Xem mẫu
- TAÏP CHÍ KHOA HOÏC ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 9 (34) - Thaùng 11/2015 Tính tích cực giao tiếp của trẻ mẫu giáo 4 – 5 tuổi The positive communication of 4 – 5 years-old preschoolers TS. Trần Thị Phương Trường Đại học Sài Gòn Ph.D. Tran Thi Phuong Sai Gon University Tóm tắt Bài báo phân tích kết quả khảo sát tính tích cực giao tiếp của trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi trong hoạt động khám phá khoa học ở một số trường mầm non tại thành phố Hồ Chí Minh. Số liệu khảo sát trên 97 trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi trong 5 hoạt động khám phá khoa học ở trường mầm non cho thấy: tính tích cực giao tiếp của trẻ ở giai đoạn này đạt mức độ trung bình thông qua công cụ đánh giá được xác định. Từ khóa: tính tích cực giao tiếp, trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi, hoạt động khám phá khoa học… Abstract This paper analyses the survey's result of the positive communication of 4-5-year-old preschoolers in Ho Chi Minh city. With specified assessing tool,the survey's results on 97 4-5-years-old children in 5 science activities in kindergartens show that the positive communication of children of this age is on an average level. Key words: positive communication, 4-5-years-old preschooler, science activity… 1. Đặt vấn đề mầm non sẽ giúp trẻ phát triển khả năng Tính tích cực giao tiếp là một phẩm giao tiếp đặc biệt là tính tích cực giao tiếp. chất tâm lí cá nhân trong hoạt động giao Nhưng trong thực tế, giáo viên chưa quan tiếp, thể hiện ở nhu cầu giao tiếp, tính chủ tâm đúng mức đến việc hình thành và phát động giao tiếp và sự thích ứng, hòa nhập triển tính tích cực giao tiếp cho trẻ, nên vào các quan hệ con người trong giao tiếp. việc tìm hiểu vấn đề này là một hướng Đối với trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi, tính tích cực nghiên cứu cần thiết giao tiếp rất quan trọng cho sự phát triển 2. Giải quyết vấn đề các chức năng tâm lí của trẻ như: Nhận 2.1 Hoạt động khám phá khoa học ở thức, ngôn ngữ, tình cảm-kĩ năng xã hội. trường mầm non Tính tích cực giao tiếp được hình thành và Hoạt động khám phá khoa học là hoạt phát triển trong hoạt động giáo dục. Chính động kích thích tính tò mò, ham hiểu biết việc tham gia các hoạt động giáo dục, trong của trẻ, giải đáp phần nào những thắc mắc đó hoạt động khám phá khoa học ở trường của trẻ về những “Bí ẩn” của thế giới xung 25
- quanh, thỏa mãn nhu cầu khám phá, tìm Các mức độ đánh giá tính tích cực giao hiểu thế giới xung quanh của trẻ ở trường tiếp của trẻ trong một hoạt động khám phá mầm non. khoa học. Tổ chức hoạt động khám phá khoa học Cao: 16,01 -> 24,00 điểm; Trung bình: ở trường mầm non thường diễn ra 3 bước: 8,01 -> 16,00 điểm; Thấp: 0 -> 8,00 điểm Bước 1: Dự đoán điều gì có thể xảy ra 2.3 Tổ chức nghiên cứu Bước 2: Làm thử để kiểm chứng dự Để khảo sát tính tích cực giao tiếp của đoán trong những điều kiện có thể kiểm trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi tại thành phố Hồ Chí soát. Ghi nhận kết quả từng bước bằng Minh, chúng tôi tổ chức 5 hoạt động khám hình ảnh, kí hiệu, sơ đồ đơn giản. phá khoa học với 5 đề tài: Tan - không tan; Bước 3: Kết luận, nhận xét và giải Vật nổi - Vật chìm; Trứng nổi - Trứng thích những gì quan sát được chìm; Trứng đổi màu và sự lớn lên của hạt Ở