Xem mẫu
- Tiểu luận biến
đổi khí hậu
1
- MỤC LỤC
PHẦN I ................................................................................................................................. 3
PHẦN II ................................ ................................ ................................ ............................... 5
NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ................................................................................................. 5
I. BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU ....................................................................................................... 5
1.3. Các biểu hiện của biến đổi khí hậu ............................................................................... 6
1.4. Một khái niệm của biến đổi khí hậu ................................ ................................ ............. 6
1.4.1. Hiệu ứng nhà kính ................................ ................................ ................................ ........ 6
1.4.2. Mưa Acid ..................................................................................................................... 7
1.4.2.1. Định nghĩa ................................ ................................ ................................ ................. 7
1.4.3. Thủng tầng Ôzôn .......................................................................................................... 9
1.4.3.1. Định nghĩa ................................ ................................ ................................ ................. 9
1.4.3.2. Vai trò của tầng Ôzôn: ................................ ................................ ............................... 9
1.4.4. Sa mạc hóa ................................................................................................................... 9
1.4.4.1. Định nghĩa ................................ ................................ ................................ ................. 9
1.4.4.2. Nguyên nhân ................................................................ ................................ ........... 10
II/ ẢNH HƯỞNG CỦA BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU ĐẾN NÔNG NGHIỆP ........................... 10
1. Trên toàn cầu ................................................................................................................. 10
2. Trên toàn quốc ................................ ................................ ................................ ............... 10
2.4. Diêm nghiệp .................................................................................................................. 13
3. Thực trạng tại Tây Nguyên ............................................................................................... 14
III/ CHIẾN LƯỢC THÍCH ỨNG VỚI BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU ........................................ 15
Hãy bảo vệ Trái đất của chúng ta................................ ................................ .................... 17
PHẦN III ............................................................................................................................ 18
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................................................ 18
I. KẾT LUẬN ..................................................................................................................... 18
II. KIẾN NGHỊ .................................................................................................................. 18
2
- PHẦN I
ĐẶT VẤN ĐỀ
Hiện nay chúng ta phải đối mặt với hàng loạt các vấn đề môi trường bức
xúc trên phạm vi toàn cầu, bao gồm: sự biến đổi khí hậu (BĐKH), suy thoái đa
dạng sinh học (ĐDSH), suy thoái nguồn tài nguyên nước ngọt, suy thoái tầng
Ôzôn, suy thoái đất và hoang m ạc hóa, ô nhiễm các chất hữu cơ độc hại khó
phân hủy… Những vấn đề này có mối tương tác lẫn nhau và đều ảnh hưởng trực
tiếp tới đời sống con người cũng như sự phát triển của xã hội trong đó dù ở mức
độ quốc gia hay toàn cầu thì BĐKH luôn được xem là vấn đề môi trường nóng
bỏng nhất và hơn thế nữa còn được coi là một vấn đề quan trọng tác động tới
tiến trình phát triển bền vững hiện nay trên toàn thế giới.
Sau cuộc tranh luận kéo dài 30 năm, cho đến nay, các Nhà khoa học đã có
sự nhất trí cao và cho rằng những thập kỷ gần đây, những hoạt động phát triển
kinh tế - x ã hội với nhịp điệu ngày một cao trong nhiều lĩnh vực như năng
lượng, công nghiệp, giao thông, nông – lâm nghiệp và sinh ho ạt đã làm tăng
nồng độ các khí gây H iệu ứng nhà kính (N 2O, CH4, H2S và nhất là CO2) trong
khí quyển làm Trái đất nóng lên, biến đổi hệ thống khí hậu và ảnh hưởng tới môi
trường toàn cầu.
Bức tranh toàn cầu: Theo dự đoán, nhiều thành phố của các quốc gia ven
biển đang đứng trước nguy cơ bị nước biển nhấn chìm do mực nước biển dâng –
hậu quả trực tiếp của sự tan băng ở Bắc và Nam cực. Trong số 33 thành phố có
quy mô dân số 8 triệu người vào năm 2015, ít nhất có 21 thành phố có nguy cơ
cao bị nước biển nhấn chìm toàn bộ hoặc một phần và khoảng 332 triệu người
sống ở vùng ven biển, đất trũng sẽ bị mất nhà cữa vì ngập lụt. N ước biển dâng
còn kèm theo hiện tượng xâm nhập mặn vào sâu trong nội địa và sự nhiễm mặn
của nước ngầm tác động xấu đến nông nghiệp và tài nguyên nước ngọt.
Trong thời gian 20 – 25 năm trở lại đây có thêm khoảng 30 bệnh mới xuất
hiện, tỷ lệ bệnh nhân, tỷ lệ tử vong của nhiều bệnh truyền nhiễm gia tăng. Tuy
nhiên BĐKH ở những mức độ nhất định và những khu vực nhất định cũng có
3
- những tác động tích cực đó là tạo cơ hội để các N ước đổi mới công nghệ, phát
triển các công nghệ sạch, công nghệ thân thiện với môi trường và các hoạt động
phát triển trồng rừng để hấp thu CO2 giảm phát thải khí nhà kính.
