TIỂU LUẬN: Triết học và vấn đề phát huy vai trò nhân tố con người ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG …………….. ---------- TIỂU LUẬN Triết học và vấn đề phát huy vai trò nhân tố con người ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay 1 PHẦN MỞ ðẦU Töø thôøi xa xöa ñeán nay con ngöôøi luoân laø trung taâm nghieân cöùu cuûa caùc khoa hoïc noùi chung vaø cuûa Trieát hoïc noùi rieâng. Vaán ñeà con ngöôøi laø vaán ñeà heát söùc phöùc taïp maø caùc khoa hoïc nghieân cöùu thì chæ nghieân cöùu moät phaàn naøo cuûa con ngöôøi maø khoâng theå nghieân cöùu heát taát caû caùc cô quan, caùc boä phaän, khoâng nghieân cöùu ñöôïc baûn chaát cuûa con ngöôøi. Chæ coù Trieát hoïc noùi chung, ñaëc bieät laø Trieát hoïc Maùc – LeâNin môùi coù söï nghieân cöùu con ngöôøi trong moät theå thoáng nhaát khoâng taùch rôøi caùc boä phaän, nghieân cöùu con ngöôøi trong moät chænh theå töø ñoù ñi truy tìm baûn chaát cuûa con ngöôøi vaø coù nhöõng ñònh höôùng giaûi phoùng con ngöôøi. Trong xaõ hoäi hieän nay thì yeáu toá con ngöôøi laø yeáu toá cô baûn khoâng theå thieáu ñeå phaùt trieån kinh teá, vaên hoaù, xaõ hoäi phaùt trieån ñaát nöôùc vaø phaùt trieån caû theá giôùi. Con ngöôøi laø tieàm naêng laø vaø söùc maïnh trí tueä, tinh thaàn, ñaïo ñöùc laø nhaân toá quyeát ñònh vaø laø voán quyù nhaát ñeå xaây döïng ñaát nöôùc giaøu maïnh. Do ñoù vieäc nghieân cöùu ñeå aùp duïng quan ñieåm Trieát hoïc veà con ngöôøi vaøo vieäc ñònh höôùng giaûi phoùng con ngöôøi hieän nay ôû nöôùc ta hieän nay laø vaán ñeà quan troïng, khoâng theå thieáu vì ñoù laø cô sôû, laø ñoäng löïc ñeå phaùt trieån ñaát nöôùc. Ñoù cuõng laø nhöõng lyù do maø ngöôøi nghieân cöùu choïn chuû ñeà Trieát hoïc vaø vaán ñeà phaùt huy vai troø nhaân toá con ngöôøi ôû Vieät nam trong giai ñoïan hieän nay laøm tieåu luaän nghieân cöùu cho mình. Muïc ñích cuûa ñeà taøi laø ñöa ra nhöõng ñònh höôùng nhaèm giaûi phoùng con ngöôøi Vieät Nam trong giai ñoaïn hieän nay. Ñeå ñaït ñöôïc muïc ñích treân ngöôøi nghieân cöùu duøng phöông phaùp phaân tích, toång hôïp taøi lieäu nhaèm thu thaäp, phaân tích ñeå ñöa ra cô sôû lyù luaän cuûa Trieát hoïc tröôùc Maùc vaø Trieát hoïc Maùc-LeâNin laøm neàn taûng töø ñoù môùi ñi vaøo tìm hieåu, phaân tích con ngöôøi Vieät Nam trong quaù khöù vaø neâu leân nhöõng ñònh höôùng giaûi phoùng con ngöôøi trong hieän taïi. Tieåu luaän naøy goàm caùc noäi dung chính sau: Chöông 1: Quan ñieåm veà con ngöôøi trong trieát hoïc tröôùc Maùc – taùc giaû ñeà caäp ñeán quan ñieåm Trieát hoïc phöông Ñoâng vaø Trieát hoïc phöông Taây tröôùc Maùc Chöông 2: Quan nieäm cuûa trieát hoïc Maùc – Leânin veà con ngöôøi vaø baûn chaát con ngöôøi – ñeà caäp ñeán quan ñieåm veà con ngöôøi vaø baûn chaát cuûa con ngöôøi cuûa Trieát hoïc Maùc. Chöông 3: Phaùt huy vai troø nhaân toá con ngöôøi ôû vieät nam trong giai ñoïan hieän nay – taùc giaû ñaõ neâu leân moät soá ñaëc ñieåm cuûa ngöôøi Vieät Nam trong chieán tranh roài töø ñoù môùi ñònh höôùng giaûi phoøng con ngöôøi. 