trường mầm non, hoạt động khám é. Quan sát biểu hiện tính tích cực giao tiếp phá khoa học được tổ chức dưới dạng các của trẻ trong các hoạt động trên, số liệu tìm thí nghiệm khoa học (trên tiết dạy) hoặc trò được trên 97 trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi ở 2 chơi khoa học trong hoạt động góc trường mầm non, trong đó 49 trẻ ở trường Hoạt động khám phá khoa học là môi mầm non 19/5 Thành phố và 48 trẻ ở trường tốt để phát triển tính tích cực giao trường mầm non Tân Hiệp, huyện Hóc tiếp của trẻ mẩu giáo 4-5 tuổi. Nếu trong Môn, thành phố Hồ Chí Minh. Thời gian hoạt động khám phá khóa học, giáo viên nghiên cứu từ tháng 3 năm 2015 đến tháng mầm non tạo cơ hội để trẻ tích cực giao 5 năm 2015. tiếp thì sẽ nâng cao hiệu quả của hoạt động 2.4 Kết quả nghiên cứu thực trạng khám phá khoa học và phát triển khả năng tính tích cực giao tiếp của trẻ mẫu giáo 4-5 giao tiếp của trẻ nói chung. tuổi trong hoạt động khám phá khoa học 2.2 Tiêu chí và thang đánh giá tính Kết quả nghiên cứu ở bảng 1 cho thấy, tích cực giao tiếp của trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi điểm trung bình tính tính cực giao tiếp của 2.2.1 Tiêu chí đánh giá 97 trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi của cả 2 trường a. Nhu cầu giao tiếp: Sự chú ý quan mầm non trong 5 hoạt động khám phá khoa tâm đến cô, đến bạn; Thể hiện cảm xúc khi học đều ở mức trung bình. Trong đó tính có sự xuất hiện của cô, bạn; Bộc lộ cảm xúc tích cực giao tiếp của trẻ ở hoạt động 5 “Sự khi hình thành quan hệ giao tiếp với cô, bạn. lớn lên của hạt é” là hoạt động gây hứng b. Tính chủ động trong giao tiếp: Chủ thú cho trẻ nhiều nhất, tạo ra nhu cầu giao động khởi xướng và kết thúc giao tiếp; Chủ tiếp tốt nhất, có nhiều trẻ chủ động giao động đề xướng các vấn đề và giải quyết tiếp với bạn và nêu thắc mắc với cô, nhưng vấn đề trong giao tiếp; Chủ động tìm và sử cũng chỉ đạt điểm trung bình là 13.725 dụng các phương tiện giao tiếp (xếp thứ 1). Trong hoạt động “Trứng đổi c. Sự thích ứng và hòa nhập trong giao màu” với điểm trung bình là 13.616 (xếp tiếp: Thích ứng trong mối quan hệ trẻ-cô, thứ 2). Trong 3 hoạt động còn lại thì điểm trẻ-trẻ; Hòa nhập với nhóm bạn trung bình tính tích cực giao tiếp chỉ đạt từ 2.2.2 Thang đánh giá 11.580 đến 12.015 điểm. 26
- Bảng 1: Thực trạng tính tích cực giao tiếp của trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi trong hoạt động khám phá khoa học (Số lượng trẻ: 97) STT HOẠT ĐỘNG KHÁM PHÁ KHOA HỌC ĐIỂM TRUNG BÌNH THỨ HẠNG 1 Tan – Không tan 11.580 5 2 Vật nổi-Vật chìm 11.930 4 3 Trứng nổi – Trứng chìm 12.015 3 4 Trứng đổi màu 13.616 2 5 Sự lớn lên của hạt é 13.725 1 Điểm trung bình tính tích cực giao tiếp tổ chức nên trẻ không có nhu cầu trao đổi của trẻ ở hoạt động 1, hoạt động 2 và hoạt với bạn và không có gì thắc mắc với cô. động 3 thấp hơn ở hoạt động 4, hoạt động 5 Số liệu chi tiết về tính tích cực giao vì 3 hoạt động này được giáo viên mầm non tiếp của trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi thể hiện theo tổ chức nhiều lần, lặp đi lặp lại mà không từng mức độ được mô tả cụ thể ở bảng 2 có sự thay đổi về nội dung và phương pháp dưới đây: Bảng 2: Thực trạng mức độ tính tích cực giao tiếp của trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi trong hoạt động khám phá khoa học (Số lượng trẻ: 97) CÁC