Hiện nay, sản xuất nông nghiệp của Việt Nam còn phụ thuộc rất nhiều
vào thời tiết, khi nhiệt độ tăng, tính biến động và dị thường của thời tiết và khí
hậu tăng ảnh hưởng rất lớn tới sản xuất nông nghiệp. Sự bất thường về chu kỳ
khí hậu không chỉ dẫn tới sự gia tăng dịch bệnh, d ịch hại, giảm sút năng suất
mùa màng, mà còn gây ra các rủi ro nghiêm trọng khác.
Vì vậy tôi chọn và nghiên cứu chuyên đề “ Nông nghiệp với biến đổi khí
hậu”. Mục đích là đ ể hiểu hơn nữa về sự Biến đổi khí hậu và các giải pháp của
Nhà khoa học để nông nghiệp thích ứng với sự biến đổi khí hậu.
4
- PHẦN II
NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
I. BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU
1.1. Định nghĩa
Biến đổ i khí hậu là những ảnh hưởng
có hại của biến đổi khí hậu, những biến đổi
trong môi trường vật lý hoặc sinh học gây
ra những ảnh hưởng có hại đáng kể đến
thành phần, khả năng phục hồ i ho ặc sinh
sản của các hệ sinh thái tự nhiên và được
quản lý hoặc đến hoạt động của các hệ
thống kinh tế - xã hội hoặc đến sức khỏe và
G lobalwarming
phúc lợi của con người”.
(Theo công ước chung của LHQ về
biến đổi khí hậu).
1.2. Nguyên nhân biến đổi khí hậu
Nguyên nhân chính làm biến đổi khí hậu Trái đất là do sự gia tăng các
hoạt động tạo ra các chất thải khí nhà kính, các hoạt động khai thác quá mức các
bể hấp thụ khí nhà kính như sinh khối rừng, các hệ sinh thái biển, ven bờ và đất
liền khác. Nhằm hạn chế sự biến đổi khí hậu, Nghị định thư K yoto nhằm hạn
chế và ổ n định sáu loại khí nhà kính chủ yếu bao gồm: CO 2, CH 4, N2O, HFCs,
PFCs và SF6.
CO 2 p hát thải khi đố t cháy nhiên liệu hóa thạch (than, dầu, khí) và là
nguồn khí nhà kính chủ yếu do con người gây ra trong khí quyển. CO 2 cũng sinh
ra từ các hoạt động công nghiệp như sản xuất xi măng và cán thép.
CH 4 sinh ra từ các bãi rác, lên men thức ăn trong ruột động vật nhai lại, hệ
thống khí, dầu tự nhiên và khai thác than.
N2O phát thải từ phân bón và các hoạt động công nghiệp.
5
- HFCs được sử dụng thay cho các chất phá hủy Ô zôn (ODS) và H FC-23 là
sản phẩm phụ của quá trình sản xuất HCFC-22.
PFCs sinh ra từ quá trình sản xuất nhôm.
SF6 sử dụng trong vật liệu cách điện và trong quá trình sản xuất magiê.
1.3. Các biểu hiện của biến đổi khí hậu
Sự nóng lên của khí quyển và Trái đất nói chung.
Sự thay đổ i thành phần và chất lượng khí quyển có hại cho môi
trường sống của con người và các sinh vật trên Trái đất.
Sự dâng cao m ực nước biển do băng tan, dẫn tới sự ngập úng ở các
vùng đất thấp, các đ ảo nhỏ trên biển.
Sự di chuyển của các đới khí hậu tồ n tại hàng nghìn năm trên các
vùng khác nhau của Trái đ ất dẫn tới nguy cơ đe dọa sự sống của
các loài sinh vật, các hệ sinh thái và hoạt động của con người.
Sự thay đổi cường độ hoạt động của quá trình hoàn lưu khí quyển,
chu trình tuần hoàn nước trong tự nhiên và các chu trình sinh địa
hoá khác.
Sự thay đổi năng suất sinh học của các hệ sinh thái, chất lượng và
thành phần của thuỷ quyển, sinh quyển, các địa quyển.
1.4. Một khái niệm của biến đổi khí hậu
1.4.1. Hiệu ứng nhà kính
1.4.1.1. Đ ịnh nghĩa.
6
- Kết quả của sự trao đổi không cân b ằng về
năng lượng giữa trái đất với không gian xung
quanh, dẫn đến sự gia tăng nhiệt độ của khí quyển
trái đất được gọ i là Hiệu ứng nhà kính.
Hiệu ứng nhà kính, dùng để chỉ hiệu ứng xảy
ra khi năng lượng bức xạ của tia sáng mặt trời,
xuyên qua các cửa sổ hoặc mái nhà bằng kính,
được hấp thụ và phân tán trở lại thành nhiệt lượng
cho b ầu không gian bên trong, dẫn đến việc sưởi
ấm toàn bộ không gian bên trong chứ không phải
chỉ ở những chỗ được chiếu sáng.
1.4.1.2. N guyên nhân gây hiệu ứng nhà kính
Có nhiều khí gây hiệu ứng nhà kính, gồm CO2,
CH 4, CFC, SO2, hơi nước ... Khi ánh sáng m ặt
trời chiếu vào Trái Đất, mộ t phần được Trái
Đất hấp thu và một phần được phản xạ vào
không gian. Các khí nhà kính có tác dụng giữ
lại nhiệt của mặt trời, không cho nó phản xạ đi.
