t theo d án: Là lo i hình s n xu t theo m t d án ñ u tư xây d ng công trình hay m t nhóm công trình như: xây d ng c u, ñư ng, ñ p nư c, nhà c a. Ho t ñ ng s n xu t theo d án thư ng ñư c th c hi n trong m t th i gian tương ñ i dài, kh i lư ng công tác l n. – S n xu t ñơn chi c: Là s n xu t cho khách hàng riêng bi t v i s n ph m riêng bi t, kh i lư ng không l n. Trong xây d ng nói chung và xây d ng giao thông nói riêng, có khi s n xu t ñơn chi c ñ ng th i là s n xu t theo d án, nhưng cũng có khi s n xu t ñơn chi c ch là m t công trình ho c c m công trình trong m t d án. – S n xu t hàng lo t: Là hình th c s n xu t theo thi t k ñ nh hình trư c c a doanh nghi p ho c theo yêu c u c a khách hàng v i kh i lư ng s n ph m tương ñ i l n. Doanh nghi p ph i t ch c s n xu t liên t c trong kho ng th i gian nh t ñ nh. Các hình th c s n xu t d ch v S n xu t d ch v không t o ra s n ph m có hình d ng v t ch t c th mà t o ra s n ph m vô hình – các d ch v . Các d ch v có th phân bi t d a trên m c ñ tiêu chu n hoá c a nó: D ch v d án – D ch v tiêu chu n – D ch v ch bi n – D ch v có th tr i qua các d án như các chương trình qu ng cáo, t o ra m t – ph n m m. – Các d ch v không t o ra s n ph m h u hình như: v n t i, buôn bán, bán l . – Có h th ng d ch v v a t o ra s n ph m h u hình v a t o ra s n ph m d ch v như: restaurant, các hãng máy tính... S n xu t d ch v khác v i s n xu t ch t o là nó khó ño lư ng vì nó cung c p các s n ph m không có hình d ng v t ch t c th , tiêu chu n ch t lư ng s n ph m c a nó khó thi t l p và khó ki m soát. Ngoài ra, trong s n xu t d ch v có s ti p súc gi a ngư i s n xu t v i ngư i tiêu dùng nên các khía c nh quan h gi a s n xu t và marketing thư ng ch ng lên nhau. 1.1.3. KHÁI NI M V T CH C S N XU T Quá trình s n xu t là quá trình k t h p h p lý các y u t c a s n xu t ñ t o nên s n ph m cung c p cho nhu c u c a xã h i. B ph n quan tr ng c a quá trình s n xu t 7 TC&ðHSX •
- ch t o là quá trình công ngh , ñó là quá trình tác ñ ng vào ñ i tư ng ñ làm thay ñ i hình dáng, kích thư c, tính ch t v t lý, hoá h c c a ñ i tư ng ch bi n. Quá trình công ngh l i chia thành nhi u giai ño n công ngh khác nhau, căn c vào phương pháp ch bi n khác nhau, s d ng máy móc thi t b khác nhau. Thí d : quá trình d t v i g m giai ño n chu n b , giai ño n công ngh s i, giai ño n d t, giai ño n hoàn t t. S n xu t cơ khí l i bao g m giai ño n t o phôi, giai ño n gia công cơ khí, giai ño n l p ráp. S n xu t xây d ng ñư ng bao g m giai ño n chu n b xây d ng, giai ño n công ngh thi công n n ñư ng, giai ño n công ngh thi công m t ñư ng, giai ño n xây d ng các công trình nhân t o, giai ño n hoàn thi n. M i giai ño n công ngh l i có th bao g m nhi u bư c công vi c khác nhau hay còn g i là nguyên công. Bư c công vi c là ñơn v cơ b n c a quá trình s n xu t ñư c th c hi n t i nơi làm vi c, do m t công nhân ho c m t nhóm công nhân cùng ti n hành trên m t ñ i tư ng nh t ñ nh. Thí d : giai ño n công ngh thi công n n ñư ng ñ p ngư i ta có th chia ra thành các bư c công vi c như: ñào b ñ t h u cơ, ñào và v n chuy n ñ t ñ p, san ñ t ñ p và ñ m lèn, công tác hoàn thi n. Khi xét bư c công vi c chúng ta c n ph i căn c vào c ba y u t : nơi làm vi c, công nhân (l c lư ng lao ñ ng), ñ i tư ng lao ñ ng. Ch c n thay ñ i m t trong ba y u t thì bư c công vi c cũng thay ñ i. Vi c phân chia quá trình công ngh thành các bư c công vi c có ý nghĩa r t l n trong vi c t ch c và qu n lí s n xu t. Trư c h t là vi c xác l p ñ nh m c hao phí lao ñ ng, hao phí máy móc, hao phí v t tư trong ñi u ki n nh t ñ nh, ph thu c vào vi c nó ñư c s d ng máy móc gì, lo i lao ñ ng nào, và trên ñ i tư ng lao ñ ng gì. Như v y vi c áp d ng ñ nh m c lao ñ ng trư c h t ph i ph thu c vào vi c phân chia bư c công vi c. Phân chia bư c công vi c còn nh hư ng ñ n năng su t lao ñ ng, ch t lư ng s n ph m và kh năng nâng cao hi u qu s d ng máy móc thi t b . Phân chia bư c công vi c còn có ý nghĩa ñ n vi c ng d ng ti n b k thu t vào s n xu t. Trong giai ño n hi n nay, t s n xu t th công lên cơ gi i hoá, t ñ ng hoá quá trình s n xu t, cùng v i kh năng s n xu t các máy móc hi n ñ i và s liên hi p c a các máy móc thi t b , ngư i ta có xu hư ng g p nhi u bư c công vi c nh thành bư c công vi c l n hơn. N u coi s n xu t là m t quá trình thì t ch c s n xu t là các bi n pháp, các phương pháp, các th thu t ñ duy trì m i liên h và ph i h p ho t ñ ng c a các cá nhân, các b ph n cùng tham gia vào quá trình s n xu t ñó m t cách h p lý theo th i gian. Theo quan ni m này thì n i dung t ch c s n xu t bao g m: – L a ch n phương pháp t ch c quá trình s n xu t. – Nghiên c u chu kì s n xu t và tìm cách rút ng n chu kì s n xu t. – L p k ho ch ñi u ñ s n xu t và t ch c công tác ñi u ñ s n xu t. 8 • TC&ðHSX
