Xem mẫu
- KÝ S TRUY N HÌNH Ph n 1 1, Nh ng v n chung v ký 1.1, Ký s là gì? Ký s ph n ánh con ngư i, s ki n thông qua các th pháp ngh thu t, s c m nh c a nó cũng là chi ti t. Vi c ch n con ngư i, s ki n i n hình thông qua chi ti t có th t làm cho tác ph m có s c truy n c m mà không dùng các bi n pháp i n hình hoá, nhân cách hoá c a văn h c. Trong ký s , b c c tuân theo lôgic c a tình c m, s sáng t o mà không tuân theo quy lu t c a tư duy th c t . Con ngư i, nhân v t trong ký s không ph i là s t ng h p chi ti t t nhi u hoàn c nh khác nhau mà s l p lánh c a nó xu t phát t chính s ki n, con ngư i thông qua s ch n l c c a nhà báo. Năng l c thông tin c a ký s không ph i là s ki n mà là s trăn tr , suy ng m c a nhà báo hư ng t i m t tình c m cao p và ánh th c con ngư i tình c m cao p. Như v y, ký s là th lo i thu c ký báo chí, trong ó các nhân v t, s ki n ư c khái quát i n hình thông qua sáng t o c a nhà báo, mang n cho ngư i c s suy ng m và hư ng t i tình c m cao p. 1.2 Nh ng c i m chung c a th lo i ký Trong các th ký nói chung và trong ký truy n hình nói riêng, u có nh ng c i m sau: - Ký ph n ánh hi n th c thông qua vai trò cái tôi tr n thu t – nhân ch ng khách quan trư c hi n th c ư c ph n ánh và khách quan v i t t c i tư ng ti p nh n thông tin.
- - Vi c xu t hi n cái tôi tr n thu t trong tác ph m ký là y u t c c kỳ quan tr ng. Nó giúp cho tác gi ký s có i u ki n ph n ánh hi n th c sinh ng hơn, có b dày và b n s c hơn. - Chính cái tôi tr n thu t là khâu n i các d ki n, m ra cho các th ký môi trư ng quan sát m i m trư c hi n th c, làm cho hi n th c ư c ph n ánh tr nên sinh ng, a di n và có h n hơn so v i hi n th c ư c trình bày các th lo i khác. - Ký có k t c u co giãn, linh ho t giàu ch t văn h c, t c i mk tc u này hi n th c ư c trình bày trong tác ph m thu c ký báo chí ư c hi n lên v i nhi u tình hu ng khác nhau, an xen nhi u m ng c a hi n th c v i nh ng màu s c, âm thanh, hoàn c nh, s ki n, con ngư i vô cùng phong phú. Bút pháp giàu ch t văn h c giúp cho tác gi trình bày m m m i, uy n chuy n có tính hình tư ng, tính thuy t ph c cao. - Ngôn ng c a ký mang tính t ng h p c a các lo i phong cách ngôn ng khác nhau, trong ó v a mang phong cách chính lu n và ngh thu t nên giàu hình nh, có s c bi u c m. - V i s k t h p khá nhu n nhuy n gi a ngôn ng báo chí và các phong cách ngôn ng khác t o cho ngư i vi t tác ph m ký trình bày và th m nh hi n th c ưu th hơn h n s gò ép b i l i văn thông t n v n ư c coi là c i mc a th lo i thông t n, l i văn ngh lu n chính tr - xã h i c a th lo i chính lu n. 1.3, Yên c u c a ký s truy n hình: - N m ch c yêu c u s n xu t c a tác ph m ký s truy n hình v i các th lo i khác. - Hình thành phong cách trong quá trình d ng và vi t l i bình c a ngư i sáng t o tác ph m. - Xác nh ch , tìm ra ý t và phát tri n theo tư duy c a mình. - Trong ký s truy n hình v a k t h p v i các y u t c a truy n ng n, ti u thuy t, i u tra, ph ng v n,... v a k t h p gi a tư duy tr u tư ng v i tư duy lôgic, tư duy khách quan, logic hình th c,...
