Xem mẫu
- Tiểu luận
môn Nghiệp
vụ Ngân
Hàng
Thương Mại
- Tiểu luận môn Nghiệp vụ NHTM GVHD: TS Lại Tiến Dĩnh
CHƯƠNG 1: LÝ THUYẾT VỀ HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1. Các khái niệm:
Tổ chức tín dụng là doanh nghiệp được thành lập theo quy định của Luật Tổ chức
tín dụng và các quy định khác của pháp luật để hoạt động kinh doanh tiền tệ, làm dịch vụ
ngân hàng với nội dung nhận tiền gửi và sử dụng tiền gửi để cấp tín dụng, cung ứng các
dịch vụ thanh toán.
Ngân hàng là loại hình tổ chức tín dụng được thực hiện toàn bộ hoạt động ngân
hàng và các hoạt động kinh doanh khác có liên quan. Theo tính chất và mục tiêu hoạt
động, các loại hình ngân hàng gồm ngân hàng thương mại, ngân hàng phát triển, ngân
hàng đầu tư, ngân hàng chính sách, ngân hàng hợp tác và các loại hình ngân hàng khác.
Ngân hàng thương mại là tổ chức kinh doanh tiền tệ mà họat động chủ yếu và
thường xuyên là nhận tiền kí gửi từ khách hàng với trách nhiệm hoàn trả và sử dụng số
tiền đó để cho vay, thực hiện nghiệp vụ chiết khấu và làm phương tiện thanh toán.
Định nghĩa ngân hàng thương mại ở một số quốc gia khác:
Đầu tiên ngân hàng thương mại là một loại ngân hàng trung gian. Ở mỗi nước có
một cách định nghĩa riêng về n gân hàng thương mại.
Mỹ: ngân hàng thương mại là một công ty kinh doanh chuyên cung cấp các dịch vụ
tài chính và hoạt động trong ngành dịch vụ tài chính.
Pháp: ngân hàng thương mại là những xí nghiệp hay cơ sở thường xuyên nhận tiền
của công chúng dưới hình thức kí thác hay hình thức khác các số tiền mà họ dùng cho
chính họ vào nghiệp vụ chiết khấu, tín dụng hay dịch vụ tài chính.
Ấn Độ: ngân hàng thương mại là cơ sở nhận các khoản kí thác để cho vay hay tài
trợ và đầu tư.
Thổ Nhĩ Kì: ngân hàng thương mại là hội trách nhiệm hữu hạn thiết lập nhằm mục
đích nhận tiền kí thác và thực hiện các nghiệp vụ hối đoái, nghiệp vụ công hối phiếu, chiết
khấu và những hình thức vay mượn khác…
1.2. Chức năng của hệ thống ngân hàng thương mại (NHTM):
1.2.1 Chức năng tập trung vố n của nền kinh tế:
Trong nền kinh tế có những chủ thể có dư tiền và khoản tiền đó chưa được sử dụng
một cách triệt để (ví dụ như vẫn còn cất giấu trong nhà chưa được mang ra lưu thông)
nhưng họ cũng muốn tiền này sinh lời cho mình và họ nghĩ là cho vay và có những chủ thể
cần tiền để hoạt động kinh doanh. Nhưng nh ững chủ thể này không quen biết nhau và
cũng có thể không tin tưởng nhau nên tiền vẫn chưa được lưu thông. Ngân hàng thương
HVTH: Lê Đình Hoàng Trang 1
- Tiểu luận môn Nghiệp vụ NHTM GVHD: TS Lại Tiến Dĩnh
mại với vai trò trung gian của mình, nhận tiền từ n gười muốn cho vay, trả lãi cho họ và
đem số tiền ấy cho người muốn vay vay.
Thực hiện được điều này NHTM huy động và tập trung các nguồ n vốn nhàn rỗ i
trong nền kinh tế; mặt khác với số vốn này NHTM sẽ đáp ứng được nhu cầu vốn của nền
kinh tế để sản xuất kinh doanh. Qua đó nó thúc đẩy nền kinh tế phát triển.
NHTM vừa là người đi vay vừa là người cho vay và với số lãi suất chênh lệch có
được nó sẽ duy trì họat động của mình.
Vai trò trung gian này trở nên phong phú hơn với việc phát hành thêm cổ phiếu, trái
phiếu,… NHTM có thể làm trung gian giữa công ty và các nhà đầu tư; chuyển giao mệnh
lệnh trên thị trường chứng khoán; đảm nhận việc mua trái phiếu công ty…
1.2.2. Chức năng làm trung gian thanh toán và quản lý các phương tiện thanh
toán:
Chức năng này có nghĩa là ngân hàng tiến hành nhập tiền vào tài khoản hay chi trả
tiền theo lệnh của chủ tài khỏan. Khi các khách hàng gởi tiền vào ngân hàng, họ sẽ được
đảm bảo an toàn trong việc cất giữ tiền và thực hiện thu chi một cách nhanh chóng tiện lợi,
nhất là đối với các khỏan thanh tóan có giá trị lớn, ở mọi địa phương mà nếu khách hàng
tự làm sẽ rất tốn kém khó khăn và không an toàn (ví dụ: chi phí lưu thông, vận chuyển,
bảo quản…).
Khi làm trung gian thanh toán, ngân hàng tạo ra những công cụ lưu thông và độc
quyền quản lý các công cụ đó (sec, giấy chuyển ngân, thẻ thanh toán..), tiết kiệm cho xã
hội rất nhiều về chi phí lưu thông, đẩy nhanh tốc độ luân chuyển vốn, thúc đẩy quá trình
lưu thông hàng hóa. Ở các nước phát triển phần lớn thanh toán được thực hiện qua sec và
được thực hiện bằng việc bù trừ thông qua hệ thống ngân hàng thương mại. Ngoài ra việc
thực hiện chức năng là thủ quỹ của các doanh nghiệp qua việc thực hiện các nghiệp vụ
thanh toán đã tạo cơ sở cho ngân hàng thực hiện các nghiệp vụ cho vay.