Nếu các khí nhà kính tồ n tại vừa phải thì chúng giúp cho nhiệt độ Trái Đ ất
không quá lạnh nhưng nếu chúng có quá nhiều trong khí quyển thì kết quả là
Trái Đất nóng lên. Vai trò gây nên hiệu ứng nhà kính của các chất khí được x ếp
theo thứ tự sau: CO2 => CFC => CH4 => O3 =>NO 2
1.4.2. Mưa Acid
1.4.2.1. Đ ịnh nghĩa
7
- Mưa acid là mưa có tính acid do một số chất
khí hòa tan trong nước mưa tạo thành các acid khác
nhau. Trong tự nhiên, mưa có tính acid chủ yếu vì
trong nước mưa có CO2 hòa tan ( từ hơi thở của
động vật và có một ít Cl- ( từ nước biển) và có độ
pH dưới 5. Là sự lắng đọng thành phần axít trong
những cơn mưa, sương mù, tuyết, băng, hơi nước…
1.4.2.2. N guyên nhân
Nguyên nhân của hiện tượng mưa axit là sự gia tăng năng lượng oxid của
lưu huỳnh và nitơ ở trong khí quyển do hoạt độ ng của con người gây nên. Ôtô,
nhà máy nhiệt điện và một số nhà máy khác khi đốt nhiên liệu đã xả khí SO2 vào
khí quyển. N hà máy luyện kim, nhà máy lọc dầu cũng xả khí SO2. Trong khí xả,
ngoài SO2 còn có khí NO được không khí tạo nên ở nhiệt độ cao của phản ứng
đốt nhiên liệu. Các loại nhiên liệu như than đá, dầu khí mà chúng ta đang dùng
đều có chứa S và N. Khi cháy trong môi trường không khí có thành phần O2,
chúng sẽ biến thành SO 2 và NO2, rất dễ hòa tan trong nước. Trong quá trình
mưa, d ưới tác dụng của bức xạ môi trường, các oxid này sẽ p hản ứng với hơi
nước trong khí quyển để hình thành các acid như H 2SO4, acid Sunfur, acid
Nitric. Chúng lại rơi xuống mặt đất cùng với các hạt mưa hay lưu lại trong khí
quyển cùng mây trên trời. Chính các acid này đã làm cho nước mưa có tính acid.
Một vài quặng kim loại như đồ ng (Cu) chẳng hạn, có chứa lưu huỳnh (S) và khí
SO2 được tạo thành khi người ta tìm cách khai thác chúng. Khí SO2 cũng có thể
được thải ra từ hoạt động núi lửa. Khi núi lửa hoạt động thường tung vào khí
quyển H2S và SO2. N goài ra, khí SO2 cũng có thể được thải từ sự mục nát của
các loài thực vật đ ã chết từ lâu. Khí SO2 có nguồ n tự nhiên chỉ chiếm mộ t tỷ lệ
rất nhỏ (kho ảng 1/10) so với nguồ n gốc nhân tạo (từ những ho ạt động công
nghiệp, giao thông...). Bên cạnh đó, các nhà máy điện khi sử dụng nhiên liệu hóa
thạch để phát điện cũng đ ã thải vào không khí một lượng lớn NO. Ở một số
8
- nước, lượng khí thải này do các nhà máy nhiệt điện chiếm 40%, còn 60% là do
các hoạt đ ộng giao thông vận tải.
Nguyên nhân chủ yếu vẫn là từ các hoạt động của con người như chặt phá
rừng bừa bãi, đốt rác, phun thuốc trừ sâu. Ước tính khoảng 80% oxid sulfur là
do ho ạt động của các thiết b ị tạo năng lượng, 15% do ho ạt động đốt cháy của
các ngành công nghiệp khác nhau, và 5% từ các nguồn khác. Còn đối với oxid
nitơ, 1/3 là do hoạt động của các máy năng lượng, 1/3 khác là do hoạt độ ng của
đốt nhiên liệu để chuyển hóa thành năng lượng và phần còn lại cũng do các
nguồn khác nhau.
1.4.3. Thủng tầng Ôzôn
1.4.3.1. Đ ịnh nghĩa
Ôzôn là một chất khí có trong thiên nhiên, nằm trên tầng cao khí quyển
của Trái đất, ở độ cao khoảng 25km trong tầng bình lưu, gồ m 3 nguyên tử oxy
(O3), hấp thụ phần lớn những tia tử ngoại từ Mặt trời chiếu xuống gây ra các
bệnh về da. Chất khí ấy tập hợp thành một lớp bao bọc quanh hành tinh thường
được gọi là tầng Ôzôn.
1.4.3.2. Vai trò của tầng Ô zôn:
Lớp Ôzôn ngăn cản phần lớn các tia cực tím có hại không cho xuyên qua
bầu khí quyển Trái đất. Tầng Ôzôn như lớp áo choàng bảo vệ Trái đất trước sự
xâm nhập và phá hủy của tia tử ngo ại. Tầng ozon là lớp lọ c bức xạ mặt trời, một
phần lớp lọc này bị mất sẽ làm cho bề m ặt Trái đất nóng lên. Chiếc áo choàng
quý giá ấy b ị "rách" cũng có nghĩa sự sống của muôn loài sẽ b ị đe dọa.
