Tình trạng cư trú và cơ sở hạ tầng ở các vùng đô thị mới tại thành phố Hồ Chí Minh - Văn Thị Ngọc Lan

X· héi häc sè 4 (96), 2006 31 T×nh tr¹ng c− tró vµ c¬ së h¹ tÇng ë c¸c vïng ®« thÞ míi t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh V¨n ThÞ Ngäc Lan Giíi thiÖu Thµnh phè Hå ChÝ Minh ®ang trong qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa víi tèc ®é nhanh. C¸c vïng phô cËn néi thµnh thµnh phè ®ang trë thµnh c¸c vïng ®« thÞ ph¸t triÓn nh− lµ kÕt qu¶ cña viÖc qui ®Þnh míi vÒ vÞ thÕ hµnh chÝnh vµ sù tËp trung d©n c− tõ c¸c vïng n«ng th«n ®Õn còng nh− d·n d©n néi thµnh. Tõ ngµy 1/4/1997, ®· cã 7 quËn míi ®−îc chÝnh thøc thµnh lËp trªn mét phÇn ®Þa bµn ngo¹i thµnh cò. Qu¸ tr×nh nµy kh«ng chØ lµm thay ®æi kÕt cÊu kh«ng gian vµ vËt chÊt, mµ quan träng h¬n, cßn lµm thay ®æi ®iÒu kiÖn sèng, viÖc lao ®éng m−u sinh, di ®éng x· héi, c¬ may th¨ng tiÕn vµ ®Æc biÖt lµ lµm biÕn ®æi lèi sèng cña c− d©n ë c¸c vïng nµy. VÊn ®Ò d©n nhËp c−, mµ phÇn lín lµ d©n nhËp c− tù do vµ d·n d©n ë néi thµnh ra ngo¹i thµnh còng lµ nh÷ng vÊn ®Ò x· héi næi cém cña qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa hiÖn nay mµ thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ mét tr−êng hîp ®iÓn h×nh. Nh− vËy, nhiÒu vÊn ®Ò x· héi ®· vµ ®ang ®Æt ra cho c«ng t¸c qu¶n lý ph¸t triÓn c¸c quËn míi thµnh lËp, vïng ngo¹i thµnh nãi riªng vµ ë thµnh phè Hå ChÝ Minh nãi chung. Cïng víi qu¸ tr×nh biÕn ®æi vÒ c¸c mÆt vËt chÊt vµ tæ chøc x· héi cña ®« thÞ, cßn cã sù thay ®æi hÕt søc quan träng vÒ lèi sèng cña c¸c nhãm d©n c− kh¸c nhau… Trong bµi viÕt, t¸c gi¶ sö dông sè liÖu tõ c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cña Trung t©m X· héi häc, ViÖn Khoa häc x· héi vïng Nam Bé trong c¸c n¨m 1999 - 2002; Côc Thèng kª thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ sè liÖu nghiªn cøu cña t¸c gi¶ n¨m 2004, ®Ò tµi “Céng ®ång d©n c− ngo¹i thµnh thµnh phè Hå ChÝ Minh trong qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa” t¹i 3 ®iÓm: khu phè 3, T©n T¹o A, quËn B×nh T©n; B×nh Lîi, Th¹nh Mü Lîi, quËn 2 vµ Bµ §iÓm, Hãc M«n. 1. T×nh tr¹ng c− tró Trong qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa, sù chuyÓn dÞch d©n c− diÔn ra kh¸ phøc t¹p ë c¸c vïng ven, nhÊt lµ nh÷ng vïng cã møc ®é ®« thÞ hãa cao. Tuy