Xem mẫu
- TAÏP CHÍ KHOA HOÏC ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 9 (34) - Thaùng 11/2015 Tìm hiểu chế định giáo dục pháp luật trong các cơ sở giáo dục của hệ thống giáo dục quốc dân theo pháp luật phổ biến, giáo dục pháp luật của Việt Nam A better understanding of legal education in the education establisments of national educational system according to common Laws, legal education of Viet Nam TS. Hồ Xuân Thắng Trường Đại học Sài Gòn Ph.D. Ho Xuan Thang Sai Gon University Tóm tắt Trong giai đoạn phát triển hội nhập kinh tế mang tính toàn cầu hóa hiện nay, yêu cầu tăng cường, phát huy vai trò, hiệu lực của pháp luật theo Nghị quyết Đại hội XI của Đảng Cộng sản Việt Nam đòi hỏi công tác Phổ biến giáo dục pháp luật phải thực sự có chuyển biến căn bản và toàn diện. Vì vậy, việc tìm hiểu chế định giáo dục pháp luật trong các cơ sở giáo dục của hệ thống giáo dục quốc dân trong Luật phổ biến, giáo dục pháp luật là rất cần thiết. Trong bài viết này, tác giả cung cấp những thông tin cơ bản làm luận cứ mang tính pháp lý về vai trò, vị trí, đường lối của Đảng ta, của Nhà nước ta và nội dung cơ bản quy định việc giáo dục pháp luật tại các cơ sở giáo dục của hệ thống giáo dục quốc dân trước khi ban hành Luật phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2013. Ngoài ra, tác giả nêu các nội dung cơ bản của chế định giáo dục pháp luật trong các cơ sở giáo dục hệ thống giáo dục quốc dân của Luật phổ biến, giáo dục pháp luật hiện hành và các biện pháp triển khai tổ chức thực hiện các nội dung nêu trên có hiệu quả trong thực tiễn thi hành. Từ khóa: chế định giáo dục pháp luật trong các cơ sở giáo dục của hệ thống giáo dục quốc dân theo pháp luật phổ biến, giáo dục pháp luật Việt Nam... Abstract During the development stage of international economic integration, strengthening and promoting of the role and effect of law in accordance with Resolution - XI Congress of the Communist Party of Viet Nam become a requirement and Popular legal education should truly attain a fundamental and comprehensive change. Therefore, the understanding of the legal education institutions in the educational establishments of the national education system in common law, legal education is very necessary. In this article, the author presents background information as legalistic arguments about the role, position and direction of our Party, our state and basic content defining regulations on legal education in the educational institutions of the national education system before issuing common law, education law in 2013. In addition, the author suggests the basic content of the rule of law education in education establishments of national education system of common law, current legal education and the measures deployed to implement the contents above effectively in the reality. Keywords: the institutions of legal education in the educational establishments of national educational system in accordance with Common Law, education law of Viet Nam… 14
- 1. Vai trò, vị trí của phổ biến, những tri thức được học trong chương giáo dục pháp luật trong các cơ sở giáo trình, bồi dưỡng tình cảm, niềm tin pháp dục của hệ thống giáo dục quốc dân luật, đồng thời rèn luyện, uốn nắn hình Thứ nhất: Góp phần giáo dục đạo đức, thành hành vi ứng xử theo chuẩn mực pháp lối sống, hình thành nhân cách, rèn luyện luật quy định. Phổ biến pháp luật trong nhà hành vi ứng xử cho học sinh, sinh viên trường giúp người học tiếp cận pháp luật ngay từ trên ghế nhà trường tạo nếp sống, toàn diện hơn, đầy đủ hơn, thấm sâu hơn, hành động “sống và làm việc theo Hiến vượt qua rào cản khô khan của ngôn ngữ pháp và pháp luật”. văn bản. Nhìn nhận dưới góc độ quản lý, Phổ Theo Luật giáo dục năm 2005, sửa đổi biến, giáo dục pháp luật trong nhà trường bổ sung một số điều năm 2009 thì Nhà bao gồm hai lĩnh vực: phổ biến pháp luật trường (trường học) là đơn vị cấu trúc cơ và giáo dục pháp luật. Hoạt động giáo dục sở của hệ thống giáo dục quốc dân, là nơi pháp luật là một hoạt động giáo dục cụ thể thực hiện chức năng dạy học có tổ chức. gắn bó mật thiết không thể tách rời với Giáo dục trong nhà trường là hoạt động hoạt động giáo dục nói chung. Nội dung mang tính định hướng, thực hiện mục tiêu giáo dục pháp luật là một phần của nội của giáo dục. Các nội dung, phương pháp dung chương trình giáo dục ở các cấp học và hình thức tổ chức giáo dục trong nhà và trình độ đào tạo của hệ thống giáo dục trường được lựa chọn và có độ tin cậy cao. quốc dân. Nói cách khác, giáo dục pháp Dưới góc nhìn của chúng tôi, giáo dục nhà luật là một hoạt động tự thân, thường