- N u coi s n xu t là m t tr ng thái thì t ch c s n xu t là các phương pháp, các th thu t nh m hình thành các b ph n s n xu t có m i liên h ch t ch v i nhau và phân b chúng m t cách h p lý v m t không gian. N u theo quan ni m này thì n i dung c a t ch c s n xu t bao g m: – Hình thành cơ c u s n xu t h p lí, – Xác ñ nh lo i hình s n xu t và nơi làm vi c c a các b ph n, trên cơ s ñó xây d ng nên các cơ s s n xu t. Như v y mu n t ch c s n xu t t o ra s n ph m, ñ u tiên c n ph i phân chia quá trình s n xu t t o nên s n ph m thành các quá trình công ngh thành ph n. Căn c vào phương pháp s n xu t, ch t o khác nhau, s d ng lao ñ ng máy móc thi t b khác nhau, l a ch n phương pháp t ch c quá trình s n xu t, t ñó hình thành nên lo i hình s n xu t, cơ c u s n xu t, b trí nơi làm vi c h p lý, xác ñ nh chu kì s n xu t, l p k ho ch ti n ñ và t ch c công tác ñi u ñ s n xu t. V y t ch c s n xu t là vi c phân chia quá trình s n xu t ph c t p thành các quá trình thành ph n (các bư c công vi c), trên cơ s ñó áp d ng nh ng hình th c công ngh , các bi n pháp t ch c phân công lao ñ ng và các phương ti n, công c lao ñ ng thích h p, ñ ng th i tìm bi n pháp ph i h p m t cách hài hoà gi a các b ph n tham gia vào quá trình s n xu t theo không gian và th i gian ñ quá trình s n xu t ñ t ñư c hi u qu kinh t cao nh t. Như v y, b t kỳ ho t ñ ng s n xu t hay ho t ñ ng d ch v nh m ph c v ñ i s ng c a con ngư i, ngư i làm công tác t ch c s n xu t mu n ñ t k t qu mong mu n ñ u ph i hi u qúa trình s n xu t t o nên s n ph m t khâu chu n b s n xu t ñ n khi t o nên s n ph m hoàn ch nh ñ ñi u ki n ñưa vào s d ng bao g m nh ng quá trình thành ph n nào? M i quá trình c n s d ng công ngh như th nào, có th s d ng máy móc thi t b , phương ti n gì, trình ñ lao ñ ng ra sao cho phù h p v i yêu c u công ngh ? T ch c lao ñ ng như th nào ñ ñ t ñư c m c tiêu c a s n xu t. Trên cơ s ñó tìm bi n pháp t ch c lao ñ ng sao cho h p lý theo không gian và th i gian sao cho ho t ñ ng s n xu t ñ t ñư c m c tiêu ñ ra v i hi u qu cao nh t. Có th chia công tác t ch c s n xu t thành hai giai ño n: - Giai ño n th nh t: C n tìm bi n pháp h p lý v k thu t s n xu t cho t ng quá trình thành ph n. - Giai ño n hai: C n tìm bi n pháp h p lý v m t t ch c l c lư ng s n xu t theo không gian và th i gian. Công tác t ch c s n xu t ñư c ti n hành d a trên ki n th c c a công ngh h c, khoa h c t ch c, và tâm lý lãnh ñ o. 1.2. T CH C S N XU T TRONG XÂY D NG 1.2.1. T CH C S N XU T TRONG XÂY D NG T ch c s n xu t trong xây d ng bao g m toàn b các bi n pháp t ch c s n xu t c a các ñơn v xây d ng thu c ngành, ñư c ti n hành t giai ño n chu n b xây d ng, giai ño n xây d ng công trình ñ n khi k t thúc và bàn giao công trình ñưa vào khai thác. 9 TC&ðHSX •
- T ch c s n xu t xây d ng g n li n v i quá trình xây d ng bao g m ba giai ño n: chu n b xây d ng, th c hi n xây d ng, k t thúc xây d ng ñưa công trình vào khai thác. Các doanh nghi p xây d ng thu c ngành b t ñ u tham gia vào quá trình ñ u tư và xây d ng k t th i ñi m tham gia ñ u th u xây d ng giai ño n th c hi n ñ u tư. T th i ñi m này, quá trình t ch c s n xu t c a doanh nghi p xây d ng bao g m các công vi c sau: Giai ño n chu n b xây d ng bao g m các công vi c: - T ch c tham gia ñ u th u xây l p. - Kí k t h p ñ ng xây l p sau khi th ng th u. Giai ño n t ch c th c hi n xây d ng công trình bao g m các công vi c: - Chu n b thi công xây d ng: Công vi c quan tr ng c a doanh nghi p xây d ng là ph i ti n hành thi t k l i phương án t ch c thi công xây d ng ñã làm giai ño n tranh th u. giai ño n này, yêu c u c a phương án t ch c thi công xây d ng công trình c n ph i g n li n v i k ho ch năm c a doanh nghi p. - T ch c xây d ng công trình: bao g m công vi c tri n khai thi công xây d ng các h ng m c công trình theo thi t k , công vi c hư ng d n k thu t và ki m tra ch t lư ng xây d ng. - Nghi m thu, bàn giao công trình xây d ng. - T ch c b o hành công trình xây d ng. T ch c s n xu t trong doanh nghi p xây d ng là vi c t ch c, qu n lý các ho t ñ ng s n xu t xây l p, ho t ñ ng s n xu t ph , và t ch c các ho t ñ ng ph c v thi công xây l p, ph c v s n xu t ph như: t ch c cung ng v t tư, t ch c ñ i máy thi công, t ch c lao ñ ng... Cũng có khi trong th i kỳ nào ñó, doanh nghi p ch ñ m nhi m thi công m t công trình, ho c ch có ho t ñ ng xây l p, không có ho t ñ ng s n xu t khác. Như v y v n ñ t ch c s n xu t xây d ng có th xem xét trên góc ñ t ch c ho t ñ ng s n xu t c a doanh nghi p xây d ng ho c theo góc ñ t ch c thi công xây d ng m t công trình c th . 1.2.2. T CH C THI CÔNG XÂY D NG CÔNG TRÌNH Khái ni m này ñư c hi u là t ch c s n xu t xây d ng c a doanh nghi p xây d ng nhưng nghĩa h p hơn, c th hơn trên ph m vi m t công trình xây d ng c th . Trong khi ñó, t ch c s n xu t trong doanh nghi p xây d ng ñư c xét trên ph m vi r ng hơn, vì cùng m t th i ñi m doanh nghi p xây d ng có th ñ m nhi m thi công xây d ng nhi u công trình khác nhau các ñ a ñi m xây d ng khác nhau. M t khác, ngoài ho t ñ ng xây l p, doanh nghi p xây d ng còn có các ho t ñ ng s n xu t khác như s n xu t v t li u xây d ng, s n xu t công nghi p, s n xu t d ch v v.v... V y: T ch c thi công xây d ng công trình là vi c t ch c, s p x p, gi a nh ng ngư i lao ñ ng, v i công c lao ñ ng, ñ i tư ng lao ñ ng cũng như gi a nh ng ngư i lao ñ ng v i nhau, t o nên s ph i h p ăn kh p nh p nhàng theo không gian và th i gian trên ph m vi m t công trư ng ñ hoàn thành xây d ng m t công trình c th ñáp ng theo yêu c u c a ch ñ u tư và mang l i hi u qu cao nh t cho doanh nghi p. 10 • TC&ðHSX