1.4.4. Sa mạc hóa
1.4.4.1. Đ ịnh nghĩa
Sa mạc hóa là hiện tượng suy thoái đất đai ở những vùng khô hạn, bán
khô hạn, vùng ẩm nửa khô hạn, gây ra bởi sinh hoạt con người và biến đ ổi khí
hậu.
Một trong những thách thức lớn nhất mà nhân loại phải đối mặt là hiện
tượng sa mạc hóa (theo Tổng Thư ký Liên hợp quốc (LHQ) Ban Ki Moon). Đây
9
- là mộ t vấn đ ề toàn cầu đang tác động đến 1/3 trái đất và đe dọa cuộ c sống của
1,2 tỷ người trên hành tinh.
1.4.4.2. Nguyên nhân
Có nhiều nguyên nhân dẫn đ ến tình trạng sa mạc hóa.
Phần lớn là do tác động của con người từ khoảng 10.000 năm nay. Việc
lạm dụng đất đai trong các ngành chăn nuôi gia súc, canh tác ruộng đất, phá
rừng, đốt đồng, trữ nước, khoan giếng, biến đổi khí hậu toàn cầu đã góp sức làm
sa mạc hóa nhiều vùng trên trái đất.
Hệ sinh thái ở vùng ven rất dễ bị dao động b ởi sinh hoạt con người như
trong trường hợp chăn nuôi. Móng guốc của loài m ục súc thường nện chặt các
tầng đất, làm giảm lượng nước thấm xuố ng các mạch nước ngầm. Những lớp đất
trên thì chóng khô, dễ bị gió mưa xói mòn. Con người còn gây nên nạn đốn cây
lấy củi cùng động tác của các loài gia súc gặm cỏ làm hư lớp rễ thảo mộc vốn
quyện lớp đất xuống. Đất vì đó dễ tơi lên, chóng bị khô và biến thành bụi. Hiện
tượng này diễn ra ở những vùng ven sa mạc khi con người chuyển từ lối sống du
mục sang lối sống ngụ canh.
Hiện tượng trái đất ấm dần lên cũng là mộ t trong những nguyên nhân gây
ra những đợt hạn hán đặc biệt nghiêm trọng, có thể phá hủy nhiều thảm thực vật
không thể phục hồi. Ước tính 10 – 20% đất khô trên thế giới đ ã bị sa mạc hóa.
II/ Ả NH HƯỞNG CỦA BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU Đ ẾN NÔNG NGHIỆP
1. Trên toàn cầu
Do sự nóng lên của khí hậu toàn cầu nên các lớp băng tuyết sẽ bị tan
nhanh trong những thập niên tới. Trong thế kỷ XX, mực nước biển tại châu Á
dâng lên trung bình 2,4 mm/năm, riêng th ập niên vừa qua là 3,1 mm/năm, dự
báo sẽ tiếp tục dâng cao hơn trong thế kỷ XXI khoảng 2,8mm - 4,3 mm/năm.
Mực nước biển dâng lên có thể nhấn chìm nhiều vùng rộng lớn, nơi ở của
hàng triệu người sống ở các khu vực thấp ở V iệt Nam, Bangladesh, Ấn Đ ộ và
Trung Q uốc,… làm khan hiếm nguồn nước ngọt ở một số nước châu Á do biến
đổi khí hậu đã làm thu hẹp các dòng sông băng ở dãy Hymalayas.
2. Trên toàn quốc
10
- 2.1.Nông nghiệp
Việt Nam là mộ t trong 5 nước sẽ chịu ảnh hưởng nghiêm trọng của biến
đổi khí hậu (BĐKH) và nước biển dâng. Theo tính toán của các chuyên gia
nghiên cứu BĐKH , đến năm 2100, nhiệt độ trung bình ở V iệt Nam có thể tăng
lên 30 0C và mực nước biển có thể dâng 1m. Theo đó, kho ảng 40 nghìn km2
đồng bằng ven biển Việt Nam sẽ bị ngập. Theo dự đoán của Chương trình phát
triển Liên Hiệp Quố c (UNDP), các tác động trên sẽ gây thiệt hại khoảng 17 tỷ
đồng mỗi năm và khiến kho ảng 17 triệu người không có nhà.
Theo nghiên cứu của ngân hàng thế giới (WB), Nước ta với bờ biến dài và
hai vùng đồng bằng lớn, khi mực nước biển dâng cao từ 0,2 - 0,6m sẽ có từ
100.000 đến 200.000ha đất bị ngập và làm thu hẹp diện tích đất sản xuất nông
nghiệp. Nước biển dâng lên 1m sẽ làm ngập khoảng 0,3 - 0,5 triệu ha tại Đồng
bắng sông Hồng (ĐBSH) và những năm lũ lớn khoảng 90% diện tích của Đồng
bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) bị ngập từ 4 - 5 tháng, vào mùa khô khoảng trên
70% diện tích bị xâm nhập mặn với nồng độ lớn hơn 4g/l. Ư ớc tính Việt Nam sẽ
mất đi khoảng 2 triệu ha đất trồng lúa trong tổng số 4 triệu ha hiện nay, đe dọa
nghiêm trọng đến an ninh lương thực Quốc gia và ảnh hưởng đến hàng chục
triệu người dân.