trường giữ vai trò, rất trọng yếu trong việc xuyên của ngành giáo dục, nó khác căn bản giáo dục đạo đức, lối sống và hình thành với một số ngành khác. Giáo dục pháp luật nhân cách người học, tạo ra nguồn nhân trong nhà trường thực hiện thông qua việc lực có trình độ và chất lượng cao phù hợp dạy và học nội dung, kiến thức pháp luật với nhu cầu và sự phát triển của xã hội, đặc trong trong chương trình giáo dục chính biệt trong xã hội tiên tiến, văn minh. Trong khóa qua các môn học như giáo dục công giai đoạn hội nhập kinh tế thế giới sâu rộng dân ở trình độ đào tạo phổ thông, pháp luật như ngày nay, vị trí của giáo dục nhà ở trình độ đào tạo trung cấp chuyên nghiệp, trường ngày càng được khẳng định và nâng cao đẳng, đại học hoặc được lồng ghép, cao, giáo dục trong nhà trường đóng vai trò tích hợp vào các môn học có liên quan đạo chủ đạo trong việc đào tạo sức lao động đức, tìm hiểu tự nhiên xã hội, sinh học, mới, đáp ứng nhu cầu tồn tại và phát triển lịch sử. của xã hội. Phổ biến pháp luật trong nhà trường Thứ hai: Thực hiện mục tiêu giáo dục được thực hiện thông qua các hoạt động toàn diện trong trường học thuộc hệ thống giáo dục ngoại khóa, giáo dục ngoài giờ giáo dục quốc dân. lên lớp với các hình thức như nói chuyện Nội dung giáo dục pháp luật là một pháp luật, thi tìm hiểu pháp luật, viết báo phần của nội dung chương trình giáo dục ở tường, sinh hoạt theo chủ đề pháp luật, Tọa các cấp học và trình độ đào tạo của hệ đàm, Hội thảo chuyên đề, diễn án bằng các thống giáo dục quốc dân. Giáo dục pháp phiên tòa giả định hay tham dự phiên tòa… luật là một hoạt động tự thân, thường Phổ biến pháp luật góp phần củng cố xuyên của ngành giáo dục – đào tạo. Giáo 15
- dục pháp luật tốt không chỉ góp phần ổn hiện nhiệm vụ có tầm quan trọng đặc biệt định hoạt động của ngành mà còn góp phần đó là hình thành được ở học sinh nhân cách trực tiếp vào việc nâng cao chất lượng sản người công dân trong xã hội mới. phẩm giáo dục, góp phần quan trọng đào Đưa giáo dục pháp luật vào nhà trường tạo nguồn nhân lực, thúc đẩy phát triển là việc sử dụng các thiết chế bộ máy, các kinh tế - xã hội. cơ sở vất chất của nhà trường, thông qua Trong công cuộc xây dựng nhà nước chức năng giáo dục của nhà trường, thực pháp quyền XHCN Việt Nam đòi hỏi có hiện mục đích của giáo dục pháp luật. Là những con người mới, có tri thức khoa học, việc bằng các quy tắc, luật lệ, các hình thức có hiểu biết về pháp luật, có ý thức tuân thủ và phương pháp giáo dục trong nhà trường pháp luật. Thực tế hiện nay cho thấy, tình để đưa các nội dung kiến thức, các chuẩn hình vi phạm pháp luật trong xã hội ngày mực pháp luật đến với học sinh các cấp càng tăng nhất là trong lứa tuổi thanh thiếu học, bậc học. Trang bị cho các em những niên mà một trong những nguyên nhân đó tri thức pháp luật cần thiết, bồi dưỡng tình là tình trạng “coi thường” pháp luật, không cảm và đặc biệt là xây dựng và hình thành hiểu biết gì về pháp luật, hoặc hiểu biết trong các em ý thức pháp luật làm cơ sở pháp luật không đầy đủ, từ đó dẫn đến việc cho sự hình thành hành vi và thói quen có những hành vi vi phạm pháp luật như thực hành có các hành vi phù hợp pháp giết người, tham những, cố ý gây thương luật, phù hợp với chuẩn mực đạo đức thong tích, cướp tài sản và chiếm đoạt tài sản. thường, với kỷ cương, nề nếp xã hội yêu Việc mở cửa hội nhập toàn cầu hóa nền cầu. Trường học là môi trường giáo dục kinh tế cũng có những ảnh hưởng, tác động pháp luật tốt nhất, dễ đạt hiệu quả cao, bởi đến truyền thống, đạo đức xã hội, một số vì việc sử dụng các hình thức, phương nét đẹp trong đạo đức truyền thống bị pháp pháp đặc trưng của giáo dục nhà vỡ, đạo đức xã hội có biểu hiện xuống cấp, trường trong hoạt động giáo dục pháp luật ý thức pháp luật trong dân chúng chưa cao, một cách linh hoạt và nhất quán. Thực hiện việc tuân thủ pháp luật chưa được coi trọng. giáo dục pháp luật trong nhà trường là góp Xã hội càng phát triển, nhu cầu hiểu biết phần đưa pháp luật đến với những công pháp luật và vận dụng pháp luật trong các dân trẻ tuổi bằng con đường ngắn nhất, hoạt động kinh tế nhằm bảo vệ quyền và lợi nhanh nhất, hiệu quả nhất, góp phần thực ích hợp pháp của mỗi cá nhân trong xã hội hiện tốt nhất mục tiêu giáo dục toàn diện. không thể xem nhẹ. Mặt khác, nhà trường có nhiệm vụ xây Giáo dục trong nhà trường là sự tác dựng cho thế hệ trẻ cơ sở ban đầu nhưng động khoa học và định hướng, nội dung rất quan trọng của nhân cách người công kiến thức được sắp xếp logic theo hệ thống dân, người lao động, những chủ nhân từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, tương lai của đất nước, biết sống, lao động từ trực quan sinh động đến tư duy trìu và học tập trong xã hội mới với muôn vàn tượng. Chương trình giáo dục nhà trường mối quan hệ đa dạng. Muốn vậy, một trong có tính kế thừa, tính liên thông và phát những vấn đề có tầm quan trọng đặc biệt là triển trong nội dung kiến thức ở từng lớp giáo dục cho học sinh biết, tôn trọng và học, bậc học, giúp cho học sinh từng bước làm theo những chuẩn mực xã hội do pháp mở rộng nhận thức, bồi đắp tri thức và thực luật quy định. Dần dần hình thành trong 16