- 1.2.3. Ý NGHĨA V T CH C S N XU T TRONG XÂY D NG GIAO THÔNG Các công trình giao thông là b ph n k t c u h t ng k thu t c a xã h i, có tính quy t ñ nh ñ n quá trình phát tri n kinh t xã h i c a m t qu c gia. Theo quy lu t, ngành s n xu t này ph i s d ng s n ph m c a ngành kia và ngư c l i. M t khác, m i con ngư i t lúc sinh ra và l n lên, ñ n khi ch t ñi ñ u ph i di chuy n nên ñã t o ra s lưu thông t t y u gi a các cơ s s n xu t và các khu v c dân cư. Vì v y, giao thông v n t i ñã tr thành m ch máu c a m i s ho t ñ ng và s t n t i c a con ngư i. Chúng ta cũng không ng c nhiên khi th y r ng các nư c kinh t phát tri n, xã h i văn minh ñ u có h th ng giao thông hi n ñ i và hoàn h o. nư c ta trong nh ng năm g n ñây Nhà nư c ñã dành s v n ñ u tư l n cho xây d ng các công trình giao thông. Hàng năm lư ng v n cho xây d ng giao thông (chi m t 2% ñ n 3% GDP, hay 15–20% t ng v n ñ u tư xây d ng cơ b n). M t khác ngành xây d ng giao thông s d ng m t l c lư ng lao ñ ng, máy móc thi t b cho xây d ng l n. Vì v y vi c t ch c và qu n lý s n xu t không t t s gây ra lãng phí l n. Xây d ng các công trình giao thông luôn luôn là nhu c u thi t y u và là ti n ñ cho m i s phát tri n c a xã h i. ði u ñó ñ t ra cho ngành giao thông v n t i nói chung và xây d ng giao thông nói riêng nh ng nhi m v h t s c n ng n và ph c t p. Trong th i kỳ phát tri n kinh t hi n nay, xây d ng giao thông càng có vai trò ñ c bi t quan tr ng, nó t o ra s thúc ñ y m nh m ñ phát tri n kinh t xã h i c a ñ t nư c và giao lưu v i qu c t . T ch c s n xu t xây d ng giao thông là m t b ph n quan tr ng c a ho t ñ ng xây d ng cơ b n. Vì hi u qu và ch t lư ng c a công trình ñã ñư c thi t k có ñư c th hi n ñúng hay không còn tùy thu c vào khâu s n xu t xây d ng quy t ñ nh. T ch c s n xu t xây d ng giao thông là m t trong nh ng ho t ñ ng c a quá trình s n xu t xã h i trong xây d ng, nó ñòi h i ph i ñư c nghiên c u ñ y ñ và hoàn thi n. Nh t là trong công cu c ñ i m i qu n lý kinh t nư c ta hi n nay ñòi h i ph i luôn hoàn thi n m t cách khoa h c v t ch c s n xu t nói chung và t ch c s n xu t xây d ng nói riêng v i t t c nh ng nét ñ c thù c a nó. Trong giai ño n hi n nay, khi cơ s v t ch t k thu t nư c ta còn non y u, vi c t ch c và qu n lý s n xu t nh m ti t ki m chi phí xã h i trong xây d ng s mang ý nghĩa to l n cho xã h i, ñ ng th i mang l i hi u qu kinh t cho chính t ch c xây d ng. 1.3. NH NG ð C ðI M KINH T K THU T C A S N XU T XÂY D NG GIAO THÔNG M i s v t hay m t s vi c ñ u có nh ng ñ c ñi m riêng c a nó, song ñ ng trên các góc ñ khác nhau thì cách nhìn nh n s v t hay s vi c cũng khác nhau, tuỳ thu c vào m c ñích và quan ñi m ñánh giá. Là m t chuyên ngành xây d ng, xây d ng giao thông v a mang nh ng ñ c ñi m chung c a xây d ng cơ b n, v a mang nh ng ñ c ñi m riêng c a mình. ð ng trên góc ñ v t ch c và ñi u hành s n xu t trong xây d ng chúng ta xem xét nh ng ñ c ñi m này trên hai góc ñ : góc ñ s n ph m xây d ng và góc ñ quá trình s n xu t xây d ng, ñ t ñó chúng ta tìm ra nh ng bi n pháp t ch c s n xu t phù h p 11 TC&ðHSX •
- nh m phát huy nh ng l i th , kh c ph c nh ng khó khăn, vư ng m c ñ nâng cao hi u qu c a ho t ñ ng xây d ng và hi u qu kinh t c a doanh nghi p. a. ð c ñi m v s n ph m xây d ng – S n ph m xây d ng ñư c mua trư c theo yêu c u ñ nh trư c Khác v i s n ph m công nghi p và s n ph m tiêu dùng, s n ph m xây d ng ñư c mua trư c khi s n xu t theo yêu c u ñ nh trư c c a ngư i mua hàng. Yêu c u c a ngư i mua là yêu c u c a Ch ñ u tư ñ i v i ngư i s n xu t trên quan h h p ñ ng kinh t . Các yêu c u c a ngư i mua (Ch ñ u tư) thư ng là: + S lư ng s n ph m hay kh i lư ng công tác xây d ng và ch t lư ng s n ph m. + Th i gian s n xu t và th i h n giao n p s n ph m. v.v... + Giá c (giá tr h p ñ ng), hình th c thanh toán và th i h n thanh toán,... C ba yêu c u này ñ u ñư c th hi n trên văn b n h p ñ ng kinh t ñã ký k t gi a các bên. Trong xây d ng công trình, s lư ng s n ph m hay kh i lư ng công tác và ch t lư ng s n ph m ñư c th hi n b ng h sơ thi t k k thu t mà Ch ñ u tư ñưa ra. Ngoài ra, ch t lư ng s n ph m còn ñư c th hi n b ng các bi n pháp thi công xây d ng và bi n pháp ñ m b o ch t lư ng xây d ng mà Nhà th u ñưa ra trong h sơ d th u. Do yêu c u ñ nh trư c c a ngư i mua v m t kh i lư ng s n ph m và ch t lư ng s n ph m, th i h n s n xu t và giao n p s n ph m mà ñơn v s n xu t trư c khi s n xu t ñã kh ng ñ nh ñư c là s n ph m c a mình s bán ñư c theo giá ñ nh trư c n u h hoàn thành ñúng theo h p ñ ng ñã ký k t. Cũng do ñ c ñi m này mà ñơn v xây d ng c n ph i ñ c bi t chú ý ñ n bi n pháp k thu t xây d ng ñ ñ m b o ch t lư ng xây d ng công trình, vì ch có ñ m b o ch t lư ng xây d ng theo h sơ thi t k ñư c duy t thì s n ph m xây