- - Cơ s ph n ánh ph i d a trên con ngư i, s vi c, hoàn c nh, tình hu ng u có th t và logic c a tác gi , l p lu n, lý l , lu n ch ng nêu lên lu n ph i phù h p v i quan i m c a xã h i. ây là “cái tôi” có th t, “cái tôi” ch ng ki n, “cái tôi” nhân ch ng, “cái tôi” i u tra. Như v y, trong ký s truy n hình, “cái tôi” ây là “cái tôi” tác gi , “cái tôi” nhân ch ng. - Ký s ph n ánh ngu i th t, vi c th t thông qua th pháp ngh thu t và s c m nh c a nó thông qua nh ng hình nh chi ti t nói v n i dung c a tác ph m vì khi ph n ánh m t s ki n, m t quan i m xu t phát t s ki n, s vi c, con ngư i có th t. - Ký s khác ngh thu t ch , nó không dùng phương pháp i n hình hoá mà thông qua nh ng s vi c, con ngư i i n hình, tiêu bi u hi u tính cách, hành vi c a con ngư i ó thông qua nh ng hành vi hi u tính cách c a con ngư i. - Trong ký s truy n hình, con ngư i không ph i là sư t ng h p các chi ti t mà nó ph n ánh nhi u s ki n khác nhau. Ví d : Ký chân dung ch t l c t nh ng s ki n, s vi c, hành ng c a h . Nhưng y u t quan tr ng nh t là s vi c, hành ng, hành vi c a h (c cái t t và cái x u) có ý nghĩa i v i xã h i như th nào? - Khi nói v tình c m, k c thiên nhiên hay con ngư i bao gi ngư i ta cũng ánh th c c nhân sinh quan và th gi i quan v i ý nghĩa là th c t nh con ngư i hành ng. - Hình nh và âm thanh trong ký s truy n hình có m i quan h bi n ch ng b sung cho nhau, nhưng hình nh thư ng ch ph n ánh “b n i” còn l i bình là th hi n “b sâu” nh m gi i thích nh ng gì hình nh chưa nói h t. 2, Phân bi t ký s truy n hình v i m t s th lo i khác Vi c khu bi t gi a ký s truy n hình và các th lo i khác trong cùng nhóm các th lo i báo hình là c n thi t b i vì gi a chúng có chung các th pháp, quy trình sáng t o, ch ng h n: tác gi , chi ti t, b c c,... Khi phân bi t c n ư c d a trên cơ s này.
- 2.1, Tác gi Trong ký s , tác gi không ch d ng l i vi c k mà còn có tính ch t suy ng m, b c l tư tư ng, tình c m c a mình sâu s c hơn so v i phóng s , bình lu n, ph ng v n. Trong ký s truy n hình giàu ch t tư li u và mang tính khoa h c, th hi n tư duy lôgic ch t ch , các nh n xét, ánh giá xác áng, l i bình i kèm hình nh th hi n nh ng c m xúc c a tác gi . th lo i phóng s , tác gi ch k l i s ki n, s vi c có con ngư i tham gia nhưng không i sâu vào chi ti t, hoàn c nh như ký s . 2.2, Chi ti t Chi ti t trong ký s thư ng hư ng t i vi c xây d ng hình tư ng và nó có s tác ng m nh m i v i tác gi . Ký s chú ý t i vi c kh c ho hình tư ng, con ngư i, s vi c. Ngoài ra, nó có các chi ti t t, nh ng hình nh áng nh . Chi ti t trong ký s là làm th nào xây d ng hình tư ng trong lòng khán gi . N u như các th lo i khác thư ng hư ng vào v n , nhân v t, s ki n, s vi c, c g ng gi i thích cho ngư i ta hi u v s ki n, s vi c ó. Chi ti t trong ký s có tác d ng giáo d c sâu s c i v i ngư i xem qua nh ng c ch , hành vi, thái c a nhân v t,... 2.3, B c c B n ch t c a ký s là tuân theo suy nghĩ, s liên tư ng và c m xúc c a tác gi . Suy nghĩ này quán xuy n trong quá trình sáng t o tác ph m. T ó, ngư i ta có s liên tư ng không gian, th i gian, tính cách, vi c làm suy nghĩ c a tác gi i v i s ki n, s vi c. Nh ng th lo i khác tuân theo quy trình l n lư t theo d ng k , còn ký s s d ng l i văn tr n thu t nhưng không “tu n t ”, l n lư t mà có th an xen cái hay, cái d , t o ra s mâu thu n giúp cho ngư i xem nh n th c con ngư i ó, s ki n, s vi c ó úng v i b n ch t c a nó.