- người học những hành vi tự giác ứng xử các hoạt động văn hóa xã hội. Khi cơ thể theo chuẩn mực xã hội đồng thời biết đề phát triển tạo ra các nhu cầu tìm hiểu sự phòng, biết đấu tranh và khắc phục những việc, những ham muốn về sinh lý, về giới sai lệch so với các chuẩn mực đã được quy tính cộng với tính tò mò muốn biết hết mọi định. Một trong những chuẩn mực quan việc, muốn làm như “người lớn”, bắt trước trọng, cơ bản nhất của xã hội hiện đại là người lớn, vì thế, nếu không được giáo chuẩn mực pháp luật. Học sinh, sinh viên dục, không được dạy bảo dễ nảy sinh các là những thành viên của cộng đồng, là tâm lý lệch lạc dẫn đến hành vi phạm tội, những công dân đang trên bước đường do không được giáo dục, thiếu hiểu biết về trưởng thành, những người lao động, chủ cuộc sống nói chung và các hiểu biết về nhân tương lai của đất nước. pháp luật nói riêng. Có thể nói rằng việc giáo dục pháp Về nhận thức: đa số người học nhất là luật cho học sinh, sinh viên là một yêu cầu học sinh các trường phổ thông, trung cấp, khách quan nhằm chuẩn bị một cách có hệ sinh viên tại các trường cao đẳng, đại học thống cho thế hệ trẻ vào đời, biết sống và đang trong giai đoạn bắt đầu hình thành làm việc theo pháp luật, góp phần xây nhân cách, tâm, sinh lý chưa ổn định, suy dựng một nhà nước pháp luật, một xã hội nghĩ chưa chín chắn, tính cách hay thay có kỷ cương, nề nếp. đổi. Đa số các em chưa nhận thức đầy đủ Thứ ba: Chủ thể lĩnh hội kiến thức được tính chất của hành vi của bản thân. giáo dục pháp luật trong hệ thống giáo dục Những đặc điểm đó có tác động, ảnh quốc dân chính là Người học hưởng rất lớn đến quá trình nhận thức và Giáo dục pháp luật là giáo dục về hành động của người học, nếu không có sự những giá trị cao đẹp, giáo dục cách xử sự định hướng, tác động giáo dục theo các vì lợi ích chung của cộng đồng, lợi ích xã mục tiêu, chuẩn mực xã hội thì rất dề bị lôi hội và lợi ích của mỗi con người. Suy cho kéo, quyến rũ vào các việc làm, các hành vi cùng giáo dục pháp luật là tạo lập, rèn dũa phạm pháp luật. và mài sáng cái tâm, cái đức trong mỗi con Dưới góc độ xã hội, đây là lứa tuổi bắt người Việt Nam. đầu được phép tham gia một số quan hệ xã Xét trên mọi phương diện, giáo dục hội nhất định, được coi pháp luật là có đạo đức, lối sống, giáo dục công dân, giáo năng lực hành vi trong một vài quan hệ xã dục pháp luật đóng góp một phần quan hội, đồng thời cũng bắt đầu phải chịu sự trọng tạo nên nhân cách của mỗi con người. điều chỉnh của pháp luật, phải chịu trách Người học trong các trường thuộc hệ nhiệm về hành vi của mình, khi tham gia thống giáo dục quốc dân đa số thuộc lứa các quan hệ xã hội. tuổi đang trong giai đoạn phát triển, có Ở lứa tuổi này nhân cách đang trong nhiều biến động về thể chất lẫn tâm hồn, giai đoạn hình thành và chưa ổn định, các điều này có tác động lớn đến tâm sinh lý em rất dễ sa ngã, dễ bị rủ rê, lôi kéo vào của các học sinh, sinh viên. các hành vi phạm tội do đặc tính hiếu Về tâm, sinh lý: Ở lứa tuổi này, tâm lý động, tò mò của tuổi trẻ, nhưng cũng dễ các em có nhiều biến động rất nhạy cảm, uốn nắn, dễ tiếp thu các điều hay, điều tốt dễ xúc động, dễ bị kích động, bị tác động khi được định hướng, được giáo dục ngay bởi các yếu tố bên ngoài như phim, ảnh, từ giai đoạn này. 17
- Vì thế cần phải đưa phổ biến, giáo dục toàn quốc lần thứ VII, Đảng ta nhấn mạnh: pháp luật vào nhà trường, vào chương trình “Coi trọng công tác giáo dục tuyên truyền, học tập, sinh hoạt, vui chơi, giáo dục ý giải thích pháp luật, đưa việc dạy pháp thức pháp luật cho học sinh, sinh viên ngay luật vào hệ thống các trường của đảng, của từ giai đoạn này sẽ có tác động lớn trong Nhà nước (kể cả các trường phổ thông, đại việc định hướng, phát triển hình thành tư học) của các đoàn thể nhân dân. Cán bộ cách công dân, góp phần điều chỉnh hành quản lý các cấp từ trung ương đến đơn vị vi, nâng cao nhận thức, xây dựng nhân cơ sở phải có kiến thức về quản lý hành cách, xây dựng tính hướng thiện, đảm bảo chính và hiểu biết về pháp luật, cần sử tính liên tục trong nhận thức, hình thành dụng nhiều hình