d ng c a doanh nghi p m i tiêu th ñư c theo giá ñ nh trư c. N u s n ph m xây d ng không ñ m b o ch t lư ng theo yêu c u k thu t thì doanh nghi p không th bán cho ngư i khác, bán nơi khác ho c bán v i giá th p hơn. Khác v i các ngành s n xu t khác, s n ph m xây d ng ñư c bán trư c khi s n xu t theo giá ñ nh trư c nên ñơn v xây d ng không th nh n ñư c kho n ti n lãi l n hơn d ki n do s tác ñ ng c a các y u t cung c u mà giá bán có th tăng lên. Song ngư i s n xu t kinh doanh luôn l y l i nhu n làm m c tiêu c a mình, t c là s n xu t ph i có lãi, lãi ñ t n t i và phát tri n. Vì v y ñơn v xây d ng mu n có lãi ch còn cách duy nh t là s n xu t s n ph m xây d ng v i ch t lư ng t t, giá thành h , trên cơ s h p lý hoá quá trình s n xu t, ti t ki m chi phí s n xu t. – S n ph m xây d ng ñư c s n xu t t i nơi tiêu th Do s n ph m xây d ng ñư c s n xu t t i nơi tiêu th nên s n ph m xây d ng ch có th bán cho ngư i ñ t hàng t i v trí s n xu t ch không th bán cho ngư i khác th trư ng khác. Vì v y ngư i s n xu t (t ch c xây d ng) mu n bán ñư c s n ph m c a mình ch còn cách duy nh t là tìm bi n pháp t ch c s n xu t và giám sát quá trình s n xu t ñ ñ m b o ch t lư ng công trình xây d ng, tránh phá ñi làm l i làm tăng chi phí s n xu t và lãng phí ñ t xây d ng. 12 • TC&ðHSX
- M t khác do s n ph m ñư c s n xu t t i nơi tiêu th nên quá trình s n xu t di n ra ngoài tr i, l c lư ng s n xu t ph i di ñ ng, quá trình s n xu t b ph thu c nhi u vào s tác ñ ng c a các y u t t nhiên và xã h i làm gi m năng xu t lao ñ ng. Vì v y, trong quá trình t ch c thi công ph i h t s c h n ch tác ñ ng này b ng cách tìm m i bi n pháp rút ng n th i gian thi công và ch n th i ñi m thi công phù h p. Cũng do ñ c ñi m này, mà quá trình t ch c thi công xây d ng ph thu c r t nhi u vào ñ a ñi m xây d ng, các công trình có cùng thi t k k thu t nhưng ñư c thi công các ñ a ñi m khác nhau, ñ c ñi m m t b ng xây d ng khác nhau thì s ñư c t ch c xây d ng theo các phương pháp khác nhau. Vì v y, trư c khi ti n hành thi công xây d ng, c n ph i ti n hành thi t k t ch c thi công nh m ch n ra phương án t ch c thi công h p lý nh t. T c là phương án ñư c ch n ñ thi công ph i xét ñ y ñ các ñi u ki n liên quan ñ n công tác t ch c thi công (các y u t khách quan và các ñi u ki n ch quan). – S n ph m xây d ng t n t i lâu dài, g n ch t v i ñ t ñai Vì s n ph m xây d ng có yêu c u v th i gian khai thác s d ng dài nên Ch ñ u tư và ñơn v xây d ng ph i ñ c bi t chú ý ñ n ch t lư ng công trình xây d ng ñ s n ph m xây d ng có th t n t i lâu dài, kéo dài th i gian khai thác s d ng. S n ph m xây d ng l i g n ch t v i ñ t ñai xây d ng nên nâng cao ch t lư ng xây d ng công trình ñ tránh phá ñi làm l i, kéo dài th i gian khai thác s d ng còn góp ph n cho vi c s d ng ti t ki m ñ t ñai xây d ng, m t tài s n vô cùng quý giá c a xã h i. – S n ph m riêng l , ñơn chi c, kh i lư ng công tác l n, tr i dài trên tuy n Do s n ph m riêng l , ñơn chi c nên vi c nâng cao năng su t lao ñ ng trong xây d ng r t khó khăn vì khó công nghi p hóa công tác xây d ng, c n ti n t i thi t k ñ nh hình, thi công l p ghép ñ có th công nghi p hoá t i ña ngành xây d ng. Kh i lư ng công tác l n d n ñ n chu kỳ s n xu t dài, t ch c xây d ng mu n th c hi n s n ph m xây d ng c n ph i s v n s n xu t l n trong kho ng th i gian dài, gây ñ ng v n làm gi m hi u qu c a ho t ñ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p. ð h n ch như c ñi m này, trong công tác t ch c xây d ng, c n nghiên c u l a ch n phương án rút ng n th i gian thi công, t ch c thi công d t ñi m t ng công trình ñ công trình s m ñưa vào khai thác s d ng, gi m ñ ng v n. b. ð c ñi m quá trình s n xu t xây d ng – Quá trình s n xu t di n ra ngoài tr i, quá trình s n xu t luôn di ñ ng, chu kỳ s n xu t kéo dài, l c lư ng thi công phân tán, tr i dài trên tuy n. Vì ho t ñ ng s n xu t xây d ng ph i ti n hành ngoài tr i nên trong vi c t ch c s n xu t xây d ng ph i ñ c bi t chú ý ñ n các y u t t nhiên, xã h i t i khu v c xây d ng. ð c bi t chú ý ñ n các y u t th i ti t, khí h u khi l p k ho ch ti n ñ thi công cũng như công tác t ch c cung c p, d tr v t tư, an toàn lao ñ ng và bi n pháp ñ m b o ch t lư ng xây d ng công trình. Ph i tìm m i bi n pháp t ch c s n xu t sao cho có th h n ch t i ña s tác ñ ng x u c a các y u t t nhiên, xã h i ñ n quá trình thi công xây d ng nh m gi m thi t h i s n xu t ñ n m c cao nh t có th ñư c, ñ ng th i ph i ñ c bi t chú ý ñ n vi c c i thi n ñi u ki n làm vi c và sinh ho t cho ngư i công nhân. Quá trình s n xu t luôn di ñ ng, chu kỳ s n xu t kéo dài, l c lư ng thi công phân tán, tr i dài trên tuy n ñòi h i cao v năng l c t ch c và s linh ho t c a cán b thi công. Công tác t ch c cung c p v t tư ph i nh p nhàng, phù h p v i ti n ñ thi công. 13 TC&ðHSX •