nhiªn, cã thÓ nhËn thÊy hai dßng dÞch c− c¬ b¶n lµ dßng dÞch c− tõ néi thµnh ra vµ dßng nhËp c− tõ c¸c tØnh vµo. Theo sè liÖu ®iÒu tra d©n sè 1/10/2004, thµnh phè Hå ChÝ Minh cã 1.844.548 ng−êi thuéc diÖn KT3, KT4 chiÕm 30,1% d©n sè. Cø 3 ng−êi th× cã 1 ng−êi t¹m tró. Toµn thµnh phè cã 9 quËn huyÖn cã tû lÖ ng−êi t¹m tró tíi lµm ¨n, sinh sèng cao h¬n møc trung b×nh 30%. NhiÒu nhÊt lµ B×nh T©n víi 209.246 ng−êi chiÕm 52,8% d©n sè cña quËn; Gß VÊp: 41,7%… §iÒu nµy cho thÊy søc Ðp d©n sè ngµy cµng t¨ng ®èi víi Bản quyền thuộc Viện Xã hội học:www.ios.org.vn 32 T×nh tr¹ng c− tró vµ c¬ së h¹ tÇng ë c¸c vïng ®« thÞ míi t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh thµnh phè ®· cã mËt ®é d©n sè cao. Dßng nhËp c− tõ c¸c tØnh kh¸c vµo chñ yÕu do sù thu hót viÖc lµm cña c¸c khu c«ng nghiÖp hoÆc khu chÕ xuÊt (Toµn thµnh phè cã 30 ph−êng, x· cã tû lÖ d©n nhËp c− sinh sèng trªn 50%, nh− tû lÖ d©n nhËp c− ë ph−êng T©n T¹o A, quËn B×nh t©n lµ 73,2%; ph−êng B×nh ChiÓu, quËn Thñ §øc lµ 71,8%; ph−êng Linh X©n, quËn Thñ §øc 63,9%... hÇu hÕt lµ c¸c ph−êng gÇn c¸c khu chÕ xuÊt vµ khu c«ng nghiÖp). Dßng dÞch c− tõ néi thµnh vµ c¸c vïng phô cËn ®Õn c¸c céng ®ång vïng ven víi môc ®Ých chñ yÕu lµ gi¶i quyÕt chç ë (mua ®Êt x©y nhµ). Còng cã nh÷ng céng ®ång ngo¹i thµnh tiÕp nhËn h¼n c¶ mét céng ®ång tõ n¬i kh¸c tíi (c¸c khu t¸i ®Þnh c−). Nh− vËy, kh«ng gian sinh tån ë c¸c lµng x· ngo¹i thµnh kh«ng cßn lµ cña riªng cña nhãm d©n c− b¶n ®Þa mµ ®· chÞu ¶nh h−ëng tõ nh÷ng biÕn ®æi c¬ cÊu d©n c−. Nghiªn cøu kh¶o s¸t cña Trung t©m X· héi häc, ViÖn Khoa häc x· héi t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh (nay lµ ViÖn Khoa häc x· héi vïng Nam Bé) n¨m 1999 cho thÊy, trong ba ®iÓm kh¶o s¸t th× c− d©n ë ph−êng An Phó (QuËn 2) cã sè d©n sèng tõ tr−íc 1975 lµ 50%; ë X· T©n T¹o (huyÖn B×nh Ch¸nh) lµ 46,8%; vµ ®Æc biÖt ®iÓm kh¶o s¸t ë ph−êng T©n Phó (quËn 7), lµ côm d©n c− ®−îc di dêi vµ t¸i ®Þnh c− ®Ó quy ho¹ch x©y dùng khu chÕ xuÊt T©n ThuËn, nªn cã ®Õn 97,4% sè hé míi vÒ ®©y sinh sèng tõ n¨m 1991. C¸c céng ®ång kh¸c nh− ph−êng An Phó, quËn 2 vµ x· T©n T¹o, huyÖn B×nh Ch¸nh tû lÖ c− d©n ®Õn sinh sèng vµo thêi ®iÓm tõ 1991 cho ®Õn 1999 còng lµ mét con sè kh«ng nhá: 28,3% t¹i An Phó vµ 35,2% t¹i T©n T¹o. N¨m 2001, Ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu “§« thÞ hãa vµ vÊn ®Ò gi¶m nghÌo ®« thÞ” còng cho thÊy t¹i x· B×nh TrÞ §«ng, huyÖn B×nh Ch¸nh d©n c− t¹i chç còng chØ cã 22,7%, trong khi ®ã, d©n néi thµnh di chuyÓn ra sinh sèng t¹i ®©y kh¸ nhiÒu (33,6%), vµ d©n nhËp c− tõ n«ng th«n ë c¸c tØnh kh¸c vÒ ®©y sinh sèng chiÕm tû lÖ nhiÒu nhÊt, kho¶ng 44% d©n sè cña x·. Sè tõ n¬i kh¸c vÒ ®©y sinh sèng, ®−îc ph©n bæ theo thêi gian nh− sau: Tr−íc 1975: 3,2% ; tõ 1975 - 1980: 1,7%; tõ 1981-1990: 3,0%; tõ 1991-2001: 92,8%. Cuéc kh¶o s¸t n¨m 2004 t¹i 3 ®Þa bµn (quËn 2, quËn B×nh T©n vµ huyÖn Hãc M«n) còng thÊy r»ng c¬ cÊu thêi gian c− tró cña d©n c− kh¸ ph©n t¸n theo nhiÒu thêi kú kh¸c nhau vµ ®Æc biÖt trong giai ®o¹n 1991 - 2004 sè hé tõ n¬i kh¸c ®Õn kh¸c ®Õn kh¸ ®«ng, cã tÝnh chÊt cao ®iÓm ë c¶ ba céng ®ång. B¶ng 1 : N¨m ®Õn sinh sèng t¹i ®Þa ph−¬ng kh¶o s¸t (®¬n vÞ: hé gia ®×nh) N¨m sinh sèng B×nh Lîi Vïng T©n T¹o A Bµ §iÓm Tõ 1975 vÒ tr−íc 76 - 80 81 - 90 Tõ 91 ®Õn nay n % n 38 38,0 37 15 15,0 7 10 10,0 20 37 37,0 36 % n % 37,0 37 37,0 7,0 10 10,0 20,0 14 14,0 36,0 39 39,0 Nguån: Sè liÖu ®iÒu tra cña ®Ò tµi: Céng ®ång d©n c− ngo¹i thµnh thµnh phè Hå ChÝ Minh trong qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa, n¨m 2004. Bản quyền thuộc Viện Xã hội học:www.ios.org.vn V¨n ThÞ Ngäc Lan 33 T©n T¹o A vµ Bµ §iÓm, tû lÖ d©n néi thµnh chuyÓn vÒ céng ®ång trªn d−íi 20% (T©n T¹o A: 17,6%; Bµ §iÓm: 21,1%). TÝnh riªng trong giai ®o¹n tõ 1991 ®Õn 2004, sè hé tõ néi thµnh chuyÓn ®Õn ë c¸c céng ®ång kh¶o s¸t tËp trung nhiÒu ë T©n T¹o A vµ Bµ §iÓm (BiÓu ®å 1). Tuy vËy, tÝnh trªn d©n c− theo nh©n khÈu vµ t×nh tr¹ng c− tró (t×nh tr¹ng hé khÈu) th× ë T©n T¹o A, l−îng d©n c− thuéc KT3 vµ ®Æc biÖt lµ KT4 chiÕm mét tû lÖ cao trong c¬ cÊu d©n c− (nh©n khÈu t¹m tró phÇn lín lµ c«ng nh©n nhËp c− vµ ®éc th©n, sè hé KT3 vµ KT4 kh¸ Ýt). Theo b¸o c¸o cña ñy ban nh©n d©n ph−êng T©n T¹o A n¨m 2004, d©n sè t¹m tró thuéc ph−êng qu¶n lý lªn tíi h¬n 20.000 ng−êi (KT3 vµ KT4), trong khi ®ã d©n sè th−êng tró chØ cã 6.200 khÈu. ë Bµ §iÓm, t×nh h×nh c«ng nh©n nhËp c− còng chiÕm mét tû lÖ nh−ng Ýt h¬n nhiÒu so víi T©n T¹o A. TÝnh chung trong toµn x·, d©n sè t¹m tró chiÕm 28,7% (9.854 nh©n khÈu t¹m tró/ 34.312 nh©n khÈu toµn x·). BiÓu ®å 1: Sù chuyÓn dÞch cña c¸c