Biến đổi khí hậu làm thay đổi điều kiện sinh sống của các loài sinh vật,
dẫn đến tình trạng biến mất của một số loài và ngược lại làm xuất hiện nguy cơ
gia tăng các loài “thiên địch”. Trong thời gian 2 năm trở lại đây, dịch rầy nâu,
vàng lùn, lùn xoắn lá ở ĐBSCL diễn ra ngày càng phức tạp ảnh hưởng đến khả
năng thâm canh tăng vụ và làm giảm sản lượng lúa. Ở miền Bắc trong vụ Đông
Xuân vừa qua sâu quấn lá nhỏ cũng đã phát sinh thành dịch, thời cao điểm diện
tích lúa bị hại đã lên đến 400.000ha, gây thiệt hại đáng kể đến năng suất và làm
tăng chi phí sản xuất.
Biến đổi khí hậu có thể tác động đến thời vụ, làm thay đổi cấu trúc mùa,
quy hoạch vùng, kỹ thuật tưới tiêu, sâu bệnh, năng suất, sản lượng; làm suy
thoái tài nguyên đất, đa dạng sinh học bị đe dọa, suy giảm về số lượng và chất
11
- lượng do ngập nước và do khô hạn, tăng thêm nguy cơ diệt củng của động vật,
làm biến mất các nguồn gen quý hiếm.
Một số loài nuôi có thể bị tác động làm giảm sức đề kháng do biên độ dao
động của nhiệt độ, độ ẩm và các yếu tố ngoại cảnh khác tăng lên. Sự thay đổi
các yếu tố khí hậu và thời tiết có thể làm nảy sinh một số bệnh mới đối với chăn
nuôi gia súc, gia cầm, thủy cầm và phát triển thành dịch hay đại dịch.
2.2. Lâm nghiệp
Việt Nam có đa dạng sinh học (ĐDSH) cao, các hệ sinh thái (HST) phong
phú. Tuy nhiên trong thời gian qua, do những nguyên nhân khác nhau mà ĐDSH
và các HST. Đặc biệt là các HST rừng có (ĐDSH) cao bị suy thoái trầm trọng.
Nước biển dâng lên làm giảm diện tích rừng ngập mặn ven biển tác động
xấu đến hệ sinh thái rừng tràm và rừng trồng trên đ ất nhiễm phèn ở ĐBSCL.
Trong những năm gần đây, tuy rừng có tăng lên về diện tích nhưng tỷ lệ rừng
nguyên sinh vẫn chỉ khoảng 8%.
Nhiệt độ và lượng bốc hơi tăng cùng với hạn hán kéo dài sẽ làm thay đổi
sự phân bố và khả năng sinh trưởng của các lo ài thực vật và động vật rừng.
Nhiều lo ài cây nhiệt đới ưa sáng sẽ di cư lên các vĩ độ cao hơn và các loài cây á
nhiệt đới sẽ mất dần. Số lượng quần thể các lo ài động thực vật quý hiếm sẽ ngày
càng suy kiệt và nguy cơ tiệt chủng tăng. Nhiệt độ tăng và hạn hán kéo dài sẽ
làm tăng nguy cơ cháy rừng, nhất là các rừng trên đất than bùn, vừa gây thiệt hại
tài nguyên sinh vật, vừa tăng lượng phát thải khí nhà kính, làm gia tăng BĐKH
và tạo điều kiện cho một số lo ài sâu bệnh hại rừng phát triển.
BĐKH làm thay đổi số lượng và chất lượng hệ sinh thái rừng, đa dạng
sinh học. Chức năng và dịch vụ môi trường (điều tiết nguồn nước, điều hòa khí
hậu, chống xói mòn …) và kinh tế của rừng bị suy giảm.
Nước biển dâng và hạn hán làm giảm năng suất và diện tích cây trồng dẫn
tới nhu cầu chuyển đổi rừng sang đất sản xuất nông nghiệp và khai thác thủy sản
tăng cũng như nhu cầu di cư lên vùng cao, làm gia tăng nạn phá rừng.
12
- 2.3. Thủy sản
Nước mặn lấn sâu vào nội địa, làm mất nơi sinh sống thích hợp của một
số loài thủy sản nước ngọt; Rừng ngập mặn hiện có bị thu hẹp ảnh hưởng đến
nơi cư trú của một số loài thủy sản; khả năng cố định chất hữu cơ của HST rong
biển giảm dẫn đến giảm nguồn cung cấp sản phẩm quang hợp và chất dinh
dưỡng cho sinh vật đáy. Do đó chất lượng môi trường sống của nhiều loài thủy
sản xấu đị.