- L c lư ng thi công ph i g n nh , trình ñ công nhân ph i thành th o, m t ngư i ph i bi t nhi u ngh , nhi u vi c. ðơn v thi công ph i ñư c trang b máy móc thi t b tiên ti n, g n nh , cơ ñ ng. Ph i t n d ng t i ña phương pháp t ch c thi công theo phương pháp dây chuy n, ph i ti n hành công nghi p hóa trong xây d ng giao thông. T nh ng ñ c ñi m cơ b n trên ñây, chúng ta th y r ng công tác t ch c xây d ng giao thông r t ña d ng và ph c t p, yêu c u ngư i làm công tác t ch c thi công ph i năng ñ ng, sáng t o, linh ho t. Tùy t ng ñ i tư ng thi công, tùy t ng ñi u ki n thi công mà v n d ng sáng t o các phương pháp thi công h p lý nh t, mang l i hi u qu kinh t cao nh t. 1.4. NH NG NGUYÊN T C V T CH C S N XU T TRONG XÂY D NG GIAO THÔNG M c ñích c a t ch c s n xu t là thu ñư c lãi thông qua ho t ñ ng s n xu t và tiêu th s n ph m, t c là s n xu t kinh doanh ph i có lãi. Lãi ñ s n xu t t n t i và phát tri n. Khác v i các ngành s n xu t khác, ngành xây d ng giao thông có ñ c thù riêng, vì s n ph m c a nó không th bán b t kỳ th trư ng nào, mà s n ph m c a nó ñư c mua trư c v i giá ñ nh trư c. Vì v y lãi c a ñơn v xây d ng ñ ng nghĩa v i ti t ki m chi phí trong s n xu t xây d ng. Mu n cho s n xu t kinh doanh trong xây d ng giao thông có hi u qu , vi c t ch c s n xu t kinh doanh ph i tuân th nh ng nguyên t c chung sau ñây: a. Ph i ñ m b o tính cân ñ i c a quá trình s n xu t Có nhi u cách hi u khác nhau v cân ñ i. Cân ñ i gi a s n xu t và tiêu dùng, cân ñ i gi a nhu c u và ti m năng. Xét theo quá trình s n xu t t o nên s n ph m xây d ng thì tính cân ñ i bao g m: Cân ñ i bên ngoài và cân ñ i bên trong c a quá trình s n xu t. Cân ñ i bên ngoài c a quá trình s n xu t ñư c th hi n s cân ñ i gi a s n xu t và tiêu th s n ph m. N u ñ m b o tính cân ñ i này thì s n ph m s n xu t ra ch c ch n s tiêu th ñư c. Do ñ c ñi m c a s n xu t xây d ng là s n ph m xây d ng ñư c mua trư c khi s n xu t nên trong lĩnh v c nghiên c u v t ch c s n xu t trong xây d ng, chúng ta ch ñi sâu v tính cân ñ i c a các y u t bên trong c a quá trình s n xu t. T c là cân ñ i gi a nhu c u c a s n xu t và kh năng cung c p các ngu n l c c a t ch c xây d ng cho quá trình s n xu t, cân ñ i gi a l c lư ng lao ñ ng v i kh i lư ng công tác c a các b ph n tham gia trong quá trình s n xu t, cân ñ i v chi phí có liên quan gi a lao ñ ng s ng và lao ñ ng quá kh c n thi t cho m i công vi c c a quá trình s n xu t... Các cân ñ i bên trong bao g m: cân ñ i v th i gian lao ñ ng, cân ñ i v s lư ng lao ñ ng theo trình ñ và tay ngh , cân ñ i v chi phí tư li u lao ñ ng trong cơ c u c a quá trình s n xu t. Các cân ñ i này luôn luôn thay ñ i do s tác ñ ng c a ti n b khoa h c k thu t trong t ch c và qu n lý quá trình s n xu t ñ t o ra s n ph m. Vì v y, mu n t ch c s n xu t t t luôn luôn ph i ñ m b o tính cân ñ i này. 14 • TC&ðHSX
- Tính cân ñ i còn th hi n tính hi n th c c a gi i pháp t ch c s n xu t, t c là thông qua vi c tính toán các yêu c u v cân ñ i, ngư i ta có th tin tư ng r ng nh ng gi i pháp nêu ra có th th c hi n ñư c. Trong công tác t ch c xây d ng, các cân ñ i ph i th hi n: cân ñ i theo không gian và cân ñ i theo th i gian. – Cân ñ i theo không gian: Tính cân ñ i theo không gian là s s p x p h p lý nơi làm vi c c a các b ph n tham gia trong quá trình s n xu t, s s p x p h p lý m t b ng thi công: Kho, bãi t p k t v t li u và nơi làm vi c c a các b ph n, ñ ng th i ph i cân ñ i v kh năng s n xu t ñ t o ra s n ph m khác nhau t ng ñ a ñi m khác nhau. ðó là s b trí h p lý nơi làm vi c c a các máy móc thi công và nh ng ngư i lao ñ ng làm nh ng công vi c khác nhau các v trí khác nhau ñ ñ m b o cho ngư i và máy móc thi t b phát huy t i ña năng l c ho t ñ ng c a mình nh m nâng cao năng su t lao ñ ng c a h và hoàn thành nhi m v s n xu t c a toàn ñơn v . T c là t o ra s s p x p h p lý gi a l c lư ng lao ñ ng, công c lao ñ ng, ñ i tư ng lao ñ ng, t o ra s ph i h p nh p nhàng gi a các b ph n tham gia vào quá trình s n xu t trong ph m vi m t b ng h n ch , sao cho h phát huy t i ña kh năng c a mình ñ hoàn thành nhi m v s n xu t v i k t qu và hi u qu cao nh t. ð m b o tính cân ñ i theo không gian không nh ng t o ñi u ki n nâng cao năng su t lao ñ ng mà còn d n ñ n ti t ki m chi phí chu n b m t b ng thi công, m t b ng xây d ng công trư ng, ti t ki m chi phí v n chuy n trong xây d ng... – Cân ñ i theo th i gian: Là s h p lý v ti n ñ th c hi n các công vi c khác nhau c a các b ph n khác nhau cùng tham gia vào quá trình s n xu t ñ t o nên s n ph m. Thí d như s h p lý gi a ti n ñ cung c p v t tư, xe máy v i ti n ñ thi công xây d ng công trình, ti n ñ thi công c a quá trình trư c v i ti n ñ tri n khai thi công c a quá trình thi công sau. ð m b o tính cân ñ i v th i gian th c hi n các công vi c c a các b ph n s d n ñ n gi m th i gian ng ng s n xu t không c n thi t, làm tăng năng su t lao ñ ng ñ ng th i còn làm gi m chi phí xây d ng m t b ng, chi phí kho bãi và b o qu n v t tư,... Ch ñ m b o tính cân ñ i v th i gian m i có th ñ m b o ti n ñ thi công công trình th c hi n theo ñúng k ho ch ñ ra. b. ð m b o tính song song c a quá trình s n xu t Tính song song c a quá trình s n xu t là các công vi c c n thi t khác nhau các nơi làm vi c khác nhau ñư c ti n hành ñ ng th i ho c các h ng m c công trình khác nhau hay các chi ti t khác nhau c a s n ph m ñ ng th i ñư c các ñơn v khác nhau ti n hành thi công hay ch t o. ð m b o tính song song c a quá trình s n xu t s góp ph n rút ng n th i gian xây d ng ñ s n ph m xây d ng s m ñưa vào bàn giao, thanh toán. c. ð m b o tính nh p nhàng c a quá trình s n xu t 15 TC&ðHSX •