hé tõ néi thµnh ra c¸c céng ®ång ngo¹i thµnh qua c¸c giai ®o¹n tõ tr−íc 1975 ®Õn 2004 100% 80% 37.5 60% 12.5 40% 25.0 20% 25.0 0% Bình Lôïi 60.0 20.0 6.7 13.3 Taân Taïo 56.3 6.3 12.5 25.0 Baø Ñieåm Tröôùc 75 Töø 76-80 Töø 81-90 Töø 91-2004 Nguån: Sè liÖu ®iÒu tra cña ®Ò tµi: Céng ®ång d©n c− ngo¹i thµnh thµnh phè Hå ChÝ Minh trong qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa, n¨m 2004. Nh− vËy, c¬ cÊu d©n c− cña c¸c céng ®ång ë c¸c vïng ®« thÞ míi ®· cã nhiÒu biÕn ®æi, ®Æc biÖt ë c¸c vïng ®« thÞ hãa cã yÕu tè c«ng nghiÖp t¸c ®éng, c¬ cÊu d©n sè thay ®æi nhiÒu h¬n so víi nh÷ng vïng ®« thÞ hãa do chuyÓn ®æi vÞ thÕ hµnh chÝnh. YÕu tè c«ng nghiÖp còng ¶nh h−ëng tíi c¬ cÊu d©n c− ngay c¶ ®èi víi khu vùc ven ®«, nh−ng cã møc ®é ®« thÞ hãa cao nh− ë Bµ §iÓm. C¬ cÊu d©n c− thay ®æi tÊt yÕu sÏ lµm thay ®æi vÒ kh«ng gian c− tró vµ sÏ cã nh÷ng ¶nh h−ëng ®Õn c¸c mèi quan hÖ x· héi còng nh− t¹o ra mét t×nh tr¹ng qu¸ t¶i ®èi víi c¸c c¬ së h¹ tÇng x· héi, nhÊt lµ gi¸o dôc, y tÕ vµ kÓ c¶ mÆt an ninh trËt tù x· héi. 2. CÊu tróc nhµ ë §« thÞ hãa ®· n©ng ®êi sèng vïng ngo¹i thµnh thµnh phè kh¸ h¬n ®−îc thÓ hiÖn qua sù thay ®æi vÒ chÊt l−îng nhµ ë cña c¸c hé d©n c−. NÕu nh− n¨m 1998 t¹i c¸c céng ®ång chóng t«i kh¶o s¸t, nhµ cöa chñ yÕu thuéc lo¹i nhµ t¹m (nhµ th« s¬, Bản quyền thuộc Viện Xã hội học:www.ios.org.vn 34 T×nh tr¹ng c− tró vµ c¬ së h¹ tÇng ë c¸c vïng ®« thÞ míi t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh m¸i l¸ hoÆc t«n, v¸ch b»ng l¸ hoÆc b»ng c¸c vËt liÖu rÎ tiÒn) th× sau 7 n¨m nhµ t¹m ®−îc thay thÕ b»ng lo¹i nhµ b¸n kiªn cè rÊt nhiÒu vµ thËm chÝ cã 2,3% sè hé x©y nhµ kiªn cè trë lªn. H×nh thøc së h÷u c¨n nhµ còng ®−îc t¨ng lªn, sè ph¶i ë nhê gi¶m v× hä cã thÓ mua ®−îc ®Êt hoÆc lµ ®−îc thõa kÕ. ChÝnh sù chuyÓn ®æi ®Êt ®ai d−íi t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa t¹o cho c− d©n ngo¹i thµnh c¬ héi cã kho¶n tiÒn lín vµ viÖc −u tiªn hµng ®Çu cña nhiÒu hé d©n lµ c¶i thiÖn t×nh tr¹ng nhµ ë. Ngoµi ra, sù thay ®æi cÊu tróc nhµ ë cña c¸c khu vùc ®« thÞ hãa nhanh nµy cßn do sù gãp phÇn cña mét sè hé KT2, th−êng lµ tõ néi thµnh ra mua ®Êt x©y nhµ. So s¸nh lo¹i nhµ ë cña hai thêi ®iÓm (1998 víi 2004 cho thÊy tû lÖ nhµ t¹m bî gi¶m xuèng ®¸ng kÓ vµ lo¹i nhµ kiªn cè t¨ng lªn rÊt nhiÒu. §Æc