Hiện nay ở các nước công nghiệp phát triển việc sử dụng hình th ức chuyển tiền
bằng điện tử là chuyện bình thường và chính điều này đưa đến việc không sử dụng sec
ngân hàng mà dùng thẻ như thẻ tín dụng. Họ thanh toán bằng cách nối mạng các máy vi
tính của các ngân hàng thương mại trong nước nhằm thực hiện chuyển vốn từ tài khoản
người này sang người khác một cách nhanh chóng.
1.2.3. Chức năng tạo ra tiền ngân hàng trong hệ thống ngân hàng hai cấ p:
Vào cuối thế kỉ 19 hệ thống ngân hàng hai cấp được hình thành, các ngân hàng
không còn hoạt động riêng lẽ nữa mà tạo thành hệ thống, trong đó ngân hàng trung ương
là cơ quan quản lý về tiền tệ, tín dụng, là ngân hàng của các ngân hàng. Các ngân hàng còn
lại kinh doanh tiền tệ, nhờ hoạt động trong hệ thống các NHTM đ ã tạo ra bút tệ thay thế
cho tiền mặt.
HVTH: Lê Đình Hoàng Trang 2
- Tiểu luận môn Nghiệp vụ NHTM GVHD: TS Lại Tiến Dĩnh
Quá trình tạo ra tiền của NHTM được thực hiện thông qua tín dụng và thanh tóan
trong hệ thống ngân hàng, trong mối liên hệ chặt chẽ với hệ thống ngân hàng trung ương
mỗi nước. Vậy tiền "bút tệ" được NHTM tạo ra bằng cách nào? Bây giờ chúng ta giả sử
rằng tất cả các NHTM đều không giữ lại tiền dự trữ quá mức quy định, các sec không
chuyển thành tiền mặt và các yếu tố phức tạp khác bị bỏ qua thì quá trình tạo thành tiền
như sau:
Tên các ngân Tiền gửi mới thanh Cho vay mới Dự trữ bắt buộ c
hàng toán
Ngân hàng A 1.000.000 900.000 100.000
Ngân hàng B 900.000 810.000 90.000
Ngân hàng C 810.000 729.000 81.000
………….
Giả sử ngân hàng A có khoản tiền gửi mới là 1.000.000 đồng, dự trữ bắt buộc là
10% thì số tiền nó có thể cho vay là 900.000 đồng. Khoản tiền cho vay đó được đưa đến
người vay, người vay tiền không bao giờ vay tiền về mà cất trong nhà vì như thế họ p hải
chịu lãi một cách vô ích, họ dùng tiền đó chi trả các khoản. Và số tiền đó đến tay người
được chi trả, người chi trả đem số tiền đó gửi vào ngân hàng B, ngân hàng B lúc này sẽ có
một lượng tiền gửi mới là 900.000 đồng. Dự trữ bắt buộc là 10%, số tiền có thể cho vay là
810.000 đồng. Số tiền này được cho người cần vay vay, người cho vay chi trả các khỏan
đến người được chi trả, người được chi trả đem số tiền được trả gửi vào ngân hàng C. Lúc
này ngân hàng C sẽ có số tiền gửi mới là 810.000. Và cứ như thế tiếp tục… cho đến khi
lượng tiền gửi mới bằng 0. Người ta tính được rằng lượng tiền gửi mới trong tòan hệ thống
ngân hàng là 10.000.000 đồng, lượng tiền dự trữ bắt buộc là 1.000.000 đồng và tiền cho
vay là 9.000.000 đồng. Và do cách thức này mà tiền đã được tạo ra trong hệ thống ngân
hàng 2 cấp.
1.3. Vai trò của hệ thống NHTM:
Ngân hàng là nơi tập trung tiền tệ nhàn rỗi và cung ứng tiền cho sản xuất kinh
doanh.
Ngân hàng là trung gian trong quá trình thanh toán góp phần thúc đẩy quá trình lưu
thông hàng hóa nhanh chóng.
Ngân hàng góp phần điều tiết và kiểm soát thị trường tiền tệ, thị trường vốn.
Ngân hàng thu hút, mở rộng đầu tư trong và ngoài nước và cung ứng các dịch vụ tài
chính khác.
HVTH: Lê Đình Hoàng Trang 3
- Tiểu luận môn Nghiệp vụ NHTM GVHD: TS Lại Tiến Dĩnh
1.4. Tầm quan trọ ng của hệ thống NHTM:
Với chức năng và vai trò đặc biệt của mình, hệ thống ngân hàng thương mại có vị
trí rất quan trọng đối với nền kinh tế của một quốc gia, đó là nền tảng cho toàn bộ hệ thống
tài chính của một nước.
Sự tồn tại và phát triển của hệ thống ngân hàng là cơ sở cho sự phát triển của một
quốc gia.
Một quốc gia có một hệ thống các ngân hàng thương mại hoạt động ổn định, lành
mạnh thì quốc gia đó có một nền tài chính vững chắc, một thị trường vốn ổn định tạo điều
kiện thuận lợi để phát triển các ngành kinh tế khác của quốc gia đó.
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ H OẠT ĐỘNG CỦA H Ệ THỐ NG NHTM
VIỆT NAM TRONG THỜI GIAN QUA
2.1. Những ưu điểm và nhược điểm của hệ thống NHTM Việt Nam.
2.1.1. Ưu điểm:
Các ngân hàng Việt Nam (VN) có lợi thế về đồng cảm văn hóa kinh doanh: Đây là
yếu tố rất quan trọng, kỳ vọng giữ nh ững vị trí của các ngân hàng thương mại VN khi hội
nhập. Niềm tin và những đồng cảm văn hóa là sức hút chủ yếu của các ngân hàng thương
mại trong nước trong việc tiếp tục củng cố mối quan hệ truyền thống với khách hàng khi
mà các đối thủ cạnh tranh tỏ rõ sự hơn hẳn về nhiều phương diện.
Có đội ngũ nhân viên nhiều kinh nghiệm, bên cạnh đó là những cán bộ trẻ, năng
động để tiếp cận với công nghệ hiện đại. Có thể ghi nhận trong thời gian qua, các ngân
hàng VN đã đầu tư nhiều về xây dựng và phát triển nguồn nhân lực.