- S nh p nhàng c a quá trình s n xu t là vi c ph i h p ăn kh p gi a nh ng ngư i, nh ng b ph n tham gia vào quá trình s n xu t theo th i gian và không gian, s ăn kh p v kh i lư ng công tác và ti n ñ th c hi n gi a nh ng t , ñ i s n xu t trong toàn doanh nghi p. Phá v s nh p nhàng c a s n xu t s làm sai ch ñ công ngh , t o ra s r i lo n trong quá trình s n xu t d n ñ n th i gian ng ng s n xu t, làm gi m hi u qu c a quá trình s n xu t. d. ð m b o tính liên t c c a quá trình s n xu t Quá trình s n xu t ñư c coi là liên t c khi bư c công vi c k sau ñư c b t ñ u th c hi n ngay sau khi bư c công vi c k trư c ñư c k t thúc. ð m b o tính liên t c c a quá trình s n xu t s không x y ra s gián ño n s n xu t, rút ng n th i gian s n xu t t o ra s n ph m. ð m b o tính liên t c c a quá trình s n xu t s t n d ng ñư c l c lư ng lao ñ ng và th i gian lao ñ ng, lo i tr nh ng r i lo n trong quá trình s n xu t. ð ñ m b o tính liên t c c a quá trình s n xu t, chúng ta c n áp d ng ch ñ m t ngư i có th th c hi n ñư c nhi u công vi c khác nhau và v n hành ñư c nhi u máy khác nhau. ð i v i tư li u lao ñ ng ph i xây d ng k ho ch khai thác s d ng, k ho ch b o dư ng, s a ch a, ñ ng th i ph i có k ho ch cung c p nhiên li u... ñ nâng cao hi u qu s d ng. Ngoài nh ng nguyên t c cơ b n trên, trong công tác t ch c s n xu t xây d ng c n chú ý nh ng ñ c ñi m riêng sau: – T ch c s n xu t xây d ng ph i luôn luôn ñư c phát tri n và hoàn thi n hơn n a trên cơ s công nghi p hóa ngành xây d ng. Ch có ti n hành công nghi p hóa ngành xây d ng m i t o nên nh ng ti n ñ c n thi t ñ gi i quy t nh ng khó khăn c a t ch c s n xu t xây d ng do nh ng ñ c ñi m c a ngành xây d ng, cũng như ñ gi i quy t t n g c nh ng v n ñ năng su t, ch t lư ng và hi u qu nói chung. – ðơn v s n xu t xây d ng luôn luôn thay ñ i ñ a ñi m và phân tán trên nhi u vùng lãnh th , nên trong t ch c s n xu t xây d ng ph i luôn luôn hư ng t i ñ m b o tính ch t cơ ñ ng và linh ho t cao nh t. Tính cơ ñ ng và linh ho t th hi n vi c t ch c b máy qu n lý, t ch c cơ c u s n xu t, t ch c cơ s v t ch t – k thu t, t ch c ñ i ngũ lao ñ ng, t ch c trang b công c lao ñ ng cho xây d ng. – L c lư ng s n xu t xây d ng ñư c b trí trên nh ng ph m vi lãnh th r ng l n nên trong vi c t ch c b máy qu n lý và t ch c cơ c u s n xu t ph i ñ c bi t chú ý ñ n vi c k t h p t t nh t gi a qu n lý t p trung và phân c p qu n lý. Gi a qu n lý theo ngành và theo ñ a phương cũng như vùng lãnh th . ð n vi c phân chia khu v c ho t ñ ng và xác ñ nh quy mô h p lý cho các t ch c xây d ng. – Ho t ñ ng s n xu t xây d ng ph thu c vào ñi u ki n t nhiên, ñi u ki n xã h i t i ñ a ñi m xây d ng công trình nên phương án t ch c xây d ng r t ña d ng, ph c t p và khó ñ m b o tính th ng nh t c a t ch c và qu n lý s n xu t. 16 • TC&ðHSX
- Vì v y, trong t ch c s n xu t xây d ng ph i k t h p t t nh t gi a vi c ñ m b o tính th ng nh t c a t ch c và qu n lý (ph n c ng) và vi c b o ñ m s phù h p c a phương án t ch c qu n lý v i hoàn c nh c th c a t ng ñ a ñi m xây d ng (ph n m m). – Vì th i gian xây d ng công trình kéo dài, nên trong t ch c s n xu t xây d ng ph i luôn luôn chú ý ñ n nhân t th i gian trong m i lĩnh v c ho t ñ ng như: trong vi c xác ñ nh trình t xây d ng và quy mô v n theo th i gian, trong l p và qu n lý ti n ñ xây d ng, t ch c t ng m t b ng xây d ng, t ch c d tr , v.v... ð c bi t ph i chú ý ñ n các phương án t ch c xây d ng có th s m ñưa t ng b ph n công trình vào ho t ñ ng. Ph i t p trung thi công d t ñi m t ng công trình, t ng h ng m c công trình. Ch tiêu ñưa công trình hoàn thành vào ho t ñ ng ph i ñư c coi là ch tiêu quan tr ng ñ ñánh giá k t qu c a phương án t ch c xây d ng. – Cơ c u s n xu t c a quá trình s n xu t xây d ng r t ph c t p, s lư ng các ñơn v tham gia xây d ng công trình thư ng l n. Các ñơn v này ph i cùng nhau ñ n m t ñ a ñi m ñ h p tác thi công xây d ng trên m t m t b ng thi công h n ch . M t khác, quá trình t ch c xây d ng l i ch u s tác ñ ng c a r t nhi u nhân t ng u nhiên, nên trong t ch c và qu n lý s n xu t xây d ng ph i ñ c bi t coi tr ng vi c h p ñ ng ho t ñ ng c a các ñơn v cùng tham gia xây d ng theo trình t th i gian và không gian. ð c bi t coi tr ng công tác ñi u ñ thi công. 1.5. CÁC CÔNG TÁC CH Y U TRONG XÂY D NG CÁC CÔNG TRÌNH GIAO THÔNG Các công tác ch y u trong xây d ng giao thông có th xét theo hai góc ñ sau: 1.5.1. THEO GIAI ðO N C A QUÁ TRÌNH XÂY D NG Quá trình xây d ng bao g m ba giai ño n: Chu n b xây d ng, thi công xây d ng công trình, k t thúc xây d ng. Tương ng v i ba giai ño n xây d ng, công tác ch y u bao g m: Công tác chu n b xây d ng Công tác chu n b cho xây d ng m t công trình giao thông g m nh ng vi c sau: giai ño n ñ u: Do Ch ñ u tư (Bên A) th c hi n g m các công vi c sau: – Th c hi n kh o sát thi t k xây d ng; – Th m ñ nh thi t k và l p t ng d toán, d toán công trình xây d ng; – Xin c p ñ t xây d ng, xin phép xây d ng; – L a ch n ñơn v thi công xây d ng (thông qua ñ u th u); – Ký k t h p ñ ng xây d ng; – Th c hi n ñ n bù gi i phóng m t b ng xây d ng; – Bàn giao tài li u thi t k và m t b ng xây d ng cho ñơn v nh n th u. giai ño n sau: Do ñơn v trúng th u (bên B) ñ m nhi m công tác chu n b t ch c, chu n b k thu t ph c v tr c ti p ñ n công tác thi công xây d ng, Bao g m các công vi c: – Th c hi n ký k t h p ñ ng xây d ng; 17 TC&ðHSX •