- B c c trong ký s không tuân th theo m t s th lo i khác như tin, ph ng v n, phóng s mà theo suy nghĩ, c m xúc, s liên tư ng c a tác gi , t ó ưa ra s so sánh con ngư i, s vi c. 2.4, Ch Ch tư tư ng c a các tác ph m ký s i vào cu c s ng tinh th n c a nhi u i n hình khác nhau, trong t ng giai o n, th i i m. Trong Tin t c s ki n, s vi c, ý ki n tr thành chi ti t mang tính b n ch t, còn ký s thiên v i s ng tinh th n, có tính ch t l p ghép (nhi u th i i m, nhi u hoàn c nh), nhưng l i có tính liên hoàn, s t ng k t, l p ghép t nhi u chi ti t, s ki n khác nhau. 2.5, Thông tin Trong ký s thư ng thông qua nh ng s ki n v i các chi ti t i n hình, tính cách, tình hu ng, hoàn c nh i n hình, làm toát lên n i dung và thông tin ó thư ng mang tính nhân văn sâu s c. Các th lo i khác mô t b n ch t c a s ki n, s vi c, ký thông qua s ki n, l y s ki n, s vi c làm toát lên n i dung. Ký kh c ho ư c y các nét i n hình, i sâu vào tính cách, s ki n, con ngư i c th và mang tính nhân b n. 2.6, Ngôn ng Ngôn ng trong ký s là ngôn ng ngh thu t nhưng s d ng ngôn ng hình tư ng, mang tính n d , ph n ánh n i tâm c a nhân v t, còn các th lo i khác thư ng s d ng ngôn ng tr n thu t, phân tích s ki n, s vi c. So sánh ký s và phim tài li u: - a s phim tài li u u có th g i là ký s . Tuy nhiên ký s không trùng v i phim tài li u trư c h t v t m c và dài. - Ký s có th ch vài phút, cũng có th có dài ngang t m v i phim tài li u. - Phim tài li u nói chung khác v i ký s ch nghiêng v góc kh o c u, nó trình bày m t cách logic nh ng v n xã h i, l ch s và tìm bi n pháp gi i quy t các v n ó.