Có mạng lưới rộng khắp (đặc biệt là các ngân hàng thương mại quốc doanh). Hiện
tại các ngân hàng thương mại VN đã xây dựng được hệ thố ng phân phối rộng lớn, đặc biệt
là thị trường nông thôn. Hiểu biết và khả năng thâm nhập thị trường vẫn sẽ là thế mạnh
vượt trội của các ngân hàng trong nước so với các ngân hàng nước ngoài.
Thị phần ổn định, đối tượng khách hàng mục tiêu đã tương đối định hình cũng là
một lợi thế lớn của ngân hàng thương mại VN.
2.1.2 Nhược điểm:
Vốn của một số ngân hàng vẫn còn thấp so với yêu cầu hội nhập, dư nợ tín dụng
mới xấp xỉ 55% GDP, thấp hơn nhiều so với mức trên 80% của các nước trong khu vực.
Bình quân, mức vốn tự có của các ngân hàng thương mại quốc doanh khoảng từ 250 đến
300 triệu USD, chỉ bằng mộ t ngân hàng cỡ trung bình trong khu vực, các ngân hàng
thương mại cổ phần có mức vốn điều lệ bình quân chỉ từ 300 đến 800 tỷ đồng. Vốn thấp
HVTH: Lê Đình Hoàng Trang 4
- Tiểu luận môn Nghiệp vụ NHTM GVHD: TS Lại Tiến Dĩnh
đã dẫn đến khả năng chống đỡ rủi ro của các ngân hàng VN còn kém, tỷ lệ an toàn vốn tối
thiểu chỉ đạt trung bình 5,4% (so với chuẩn mực quốc tế là lớn hơn hoặc bằng 8%).
Sản phẩm dịch vụ còn quá ít và đơn điệu, tính tiện ích chưa cao, hoạt động ngân
hàng chủ yếu dựa vào “độc canh” tín dụng.
Quy trình quản trị trong các tổ chức tín dụng nói chung và của các ngân hàng
thương mại nói riêng còn chưa phù hợp với các nguyên tắc và chuẩn mực quốc tế, tính
minh bạch thấp, hệ thống thông tin quản lý và quản lý rủi ro chưa thực sự hiệu quả. Hầu
hết các ngân hàng thương mại VN đều có mức dư nợ không sinh lời lớn hơn giới hạn cho
phép từ 1,5 đến 2,5 lần, khả năng thanh toán b ình quân chỉ mới đạt xấp xỉ 60%, tỷ lệ sinh
lời bình quân trên vốn tự có (ROE) hiện chỉ là 6% so với 15% của các ngân hàng thương
mại các nước trong khu vực.
Đặc biệt, tỷ trọng đ ầu tư tín dụng của các tổ chức tín dụng phi ngân hàng (kho bạc,
quỹ hỗ trợ…) chiếm trên 34% trên tổng vốn đầu tư toàn xã hội, lại nằm ngoài vòng kiểm
soát của Ngân hàng Nhà nước.
Hạ tầng công nghệ ngân hàng và hệ thống thanh toán lạc hậu, có nguy cơ lạc hậu so
với khu vực, chưa đáp ứng kịp yêu cầu phát triển và nâng cao chất lượng dịch vụ, năng lực
quản lý điều hành của Ngân hàng Nhà nước.
Thể chế của hệ thống ngân hàng VN còn nhiều bất cập, hệ thống pháp luật về ngân
hàng thiếu đồng bộ, chưa phối hợp với yêu cầu cải cách và lộ trình hội nhập. Hệ thống
quản trị doanh nghiệp trong các ngân hàng thương mại VN còn nhiều khiếm khuyết, đặc
biệt nổi bật là sự chưa tách bạch giữa quyền sở hữu và quyền kiểm soát, điều hành ngân
hàng.
Thiếu chiến lược kinh doanh ở tầm trung và dài hạn. Các ngân hàng thương mại
trong nước chỉ mới dừng lại ở tầm xây dựng kế hoạch kinh doanh ngắn hạn, chưa có lộ
trình, giải pháp thực hiện, giải pháp phát triển đồng bộ dẫn đến tình trạng phát triển thiếu
bền vững.
2.2. Những thành công và bất cập của hệ thống NHTM Việt Nam.
2.2.1. Trước tiên, hệ thống NHTM Việt Nam đã đạt được những thành công
nhấ t định như sau:
Thứ nhất, hệ thống ngân hàng đã huy động và cung cấp một lượng vốn khá lớn cho
nền kinh tế, ước tính hàng năm chiếm khoảng 55% GDP, gần 50% vốn đầu tư toàn xã hội.
Tăng trưởng tín dụng liên tục tăng trong các năm. Hệ thống ngân hàng cũng có nhiều đóng
góp cho tăng trưởng, phát triển và ổn định nền kinh tế trong những năm qua.
HVTH: Lê Đình Hoàng Trang 5
- Tiểu luận môn Nghiệp vụ NHTM GVHD: TS Lại Tiến Dĩnh
Thứ hai, hệ thống ngân hàng đã có cuộc đổi mới toàn diện. Nhiều văn bản luật đã
được ban hành một cách đồng bộ; Cơ chế chính sách về hoạt động ngân hàng đã ngày một
hoàn chỉnh và phù hợp với thông lệ quốc tế; Khuôn khổ thể chế ngày một thông thoáng và
minh bạch hơn. Những phân biệt đối xử giữa loại hình tổ chức tín dụng, tổ chức tín dụng
trong nước và tổ chức tín dụng nước ngoài đã từng bước được loại bỏ; Chức năng cho vay
tín dụng chính sách và cho vay tín dụng thương mại đã được tách bạch; Các NHTM, các tổ
chức tín dụng đã được tự chủ và tự chịu trách nhiệm khá đầy đủ. Tính cạnh tranh của các
tổ chức tín dụng được nâng cao; Thị trường dịch vụ ngân hàng được phát triển an toàn và
hiệu quả.