- – Ti p nh n h sơ thi t k và m t b ng thi công do bên A bàn giao; – Nghiên c u h sơ thi t k k thu t và thi t k t ch c thi công ch ñ o; – Nghiên c u ñ a ñi m và m t b ng thi công, các ñi u ki n t nhiên, xã h i khu v c xây d ng; – L p thi t k t ch c thi công th c hi n; – Tuỳ vào quy mô công trình, kh i lư ng công tác chu n b mà t ch c l c lư ng th c hi n công tác chu n b v ñi u ki n k thu t cho thi công như: san i m t b ng thi công, ti n hành xây d ng các công trình c u t m, ñư ng t m, kho bãi, lán tr i, ñ t h th ng ñư ng dây thông tin liên l c, chu n b h th ng cung c p ñi n nư c, hơi khí nén ph c v thi công. – Th c hi n công tác chu n b v t ch c cho thi công như: Xác ñ nh nh ng ñơn v , b ph n và l c lư ng tham gia thi công xây d ng; Tho thu n v i các cơ quan h u quan có liên quan v các m t: ký k t h p ñ ng cung c p v t tư, lao ñ ng, thuê máy móc thi công (n u có)... Công tác thi công xây d ng Các công tác ch y u trong giai ño n này bao g m: Công tác xây d ng chính, công tác xây l p ph . Công tác xây d ng chính: Công tác xây d ng chính bao g m nh ng ho t ñ ng tr c ti p xây d ng và l p ñ t t o nên th c th công trình, là công tác thi công xây d ng các h ng m c tr c ti p t o nên th c th công trình như xây d ng móng, m , d m, m t c u, n n, m t ñư ng... Nh ng công tác này chi m m t t tr ng l n nh t v ti n v n, th i gian. K t qu ho t ñ ng c a giai ño n này có tính quy t ñ nh ñ n ch t lư ng m thu t công trình, ñ n th i gian xây d ng công trình, ñ ng th i quy t ñ nh ñ n k t qu và hi u qu ho t ñ ng s n xu t c a ñơn v xây d ng. Công tác xây l p ph : Là toàn b nh ng công tác xây l p ph c v cho ho t ñ ng xây d ng công trình chính như ghép c t pha ñ bê tông, l p ñ t giàn giáo, làm ñư ng di chuy n búa ñóng c c, l p ñ t d m d n ñ lao l p d m c u chính v.v... Trong quá trình thi công xây d ng, ñơn v nh n th u xây d ng ph i th c hi n các công vi c ch y u: – T ch c ti n hành thi công xây d ng các h ng m c công trình; – T ch c giám sát n i b và ki m tra ch t lư ng v t li u, ch t lư ng thi t b ch t lư ng xây d ng. – Ch u s giám sát ch t lư ng c a bên A, giám sát thi t k ; – T ch c nghi m thu t ng ph n, cùng v i bên A ti n hành nghi m thu t ng giai ño n theo quy ñ nh và theo h p ñ ng xây l p ñã ký k t; Công tác k t thúc xây d ng: Bao g m các công vi c sau: – ðơn v xây l p làm ñ y ñ các th t c v h sơ hoàn công theo quy ñ nh; 18 • TC&ðHSX
- – Th c hi n t ng nghi m thu và bàn giao công trình; – Th c hi n b o hành công trình theo qui ñ nh. 1.5.2. THEO TÍNH CH T VÀ KH I LƯ NG CÔNG TÁC C A ðƠN V NH N TH U XÂY L P N u xét theo tính ch t và kh i lư ng công tác c a ñơn v nh n th u xây l p, các công tác ch y u bao g m: Công tác chu n b xây d ng Bao g m công tác chu n b k thu t và chu n b v t ch c như ñã nêu trên Công tác xây l p, bao g m: – Công tác xây l p chính – Công tác xây l p ph – Công tác giám sát và qu n lý ch t lư ng v t li u, ch t lư ng thi t b , ch t lư ng xây d ng. Trong công tác xây l p, ngư i ta còn có th chia ra: Công tác xây l p t p trung (trong ñó các kh i lư ng công tác t p trung t i m t ñi m nào ñó như làm m c u...) Và công tác xây l p tr i dài theo tuy n (các công vi c ti n hành tr i dài trên nhi u cây s như thi công ñư ng b , ñư ng s t...). Công tác v n chuy n Là công tác ñi u ph i nguyên v t li u, bán thành ph m, các k t c u t nơi cung c p ho c nơi s n xu t ñ n ñ a ñi m thi công xây l p ho c v n chuy n chúng trong ph m vi n i b công trư ng. Công tác v n chuy n có th chia ra: Công tác v n chuy n ngoài ph m vi công trư ng Là công tác v n chuy n v t li u, các c u ki n, bán thành ph m t nơi cung c p ho c s n xu t ñ n công trư ng. ð c ñi m c a công tác v n chuy n ngoài ph m vi công trư ng là: – C ly v n chuy n tương ñ i l n, – S d ng phương th c v n t i công c ng, phương ti n s d ng ch y u là: ô tô, tàu h a ho c b ng tàu th y. – Chi phí cho công tác v n chuy n này ñư c tính vào chi phí v t li u ñ n chân công trình. Công tác v n chuy n n i b công trư ng Là công tác v n chuy n ph c v tr c ti p cho thi công xây l p như: v n chuy n v t li u t kho c a công trư ng ñ n nơi ñang xây l p có nhu c u s d ng v t li u, ho c ñi u ph i s n ph m, bán thành ph m trong ph m vi công trư ng. ð c ñi m công tác v n chuy n n i b trong ph m vi công trư ng: – V n chuy n trong n i b công trư ng thư ng s d ng phương ti n v n chuy n thô sơ, ô tô, băng t i ho c các phương th c v n t i ñ c bi t khác. – Chi phí cho công tác v n chuy n n i b ñư c tính tr c ti p vào ñơn giá xây l p. 19 TC&ðHSX •