- T s phân tích trên có th i n khái ni m v ký s truy n hình như sau: Phim ký s truy n hình là th lo i báo chí truy n hình thu c nhóm chính lu n ngh thu t. Trong ó, các nhân v t, s ki n, s v t có th t, ư c kh c ho và khái quát thanh hình tư ng thông qua các phương pháp chính lu n ngh thu t nh m m c ích không nh ng thông tin mà còn t o ra c m xúc th m m sâu s c iv i khán gi . 3, Các d ng ký s truy n hình 3.1, Ký s mang tính phóng s D a trên cơ s m t ho c nh ng s ki n x y ra, mang ý nghĩa xã h i sâu s c, các ch t li u hình thành ký s bao g m c ch t li u c a phóng s . Tuy nhiên, trong ký s tác gi ph i vư t lên trên các s ki n không d ng l i vi c k l i s ki n mà còn ưa ra nh n xét, ánh giá, bình lu n v s ki n, s vi c ó. Ví d : Ký s “Ngư i lính xe tăng 390 ngày y” k l i s ki n mang tính l ch s và có ý nghĩa l ch s v b n ngư i lính lái xe tăng ti n vào Dinh cl p năm 1975. Nh ng thư c phim mang nhi u ch t phóng s , nh ng hình nh v chi n tranh, c nh vui m ng chi n th ng, nh ng c nh sinh ho t trong cu c s ng i thư ng c a ngư i lính năm xưa. Nhưng không ch d ng l i ó, nh ng thư c phim còn kh c sâu trong lòng khán gi hình tư ng nh ng ngư i lính C H . N u năm xưa h là lính lái xe tăng dũng c m ti n vào Dinh c l p, p tan thành lũy cu i cùng c a ch M – Ng y em l i c l p t do cho dân t c thì ngày nay trong cu c s ng i thư ng h v n làm vi c như b t c ngư i dân nào. i u ó âu ch có v y, ó là ni m tin vào cu c s ng, cu c s ng ch th c s có ý nghĩa khi ngư i ta bi t lao ng, c ng hi n và hy sinh. Trong hoàn c nh nào h v n tràn y ni m tin vào cu c s ng. ó là ý nghĩa sâu xa c a ký s “Ngư i lính xe tăng 390 ngày y”. Trong ký s phóng s , phim không ch d ng l i các chi ti t và cũng không ph n ánh toàn b , nhưng ngư c l i i sâu vào m t s chi ti t quan tr ng mang tính i n hình giúp ngư i xem suy nghĩ, phán oán sâu v s ki n, s vi c x y ra (t c nó mang s c thái c a s ki n, s vi c y).
- Ví d : Ký s : Sóng th n, n bom, b t cóc... b ng nh ng chi ti t i n hình cũng cho khán gi c m nh n v s ki n. 3.2, Ký s v n Là lo i phim không c p t i m t s ki n c th mà là hàng lo t các s ki n t o thành m t v n nào ó, ư c ngư i xem truy n hình quan tâm. M i s ki n, con ngư i c th tr thành chi ti t ư c xâu chu i b ng m t ư ng dây mà trong ó ch ư c làm rõ b i chính nh ng chi ti t. Hơn n a, s suy ng m v các chi ti t này b c l rõ m c ích c a tác gi và tác ph m. Ví d : như ký s v các v n môi trư ng, v sinh an toàn th c ph m, c i cách hành chính,… Nguy cơ l n nh t c a ký s là sa vào thông tin. ó là s kéo dài m t cách v ng v c a phóng s , k l dài dòng v s ki n. M t ký s thành công ph i nh vào s liên tư ng, suy ng m sâu xa, mu n như v y phim ph i tìm c u t . Trong ký s v n , con ngư i lui l i tuy n sau, tác gi ưu tiên phân tích v n quan tr ng qua nh ng bi u hi n c th , ho t ng c a con ngư i và t p th c th . Vi c ti p thu m t kh i lư ng l n các s vi c, t ng h p các nguyên li u khác nhau cho phép nhà báo ti n hành cu c nói chuy n quy mô v nh ng v n c p bách. 3.3, Ký s chân dung Ký cho phép ta ph n ánh m t cách sinh ng, s c nét, d hi u, k p th i trư c s ki n, hé m hình nh m t con ngư i thú v , v nên chân dung m t t p th , k v sinh ho t, truy n th ng, tâp t c c a con ngư i m t vùng t. Cơ s c a ký chân dung là câu chuy n v con ngư i, v cu c s ng, ý ki n c a ngư i i tho i. Nhưng không ph i s ph n nào cũng có th là tài làm ký s , mà ch s ph n nào ph n ánh rõ nét nh t v th i i v hi n th c xã h i, v nhân cách, ý nghĩa c a nó trong t ng hoàn c nh c th m i có th là ch t li u làm ký s . Phân tích tính bi n ch ng c a cá th ó trong quá trình ho t ng c a t p th cho phép nhà