Thứ ba, chính sách tiền tệ (CSTT) được đổi mới và điều hành theo nguyên tắc thị
trường và phù hợp với thông lệ quốc tế. Các công cụ gián tiếp điều hành CSTT đã được
hình thành và phát triển. Chính sách lãi suất và tỷ giá hối đoái đã được áp dụng linh hoạt
theo cơ chế thị trường. Chính sách tín dụng được mở rộng và đổi mới theo hướng tạo sự
công bằng, bình đẳng đối với mọi thành phần kinh tế, doanh nghiệp và mọi đối tượng dân
cư.
Thứ tư, hệ thống ngân hàng đã được cơ cấu lại tài chính, tăng vốn điều lệ cho các
NHTMNN, xử lý nợ xấu (hiện tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ đã giảm từ gần 20% trong
những năm 90 xuống còn khoảng 3,1%), đào tạo cán bộ và nâng cấp hệ thống trên cơ sở
công nghệ hiện đại, nối mạng và thanh toán điện tử…
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đáng được ghi nhận nêu trên, hệ thống
NHTM còn nhiều bất cập, nhiều vấn đề cần đ ược khắc phục để hội nhập được tốt, có khả
năng cạnh tranh cao trong môi trường quốc tế.
2.2.2. Những vấn đề đặt ra trong thời gian tới:
Như trên đã nêu, hệ thống ngân hàng có nhiều đổi mới và có những b ước tiến nổi
bật, hệ thống NHTM còn nhiều bất cập như:
Hệ thống dịch vụ ngân hàng trong nước còn đơn điệu, chất lượng chưa cao, chưa
định hướng theo nhu cầu khách hàng và nặng về dịch vụ ngân hàng truyền thống.
Tình hình nợ xấu vẫn có xu hướng giảm chưa chắc chắn, trong đó đáng chú ý là
khối các tổ chức tín dụng nhà nước. Nợ tồn đọng trong cho vay đầu tư xây dựng cơ bản
bằng VNĐ đang ở mức cao trên tổng dư nợ.
HVTH: Lê Đình Hoàng Trang 6
- Tiểu luận môn Nghiệp vụ NHTM GVHD: TS Lại Tiến Dĩnh
Tự do hóa lãi suất có xu hướng làm cho mặt bằng lãi suất trong nước tăng lên. Mặc
dù lãi suất tăng lên tạo điều kiện thu hút thêm tiết kiệm vào hệ thống ngân hàng, nhưng
việc lãi suất tiền gửi tăng lên làm cho lãi suất cho vay cũng tăng thêm, và điều đó tạo thêm
gánh nặng về chi phí cho các doanh nghiệp phụ thuộc nặng nề vào nguồn vay từ ngân
hàng. Trong điều kiện nói trên, một phần không nhỏ số doanh nghiệp có thể mất khả năng
thanh toán và phá sản nếu không được tiếp tục vay vốn từ ngân hàng. Hậu quả là ngân
hàng vẫn tiếp tục cho vay để nuôi nợ, dẫn đến nguy cơ mất vốn ngày càng lớn.
Các công cụ điều tiết chính sách lãi suất của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) còn cần
phải bàn và còn bất cập nên tác dụng điều tiết chưa cao. Do đó, khi lãi suất thị trường lên
cao trong khi vốn khả dụng của các NHTM dư thừa, NHNN thiếu khả năng can thiệp để
điều tiết mặt bằng lãi suất.
Cơ cấu hệ thống tài chính còn mất cân đối, hệ thống ngân hàng vẫn là kênh cung
cấp vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế chủ yếu. Tuy nhiên, tỷ trọng tiền gửi có kỳ hạn
dài trên 1 năm tại các NHTM chiếm tỷ lệ thấp, khoảng 30%, còn lại là ngắn hạn dưới 1
năm chiếm tới 70%. Trong khi đó, tỷ lệ tín dụng trung và dài hạn hiện đã ở mức trên 40%
và đang có sức ép tăng lên với quá trình công nghiệp hóa c ủa đất nước. Tính chung cả nội
tệ và ngoại tệ, thì số vốn huy động ngắn hạn chuyển cho vay trung và dài hạn chiếm tới
khoảng 50% tổng số vốn huy động ngắn hạn. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, đối với các
nước đang phát triển, kinh tế vĩ mô chưa thực sự ổn định, độ tin cậy của đồng tiền còn
thấp, huy động vốn dài hạn khó khăn… Chính phủ đều có chính sách cho phép sử dụng
một phần vốn huy động ngắn hạn để cho vay trung và dài hạn, đồng thời áp dụng một số
chính sách hỗ trợ để đảm bảo khả năng thanh toán của các ngân hàng. Tuy nhiên, tỷ lệ trên
phải có một giới hạn nhất định. Việc sử dụng vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn ở
nước ta hiện nay tới 50% là quá cao, nếu duy trì quá lâu sẽ là yếu tố gây rủi ro lớn và có
nguy cơ gây ra thiếu an toàn cho toàn bộ hệ thống.
Hiệu quả sử dụng nguồn vốn huy động, đặc biệt là nguồn vốn bằng ngoại tệ còn
chưa cao như mong muốn và chưa chuyển được nhiều thành vốn tín dụng phục vụ cho sản
xuất kinh doanh.
Phần lớn vốn của các NHTM Việt Nam đều thấp nên khả năng thanh khoản và tính
bền vững của hệ thống chưa được cao. Hệ thống NHTMNN chiếm đến trên 75% th ị
trường huy động vốn đầu vào và trên 73% thị trường tín dụng, sức ép cạnh tranh còn thấp.
Các NHTMCP, quỹ tín dụng quá nhỏ bé và yếu kém đang là điểm dễ bị tổn thương nhất
HVTH: Lê Đình Hoàng Trang 7
- Tiểu luận môn Nghiệp vụ NHTM GVHD: TS Lại Tiến Dĩnh
của hệ thống. Có một số công ty tài chính và quỹ tài chính được thành lập nhưng mới bắt
đầu hoạt động.