2 Chöông 1 QUAN NIEÄM VEÀ CON NGÖÔØI TRONG TRIEÁT HOÏC TRÖÔÙC MAÙC 1.1 Quan nieäm veà con ngöôøi trong trieát hoïc phöông Ñoâng1 Coù theå noùi raèng lich söû khoa hoïc noùi chung, cuûa trieát hoïc noùi rieâng laø lòch söû nghieân cöùu veà con ngöôøi. Tuy nhieân, moãi khoa hoïc coù caùch tieáp caän vaán ñeà con ngöôøi theo phöông phaùp rieâng, phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm ñoái töôïng cuûa mình. Caùc khoa hoïc khaùc khi nghieân cöùu con ngöôøi thì nghieân cöùu tröïc tieáp vaøo moät boä phaän naøo cuûa con ngöôøi, coøn trieát hoïc Maùc nghieân cöùu con ngöôøi baèng caùch toång hôïp caùc yeáu toá thaønh heä thoáng. Do vaäy, quan heä giöõa trieát hoïc vôùi caùc khoa hoïc khoa hoïc khaùc laø quan heä giöõa caùi chung vaø caùi rieâng. Töø thôøi coå ñaïi, caùc tröôøng phaùi trieát hoïc ñeàu tìm caùch lyù giaûi baûn chaát con ngöôøi, quan heä giöõa con ngöôøi vôùi theá giôùi xung quanh. Caùc tröôøng phaùi trieát hoïc toân giaùo phöông Ñoâng nhö Phaät giaùo, Hoài giaùo nhaän thöùc baûn chaát con ngöôøi treân cô sôû theá giôùi quan duy taâm, thaàn bí hoaëc nhò nguyeân luaän. Trong trieát hoïc Phaät giaùo, con ngöôøi laø söï keát hôïp giöõa danh vaø saéc. Ñôøi soáng cuûa con ngöôøi treân traàn theá chæ laø aûo giaùc hö voâ. Vì vaäy, cuoäc ñôøi con ngöôøi khi coøn soáng chæ laø soáng göûi, laø taïm bôï. Cuoäc soáng vónh cöûu laø phaûi höôùng ñeán traïng thaùi Nieát baøn, nôi tinh thaàn cuûa con ngöôøi ñöôïc giaûi thoaùt ñeå trôû thaønh baát dieät. Nhö vaäy, duø bò chi phoái bôûi theá giôùi quan duy taâm hoaëc nhò nguyeân, suy ñeán cuøng con ngöôøi trong quan nieäm cuûa caùc hoïc thuyeát toân giaùo phöông Ñoâng ñeàu phaûn aùnh sai laàm veà baûn chaát cuûa con ngöôøi, höôùng con ngöôøi ñeán theá giôùi thaàn linh. Trong tieát hoïc phöông Ñoâng, vôùi söï chi phoái bôûi theá giôùi quan duy taâm hoaëc duy vaät chaát phaùc, bieåu hieän trong tö töôûng Nho giaùo, Laõo giaùo, quan nieäm veà baûn chaát con ngöôøi cuõng theå hieän moät caùch phong phuù. Khoång töû cho raèng baûn chaát con ngöôøi do thieân meänh chi phoái quyeát ñònh, ñöùc “nhaân” chính laø giaù trò cao nhaát cuûa con ngöôøi. Maïnh Töû quy tính thieän cuûa con ngöôøi vaøo naêng löïc baåm sinh, do aûnh höôûng cuûa phong tuïc, taäp quaùn xaáu maø con ngöôøi bò nhieãm caùi xaáu, xa rôøi caùi toát ñeïp. Vì vaäy phaûi qua tu döôõng, reøn luyeän ñeå giöõ ñöôïc ñaïo ñöùc cuûa mình. Cuûng nhö Khoång Töû, Maïnh Töû cho raèng phaûi laáy loøng nhaân aùi, quan heä ñaïo ñöùc ñeå daãn daét con ngöôøi höôùng ñeán caùc giaù trò ñaïo ñöùc toát ñeïp. 1 Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo: Giaùo trình trieát hoïc Maùc – LeâNin, Nxb. Chính trò quoác gia, Haø Noäi, 2002, tr.462-464. 