MỨC ĐỘ ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG KHÁM STT Cao Trung bình Thấp PHÁ KHOA HỌC SL % SL % SL % 1 Tan – Không tan 13 13,40 70 72,16 14 14,44 2 Vật nổi-Vật chìm 16 16,49 66 68,04 15 15,47 3 Trứng nổi – Trứng chìm 12 12,37 69 71,13 16 16,50 4 Trứng đổi màu 19 19,59 68 70,10 10 10,31 5 Sự lớn lên của hạt é 21 21,65 66 68,04 10 10,31 Bảng 2 cho thấy, nếu dựa trên tỉ lệ tính mầm non cho rằng trẻ chưa tính cực giao tích cực giao tiếp thì số trẻ khảo sát đạt ở 3 tiếp với cô, với bạn vì trẻ còn nhút nhát, sợ mức: Thấp, trung bình, cao, trong đó tập cô la rầy. Nhưng thực tế, trẻ chưa tích cực trung nhiều ở mức trung bình. Trong 5 hoạt giao tiếp trong hoạt động khám phá khoa động thì mức trung bình đạt từ 68,04% học vì giáo viên mầm non chưa chú trọng (hoạt động 2 và hoạt động 5) đến 72,16% tìm tòi, đầu tư, sưu tầm các thí nghiệm (hoạt động 1). Mức cao chỉ đạt từ 12,37% khoa học hấp dẫn trẻ, tạo nhu cầu giao tiếp (hoạt động 3) và 21,65% (hoạt động 5). cho trẻ, khuyến khích trẻ thắc mắc, thảo Qua trao đổi với giáo viên mầm non về luận với bạn về kết quả các thí nghiệm tính tích cực giao tiếp của trẻ, giáo viên khoa học. 27
- Điểm trung bình tính tích cực giao tiếp mức trung bình. của trẻ ở cả 2 trường mầm non trong hoạt Đa số trẻ ít chú ý, ít quan tâm đến cô, động 4 và hoạt động 5 đều cao hơn 3 hoạt đến bạn khi làm thí nghiệm. Nếu giáo viên động còn lại vì 2 hoạt động này có nội mầm non nhận thấy trẻ lúng túng thì thường dung hấp dẫn và mới tổ chức lần đầu nên chủ động chỉ cho trẻ cách thực hiện nên trẻ trẻ có nhu cầu trao đổi với bạn về cách làm thụ động trong giao tiếp với cô. Trẻ không thí nghiệm, thắc mắc với cô về các vấn đề chủ động đặt ra các vấn đề và giải quyết các phát sinh trong khi làm thí nghiệm. vấn đề trong các thí nghiệm khoa học. Trong hoạt động 4: Khi trẻ thấy 1 quả Nhiều trẻ chưa biết cách thích ứng và hòa trứng bỏ vào lọ nước màu, trứng không đổi nhập với các bạn trong khi làm thí nghiệm màu và một quả trứng bỏ vào lọ nước màu khoa học. Trẻ muốn tham gia cùng bạn có dấm thì trứng đổi màu, trẻ thắc mắc hỏi nhưng không biết nói thế nào để bạn đồng ý cô: Dấm là gì? Tại sao nước màu có dấm nên thường nhờ sự hỗ trợ của giáo viên. lại làm trứng đổi màu? Nếu cho nhiều dấm Tính tích cực giao tiếp của 51 trẻ nam hơn thì màu của quả trứng có đậm hơn và 46 trẻ nữ mẫu giáo 4-5 tuổi của 2 trường không? Trong hoạt động 5 cũng là hoạt mầm non tại thành phố Hồ Chí Minh cho động mới tổ chức lần đầu cho trẻ ở cả 2 thấy không có sự khác biệt đáng kể giữa 2 trường mầm non, sự chủ động giao tiếp của giới tính ở cả 5 hoạt động khám phá khoa trẻ thể hiện rõ hơn so với 4 hoạt động còn học. Hiệu số điểm trung bình tính tích cực lại. Trẻ không chỉ thắc mắc hỏi cô: Tại sao giao tiếp giữa trẻ nam và trẻ nữ cao nhất ở khi hạt é và hạt đười ươi cho vào nước nó hoạt động 4 là 0,400 và thấp nhất ở hoạt lại nở ra màu trắng?, đặc biệt hơn có trẻ động 3 là 0,030. Nhìn chung trong cả 5 hoạt còn so sánh kết quả thí nghiệm của nhóm động, đa số trẻ nam và trẻ nữ có nhu cầu mình với nhóm bạn, trẻ thắc mắc: Tại sao giao tiếp ở mức thấp, trẻ còn thụ động trong ly của nhóm này hạt é khi cho vào nước nở giao tiếp với bạn, với cô, nhút nhát khi đặt trắng tinh còn của nhóm kia vẫn màu đen? các câu hỏi và thắc mắc với giáo viên. Tính tích cực giao tiếp của