Các ngân hàng chưa mở rộng và thay đổi phương thức kinh doanh; năng lực thẩm
định dự án thấp. Tình trạng này một phần do thị trường tài chính chưa phát triển và các
khuôn khổ pháp luật, kế toán và quản lý không đầy đủ, nhưng chủ yếu là do thiếu sự cạnh
tranh, điều kiện tạo ra rất ít động lực cho các ngân hàng cải thiện chất lượng hoạt động.
Hội nhập kinh tế quốc tế đi liền với các cam kết quốc tế về mở cửa thị trường tài
chính, cho phép các ngân hàng quốc tế được hoạt động và đối xử bình đẳng như những
ngân hàng trong nước sẽ tạo ra những sức ép lớn hơn đối với hệ thống ngân hàng trong
thời gian tới. Hệ thống ngân hàng chưa tạo dựng được một hệ thống thông tin có thể đáp
ứng kịp thời, có hiệu quả cho phân tích, dự báo tình hình tiền tệ, lãi suất, tín dụng, tình
hình kinh doanh của các doanh nghiệp.
Nhiều tổ chức tín dụng chưa xây dựng quy trình và thực hiện quản lý tập trung đối
với rủi ro thanh khoản thông qua việc xây dựng phân tích kỳ hạn. Việc quản lý rủi ro
thanh khoản hầu như chỉ thực hiện ở những chi nhánh đơn lẻ, do đó khi xuất hiện những
biến động bất thường, một số NHTM luôn phải đối mặt với nguy cơ mất khả năng chi trả
tạm thời trên toàn hệ thống.
Phần lớn các tổ chức tín dụng chưa xây dựng được quy trình tập trung tại hội sở
chính đối với rủi ro về tỷ giá và kinh doanh ngoại hối; quy trình quản lý trạng thái ngoại
hối chưa đáp ứng được yêu cầu nên chưa có những giải pháp hiệu quả để hạn chế tác động
của những rủi ro này khi có sự biến động bất lợi về lãi suất và tỷ giá. Bên cạnh đó, một số
tổ chức tín dụng được phép kinh doanh ngoại hối không chấp hành các giới hạn về trạng
thái ngoại tệ, báo cáo thiếu trung thực, đầu c ơ trong kinh doanh nhưng không kiểm soát
được rủi ro tỷ giá. Vì vậy, khi phải đối mặt với sự biến động của thị trường đã gây tổn thất
cho chính tổ chức tín dụng.
Năng lực cạnh tranh của các NHTM Việt Nam còn yếu. Trong những năm qua,
ngành Ngân hàng đã có nhiều đổi mới, song đến nay, hệ thống ngân hàng Việt Nam vẫn ở
giai đoạn phát triển ban đầu, năng lực tài chính của nhiều NHTM còn yếu, nợ quá hạn cao,
nhiều rủi ro. Nhóm NHTM nhà nước (5 ngân hàng) tuy chiếm gần 76% tổng nguồn vốn
huy động và 80% thị phần tín dụng, nhưng tổng số vốn tự có chưa tới 1 tỷ USD, đạt tỷ lệ
vốn tự có trên tổng tài sản chưa tới 5% (thông lệ tối thiểu là 8%). Khối NHTM cổ phần với
36 ngân hàng chiếm 11% tổng nguồn vốn huy động và 10% thị phần tín dụng. Trong khi
HVTH: Lê Đình Hoàng Trang 8
- Tiểu luận môn Nghiệp vụ NHTM GVHD: TS Lại Tiến Dĩnh
đó, nhóm chi nhánh các ngân hàng nước ngoài và liên doanh bắt đầu cho vay thận trọng
hơn nên chỉ chiếm 10% thị phần tín dụng, nhưng nhìn chung họ có ưu thế hơn các NHTM
Việt Nam về công nghệ, loại hình d ịch vụ, chiến lược khách hàng, hiệu quả hoạt động và
chất lượng tài sản.
Thêm vào đó, hiện nay dịch vụ ngân hàng c ủa các NHTM Việt Nam còn đơn
điệu, nghèo nàn, tính tiện lợi chưa cao, chưa tạo thuận lợi và cơ hội bình đ ẳng cho các
khách hàng thuộc các thành phần kinh tế trong việc tiếp cận và sử dụng dịch vụ ngân
hàng. Tín dụng vẫn là hoạt động kinh doanh chủ yếu tạo thu nhập cho các ngân hàng, các
nghiệp vụ mới như thanh toán dịch vụ qua ngân hàng, môi giới kinh doanh, tư vấn dự án
chưa phát triển. Cho vay theo chỉ định của Nhà nước vẫn chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu
tín dụng của các NHTM nhà nước ở Việt Nam. Việc mở rộng tín dụng cho khu vực kinh tế
ngoài quốc doanh đã có chuyển biến tích cực nhưng vẫn còn nhiều vướng mắc. Hầu hết
các chủ trang trại và công ty tư nhân khó tiếp cận được nguồn vốn ngân hàng và vẫn phải
huy động vốn bằng các hình thức khác.
Hơn nữa, phần lớn các NHTM thiếu chiến lược kinh doanh hiệu quả, bền vững.
Hoạt động kiểm tra, kiểm toán nội bộ còn yếu, thiếu tính độc lập; hệ thống thông tin báo
cáo tài chính, kế toán và thông tin quản lý c òn chưa đạt tới các chuẩn mực và thông lệ
quốc tế.
Đội ngũ lao động của các NHTM Việt Nam khá đông nhưng trình độ chuyên môn
nghiệp vụ chưa đáp ứng được yêu cầu của điều kiện hội nhập. Cơ cấu tổ chức trong nội bộ
nhiều NHTM còn lạc hậu, không phù hợp với các chuẩn mực quản lý hiện đại đã đ ược áp
dụng phổ biến ở các nước trong nhiều năm qua.
Ngoài ra, các chỉ số và chi phí nghiệp vụ và khả năng sinh lời của phần lớn các
NHTM Việt Nam đều thua kém các ngân hàng trong khu vực. Nếu tính đến những khoản
khoanh nợ và nợ khó đòi thì nhiều NHTM Việt Nam đang ở tình trạng thua lỗ.