Nhiệt độ tăng gây ra hiện tượng phân tầng nhiệt độ rõ rệt trong thủy vực,
ảnh hưởng đến quá trình sinh sống của sinh vật. Quá trình quang hóa và phân
hủy chất hữu cơ nhanh hơn ảnh hưởng đến nguồn thức ăn của sinh vật. Các sinh
vật tiêu tốn nhiều năng lượng hơn cho quá trình hô hấp cũng như các hoạt động
sống khác làm giảm năng suất và chất lượng thủy sản. Suy thoái và phá hủy các
rạn san hô, thay đổi các quá trình sinh lý, sinh hóa diễn ra trong mối quan hệ
cộng sinh giữa san hô và tảo. Cường độ và lượng mưa lớn làm cho nồng độ
muối giảm đi trong một thời gian dài dẫn đến sinh vật nước lợ và ven bờ, đặc
biệt là nhuyễn thể hai vỏ (ngêu, sò ..) bị chết hàng loạt do không chịu nỗi lượng
muối thay đổi.
Đối với nguồn lợi hải sản và nghề cá, nước biển dâng làm cho chế độ thủy
lý, thủy hóa và thủy sinh xấu đi. Kết quả là các quần xã hiện hữu thay đổi cấu
trúc và thành phần, trữ lượng giảm sút. Nhiệt độ tăng làm cho nguồn hải sản,
thủy sản phân tán. Các loài cá cận nhiệt đới có giá trị kinh tế cao bị giảm đi hoặc
mất hẳn. Cá ở các rạn san hô đa phần bị tiêu diệt. Các loài thực vật nổi, mắt xích
đầu tiên trong chuỗi thức ăn cho động vật nổi, bị hủy diệt làm giảm mạnh động
vật nổi. Do đó làm giảm nguồn thức ăn cho động vật tầng giữa và tầng trên.
2.4. Diêm nghiệp
Mực nước biển gia tăng làm cho diện tích và cơ sở hạ tầng sản xuất muối
bị ảnh hưởng. Đồng thời với những trận mưa lớn hơn có cường độ cao hơn cũng
ảnh hưởng đến sản xuất muối.
13
- 3. Thực trạng tại Tây Nguyên
Tại tỉnh Đắk Lắk, hai con sông lớn chảy qua tỉnh là Serepốk và Krông
Ana, m ực nước chỉ còn dưới 60 - 67% so với cùng kỳ nhiều năm”. Khô hạn kéo
dài khiến công sức lao động đằng đẵng mấy tháng trời của người nông dân cứ
thế trôi tuột. Theo báo cáo sơ b ộ của Sở NN&PTNT Đắk Lắk, trên 2.000ha cây
trồng vụ đông xuân, trong đó chủ yếu lúa nước, bị khô hạn, mất trắng; trên
2.000ha cây cà phê bị thiếu nước khô héo, rủ lá. Nhiều xã như Ea Yông (huyện
Krông Pach), 143ha lúa nước bị khô cháy (mất trắng trên 90ha); 312ha cà phê
thiếu nước trầm trọng. Bên cạnh đó, thời tiết khô nóng tại khu vực Tây Nguyên
khiến số điểm cháy rừng tăng đột biến. Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy
văn Trung ương, trong 2 ngày 12 và 13/3/2008, đã có 86 điểm cháy rừng trên
toàn quốc. Bốn tỉnh Đắk Nông, Đ ắk Lắk, Kon Tum, Lâm Đồng thuộc Tây
Nguyên cũng là nơi có số điểm cháy rừng xảy ra nhiều nhất.
Nguồn: Đài Khí tượng thủy văn khu vực Tây Nguyên
Năm 2009, nhiệt độ càng cao hơn
các năm trước, nắng nóng kéo dài làm
khô hạn rất nhiều nơi trên khu vực Tây
Nguyên nói chung và Gia Lai nói riêng.
Ví dụ vào cuối tháng 8 đúng vào tháng
có nhiều m ưa nhất ở những năm trước,
nhưng ở xã Đak Tơ Pang (huyện Kông
Chro) lại còn nắng nóng. Theo báo cáo
của UBND huyện Kông Chro thì các
loại cây trồng vụ mùa của huyện đã có
hơn 1.000 ha khô cháy, mất trắng, con
sông Đak Hway trơ ra toàn đá.
Tây Nguyên năm 1998 diện tích cây công nghiệp, cây ăn quả bị hạn là
111.000ha, b ị chết 19.300ha, riêng cà phê bị hạn là 74.400ha, b ị chết là
13.800ha
Các nhà khoa học trên thế giới nhận định, do nóng lên toàn cầu, các ranh
giới nhiệt của các hệ sinh thái lục địa và nước ngọt sẽ dịch chuyển về phía cực,
14
- đồng thời cũng dịch chuyển lên cao hơn. Khi ấy các loài thực vật, động vật nhiệt
đới có thể phát triển ở các vĩ độ cao hơn hoặc trên những vùng núi và cao
nguyên cao hơn trước. Trái lại các loài ưa lạnh bị thu hẹp lại ho ặc phải di cư đi
nơi khác. Không chỉ môi trường sống, vườn tược cũng thay đổi dần đặc trưng
vốn có của nó, như sâu bệnh lạ xuất hiện nhiều hơn những mùa vụ gần đây; hoa
nở không theo quy luật chu kỳ nào cả, không đ oán đ ịnh cụ thể được thời điểm
nó trổ hoa...