- báo tìm th y quy lu t phát tri n, ưa ra nh ng bi n pháp gi i quy t mâu thu n, ý nghĩa c a s v n ng i lên. Tuy nhiên, ôi khi nhà báo quá say mê v i vi c k l i t m v ti u s nhân v t, dùng quá nhi u tư li u nhi u th i i m, giai o n khác nhau thì khó mà t o nên ư c b n s c riêng c a chân dung. Khi nói n ký s chân dung t c là i vào m t con ngư i ho c m t t p th nh m m c ích kh c ho hình tư ng ngh thu t, i n hình hoá tính cách mà không ph i b ng hư c u mà b ng ngư i th t, vi c th t. Trong ký s chân dung c n t p trung vào: - Con ngư i ó ph i là con ngư i có th c, th hi n b ng nh ng vi c làm, hành ng c th ư c th hi n trong i s ng m t lĩnh v c nào ó (s n xu t, lao ng, h c t p, nghiên c u khoa h c...) v nh ng v n chính tr , kinh t , văn hoá - xã h i. - N i dung ph n ánh là ph i t o nên i s ng n i tâm phong phú và nêu b t lên ư c s ph n cu c i có tính tiêu bi u. - Ph i có tính cách (ph m ch t): cái t t, cái x u. - Vi c làm c a con ngư i ho c t p th y có vai trò và nh hư ng gì trong i s ng xã h i. - Ngoài nh ng hình nh nói v m t nhân v t ho c nhóm t p th c a m t ơn v thì nh ng chi ti t trong phim là m ra các ý tư ng, v n g n ch t v i nhân v t, cu c i và s ki n c a h ph i ph n ánh ư c tính ch t c a th i i, hoàn c nh, i u ki n l ch s . - Trong phim ký s , l i bình r t quan tr ng, l i bình ph i mang tính bi u c m cao và ph i có s liên tư ng: quá kh – hi n t i – tương lai. Ví d : Nh ng thư c phim tư li u v : C H , i tư ng Võ Nguyên Giáp, các anh hùng d ng nư c, anh hùng trong lao ng s n xu t, chi n u,…. 3.4, Ký s mang tính du l ch
- Ký s mang tính du l ch là m t trong nh ng hình th c c nh t c a th lo i chính lu n ngh thu t có ngu n g c là sách v và chuy n k c a nh ng ngư i ham thích du l ch. Ký s du l ch thư ng mang tính dư a chí, ph c v trong khoa h c - a linh nhân ki t, con ngư i,vùng t ho c vùng quê nào ó, gi i thi u t nư c, con ngư i, l ch s , truy n th ng và khái quát lên thành c ng ng c a vùng quê. Phim ký s mang tính du l ch giúp cho ngư i xem có m t tư duy, s nh n th c và hi u bi t v hoàn c nh, t nư c, con ngư i. Trong ó bao g m: ti n nghi, l ch s , văn hoá, truy n th ng, phong t c t p quán nh m khai thác ti m năng. Ví d : các phim gi i thi u v t nư c, con ngư i trong nư c và th gi i,…. Trong nh ng ký s du l ch thư ng xu t hi n “cái tôi” nhân ch ng, cái t i xúc ng trư c thiên nhiên, con ngư i, “cái tôi” suy tư, liên tư ng. Trong nhi u trư ng h p, “cái tôi” rung c m ó là tác gi . 3.5, Ký s Montage N n t ng c a ký s Montage là nh ng thư c phim tư li u nhi u th i kì, nhi u giai o n khác nhau. Nh ng tư li u này ư c s p x p theo trình t tư duy c a tác gi , t o ra nh ng ý nghĩa m i, tác ng m nh m n ngư i xem. M i th h nhìn l i tư li u b ng con m t c a mình, lý gi i ph i theo cách c a mình, có th là hoàn toàn khác v i ý quay phim ban u. Nhưng ó là lo i tác ph m mà ngu i làm phim hư ng t i. Cũng là m t tư li u nhưng qua Montage mà hư ng vào ý nghĩa khác, hình tư ng hoá, i n hình hoá mà trư c ó tư li u chưa làm ư c.
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học