Trên cơ sở phân tích năng lực và xu thế cạnh tranh của các ngân hàng tại Việt
Nam, những thách thức cụ thể của NHTM Việt Nam trong tiến trình hội nhập là:
Thứ nhất, việc loại bỏ dần các hạn chế đối với các ngân hàng nước ngoài có
nghĩa là các ngân hàng nước ngoài sẽ từng bước tham gia vào lĩnh vực hoạt động ngân
hàng tại nước ta. Điều này có nghĩa là sẽ tạo ra sức ép cạnh tranh trong ngành Ngân hàng
và buộc các ngân hàng Việt Nam phải tăng thêm vốn, đầu tư kỹ thuật, cải tiến phương
thức quản trị và hiện đại hoá hệ thống thanh toán để nâng cao hiệu quả hoạt động và năng
lực cạnh tranh.
Thứ hai, khả năng tài chính, trình đ ộ quản lý và công nghệ của các ngân hàng
Việt Nam còn thấp, dịch vụ ngân hàng chưa phong phú, tiện lợi nên trong giai đoạn đầu,
HVTH: Lê Đình Hoàng Trang 9
- Tiểu luận môn Nghiệp vụ NHTM GVHD: TS Lại Tiến Dĩnh
thách thức về cạnh tranh đối với các ngân hàng Việt Nam là khá lớn, đặc biệt là đối với
các ngân hàng có những phạm vi hoạt động kinh doanh phù hợp với lĩnh vực hoạt động, có
ưu thế của các ngân hàng nước ngoài như: thanh toán quốc tế, tài trợ thương mại, đầu tư
dự án và các khách hàng trọng tâm của các ngân hàng nước ngoài như các doanh nghiệp
có vốn đầu tư nước ngoài, các doanh nghiệp xuất khẩu…
Thứ ba, tình trạng các ngân hàng Việt Nam đầu tư tập trung quá nhiều vào các
DNNN mà phần lớn các doanh nghiệp này đều có thứ bậc xếp hạng tài chính thấp thuộc
các ngành có khả năng cạnh tranh yếu. Đây là nguy cơ rủi ro rất lớn đối với các NHTM
nói chung và các NHTM nhà nước nói riêng.
Thứ tư, hội nhập quốc tế làm tăng các giao dịch vốn và rủi ro của hệ thống ngân
hàng, trong khi đó cơ chế quản lý và hệ thống thông tin giám sát ngân hàng còn rất đơn
giản, chưa phù hợp với thông lệ quốc tế, chưa có hiệu quả và hiệu lực để bảo đảm việc
tuân thủ nghiêm pháp luật về ngân hàng và sự an toàn của hệ thống ngân hàng, nhất là
trong việc ngăn chặn và cảnh báo sớm các rủi ro trong hoạt động ngân hàng.
Ngoài ra, các ngân hàng Việt Nam còn gặp phải một số khó khăn về mặt pháp lý,
hệ thống pháp luật trong nước, thể chế thị trường còn chưa đầy đủ, chưa đồng bộ và nhất
quán, còn nhiều bất cập so với yêu cầu hội nhập quốc tế về ngân hàng. Vì vậy có hạn chế
nhất định đối với sự cạnh tranh trong lĩnh vực ngân hàng và phát triển thị trường tiền tệ.
CHƯƠNG 3: NHỮNG KIẾN NGHỊ GIẢI PHÁP ĐỂ HOÀN THIỆN PHÁT
TRIỂN HỆ THỐ NG NHTM VIỆT NAM.
3.1. Giải pháp từ phía Chính phủ và Ngân hàng nhà nước.
3.1.1. Các nhóm giải pháp từ Chính phủ:
Thứ nhất, cải cách DNNN, tạo sân chơi bình đẳng hơn cho các doanh nghiệp.
Việc bảo hộ cho khu vực DNNN là nguyên nhân chính khiến mức nợ khó đòi, nợ quá hạn
tại các NHTM nhà nước cao. Vì vậy, nếu không kiên quyết đẩy mạnh tiến trình cải cách
DNNN thì việc cải thiện năng lực cạnh tranh của nền kinh tế nói chung và các NHTM nói
riêng là khó thực hiện.
Thứ hai, nâng cấp và bổ sung để hoàn thiện hệ thống pháp luật. Nhanh chóng ban
hành Luật cạnh tranh và kiểm soát độc quyền, đưa luật này trở thành công cụ để Chính
phủ kiểm soát cạnh tranh.
Thứ ba, thống nhất quan điểm, xác định rõ và cụ thể về lộ trình mở cửa tài chính.
Tự do hoá tài chính phải được thực hiện sau cùng, sau khi đã thực hiện cải cách cơ cấu
(trong đó có cải cách tài chính bên trong) và tự do hoá thương mại. Việc có được lộ trình
HVTH: Lê Đình Hoàng Trang 10
- Tiểu luận môn Nghiệp vụ NHTM GVHD: TS Lại Tiến Dĩnh
hội nhập tài chính thích hợp sẽ đảm bảo hệ thống tài chính h ội nhập hiệu quả, tăng năng
lực cạnh tranh mà không bị vướng vào các dạng khủng hoảng tài chính - n gân hàng khác
nhau.
Thứ tư, khẩn trương hoàn thiện hoạt động của thị trường tiền tệ và hoàn thiện
hoạt động của thị trường chứng khoán, xác định cụ thể lộ trình mở cửa thị trường tài chính
- ngân hàng.
3.1.2. Về phía Ngân hàng nhà nước Việt Nam:
Thứ nhất, năng cao năng lực quản lý điều hành. Từng b ước đổi mới cơ cấu tổ
chức, quy định lại chức năng nhiệm vụ của ngân hàng nhà nước nhằm năng cao hiệu quả
điều hành vĩ mô, nhất là trong việc thiết lập, điều hành chính sách tiền tệ quốc gia và trong
việc quản lý, giám sát hoạt động của các trung gian tài chính.
Thứ hai, phối hợp cùng Bộ Tài chính tham gia xây dựng và phát triển đa dạng thị
trường vốn, tạo điều kiện san sẻ bớt gánh nặng cung cấp vốn hiện nay mà các NHTM đang
phải gánh vác.