Từ kịch bản BĐKH, đến năm 2050, nhiệt độ tại Nam Trung bộ và Tây
Nguyên tăng từ 0,80C đến 1,00C và đ ến năm 2100, tăng từ 1,70C đến 2,20C. Có
thể nhận định, BĐKH sẽ gia tăng mạnh ở Nam Trung bộ và Tây Nguyên với
nhiều loại thiên tai khắc nghiệt hơn, là nguyên nhân chính gây ra sự thay đổi hệ
thống sinh thái trong khu vực.
III/ CHIẾN LƯỢC THÍCH ỨNG VỚI BIẾN ĐỔ I KHÍ HẬU
1. Trên toàn quốc
Việt Nam là nước đang phát triển, phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính ở
mức độ còn thấp nhưng lại phải hứng chịu nhiều tác đ ộng của BĐKH. Theo
đánh giá của Ngân hàng Thế giới (2007), Việt Nam là một trong số các nước sẽ
bị ảnh hưởng nghiêm trọng của BĐKH và nước biển dâng, trong đó vùng đồng
bằng sông Hồng và đồ ng bằng sông Cửu Long bị ngập chìm nhiều nhất. N ếu
mực nước biển dâng 1m sẽ có 10% dân số bị ảnh hưởng trực tiếp, tổn thất
kho ảng 10% GDP, nếu nước biển dâng 3m sẽ có khoảng 25% dân số bị ảnh
hưởng trực tiếp và tổn thất khoảng 25% GDP.
Để ứng phó, Chính phủ Việt Nam đã và đang tiến hành nhiều hoạt đ ộng
như xây dựng thể chế, xây dựng Chương trình, Mục tiêu quốc gia, giao nhiệm
vụ điều phối các hoạt động ứng phó với BĐKH cho các Bộ, N gành. Đồng thời
Việt Nam mở rộng nhiều kênh thông tin về BĐKH trong cộng đồng và phối hợp,
hợp tác với các tổ chức quốc tế, nhà tài trợ trên nhiều lĩnh vực về BĐKH. Nhà
nước và nhiều địa phương đã p hối hợp với các nhà tài trợ tạo lập được cơ chế
15
- khuyến khích sử dụng và phát triển năng lượng tái tạo như: năng lượng khí sinh
học (biogas, phế thải trong nông nghiệp ở nông thôn); năng lượng mặt trời (thiết
bị đun nước nóng, chiếu sáng bằng pin mặt trời), khí gas (bãi rác đô thị); năng
lượng gió (phát điện, bơm nước vào ruộng muối ở vùng ven biển, hải đảo); thủy
điện, đặc biệt là thủy điện nhỏ và cực nhỏ với công suất lắp đ ặt lên tới hàng
nghìn MW (phát đ iện ở vùng sâu, vùng xa hoặc phối hợp điều tiết, cấp nước,
tưới tiêu), ... Đ ặc biệt một dự án thí điểm xây dựng chi trả hấp thụ carbon trong
lâm nghiệp đã được triển khai ở huyện Cao Phong, tỉnh Hòa Bình, nhằm chuẩn
bị cho việc tham gia thị trường carbon của Việt Nam. Để ứng phó với BĐKH,
Chính phủ Việt Nam còn triển khai các dự án về sản xuất điện năng không thải
CO 2. Đó là dự án x ây dựng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên ở V iệt Nam sẽ được
khởi công vào năm 2015 ở N inh Thuận. Đầu tháng 10/2008, tỉnh Ninh Thuận đã
cấp phép đầu tư x ây d ựng nhà máy điện chạy bằng sức gió có công suất 50 MW.
Đây là những bước ứng dụng công nghệ năng lượng mới phù hợp với điều kiện
của Việt Nam mà không ảnh hưởng tới tăng trưởng kinh tế trong dài hạn, không
gia tăng lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính.
Tuy nhiên, đây mới chỉ là những ho ạt động m ở đầu, chúng ta còn phải
thực hiện ngay những hành động cụ thể nh ư quy hoạch và tiến hành nâng cấp hệ
thống đê biển, đê cửa sông b ảo đảm chố ng được m ức nước triều tần suất 5% ứng
với gió bão cấp 9 (năm 2015) và cấp 10 (năm 2020) đối với các tỉnh từ Quảng
Ninh đến Quảng Nam. Từng b ước thực hiện bốn nhân tố chính là vấn đề b uôn
bán lượng khí thải, hợp tác kỹ thuật, giảm phá rừng, ứng phó với BĐKH nhằm
đạt được những mục tiêu dài hạn để góp phần vào mục tiêu chung của toàn cầu.
Dù còn nhiều thách thức nhưng đến nay những chương trình, kế hoạch đã đ ược
triển khai, nhất là công tác thông tin, truyền thông nâng cao nhận thức cộng
đồng và đ ã tạo được nhiều giống cây trồng mới thích nghi với sự BĐKH. Cùng
với sự quan tâm và hợp tác của các tổ chức quốc tế, các Quốc gia trong khu vực
và thế giới, Việt Nam sẽ ứng phó và thích ứng thành công với BĐKH, hạn chế
thiên tai, phát triển bền vững.
16
- 2. Tại Tây Nguyên
“Tôi tin rằng chúng ta không thể quản trị được biến đổi khí hậu nhưng chúng ta
có thể thích ứng được với biến đổi khí hậu. Hiện nay, khi biến đổi khí hậu đã trở
thành vấn đề bức xúc thì thái độ thờ ơ và vô tư là không thể chấp nhận được”.