thức và biện pháp để giáo trong các em hành vi, thói quen tự giác xử dục, nâng cao ý thức pháp luật và làm tư sự đúng pháp luật, và có ý thức tuân thủ vấn pháp luật cho nhân dân”. pháp luật. “Điều quan trọng để phát huy dân chủ 2. Chủ trương đường lối của Đảng, là xây đựng và hoàn chỉnh hệ thống pháp pháp luật của Nhà nước về công tác luật, tăng cường pháp chế XHCN, nâng cao phổ biến, giáo dục pháp luật trong trình độ dân trí, hiểu biết pháp luật và ý nhà trường của hệ thống giáo dục quốc thức tuân thủ pháp luật của nhân dân. dân trước khi chưa ban hành luật phổ Thường xuyên giáo dục pháp luật, xây biến, giáo dục pháp luật dựng ý thức sống và làm việc theo pháp Xuất phát từ mục tiêu giáo dục và đào luật trong nhân dân.” (Văn kiện Đại hội tạo toàn diện của các nhà trường, từ yêu Đại biểu Đảng toàn quốc lần thứ VII, Nhà cầu tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, xuất bản Sự thật Hà nội - 1991) ngay từ đầu những năm 80 của thế lỷ XX, Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần Đảng và Nhà nước ta đã chủ trương đưa thứ hai (khóa VIII) về “về định hướng giáo dục pháp luật vào nhà trường. Các chiến lược phát triển giáo dục - đào tạo Nghị quyết quan trọng của Đảng qua các trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá thời kí, nhất là từ Nghị quyết số 14/TU và nhiệm vụ đến năm 2000” đã xác định ngày 11/01/1979 về cải cách giáo dục đến mục tiêu của giáo dục trong giai đoạn hiện các nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần nay là “xây dựng những con người và thế thứ V, VI, VII, IX.. XI đều đã thể hiện nhất hệ thiết tha gắn bó với lý tưởng độc lập dân quán chủ trương đó và nhấn mạnh vai trò tộc và chủ nghĩa xã hội, có đạo đức trong của phổ biến giáo dục pháp luật trong quá sáng, có ý chí kiên cường xây dựng và bảo trình xây dựng con người mới xã hội chủ vệ tổ quốc”; “coi trọng giáo dục chính trị, nghĩa Việt Nam. Đại hội Đại biểu Đảng tư tưởng, nhân cách, khả nǎng tư duy sáng toàn quốc lần thứ V, khẳng định: “Các cấp tạo và nǎng lực thực hành”. Để thực hiện uỷ Đảng, các cơ quan Nhà nước và các mục tiêu này, một trong những giải pháp đoàn thể phải thường xuyên giải thích pháp được Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần luật trong các tầng lớp nhân dân, đưa việc thứ hai (khóa VIII) đề ra là: “Tǎng cường giáo dục pháp luật vào các trường học, các giáo dục công dân, giáo dục tư tưởng - đạo cấp học, xây dựng ý thức sống có pháp luật đức, lòng yêu nước, chủ nghĩa Mác-Lênin, và tôn trọng pháp luật”. đưa việc giảng dạy tư tưởng Hồ Chí Minh Trong văn kiện Đại hội Đại biểu Đảng vào nhà trường phù hợp với lứa tuổi và với 18
- từng bậc học”. cho việc triển khai thực hiện phổ biến, giáo Để đẩy mạnh công tác phổ biến giáo dục pháp luật trong nhà trường. dục pháp luật, nhằm “tăng cường sự lãnh Ngày 07/12/1982 Chủ tịch Hội đồng đạo của Đảng đối với công tác tư pháp” Bộ trưởng (nay là Thủ tướng Chính phủ) theo tinh thần Nghị quyết số 08/NQ-TƯ đã ban hành Chỉ thị 315/CT về việc đẩy ngày 02/01/2002 của Bộ Chính trị về một mạnh công tác tuyên truyền giáo dục pháp số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp luật. Chỉ thị số 300/CT ngày 22/10/1987 về trong thời gian tới, góp phần vào việc thực một số công tác trước mắt nhằm tăng hiện “phát huy dân chủ, tăng cường pháp cường quản lý nhà nước bằng pháp luật. chế; giữ vững bản chất Nhà nước ta là Nhà Đây là những văn bản quan trọng tạo tiền nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của đề triển khai thực hiện đưa giáo dục pháp nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân; bảo luật vào trường học và phổ biến, giáo dục đảm và tôn trọng quyền dân chủ, quyền, lợi pháp luật cho học sinh, sinh viên, đồng thời ích hợp pháp của các tổ chức và công dân”, yêu cầu các ngành các cấp có trách nhiệm ngày 09 tháng 12 năm 2003 Ban Bí thư phối hợp chung trong công tác tuyên trung ương Đảng đã ban hành Chỉ thị số 32 truyền, phổ biến nội dung Hiến pháp năm – CT/TW về tăng cường sự lãnh đạo của 1980, đưa nội dung Hiến pháp vào các Đảng trong công tác phổ biến, giáo dục chương trình giảng dạy trong nhà trường, pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp xây dựng chương trình, biên soạn tài liệu luật của cán bộ, nhân dân. học tập... Chỉ thị yêu cầu: Chỉ thị số 315/CT nêu rõ: “Bộ Đại học “Ban cán sự Đảng Bộ Giáo dục và Đào và trung học chuyên nghiệp, Giáo dục, tạo phối hợp với Ban cán sự Đảng Bộ Tư Tổng cục dạy nghề phối hợp cùng Bộ Tư pháp và các bộ, ngành, địa phương tiếp tục pháp xúc tiến gấp việc xây dựng chương hoàn thiện chương trình, giáo trình, sách trình, biên soạn