biÖt, sè hé thuéc KT1 hÇu nh− ®· xo¸ ®−îc nhµ t¹m bî. Bªn c¹nh sù c¶i thiÖn vÒ nhµ ë cña c− d©n ë c¸c vïng ®« thÞ míi nh− ®· thÊy, mét hiÖn t−îng x©y nhµ t¹m bî dïng cho viÖc kinh doanh nhµ trä còng ®ang ph¸t triÓn mét c¸ch rÇm ré ë c¸c khu vùc ®«ng d©n nhËp c− nµy. T¹i khu phè 3, ph−êng T©n T¹o A, quËn B×nh T©n (2004) cã 60% c¸c hé trong mÉu kh¶o s¸t cã nguån thu nhËp tõ cho thuª nhµ trä. PhÇn lín nhµ trä ®Òu thuéc d¹ng nhµ cÊp 4, thËm chÝ lµ nhµ t¹m bî. ChÝnh lùc l−îng d©n sè nµy (t¹m tró, d©n nhËp c−) ®· t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho d©n c− t¹i céng ®ång b¶n ®Þa (më nhµ trä cho thuª vµ lµm c¸c dÞch vô kh¸c), song còng chÝnh lùc l−îng nhËp c− nµy lµm cho mÆt b»ng c− tró chung cña khu vùc gi¶m sót vÒ mäi mÆt vµ lµm ¶nh h−ëng ®Õn sù sù ph¸t triÓn quy ho¹ch chung cña thµnh phè. B×nh qu©n diÖn tÝch sµn ë c¸c khu nhµ trä lµ rÊt thÊp, kho¶ng 4m2/ng−êi vµ c¸c c«ng tr×nh phô còng kÐm ®· t¨ng thªm phÇn ¸p lùc cho c¬ së h¹ tÇng kü thuËt kÌm theo ®ã lµ c¸c khu æ chuét ®ang ®−îc h×nh thµnh ë c¸c vïng ngo¹i thµnh thµnh phè. BiÓu ®å 2: Lo¹i nhµ ë cña c− d©n KT1 vµ KT2 so s¸nh n¨m 1998 víi 2004 ë 3 céng ®ång kh¶o s¸t Loaïi nhaø ôû naêm 1998 (KT1&KT2) Loaïi nhaø ôû naêm 2004 (KT1&KT2) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 77.8 22.2 0.0 B×nh Lîi 31.2 33.7 59.1 64.0 9.7 2.3 T©n T¹o Hãc M«n 100% 90% 32.3 80% 70% 60% 50% 40% 59.6 30% 20% 10% 7.1 0% 1.0 B×nh Lîi 10.8 7.0 66.7 87.2 22.6 0.0 4.7 1.2 T©n T¹o Hãc M«n Kieân coá Baùn kieân coá Nhaø taïm Bieät thöï Kieân coá Baùn kieân coá Nhaø taïm Nguån: Sè liÖu ®iÒu tra cña ®Ò tµi: Céng ®ång d©n c− ngo¹i thµnh thµnh phè Hå ChÝ Minh trong qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa, n¨m 2004. Bản quyền thuộc Viện Xã hội học:www.ios.org.vn V¨n ThÞ Ngäc Lan 35 3. C¬ së h¹ tÇng vµ m«i tr−êng sèng HiÖn nay, cã thÓ dÔ dµng nh×n thÊy nh÷ng thay ®æi do ®« thÞ hãa mang l¹i, nhÊt lµ t¹i c¸c vïng ngo¹i thµnh cña c¸c thµnh phè lín nh− Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh. ë ®Êy, phÇn lín c− d©n ®· tiÕp cËn víi c¸c ph−¬ng tiÖn tiªu dïng hiÖn ®¹i (bÕp gaz, bÕp ®iÖn, tñ l¹nh, tivi…) vµ gÇn 100% sö dông ®iÖn. HÖ thèng c¸c c¬ së th−¬ng m¹i, dÞch vô trong thêi gian qua ®· cã nhiÒu c¶i thiÖn, ®Æc biÖt vÒ hÖ thèng dÞch vô b−u ®iÖn, hÖ thèng