trẻ như đã phân Như vậy tính tích cực giao tiếp của trẻ tích ở trên chỉ tập trung ở một vài trẻ trong mẫu giáo 4-5 tuổi trong hoạt động khám số 97 trẻ được khảo sát, nên điểm trung phá khoa học ở 2 trường mầm non không bình tính tích cực giao tiếp của trẻ mẫu phụ thuộc vào giới tính, kết quả nghiên cứu giáo 4-5 tuổi ở 2 trường mầm non chỉ ở được mô tả ở bảng 3. Bảng 3: So sánh mức độ tính tích cực giao tiếp của trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi trong hoạt động khám phá khoa học theo giới tính ĐIỂM TRUNG BÌNH STT HOẠT ĐỘNG KHÁM PHÁ KHOA HỌC Nam Nữ (SL:51) (SL:46) 1 Tan – Không tan 11,560 11,600 2 Vật nổi-Vật chìm 11,900 11,960 3 Trứng nổi – Trứng chìm 12,030 12,000 4 Trứng đổi màu 13,816 13,416 5 Sự lớn lên của hạt é 13,900 15,550 28
- Tính tích cực giao tiếp của trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi phân tích trên phương diện địa bàn sinh sống của trẻ được mô tả cụ thể ở bảng 4 Bảng 4. So sánh tính tích cực giao tiếp của trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi trong hoạt động khám phá khoa học theo địa bàn sinh sống ĐIỂM TRUNG BÌNH HOẠT ĐỘNG KHÁM STT Sig PHÁ KHOA HỌC MN 19/5 TP (nội thành) MN Tân Hiệp-H.Hóc Môn SL:49 (ngoại thành) SL:48 1 Tan – Không tan 12.820 10.340 .001 2 Vật nổi vật chìm 13.000 10.860 .001 3 Trứng nổi – Trứng chìm 13.020 11.010 .002 4 Trứng đổi màu 15.012 12.220 .000 5 Sự lớn lên của hạt é 14.710 12.740 .008 Bảng 4 cho thấy, điểm trung bình tính Hoạt động 2 (Sig = .001); Hoạt động 3 tích cực giao tiếp của trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi (Sig = .002); Hoạt động 4 (Sig = .000); phân tích theo địa bàn sinh sống thể hiện Hoạt động 5 (Sig = .008), do vậy kết quả trong cả 5 hoạt động khám phá khoa học so sánh cho thấy tính tích cực giao tiếp của của trẻ sống ở nội thành đều cao hơn trẻ trẻ ở trường mầm non 19/5 Thành phố cao sống ở ngoại thành. hơn trường mầm non Tân Hiệp huyện Hóc So sánh điểm trung bình tính tích cực Môn trong cả 5 hoạt động có ý nghĩa về giao tiếp của trẻ trường mầm non 19/5 mặt thống kê vì đều có Sig < 0.05. Thành phố (nội thành) và trường mầm non Tính tích cực giao tiếp của trẻ ở nội Tân Hiệp huyện Hóc Môn (ngoại thành) thành trong cả 5 hoạt động đều cao hơn trẻ trong từng hoạt động khám phá khoa học ở trường mầm non ngoại thành. Điều này cụ thể như sau: Hoạt động 1 (Sig = .001); còn được thể hiện qua số liệu ở Bảng 5. Bảng 5. So sánh mức độ tính tích cực giao tiếp của trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi trong hoạt động khám phá khoa học ở 2 trường mầm non Các mức độ đánh giá Cao Trung bình Thấp STT ĐỐI TƯỢNG KQH MN MN Tân MN MN Tân MN MN Tân 19/5 Hiệp 19/5 Hiệp 19/5 Hiệp SL % SL % SL % SL % SL % SL % 1 Tan – Không tan 9 18,37 3 6,25 36 73,47 34 70,83 4 8,16 11 22,92 2 Vật nổi-Vật chìm 11 22,45 5 10,41 34 69,39 32 66,67 4 8,16 11 22,92 29