3 Trieát hoïc Tuaân töû cho raèng, baûn chaát con ngöôøi sinh ra laø aùc, nhöng coù theå caûi bieán ñöôïc, phaûi choáng laïi caùi aùc aáy thì con ngöôøi môùi toát ñöôïc. Trong Tieát hoïc phöông Ñoâng, coøn coù quan nieäm duy taâm cho raèng trôøi vaø ngöôøi coù theå hoaø hôïp vôùi nhau. Ñoång Troïng Thö moät ngöôøi thöøa keá Nho giaùo theo khuynh höôùng duy taâm cöïc ñoan quan nieäm trôøi vaø con ngöôøi coù theå thoâng hieåu laãn nhau. Nhìn chung, ñaây laø quan ñieåm duy taâm. Quy cuoäc ñôøi con ngöôøi vaøo vai troø quyeát ñònh cuûa “thieân meänh”. Laõo töû, ngöôøi môû ñaàu cho tröôøng phaùi Ñaïo gia cho raèng ngöôøi sinh ra töø “Ñaïo”. Do ñoù con ngöôøi caàn phaûi soáng “voâ vi”, theo leõ töï nhieân, thuaàn phaùt khoâng haønh ñoäng moät caùch gæa taïo, goø eùp, traùi vôùi töï nhieân. Quan nieäm naøy bieåu hieän tö töôûng duy taâm chuû quan cuûa Trieát hoïc Ñaïo gia. Coù theå noùi raèng, coù nhieàu heä thoáng trieát hoïc khaùc nhau, trieát hoïc phöông Ñoâng bieåu hieän tính ña daïng vaø phong phuù , thieân veà con ngöôøi trong moái quan heä chính trò, ñaïo ñöùc. Nhìn chung con ngöôøi trong trieát hoïc phöông Ñoâng bieåu hieän yeáu toá duy taâm, coù pha troän tính chaát duy vaät chaát phaùc ngaây thô trong moái quan heä vôùi töï nhieân vaø xaõ hoäi. 1.2 Quan nieäm veà con ngöôøi trong trieát hoïc phöông Taây tröôùc Maùc 1 Trieát hoïc phöông Taây tröôùc Maùc bieåu hieän nhieàu quan nieäm khaùc nhau veà con ngöôøi: Caùc tröôøng phaùi trieát hoïc toân giaùo phöông Taây, ñaëc bieät laø Kitoâ giaùo, nhaän thöùc veà vaán ñeà con ngöôøi treân cô sôû theá giôùi quan duy taâm, thaàn bí. Trong Kitoâ giaùo, con ngöôøi laø keû coù theå xaùc. Theå xaùc seõ maát ñi nhöng linh hoàn vaãn coøn toàn taïi maõi maõi. Linh hoàn laø giaù trò cao nhaát trong con ngöôøi. Vì vaäy, phaûi thöôøng xuyeân chaêm soùc linh hoàn ñeå höôùng tôùi thieân ñöôøng vónh cöûu. Trong trieát hoïc Hy Laïp coå ñaïi, con ngöôøi ñöôïc xem laø ñieåm khôûi ñaàu cuûa tö duy trieát hoïc. Con ngöôøi vaø theá giôùi xung quanh laø taám göông phaûn chieáu laãn nhau. Con ngöôøi laø moät tieåu vuõ truï trong vuõ truï bao la. Proâtago, moät nhaø nguy bieän cho raèng “con ngöôøi laø thöôùc ño cuûa vuõ truï”. Quan ñieåm cuûa Arixtoát veà con ngöôøi, theo oâng, chæ coù linh hoàn, tö duy, trí nhôù, yù chí, naêng khieáu ngheä thuaät laøm cho con ngöôøi noåi baäc leân, con ngöôøi laø baäc thang cao nhaát cuûa vuõ truï. Khi ñeà cao nhaø nöôùc, oâng xem con ngöôøi laø “moät ñoäng vaät chính trò”. Nhö vaäy, trieát hoïc Hy Laïp coå ñaïi ñaõ coù söï phaân bieät con ngöôøi vôùi töï nhieân, nhöng chæ laø hieåu bieát beân ngoaøi veà toàn taïi con ngöôøi. 1 Sñd, tr.464-467. 