- Công tác v n chuy n n i b trong ph m vi công trư ng thư ng v n chuy n theo phương ngang (v n chuy n trên m t b ng thi công c a công trư ng), ho c theo phương ñ ng (v n chuy n v t li u theo hư ng ñi lên, xu ng theo phương th ng ñ ng ho c phương xiên). 1.6. N I DUNG CÔNG TÁC T CH C S N XU T TRONG XÂY D NG GIAO THÔNG T ch c s n xu t trong xây d ng giao thông là s k t h p s c lao ñ ng v i tư li u s n xu t cho phù h p v i các ñòi h i khách quan c a quá trình s n xu t nh m t o ra nh ng ti n trình t i ưu c a quá trình s n xu t t o ra s n ph m. N i dung cơ b n c a t ch c s n xu t trong xây d ng giao thông bao g m nh ng v n ñ ch y u sau: – T ch c nghiên c u nh ng v n ñ v qu n lý s n xu t xây d ng như: Xây d ng các nguyên t c, ch c năng và phương pháp qu n lý; t ch c b máy qu n lý s n xu t trong xây d ng giao thông; l a ch n các phương pháp t ch c s n xu t trong xây d ng giao thông; – T ch c kh o sát ph c v xây d ng, t ch c nghiên c u l a ch n phương pháp xây d ng giao thông; – T ch c công tác chu n b xây d ng các công trình giao thông như: Chu n b m t b ng xây d ng; T ch c xây d ng công trình t m ph c v thi công; T ch c cung c p ñi n, nư c, hơi nén v.v...; – T ch c công tác xây l p công trình, bao g m: l a ch n các phương pháp t ch c xây d ng, l p và qu n lý k ho ch ti n ñ xây d ng; – T ch c lao ñ ng khoa h c, t , ñ i xây d ng và trên ph m vi toàn b doanh nghi p; – T ch c cung ng v t tư k thu t và kho bãi ñ ph c v xây d ng; – T ch c qu n lý s d ng và s a ch a xe máy thi công; – T ch c v n chuy n trong xây d ng; – T ch c cơ s s n xu t ph và ph tr ; – T ch c ki m tra ch t lư ng xây d ng; – T ch c nghi m thu và bàn giao thanh toán. 1.7. H TH NG CÁC PHƯƠNG PHÁP T CH C S N XU T TRONG XÂY D NG GIAO THÔNG Như ñã nêu trên, công tác t ch c s n xu t là s l a ch n và s p x p m t lo t các bi n pháp t h p v : l c lư ng lao ñ ng, máy móc, v t tư và các ngu n l c c n thi t khác cho vi c xây d ng các công trình giao thông. ð ng th i xác ñ nh rõ th t s d ng và m i quan h tương h gi a chúng trong su t th i kỳ s n xu t ñ t o nên s n ph m xây d ng ñ t tiêu chu n ch t lư ng v i hi u qu kinh t t t nh t. Nghĩa là: T o ñi u ki n nâng cao năng su t lao ñ ng, ti t ki m các chi phí s n xu t ñ nâng cao hi u qu c a s n xu t kinh doanh. Mu n s n xu t kinh doanh trong xây d ng có hi u qu t t c n ph i ñưa ra phương án t ch c và qu n lý xây d ng, phù h p v i ñi u ki n c a t ch c xây l p và ñi u ki n 20 • TC&ðHSX
- th c t trong khu v c xây d ng. ð i v i m i phương án t ch c xây d ng khác nhau s gi i quy t v n ñ t ch c l c lư ng thi công khác nhau, ph i h p các khâu trong s n xu t theo không gian và th i gian cũng theo cách khác nhau, yêu c u v t ch c cung ng các ngu n l c cho s n xu t cũng khác nhau và d n ñ n k t qu và hi u qu c a s n xu t cũng khác nhau. Chính vì v y cùng m t ñ i tư ng thi công n u chúng ta nghiên c u k các ñi u ki n liên quan ñ n t ch c xây d ng, t ñó l a ch n phương pháp t ch c thi công h p lý s d n ñ n k t qu t t c a công tác xây d ng công trình. Các phương pháp t ch c s n xu t cơ b n thư ng ñư c s d ng trong s n xu t xây d ng giao thông g m: Phương pháp tu n t , phương pháp song song, phương pháp dây chuy n và phương pháp h n h p. 1.7.1. PHƯƠNG PHÁP THI CÔNG TU N T B n ch t c a phương pháp thi công tu n t là: Quá trình s n xu t t o ra s n ph m ñư c phân chia ra nhi u quá trình thành ph n theo trình t công ngh . M t ñơn v s n xu t s ti n hành l n lư t t quá trình công ngh này ñ n quá trình công ngh ti p theo. Khi ñơn v th c hi n hoàn thành quá trình công ngh cu i cùng ñ t o ra s n ph m hoàn thi n thì ñơn v này chuy n sang s n xu t s n ph m khác. ð i v i ho t ñ ng xây d ng, ngư i ta cũng thư ng s d ng phương pháp này, b ng cách: Chia ñ i tư ng thi công công trình ra nhi u quá trình thành ph n, (cũng có th công trình thi công ñư c chia ra nhi u khu v c thi công ho c nhi u h ng m c công trình). Trên m t khu v c thi công ho c m t h ng m c công trình, b trí m t ñơn v thi công l n lư t ti n hành th c hi n t t c các công vi c t khâu chu n b ñ n khâu hoàn thi n. Khi m i công vi c c a khu v c này (ho c h ng m c công trình) ñư c hoàn thành thì ñơn v chuy n ñ n th c hi n khu v c ho c h ng m c ti p theo. Khi công vi c cu i cùng khu v c cu i cùng (ho c h ng m c cu i cùng) ñư c hoàn thành thì quá trình thi công k t thúc. Phương pháp t ch c thi công tu n t ñư c mô t hình 1.1. T ch c s n xu t xây d ng theo phương pháp tu n t có nh ng ñ c ñi m sau: – Ti n ñ xây d ng trên m i khu v c hoàn toàn ñ c l p v i nhau. – Th i gian thi công xây d ng công trình kéo dài; T \\\\\\\\ (3)\\\\\\\\\ t3 (2) (1)///////////// /////// \\\\\\ (3) \\\\\\\\\ t2 ( 2) /////(1) //////////// / \\\\\\\ (3)\\\\\\\\\ t1 ( 2) Km (1) ///// ///////////// ðo n 1 ðo n 2 ðo n 3 21 TC&ðHSX • Hình 1.1. T ch c thi công tu n t
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học