tài liệu bồi dưỡng giáo giáo khoa về pháp luật phục vụ trực tiếp viên pháp lý để sớm đưa việc giáo dục cho công tác phổ biến, giáo dục pháp luật pháp luật có hệ thống vào các trường học” trong nhà trường theo phương châm kết Chỉ thị số 300/CT về một số công tác hợp nhuần nhuyễn lý luận với thực tiễn, trước mắt nhằm tăng cường quản lý nhà học đi đôi với hành. Việc đưa pháp luật nước bằng pháp luật đã giao nhiệm vụ cho vào giảng dạy trong nhà trường phải được Bộ Tư pháp phối hợp với Bộ Giáo dục, Bộ chọn lọc hợp lý, có hệ thống và bảo đảm Đại học và Trung học chuyên nghiệp đưa hiệu quả thiết thực”. môn giáo dục pháp luật vào chương trình Với quan điểm phổ biến, giáo dục giảng dạy tại các trường phổ thông, đại học pháp luật, đặc biệt là giáo dục pháp luật và trung học chuyên nghiệp trong cả nước. cho học sinh trong các nhà trường là giáo Chỉ thị số 300/CT yêu cầu: “Đẩy mạnh dục đạo đức, lối sống, giáo dục ý thức công việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật rộng dân, ý thức làm người, Nhà nước ta đã ban rãi trong nhân dân theo Chỉ thị số 315/CT hành nhiều văn bản pháp luật thể chế hoá ngày 07/12/1982 của Chủ tịch Hội đồng bộ các Nghị quyết của Đảng, khẳng định vai trưởng, nhằm thống nhất ý chí và hành trò chiến lược của công tác giáo dục pháp động, nâng cao ý thức pháp luật, tính tự luật trong nhà trường, tạo cơ sở pháp lý giác tôn trọng pháp luật, đấu tranh và 19
- phòng ngừa vi phạm pháp luật”. “Bộ Tư bậc học”, ngày 07/01/1998 Thủ tướng pháp phối hợp với Bộ Giáo dục, Bộ Đại Chính phủ ra Chỉ thị số 02/1998/CT-TTg học và Trung học chuyên nghiệp đưa môn về việc tăng cường công tác phổ biến giáo học về pháp luật vào chương trình giảng dục pháp luật trong giai đoạn hiện nay, dạy tại các trường phổ thông, đại học và nhấn mạnh tầm quan trọng của môn học trung học chuyên nghiệp trong cả nước”. pháp luật trong việc góp phần hình thành Năm 1992 khi Hiến pháp 1992 được và xây dựng nhân cách cho học sinh, sinh ban hành một lần nữa vấn đề giáo dục ý viên - thế hệ tương lai của đất nước, của thức công dân, giáo dục pháp luật lại được dân tộc. Chỉ thị có đoạn: “Bộ Giáo dục đào nhắc lại và nhấn mạnh trong Hiến pháp. tạo chủ trì phối hợp với Bộ Tư pháp đẩy Điều 31- Hiến pháp năm 1992 quy mạnh công tác giảng dạy pháp luật trong định: “Nhà nước ta tạo điều kiện để công các trường học. Sớm nghiên cứu, hoàn dân phát triển toàn diện, giáo dục ý thức thiện nội dung chương trình giáo dục pháp công dân, sống và làm việc theo Hiến pháp luật với tỷ lệ đơn vị học trình hợp lý, biên và pháp luật,..”. soạn sách giáo khoa, giáo trình, tài liệu Để cụ thể hóa quy định trên của Hiến môn học pháp luật cho học sinh, sinh viên pháp năm 1992, đồng thời tiếp tục khẳng trong hệ thống giáo dục quốc dân. Cần tổ định sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối chức đào tạo, bồi dưỡng kiến thức và với giáo dục pháp luật trong nhà trường phương pháp giảng dạy pháp luật cho đội ngày 05/7/1992 Chủ tịch Hội đồng Bộ ngũ giáo viên dạy pháp luật trong các trưởng ra Chỉ thị số 274/CT về việc thi hành trường học. Phải xác định rõ pháp luật là Hiến pháp năm 1992 yêu cầu các cơ quan môn học chính khoá trong mọi cấp học, chức năng chấn chỉnh, rà soát và nâng cao bậc học; phải có kiểm tra tiến tới thi hết chất lượng công tác giáo dục pháp luật trong môn. kết quả học tập môn này được xem là nhà trường. Chỉ thị nhấn mạnh: “Bộ Giáo một trong những căn cứ quan trọng để dục Đào tạo phối hợp với Bộ Tư pháp tổ đánh giá về việc rèn luyện tư cách đạo đức chức rà soát, hoàn chỉnh lại toàn bộ chương của học sinh, sinh viên”. trình, giáo trình, tài liệu giảng dạy pháp luật Ngày 19-4-2011 Ban Bí thư Trung tại các trường phổ thông, đại học, trung học ương Đảng khóa XI đã ban hành Kết luận chuyên nghiệp và dạy nghề bảo đảm đúng số 04-KL/TW về kết quả tổng kết 6 năm tinh thần và nội dung Hiến pháp và pháp thực hiện Chỉ thị số 32-CT/TW của Ban Bí luật mới ban hành đồng thời tiếp tục nâng thư Trung ương Đảng (khoá IX) về tăng cao chất lượng công tác giáo dục pháp luật cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác trong nhà trường”. (Chỉ thị số 274/CT ngày phổ biến, giáo dục pháp luật, nâng cao ý 25/7/1992 của Chủ tịch Hội đồng bộ trưởng thức chấp hành pháp luật của cán bộ, nhân về việc thi hành Hiến pháp 1992). dân và tiếp theo đó, Ngày 4/11/2013 Hội Trên tinh thần quán triệt nghị quyết nghị Trung ương 8 khóa XI đã thông qua Trung ương II về “tăng cường giáo dục Nghị quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn công dân, giáo dục tư tưởng, đạo đức, lòng bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Trung yêu nước, chủ nghĩa Mác-Lê nin, đưa việc ương đã nêu rõ việc tăng cường sự lãnh giảng dạy tư tưởng Hồ Chí Minh vào nhà đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước trường, phù hợp với lứa tuổi và với từng đối với đổi mới giáo dục và đào tạo: “Quán 20