Thứ ba, NHNN cần nhanh chóng xin phép Chính phủ để đẩy nhanh thực hiện cổ
phần hóa các NHTM nhà nước, tạo điều kiện cho các ngân hàng này hoạt động an toàn và
hiệu quả hơn.
3.2. Giải pháp trong nội bộ các ngân hàng .
3.2.1. Nâng cao năng lực tài chính:
Năng lực tài chính của các NHTM nước ta nhìn chung là kém, tất cả các chỉ số
đều còn là thấp so với các nước trong khu vực. Do đó, để nâng cao năng lực tài chính, các
ngân hàng nên thực hiện một số biện pháp như: Khẩn trương tăng vốn điều lệ và xử lý dứt
điểm nợ tồn đọng nhằm lành mạnh hoá tình hình tài chính, nâng cao khả năng cạnh tranh
và chống rủi ro.
Đối với các NHTM nhà nước, cần áp dụng các biện pháp thực tế như phát hành
cổ phiếu ở mức cần thiết hoặc bán tài sản và thuê lại để bổ sung vốn điều lệ nhằm đạt được
tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu 8%, xử lý hết nợ tồn đọng.
Đối với các NHTM cổ phần, cần tăng vốn điều lệ thông qua sáp nhập, hợp nhất,
phát hành bổ sung cổ phiếu; đối với những NHTM hoạt động quá yếu kém, không thể tăng
vốn điều lệ và không khắc phục được những yếu kém về tài chính thì có thể thu hồi giấy
phép hoạt động.
3.2.2. H iện đại hoá công nghệ, chú trọng hoạt động Marketing, đa dạng hoá
và nâng cao tiện ích các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng hiện đại dựa trên công nghệ kỹ
thuật tiên tiến:
Công nghệ ngân hàng nước ta dù được chú trọng trong thời gian qua nhưng vẫn bị
đánh giá là yếu kém. Hiện nay, nhiều ngân hàng đã triển khai các phần mềm hiện đại với
HVTH: Lê Đình Hoàng Trang 11
- Tiểu luận môn Nghiệp vụ NHTM GVHD: TS Lại Tiến Dĩnh
chức năng hoạt động trực tuyến (Online), tạo thêm nhiều sản phẩm gia tăng cho khách
hàng trong quá trình giao dịch với ngân hàng. Nhìn chung, các phần mềm mà một số
NHTM đang ứng dụng đều là những phần mềm thế hệ mới được nhiều ngân hàng trên thế
giới đang sử dụng. Tuy nhiên, công tác triển khai chậm và khi triển khai xong, một số bộ
phận lại chưa tạo được một cơ chế nhằm khai thác hiệu quả công nghệ đó.
Song song với việc hiện đại hoá công nghệ, các NHTM cần có chính sách khai
thác công nghệ hiệu quả thông qua việc phát triển những sản phẩm và nhóm sản phẩm dựa
trên công nghệ cao nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh về sản phẩm, dịch vụ, tạo ra sự đa
dạng trong lựa chọn sản phẩm và tăng cường bán chéo (Cross - selling) cho khách hàng.
Đồng thời, việc phát triển đa dạng hoá sản phẩm dịch vụ cũng sẽ góp phần phân tán và hạn
chế bớt rủi ro trong quá trình hoạt động.
Ngoài ra, các NHTM cần cải tiến và đơn giản hoá các thủ tục vay vốn nhằm tạo
thuận lợi cho khách hàng.
3.2.3. Xây dựng chiến lược khách hàng và phát triển mạng lưới:
Xây dựng chiến lược khách hàng đúng đắn, ngân hàng và khách hàng luôn gắn bó
với nhau, phải tạo ra, giữ vững và phát triển mối quan hệ lâu bền với tất cả khách hàng.
Cần đánh giá cao khách hàng truyền thống và khách hàng có uy tín trong giao dịch ngân
hàng. Đối với những khách hàng này, khi xây dựng chiến lược ngân hàng phải hết sức
quan tâm, gắn hoạt động của ngân hàng với hoạt động của khách hàng, thẩm định và đầu
tư kịp thời các dự án có hiệu quả rõ ràng.
Ngoài ra, các đặc tính sản phẩm từ các ngân hàng đều có điểm giống nhau nên
việc tạo ra sự khác biệt là hết sức quan trọng. Về chiến lược thu hút tiền gửi, cần xây dựng
một hệ thống thanh toán điện tử rộng khắp nhằm tạo cho dân chúng thói quen sử dụng tài
khoản ngân hàng. Đồng thời, những thủ tục rắc rối cần được cắt giảm để tạo thuận lợi tối
đa cho khách hàng.
Bên cạnh đó, để đẩy mạnh tín dụng cần tạo được quy trình cung cấp linh hoạt sản
phẩm của ngân hàng, đặc biệt đối với khách hàng tiềm năng có thể đưa ra điều kiện cho
vay và lãi suất ưu đãi hơn theo thoả thuận giữa hai bên.
3.2.4. Nâng cao năng lực quản trị điều hành:
Cần cải cách bộ máy quản lý điều hành theo tư duy kinh doanh mới. Đồng thời,
xây dựng chuẩn hoá và văn bản hoá toàn bộ quy trình nghiệp vụ của các hoạt động chủ
yếu của NHTM, thực hiện cải cách hành chính doanh nghiệp.
3.2.5. Nâng cao chất lượng đội ngũ nhân viên ngân hàng:
Cần đào tạo và đào tạo lại cán bộ để thực hiện tốt các nghiệp vụ của ngân hàng hiện
đại. Hơn nữa, cần tiêu chuẩn hoá đội ngũ cán bộ làm công tác hội nhập quốc tế, nhất là
những cán bộ trực tiếp tham gia vào quá trình đàm phán, ký kết hợp đồng quốc tế, cán bộ
HVTH: Lê Đình Hoàng Trang 12
- Tiểu luận môn Nghiệp vụ NHTM GVHD: TS Lại Tiến Dĩnh
thanh tra giám sát và cán bộ chuyên trách làm công tác pháp luật quốc tế, cán bộ sử dụng
và vận hành công nghệ mới.