- Các mức độ đánh giá Cao Trung bình Thấp STT ĐỐI TƯỢNG KQH MN MN Tân MN MN Tân MN MN Tân 19/5 Hiệp 19/5 Hiệp 19/5 Hiệp SL % SL % SL % SL % SL % SL % Trứng nổi- 3 9 18,37 3 6,25 34 69,39 35 72,92 6 12,24 10 20,83 Trứng chìm 4 Trứng đổi màu 12 24,49 7 14,58 35 71,43 33 68,75 2 4,08 8 16,67 5 Sự lớn lên của hạt é 13 26,53 8 16,67 33 67,35 33 68,75 3 6,12 7 14,58 Số liệu Bảng 5 cho thấy, tính tích cực bản chất các thí nghiệm khoa học, chưa có giao tiếp của trẻ ở trường mầm non 19/5 kinh nghiệm tổ chức hoạt động khám phá thành phố cao hơn trẻ ở trường mầm non khoa học nên giải thích không rõ ràng Tân Hiệp huyện Hóc Môn, cụ thể ở mức những thắc mắc của trẻ làm cho trẻ không trung bình, tính tích cực giao tiếp của trẻ ở chủ động và không tích cực đặt câu hỏi với 2 trường tương đương, còn ở mức cao thì cô. Khi trao đổi với giáo viên ở trường có độ chênh lệch đáng kể, ở hoạt động 1 và mầm non Tân Hiệp, được biết giáo viên hoạt động 2, trường mầm non 19/5 mức không có tài liệu về tổ chức thí nghiệm cao đạt 18,37%, trong khi ở trường mầm khoa học cho trẻ và điều kiện phương tiện non Tân Hiệp chỉ đạt 6,25%. Ở hoạt động dạy học nghèo nàn. Như vậy tính tích cực 5: trường mầm non 19/5 Thành phố đạt giao tiếp của trẻ ở trường mầm non ngoại 26,53%, trong khi đó ở trường mầm non thành thấp hơn trường mầm non nội thành, Tân Hiệp chỉ đạt 16,67%. có thể lí giải vì điều kiện trang thiết bị cho Điều này cho thấy, ở các trường mầm các hoạt động khám phá khoa học, trình độ non ngoại thành, phương tiện tổ chức hoạt của giáo viên mầm non, cũng như mức độ động khám phá khoa học còn thiếu thốn và cập nhậtvề đổi mới chương trình giáo dục giáo viên mầm non cũng chưa chú trọng mầm non ở trường ngoại thành còn hạn chế đến việc tổ chức các hoạt động này, thậm so với trường nội thành. Đặc biệt sự đầu tư, chí 1 tháng chỉ tổ chức 1 hoạt động, hơn tìm hiểu, lựa chọn các thí nghiệm khoa học nữa các hoạt động mà giáo viên mầm non chưa đáp ứng được yêu cầu của chương tổ chức lặp đi lặp lại nhiều lần nên trẻ đã trình, chưa phù hợp với đặc điểm tâm sinh biết rõ kết quả thí nghiệm, không còn gì lí của trẻ. phải thảo luận với nhau và không có gì Kết luận thắc mắc với cô. Trẻ có nhu cầu giao tiếp Kết quả khảo sát cho thấy tính tích cực thấp, sự chủ động trong giao tiếp của trẻ giao tiếp của trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi trong không thể hiện rõ. Khi quan sát tính tích hoạt động khám phá khoa học ở một số cực giao tiếp của trẻ trong các hoạt động trường mầm non tại thành phố Hồ Chí khám phá khoa học, cho thấy giáo viên Minh chưa cao. Nhu cầu giao tiếp của trường mầm non Tân Hiệp chưa nắm rõ nhiều trẻ còn thấp, khả năng thích ứng-hòa 30
- nhập của trẻ với các bạn trong giao tiếp và khả năng giao tiếp của trẻ nói chung. còn hạn chế. Nhiều trẻ chưa chủ động giao tiếp với cô, với bạn, chưa chủ động đặt các Tài liệu tham khảo câu hỏi, thắc mắc về các thí nghiệm khoa 1. Ngô Công Hoàn (1995), Giao tiếp và ứng xử của cô giáo với trẻ em, Nxb Đại học Sư phạm học. Tính tích cực giao tiếp ở trẻ mẫu giáo Hà Nội. 4-5 tuổi không phụ thuộc vào giới tính, 2. Jang Young Soog (2009), Hướng dẫn hoạt nhưng phụ thuộc vào địa bàn sinh sống của động khám phá khoa học cho trẻ mầm non, trẻ. Nếu giáo viên mầm non biết sử dụng Nxb Giáo dục Việt Nam. những biện pháp như: Đa dạng hóa các 3. Nguyễn Thị Thanh Thủy (2004), Khám phá và thử nghiệm dành cho trẻ nhỏ, Nxb Giáo hoạt động khám phá khoa học, tạo môi dục. trường thân thiện và dạy trẻ cách thích ứng, 4. Trần Nguyên Anh Vũ (2008), Khám phá thiên hòa nhập trong giao tiếp thì sẽ góp phần nhiên qua hoạt động thử nghiệm, Nxb Giáo nâng cao tính tích cực giao tiếp nói riêng dục. Ngày nhận bài: 17/8/2015 Biên tập xong: 05/11/2015 Duyệt đăng: 10/11/2015 31
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học