- triệt sâu sắc và cụ thể hóa các quan điểm, Luật phổ biến, giáo dục pháp luật mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp đổi mới căn khẳng định giáo dục pháp luật trong các cơ bản, toàn diện nền giáo dục và đào tạo sở giáo dục của hệ thống giáo dục quốc dân trong hệ thống chính trị, ngành giáo dục và được lồng ghép trong chương trình giáo đào tạo và toàn xã hội, tạo sự đồng thuận dục của các cấp học và trình độ đào tạo; là cao coi giáo dục và đào tạo là quốc sách một nội dung trong chương trình giáo dục hàng đầu. Nâng cao nhận thức về vai trò trung học cơ sở, trung học phổ thông, giáo quyết định chất lượng giáo dục và đào tạo dục nghề nghiệp, giáo dục đại học. của đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý Luật quy định chung về yêu cầu đối giáo dục; người học là chủ thể trung tâm với nội dung giáo dục pháp luật trong của quá trình giáo dục; gia đình có trách chương trình giáo dục của từng cấp học: nhiệm phối hợp với nhà trường và xã hội mầm non, tiểu học, trung học cơ sở, trung trong việc giáo dục nhân cách, lối sống cho học phổ thông, giáo dục nghề nghiệp và con em mình. Trong đó, chú trọng giáo dục giáo dục đại học, theo đó nội dung giáo nhân cách, đạo đức, lối sống, tri thức pháp dục pháp luật trong các cơ sở giáo dục của luật và ý thức công dân” hệ thống giáo dục quốc dân được xây dựng 3. Nội dung cơ bản giáo dục pháp luật phù hợp với từng cấp học và trình độ đào trong các cơ sở giáo dục thuộc hệ thống tạo, phù hợp với mục tiêu giáo dục, ngành giáo dục quốc dân trong Luật Phổ biến nghề đào tạo, bảo đảm tính thống nhất, phổ giáo dục pháp luật hiện hành thông, cơ bản, thiết thực, đồng bộ và có hệ Ngày 02/7/2012, Chủ tịch nước ký thống. Cụ thể là: Lệnh số 12/2012/L-CTN về việc công bố - Nội dung giáo dục pháp luật trong Luật phổ biến, giáo dục pháp luật số chương trình giáo dục mầm non và tiểu học 14/2012/QH13 đã được Quốc hội khóa được lồng ghép thông qua nội dung giáo XIII, kỳ họp thứ 03 thông qua ngày dục đạo đức, hình thành thói quen phù hợp 20/06/2012. Luật Phổ biến, giáo dục pháp với chuẩn mực đạo đức của xã hội, ý thức luật này có hiệu lực thi hành kể từ ngày kỷ luật, tinh thần đoàn kết, tinh thần tự 01/01/2013. giác, tạo tiền đề hình thành ý thức pháp Với cấu trúc của luật này, chúng ta có luật. Theo số liệu thống kê của Bộ Giáo thể thấy các nội dung cơ bản được chia đều dục và Đào tạo, năm học 2014-2015, cả trong 5 chương và 41 điều. Tuy nhiện, chế nước có 24.953.512 người học trong đó định giáo dục pháp luật trong các cơ sở có 3.805.184 trẻ em ở giáo dục mầm non, giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân 7.622.624 học sinh tiểu học, năm học bao gồm có hai điều thuộc mục 3, chương 2014-2015, toàn ngành giáo dục có hai của luật. 1.385.547 nhà giáo bao gồm 208.627 giáo Thứ nhất: Nội dung giáo dục pháp luật viên mầm non; 377.840 giáo viên tiểu học. trong các cơ sở giáo dục của hệ thống giáo Đây là những lợi thế để thực hiện tốt các dục quốc dân, được quy định tại Điều 23 nội dung quy định giáo dục pháp luật trong của luật với hai khoản riêng biệt, tại khoản chương trình giáo dục bậc học mầm non và hai có ba điểm liên quan đến các nội dung tiểu học. giáo dục pháp luật phù hợp với các cấp bậc - Nội dung giáo dục pháp luật trong đào tạo trong hệ thống giáo dục quốc dân... chương trình giáo dục trung học cơ sở, 21
- trung học phổ thông trang bị kiến thức ban pháp luật trong các cơ sở giáo dục của hệ đầu về quyền, nghĩa vụ của công dân, rèn thống giáo dục quốc dân luyện thói quen, ý thức tôn trọng và chấp Vấn đề này, được quy định tại Điều hành pháp luật. Với lợi thế được thống kê 24 với hai khoản riêng biệt quy định rõ theo nguồn của Bộ Giáo dục và Đào tạo thì hình thức giáo dục pháp luật trong nhà cho đến năm học 2014-2015, có 6.214.042 trường thuộc hệ thống giáo dục quốc dân học sinh trung học cơ sở, 3.879.490 học được thực hiện bằng 02 hình thức: sinh trung học phổ thông và 313.941 giáo Một là: Giáo dục chính khóa thông qua viên THCS; 142.248 giáo viên THPT, đặc việc lồng ghép trong các hoạt động giáo biệt được cả nước có 28.807 trường thuộc dục ở cấp mầm non; môn học đạo đức ở hệ giáo dục phổ thong. Việc trang bị kiến cấp tiểu học; môn học giáo dục công dân ở thức ban đầu về quyền, nghĩa vụ của công cấp trung học cơ sở, trung học phổ thông; dân, rèn luyện thói