siªu thÞ vµ c¸c cöa hµng b¸ch hãa còng ®−îc ng−êi d©n vïng ngo¹i thµnh ®¸nh gi¸ tèt, kÓ c¶ c¸c lo¹i xe c«ng céng nh− xe buýt, xe lam. Tuy vËy, cßn mét sè vÊn ®Ò m«i tr−êng nh− n−íc s¹ch cho d©n c− vÉn ®ang lµ ®iÒu cÇn quan t©m. PhÇn lín c− d©n ngo¹i thµnh cò thµnh phè Hå ChÝ Minh (nay lµ néi thµnh míi vµ nh÷ng x· cËn néi thÞ míi nµy) ®ang ph¶i sö dông hÖ thèng n−íc giÕng khoan hoÆc n−íc m−a,… cho sinh ho¹t hµng ngµy. §Æc biÖt, nh÷ng quËn míi nh− quËn 12, quËn T©n Phó, quËn B×nh T©n n−íc s¹ch dïng cho sinh ho¹t hµng ngµy cña d©n c− ®ang lµ vÊn ®Ò nan gi¶i. B¶ng 2: T×nh tr¹ng sö dông n−íc m¸y cña c¸c hé thuéc c¸c quËn néi thµnh míi C¸c quËn néi thµnh míi QuËn 2 QuËn 7 QuËn 9 QuËn 12 QuËn Thñ §øc QuËn T©n Phó QuËn B×nh T©n Tû lÖ hé cã dïng n−íc m¸y (%) 58,2 90,9 52,7 6,26 44,73 18,17 9,78 Nguån: §iÒu tra d©n sè gi÷a kú n¨m 2004. Côc Thèng kª thµnh phè Hå ChÝ Minh. Thµnh phè Hå ChÝ Minh cã l−îng m−a cao nh−ng hÖ thèng tho¸t n−íc hiÖn nay ë thµnh phè Hå ChÝ Minh nãi chung ngµy cµng xuèng cÊp, nªn nhiÒu n¬i trong thµnh phè bÞ ngËp m−a lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái. ë c¸c quËn míi hÖ thèng tho¸t n−íc cµng kÐm h¬n thËm chÝ nhiÒu n¬i ch−a ®−îc x©y dùng. D©n c− phÇn nhiÒu vÉn theo thãi quen cò tr−íc ®©y xö lý n−íc th¶i b»ng c¸ch cho n−íc th¶i tho¸t mét c¸ch tù nhiªn ra khái nhµ m×nh (hoÆc xuèng r¹ch, hoÆc ch¶y ra khái nhµ råi tù thÊm…). ThËm chÝ kh«ng Ýt hé cho n−íc th¶i tõ nhµ vÖ sinh ch¶y th¼ng xuèng s«ng r¹ch hay cho xuèng cèng r·nh hoÆc ®Ó tù thÊm xuèng ®Êt. §iÒu tra d©n sè gi÷a kú n¨m 2004 ë thµnh phè Hå ChÝ Minh cho thÊy ®èi víi c¸c hé ë lo¹i nhµ t¹m bî th× 53,3% lµ cã nhµ vÖ sinh tù ho¹i, thËm chÝ cã ®Õn 27,05% sè hé lo¹i nµy cßn sö dông nhµ vÖ sinh th« s¬ (hè xÝ mét ng¨n hoÆc cÇu c¸) vµ 17,61% sè hé kh«ng cã nhµ vÖ sinh. §èi víi viÖc xö lý r¸c th¶i r¾n, ®· cã trªn 80% c− d©n c¸c c¸c quËn míi sö dông dÞch vô xö lý r¸c ®« thÞ. Tuy vËy, ë quËn 2 vÉn cßn 22% c¸c hé d©n; quËn 9 cßn 25,5% sè hé d©n cßn xö lý r¸c th¶i theo thãi quen cò: vøt r¸c xuèng ao hå hoÆc gÇn nhµ. Trong 3 ®iÓm kh¶o s¸t n¨m 2004, B×nh Lîi hiÖn nay phÇn lín vÉn xö lý chÊt th¶i r¾n mang tÝnh n«ng th«n cæ truyÒn. ChØ cã 1% cã ®æ r¸c vµo xe gom r¸c, cßn l¹i Bản quyền thuộc Viện Xã hội học:www.ios.org.vn ... - tailieumienphi.vn