4 Trieát hoïc Taây Aâu trung coå xem con ngöôøi laø saûn phaåm cuûa Thöôïng ñeá saùng ïtaïo ra. Moïi soá phaân nieàm vui, noåi buoàn söï may ruûi cuûa con ngöôøi ñeàu do Thöôïng ñeá xeáp ñaët. Trí tueä cuûa con ngöôøi thaáp hôn lyù trí anh minh saùng suoát cuûa Thöôïng ñeá. Con ngöôøi trôû neân nhoû beù tröôùc cuoäc soáng taïm bôï treân traàn theá, vì haïnh phuùc vónh cöûu laø ôû theá giôùi beân kia. Treát hoïc thôøi kyø phuïc höng – caän ñaïi ñaëc bieät ñeà cao vai troø cuûa trí tueä, lyù tính cuûa con ngöôøi, xem con ngöôøi laø moät thöïc theå coù trí tueä. Ñoù laø moät trong nhöõng yeáu toá quan troïng nhaèm giaûi thoaùt con ngöôøi ra khoûi moïi goâng cuøm chaät heïp maø chuû nghóa thaàm hoïc thôøi trung coå ñaõ aùp ñaët cho con ngöôøi. Tuy nhieân, ñeå nhaän thöùc ñaày ñuû con ngöôøi caû veà maët sinh hoïc vaø veà maët xaõ hoäi thì chöa coù tröôøng phaùi naøo ñaït ñöôïc. Con ngöôøi chæ ñöôïc nhaán maïnh veà maët caù theå, maø xem nheï maët xaõ hoäi. Trieát hoïc coå ñieån Ñöùc, nhöõng nhaø trieát hoïc noåi tieáng nhö Cantô, Heâghen ñaõ phaùt trieån con ngöôøi theo khuynh höôùng cuûa chuû nghóa duy taâm. Heâghen, vôùi caùch nhìn cuûa moät nhaø duy taâm khaùch quan, thoâng qua söï vaän ñoäng cuûa “yù nieäm tuyeät ñoái”, ñaõ cho raèng, con ngöôøi laø hieän thaân cuûa “yù nieäm tuyeät ñoái”. Böôùc dieãu haønh cuûa “yù nieäm tuyeát ñoái” thoâng qua quaù trình töï yù thöùc cuûa con ngöôøi ñaõ ñöa con ngöôøi trôû veà giaù trò tinh thaàn, giaù trò baûn theå vaø cao nhaát trong ñôøi soáng con ngöôøi. Heâghen cuõng trình baøy moät caùch coù heä thoáng veà caùc quy luaät cuûa quaù trình tö duy cuûa con ngöôøi, laøm roõ cô cheá tinh thaàn ñôøi soáng tinh thaàn caù nhaân trong moïi hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi. Maëc duø, con ngöôøi ñöôïc nhaän thöùc ñöôïc töø möùc ñoä duy taâm khaùch quan, nhöng Heâghen laø ngöôøi khaúng ñònh vai troø chuû theå cuûa con ngöôøi ñoái vôùi lòch söû, ñoàng thôøi cuõng laø söï phaùt trieån cuûa keát quaû lòch söû. Tö töôûng duy taâm Phoiôbaéc ñaõ vöôït qua nhöõng haïn cheá trong trieát hoïc Heâghen ñeå hy voïng tìm ñeán baûn chaát con ngöôøi moät caùch ñích thöïc. Phoiôbaéc pheâ phaùn tính chaát sieâu nhieân, phi vaät chaát, phi theå xaùc veà baûn chaát con ngöôøi trong trieát hoïc Heâghen, ñoàng thôøi khaúng ñònh con ngöôøi laø söï vaän ñoäng cuûa theá giôùi vaät chaát taïo neân. Con ngöôøi laø keát quaû cuûa söï phaùt trieån cuûa theá giôùi thöï nhieân. Con ngöôøi vaø töï nhieân laø thoáng nhaát, khoâng theå taùch rôøi. Phoiôbaéc ñeà cao vai troø trí tueä cuûa con ngöôøi vôùi tính caùch laø nhöõng caù theå ngöôøi. Ñoù laø nhöõng con ngöôøi caù bieät, ña daïng, phong phuù khoâng gioáng ai. Quan nieäm naøy döïa treân neàn taûng duy vaät, ñeà cao yeáu toá töï nhieân, caûm tính, nhaèm giaûi phoùng caù nhaân con ngöôøi. Tuy nhieân, Phoiôbaéc khoâng thaáy ñöôïc baûn chaát xaõ hoäi trong ñôøi soáng con ngöôøi, taùch con ngöôøi ra khoûi ñieàu kieän lòch söû cuï theå. Con ngöôøi cuûa Phoiôbaéc laø phi lòch söû, phi giai caáp vaø tröøu töôïng. Coù theå khaùi quaùt raèng, caùc quan nieäm veà con ngöôøi trong trieát hoïc tröôùc Maùc, duø ñöùng treân neàn taûng theá giôùi quan duy taâm, nhò nguyeân luaän hay duy vaät ... - tailieumienphi.vn