quen, ý thức tôn trọng môn học pháp luật, pháp luật đại cương, và chấp hành pháp luật là hết sức cần thiết pháp luật chuyên ngành tại cơ sở giáo dục và mang tính cấp bách nghề nghiệp, cơ sở giáo dục đại học; các - Nội dung giáo dục pháp luật trong môn học trong cơ sở giáo dục khác của hệ chương trình giáo dục nghề nghiệp, giáo thống giáo dục quốc dân. dục đại học trang bị kiến thức cơ bản về Hai là: Giáo dục ngoại khóa và các nhà nước và pháp luật, kiến thức pháp luật hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. liên quan đến ngành, nghề đào tạo. Cũng Mỗi hình thức trong quy định tại Điều theo số liệu báo cáo tại Hội nghị tổng kết 24 của luật đều thể hiện rõ sự cần thiết phải của Bộ Giáo dục và Đào tạo, tính đến năm mang tính thích ứng trong giáo dục pháp học 2014-2015, cả nước có 746.500 học luật theo lứa tuổi của người học cũng như sinh học nghề, 701.000 học sinh trung cấp tính linh hoạt trong cách áp dụng phương chuyên nghiệp, 1.900.00 sinh viên đại học, thức giáo dục để bảo đảm sự nhận thức cao đẳng, 65.000 học viên cao học và chung nhất về pháp luật có hiệu quả của nghiên cứu sinh. Được tổ chức đào tạo người học trong các cơ sở giáo dục thuộc trong trường 950 trường dạy nghề và trung hệ thống giáo dục quốc dân trong nhà nước tâm, 302 trường trung cấp chuyên , đại học, pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. cao đẳng là có 376 trường. Với một đội Người học là một nhóm đông đảo ngũ giảng dạy tương đối hùng hậu, cụ thể chiếm khoảng 1/4 dân số cả nước. Ý thức là: 17.779 giáo viên Trung cấp chuyên pháp luật của người học có quan hệ hữu cơ nghiệp, 65.112 giảng viên đại học, cao với ý thức pháp luật xã hội. Vị trí của đẳng và 14.261 giáo viên dạy nghề. Việc người học thể hiện ở các khía cạnh sau: trang bị kiến thức cơ bản về nhà nước và Một là, vì có số lượng đông nên nếu pháp luật, kiến thức pháp luật liên quan người học có ý thức pháp luật cao thì tỷ đến ngành, nghề đào tạo theo quy định của trọng số người có ý thức pháp luật trong xã pháp luật về giáo dục pháp luật đối với cấp hội cũng cao. Vai trò trung tâm văn hóa, bậc này là một vấn đề mấu chốt quyết định trong đó có văn hóa pháp lý ở khu vực của mục tiêu chung của Đảng và nhà nước ta nhiều cơ sở giáo dục hiện nay là minh trong giai đoạn hiện nay. chứng cho vấn đề này. Thứ hai: Đối với hình thức giáo dục Hai là, vị trí tương lai của người học 22
- quy định vị trí quan trọng của họ bởi lẽ việc luật đã ban hành cần được triển khai thông xây dựng nhà nước pháp quyền đòi hỏi nhất trong các trường học công lập và tư nguồn nhân lực không chỉ giỏi về chuyên thục và từ Trung ương đến địa phương. môn mà còn phải có ý thức pháp luật cao. Theo ý kiến chúng tôi, để thực hiện tốt công Ngày nay, trong xu thế toàn cầu hoá trong tác giáo dục pháp luật trong trường học cần hội nhập thì các quan hệ quốc tế cũng phải thực hiện một số giải pháp cơ bản sau: được xây dựng trên nền tảng quy định Thứ nhất: Tiếp tục quán triệt Chỉ thị số chung của pháp luật. Điều đó chỉ có được 32-CT/TW và Nghị quyết số 29-NQ/TW, nếu nhà trường hôm nay chủ động chuẩn bị Hội nghị Trung ương 8 khóa XI đã thông cho người học những hiểu biết và cả tâm qua về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục thế để xử lý các quan hệ trong và ngoài và đào tạo và cc văn bản chỉ sạo của Đảng nước bằng pháp luật và theo pháp luật. và Nhà nước về công tác phổ biến, giáo Ba là, người học có ý thức pháp luật dục pháp luật, nâng cao nhận thức về vị trí, tốt sẽ lan toả, ảnh hưởng đến những người vai trò, tầm quan trọng của công tác phổ xung quanh, nhất là các trẻ em mẫu giáo biến, giáo dục pháp luật trong trường học và mầm non cũng có thể biết nhắc bố mẹ từ trung ương đêwsn địa phương. dừng lại trước đèn đỏ khi tham gia giao Thứ hai: Căn cứ vào nội dung giáo gục thông nếu được giáo dục ngọai khóa về pháp luật tại các cơ sở giáo dục hệ thống quy tắc an toàn giao thông. giáo dục quốc dân được quy định trong 4. Những giải pháp cơ bản triển khai pháp luật phổ biến giáo dục pháp luật hiện thực hiện có hiệu quả các quy định về hành, cần phải đổi mới phương pháp dạy giáo dục pháp luật tại các cơ sở giáo dục học trong các giờ giáo dục công dân, tăng thuộc hệ thống giáo dục quốc dân cường ứng dụng công nghệ thông tin để Nhìn nhận dưới góc độ khoa học pháp cung cấp các hình ảnh, sự việc, con người lý thì công tác phổ biến, giáo dục pháp luật thật, liên quan đến bài dạy để tránh sự (PBGDPL) nói chung và trong các cơ sở hệ nhàm chán, khô khan cho học sinh. Định kì thống giáo dục quốc dân nói riêng là khâu kiểm tra chỉnh lý chương trình dào tạo các đầu tiên của