PGS.TS Nguyễn Đình Hòe - Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam
Chìa khóa cho các tỉnh Tây Nguyên nói riêng và các nước Đông Nam Á
nói chung là phải bảo vệ những cánh rừng nhiệt đới, siết chặt công tác quản lý
rừng, đầu tư trồng rừng cũng như các d ự án trồng cây xanh trên lãnh thổ của
mình, các biện pháp quản lý hệ thống thủy lợi và thoát lũ... Rừng chính là “máy
điều hòa khí hậu” khổng lồ.
Các nhà khoa học cho biết: Tạm tính với diện tích 1.000.000 ha nếu chỉ
50% diện tích có rừng cây thân gỗ thì mỗi năm rừng ở dãy Trường Sơn giữ được
22 - 25 triệu tấn CO2, góp phần đáng kể vào giảm hiệu ứng nóng lên toàn cầu
mà không cần đầu tư gì ngoài bảo vệ rừng. Bảo tồn đa dạng sinh học, đặc biệt là
đảm bảo an ninh môi trường sẽ là một chiến lược thích ứng lợi hại của Việt Nam
nói chung và Tây Nguyên nói riêng trước thảm họa BĐKH. Bởi rừng có vai trò
không thể thay thế trước đe dọa của BĐKH. Rừng làm chậm các tác động tiêu
cực do BĐKH tạo ra. Nguồn dược liệu, dự trữ gen và thiên đ ịch có ở trong rừng
có khả năng giảm nhẹ các bệnh dịch cho con người, vật nuôi và cây trồng bùng
phát do BĐKH.
H ãy bảo vệ Trái đất của chúng ta
17
- PHẦN III
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
I. K ẾT LUẬN
Theo nghiên cứu của các chuyên gia cho đến nay thì Trái Đất là hành tinh
duy nhất trong hệ Mặt Trời có hiện diện sự sống. Thiên nhiên đã ban tặng cho
con người những ngọn núi hùng vĩ, những dòng sông êm ả và những cánh rừng
bát ngát, một hệ động thực vật vô cùng phong phú và đa d ạng phải trải qua một
quá trình tiến hóa lâu dài…tất cả tạo nên m ột hành tinh xanh. Thế nhưng do sự
khai thác sử dụng quá mức những món quà mà thiên nhiên ban tặng, cùng với sự
phát triển và tham vọng của loài người, một lo ạt những hiện tượng thiên tai xảy
ra như mưa acid, bão lũ, nạn hồng thủy, cháy rừng, hạn hán….mà chúng ta gọi
đó là “ ảnh hưởng của biến đổi khí hậu”. Con người tác động tiêu cực vào thiên
nhiên một cách từ từ, thiên nhiên ghi nhận và đã đến lúc thiên nhiên đáp trả.
Ngôi nhà chung của mọi loài sinh vật đang bị đe dọa mà trách nhiệm phục hồi
nó thuộc về con người chúng ta. Những nỗ lực ngăn chặn các khí thải nhà kính,
hạn chế khai thác các nguồn tài nguyên không tái tạo được, sử dụng những
nhiên liệu không gây ô nhiễm môi trường, các nước tham gia Hội nghị, cùng bàn
bạc về vấn đề biến đổ i khí hậu đã cho thấy phần nào sự q uyết tâm của chúng ta
trong việc khắc phục hậu quả. Song bên cạnh đó, đây không chỉ là vấn đề của
những nhà lãnh đạo cấp cao mà ngay đến một công dân bình thường cũng có thể
góp phần vào việc bảo vệ Trái Đất, bảo vệ ngôi nhà chung bằng những hành
động đơn giản dễ làm như tiết kiệm điện, tham gia trồ ng cây xanh, tự tìm hiểu
và nâng cao nhận thức của mình trong thời đại “ Biến đổi khí hậu toàn cầu”
II. KIẾN NGHỊ
Tăng cường tuyên truyền giáo dục ý thức cộng đồ ng: theo nguyên tắc
“toàn diện, tích cực và hiệu quả”: lồng ghép các thông điệp chính và các thông
tin phù hợp liên quan đến biến đổi khí hậu vào kế hoạch bài giảng phòng ngừa
thảm hoạ d ành cho cấp xã, đồng thời qua đó giới thiệu hậu quả của BĐKH có
tác động trực tiếp đ ến toàn bộ hành tinh của chúng ta.
Thích nghi với biến đ ổi khí hậu:
18
- Tăng cường nỗ lực để giảm thiểu hiện tượng khí thải gây hiệu ứng nhà
kính: bằng cách đưa ra chiến lược thiết thực giảm carbon.
H ợp tác quốc tế.
Đ ịnh giá cho phát thải carbon
Chuyển nhu cầu sang các nguồn năng lượng carbon thấp.
X ây dưng các công cụ pháp lý.
Phục hồi của các hệ sinh thái:
Trồng rừng.
Bảo tồn các hệ sinh thái động thực vật.
Hoàn chỉnh hệ thống văn bản pháp luật.
Phát triển kinh tế xã hội dựa trên các nguyên tắc b ền vững.
19
nguon tai.lieu . vn