3.2.6. Nâng cao năng lực cạnh tranh của hệ thống NHTM:
Có th ể nhận thấy rằng, để hội nhập thành công thì cải cách hệ thống ngân h àng là
vấn đề then chốt. Chỉ có đổi mới to àn diện theo các chuẩn mực hoạt động của ngân hàng
quốc tế mới đảm bảo hệ thống các ngân hàng Việt Nam cạnh tranh th ành công với các
ngân hàng nước ngo ài. Việt Nam cần phải xây dựng một hệ thống ngân hàng có uy tín,
kh ả năng cạnh tranh cao, hoạt động có hiệu quả và an toàn đ ể huy động tốt hơn các nguồn
vốn trong xã hội, mở rộng đầu tư, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế.
Trước hết, cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật nhằm tạo h ành lang pháp lý
có hiệu lực, đảm bảo sự b ình đẳng, an toàn cho mọi tổ chức hoạt động dịch vụ ngân hàng
và tài chính trên lãnh thổ Việt Nam; tạo sức ép phải đổi mới và tăng hiệu quả hoạt động
lên các NHTM trong nước như: Nâng cao năng lực tài chính, chất lượng dịch vụ, giảm chi
phí, có khả năng tự bảo vệ trước sự cạnh tranh quốc tế trong quá trình hội nhập.
Hai là, mở cửa thị trường trong n ước theo lộ trình trên cơ sở xoá bỏ dần các giới
hạn về số lượng, loại h ình tổ chức, phạm vi hoạt động, tỷ lệ góp vốn của các bên nước
ngoài, các loại hình dịch vụ, bảo đảm quyền kinh doanh của các ngân hàng và tổ chức tài
chính theo các cam kết song phương và đa phương.
Ba là , từng bước đổi mới cơ cấu tổ chức, nhiệm vụ, chức năng của hệ thống ngân
hàng nhà nước nhằm nâng cao vai trò và hiệu quả điều hành vĩ mô, nhất là trong việc thiết
lập, điều hành chính sách tiền tệ quốc gia, trong việc qu ản lý, giám sát hoạt động của các
định chế tài chính, ngân hàng và trung gian tài chính.
Bốn là, thực hiện tái cơ cấu lại hệ thống ngân hàng theo các đ ề án đ ã được Chính
phủ phê duyệt và phù hợp với các cam kết quốc tế nhằm tạo ra các ngân hàng có quy mô
lớn, hoạt động an toàn, hiệu quả và đủ sức cạnh tranh. Về cơ c ấu tổ chức, tách hoàn toàn
các hoạt động cho vay theo chính sách ra khỏi hoạt động kinh doanh thương m ại của các
ngân hàng để các ngân hàng thực hiện tốt chức năng kinh doanh theo nguyên tắc thị
trường. Cơ cấu lại tài chính, tăng vốn điều lệ và xử lý dứt điểm nợ tồn đọng của các
NHTM nhằm lành mạnh hoá tài chính, nâng cao khả năng cạnh tranh và chống rủi ro. Đối
với các NHTM nh à nước, cần phải thực hiện lộ trình cổ phần hoá theo đúng kế hoạch đã
được Chính phủ phê duyệt nhằm lành m ạnh và minh b ạch hoá tài chính. Đối với các
NHTM cổ phần, cần tăng vốn điều lệ thông qua sáp nhập, hợp nhất hoặc phát h ành bổ
sung cổ phiếu. Các NHTM phải xây dựng và thực hiện chiến lược kinh doanh mới, nhất là
chú trọng việc mở rộng quy mô hoạt động, hiện đại hoá công nghệ thông tin của ngân
hàng, chú trọng hoạt động maketting, đa dạng hoá và nâng cao tiện ích các sản phẩm, dịch
vụ hiện đại dựa trên công nghệ tiên tiến; cải cách bộ máy quản lý và điều hành theo tư duy
HVTH: Lê Đình Hoàng Trang 13
- Tiểu luận môn Nghiệp vụ NHTM GVHD: TS Lại Tiến Dĩnh
kinh doanh mới; chuẩn hoá toàn bộ các quy trình nghiệp vụ hoạt động chủ yếu của NHTM
theo các chu ẩn mực quốc tế.
Năm là, xây dựng các quy chế quản lý và hoạt động phù hợp với chuẩn mực quốc
tế như quản trị rủi ro, quản trị tài sản nợ/có, quản trị vốn, kiểm tra, kiểm toán nội bộ; xây
dựng và hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu đánh giá mức độ an to àn và hiệu quả kinh doanh
ngân hàng phù hợp với chuẩn mực quốc tế và thực tiễn Việt Nam.
Sáu là, xây d ựng chiến lược phát triển công nghệ ngân hàng, nhất là h ệ thống thông
tin dữ liệu quản lý cho toàn bộ hệ thống ngân hàng, phục vụ công tác điều hành kinh
doanh, kiểm soát hoạt động ngân hàng, quản lý nguồn vốn, tài sản, quản trị rủi ro, quản lý
công nợ và công tác kế toán; hoàn thiện hệ thống thanh toán liên ngân hàng, h ệ thống điện
tử và giám sát từ xa.
Bảy là, n âng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, nhân viên ngân hàng, đào tạo và đào
tạo lại cán bộ, đảm bảo thực hiện tốt các nghiệp vụ ngân hàng hiện đại; tiêu chuẩn hoá đội
ngũ cán bộ làm công tác hội nhập quốc tế, nhất là những cán bộ thanh tra giám sát, cán bộ
chuyên trách làm công tác pháp luật quốc tế, cán bộ sử dụng và vận h ành công nghệ mới.
Tám là, tăng cường hợp tác quốc tế, tranh thủ tối đa sự hỗ trợ của các tổ chức tài
chính quốc tế để đổi mới và nâng cao năng lực chất lượng hoạt động, năng lực cạnh tranh
của các NHTM Việt Nam.
HVTH: Lê Đình Hoàng Trang 14
nguon tai.lieu . vn