quá trình thi hành pháp luật và ngành đào tạo, trong đó chú ý nâng số tiết có vai trò hết sức quan trọng trong việc học thuộc các môn học liện quan đến giáo tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, xây dục pháp luật, pháp luật đại cương từ 2 tín dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam chỉ như trước đây lên thành 3 tín chỉ nhằm XHCN của nhân dân, do nhân dân và vì bảo đảm chuyển tải tương đối các nội dung nhân dân. quy định của pháp luật trong quá trình giáo Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật có dục pháp luật tại các cơ sở giáo dục thuộc hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/01/2013, hệ thống giáo dục quốc dân. tính đến nay Luật này đã đi vào cuộc sống Thứ ba: Tổ chức cho học sinh, sinh gần 3 năm. Việc đưa các quy định của pháp viên tham quan, quan sát các vụ xử án của luật Phổ biến giáo dục pháp luật hiện hành ở Tòa án nhân dân địa phương liên quan đến nước ta đi vào thực tiễn là điều cần thiết. kiến thức pháp luật hình sự, dân sự, kinh Nhất là chế định giáo dục pháp luật trong tế, hôn nhần và gia đình và các kiến thức các cơ sở giáo dục của hệ thống giáo dục về an toàn giao thông để học sinh, sinh quốc dân mà Luật Phổ biến, giáo dục pháp viên có ý thức chấp hành pháp luật. Đầu tư 23
- thích đáng đối với các cơ sở đào tạo trình giả định… Đối với những cơ sở không đào độ từ cử nhân luật trở lên có cơ hội tự tổ tạo cử nhân luật, hàng năm nên mời các chức phiên toàn giả định, các cuộc tọa đàm báo cáo viên chuyên gia đầu ngành các nghề luật nâng cao chất lượng đào tạo cử nghề luật đến trường để thuyết trình về nhân luật phù hợp với yêu cầu chung của kiến thức pháp luật cho giáo viên để thực thị trường lao động hiện tốt nhiệm vụ giáo dục pháp luật tại Thứ tư: Giáo viên dạy môn Giáo dục chính đơn vị của mình. công dân, pháp luật và pháp luật đại cương Thứ bảy: Phải xem xét lại các chính nói chung và các Giảng viên giảng dạy các sách ưu đãi đối với các giáo viên, giảng học phần thuộc chuyên ngành đào tạo cử viên phải cân đối lại thù lao trí thức bậc nhân Luật phải thường xuyên cập nhật cao theo giá trị lao động thị trường để phát thông tin pháp luật thông qua các kênh huy tốt nhất các quy định về giáo dục pháp thông tin như truyền thanh, truyền hình, luật trong nhà trường. Thống nhất chung sách, báo. Tích cực nghiên cứu các tài liệu các cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục liên quan đến pháp luật của nước ngoài để quốc dân việc tổ chức thi giáo viên dạy vận dụng kinh nghiệm vào quá tình truyền giỏi, học sinh giỏi môn Giáo dục công dân, thụ kiến thức cho người học. Tham gia viết pháp luật và pháp luật đại cương để khuyến các bài báo khoa học, tham gia nghiên cứu khích giáo viên trong công tác giảng dạy khoa học cấp khoa cấp trường cũng như và việc học tập của học sinh, sinh viên cấp bộ để lĩnh hội kiến thức pháp lý sâu hơn vận dụng tốt hơn trong quá trình đứng Tài liệu tham khảo lớp giảng dạy các học phần pháp luật 1. Báo cáo Hội nghị tổng kết công tác giáo dục Thứ năm: Bộ Giáo dục và Đào tạo và đào tạo năm học 2014 - 2015, ngày 12 tháng các đơn vị chủ quản của các trường học 8 năm 2015 của Bộ Giáo dục và Đào tạo. cần chỉ đạo và ưu tiên tối đa để các trường 2. Chỉ thị số 32 – CT/TW ngày 09 tháng 12 năm 2003 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về phát huy tính tự chủ trong quản lý cơ sở “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong giáo dục phải thành lập ban chỉ đạo tuyên công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, nâng truyền phổ biến pháp luật. Đối với các cơ cao ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, sở giáo dục đại học cần phải nhanh chóng nhân dân”. phân tầng đại học để tạo điều kiện tốt nhất 3. Các Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc cho việc triển khai giáo dục pháp luật có Đảng CSVN lần thứ V, VI, VII, VIII, IX, X, XI, Nxb Chính trị Quốc gia. chiều sâu và bảo đảm chất lượng 4. Hiến pháp (1992) và Hiến pháp (2013). Thứ sáu: Xây dựng, hình thành và tổ 5. Luật Giáo dục (2005) sửa đổi bổ sung một số chức các câu lạc bộ pháp luật, tuyên truyền điều (2009). pháp luật bằng những hình thức hấp dẫn 6. Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật (2012). các em tham gia như thi đua giải quyết các 7. Nghị quyết số 29-NQ/TW Hội nghị Trung tình huống pháp luật có thưởng; trình bày ương 8 khóa XI về “Đổi mới căn bản, toàn tiểu phám về pháp luật; tổ chức phiên tòa diện giáo dục và đào tạo”. Ngày nhận bài: 28/10/2015 Biên tập xong: 05/11/2015 Duyệt đăng: 10/11/2015 24
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học